POETYKI KINA

RADZIECKA SZKOŁA FILMOWA ==> Pancernik Potiomkin S.Eisenstein 1925

Przed radziecką szkołą tendencja do eskapizmu ucieczka od rzeczywistości w
stronę opowieści

1919 Lenin podpisuje dekret “kino jest najważniejszą ze sztuk” kino ma propagować złą
burżuazję
Kuleszow
Wiertow
Pudowkin radziecka szkoła filmowa
Dowżenko
Eisenstein
montaż > obraz
Pancernik Potiomkin części tragedii w 5 aktach
Film podzielony na 2 części (pokład, miasto), wyraźne opozycje, prostota kompozycyjna,
wewnętrzna logika, ma cele propagandowe,
Montaż atrakcji – ma wywoływać serię następujących po sobie wstrząsów atrakcji
Montaż rytmiczny - łączenie kadrów o coraz szybszym tempie ruchu (schody)
Montaż synchroniczny – ukazywanie równoległych losów uczestników manifestacji
Montaż metryczny - następujące po sobie ujęcia o tej samej długości, zestawione ze sobą
według określonego schematu

EKSPRESJONIZM NIEMIECKI ==> Nosferatu F.W. Murnau 1922

trwał od Gabinetu doktora Caligari do Portiera z hotelu Atlantic
Ekspresjonizm – czas kryzysu:
-przeniesienie obrazów do filmu
- dekoracje są najważniejszym elementem filmu
-zakrzywienia, deformacje, gra świateł, sposób kadrowania
-nadekspresywna gra aktorów
-to co jest zewnętrzne i wewnętrzne się łączy ( i na odwrót)
- forma wyraża treść
-Max Reinhardt – teatr – zakorzenienie
-Caligari – punkt zwrotny, kwintesencja ekspresjonizmu
-zakorzenienie w romantyzmie
-dwa nurty:
• fantastyczny (Nosferatu F.W Murneau) filmy grozy
•społeczno psychologiczny – Kammerspiel – o kłopotach, kameralne problemy świata, zero
fantastyki

Nurt psychologiczny – Portier z hotelu Atlantic (F.W Murnau)

Scenarzysta – Carl Mayer – scenariusz do Caligari - był za tym, żeby z filmów usuwać
napisy, bo widzowie z obrazów będą wszystko rozumieć

AMERYKAŃSKA BURLESKA ==> Gorączka złota Charlie Chaplin 1925

amerykańska burleska:
-autonomiczność gagów
-fabuła i narracja jest podporządkowana gagom (żeby aktor rozbawił widzów)
- sytuuje się pomiędzy kinem atrakcji (krótki metraż) a kinem spójności narracyjnej (długi
metraż)
- na początku krótkie filmy, później się wydłużają
-system gwiazd - istotą filmu są aktorzy (Chaplin, Keaton, Lloyd)
Charlie Chaplin – Tramp - włóczęga wykreowany przez Chaplina, żakiet, buty, szerokie
spodnie, melonik, wąsy
Buster Keaton (Generał 1926) - kamienna twarz
Harold Lloyd – zawsze sobie poradzi, okulary, słomkowy kapelusz. Filmy z nim Jeszcze wyżej i
Niech żyje sport
-rozpoczyna się od polewacza polanego wodą
-komizm w burlesce oparty jest o fizyczność

Chaplin wprowadza do burleski tragizm, melancholię, liryzm, zakończenia słodko - gorzkie.

