Quan điểm của Đảng về xây dựng nền văn hóa Việt Nam từ Nghị quyết TW 5 khóa

VIII (1998) đến đại hội XII (2016)

1. Bối cảnh lịch sử

a. Quốc tế.
- Nguy cơ chiến tranh thế giới huỷ diệt bị đẩy lùi, nhưng xung đột vũ trang, chiến
tranh cục bộ, xung đột về dân tộc, sắc tộc và tôn giáo chạy đua vũ trang, hoạt động
can thiệp, lật đổ, khủng bố vẫn xảy ra ở nhiều nơi.
- Thế giới đang từng bước tiến hành cuộc cách mạng khoa học, đồng thời thúc đẩy
quá trình chuyển dịch cơ cấu kinh tế thế giới, quốc tế hoá nền kinh tế và đời sống
xã hội.
- Quan hệ quốc tế toàn cầu lúc này rơi vào cuộc khủng hoảng trầm trọng cả về lý
luận lẫn thực tiễn. Đối với Việt Nam, những sự kiện năm 1989 ở Đông Âu và sự
sụp đổ của Liên Xô năm 1989 đã đưa đến sự sắp xếp lại một cách cơ bản cán cân
đối ngoại.(chèn ảnh)
➔ Chính những sự ảnh hưởng của tình hình thế giới, nên Đại hội Đảng lần thứ VIII
được diễn ra để đưa ra những kế hoạch, mục tiêu dựa trên sự thất bại của các nước
lớn mà rút ra được những bài học để có thể thúc đẩy sự phát triển về mọi mặt của
Việt Nam hướng tới một đất nước có nền kinh tế phát triển và xã hội văn minh.
b. Trong nước.
- Đến năm 1996, công cuộc đổi mới đã tiến hành được 10 năm và đạt được nhiều
thành tựu quan trọng về mọi mặt, tạo được nhiều tiền đề cần thiết cho công cuộc
công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.
- Nhiệm vụ do Đại hội VII đề ra cho 5 năm 1991-1995 đã hoàn thành về cơ bản.
Xuất phát từ đặc điểm tình hình đất nước và từ nhận định Việt Nam đã thoát ra
khỏi khủng hoảng kinh tế xã hội cũng như căn cứ vào Cương lĩnh xây dựng đất
nước trong thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội, Đại hội khẳng định tiếp tục nắm
vững hai nhiệm vụ chiến lược là xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa,
 nhấn mạnh nước ta đã chuyển sang thời kỳ phát triển mới, thời kỳ đẩy mạnh công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
- Nguy cơ tụt hậu xa về kinh tế, “diễn biến hòa bình”; tệ quan liêu, tham nhũng;
nguy cơ chệch hướng xã hội chủ nghĩa.
➔ Trong hoàn cảnh đó, Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII Đảng Cộng sản Việt
Nam diễn ra từ ngày 28-6 đến 1-7-1996, tại Hội trường Ba Đình, Hà Nội. Dự Đại
hội có 1.198 đảng viên đại diện cho gần 2 triệu 130 nghìn đảng viên trong cả
nước.
2. Làm rõ các quan điểm chỉ đạo trong nghị quyết TW 5 khóa VIII
https://dangcongsan.vn/huong-toi-ky-niem-90-nam-ngay-truyen-thong-nganh-tuyen
-giao/thong-tin-tu-lieu/nghi-quyet-trung-uong-5-khoa-viii-van-hoa-la-nen-tang-tinh-
than-cua-xa-hoi-vua-la-muc-tieu-vua-la-dong-luc-thuc-day-su-phat-trien-kinh-te-xa
-hoi-556904.html

Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII về xây dựng và phát triển văn hóa Việt Nam tiên

tiến, đậm đà bản sắc dân tộc ra đời trong bối cảnh Đảng ta chủ động đổi mới tư duy, lãnh

đạo toàn dân thực hiện công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, trong đó có văn hóa.

Nghị quyết này thể hiện bước chuyển quan trọng về tư duy lý luận, năng lực đúc kết thực
tiễn những năm đầu đổi mới; chứa đựng nhiều giá trị tư tưởng, nhân văn và khoa học.

Nghị quyết đưa ra các quan điểm chỉ đạo cơ bản có sự đổi mới, có giá trị về cả lý luận và
thực tiễn, gồm:

1- Văn hoá là nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự
phát triển kinh tế - xã hội

Quan điểm này khẳng định rằng văn hóa không chỉ là một lĩnh vực độc lập mà còn là một
nền tảng tinh thần của xã hội, ảnh hưởng đến mọi khía cạnh của đời sống con người. Nó
không chỉ là một mục tiêu của sự phát triển kinh tế - xã hội mà còn là một động lực thúc
đẩy cho sự phát triển này.
2- Nền văn hoá mà chúng ta xây dựng là nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc

Quan điểm này khẳng định rằng nền văn hóa của Việt Nam phải được xây dựng dựa trên
nền tảng tiên tiến và đậm đà bản sắc dân tộc. Điều này đòi hỏi sự kết hợp giữa các giá trị
tinh thần của dân tộc Việt Nam với các giá trị văn hóa tiên tiến của thế giới.

