CA PIPE \’IET NAZI TREN THI TRL” C THE GIHI

ThS. Ooan u .4 han

I. TINH HINH SAN XUAT VA XUAT KHAU CA PHE VIET NAM TRONG NHLfNG
NAM GAN BAY
Cry ca phé co mat ñ Viét Num tu ma cuñi the’ k\ Um XIX Jan the ky XX. Cac
en ca phc disc mñ' mang rat rac ñ mñt sñ tinh Bâc bS. B ac Trung bñ va cuoi
c rm.y la ‹r cao nguyén mien Trung va Dong Nam bñ.
97G sau ngay thong nhat dart nuñc ca nuñc ta cbi co xip xi z°0.000 ha ca
phe, trong do mot dren tich kha lñn sinh truñ’ng xñu kém. am 1990 ca nirñ’c dñ
co gan 120.000 ha vñi san I ring gan65.000 tan. Tu dñ san tu_re a dién tich ca
phé ciia Viet Nam thug nhan h hang nam. Dé’n nam 1995 Ca D Hoc da co khodng
00.000 h a t rang do 265.000 ha ca phe ñ lua tuoi kinh doan h. -an I mug vu ca phé
1997/1998 dat 400 000 tan, xuat khau tren 390. 000 Un,
xap xi t›0O try eu USD. Ca phe da tiuig buñc phat trién try than:°. ni a ! ang nong san
xuat khau quan I rong ther hat sau lua gao. TO cho san how y c e. ohe nhñ bé khñng
ti'en thi trumig the gi N, trong vong 5 nam at d ñ \ set Nam da trñ
' hr‹nh ni ot trong 1 0 nuñ’c co sin lung ca phe hang dau the gis Ce the xem m ñt so
so liéc c hung minh cho so pt at trie’n virot bac do nhu saw.
Nam US2 Vi et Nam xuat khau 69.000 bao chiem 0,1^r limp xuat khau ca phé
cua t‹›an the giñi,
Num 1987 xuñt khau 433.000 bao chiem 0,67r lung xuat khau ca phé toan thé
a dig vi tri US 25 trong cac nu0c xuat khau ca phé.
au 10 nice , riâm 1997 Viét Nam dñ xuat khau xap xi 6,2 trieu bao chiém 7,79r
lunn;q xuat kh›iu cua toan the ñi, dog thu ba sau Brasil a Colombia va dig
dfiu cac nuñc xuat khau ca phe Robusta.
\'e kim ngach xuat khau nñm 1982 Viét Nam chi thu du c khoang 5 triéu USD
dér mm 1997 dñ dat kim ngach o56 try éu USD tang 11.000^r. Do gia ca phé xuat
khau cua Viet Nam nam 1997 la 68,01 US cts/lb so vfi dun pa loai ca phé nhom
tic loai ca phé diu khac la 136,20 US cts/ lb, vé mat tong pa tri kim ngach xuat
khau ca phé Viét Nam dung t au Brasil, Colombia, filexico, Guatemala va
Indonesia.

ieu hanli cii a To chirc Ca

 Don v|.’ 1000 bao (60kg/bao)

1982 1987 1997

• * chau thanh vién ICO 64.546 71.951 79.813
69 433 6.177
0,1% 0,6% 7,7%

i? zr.z vat viéc day manh san xuat va xuat khau, thi trué g xuat khau ca phé
’-’. - ani cung khâng ngtrng diro'c tang lén. Neu trirñc nñm 1990 ca phé Viét Nam
-ic xuñt sang Lién Xñ vfi cac noñ'c XHCN Dñng Au cii, chi cñ mot luotig nhñ
- eng 2 thi trifñ’ng khu we la Singapore va Hongkong thi dén nay ca phé Viet
” ›. . i *ñ xuat sang trén 50 note trén cac chau luc.

Bang 13: Thi tr trzt ng xuâ“t kh u câ phé Viet Nam v¿ 1997/1998

(Sâ“lieu theo chL/ng chi”xuâ“t xu'dâ câ“p)

