DERLEME

Gebelikte Rh ve ABO Kan Grup

Uyuşmazlıkları

Nazlı ŞENSOYa ÖZET Rh negatif gebe ile fetüs arasındaki Rh kan grubu uyuşmazlığı maternal alloimmünizasyonla
sonuçlanabilir. Alloimmunizasyon, D immünglobülin ile profilaksinin getirilmesinden önce fetal ve
neonatal morbidite ve mortalitenin en sık nedeniydi. Fetal RhD durumunun prenatal belirlenme-
a
Aile Hekimliği AD, sinde, non-invaziv yöntemlerin kullanımı D negatif gebe kadınların yönetimi ve tanısında yeni yol-
Afyon Kocatepe Üniversitesi lar açmıştır. RhD alloimmünizasyon insidansındaki azalma, önleyici tıbbın etkinliği için bir prototiptir.
Tıp Fakültesi, Afyonkarahisar
Anahtar Kelimeler: Gebelik; kan grubu uyumsuzluğu; anemi, hemolitik
Yazışma Adresi/Correspondence:
Nazlı ŞENSOY
Afyon Kocatepe Üniversitesi ABSTRACT RhD blood group incompatibility between a pregnant woman who is Rh negative and her
Tıp Fakültesi, fetus can result in maternal alloimmunization. Alloimmunization was the commonest cause of fetal
Aile Hekimliği AD, and neonatal morbidity and mortality prior to introduction of prophylaxis with D immunoglobulin.
Afyonkarahisar, TÜRKİYE The use of non-invasive methods prenatal determination of the fetal RhD status have opened new av-
nazsensoy@yahoo.com enues for diagnosis and the management of D-negative pregnant women. The reduction in the inci-
dence of Rh D alloimmunization is a prototype for the effectiveness of preventive medicine.

Key Words: Pregnancy; blood group incompatibility; anemia, hemolytic

Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2014;5(5):65-9

h uyuşmazlığı (Rhesus izoimmünizasyon, Rh D alloimmünizasyon) fetal erit-

rositlere karşı anne tarafından oluşturulan antikorların neden olduğu fetüs ve
yenidoğanda ciddi hemolizle seyreden bir klinik durumdur. Sanayileşmiş ül-
kelerde doğum öncesi ve doğum sonrası Rh immünglobulinin (RhIg) kullanım kıla-
vuzlarının yaygınlaşması sonucu Rh hastalığının sıklığında azalma görülürken, RhIg
profilaksi programlarının olmadığı gelişmekte olan ülkelerde ölü doğum, etkilenen ge-
beliklerin %14’ünde bildirilmiştir.1 Doğum öncesi ve sonrası dönemde Rhesus immun
globülün (RhIG)’in rutin uygulamasına bağlı olarak RhD antijenine bağlı eritrosit al-
loimmünizasyonu azalırken, diğer eritrosit antijenlerine bağlı hemolitik hastalıklarda
artış dikkat çekicidir.1,2 Hastalık kontrol merkezinin doğum belgeleri verilerinde 2002
yılında Rh uyuşmazlığı 1000 doğumda 6,7 olguda bildirilmiştir.2

RHESUS SİSTEMİ
Eritrositler üzerinde değişik antijenik yapılar bulunur. ABO, Rh, Kell, Duffy, Kidd,
Anti-U ve diğer birçok antijene karşı oluşan antikorlar hemolize yol açabilir.2,3 Rh
Copyright © 2014 by Türkiye Klinikleri faktörü (Rh antijeni) eritrosit hücresi yüzey antijenidir ve ilk olarak Macacus Rhe-

Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2014;5(5) 65

Nazlı ŞENSOY
sus maymunlarından alınan eritrositlerin, tavşanların
periton boşluğuna verilmesi sonucu tavşan kanında may-
mun eritrositlerine karşı antikor oluşması ve maymun
eritrositlerini aglütine etmesi sonucu saptanmıştır. Rh
antijenleri 1. kromozom üzerinde Dd, Cc ve Ee olmak
üzere 3 çift allel gen tarafından kodlanır. RhD önemli