3- Nền văn hoá Việt Nam là nên văn hoá thống nhất mà đa dạng trong cộng đồng các dân
tộc Việt Nam

Quan điểm này khẳng định rằng nền văn hóa của Việt Nam không chỉ đơn giản là văn
hóa của một dân tộc mà là sự thống nhất giữa các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam.
Đồng thời, nền văn hóa này cũng phải đa dạng để phản ánh sự đa dạng của các dân tộc
trong cộng đồng này.

4- Xây dựng và phát triển văn hoá là sự nghiệp của toàn dân do Đảng lãnh đạo, trong đó
đội ngũ trí thức giữ vai trò quan trọng

Quan điểm này khẳng định rằng việc xây dựng và phát triển văn hóa là một sự nghiệp của
toàn dân, do Đảng lãnh đạo và đội ngũ trí thức giữ vai trò quan trọng trong việc đưa ra
chính sách và thực hiện các biện pháp hỗ trợ cho sự phát triển văn hóa.

5- Văn hoá là một mặt trân; xây dựng, phát triển văn hoá là một sự nghiệp cách mạng
lâu dài, đòi hỏi phải có ý chí cách mạng và sự kiên trì, thận trọng

Quan điểm này khẳng định rằng việc xây dựng và phát triển văn hóa không chỉ là một
công việc đơn thuần mà là một mặt trận, một sự nghiệp cách mạng lâu dài đòi hỏi sự kiên
trì, nỗ lực và ý chí cách mạng của toàn dân. Chỉ khi toàn dân đồng lòng, hợp sức thì việc
xây dựng và phát triển văn hóa mới thực sự hiệu quả và bền vững.

Trong đó, quan điểm văn hóa là mục tiêu và động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã
hội thể hiện sự đổi mới mạnh mẽ, khẳng định mối quan hệ giữa văn hóa với chính trị và
kinh tế.
Nghị quyết khẳng định: “Xây dựng và phát triển kinh tế phải nhằm mục tiêu văn hóa, vì
xã hội công bằng, văn minh, con người phát triển toàn diện. Văn hóa là kết quả của kinh
tế đồng thời là động lực của phát triển kinh tế. Các nhân tố văn hóa phải gắn kết chặt chẽ
với đời sống và hoạt động xã hội trên mọi phương diện chính trị, kinh tế, xã hội, luật
pháp, kỷ cương…”

Chứng minh lập luận:

[1. Văn hóa là yếu tố quan trọng trong thu hút du lịch: Văn hóa có thể được coi là một
trong những yếu tố quan trọng nhất trong việc thu hút du lịch. Việc phát triển ngành du
lịch sẽ có ảnh hưởng trực tiếp đến nền kinh tế của một quốc gia, bao gồm cả thu nhập,
việc làm và đầu tư. Vì vậy, việc đầu tư vào văn hóa và phát triển các sản phẩm văn hóa -
nghệ thuật sẽ giúp thu hút khách du lịch, tăng doanh thu từ ngành du lịch và góp phần
thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội.

2. Văn hóa là yếu tố thúc đẩy sự đổi mới và sáng tạo: Văn hóa có thể được coi là một
trong những nguồn động lực để thúc đẩy sự đổi mới và sáng tạo trong nhiều lĩnh vực
khác nhau của xã hội. Các hoạt động nghệ thuật và văn hóa có thể khơi gợi sự sáng tạo và
cung cấp cho các doanh nghiệp và tổ chức các ý tưởng mới. Ngoài ra, việc đầu tư vào
ngành công nghiệp văn hóa cũng có thể tạo ra các công việc mới và giúp nâng cao trình
độ nghề nghiệp của người lao động.

3. Văn hóa là yếu tố liên kết giữa chính trị và kinh tế: Văn hóa đóng vai trò quan trọng
trong việc xác định bản sắc và tính cách của một quốc gia. Nó có thể ảnh hưởng đến
chính trị và kinh tế của một quốc gia thông qua việc thể hiện các giá trị, tôn giáo, lối sống
và hành vi của người dân. Đồng thời, chính trị và kinh tế cũng có thể ảnh hưởng đến văn
hóa thông qua việc định hướng và tài trợ cho các hoạt động văn hóa - nghệ thuật.