STT Th} lfzrâng Giâ tr! kim ngach Tht phan %

83,361,208 123,404,779 21,08

Germany 69,980,207 105,612,248 17,69

Italy 34,312,518 53,135,175 8,67

Spain 31,880,856 48,933,829 8,06

United Kingdom 31,689,185 49,413,443 8,01

France 22,000,183 33,165,792 5,56

Poland 17,793,750 26,218,682 4,50

Japan 14,458,102 23,011,102 3,65

Korea 21,744,048 3,55

Belgium 12,885,649 19,654,579 3,26

Netherland 10,986,727 16,774,207 2,78

Australia 9,038,729 13,805,644 2,28

Canada 5,561,580 8,249,268

“- Singapore 4,948,247 7,310,344

Malaysia 4,317,257 6,363,791

Israel 4,148,776 6,532,527

Romania 3,198,762 4,816,124

e\’.’ Zealand 2,484,958 3,886,411

al 2,430,079 3,818,653

37
Bang 13 (tiép theo)

STT Th| trcrong Khéi Iwong Giâ tr| kim ngach Th{ phân %
20 Czech 2,392,193 3,632,911
21 Algeria 2,145,398 3,173,379
22 Philippines 1,528,277 2,198,346
23 Indonesia 1,202,070 1,670,663
24 1,027,743 1,499,312
25 Slovenja 899,607 1,523,749
26 Egypt 875,902 1,287,571
27 South Africa 784,836 1,130,802
28 Hongkong 683,317 1,026,293
29 Iran 522,060 900,653
30 Greece 485,965 781,896
Hungary 438, 000 627,180
32 Finland 396, 000 585,360
Bulgaria 365,555 619,396
34 Sweden 323,952 458,205
35 Jordan 251,604 396,605
36 China 224,055 400,425
37 Thailand 204,000 249,765
India 197,116 287,161
39 Australia 176,967 259,625
40 Armenia 126,000 219,276
41 Lebanon 107,688 152,410
42 Slovakia 90,000 159,300
43 U.A.E 75,208 122,336
44 Switzerland 70,66 116,556
45 Ucraina 59,777 147,460
46 Croatia 54,000 89,100
47 Iceland 54, 000 65,880
48 Syria 54, 000 84,780
49 Ireland 36,000 63,364
50 Taiwan 26,344 59,574
51 Denmark 18,000 28,800
395,419,335 599,868,781

38
 Wrong vong 5, 6 nñm lai day thi truñng ca phé Viet Nam dâ the ng ngu'ng duo'c
rno râ rlg, dñc biét la cñ mñt so thi truotig 1é cñ xu huñ’ng tiéu t t Nam
ngav mñt nhiéu how, co the dan tai liéu ciia Dubois (ICO).
Rñ rang la 5 nñm qua ca phé Viét Nam xuat khñu, sang My va thi true¿ c g
chñu Au tang lén nhanh chong. Ngoai ra vñi cac thi truñng Australia
Canada va Ba Lan ca phé Ivtong xuñt khñu tang trén 100.000 bao. CJ thi t ra .z
chung chñu Au co sq tang tru g dang ke tru Ao va cac nude Bac Au.

Bang 14: Diân biân tinh hinh xuat khau câ phé Viet /\/am
qua mot sâ“th i I izéng chu yé“u

On vi: f000 Rao

Thi trrré’ng 1997
2.077 6.177
My 1.495
Th! truâng chung châu Au 840 3.237
Ao 74
BT/Luxem Bourg 82 281
Phap 114 362
325
Italia 122
Ha Lan 160
Bo Oao Nha 30
Tay Ban Nha 71 TOO
Anh 16 411
Nhat Ban 60 179
Singapore 825 152
Algeria 50 126
Australia 127
Canada 117
Trung Quoc 17
Tiép Khac (cñ) 39
17
Hungari 74 22
Israel 22
Jordan
Han Quoc 69

New Zealand 21
Ba Lan 172 259
Romania 26
Cong hoâ Nam Phi 22
 Bang 15: Sir tâng Izr g ng xuâ”t khâu câ phé Viet Nam â met so“f/ii frzrdng IN 1992-1997

My + 1.485

+ 786

Tay Ban Nha + 429

Anh + 395

Phap + 248

+ 245

Bi/Lux • 199

Qua nh g so lieu trén co thé thñy Viét Nam da thee st trñ, thanh mot note
cung cap ca phé Robusta trén thi truotig ca phé thé giñi, cñ thé so sanh véi eac nuñc
san xuñt ca phé Robusta chu yéu khac la Indonesia va Cñté D'Ivoire.

Bang 16: Lcrgmg xuâ“t khâu téfi mot sâ“th| trtrâng châ yé“u nâm 1997

Don vi: 1000 bao

Tht triz¿rng Viét Nam Indonesia Cét Divoa

1.495 1.045
Th| truâng chung chau Au 3.237 1.839 3.058
899
Phap 362 42 1.104
368 272 708
Tay Ban Nha 500 174 237

Anh 411 141 37

Bi/Lux 101 584
Nhat Ban 179 940

Sang nam 1998 lttmg xuñt khau ca phé cua Viet Nam cling khfing gram. Trong
12 thang tu thang 12/1997 dén thang 11/1998 Viet Nam dñ xuñt khñu trén 6,45
triéu bao ca phé.

II. NHUT2G THACH THLfC DOI VOI NGANH CA PHE VIET NAM
Ph at huy not lirc, khai thac tiém nang dat dat va lao dong md rong thém dien
tich ca phé la mñt hirñ’ng di dung dan. Tuy nhién, nhin rñ nhiing mñt con yéu cua
nganh ca phé nirñc ta dé cñ phuong hu0ng khac phue trong thai gran tñi ciing la
mñt viéc lam can thiét.