bir antijendir. D antijenine sahip olan kişiler Rh (+), ol-
mayanlar ise Rh (-) olarak adlandırılır. D negatif gebele-
rin 1. Kromozom üzerindeki RhD geninde delesyon
vardır. D negatif gebelerin eşleri heterozigot D pozitif
ise fetüs %50 D negatif olacak demektir ki bu durumda
immünizasyon riski yoktur. D pozitif fetüs taşıyan D ne-
gatif gebelerde ise alloimmünizasyon riski vardır.4 Rh (+)
insanların %45’i D için homozigot, %55’i heterozigot-
tur. Eğer baba homozigotsa, çocuk %100 Rh (+), hetero-
zigotsa %50 Rh (+) olur. Rh (-) kişiler ise %100 homozi-
gottur. Rh (-) bir annenin, eğer proflaksi yapılmamışsa
Rh (+) ABO grubuna sahip bir fetus ile immunize olma
riski %16 civarındadır. RhIg ile proflaksi uygulanan an-
nelerde izoimmunizasyon riski %0,2’ye düşer.5 Rh (-)
olan kişinin eritrositlerinde antijen, serumunda da aglü-
tinin yoktur. Rh antijenleri, ABO antijenlerinden farklı
olarak sadece eritrositlerde bulunurlar, diğer dokularda
bulunmazlar.6 Populasyonun %85’inde D antijeni mev-
cuttur. Rh ve ABO uyuşmazlığında klinik ve laboratuar
bulguların %95’inden D faktörü sorumludur.3 Rh anti-
jen negatifliği ırklar arasında farklılıklar gösterir. İspan-
ya’da bulunan Bask halkında %30-35, Çin’de %0,3,
Kuzey Amerika ve Avrupa’daki kafkasyalılarda %15, Af-
rikalı Amerika’lılarda %8, Afrika’da ise %4-6 civarında-
dır.7 Bu nedenle alloimmünizasyon populasyonlara göre
değişir.8
PATOFİZYOLOJİ VE RİSKLER
Alloimmünizasyon 1960’larda Anti-D (D immünglobü-
lün) ile proflaksiye başlamadan önce fetal ve neonatal
mortalite ve morbitenin en yaygın nedeniydi.4 Maternal
eritrositlerin yabancı kan grubu ile karşılaşması sonra-
sında ortaya çıkan alloimmünizasyonun en sık iki ne-
deni antenatal dönemde ve daha sık olarak doğum
sırasında olan fetomaternal kanama (FMK) ve heterolog
kan transfüzyonudur.2,8 Annenin immün sistemini in-
düklemek için 0,1 ml Rh (+) fetal eritrosit yeterlidir.6 Ge-
beliğin ilerlemesi ile FMK insidansı ve miktarı
artmaktadır. 1. trimesterde gebeliklerin %3’ünde yakla-
şık 0,03 ml kanama varken, 3. trimesterde %45 sıklıkta
25 ml civarında, spontan abortuslarda ise %1’den azında
ve 0,17 ml civarında kanama izlenmektedir.8 Fertilizas-
yondan itibaren 30. günde fetal Rh antijenleri saptan-
66
GEBELİKTE Rh VE ABO KAN GRUP UYUŞMAZLIKLARI
maktadır.6 Fetomaternal kanama ile fetal eritrositler ma-
ternal dolaşıma geçtiği zaman ilk olarak IgM yanıtı olu-
şur. 6-9 haftada oluşan IgM antikorları, molekül
ağırlıkları büyük olduğundan plasentayı geçip fetüse ula-
şamazlar. Bunu takiben 6 hafta ile 6 ay gibi bir zamanda
daha küçük yapılı, plasentadan geçebilen ve fetal hemo-
lize yol açan IgG yapısındaki antikorlar oluşur. Ancak
bu süre içinde hemoliz oluşturacak düzeye ulaşamadan
gebelik süresi tamamlanmış olur.6,8 Bu nedenle ilk gebe-
lik büyük risk taşımamakla birlikte gebeliğinde sorun ya-
şamamış kadınların %3’ünde yaklaşık 0,1 ml gibi az
miktarda FMK ile alloimmunizasyonun mümkün olduğu
belirtilmiştir.8 Sonraki gebeliklerde RhD antijeni ile
ikinci karşılaşma hafıza yanıtını uyarır ve hızla IgG an-
tikor cevabı uyarılır ve bu cevap şiddetli olur.6 Anti-D
immün cevabı fetüs ve yenidoğanın hemolitik hastalığı
ile ilişkili en iyi bilinen anti-eritrosit antikorlarıdır.
