‫به نام خدا‬

‫با عرض سالم خدمت دوستان عزیز‬

‫با جلسه دوم سمینار آشنایی با انواع فلنج ها و کالس های کاری آنها در خدمتتون هستم‪.‬‬

‫در جلسه قبل با انواع فلنج ها‪ ،‬سایز‪ ،‬جنس و استانداردهای مورد نیاز آشنا شدیم‪ .‬در این جلسه میخواهیم به‬

‫بحث انتخاب فلنج و استفاده صحیح از استاندارد با توجه به نوع فلنج‪ ،‬سایز و جنس آن بپردازیم‪ .‬ابتدا دو‬

‫استاندارد پرکاربرد فلنج را معرفی کرده و بخشهایی از آنها را توضیح میدهیم‪.‬‬

‫استاندارد ‪ASME B16.5‬‬

‫این استاندارد ‪ ،Pressure-Temperature Rating‬جنسها‪ ،‬ابعاد‪ ،‬تولرانسها‪ ،‬عالمت گذاریها‪ ،‬تستها‬

‫و روشهای معین کردن دهانه برای فلنجهای لوله و اتصاالت فلنجی را پوشش میدهد‪.‬فلنجهای با کالس کاری‬

‫‪ 1500 ،900 ،600 ،400 ،300 ،150‬در سایزهای ‪ NPS 1/2‬تا ‪ NPS 24‬و فلنجهای با کالس ‪ 2500‬در‬

‫سایزهای ‪ NPS 1/2‬تا ‪ ،NPS 12‬به همراه ملزومات آنها در واحدهای متریک و ‪ US‬داده شدهاند‪.‬‬

‫این استاندارد برای فلنجها و اتصاالت فلنجی که به صورت ‪ Forged‬یا ‪ Cast‬ساخته میشوند‪ ،‬مورد استفاده‬

‫قرار میگیرد‪ .‬همچنین برای ‪ Blind Flanges‬که از ‪ Plate‬ساخته میشوند نیز کارایی دارد‪.‬‬

‫‪@payamhafezian‬‬ ‫کارشناس ارشد مکانیک‬ ‫پیام حافظیان‬

‫جداول ‪ Table 2-1.1‬تا ‪ Table 2-3.19‬نمایانگر ‪ Pressure-Temperature Rating‬در واحدهای‬

‫بار برای فشار و سلسیوس برای دما میباشند‪ .‬همچنین جداول ‪ Table II-2-1.1‬تا ‪ Table II-2-3.19‬از‬

‫ضمیمه الزام آور شماره ‪ II‬نمایانگر ‪ Pressure-Temperature Rating‬در واحدهای ‪ PSI‬و فارنهایت‬

‫میباشند‪ .‬در جداول ‪ ،Pressure-Temperature Rating‬اجازه درونیابی خطی داده شده است‪ .‬اما‬

‫درونیابی بین کالسهای طراحی مجاز نیست‪.‬‬

‫جنسهای الزم برای فلنجها و اتصاالت فلنجی در ‪ Table 1A‬نشان داده شده اند‪.‬‬

‫استاندارد ‪ASME B16.47‬‬

‫این استاندارد ‪ ،Pressure-Temperature Rating‬جنسها‪ ،‬ابعاد‪ ،‬تولرانسها‪ ،‬عالمت گذاریها و تستها‬

‫را برای فلنجهای لوله در سایزهای ‪ NPS 26‬تا ‪ NPS 60‬پوشش میدهد‪ .‬زیر مجموعه های این استاندارد‪،‬‬

‫فلنجهای با کالس ‪ 600 ،400 ،300 ،150 ،75‬و ‪ 900‬به همراه ملزومات آنها هستند که در دو سیستم‬

‫متریک و ‪ US‬داده شده اند‪.‬‬

‫استاندارد ‪ ASME B16.47‬دو سری ‪ A‬و ‪ B‬را تعریف میکند که در جلسه قبل به تفصیل راجع به آنها‬

‫صحبت شد‪ .‬قابل توجه است که در ‪ ASME B16.47‬کالس ‪ 75‬فقط برای سری ‪ B‬تعریف میشود‪.‬‬
‫‪@payamhafezian‬‬ ‫کارشناس ارشد مکانیک‬ ‫پیام حافظیان‬
‫جداول ‪ Table 3‬تا ‪ Table 28‬نمایانگر ‪ Pressure-Temperature Rating‬در واحدهای بار برای‬

‫فشار و سلسیوس برای دما میباشند‪ .‬همچنین جداول ‪ Table I-1‬تا ‪ Table I-26‬از ضمیمه الزام آور شماره‬

