Professional Documents
Culture Documents
Uszpia – wczesny władca miasta-państwa Aszur, który panował najprawdopodobniej pod koniec
XXI wieku p.n.e. Nie jest znany ze współczesnych mu źródeł, ale jego imię wymienia Asyryjska
lista królów i wspomniany jest w inskrypcjach dwóch późniejszych królów asyryjskich.
Wzmianki źródłowe
Imię Uszpia jest poświadczone w trzech źródłach: początkowym fragmencie Asyryjskiej listy
królów oraz dwóch inskrypcjach budowlanych asyryjskich królów Salmanasara I (1273–1244
p.n.e.) i Asarhaddona (680–669 p.n.e.).
Imię Uszpia ma pochodzenie subartyjskie. W Asyryjskiej liście królów jeszcze tylko imię Kikkia ma
tę samą etymologię. Plemiona Subartu, spokrewnione z Hurytami, zaludniły rejony północnej
Mezopotamii w V–IV tysiącleciu p.n.e. i na początku II tysiąclecia p.n.e. zmieszały się z przybyłymi
tu semickimi plemionami asyryjskimi. Już po ukształtowaniu się imperium asyryjskiego plemiona
te całkowicie zasymilowały się z ludami semickimi[6].
Wzmianka źródłowa o tym, że Uszpia był jednym z władców mieszkających w namiotach, zdaje się
wskazywać na półkoczowniczy tryb życia Amorytów, którzy pod koniec III tysiąclecia p.n.e.
przeniknęli do Górnej Mezopotamii. Z drugiej strony informacja o zbudowaniu świątyni przez
Uszpię sugeruje stopniowe przechodzenie nomadów do osiadłego stylu życia wzorem
Akadyjczyków[7][8][9].
Uwagi
a. E-hursagkurkurra (sum. e2.hur.sağ.kur.kur.ra, tłum. „Dom – góra krajów”) była nazwą celli boga
Aszura w jego świątyni w mieście Aszur. W inskrypcjach Salmanasara I nazwa ta odnosi się do
całej świątyni; A.R. George, House Most High. The Temples of Ancient Mesopotamia,
Eisenbrauns, Winona Lake 1993, s. 101.
b. „Namiestnik boga Aszura” (iššiak daššur) był tytułem używanym przez wielu wczesnych
władców Aszur; hasło iššakku, The Assyrian Dictionary, tom 7 (I/J), The Oriental Institute,
Chicago 1960, s. 263-264.; A.K. Grayson, Assyrian…, s. 5, przypis 28.
c. „Kapłan boga Aszura” (sanga daš-šur) jest jednym z tytułów królów asyryjskich, spotykanym
często w ich inskrypcjach; hasło šangû, The Assyrian Dictionary, tom 17 (Š/1), The Oriental
Institute, Chicago 1989, s. 382.
Przypisy
1. Asyryjska lista królów: kopia B (I 1-10) i kopia C (I 1-9); tłumaczenie za: A.K. Grayson,
Königslisten…, s.102-103.
2. L. Messerschmidt, Keilschrifttexte…, 13 (III 32 – IV 5); tłumaczenie za: A.K. Grayson,
Assyrian…, s. 83–84.
3. R. Borger, Die Inschriften…, 3 (III 16-41); tłumaczenie za: The Royal Inscriptions of the Neo-
Assyrian Period, tekst Esarhaddon 057 (http://oracc.museum.upenn.edu/rinap/rinap4/corpus/)
4. Asyryjska lista królów: kopia B (I 9), kopia C (I 8); inskrypcja Salmanasara I: L. Messerschmidt,
Keilschrifttexte…, 13 (III 33); inskrypcja Asarhaddona: R. Borger, Die Inschriften…, 3 (III 17).
5. A.K. Grayson, Assyrian…, s. 83, przypis 184.
6. А.И. Авдиев, История Древнего Востока…, s. 348–349.
7. M.L. Uberti, Wsprowadzenie do historii starożytnego Bliskiego Wschodu…, s. 90.
8. D. Arnaud, Starożytny Bliski Wschód…, s. 18.
9. J. Laessoe, Ludy Asyrii…, s. 70.
10. H. Lewy, Assyria…, s. 745.
11. A.K. Grayson, Assyrian…, s. 1.
12. J.J. Finkelstein, The Genealogy of the Hammurapi Dynasty, „Journal of Cuneiform Studies” 20
(1966), s. 95–118.
13. A. Malamat, „King Lists…”, s. 165–168.
14. A. Malamat, „King Lists…”, s. 169.
15. H. Lewy, Assyria…, s. 740–741.
16. A.K. Grayson, Assyrian…, s. 8–15.
17. A.K. Grayson, Assyrian…, s. 18-28
18. H. Lewy, Assyria…, s. 744.
19. W.W. Hallo, „Zāriqum”, Journal…, s. 221.
20. A. Malamat, „King Lists…”, s. 169, przypis 19.
21. H. Lewy, Assyria…, s. 747.
Bibliografia
D. Arnaud: Starożytny Bliski Wschód. Od wprowadzenia pisma do Aleksandra Wielkiego.
Warszawa: 1982. ISBN 83-01-03000-3.
R. Borger, Die Inschriften Asarhaddons, Königs von Assyrien (Archiv für Orientforschung,
Beiheft 9), Graz 1956.
A.K. Grayson, Assyrian Royal Inscriptions, tom 1 (From the Beginning to Ashur-resha-ishi I),
seria Records of the Ancient Near East (RANE), Otto Harrassowitz, Wiesbaden 1972.
A.K. Grayson: Königslisten und Chroniken. B. Akkadisch. W: Reallexikon der Assyriologie. T.
VI (Klagesang-Libanon). Berlin – New York: Walter de Gruyter, 1980-83, s. 86–135.
W.W. Hallo. Zāriqum. „Journal of Near Eastern Studies”. 15, s. 220–225, 1956.
J. Laessoe: Ludy Asyrii. Warszawa: 1972.
H. Lewy, Assyria c. 2600–1816 B.C., w: The Cambridge Ancient History, t. I/2 (Early History of
the Middle East), Cambridge University Press 1971, s. 729–770.
A. Malamat. King Lists of the Old Babylonian Period and Biblical Genealogies. „Journal of the
American Oriental Society”. 88, s. 163–173, 1968.
L. Messerschmidt, Keilschrifttexte aus Assur historischen Inhalts (KAH), t. 1, Leipzig 1911.
M.L. Uberti: Wprowadzenie do historii starożytnego Bliskiego Wschodu. Warszawa: 2010.
ISBN 978-83-235-0680-5.
А.И. Авдиев: История Древнего Востока. Москва: 1970.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Uszpia&oldid=62923521”