Anti-D IgG aglutine olmayan bir antikordur ve komple-
manı aktive etmez. İntravasküler hemoliz oluşturmaz ve
Ig kaplı eritrositler dalak ve karaciğerde yıkılarak fetal
anemiye neden olur.2 Fetal Aneminin şiddetine bağlı
olarak vücut dokularında ödem (hidrops fetalis), multi
organ yetmezliği ve fetal ölüm gerçekleşir. Annede an-
tikorlara verilen fetal yanıtta fetal cinsiyet önemli ola-
bilir. Ulm ve arkadaşları yaptıkları çalışmada, RhD
pozitif olan erkek fetüslerin dişi fetüslere göre 13 kat
daha yüksek oranda hidropik olma ve 3 kat daha fazla
hastalığa bağlı olarak ölme riskine sahip olduğunu bil-
dirmiştir.9
RH NEGATİF GEBELİKLERİN YÖNETİMİ
Tüm gebe kadınlara ilk prenatal muayene sırasında kan
grubu ve eritrosit antikor taraması (Direkt ve İndirekt
Coombs Testleri) yapılmalıdır.10 Özellikle ilk prenatal
muayenede ve doğumdan sonra nullipar kadınlarda
kanda ABO ve Rh tipi bakılmalıdır.7
RH NEGATİF NONSENSİTİZE GEBELİKLERİN YÖNETİMİ
Alloimmunizasyon derecesini ölçmek için maternal IgG
cevabını ölçen İndirekt Cooms Testi kullanılır. İdeal ola-
rak gebeliğin 18-20 haftasından sonra herhangi bir sorun
olmasa da aylık bakılması önerilmektedir.8 Titre değer-
leri genelde dilüsyon olarak verilir. RhD negatif nonsen-
sitize olan kadınların takiplerinde sorun yoksa 28. gebelik
haftasında 300 µg anti D IgG verilmeli ve doğumda İndi-
rekt Coombs Testi tekrar yapılmalıdır.8,10 Bu uygulama-
nın antenatal dönemde %2 olan bazal alloimmunizasyon
riskini %0,1’e düşürdüğü belirtilmiştir.11 Gebeliğin 28.
haftasında anti D immünglobülin verilmeden önce anti-
kor taramasının yapılması tartışmalıdır. Amerikan Obs-
Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2014;5(5)
GEBELİKTE Rh VE ABO KAN GRUP UYUŞMAZLIKLARI
tetri ve Jinekoloji Cemiyeti (ACOG) maliyet açısından ta-
rama uygunluğunu hekimlerin takdirine bırakırken,12
Amerikan Kan Bankaları Birliği (AABB) ise 28. haftadan
önce alloimmunizasyon riski düşük olmasına rağmen anti
D immünglobülin verilmeden önce antikor taramasının
yapılmasını önermektedir.13 ACOG tarafından antepar-
tum anti D immünglobülin uygulanması gereken du-
rumlar arasında spontan abortus, elektif abortus, ektopik
gebelik, genetik amniyosentez, koryon villus örnekle-
mesi, fetal kan örneklemesi, mol hidatiform, düşük teh-
didi, ikinci veya üçüncü trimesterde fetal ölüm, batına
gelen künt travma, fetal akciğer maturasyonu için amni-
yosentez sonrası ve eksternal sefalik versiyon yer almak-
tadır.10 Anti D immünglobülin ile etkili proflaksi için
maternal kanda bulunan RhD pozitif eritrosit miktarına
göre daha fazla ekzojen antikor bulunması gerekmekte-
dir. Düşük düzeyde anti D immünglobülin bulunması al-
loimmünizasyon ihtimalini güçlendirir. Anti D
immünglobülinin yarı ömrünün 24 gün olması nedeni ile
28. haftada verilen kadınların %15-20’sinde term doğum
zamanında düşük titrede anti-D pozitifliği gözlenir.10
Doğum sırasında umblikal kord kanı alınarak ABO ve Rh
tipi ve antikor tayini, yenidoğanın kan grubu, Direkt Co-
ombs Testi bakılmalıdır.8 Bebeğin kan grubu RhD pozi-
tif ve Direkt Coombs Testi negatif ise doğum sonrası ilk
72 saat içinde 300 µg anti D immünglobülin verilmelidir.
Bu 30 ml fetomaternal tam kanın tranfüzyonu sonucu
oluşabilecek sensitizasyon için yeterlidir.8 Hem ACOG
hem de AABB tüm kadınların doğum sırasında fazla FMK
açısından taranmasını önermektedir.10 Sensitif bir test
olan rozette testi, anne kanında fazladan Anti D immun-
globüline ihtiyaç olup olmadığını belirlemek için yapılır.