Tổng hợp lại, quan điểm văn hóa là mục tiêu và động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế -
xã hội là chính xác và hợp lý. Việc đầu tư vào văn hóa và thúc đẩy sự phát triển văn hóa
sẽ giúp tăng cường thu hút du lịch, thúc đẩy sự đổi mới và sáng tạo, đồng thời cũng tạo ra
mối liên kết giữa các lĩnh vực khác nhau trong xã hội.]
Dựa theo 5 quan điểm cơ bản, Đảng và nhà nước ta đã ban hành nhiều chính sách, biện
pháp cụ thể được áp dụng trong thực tiễn :

1. Chính sách phát triển và bảo tồn di sản văn hóa: Để bảo vệ và phát huy giá trị
của di sản văn hóa, đặc biệt là di sản văn hóa phi vật thể, chính phủ đã ban hành
nhiều chính sách, biện pháp như tài trợ cho các hoạt động nghiên cứu, bảo tồn và
phát triển di sản văn hóa, xây dựng các khu di tích lịch sử - văn hóa, tổ chức các
sự kiện văn hóa - nghệ thuật nhằm quảng bá và giới thiệu di sản văn hóa của Việt
Nam với thế giới.
2. Chính sách giảm nghèo và phát triển vùng khó khăn.
3. Chính sách đào tạo và phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực văn hóa.
4. Chương trình "Văn hóa - Du lịch".
5. Chính sách hỗ trợ cho các hoạt động nghệ thuật và văn hóa của cộng đồng.
6. Chính sách văn hóa đa dạng và phát triển văn hóa cộng đồng.
7. Chính sách truyền thông và quảng bá văn hóa: Chính phủ đã đưa ra các chính
sách và biện pháp để tăng cường truyền thông và quảng bá văn hóa, giúp tạo ra sự
nhận thức và quan tâm của người dân đến các giá trị văn hóa của đất nước, ngay
cả đối với những dân tộc thiểu số. Các hoạt động này có thể bao gồm việc sản xuất
và phát sóng các chương trình văn hóa trên truyền hình, đài phát thanh, xây dựng
các trang web và ứng dụng văn hóa trực tuyến, tổ chức các sự kiện quảng bá văn
hóa - nghệ thuật.

Mình sẽ thể hiện quan điểm nghiêng về chính sách 1 và 7, cho nên khi làm slide bạn hãy
đưa ra 7 chính sách trước và dành cho 2 slide riêng cho chính sách 1 và 7. Umm nếu mà
bạn cảm thấy làm z trống slide quá thì gộp cs 1 với 7 lại cũng được luôn nha :3

3. Bổ sung của ĐH IX, X, XI và XII về xây dựng nền văn hóa VN tiên tiến, đậm đà
bản sắc dân tộc
A. ĐH IX
- Đại hội IX của Đảng tiếp tục khẳng định, xây dựng nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản
sắc dân tộc vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội. Mọi
hoạt động văn hóa nhằm xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện về chính trị,
tư tưởng, trí tuệ, đạo đức, thể chất, năng lực sáng tạo, có ý thức cộng đồng, lòng nhân ái,
khoan dung, tôn trọng nghĩa tình, lối sống có văn hóa, quan hệ hài hòa trong gia đình,
cộng đồng và xã hội. Bước phát triển trong quan điểm của Đảng về văn hóa thời kỳ này
là nhấn mạnh mục tiêu hoàn thiện nhân cách con người và xây dựng con người để phát
triển văn hóa. Đại hội xác định nhiệm vụ trọng tâm là xây dựng con người Việt Nam phát
triển toàn diện. Để đạt được mục tiêu đề ra, các chương trình hành động phải được triển
khai đồng bộ, chú trọng việc mở rộng và nâng cao hiệu quả cuộc vận động “Toàn dân
đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa”, “Xây dựng nếp sống ;văn minh và gia đình văn
hóa”, phong trào “Người tốt, việc tốt”, làm cho văn hóa thấm sâu vào từng khu dân cư,
từng gia đình, từng người…
- Hội nghị lần thứ 10 Ban chấp hành Trung ương khóa IX (2004) đã đánh giá: Nghị quyết
Trung ương 5(khóa VIII) có ý nghĩa chiến lược về văn hóa của cách mạng nước ta trong
thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Việc tiếp tục thực hiện Nghị
quyết là một nhân tố quyết định để nâng cao chất lượng cuộc sống của nhân dân ta, làm
cho nền tảng tinh thần của chế độ ta, của xã hội ta ngày càng vững chắc, tiến bộ, phong
phú, góp phần giữ vững độc lập, thống nhất, định hướng XHCN và thúc đẩy nhanh chóng
quá trình phát triển đất nước.
- Thông qua việc triển khai các nhiệm vụ văn hóa cụ thể, Hội nghị Trung ương 10 khóa
IX nhấn mạnh đến mục tiêu cần đạt tới là phải tạo được sự phát triển đồng bộ về chất
lượng văn hóa trên các mặt:
+Thứ nhất, bảo đảm gắn kết giữa nhiệm vụ phát triển kinh tế là trọng tâm, xây
dựng, chỉnh đốn Đảng là then chốt với không ngừng nâng cao văn hóa - nền tảng
tinh thần của xã hội; tạo nên sự phát triển đồng bộ của ba lĩnh vực trên chính là
điều kiện quyết định đảm bảo cho sự phát triển toàn diện và bền vững của đất
nước.
+Thứ hai, trong quá trình mở rộng hội nhập kinh tế quốc tế và giao lưu văn hóa,
cùng với việc tập trung xây dựng những giá trị mới của văn hóa Việt Nam đương
đại, cần tiếp tục đẩy mạnh công tác bảo tồn, kế thừa, phát huy các giá trị tốt đẹp
của truyền thống văn hóa dân tộc và tiếp nhận có chọn lọc tinh hoa văn hóa thế
giới, bắt kịp sự phát triển của thời đại.
+ Thứ ba, vừa phát huy mạnh mẽ tính đa dạng, bản sắc độc đáo của văn hóa các
dân tộc anh em, làm phong phú nền văn hóa chung của cả nước, vừa kiên trì củng
cố và nâng cao tính thống nhất trong đa dạng của văn hóa Việt Nam, đấu tranh
chống các khuynh hướng lợi dụng văn hóa để chia rẽ, phá hoại khối đại đoàn kết
dân tộc.
+ Cuối cùng, nghiên cứu, nắm bắt kịp thời thành tựu của văn hóa - thông tin hiện
đại, huy động mọi tiềm lực xã hội cho sự nghiệp phát triển văn hóa, chăm lo các
tài năng, chủ động có kế hoạch, chính sách, cơ chế phù hợp để tạo điều kiện cho
văn hóa nước nhà phát triển vững chắc và đúng hướng trong thời kỳ mới.

