Ιστολογία των Φατνιακών Οστών

Νικόλαος Γ. Νικητάκης, MD, DDS, PhD, Καθηγητής Στοματολογίας

Μαρία Γεωργάκη, DDS, MSc, PhD, Συνεργάτις
Κλινική Στοματολογίας και Νοσοκομειακής Οδοντιατρικής
Ιστολογία των οστών
 Ιστολογική δομή
 Σύσταση Οστού
 Θεμέλια ουσία
 Κύτταρα οστού

 Περιόστεο - Ενδόστεο

 Τύποι oστού
 Αρχιτεκτονική δομή των γνάθων
Οστίτης Ιστός
 Εξειδικευμένος συνδετικός ιστός με
σημαντικές λειτουργίες
 Υποστήριξη μυϊκών μαζών
 Προστασία οργάνων και μυελού
 Κινητικές λειτουργίες
 Παρακαταθήκη ιόντων
Σύσταση Οστού
 Μεσοκυττάρια ή θεμέλια ουσία (Οστική
μητρική ουσία)
 Κύτταρα του οστού
 Οστεοβλάστες
 Οστεοκύτταρα
 Οστεοκλάστες
 Περιόστεο - Ενδόστεο
Μεσοκυττάρια ή Θεμέλια Ουσία
 Οργανικά Συστατικά: 33%
 Ίνες Κολλαγόνου Τύπου Ι: 28%
 Άμορφη θεμέλια ουσία
 Άλλες πρωτεΐνες (οστεονεκτίνη, οστεοκαλσίνη,
σιαλοπρωτεΐνη του οστού κ.ά.)
 Βλεννοπολυσακχαρίτες