Rozette testi, FMK miktarı <2 mL veya yüzde 0,04 fetal
hücrenin olması durumunda negatif olarak değerlendiri-
lir ve standart 300 µg anti D immünglobülin verilir, ek
doz gerekmez.14 Eğer test pozitif olursa Kleihauer-Betke
testi ya da akım sitometrisi kullanılarak FMK miktarı be-
lirlenir ve gerekli Anti D dozu ayarlanır.8,10 Birçok ça-
lışma, sorunsuz takipte Rh negatif nonsensitize gebelerin
fizyolojik FMK açısından korunması üzerine odaklan-
maktadır.
RH NEGATİF SENSİTİZE GEBELİKLERİN YÖNETİMİ
Gebe bir kadında sensitizasyon saptandığında bilinen
riskli sonuçlar nedeni ile tedavi mutlaka başlanmalıdır.
Fetüsde olabilecek riskler obstetrik öykü ve serolojik
testler kombinasyonu ile gözden geçirilmelidir. İndirekt
Coombs Testi, fetal riskin hesaplanmasında iyi bir yön-
temdir. 4.0 ug/ml veya üstü değerler fetüsde hemoliz ve
anemi gelişebileceğini gösterir. Maternal antikor titre-
Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2014;5(5)
Nazlı ŞENSOY
leri düşük ise her ay tekrarlanmaya devam edilmelidir.
Kontroller sırasında klinik hikaye bilinmiyorsa ve anti-
kor titreleri kritik değerin üzerinde ise Middle Cerebral
Arter (MCA) tepe akım hızı ölçümleri ile izlenmelidir.
İlk sensitize gebelikte, fetal riskin öngörülmesinde anti-
kor titrelerinin eşik değerin üzerinde olması yeterlidir.
Ancak bir sonraki gebeliğin yönetiminde yetersiz kalır.8
Son yıllarda ise fetal eritrositin antijenlerinin genotipi-
nin tanımlanmasını sağlayan moleküler tanı yöntemleri
kullanılmaktadır. İkinci trimestirde amniyosentez ve
koryon villus örneklemesi ile elde edilen materyalde po-
limeraz zincir reaksiyonu (PCR) ile bunu saptamak
mümkün olmaktadır.8
Babanın heterozigot olduğu ya da zigositesinin bi-
linmediği durumlarda, alloimmunizasyon açısından
doğru karar verebilmek için gebeliğin erken döneminde
fetal kan grubu tayini yapılır.15 Zira fetüsün antijen ne-
gatif olduğu %50 durumda daha ileri maternal ve fetal
testlerin yapılmasına gerek yoktur. İlk olarak fetal kan
grubu tayini ultrason altında yapılan kordosentezle alı-
nan kanda seroloji yöntemi ile bakılmıştır.2 Kullanılan
bu teknik antijen negatif olan %50 fetüsde %1-2’lik iş-
leme bağlı gebeliğin kaybına neden olabilir.2 Bir diğer
yöntem koryon villüs örneklemesi ya da amniyosentez
ile alınan fetal DNA’dan RhD genotipinin belirlenmesi-
dir.15,16 Amniyosentez daha güvenli bir yöntem olarak
önerilmektedir.15 Koryon villüs örneklemesinde, işlem
sırasında hasara bağlı olarak FMK, maternal antikor tit-
resinde artma ya da fetal kayıp söz konusu olduğundan
daha risklidir.15 Bu nedenle bu teknik anne, antijeni po-
zitif gebeliklerini sonlandırmak istemediği sürece uygu-
lanmamalıdır.17
Fetal kan grubunun belirlenmesi için kullanılan bu
yöntemler Avrupa ve İngiltere’de yerini invaziv olma-
yan maternal kanda serbest DNA genetik araştırmalarına
bırakmıştır.2,4 Non-invaziv prenatal fetal RhD geninin
saptanmasında cell- free fetal DNA (cffDNA) kullanıl-
maktadır ve fetüs ve yenidoğanda hemolitik hastalık
riski yüksek olan gebeliklerin yönetiminde son derece
etkilidir.1 İlk olarak Lo ve ark. tarafından Rh pozitif fe-
tüsü olan gebe kadınların plazmasında RhD geninin var-
lığı bildirilmiştir.18 Daha sonraki çalışmalarda gebeliğin
38. gününden itibaren maternal dolaşımda cffDNA’nın
bulunduğu gösterilmiştir. Cell-free fetal DNA’nın kay-
nağı plasental sitotrofoblastik hücre tabakasının apopi-
tozisi olduğu için, bu durum prenatal tanı için önemli
olup önceki gebeliklerden herhangi bir kalıntı fetal DNA
söz konusu değildir.1,19 Günümüzde heterozigot paternal
RhD genotipi ya da tanımlanamayan vakalarda yeni
67
Nazlı ŞENSOY
DNA teknikleri ile maternal plazmadaki cffDNA’dan