40
 1. Van de giong
Ca phé ciia Yiét Nam trade hét la ca phé Robusta co diém cv ban la hung
thou ngon vi phan lé'n dune trong ñ nhiing nd co dñ cao trén mñt bién tñ 400-
500a trñ lén. Cac vung ca phé nude ta tuy nam trong vanh dai nhiet dñi nhwg ñ
kha xa du0tig xich dao (tfi 11, 12' vi bac trñ’ lén) bién dñ nhiét do ngay dém lbs
co let cho viéc hinh thanh va tich luy cac hop chat hiiu cv tao huong vi than
ngon cho ca phé. Néu ca phé Robusta ciia chñu Phi phan Ibn du c danh gia la
gat (strong) thi ca phé Robusta Viet Nam dune khach hang chau Au danh gia la
to diu (mild) dén trung Minh (neutral) no dunc st dung trong viec dau tron va
san xuñt ca phé hoa tan.
Ca phé Arabica hién co nhiéu giñng dñ dunc trong lñu dot nhat, dñ co ther
ky giñng Arabica chu yéu trong ñ Viét Nam la Typica. Sau do co Bourbon,
Caturra omarello. Co mot so giong trong dién tich khong nhiéu con mang tinh
thi nghiem la Plus do Hovo, 'atuai. Va hién nay ñ cac vung mii trong Arabica
dang pho bién nhanh giñng Cd bllTlOT. Giong nay cung co mot nhu c diém la
hung vi thién vé ca phé Robusta, can done nghién ct thém.
Co lé van dé noi cñm nhat trong nganh ca phé Viét Nam hién nay ve mñt ky
thu at nñng nghiep la vñn dé giong. Bén canh so phat trién nhanh chong vé dién
tich, uang suat, san 1uo'ng, ap dung ky thuat tién bS trong thñm canh ca phé ñ cac
khau bon phan, tuft note... thi khñu nghién ct doi mii giong ca phé la khfiu yéu
shit, cham chap nhat va co thé got la “bao thu nhat”, co thé xem cac bñ giñng da ig
done trñng ñ’ cac note san xuat ca phé Ibn trén thé gift.
Brasil: Hai giong ca phé Arablca dune trñng chu yéu ñ day la Mundo Novo va
la rear. Dia ban cua moi giñng tuy ting dia phuong chon Isa CafuaJ chiém 609a
dren tich, Mudo Novo chiém 35% con lai 3,5% la cac giñng khac nho Icatu,
Sei cL rnor, Caturra, Catuai... ca phé Robusta ñ day la chung Conillon trñng

khoang
“ Colombia: Rao cuoi nhirng norm 70, Colombia dna giñng ca phé Caturra vfio
san xuat a da dna san lung ca phé nuñc nñy tñ 8 triéu bao hang nñm lén 11 triéu
bao.
an: 1.Q S2 Colombia bat dau trñng giñng “Colombia” (Coffe a arabic a
varieté Colombi a Giñ”ng nay do Trung tarn Nghién cuu ca phé quñc gia Colombia
dna vao san xc at a co kha uang chñng benh gi sat. Hién nay etc doan giong
Colombi a c iéic 40^c dren tich ca phé ca nuñc. Ho da dung giñng Catimor lai
hoa trñ tar o. _ionp Ca Serra do do san pham co hues g vi ciia ca phé Ara bica
nhiéu he.
* Mexico: The.c dién tich ca phé ciia Mexico lñ 761.165 ha trong do ca phe
Arabica chiem 9?" . C ac ânp Typlca, Mundo Novo va Ca turns dirac dna vao
Mexico tii nhiing norm 50, giong Garnica xép the to la giong lai cñ kha nang thich
fmg rñng va cho nang suat cao, la ket qua nghién cffu di truyén hpc ciia cac nha
khoa hoc tién hñnh ñ Vien Nghién ct ca phé Mexico (INMECAFE). Tinh hinh
, phan bo cac giong ca phé Arabica nhu sau:

Typica 27% Bourbon 4%

Caturra 20% Maragogype 3%

Mundo Novo 17% Catimor 2%

ñarnica 16% Tacamara 1%

Catuai 7%

Con 3% la ca phé Robusta

* Indonesia: Ca phé Arab]Cd C rem due 10°/ san Io ong ca phé Indonesia va
doac trong â mfit so dao dac biét la ñ wing cao trén mñt bién. Nh g vung thich
h la ñ Ofing Java, Bñc Sumatra, Aceh va Nam Sulawesi, Bali va Timor. Ngani ta
trong cac giñng cao sin nhu Java T tea, S-795, Kartika 1. Hat giñng doo'c cfc nha
sdn xuat hat giong ca phé cung cap co chug chi dirñi su kiem tra cua Vién nghién
ct ca phé cacao Indonesia (ICCRI).
Nhin chung cac nude co nganh ca phé phat trién déu dau tu nhiéu vao khfiu
chon tao giñng. Trong khi do ñ Viét Nam ckng ta c nghién cpu vé giñng ca phé con
rat it du c chu y. Cac cv quan khoa hoc ciing duo’c dau tu rat it cho cac dé tai nay.
Vé ca phé Robusto: Tñn tai chinh la tinh da dang khñng thufin cua vunn ca phé
vñi do tinh thu phân tu khñng hop dan dén. Theo diéu tra co khoang 5-79c so cay
trong mñt vuw co ni iin g dñc diem cua gifing xau nang suat thap, tinh chñng chiu
ngoai canh xau kém. Ket qua nghién ct gen cho thay gikng ca phé Canephora
done trñng chu yé”u la giñng fiohusts ingukn gñc Congo). Nhirng co hién tuong pha
tap do lai hoa vñi giñng Kouillon nguñn Guinec›. Do la giâng co san pham kich cfi
hat nhñ. Diéu nay dñ dna den nhung anh huong xdu vé mñt chat lvtong. Viéc thay
dan nhti g cay xau trong vum bang phumg phñp vñ tinh (ghép chñi sau khi cua
gñc vñi nhffng chñi ghép nhñn tu cfc dong vo tinh duo'c chon loc) la rat can thiét.
Muñn lam duac diéu nay can co kinh phi chuyén gioo ky thuat, khuyén nñng
cho nfing dan.
Vé ca phé Arabica: Hién nay chung ta dang khuyén cao trñng giñng ca phé
Catimor ñ cac vung ArabJca mñi ñ cac tinh trung du va mién nui phia Bñc. Muc dich la
nham vao tinh khang bénh g1 sat tHemileia rastat ) cua giñng nay. Tuy nhién de co
hang hot xuat khau co sue canh tranh cao thi viéc nhñn nhanh cac gifing ca phé
Arablca co kha nang khang bénh, nang suat cao va chat trong cling cao nhir Catuai,
TN3 la cñn thiet... Catuai la giñng do Cuba tang Viét Nam vi thoi gran chuyén chñ