 Ανόργανα Συστατικά: 67%

 Υδροξυαπατίτης (Ca10(PO4)6(OH)2)
Κύτταρα Οστού
 Οστεοβλάστες
 Κύτταρα παραγωγής οστού
 Προέλευση από αδιαφοροποίητα
μεσεγχυματικά κύτταρα
 Ικανότητα παραγωγής οργανικών
συστατικών της θεμέλιας ουσίας
 Διάταξη κατά μήκος των επιφανειών των
οστών
Οστεοβλάστες
Κύτταρα Οστού
 Οστεοκύτταρα
 Παριστούν οστεοβλάστες που περικλείονται
στη θεμέλια ουσία που παράγουν
 Εντοπίζονται μέσα σε οστικές κρύπτες
 Εμφανίζουν αποφυάδες που επεκτείνονται
μέσα σε οστικά σωληνάρια
Οστεοκύτταρα
Κύτταρα Οστού
 Οστεοκλάστες
 Πολυπύρηνα γιγαντοκύτταρα, επιφορτισμένα
με την απορρόφηση του οστού
 Εντοπίζονται στην επιφάνεια του οστού μέσα
σε οστεορρηκτικά βοθρία του Howship
 Πρωτεολυτικά ένζυμα
 Ουσίες χηλήσεως
Οστεοκλάστες
Περιόστεο - Ενδόστεο
 Περιόστεο
 Περιβάλλει την εξωτερική επιφάνεια του οστού
 Αποτελείται από δύο στιβάδες:
 Εξωτερική: πυκνός ινώδης συνδετικός ιστός
 Εσωτερική: κυτταροβριθής συνδετικός ιστός με ικανότητα
διαφοροποίησης σε οστεοβλάστες
 Ενδόστεο
 Επενδύει τις εσωτερικές επιφάνειες του οστού
 Σειρά κυττάρων με ικανότητα διαφοροποίησης σε
οστεοβλάστες
Περιόστεο Ενδόστεο
Τύποι Οστού
 Μικροσκοπικό επίπεδο
 Πρωτογενές ή ανώριμο ή δικτυωτό οστούν
 Ακανόνιστη κατανομή των δεσμίδων κολλαγόνου
 Χαμηλότερο ποσοστό ανόργανων στοιχείων
 Μεγαλύτερος αριθμός οστεοκυττάρων
 Δευτερογενές ή ώριμο ή πεταλιώδες οστούν
 Οργάνωση των δεσμίδων κολλαγόνου σε οστικά πετάλια
 Μεγαλύτερη ενασβεστίωση και λιγότερα οστεοκύτταρα
 Αβέρσειο σύστημα ή Οστεώνας: οργάνωση συγκεντρικών
πεταλίων γύρω από αγγειακό σωλήνα
Πρωτογενές οστούν
Δευτερογενές οστούν
Τύποι Οστού
 Μακροσκοπικό επίπεδο
 Συμπαγές οστούν
 Εντόπιση στις εξωτερικές επιφάνειες των οστών
 Περιέχει πολλαπλά Αβέρσεια συστήματα
 Σπογγώδες οστούν
 Αποτελείται από οστικές δοκίδες που ξεκινούν από το
περιφερικό συμπαγές οστούν, επεκτείνονται προς το
εσωτερικό και αφορίζουν τις μυελοκυψέλες
 Ο βαθμός πυκνότητας εξαρτάται από την ποσοτική
αναλογία οστικών δοκίδων και μυελικών χώρων
 Πυκνό ή αραιό σπογγώδες οστούν
Τύποι Οστού
 Ανάλογα με τον ιστογενετικό μηχανισμό
 Υμενογενή (ενδομεμβρανώδη) οστά
 Σχηματίζονται απευθείας από συμπυκνωμένο
μεσεγχυματικό ιστό χωρίς μεσολάβηση χόνδρου
 Συμπεριλαμβάνουν τις γνάθους
 Χονδρογενή οστά
 Προοδευτική παραγωγή και αντικατάσταση χονδρικού ιστού
από οστίτη ιστό
 Περιοχές ενδοχόνδριας οστέωσης με παραμονή χονδρικών
στοιχείων παρατηρούνται και στις γνάθους (κονδυλοειδής
και κορωνοειδής απόφυση, γενειακή σύμφυση, πρόσθια
μοίρα άνω γνάθου)
Ενδοχόνδρια οστέωση
Ενδομεμβρανώδης οστέωση
Πλαστικότητα Οστού
 Τα οστά βρίσκονται σε μία δυναμική ισορροπία
συνεχούς φθοράς και ανάπλασης (remodeling)
 Δυνατότητα προσαρμογής σε μεταβαλλόμενες
μηχανολειτουργικές απαιτήσεις
 Διακίνηση ιόντων μεταξύ οστών και μεσοκυττάριου
υγρού
 Συμμετοχή ορμονών (παραθορμόνη, καλσιτονίνη)
και βιταμινών (Vit-D)
 Γραμμές αναστροφής (reversal lines)
 Υποδηλώνουν περιοχές διαδοχικής απορρόφησης και
εναπόθεσης οστού
Αρχιτεκτονική Δομή των Γνάθων
 Παρατηρείται συμπαγές οστούν εξωτερικά και σπογγώδες
οστούν εσωτερικά
 Η αναλογία και η συσχέτιση ποικίλλουν ανάλογα με την ακριβή
εντόπιση
 Περιοχές πάχυνσης συμπαγούς οστού
 Κάτω γνάθος: έξω και έσω πέταλο, κάτω χείλος, έξω και έσω λοξή
γραμμή
 Άνω γνάθος: έσω (υπερώιο) πέταλο
 Το σχήμα, οι διαστάσεις και η πυκνότητα των οστικών δοκίδων
του σπογγώδους οστού καθορίζεται από τις μηχανολειτουργικές
επιβαρύνσεις
 Ο μυελός των οστών προοδευτικά αντικαθίσταται από λιπώδη
και ινώδη συνδετικό ιστό
 Παραμονή αιμοποιητικού μυελού στη γωνία και κονδυλοειδή
απόφυση της κάτω γνάθου και στο γναθιαίο κύρτωμα της άνω
γνάθου
Αρχιτεκτονική Δομή των Γνάθων
 Φατνιακές αποφύσεις
 Το φατνιακό οστούν περικλείει και στηρίζει τα δόντια μέσα στις
φατνιακές κοιλότητες (ή φατνία)
 Ενδοφάτνιο
 Λεπτό πέταλο συμπαγούς οστού που επενδύει τα φατνία
 Περιέχει ίνες κολλαγόνου (ίνες του Sharpey) με προέλευση από το
περιρρίζιο (δεσμιδωτό οστούν)
 Ακτινογραφικά, ο όρος Lamina dura αναφέρεται στην απεικόνιση
του ενδοφατνίου ως λεπτή σκιερή γραμμή περιφερικά του
ακτινοδιαυγαστικού περιρριζικού χώρου
 Παρουσία επιθηλιακών στοιχείων μέσα στο σπογγώδους
οστούν και στον περιρριζικό χώρο που αποτελούν υπολείμματα
της οδοντογένεσης
 Επιθηλιακά υπολείμματα του Malassez ή της οδοντικής ταινίας