- Như vậy, mục tiêu của sự phát triển văn hóa đã được nâng lên trên tầm vóc mới gắn liền
với nhiệm vụ phát triển kinh tế và xây dựng Đảng, củng cố hệ thống chính trị. Sự phát
triển đồng bộ của ba lĩnh vực này là điều kiện quyết định đảm bảo cho sự phát triển bền
vững của đất nước. Đây là nhận thức mới thể hiện sự phát triển tư duy lý luận của Đảng
trong quá trình thực hiện sự nghiệp đổi mới vừa qua. Xây dựng và phát triển nền văn hóa
Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc phải được phát triển đồng bộ so với sự phát
triển kinh tế và góp phần xây dựng Đảng, củng cố hệ thống chính trị và chế độ chính trị.
Đồng thời, sự phát triển kinh tế và xây dựng Đảng cũng phải dựa trên nền tảng văn hóa
và hướng tới các giá trị văn hóa, hướng tới cái đúng, cái tốt và cái đẹp. Đó là nền kinh tế
và chính trị nhân văn phần đầu không mệt mỏi vì sự phồn vinh của dân tộc, vì hạnh phúc
của nhân dân lao động, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn
minh.
- Những nhiệm vụ trung tâm mà Hội nghị Trung ương 10 khóa IX nhấn mạnh là:
+Tiếp tục đặt lên hàng đầu nhiệm vụ xây dựng tư tưởng, đạo đức, lối sống và đời
sống văn hóa lành mạnh trong xã hội, trước hết là các tổ chức Đảng, Nhà nước,
Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể nhân dân và trong cá nhân, gia đình, thôn xóm,
đơn vị, tổ chức cơ sở... Cần xác định đây là nhiệm vụ quan trọng thường xuyên,
vừa cấp bách, vừa cơ bản, lâu dài.
+Gắn nhiệm vụ xây dựng văn hóa với nhiệm vụ xây dựng, chỉnh đốn Đảng thông
qua cuộc vận động lớn về xây dựng đạo đức, lối sống theo tư tưởng Hồ Chí Minh.
Cụ thể hóa các chuẩn mực đạo đức, lối sống cho phù hợp với từng đối tượng cụ
thể…
+Nâng cao chất lượng, hiệu quả nhiệm vụ xây dựng con người Việt Nam theo năm
đức tính được xác định trong Nghị quyết Trung ương 5 khóa VIII…
+Chú trọng xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, nhất là cộng đồng dân cư, xây dựng
môi trường văn hóa lành mạnh, tốt đẹp, phong phú. Thường xuyên nâng cao trình
độ phổ cập văn hóa đáp ứng nhu cầu văn hóa ngày càng cao và đa dạng của nhân
dân đi đôi với nhiệm vụ bồi dưỡng các tài năng văn hóa, khuyến khích văn nghệ sĩ
sáng tạo được nhiều công trình văn hóa - nghệ thuật tiêu biểu có giá trị cao về tư
tưởng - nghệ thuật, tương xứng với sự nghiệp cách mạng của dân tộc và công cuộc
đổi mới.

- Có thể thấy Hội nghị Trung ương 10 (khóa IX) đã đề ra bốn giải pháp chủ yếu để thực
hiện những mục tiêu và nhiệm vụ trên. Trong đó, đặc biệt nhấn mạnh đến giải pháp hàng
đầu là nâng cao năng lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo của tổ chức đảng và các cấp uỷ đảng
đối với lĩnh vực văn hóa; đảm bảo định hướng chính trị đi đôi với vận dụng đúng đắn
những đặc trưng của công tác văn hóa; chủ động xây dựng quy hoạch, kế hoạch phát triển
văn hóa từ địa phương đến Trung ương, định kỳ làm việc với các cơ quan văn hóa, chỉ
đạo các cơ quan nhà nước thể chế hóa các chủ trương, chính sách về văn hóa; có kế
hoạch chăm sóc, bồi dưỡng tài năng trong tất cả các lĩnh vực văn hóa; tôn trọng tự do
sáng tác, xây dựng quan hệ chân thành, cởi mở đối với đội ngũ những người hoạt động
văn hóa, có chính sách trọng dụng người tài, đồng thời chăm lo định hướng chính trị và ý
thức trách nhiệm công dân nhằm phát huy cao nhất sự đóng góp của ngũ trí thức, văn
nghệ sĩ, những người làm báo cho sự nghiệp phát triển văn hóa. Các cấp uỷ và tổ chức
đảng, các cơ quan nhà nước có kế hoạch, biện pháp đẩy mạnh việc xây dựng môi trường
văn hóa trong tổ chức đảng và trong các cơ quan nhà nước đề làm gương cho xã hội và
nhân dân trong việc thực hiện nhiệm vụ này.