42
quo lfiu nén chi trñng du c mñt vfii not dién tich khñng nhiéu cân tñ chic chan giñng
Each. Giong TN3 la mñt két qua nghién com chon loc ciia Vién figlen ct Ca phé
EaKmat truñc day dñ du c Hñi dong Khoa hoc Bñ Nñng nghiép x a PTfiT chs dua ra
Thu xc hoa. Can co ké hoach nhan giong sñm âug TN3 nay.
2. Khñu thu hai che bien
Doi vñi ca phé Robusta ap dung phuong phap ché bién khñ vfin dé tñn tar fih c nz
lbs lam. Chi co 3 yéu cau:
- Hat qua chin;
- Phoi khñ hoac say khñ néu try mua, dam bao dñ am dttli 13%, khñng bi u
dong, phai phs mñng lip co dao déu;
- Thiét bi xay xat, sang phan loai... can dune ché tao dong bfi, cñ thé theo mau day
chuyén cua hñng Pinhalense Brasil.
Dfii vñi ca phé Arablcd thi vfin dé phñc tap how. Phuotig phap ché bién chit yéu
v0i ca phé A:rabica la ché bién u0t; ering cñ mñt phñn ché bién khñ doi vñi not khñng
co diéu kién hoñc vñi loai qua hai con xanh khñng the xat tu0i done.
Tham khao tinh hinh ché bién ñ mñt so nuñc:
1. Colombia:
Trén thé gi0'i nuñc san xuat ca phé Arablco loai ngon nhat, dñt gia nhat la
Colombia, cung cap loai ca phé “Colombia mild”. Co thé tom tat cac cñng doan ché
bién cua Colombia nhu sau:
- Xfit tub: Dung may xat ngay trong ngay thu hoach.
-Lén men: Phan huy lip nh0t barn quanh vñ trfiu ca phé. Ca phé xat tuoi xong
data vao bé lén men trong thñ'i gian 12-24 gis tuy nhiét do bén ngoai.
- Rua: Ca phé lén men xong du c rna bñng note chfiy trong nhtrng cai mang dé
loai bo nhñt dñ lén men.
- Lam khfi: Cñ the phoi hoac dung may say. San pham thu done la ca phé thñc
khñ.
2. BFdiS11.’ Ca phé Arabica ciia Brasil dU c ché bién chu yéu la theo phuong phap
khfi. Hién nay hang n am Brasil san xuat khoang 19-24 triéu bao ca phé ché bién
khñ tArablCd to nhién), chi co 0,4 triéu bao ca phé Arabica ché bién uñt. Dan diém
cua phumg phap ché bién uñ't ñ’ day la dung may danh nhñ’t, it dung pb.uOng phap
lén men.
3. MexlcO! CO khoang 90% ca phé done ché bien theo phuong phap uñt, so con
st du c ché bién khñ. Viéc ché bién ca phé ñ’ Mexico du c thuc hién theo 2 loai hinh
.ac nhau nua cong nghiép va cñng nghiép tuy theo to chuc san xuat, trang trai
mo tin hay nhñ va thiét bi cho gis dinh, co cac cñng doan nhu sau:
 - Tiep nhfin nguyén liéu va phân loai qua ca phé chin hai vé du c dna vao bé
chua nuñc vñn hanh bang hé xiphñng, qua chin uang duwc tach khñi qua nhe va rac
ruñi.
- Xat tuft dung may xat qua chin.
- Lam sach nhñt bang cach dung bé lén men hay may danh nh0t.
- Lam rño nuñc v a say lam khñ.
4. In den est a.’ Thu hñi ca phé, lua ch‹jn quo xanh bi hai lan khfing qua 57n. Ca
phé che bien khñ truñc kia got la ( B hay EU thVong la ca phé cua hñ nhñ (GB viét
theo tieng Duc lv ca phé to nhién, EK la chit luong xuat khau) nay doi thanh RDP
(Rob usta dry processed — ca phé vñi chs bien khfi). Neu ca phe ché bién khñ co danh
bong Chi thém chit AP (After polished — sau danh bong).
Ca phé che che bien uñt sau khi xñt tuoi dé lén men nity tiéng dñng hñ rñi rua.
Cfc chu viron tr’ñng ca phe .W N bI!C a dung may xfif. tuft quay tay dé xfit tub ca
phé.
3. Viin de tiéu chuan chart lupng san pham
MMac du tu lfiu cac chuyén gia Viét Nam da xay dung hé thñng tiéu chuan
Nha nuñ'c vé ca phé va du c Nha nude ban hanh nhung den nay chung ta hau nhu
vñn chua co tiéu chuan. Co may ly do sau:
1) Vé mat ban thfin tiéu chuan TCVN tuy dñ tham khao mñt so tiéu chuan cua
met so nuñc khac nhu Indonesia, Brasil.. . va tiéu chuan qufic té ISO nhung con
nhieu diem chua phu hop vñi yéu cñu cua thi trumg ma cñn bi “chfim chuñc” theo
tinh hinh cu the cua nganh ca phé Viét Nam. Qua mot thoi gian dai chung La it cñ
diéu kién xem xét, chinh sua, bñ sung cac tiéu chuan dñ co.
2) Ve mat cac nha xuat Chiu: Can ct vao thuc te”, ca phé Viét Nam chat lung
chua cao, con nhieu lot neu bin hang theo tiéu chuñn de bi thiet. Vi du neu ban ca
phé voi loai 2 (R2 ) ¿'eu edu 90 lñi trén mñt mâu 800g thi khñng dat, ca phé ciia ta
thuong got la R2 chua so lfii gan ga dii, thém niia dé tién giao dich nhñt la dñi vñi