‫‪ I‬نمایانگر ‪ Pressure-Temperature Rating‬در واحدهای ‪ PSI‬و فارنهایت میباشند‪ .‬در جداول‬

‫‪ ،Pressure-Temperature Rating‬اجازه درونیابی خطی داده شده است‪ .‬اما درونیابی بین کالسهای‬

‫طراحی مجاز نیست‪.‬‬

‫جنسهای الزم برای فلنجها و اتصاالت فلنجی در ‪ Table 1‬نشان داده شده اند‪.‬‬

‫تذکر‪ :‬توصیه میشود قبل از استفاده از هر استاندارد‪ ،‬مقدمات آن با دقت مطالعه شود‪.‬‬

‫مراحل انتخاب فلنج‬

‫انتخاب یک فلنج به عوامل مختلفی مانند سایز و جنس لوله‪ ،‬فشار و دمای طراحی و‪ ...‬بستگی دارد‪ .‬در ادامه‪،‬‬

‫مراحل انتخاب فلنج را با توجه به عوامل تاثیر گذار و استانداردها بیان میکنیم‪.‬‬

‫‪ ‬قدم اول‪ :‬انتخاب متریال و جنس مناسب برای فلنج‪ ،‬با توجه به جنس لوله‬

‫در این مرحله میتوانید از جدول زیر و یا فایل پیوست برای تعیین جنس فلنج استفاده کنید‪.‬‬

‫‪@payamhafezian‬‬ ‫کارشناس ارشد مکانیک‬ ‫پیام حافظیان‬

 ‫‪ ‬قدم دوم‪ :‬مراجعه به جدول متریال استاندارد مربوطه و تعیین جدول ‪ RATING‬صحیح‬

‫در زیر بخشی از ‪ Table 1A‬در ‪ ASME B16.5‬را مشاهده میکنید‪.‬‬

‫‪ ‬قدم سوم‪ :‬تعیین کالس کاری فلنج از روی ‪ Pressure-Temperature Rating‬با توجه‬

‫به دما و فشار طراحی‬

‫نمونه ای از ‪ Pressure-Temperature Rating‬را مالحظه میکنید‪.‬‬

‫‪@payamhafezian‬‬ ‫کارشناس ارشد مکانیک‬ ‫پیام حافظیان‬

‫‪ ‬قدم چهارم‪ :‬مراجعه به جدول ‪ Dimension‬کالس تعیین شده و مشخص شدن ابعاد مورد‬

‫نیاز مانند ضخامت‪ ،‬با توجه به نوع فلنج مورد استفاده و سایز خط لوله‬

‫نمونه ای از جدول ‪Dimension‬‬

‫مسائل‬

‫در این بخش به بررسی چند مسئله میپردازیم‪.‬‬

‫‪ ‬مسئله ‪1‬‬

‫مینیمم ضخامت الزم و قطر خارجی را برای یک فلنج از نوع ‪ Welding Neck‬که در یک واحد پاالیشگاهی‬

‫با سایز خط "‪ 14‬و جنس ‪ A 335 P11‬قرار دارد را بیابید‪ .‬دما و فشار طراحی به ترتیب ‪ 450 c‬و ‪100 bar‬‬

‫میباشد‪ Facing .‬را از نوع ‪ Ring Type‬در نظر بگیرید‪.‬‬

‫‪@payamhafezian‬‬ ‫کارشناس ارشد مکانیک‬ ‫پیام حافظیان‬

 ‫جواب‪:‬‬

‫کامال واضح است که با توجه به سایز خط باید به ‪ ASME B16.5‬رجوع کنیم‪.‬‬

‫قدم اول‪:‬‬

‫ابتدا باید جنس معادل ‪ A 335 P11‬را برای فلنج تشخیص دهیم‪ .‬متریال معادل ‪ A 335 P11‬برای اتصاالت‬

‫فلنجی ‪ A 182 F11‬میباشد‪ .‬پس باید ازین جا به بعد از متریال ‪ A 182 F11‬در استاندارد استفاده کنیم‪.‬‬

‫قدم دوم‪:‬‬

‫حال پس از تعیین متریال مربوطه به جدول ‪ Table 1A‬رجوع میکنیم و جدول ‪Pressure-‬‬

‫‪ Temperature Rating‬را تعیین میکنیم‪ RATING .‬مورد نظر ما در ‪ Table 2-1.9‬قرار دارد‪.‬‬

‫‪@payamhafezian‬‬ ‫کارشناس ارشد مکانیک‬ ‫پیام حافظیان‬

 ‫قدم سوم‪:‬‬

‫در این مرحله باید کالس کاری فلنج را تعیین کنیم‪ .‬در ‪ Table 2-1.9‬با توجه به دمای ‪ ،450 C‬اولین‬