fetal kan tipi tanısı konulabilir.16,20 Yapılan bir çalışmada
D pozitif fetüsleri saptamada testin sensitivitesi %99,
spesifitesi ise %99,88 olarak bildirildi.4
Alloimmunizasyonu olan gebeliklerin yönetiminde
en önemli ilerlemelerden biri ultrasonografinin kullanı-
mıdır. Hemoglobin, ∆OD450, MCA tepe akım hızı gibi
gebelik yaşı ile değişen parametrelerin değerlendirile-
bilmesi için ultrason ile gestasyonel yaş doğru olarak be-
lirlenebilir.21 Ayrıca hidrops ve fetal anemiyi
değerlendirmede yardımcı bir tetkiktir. Ultrason ile am-
niyos sıvı volümü, karaciğer-dalak boyutları, kalınlığı,
plesanta kalınlığı, hiperekojen barsak ve kardiyak bi-
ventriküler çap değerlendirilir.8
Fetal anemi tahmini için Doppler ultrasonografi ile
MCA sistolik akım hızı kullanılmaktadır.21 Middle Ce-
rebral Arter sistolik akım hızındaki artış, fetal anemiyi
değerlendirmek üzere kullanılan önemli bir noninvaziv
testtir. Gebelik yaşına göre ortanca değerin 1,5 katından
daha yüksek akım değerlerinin orta ve şiddetli derecede
fetal anemiyi belirlemede hassasiyetinin %88 ve negatif
öngörü değerinin %89 olduğu gösterilmiştir.22
İnvaziv testlerin hangi durumda kullanılacağı, has-
talığın başlangıcının tahmini ve USG yöntemleri ile elde
edilen bulgulara göre değişir. Yaklaşım daha önce etki-
lenmiş gebelik sayısı ile ilişkilidir. Fetal hemolitik has-
talığın ciddiyetini saptamada kullanılan iki invaziv
yöntem vardır. İlki amniyosentez materyalinin spektro-
fotometre (∆OD450=Deltaoptikal dansite) ile değerlen-
dirilmesi, ikincisi ise fetal kan örneklemesi ile direkt
fetüs kanının incelenmesidir.8 Amniyosentez ile alınan
amniyotik sıvı santrifüje edilerek bilirubin düzeyi belir-
lenir. Rh sensitize gebeliklerde amniyotik sıvı bilirubin
konsantrasyonu ile fetal hemoliz şiddeti arasındaki ilişki
optik dansite olarak gösterilir. Liley grafiği ile elde edil-
diği gebelik haftasına göre değerlendirme yapılır. Opti-
kal dansite kritik düzeyde ise gebelik ayı önem taşır. Ya
erken doğum yoluna gidilir ya da fetüse intrauterin kan
transfüzyonu yapılır.6,8
Amniyosentez sonuçları hemolizin varlığını ve cid-
diyetini göstermesine rağmen eritropoetik cevap ve he-
motokrit hakkında yeterli değildir. Bu sebeple fetal kan
alma yöntemleri kullanılmaktadır. Ultrason eşliğinde ya-
pılan fetal kan örneklemesinde (perkütan umblikal kord
örneklemesi, kordosentez ve funiponksiyon) fetal dola-
şıma girilerek fetal kan grubu, hematokrit, Direkt Co-
oombs Testi, retikülosit sayısı ve total bilirubin saptanır.2
68
GEBELİKTE Rh VE ABO KAN GRUP UYUŞMAZLIKLARI
Ancak %1-2 fetal kayıp ve %50 oranında FMK riski ne-
deniyle yüksek ∆OD450 değerleri veya MCA doppler hı-
zında artış olduğunda yapılması önerilmektedir.2
ABO UYUŞMAZLIĞI
Anne ve bebek arasında A, B, O kan gruplarına bağlı uyuş-
mazlık da görülebilir. Bütün gebeliklerin yaklaşık
%15’inde görülen bu uyuşmazlıkta anne 0 grubu, fetus A
veya B grubudur. Buna karşın gebeliklerin yalnızca
%3’ünde eritrosit-antikor reaksiyonu saptanır, önemli he-
moliz ise canlı doğumların %1’inden azında görülür. Bu
durumun nedenleri ise; annede oluşan ABO antikorları-
nın çoğu plasentayı geçemeyen IgM yapısındadır, az sa-
yıda IgG yapısında antikor plasentadan geçer, fetal A ve B
antijenlerinin antijenik özellikleri zayıftır, annede oluşan
antikor plasentadaki A ve B antijenleri tarafından tutul-
duğu için fetal dolaşıma girmez ve ABO antijenleri fetus-
teki tüm dokularda bulunurken, eritrositlerin yüzeyinde
az miktardadır ve bu nedenle plasentayı geçen antikorlar
tüm dokulara bağlanır ve eritrositler üzerindeki etkisi de
minimal olur.6,23 Anne ve fetus arasında ABO uyuşmazlığı,
Rh uyuşmazlığının şiddetinin azalmasına neden olur.