nL ti g cñng ty nhñ can bñ chu; en mon vé ca phé khñng co, nguo'i ta thich dung cac
chi tiéu due gran gom co: dñ am ^r, I; ie hat den + vñ 7r va ham luong tap chat %.
Den nay nhiéu khach hang khong vua long vol cfc tieu churn dv gian nhir vfiy va
nhiéu ngirñ yéu cau phai kiém nghiém cam quan qua thu nem ca phs chén (cup
tasting). Do cung la mñt mñt yeu cue ca phé Viét Nam khi khñng du san phni phai
phai ct trén san dfit, phoi lip day u dñng... dé cho ca phé nh g vi la khñng hap
din.
? Vé phia Nha nirñc: Den any song song vñ’i viéc tu do hoa thuong mai trong
nganh hung ca phé, chung ta cung buñng lñng viéc quan ly chit hung mñt hang
nav. \"iec quay dinh eLâ!. !oong, xac dinh gia ct theo chat luo'ng tuy thuñc vao két
quo thuong 1uorg cua nguoi mua, ngu0i ban. Cn quan kiem tra chat lumig ca phé
 xuat khau do hat bén chon trong diéu kién cung vupt cau nhu hien na› n m mua
co lot thé ép cap, ép gia.
Gan day mot van dé méi noi lén la ca phé mñc dan dén san sinh ch atoxin A.
Co khach hang dñ yéu can phai co chug ehi xac nhan trong lñ hang khñn co
Ochratoxin A vupt mdc cho phép... Tat ca nhi1’ng diéu néu trén dñi hfii Sta n°aoe
can sñ'm co ehu trong vé quan ly chat lttong san pham ca phé nham dam bao to
ich cua nganh hang nong san xuat khau quan trong nay.
4. Cong tae chuyen giao ky thu{at
Dé co nhiing vung ca phé rong Ibn sinh trttñng tot san ho'ng nhiéu nhtf hién
nay, mot phan ering do cé sq quan tarn dé’n viec chuyén giao ky thuñt ngay tu
dau. Cac lip tap huan ky thuiit trong ca phé dupc rub ra ñ nhiéu not nhu San
La, Lai Chñu, Yén Bai, Lang Sea, Thanh Hoa... Tuy nhién, wring phai the a
nhan rang chung ta chua co mot chttong trinh cñng tae khuyén nñng, khuyén
csng hoan chinh. Khñng it vung, nguo'i chu wan khñng biét ky thuñt trñng mñ'i,
bñn phan, tao hinh, so ché ca phé... do dñ co nhiéu wan ca phé xau, kém co khi
phdi thanh ly dé trñng cñy khac nhu Ha Giang, Tuyén Qu ang, Doan Hung, Lai
Chau, Thanh Hoa...
Trong phuong hu0ng tñi can dñt vñn dé chuyén giao ky thuñt khuyén nñng,
khuyén cong mot cach hoan chinh vñi quy mo rong lñn dung vñi tarn quan trpng
cua no.
5. Ngiin ngiia hinh thñnh niim moc dé uang cao chiit luong ca phé
Day la mot van dé co tinh ther so va quan trong trén thi truñng ca phé thé gift
hién nay va cung la mot van dé cñn done quan tñm ñ Viét Nam.
Tai hoi nghi vé Ochratoxin nñm 1996 mot so nha khoa hoc da bao cao vé su
phat hién Ochratoxin A (OTA) trong mot sñ mñu ca phé co xuñt xu khac nhau.
Cac bao cao con chi ra rang ké ca rang home chiét xuat ering khñng loai trip done
_ loai doc to nay. Diéu nay dñ gay nén su quan tarn cua cac nha tiéu thu vé sic
khoé con nguñi khi uong ca phé. Nguñ’i ta dñ lam cac thi nghiém trén dong vñt,
két qua cho thay doc tinh cua OTA st dung vñi liéu liro'ng cao co thé gay ton hai
than va tao khoi u trén heo, cho va chuot. Tae dung dñc hai cua OTA trong ca
phé doi vñ’i rigor i con chua du c xac dlnh. Nguñi ta dna ra gia dinh mot liéu
lup’ng gift han la 112 mg trén l kg thé trong trong 1 tu an. Ciing cñ y kién dé
xuñt mdc o nhiém OTA trong ca phé la 5 phan ty (5 ppb) nhung ciing chua co cv
st xac thuc.
Ngay 04/2/1937 To chéc Ca phé Quñc té dñ dna ra mñt du an ngñn ngua phat
sinh nam moc dé nang cao chat lupng ca phé tién hanh ñ 6 note: Brasil, Colombia.
. Dñ, Indonesia, Coté D'lvoire, Uganda hoac Kenya vñi so try cap tai chinh cua
quy chung vé hñng hoa (Common Fund for Commodities - CFC) va mot so nguon
khac vñ do 2 trying dat hoc, Tru0ng Dai hoc Surrey cua Anh vñ Trir0ng Dai hpc
Ky thuat ciia Dan Mach thac hién.
Bao cao ciia tien st Mick Frank trrfé'ng Dai hoc Surrey cho thay:
1) Ca phé bi nhiém nam moc do bi ton throng vñ hinh thñnh OTA;
2) Cac low nam tâc dñng vao câ phé bao gom: Aspergillus, PeNci1!ium va Fusarium;
3) Su nhiém khuan nñy thuñng xay ra trong qua trinh che bién va bao quan;
4) Su nhiém khuan khñng cñ lién quan gi v0i phuong phap ché bién khñ hay uñt
va v0i chiing loai ca phé; I II