Hội nghị cũng đã quyết định đầu tư cho văn hóa, phấn đấu đến năm 2010 ít nhất đạt 1,8%
tổng chi ngân sách của Nhà nước, tiếp tục đảm bảo kinh phí cho các chương trình, mục
tiêu phát triển văn hóa. Phát triển các doanh nghiệp văn hóa đủ khả năng đứng vững
trong cơ chế thị trường, đạt hiệu quả văn hóa xã hội, nâng cao chất lượng phục vụ. Động
viên các tầng lớp nhân dân, đầu tư và đóng góp cho sự nghiệp văn hóa, vì sự phồn vinh
của văn hóa dân tộc.

B. ĐH X

- Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng tiếp tục nhấn mạnh, phải giữ gìn và phát
huy bản sắc văn hóa dân tộc, nâng cao chất lượng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà
bản sắc dân tộc; quan tâm chăm lo xây dựng, hoàn thiện những phẩm giá nhân cách tốt
đẹp của con người Việt Nam.

- Trong quá trình hội nhập và phát triển, để chủ động đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu,
thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa và ngăn chặn
"luồng văn hóa độc hại" xâm nhập vào nước ta từ nhiều con đường khác nhau, Bộ Chính
trị (khóa X) đã kịp thời ban hành Nghị quyết số 23-NQ/TW “Về tiếp tục xây dựng và
phát triển văn học, nghệ thuật trong thời kỳ mới”, định hướng cho toàn Đảng, toàn dân và
toàn quân quyết tâm giữ gìn, bảo vệ "bản sắc văn hoá dân tộc” trong thời kỳ hội nhập
quốc tế. Bộ Chính trị yêu cầu cấp ủy, chính quyền, Mặt trận, đoàn thể các cấp và đội ngũ
đảng viên, cán bộ tăng cường đấu tranh trên lĩnh vực tư tưởng, văn hóa và chung tay góp
sức, kiên quyết ngăn ngừa, phòng, chống sự xâm nhập của các sản phẩm văn hóa độc hại,
ảnh hưởng đến văn hóa truyền thống và đạo đức xã hội.

- Kế thừa ba nguyên tắc cuộc vận động văn hóa mới của “Đề cương Văn hóa Việt Nam”
và phát triển tư tưởng văn hóa của Đảng, Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ
quá độ lên chủ nghĩa xã hội (bổ sung, phát triển năm 2011) tiếp tục khẳng định: “Xây
dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, phát triển toàn diện, thống
nhất trong đa dạng, thấm nhuần sâu sắc tinh thần nhân văn, dân chủ tiến bộ; làm cho văn
hóa gắn kết chặt chẽ và thấm sâu vào toàn bộ đời sống xã hội, trở thành nền tảng tinh
thần vững chắc, sức mạnh nội sinh quan trọng của sự phát triển. Kế thừa và phát huy
những truyền thống văn hóa tốt đẹp của cộng đồng các dân tộc Việt Nam, tiếp thu những
tinh hoa văn hóa nhân loại, xây dựng một xã hội dân chủ, công bằng, văn minh, vì lợi ích
chân chính và phẩm giá con người, với trình độ tri thức, đạo đức, thể lực và thẩm mỹ
ngày càng cao”

- Về mục tiêu tổng quát Đại hội lần thứ X của Đảng đã xác định:

+ Tiếp tục phát triển sâu rộng và nâng cao chất lượng nền văn hóa Việt Nam tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; gắn kết chặt chẽ và đồng bộ hơn với phát triển kinh
tế - xã hội; làm cho văn hóa thấm sâu vào mọi lĩnh vực của đời sống xã hội.

+Xây dựng và hoàn thiện giá trị, nhân cách con người Việt Nam, bảo vệ và phát
huy bản sắc văn hóa dân tộc trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa, hội nhập
kinh tế quốc tế.

+Bồi dưỡng các giá trị văn hóa trong thanh niên, học sinh, sinh viên, đặc biệt là lý
tưởng sống, lối sống, năng lực trí tuệ, đạo đức và bản lĩnh văn hóa con người Việt
Nam.