‫فشاری که بتواند فشار ‪ 100 bar‬را تحمل کند مییابیم که این فشار ‪ 101.4‬است‪ .‬فشار ‪ 101.4 bar‬را در‬

‫جدول به سمت باال حرکت کرده و به کالس ‪ 900‬میرسیم‪ .‬در نتیجه کالس کاری فلنج در این مسئله ‪900‬‬

‫است‪.‬‬

‫نکته‪ :‬فشارهایی که در جداول ‪ Pressure-Temperature Rating‬آورده شده اند‪ ،‬فشارهای کاری در‬

‫یک کالس معین با توجه به جنس مربوطه میباشند‪ .‬بنابراین باید برای تعیین کالس کاری فلنج‪ ،‬در نظر‬

‫داشته باشیم که فشار کاری که در داخل جدول انتخاب میکنیم‪ ،‬از فشار طراحی ما بیشتر باشد تا فلنج توانایی‬

‫تحمل الزم برای فشار طراحی را داشته باشد‪.‬‬

‫‪@payamhafezian‬‬ ‫کارشناس ارشد مکانیک‬ ‫پیام حافظیان‬

 ‫قدم چهارم‪:‬‬

‫در مرحله پیشین کالس فلنج مشخص شد‪ .‬حال با توجه به کالس ‪ ،900‬برای تعیین ابعاد فلنج به جدول‬

‫‪ Dimension‬رجوع میکنیم و با توجه به سایز خط لوله که "‪ 14‬است مقادیر خواسته شده را مییابیم‪.‬‬

‫مینیمم ضخامت فلنج ‪ 85.8 mm‬و قطر خارجی آن ‪640 mm‬‬

‫‪ ‬مسئله ‪2‬‬

‫در یک واحد پتروشیمی در ایران‪ ،‬خط لولهای با سایز "‪ ،26‬جنس ‪ ،A 106 GR B‬دمای ‪ 150c‬و فشار‬

‫‪ 86bar‬وجود دارد‪ .‬میخواهیم در این خط از ‪ Blind Flange‬استفاده کنیم‪ .‬مینیمم ضخامت و قطر خارجی‬

‫آن را بیابید‪.‬‬

‫‪@payamhafezian‬‬ ‫کارشناس ارشد مکانیک‬ ‫پیام حافظیان‬

 ‫جواب‪:‬‬

‫با توجه به سایز لوله‪ ،‬استاندارد مورد استفاده در این مسئله ‪ ASME B16.47‬میباشد‪.‬‬

‫قدم اول‪:‬‬

‫با توجه به جنس لوله‪ ،‬متریال معادل آن ‪ A 105‬است‪.‬‬

‫قدم دوم‪:‬‬

‫در ‪ ASME B16.47‬به جدول ‪ Table 1‬رجوع میکنیم‪ RATING .‬مورد نظر ما برای تعیین کالس فلنج‬

‫در ‪ Material Group 1.1‬و ‪ Table 3‬قرار دارد‪.‬‬

‫قدم سوم‪:‬‬

‫به سراغ ‪ Table 3‬میرویم‪ .‬با توجه به دمای خط که ‪ 150c‬است و فشار طراحی ‪ ،86bar‬فشار کاری ‪90.2‬‬

‫را انتخاب میکنیم‪ .‬در نتیجه کالس کاری مورد نظر ‪ 600‬میشود‪.‬‬

‫‪@payamhafezian‬‬ ‫کارشناس ارشد مکانیک‬ ‫پیام حافظیان‬

 ‫قدم چهارم‪:‬‬

‫سوالی که در این بخش ایجاد میشود این است که از کدامیک از سری های ‪ A‬و ‪ B‬برای تعیین ابعاد فلنج‬

‫مورد نظر استفاده کنیم؟‬

‫با توجه به نکته ای که در جلسه گذشته بیان شد‪ ،‬در ایران از سری ‪ B‬در صنایع پتروشیمی استفاده میشود‪.‬‬

‫پس در این مسئله به سراغ جداول ‪ Dimension‬فلنجهای سری ‪ B‬در کالس ‪ 600‬میرویم‪ .‬جدول مورد‬

‫نظر ما برای ‪ Table 40 ،Blind Flange‬میباشد‪ .‬در نهایت با توجه به سایز لوله که "‪ 26‬میباشد‪ ،‬مقادیر‬

‫مینیمم ضخامت و قطر خارجی فلنج به ترتیب ‪ 111.3 mm‬و ‪ 890 mm‬معین میشوند‪.‬‬

‫‪@payamhafezian‬‬ ‫کارشناس ارشد مکانیک‬ ‫پیام حافظیان‬

 ‫‪ ‬مسئله ‪3‬‬

‫برای فلنجی که از نوع ‪ Lap Joint‬است و در خطی با سایز "‪ 4‬و جنس ‪ A 312 TP 304L‬در یک واحد‬