Komizm niski łączy się z tragizmem. Fenomenem Chaplina było to, że do każdego trafiał,
był uniwersalny. Brzdąc to pierwszy długi film Chaplina.
Komizm niski – upadki, uderzenia, kopniaki
KINO STYLU ZEROWEGO ==> Cassablanca 1942
-film ma dostarczać przeżyć, wrażeń
-forma ma zostać w ukryciu, mamy się skupić na treści
- zasada zrozumiałości, jednoznaczności
- jeden cel w filmie, który od początku filmu jest znany (jasno określony cel)
- opowiadanie oparte na konflikcie (dwie wyraźne strony)
-najlepszy punkt widzenia – kamera tak ustawiona, żeby wszystko było widać
- orientacja w przestrzeni np. Pocztówki, wizytówki, które pokazują miejsce akcji
-realizm – obiektywizm – widz jest świadkiem zdarzeń, zachowania postaci mają być
wiarygodne
-przezroczystość formalna – brak wzroku w kamerę, film sam w sobie nie może być
przedmiotem i nie odnosi się do innych przykładów filmów
-oddziaływanie na emocje – utożsamianie z postaciami, przeżywanie emocji jak bohaterowie,
zidentyfikowanie z postaciami
Walory propagandowe w cassablance:
-konflikt między uczuciami (miłością), a obowiązkiem (bohaterstwem)
-ideologia religijna
- Humphrey Bogart – loser, romantyk - piętno porażki i przeszłości

Obywatel Kane Orson Welles 1941

-film puzzle – elementy, które nabierają sensu na sam koniec
-podczas całego filmu mamy zadawać sobie pytanie
-relatywizm
-rzekoma obiektywna forma kroniki filmowej
-nie ma jednoznaczności celu – jest różyczka, ale nie wiadomo do czego to prowadzi.
Detektyw ponosi porażkę
-świat jest niezrozumiały
-Kane nie osiąga tego co chciał (nawet nie wiemy czego chciał)
-borykanie się z tajemnicami
-nie ma jasno określonych stron (dobro, zło)
-zniesienie obiektywnego narratora
-cień pada na Susan – brak jej niezależności, Kane ją kontroluje
-dwa motywy
•władzy (Kane’a) na koniec łączą się
•różyczki

FILM NOIR ==> Sokół maltański J.Huston 1941

-1940- 1960
-później neo noir w latach 70 wzorowane na noir
- w centrum wydarzeń detektyw, który rozwiązuje zagadkę, albo szary człowiek, który
wciągnie się w problem
-narracja pierwszoosobowa, voiceover, retrospekcje
-ciemne miasta, ulice, problem z moralnością, korupcja, zepsucie
-filmy detektywistyczne
-odzwierciedla społeczne lęki podczas II wojny światowej, potem zimna wojna (zagrożenie
nuklearne)
-Lang, Wildor, Dmytryk – niemieccy ekspresjoniści migrowali do Hollywood•t
Dwa rodzaje kobiet w filmach noir
-femme fatale – kobieta pająk - swoją seksualnością uwodzi mężczyzn i osiąga cel
- odkupicielka – ma pomagać, przebaczać, pasywna na ekranie, zazwyczaj umiera za
bohatera
Podwójne ubezpieczenie B.Wildor

FRANCUZKA NOWA FALA ==> Czterysta batów Truffaut 1959

-przedstawiciele – Truffaut, Godard, Vorda, Rivette, Rohmer, Chabrol
-Cahiers du cinema – pismo krytyczne filmowe, najsłynniejsze
-Alexandre Astruck “kamera pióro”- manifest:
•twórcę filmu należy traktować jako autora, który bierze odpowiedzialność za swoje dzieło
-manifest “o pewnej tendencji kina francuskiego”
-polityka autorska Janczarów z Cahiers du cinema - środowisko tych krytyków filmowych,
którzy poźniej zaczynają kręcić własne filmy
-kinofilia- kompulsywne zainteresowanie filmem
- kino Godarda – wyznaczniki filmu:
-kamera z ręki,
-brak oświetlenia,
-film nagrany w naturalnym otoczeniu,
-brak identyfikowania się z bohaterami,
-scenariusz “na żywo”,
-kompozycja klamrowa,
-brak damaturgii przyczynowo – skutkowej
-fabuła nie ujawnia tezy, nie jest nasycona ideologicznie
Godard czerpie z kina i życia - np..odwołania do Bogarta
-egzystencjalizm, relatywizm
-film powstaje w działaniu
Do utraty tchu 1960