Anne dolaşımına geçen Rh pozitif fetal hücreler Anti-A ve
Anti-B antikorları tarafından hızla uzaklaştırılır ve dola-
yısı ile RhD antijenlerini yok eder.23 ABO uygun, ilk Rh
pozitif gebelikten sonra Rh negatif kadınların yaklaşık
%16’sı duyarlanır. Ancak büyük bir kısmında (%84) du-
yarlanma olmamıştır. ABO uyuşmazlığıda eşlik ediyorsa
aktive olan hemoliz nedeni ile immun reaksiyonda olma-
yacaktır. Bu hastalarda Rh izoimmunizasyon riski %16’lar-
dan, %2’lere kadar düşer.8 O grubu annenin A veya B
grubu bebeğindeki ilk 24 saatte ortaya çıkan indirekt hi-
perbilirubinemi, hafif anemi ve retikülositoz, periferik
yaymada sferositlerde artış, anne serumunda yüksek dü-
zeyde Anti-A ve Anti-B IgG titreleri ABO hemolitik has-
talık tanısını destekler.23
Günümüzde modern tanı-takip yöntemleri ve Rho-
gam profilaksisi ile Rh uyuşmazlığı sıklığı her ne kadar
düşmüş olsada halen önemli bir perinatal sorundur. Ge-
beliğin 28 haftasında, doğumda ve fetomaternal kanama
riski olan işlemler sonrasında yapılan Rhogam aşılaması
ile hastalık riski düşürülmüştür. Antenatal dönemde ge-
belerin taranması, riskli gebeliklerin belirlenerek hızla
ileri merkezlere sevk edilmesi hastalığın tedavisi ve yö-
netimi için son derece önemlidir. Bu bağlamda birinci
basmak sağlık çalışanları, profilaksisi tedavisinden hem
daha kolay hem de ekonomik olan Rh uyuşmazlığının
yönetiminde kilit rol oynamaktadır.
Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2014;5(5)
GEBELİKTE Rh VE ABO KAN GRUP UYUŞMAZLIKLARI
1. Moise KJ Jr, Argoti PS. Management and pre-
vention of red cell alloimmunization in preg-
nancy. Obstet Gynecol 2012;120(5):1132-9.
2. Özyüncü Ö. Eritrosit Alloimmünizasyonu. Ob-
stetri: normal ve sorunlu gebelikler. In: Galan
H, Goetzl L, landon M, Jauniaux ER, eds. (Tanır
HM, Şener T, çev. ed.) 1. Baskı. İstanbul: Nobel
& Güneş Tıp Kitabevi; 2009. p.815-33.
3. Çetinkaya Ş, Özünlü T. Exchange Trans-
füzyon (Kan Değişimi). Fırat Sağlık Hizmetleri
Dergisi 2007;2(6):127-45.
4. Van der Schoot CE, Hahn S, Chitty LS. Non-
invasive prenatal diagnosis and determination
of fetal Rh status. Semin Fetal Neonatal Med.
2008;13(2):63-8.
5. Sağol S, Akercan F, Yıldız PS, Kazandı M,
Çırpan T. Rhesus alloimmunizasyonu olan
gebeliklere yaklaşım: olgu sunumu. Ege Tıp
Dergisi 2005;44(2):119-22.