5) OTA cñ the du c san sinh ra do 4 loâi Aspargillus gom cñ Ochraceous,

Arecea, isulph ureus va to nhñm N5ger, Citricus.
Ket lu3n ciia ban bao cao nñy la chi cñ mot chuong trinh phñng ngiia hinh
thanh nam moc thfit rong rñi dqa trén cv st tuân thii chat ché cac guy dinh vé ky
thuat nñng nghiép va ché bien tién tien mñ’i hon che vñ kiem soat du4c mot each cñ
hiéu qua tae hat cua nam khuan doi v0i chat ludag câ phé.
Ttr nam 1980 den nay mñt so tae gia dñ bao câo ve sir cñ mat ciia OTA trong ca
phé Contafora (1983), Tsubouchi (1984), Micco (1989), Majerhofer (1995), Studer
- Rohr (1995) va MAFF/Leatherhead (1996). Nhiing so lieu gan day cua phñng thi
nghiem Finish Custom vño nam 1996 cung date st dung. Chi cñ tai liéu cua Micco
la rñ rang lay mau ca phé nhan song theo phs ig phap ngfiu nhién, cñn mot so tac gia
khac la nghién elm ca trén mau cñ chon loc vñi nhñng mau bi nghi ngñ hoMac ñ
nhtitig mau tñ cac xuat xñ bi nghi ngñ la cñ chña OTA.
Cñ the néu tñm tat mot so két qua nghién edu ñ câc bâng sau:

Bang 17. Tâm tât sâ”Iiéu vé OTA trong câ phé n hân sâ“ng

Trung binh
Thoi Sé mau Tai li¿eu dâ dân
ham
OTA (ppb)

1980-1990 91 Ca + Ts + Mi

1991 dén nay 534 SI + Ma + Fi + M/L

Tong cong 625 1,6 Ca 7 tâc gia

Muc trunk binh 1,6 ppb â deny ro rank cno he muc 0,9 ppb quan sat duwc
trén 6 33 mñu ca phé rang va c.a hé hoa ten I Van der Stegen, 1997). Diéu dñ cñ
nghia la qua quo trinh rong va ché bié’n ca phe hoa tan da lam giam du c hung
OTA.

46
 Bâng 18: Phân bâ“thâng thirâng vâ tri sâ“trung binh tich luy câa 625 mâu câ phé
vâi câc mdc OTA khâc nhau (câa ct 7 nhâ nghién ct)

Marc OTA trung binh

Mcrc OTA Sé mâu % cda mau sé
tich Iuy (ppb)
<2 537 85,9 0,44
2-4 5,3 0,59
4-6 17 2,7 0,73
6-8 1,8 0,85
8 - 10 2,1 1,03
10 - 15 0,8 1,13
15 - 20 0,3
>20 1,58
Tong cong 625 100

Tat ca 5 nhñm khu ve.c cac nucfc san xuiit ca phé cñ tri. so trung binh OTA cao
qua 10 ppb thong lññ Dñng Phi va Tay Phi.
Ngtf0i ta khsng thñy cé trong quan nño giiia tri so trung binh OTA v0i chiing
loai ca phé nhung cé nhfing sq khac nhau vé mdc do OTA trong cac mau d«» tit cac
nrftc san xuñt khéc nhau.
Cac nha chide trach cua EU ñ Brussels dang nghién edu giéi han toi da ciia
OTA trong ca phé. Nguéi ta cho ning mdc ao cñ the la 5 ppb. Xem phiin bo thñng
thuéng cua 625 mñu ñ bang 17 thi v0i mdc 5 ppb co thé phai loai bñ, tii chfii
khoang 7% cac lS ca phé nhan song. Véi ty lé 7% ca phé xuñt khau bi tii choi, cñ
nghia la hang niim phai loai khoang trén 4 trieu bao ca phé. So lupng do v0i cae
nhñm khu ve.c note san xuiit khac nhau ering khac nhau.