- Về phương hướng phát triển văn hóa Đại hội lần thứ X của Đảng đã nhấn mạnh đến ba
lĩnh vực quan trọng cần phải tập trung chỉ đạo,đó cũng chính là những phương hướng
phát triển văn hoá chính:

+Xây dựng môi trường, lồi sống và đời sống văn hóa của mọi người dân ở cơ sở.
Phát huy tinh thần tự nguyện, tính tự quản và năng lực làm chủ của nhân dân trong
việc tổ chức và xây dựng đời sống văn hóa. Đa dạng hóa các hình thức hoạt động
của phong trào Toàn dân đoàn kết, xây dựng đời sống văn hóa.

+Phát huy tiềm năng, khuyến khích các sáng tạo văn học, nghệ thuật, tạo ra những
tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và nghệ thuật. Đây là một trong những nhiệm
vụ trung tâm nhằm tạo ra những tác phẩm văn học, nghệ thuật tiêu biểu, phản ánh
sức sáng tạo của nền văn hóa mới mà chúng ta xây dựng.
 +Xây dựng và nâng cấp đồng bộ hệ thống thiết chế văn hóa, chú trọng các công
trình văn hóa lớn, tiêu biểu. Nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống nhà văn
hóa, bảo tàng, nhà truyền thống, thư viện

- Về nhiệm vụ và giải pháp Đại hội X đã xác định một số nhiệm vụ và giải pháp sau:

+ Tiếp tục đầu tư cho việc bảo tồn, tôn tạo các di tích lịch sử cách mạng, kháng
chiến, các di sản văn học, vật thể và phi vật thể của dân tộc, các giá trị văn hóa,
nghệ thuật, ngôn ngữ, thuần phong mỹ tục của cộng đồng. Bảo tồn và phát huy
văn hóa, văn nghệ dân gian. Kết hợp hài hòa việc bảo vệ, phát huy di sản văn hóa
với các hoạt động phát triển kinh tế, du lịch.
+ Tạo điều kiện cho các lĩnh vực xuất bản, thông tin đại chúng phát triển, nâng cao
chất lượng tư tưởng và văn hóa, vươn lên trình độ hiện đại về mô hình, cơ cấu tổ
chức và cơ sở vật chất - kỹ thuật; đồng thời xây dựng cơ chế quản lý phù hợp, chủ
động, khoa học.
+ Đảm bảo tự do, dân chủ cho mọi hoạt động sáng tạo văn hóa, văn học, nghệ thuật
đi đôi với việc phát huy trách nhiệm công dân của văn nghệ sĩ. Có chính sách
trọng dụng tài năng văn hóa, chăm lo đời sống vật chất và tinh thần của văn nghệ
sĩ. Đẩy mạnh hoạt động lý luận - phê bình văn học, nghệ thuật. Đổi mới nội dung,
phương thức hoạt động và cơ cấu tổ chức của các hội văn học, nghệ thuật từ Trung
ương đến địa phương.
+ Tăng cường sự quản lý của Nhà nước về văn hóa. Xây dựng cơ chế, chính sách,
chế độ ổn định, phù hợp với yêu cầu phát triển văn hóa trong thời kỳ mới. Tích
cực mở rộng giao lưu và hợp tác quốc tế về văn hóa, chống sự xâm nhập của các
loại văn hóa phẩm độc hại, lai căng…
+ Phát huy tính năng động, chủ động của các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ
quốc, các đoàn thể nhân dân, các hội văn học, nghệ thuật, khoa học, báo chí, các
hộ gia đình, các tổ chức và cá nhân tham gia hoạt động trên các lĩnh vực văn hóa.
+ Xây dựng và triển khai chương trình giáo dục văn hóa - thẩm mỹ, nếp sống văn
minh, hiện đại trong nhân dân.
+ Nâng cao văn hóa lãnh đạo và quản lý, văn hóa trong kinh doanh và văn hóa trong
nhân cách của thanh niên, thiếu niên, chống những hiện tượng phản văn hóa, phi
văn hóa.
+ Chú trọng nhiều hơn đến việc xây dựng đời sống văn hóa ở vùng sâu, vùng xa,
vùng đồng bào dân tộc thiểu số.
 + Xúc tiến xã hội hóa các hoạt động văn hóa nghệ thuật, thông tin với bước đi thích
hợp cho từng loại hình, từng vùng

- Như vậy, nhìn một cách tổng quát, quan điểm của Đảng ta về xây dựng và phát triển nên
văn hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc là quan điểm nhất quán và xuyên suốt
thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước và hội nhập quốc tế. Trong quá
trình thực hiện những quan điểm chỉ đạo này, Đảng ta luôn chú ý tổng kết thực tiễn, phát
triển lý luận, đề ra những nhiệm vụ và giải pháp cụ thể để đáp ứng yêu cầu của từng thời
điểm, từng lĩnh vực khác nhau của hoạt động văn hoá. Tư tưởng nhất quán về nguyên tắc,
phương pháp biện chứng, linh hoạt và bám sát thực tiễn là bài học kinh nghiệm trong
công tác lãnh đạo văn hoá của Đảng. Chính vì vậy, nền văn hoá nước ta đã đạt được
những thành tựu to lớn, góp phần tích cực và sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước,
đã và đang trở thành nền tảng tinh thần của xã hội, vừa là mục tiêu, vừa là động lực thúc
đầy kinh tế - xã hội. Những thành tựu lý luận của Đảng về xây dựng và phát triển nền văn
hoá Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc trong thời kỳ vừa qua cần được kế thừa
và phát huy trong giai đoạn mới, giai đoạn 2011 - 2020, giai đoạn tiền tới đưa đất nước ta
cơ bản trở thành nước công nghiệp như mục tiêu của Đảng đề ra.