6. Egelioğlu N, Şirin A. Gebelikte Rh Uyuşma-
zlıkları. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi
2010;5(14):27-38.
7. Zipursky A, Paul VK. The global burden of Rh
disease. Arch Dis Child Fetal Neonatal Ed
2011;96(2):F84-5.
8. Ocak V, Açıkgöz S. Fetal Hemolitik Hastalık.
In: James DK, Steer PS, Weiner CP, Gonik B,
eds. (Güner H, çev. ed.) Yüksek Riskli Gebe-
likler: Yönetim Seçenekleri. 3. Baskı. İstanbul:
Güneş Tıp Kitapevi; 2008. p:291-312.
9. Ulm B, Svolba G, Ulm M.R, Bernaschek G,
Panzer S. Male fetuses are particularly af-
Turkiye Klinikleri J Fam Med-Special Topics 2014;5(5)
KAYNAKLAR
fected by maternal alloimmunization to D anti-
gen. Transfusion 1999; 398(2):169-73.
10. Moise KJ Jr. Management of rhesus alloim-
munization in pregnancy. Obstet Gynecol
2008;112(1):164-76.
11. Bowman JM. The prevention of Rh immu-
nization. Transfus Med Rev 1988;2(3):129-50.
12. Prevention of Rho(D) alloimmunization. Amer-
ican College of Obstetricians and Gynecolo-
gists Practice Bulletin No 4. American College
of Obstetricians and Gynecologists, Washing-
ton, DC.; 1999.
13. Silva M. Standards for blood banks and trans-
fusion services. 24th ed. American Association
of Blood Banks. Amercian Association of
Blood Banks, Bethesda, MD, 2006.
14. Kim YA, Makar RS. Detection of fetomaternal
hemorrhage. Am J Hematol 2012;87(4):417-23.
15. Bennett PR, Le Van Kim C, Colin Y, Warwick
RM, Cherif-Zahar B, Fisk NM, et al. Prenatal
determination of fetal RhD type by DNA am-
plification. N Engl J Med 1993;329(9):607-10.
16. Van der Schoot CH, Soussan AA, Koelewijn
J, Bonsel G, Paget-Christiaens LG, de Haas
M. Non-invasive antenatal RHD typing. Trans-
fus Clin Biol 2006;13(1-2):53-7.
17. Moise KJ Jr, Carpenter RJ Jr. Chorionic villus
sampling for Rh typing: Clinical implications
[letter]. Am J Obstet Gynecol 1993;168(3 Pt
1):1002-3.
18. Lo YM, Bowell PJ, Selinger M, Mackenzie IZ,
Chamberlain P, Gillmer MD, et al. Prenatal de-
Nazlı ŞENSOY
termination of fetal RhD status by analysis of
peripheral blood of rhesus negative mothers.
1993;341(8853):1147-8.
19. Faas BH, de Ligt J, Janssen I, Eggink AJ, Wi-
jnberger LD, van Vugt JM, et al. Non-invasive
prenatal diagnosis of fetal aneuploidies using
massively parallel sequencing-by-ligation and
evidence that cell-free fetal DNA in the mater-
nal plasma originates from cytotrophoblastic
cells. Expert Opin Biol Ther 2012;12 Suppl
1:S19-26
20. Zhou L, Thorson JA, Nugent C, Davenport
RD, Butch SH, Judd WJ. Noninvasive prena-
tal RHD genotyping by real-time polymerase
chain reaction using plasma from D-negative
pregnant women. Am J Obstet Gynecol
2005;193(6):1966-71.
21. Mari G, Deter RL, Carpenter RL, Rahman F,
Zimmerman R, Moise KJ Jr, et al. Noninva-
sive diagnosis by Doppler ultrasonography
of fetal anemia due to maternal red-cell al-
loimmunization. Collaborative Group for
Doppler Assessment of the Blood Velocity in
Anemic Fetuses. N Engl J Med 2000;342(1):
9-14.
22. Opekes D, Seward G, Vandenbussche F et al.
Minimally invasive management of Rh alloim-
munization: can amniotic fluid delta OD450 be
replaced by Doppler studies? A prospective
study multicenter trial. Am J Obstet Gynecol
2004;191:S3.
23. Neyzi O, Ertuğrul TY. Pediatri. 3. Baskı. İs-
tanbul: Nobel Tıp Kitabevi; 2002. p.408-9.
69