31-Aug-20

Chương 4. Nền DC XHCN và Nhà nước XHCN 1. Dân chủ và dân chủ XHCN

1.1. Dân chủ và sự ra đời, phát triển của dân chủ

1 DÂN CHỦ VÀ DÂN CHỦ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA

2 Dân chủ xuất phát từ tiếng Hy Lạp cổ, phiên

NHÀ NƯỚC XÃ HỘI CHỦ NGHĨA
âm theo tiếng Latinh là “demokratos”:
• Demos: nhân
3 XÂY DỰNG CHẾ ĐỘ DÂN CHỦ XHCN VÀ NHÀ
NƯỚC PHÁP QUYỀN XHCN Ở VIỆT NAM • Kratos: quyền

“Dân chủ là quyền lực thuộc về nhân dân”

1. Dân chủ và dân chủ XHCN Khái lược lịch sử phát triển của dân chủ

1.1. Dân chủ và sự ra đời của dân chủ

Khái lược lịch sử phát triển của dân chủ

Chế độ Cộng sản
Thuật ngữ dân chủ ra đời vào khoảng TK thứ nguyên thủy không
VII – V (Tr.CN) để chỉ cách thức tổ chức và có một chế độ dân
hoạt động của nhà nước dân chủ chủ nô tại chủ đầy đủ và đúng
thành bang Aten và một số thành bang khác nghĩa của chế độ
của quốc gia Hy Lạp cổ đại. chính trị.

Khái lược lịch sử phát triển của dân chủ Khái lược lịch sử phát triển của dân chủ

Chế độ dân chủ chủ Nhà nước phong kiến hầu như
không có dân chủ
nô: Nhà nước dân chủ
chủ nô có quyền lực
của dân nhưng dân
không bao gồm nô lệ.

Dân chủ bị
thủ tiêu

1
 31-Aug-20

Khái lược lịch sử phát triển của dân chủ Khái lược lịch sử phát triển của dân chủ

Chế độ dân chủ tư sản: Chế độ dân chủ XHCN:

• Những giá trị nổi bật về quyền tự • Là chế độ DC của GCCN, phục
do, bình đẳng, DC. vụ lợi ích cho GCCN và NDLĐ.
• Dân chủ thuộc về giai cấp thống trị. • Là một chế độ DC triệt để.

CHIẾN
TRANH
ÁP BỨC, BÓC LỘT

b. Một số cách tiếp cận về dân chủ b. Một số cách tiếp cận về dân chủ

Là một giá trị nhân

Dân chủ văn: phản ánh Dân chủ
trình độ phát triển Là một phạm trù
của mỗi XH trong lịch sử: phản ánh
những giai đoạn LS lợi ích của giai cấp
nhất dịnh. nắm giữ TLSX.

b. Một số cách tiếp cận về dân chủ b. Một số cách tiếp cận về dân chủ

Nội dung cơ bản về dân chủ

Dân chủ Là một hình thức nhà 1 DC là một phạm trù thuộc lĩnh vực chính trị.
nước: “Dân chủ tất yếu
tiêu vong cùng với sự 2 DC là một hình thức của các tổ chức XH.
tiêu vong của nhà nước”
(V.I.Lênin). 3 DC là một giá trị XH mang tính toàn nhân loại.

2
 31-Aug-20

c. Quan niệm của chủ nghĩa Mác - Lênin về dân chủ 1. Dân chủ và dân chủ XHCN

Nội dung cơ bản về dân chủ 1.2. Quan niệm về dân chủ XHCN

1 DC là một hình thức nhà nước, 1 chế độ DC.
2 DC là QL thuộc về ND, ND là chủ nhân của NN.
3 DC là một nguyên tắc – nguyên tắc DC.
DC là một quan niệm – QN về DC, tinh thần DC.
4
DC là mục tiêu, tiền đề, phương tiện để vươn tới tự do,
5 GPCN, GPGC và GPXH.
 DCXHCN là nền DC cao hơn về chất so với nền
DCTS, là nền DC mà ở đó, mọi quyền lực thuộc về
nhân dân, dân là chủ và dân làm chủ.
 Dân chủ và pháp luật nằm trong sự thống nhất
biện chứng: DC được thực hiện bằng nhà nước
PQXHCN.
 DCXHCN chỉ có được với điều kiện là đảm bảo
vai trò lãnh đạo duy nhất của Đảng Cộng sản.