Bang 19: Lzr gng câ phé bi IN châ“i â mdc giâi han OTA 5 ppb

Nguén géc d|a Iy Ty Ie b/i ter chéi Sé bao bi ter chéi méi nâm
Trung va Nam My 990
Trong do: Brasil 550
Tay Phi 1.380
Oong Phi 850
Chau A - Thai Binh Duong 970
4.190

ng so he 4 trieu bao bi IN choi, chau Phi chiém trén mot ma, ca biét co
ñc met 1'5-1/3 lu0tig ca phé xuñt khñu sé khong xuat date gay nén ton thñt rat
Do do cac nirñ’c xufit khau ca phé dang dé nghi EU xem lai mdc gift han 5 pp
cñ lé la khong thña dang.
 Doi v0i ngñnh ca phé Viet Nam van de ngan ngiia ca phé bi nam moc o nhiém
wring can date quan tñm dac biet, nhat la ñ nhft g viing san xuñt ca phé khñng co
mua kho nhu ñ Tay Nguyén. Bien phap n*an ngiia chii yéu ñ day van la phñng try
tong hpp (Integrated - SanIt£iry Management - IPSM) tic la phai ap dung
cac bien phap ky thuat nong nghiép tñt fGAP: Good Agricultural Practices) va
nghé ché bién tot (GMP: Good Manufacturing Practices).
Ngiin ngiia so hinh thanh nñm moc niing cao chat lupng ca phé sé mang lai lpi
ich to Ibn cho cac nha san xuét ca phé.
la mot van de tiém tang trong tat ca cac nuñ’c san xuñt ca
phé Tong kim ngach xuat khau ct phé ciia cac note thanh vién ICO dat 12 ty USD
vu 1994/1995 vâ 10 ty USD vu 1995/1996. Dia vao két qua kiém tra hien nay ñ
mite 5 pg/kg ( ppb) lâ mdc EU dang thao luan thi co to 2-18% sñ lS hang bi ttt c
Vñi con so 79c lupng ca phñ xuat khau bi to chñi da lam mat di ciia cac note xuat
khéu khofing l ty USD moi nam. Chi tinh riéng vñi EU so ton that dñ t khoang
500 triéu USD.
Nguñi ta dy kién mdc tiéu thu ca phé sé to 100 triéu bao n6m nay tang lén 120
trieu bao vao nam 2010. Hien nay yéu cau ve ca phé chat lupng cao vao khoang 8-
10%, dat kién yéu cau ca phé chat lup'ng cao sé tang dén l5' o vao nam 2010. Gia
thiét ty le man lupng ca phé Arabica : Robusta la 70 : 30 khong thay doi thi yéu cau
tang lrrpt g ca phé A:rabica thém 14 trieu bao, diéu dñ khñ dat date do yéu cau khi
hau, duo cao trén mcc nuérc bién. Do dñ can uang cao chat lupng khong chi v0i ca phé
Arabica ma ca v0i ca phé Robusta.
Gia tri tang do cai tiéu chat luong ca phé cñ the tinh done bang cach nhan khoi
lirpng ca phé chat lupng cao dq tinh vat chénh lech gié 2 loai ca phé (bang 20).

Bong 20: tic tinh giâ try tâng do cii tié“n châ“t hang câ phé

Nam 1998 Nam 2010

Li gng tiéu thu câ phé trén the giâi bao 100.000.000 120.000.000

LiYong tieu thu câ phé trén thé giâi 6.000.000.000 7.200.000.000

- Chat li gng cao 15

- Chat III og cao kg 480.000.000 1.080.000.000

Chénh ITech giñ'a câ phé Arabica chat hang cao USD/kg 1,32
vâ thong thuâng

Tong chénh lech giña câ phé Arabica chat hang USD 633.600.000 1.425.600.000
cao vâ thong thuâng

Chénh lech mong muon vâo cuoi USD 792.000.000

Chénh lech giña ca phé Pobusta tot nhât vâ loai USD/kg 0,30 toi thiéu 0,30
chat hang trung binh

Chénh léch mong muon vâo cuoi USD 126.000.000

III. PHLFDNG HLfDNG PHAT TRIEN CUA NGANH CA PHE VIET
So lieu Frac phan trén dii cho ta thñy nac thang ma ngânh ct phé Viet Nam
dang ding. Dé la 300.000 ha v0i 400.000 tan ca phé nhñn. V0i nbibig con sñ do ta
dii'ng vao vi. tri that 4 trong lang ca phé thé gié'i vé san luptig, sau Braeil, Colombia
vñ Indonesia. Sân pham cua ta hau hét la ca phé Robuota xuiit khñu du0i ding ca
phé nhân sñng, chart lupng ca phé cua Viet Nam chua cao vi cñn thieu oâng nghe ché
bién tit, do dñ gia xuat khñu ering cñn thap.
Nhin ra thi truéiig ca phé thé gift, mot diéu bat lpi vé'i chung ta la nhu cau ciia
thi tru g tâng khong nhiéu trong khi kha nang añn xuñt ca phé ciia cac noéc dang
phat trién tang nhanh. Ca phé ngay cang phai canh tranh v0i nhiéu loai do uong
khñc. Tang site canh tranh cua ca phé Viet Nam dñ trot nén mot yéu cau bye thiét.
Viec nhñn thac dung dan, day du nhiirig diéu dé la can thiét cho ta xac dinh
phoong hD0ng di t0i cua nganh ca phé Viét Nam.
Co the xac dinh phuong hu0ng phat trien ciia nganh ca phé nuñc ta cho nhii'ng
niim dñu, cho thiip ky dau tién cua thé ky 21 nhu sau:
Cham sñc tot dien tich ca phé dang cñ dam bao sinh truâng khoé, niing suiit
cao, hien qua kinh té cao va bén viing.
Thac hien cñng nghiep hoa, hien dat hot trong toan nganh, thu hñi ché bien tot,
dam bao san phiim cé chat lupng cao, dat tiéu chuiin cua thi tru0iig quoc té, cé kha
nang canh tranh cao.
MW rong dién tich ca phé Arabica ’a nhiing nOi diéu kien tq nhién thich hpp,
diéu chinh cv ciiu miit hang ca phé fiof›usta va ca phé Arabira, phat trién csng
nghiep ché bién situ, san xuiit cac dang san pham tii ca phé, dac biet lñ ca phé hoa
tan dna ra thi tru0ng thé gift.
Tai phuong hu0ng trén nganh ca phé Viét Nam phan dau dé dat mot so muc
tiéu cv ban phu hpp vat kha nang va tinh hinh chung cua thi trtr0'ng the gié'i.
1. Vé san xuñt nong nghiep
Trén cv st hién co, thac hien tot chuong trinh trong mii 100.000 ha ca phé
Arabica dna dien tich ca phé ca nude vao norm 2010 dat 400.000 ha. ThSng qua viec
chpn giong tot, thay doi cay giong trong vu0n ca phé Robusta bâng phuong phap
ghép... dim bao toan bo dren tich ca phé déu ‹rate trong bang giong tot. Miac du
nhiéu viing ca phé cho nang suiit riit cao, tñ 30-40 ta ca phé nhan/1 ha trñ lén song tinh
binh quñn ca note co khâ rang ‹st 1,2 tp71 ha. Véi nang suat binh quiin ñ mftc dñ
chung ta eñ diéu kien cham sñc va gin W0n cñy lau bén, tranh dacfc cac rui ro lñm
thoai hoa mñi tru0lig dat, khai thac kiet win cñy... Tong san lrfpng ca phé sé dat
vño khoñng 480.000-500.000 tan. Kim ngach xuñt khau tinh v0i gia thñp vao khoang
1400 USD/tan, nganh ca phé Viet Nam cñ thé dat gia tri kim ngach xuat khñu vao
khoang 650-700 trieu USD/nñm. Dé cñ the ban date gia cao h0'n chung ta chin dau to
cho mot so vñng cñ diéu kién khi hau thich hip san xult cac loai ca phé dac biet, ca
phé hao hang (Special hay Gourmet coffee). D nhiing viing cao, it sfiu
bénh hai ca phé co thé san xuat ca phé hiiu cv (Organic coffee). Chung ta phan dau
de cac loai ca phé tñt ban gia cao chiém to 10-15% tong san luorg.