C. ĐH XI

Nghị quyết của Đại hội XI vẫn xác định: Nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc
là một trong tám đặc trưng của chủ nghĩa xã hội mà chúng ta xây dựng, theo quan niệm
mới của Đảng và nhân dân ta về chủ nghĩa xã hội. Đặc biệt, trong Cương lĩnh xây dựng
đất nước trong thời kỳ quá độ.

Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI chỉ rõ: “Văn hóa phát triển chưa tương xứng với tăng
trưởng kinh tế. Quản lý văn hóa, văn nghệ, báo chí, xuất bản còn thiếu chặt chẽ. Môi
trường văn hóa bị xâm hại, lai căng, thiếu lành mạnh, trái với thuần phong mỹ tục, các tệ
nạn xã hội, tội phạm và sự xâm nhập của các sản phẩm và dịch vụ độc hại làm suy đồi
đạo đức, nhất là trong thanh, thiếu niên. Đây là những nguy cơ tiềm ẩn làm xói mòn các
giá trị văn hóa, đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc, gây mất trật tự an ninh xã hội,
cản trở sự phát triển bền vững của đất nước. Để xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến
đậm đà, đậm đà bản sắc dân tộc, làm cho văn hóa gắn kết chặt chẽ và thấm sâu vào toàn
bộ đời sống xã hội, trở thành nền tảng tinh thần vững chắc, sức mạnh nội sinh quan trọng
của sự nghiệp đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, Đại hội đại biểu toàn
quốc lần thứ XI của Đảng đã xác định các chủ trương, biện pháp sau:
Một là, củng cố và tiếp tục xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, phong phú, đa dạng.
Đưa phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” đi vào chiều sâu, thiết
thực hiệu quả; xây dựng nếp sống văn hóa trong các gia đình, khu dân cư, cơ quan, đơn
vị, doanh nghiệp, làm cho các giá trị văn hóa thấm sâu vào mọi mặt đời sống. Tiếp tục
đẩy mạnh việc giáo dục, bồi dưỡng đạo đức, lối sống có văn hóa; xây dựng nếp sống văn
minh trong việc cưới, tang, lễ hội. Sớm có chiến lược quốc gia về xây dựng gia đình Việt
Nam, góp phần giữ gìn và phát triển những giá trị truyền thống của văn hóa, con người
Việt Nam, nuôi dưỡng, giáo dục thế hệ trẻ. Xã hội hóa các hoạt động văn hóa, chú trọng
nâng cao đời sống văn hóa ở nông thôn, vùng khó khăn, thu hẹp khoảng cách hưởng thụ
văn hóa giữa các vùng, các nhóm xã hội, giữa đô thị và nông thôn...

Hai là, phát triển sự nghiệp văn học, nghệ thuật; bảo tồn, phát huy giá trị các di sản văn
hóa truyền thống, cách mạng. Tiếp tục phát triển nền văn học nghệ thuật Việt Nam tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc, giàu chất nhân văn, dân chủ, vươn lên hiện đại, phản ánh
chân thật, sâu sắc đời sống, lịch sử dân tộc và công cuộc đổi mới đất nước. Khuyến khích
tìm tòi, thể nghiệm những phương thức thể hiện và phong cách nghệ thuật mới, đáp ứng
nhu cầu tinh thần lành mạnh, đa dạng và bồi dưỡng lý tưởng, thị hiếu thẩm mỹ cho công
chúng, đặc biệt là thế hệ trẻ. Bảo vệ sự trong sáng của tiếng Việt, khắc phục yếu kém,
nâng cao tính khoa học, sức thuyết phục của hoạt động lý luận, phê bình văn học, nghệ
thuật. Chăm lo đời sống vật chất, tinh thần, tạo điều kiện để đội ngũ những người hoạt
động văn hóa, văn học, nghệ thuật sáng tạo nhiều tác phẩm có giá trị cao về tư tưởng và
nghệ thuật.

Ba là, phát triển hệ thống thông tin đại chúng. Chú trọng nâng cao tính tư tưởng, phát
huy mạnh mẽ chức năng thông tin, tổ chức và phản biện xã hội của các phương tiện thông
tin đại chúng vì lợi ích của nhân dân và đất nước; khắc phục xu hướng thương mại hóa,
xa rời tôn chỉ, mục đích trong hoạt động báo chí, xuất bản. Tập trung đào tạo, bồi dưỡng,
xây dựng đội ngũ hoạt động báo chí, xuất bản vững vàng về chính trị, tư tưởng, nghiệp vụ
và có năng lực đáp ứng tốt, yêu cầu của thời kỳ mới. Phát triển và mở rộng việc sử dụng
internet, đồng thời có biện pháp quản lý, hạn chế mặt tiêu cực,...