1. Dân chủ và dân chủ XHCN 2. Nhà nước XHCN

1.2. Quan niệm về dân chủ XHCN 2.1. Bản chất, chức năng của nhà nước XHCN

Bản chất của nền dân chủ XHCN Khái niệm nhà nước XHCN:

VH – TT: Nhà nước XHCN là nhà nước mà ở đó, sự

Chính trị: Kinh tế: Xã hội:
Các giá trị và thống trị chính trị thuộc về GCVS cách mạng –
chuẩn mực GCCN, do CMXHCN sản sinh ra và có sứ
Đảm bảo Chế độ DC thâm nhập Kết hợp
QL thực công hữu và chi phối hài hòa lợi mệnh xây dựng thành công CNXH, đưa NDLĐ
sự thuộc về TLSX mọi hoạt động ích cá lên địa vị làm chủ trên tất cả các mặt của đời
trong các lĩnh nhân, tập sống XH trong một XH phát triển cao – XH
về ND chủ yếu vực của
ĐSXH.
thể và XH. XHCN.

2. Nhà nước XHCN 2. Nhà nước XHCN

2.1. Bản chất, chức năng của nhà nước XHCN 2.1. Bản chất, chức năng của nhà nước XHCN

Bản chất của nhà nước XHCN: Bản chất của nhà nước XHCN:

Cơ sở kinh tế quy định bản chất

Nhà nước mang bản chất GCCN
Về chính trị
Lợi ích của GCCN phù hợp với
lợi ích của NDLĐ
của NNXHCN: quan hệ công hữu
về TLSX chủ yếu.
Về kinh tế
Mục tiêu của NNXHCN: chăm lo
cho lợi ích của đại đa số NDLĐ.

3
 31-Aug-20

2. Nhà nước XHCN 2. Nhà nước XHCN

2.1. Bản chất, chức năng của nhà nước XHCN 2.1. Bản chất, chức năng của nhà nước XHCN

Bản chất của nhà nước XHCN: Chức năng của nhà nước XHCN:

Chủ nghĩa Mác - Lênin Nền Chức năng đối nội

tảng Căn cứ vào phạm vi
Về VH – XH: Những giá trị VH tiến bộ tinh tác động của quyền
của nhan loại thần lực nhà nước
của Chức năng đối
Bản sắc riêng của dân tộc XH. ngoại

2. Nhà nước XHCN 2. Nhà nước XHCN

2.1. Bản chất, chức năng của nhà nước XHCN 2.1. Bản chất, chức năng của nhà nước XHCN

Chức năng của nhà nước XHCN: Chức năng của nhà nước XHCN:

Chức năng chính trị

Căn cứ vào Chức năng giai cấp (trấn áp)
Căn cứ vào lĩnh vực Chức năng kinh tế
tính chất
tác động của quyền
Chức năng văn hóa của quyền
lực nhà nước
lực nhà Chức năng XH (tổ chức và
Chức năng xã hội nước xây dựng)

2. Nhà nước XHCN 3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN

2.2. Mối quan hệ giữa DCXHCN và NNXHCN 3.1. Dân chủ XHCN Việt Nam

Dân chủ XHCN là cơ sở, nền tảng cho
việc xây dựng và hoạt động của
NNXHCN.
NNXHCN là công cụ quan trọng cho
việc thực thi quyền làm chủ của ND.
a. Quan niệm về dân chủ
DC: dân là chủ và dân làm chủ
Hồ Chí Minh
DC trong tất cả các lĩnh vực (KT,
CT, VH, TT…

4
 31-Aug-20

3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN 3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN

3.1. Dân chủ XHCN Việt Nam 3.1. Dân chủ XHCN Việt Nam

a. Quan niệm về dân chủ b. Bản chất của nền dân chủ XHCNVN

DC là 1 thể chế chính trị, 1 CĐXH, ở đó: Nhân dân được làm chủ đất
ĐCSVN • Bảo đảm quyền lực thuộc về nhân dân. Trên lĩnh vực nước, làm chủ XH thông qua
• Nhà nước đại diện quyền làm chủ của chính trị: cơ chế DC đại diện và DC
ND. trực tiếp.
• Nền DCXHCN vừa là mục tiêu, vừa là
động lực của sự PT đất nước.