2. Cong nghiép ché bién

san xuñt nñng nghiép tñt nhñm cung cap cho cñng nphiép ché bién nguyén lieu tfit.
Ché bién tñt nham han ché so gram mat chat lump vñn co cua ca phé ñ mdc thap
nhñt.
Dau tir tap trung vaokhau ché bién, Up dung c ñn_ n_he tién tiéu, thay doi thiét
bi ché bien dé nang cao chat lirong ca phé xuat xuoc . dam bao trén 80% ca phé xuñt
khau dat loai tñt dii séc canh tranh trén thi truon g
Bén canh xñéc nang cao chat mong ca phé nhan -ñr.z. can quan tarn dén vñn dé
ché bién sñu, da dang hoa san pham ca phé xuat khau. Truñc hét phdi lo doi mii
cong nghé, uang cao cong suat ché bién ca phé hoa t a.n. xa› dog thém nha may
mii, dna san ltto’ng ca phé hoa tan hang nñm lén 5, 000 tin ’ñi chat luong cao vao
nñm 2010 két hpp vñi viéc md rong thi truñng tiéu th a Bén canh ca phé hoa tan
cñn dna ra thi trirñng nhtrng san pham mii nhu ca phé d am !on_ dong hñp.

3. Tiéu chuiin hoa

Trén co' st nhiing tiéu chuan Nha note da co ra soat- aa doi bñ sung de hoñn
chinh cac tieu chuan Viét Nam phu hip vñi tiéu chuAn c aOc re”. B an Ky thuat vé
, t1éu chuan ca phé (T.C: Technical Committee
phñi hop or TO chic Tiéu chuan
quoc té tham gia vao viéc hoan chinh cac tiéu chuin qcoc té ’é ca phé, dong thñi
thu thñp tai liéu tham khao cho viéc tiéu chuan ma tiep Theo la phñ cap tiéu chuñn
rpng rñi trong nganh, ap dung tiéu chuan Viét Nam tron_ Rao dich throng mai
quoc té gop phan nang cao uy tin cii a mñt hang ca phé nufic ta.

TAI LIEU THAM KHAO

1. J.B. Van Dijk et al. The World Coffee market Rabobank Ir.*ernational 1998
C.P.R. Dubois. International Views on Vietnam ese C c flee Industry Developments:
Trade Patterns and Vietnamese Coffee in the Global c are . Paper presented at the 5th Asia
International Cof1’ee conference 2/1999.
3. f. O. Licht. First estimate of the U'rarld Coffee balance l99>, 1959 - International Coffee
report. Vol.13 No 11/1998.
4. ICO. Le phenomene Climatique “El Nino Southern o-cill ation (ENSO)” et impact sur la
production de café EB 3657/98 1/1998.
5. ICO. Le cyclone Micht Nouvelles du c-afé No 9 .(utomne 1998.
6. ICO. Review of the Coffee market situation v’p Board to 862/99.
7 ITC. Coffee An Experter’s guide. 1592.
8.
ITC. Coffee An Experter’s guide A supplement. 1996.
9.
K.S. Muir. Never glad, confident F.O. Licht International Coffee report morning again
Vol.13 No 9 10/1998.
10.
Doan Trieu Nhan. Vietnam coffee Industry, Prospects, Issues and challenges. The 5th Asia
International Coffee Conference 2/1999.

50