MŁODZI GNIEWNI ==> Samotność długodystantowca 1962

Anderson czerpali inspirację z:

Reisz -literatury

Richardson -szkoły dokumentu lat 30

-zanim stali się młodymi gniewnymi tworzyli w free cinema (tam czerpali z dokumentów lat
30)
-nowy typ bohatera - młody buntownik
•Free cinema:
-nie ma filmu, który by był za bardzo osobisty
-motto “nasza postawa zakłada wiarę w wolność, godność ludzką, doniosłość dnia
powszedniego”
-przeciwstawiali się komercyjnemu uprawianiu kina
-chcieli przedstawiać rzeczywistość
-bohaterem jest młody człowiek, który ma aspirację i chce się rozwijać
-młodzi ludzie z rodzin robotniczych
- młody buntownik walczy o nowy kształt Anglii, nie godzi się na politykę kolonialną kraju,
autoekspresja - wyrażanie siebie poprzez ubiór
-retrospekcje
-bohater wtapia się w tłum

Annie Hall Woody Allen 1977

-intertekstualność, autotematyzm
Intertekstualność - odwoływanie się do innych dzieł (np. W rozmowach, plakaty) w
rozmowie mówili o Złodziejach rowerów, w kinie były plakaty Bogarta
Autotematyzm – film w filmie (film o tym, że ktoś robi film), mowa o powinności artysty
-komedia a tragedia
-typ bohatera: neurotyczny, błazen z depresją, artysta, zawód z długopisem np.. Scenarzysta,
dziennikarz, pisarz
“komedia to jest tragedia, która zdarzyła się komuś innemu”

POSTMODERNIZM ==> Łowcy androidów R. Scott 1982

-podważa dotychczasowe rozumienie świata
-niestabilność człowieka w świecie
-brak trwałych elementów/ fundamentów
-dwukodowość - film przeznaczony zarówno dla lubiących kino filozoficzne i lubiący
widowiskowość

NEOREALIZM ==> Złodzieje rowerów De Sica

Historia
-monumentalizm włoski w latach 20 – filmy to wielkie historyczne widowiska
-Mussolini przejmuje władzę, kino białych telefonów
-neorealizm Luchino Visconti tworzy film Opętanie jest to zapowiedź neorealizmu

-natursztycy – aktorzy nie byli profesjonalni

-w filmie pokazana jest bieda, która panowała tuż po wojnie we Włoszech
-dla reżysera ważna jest jednostka z niższej klasy społecznej i nie ginie w tłumie
-poetyka biedy i bezrobocia
-rezygnacja z fikcji – przedstawiana jest tylko rzeczywistość
-brak pomocy dla jednostki, obojętność dla drugiego człowieka (policjanci przyjęli
zgłoszenie o kradzieży roweru i nic z tym nie zrobili)
-uliczne plenery – pokazanie miasta po wojnie
-więź między bohaterami (tu ojciec – syn)
-Cesare Zavattini - scenarzysta De Sici, główny teoretyk neorealizmu
-główni reżyserzy: •Luchinio Visconti,
•Roberto Rossellini (Rzym miasto otwarte 1945) -> początek neorealizmu, film kręcony na
ulicach jeszcze wojennego Rzymu
Stworzył trylogię: Rzym miasto otwarte, Paisa, Niemcy rok zerowy
•Vittorio De Sica - Złodzieje rowerów, Cud w Mediolanie, Umberto D.
-dwie fazy neorealizmu:
•neorealizm czerwony – kino narzędziem walki politycznej i społecznej (film Gorzki ryż De
Santis)
•neorealizm różowy - odchodzi się od twardego pokazywania rzeczywistości, sięga do
stylistyki komediowej, baśniowej, dalej pokazuje problemy, ale trochę luźniej (film Cud w
mediolanie)