3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN 3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN

3.1. Dân chủ XHCN Việt Nam 3.1. Dân chủ XHCN Việt Nam

b. Bản chất của nền dân chủ XHCNVN b. Bản chất của nền dân chủ XHCNVN

Thể chế KTTT định hướng
XHCN đặt dưới sự liểm soát
Trên lĩnh vực của nhân dân, phục vụ cho
kinh tế:
nhu cầu, lợi ích chính đáng
của ND.
• Quyền tự do sáng tác, sáng tạo.
• Tự do tiếp thu tinh hoa VHDT
Trên lĩnh vực & thời đại.
văn hóa: • Hưởng thụ các giá trị VH vật
chất và tinh thần.

3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN 3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN

3.1. Dân chủ XHCN Việt Nam 3.1. Dân chủ XHCN Việt Nam

b. Bản chất của nền dân chủ XHCNVN

b. Bản chất của nền dân chủ XHCNVN
KL: • DC là tất cả QL thuộc về ND, dân là gốc, là chủ,
Quyền con người, quyền
công dân được đảm bảo
Trên lĩnh vực bằng pháp lý và ngày
xã hội:
càng được đảm bảo trong
thực tế.
làm chủ.
• DCXHCN là bản chất của chế độ ta.
• DC là mục tiêu, động lực của sự PT đất nước.
• DC được thực hiện trên tất cả mọi lĩnh vực
ĐSXH.
• DC được thể chế hóa bằng PL, được PL bảo đảm.

5
 31-Aug-20

3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN 3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN

3.1. Dân chủ XHCN Việt Nam 3.2. Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam
c. Các hình thức thực hiện dân chủ ở VN hiện nay
a. Quan niệm về nhà nước PQ XHCN VN

• Hình thức DC gián tiếp: là hình thức DC đại diện

NN pháp quyền NN thượng tôn pháp luật
• Hình thức DC trực tiếp: ND bằng hành động
trực tiếp của mình thực hiện quyền làm chủ NN và
XH.
Trong NN, tất cả mọi công dân đều được giáo dục PL,
tuân thủ PL, PL phải đảm bảo tính nghiêm minh; trong
hoạt động của các cơ quan NN, phải có sự kiểm soát lẫn
nhau, tất cả vì mục tiêu phục vụ nhân dân.

3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN 3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN

3.2. Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam 3.2. Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam

b. Đặc điểm nhà nước PQVN b. Đặc điểm nhà nước PQVN

Là NN của dân, do dân, vì

NN tổ chức và hoạt động trên cơ
1 dân, do nhân dân lao động 2 sở của Hiến pháp và pháp luật.
làm chủ.

3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN 3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN

3.2. Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam 3.2. Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam

b. Đặc điểm nhà nước PQVN b. Đặc điểm nhà nước PQVN

Quyền lực NN là thống nhất, có sự

3 phân công rõ ràng, có cơ chế phối 4 Do Đảng Cộng sản Việt nam
hợp nhịp nhàng giữa các cơ quan: lãnh đạo
lập pháp, hành pháp, tư pháp.

6
 31-Aug-20

3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN 3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN

3.2. Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam 3.2. Nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam

b. Đặc điểm nhà nước PQVN b. Đặc điểm nhà nước PQVN

Tôn trọng quyền con người, coi con Tổ chức và hoạt động của BMNN
5 người là chủ thể, là trung tâm của 6 theo nguyên tắc tập trung dân chủ,
sự phát triển. đảm bảo quyền lực là thống nhất.

3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN 3. Xây dựng chế độ DCXHCN và NNPQXHCN ở VN

3.3. Phát huy DC, xây dựng NNPQXHCN ở VN hiện nay 3.3. Phát huy DC, xây dựng NNPQXHCN ở VN hiện nay

a. Phát huy dân chủ ở Việt Nam hiện nay b. Tiếp tục XD và hoàn thiện nhà nước PQXHCN

1 XD ĐCSVN trong sạch, vững mạnh (ĐK tiên quyết) 1 XD nhà nước PQXHCN dưới sự lãnh đạo của Đảng.

2 XD nhà nước PQXHCN vững mạnh (ĐK để thực thi) 2 Cải cách thể chế và phương thức hoạt động của NN

3 Nâng cao vai trò của các tổ chức CT - XH 3 XD đội ngũ CB, công chức trong sạch, có năng lực.

4 XD và từng bước hoàn thiện hệ thống giám sát, 4 Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, LP, thực
phản biện XH hành tiết kiệm.