‫پتروشیمی استفاده میشود‪ ،‬مینیمم ضخامت‪ ،‬ارتفاع از مرکز و قطر خارجی را بیابید‪ ( .‬فشار ‪ 14 bar‬است و‬

‫دما ‪)185 c‬‬

‫جواب‪:‬‬

‫با توجه به سایز لوله به استاندارد ‪ ASME B16.5‬مراجعه میشود‪.‬‬

‫قدم اول‪:‬‬

‫جنس لوله از رده ‪ Stainless Steel‬است‪ .‬بنابراین جنس معادل فلنج ‪ A 182 Gr F 304L‬میباشد‪.‬‬

‫‪@payamhafezian‬‬ ‫کارشناس ارشد مکانیک‬ ‫پیام حافظیان‬

 ‫قدم دوم‪:‬‬

‫به سراغ ‪ Table 1A‬میرویم و با توجه به آن ‪ RATING‬مورد نظر ما در ‪ Table 2-2.1‬وجود دارد‪.‬‬

‫قدم سوم‪:‬‬

‫در ‪ Table 2-2.1‬با توجه به اینکه دمای ‪ 185‬در جدول موجود نیست‪ ،‬باید از میانیابی و سعی و خطا استفاده‬

‫کنیم‪ .‬در این بخش باید محدوده ای را برای میانیابی انتخاب کنیم که عالوه بر اینکه دمای ‪ 185‬در بین آن‬

‫قرار دارد‪ ،‬به فشار طراحی نیز نزدیک باشد‪.‬‬

‫در واقع با میانیابی‪ ،‬ما فشار تحملی یک فلنج در یک کالس خاص را با توجه به دمای طراحی بدست میآوریم‪.‬‬

‫اگر فشار کاری محاسبه شده کالس مورد نظر از فشار طراحی خط بیشتر بود‪ ،‬فلنج در آن کالس قابل اعتماد‬

‫بوده و آن را انتخاب میکنیم‪ .‬در غیر اینصورت باید از کالس باالتر برای فلنج استفاده شود‪.‬‬

‫در این مسئله‪ ،‬با توجه به محاسبات زیر و ‪ ،Table 2-2.1‬در دمای ‪ ،185‬فلنج کالس ‪ ،150‬فشار ‪13.5 bar‬‬

‫را تحمل میکند‪ .‬فشار طراحی داده شده که ‪ 14 bar‬است‪ ،‬از فشار کاری فلنج کالس ‪ 150‬در دمای ‪185‬‬

‫بیشتر است‪ .‬در نتیجه باید از کالس باالتر یعنی کالس ‪ 300‬برای فلنج استفاده کنیم‪.‬‬

‫‪𝑋 − 𝑋1 𝑌 − 𝑌1‬‬
‫=‬
‫‪𝑋2 − 𝑋1 𝑌2 − 𝑌1‬‬
‫𝟎𝟓𝟏 = 𝟏𝑿‬ ‫𝟐 ‪𝒀𝟏 = 𝟏𝟒.‬‬
‫𝟎𝟎𝟐 = 𝟐𝑿{‬ ‫𝟐 ‪{𝒀𝟐 = 𝟏𝟑.‬‬
‫𝟓𝟖𝟏 = 𝑿‬ ‫?= 𝒀‬

‫در فرمول باال مقدار ‪ Y‬که همان فشار کاری فلنج در دمای ‪185‬در کالس ‪ 150‬است برابر ‪ 13.5‬میشود‪.‬‬

‫‪@payamhafezian‬‬ ‫کارشناس ارشد مکانیک‬ ‫پیام حافظیان‬

 ‫قدم چهارم‪:‬‬

‫حال باید اندازههای خواسته شده را از جداول ‪ Dimension‬بیابیم‪ Table 11 .‬مربوط به کالس ‪300‬‬

‫میباشد‪ .‬مینیمم ضخامت‪ ،‬ارتفاع از مرکز و قطر خارجی به ترتیب ‪ 255 mm ،48 mm ،31.8 mm‬میباشند‪.‬‬

‫‪@payamhafezian‬‬ ‫کارشناس ارشد مکانیک‬ ‫پیام حافظیان‬

‫پایان سمینار آشنایی با انواع فلنج ها و کالس های کاری آنها را اعالم میکنم‪ .‬با آرزوی مفید بودن مطالب‬

‫برای تمام عزیزان‪.‬‬

‫‪@payamhafezian‬‬ ‫کارشناس ارشد مکانیک‬ ‫پیام حافظیان‬