Bốn là, mở rộng và nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế về văn hóa; đổi mới, tăng cường
việc giới thiệu, truyền bá văn hóa, văn học, nghệ thuật, đất nước con người Việt Nam với
thế giới; mở rộng, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động thông tin đối ngoại, hợp tác
quốc tế trong lĩnh vực văn hóa, báo chí, xuất bản. Tiếp thu những kinh nghiệm tốt về phát
triển văn hóa của các nước; giới thiệu các tác phẩm văn học, nghệ thuật đặc sắc của nước
ngoài với công chúng Việt Nam; thực hiện đầy đủ cam kết quốc tế về bảo đảm quyền sở
hữu trí tuệ, quyền tác giả.

D. ĐH XII

Kế thừa các quan điểm trước đây về phát triển văn hóa, Đại hội XII của Đảng đã nêu tư
tưởng chỉ đạo, nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu về xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến,
đậm đà bản sắc dân tộc trong bối cảnh kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và
hội nhập quốc tế.

Đại hội XII của Đảng đã xác định rõ tư tưởng chỉ đạo, mục tiêu, phương hướng, nhiệm
vụ xây dựng nền văn hóa Việt Nam trong thời gian tới. Đây là định hướng hết sức quan
trọng cần được quán triệt, thống nhất nhận thức về một số vấn đề chủ yếu sau:
Một là, nắm vững tư tưởng chỉ đạo phát triển văn hóa. Kế thừa, phát triển quan điểm chỉ
đạo, những định hướng lớn của Đảng và tình hình phát triển văn hóa Việt Nam thời gian
qua, Văn kiện Đại hội XII của Đảng đã nhấn mạnh: “Xây dựng nền văn hóa và con người
Việt Nam phát triển toàn diện, hướng đến chân - thiện - mỹ, thấm nhuần tinh thần dân
tộc, nhân văn, dân chủ và khoa học. Văn hóa thực sự trở thành nền tảng tinh thần vững
chắc của xã hội, là sức mạnh nội sinh quan trọng bảo đảm sự phát triển bền vững và bảo
vệ vững chắc Tổ quốc vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh”4.
Trong tư tưởng đó, cần nhận thức rõ hai điểm quan trọng nổi bật, là: thứ nhất, xây dựng,
phát triển nền văn hóa phải gắn chặt với xây dựng, phát triển con người, không tách khỏi
cội nguồn dân tộc. Thứ hai, văn hóa không chỉ là nền tảng tinh thần của xã hội, mà là sức
mạnh nội sinh trực tiếp để phát triển bền vững.

Hai là, thống nhất nhận thức về mục tiêu xây dựng nền văn hóa Việt Nam. Mục tiêu
trước mắt là, gắn kết giữa nhiệm vụ phát triển kinh tế với phát triển văn hóa; làm cho văn
hóa tham gia tích cực vào thực hiện mục tiêu “dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng,
văn minh”. Xây dựng những giá trị văn hóa mới đi đôi với việc mở rộng giao lưu quốc tế.
Nâng cao mức hưởng thụ, tham gia hoạt động, sáng tạo văn hóa của nhân dân; từng bước
thu hẹp sự chênh lệch về hưởng thụ văn hóa, nghệ thuật giữa thành thị và nông thôn, giữa
đồng bằng và miền núi, vùng đồng bào các dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa. Tăng
cường đầu tư của Nhà nước, nâng cao tỷ lệ ngân sách cho văn hóa, đẩy mạnh xã hội hóa
các hoạt động văn hóa, huy động mọi nguồn lực cho phát triển văn hóa; coi đầu tư cho
văn hóa là đầu tư cho con người, đầu tư cho phát triển bền vững
Ba là, quán triệt, thực hiện tốt nhiệm vụ, giải pháp phát triển văn hóa. Nền văn hóa mà
chúng ta xây dựng là nền văn hoá tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Tiên tiến không chỉ
về nội dung tư tưởng mà cả trong hình thức biểu hiện, trong các phương tiện chuyển tải.
Bản sắc dân tộc bao gồm những giá trị bền vững, những tinh hoa của cộng đồng các dân
tộc Việt Nam được vun đắp nên qua lịch sử hàng ngàn năm đấu tranh dựng nước và giữ
nước. Bản sắc văn hoá dân tộc còn đậm nét cả trong các hình thức biểu hiện mang tính
dân tộc độc đáo; giữ gìn bản sắc dân tộc phải đi liền với chống lạc hậu, lỗi thời trong
phong tục, tập quán. Để làm được điều đó, cần quán triệt, thực hiện tốt những nhiệm vụ,
giải pháp mà Đại hội XII đã nêu lên, đó là: xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, góp
phần giáo dục, rèn luyện con người về nhân cách, đạo đức, lối sống; xây dựng văn hóa
trong chính trị, kinh tế; làm tốt công tác lãnh đạo, quản lý báo chí, xuất bản; phát triển
công nghiệp văn hóa đi đôi với xây dựng, hoàn thiện thị trường dịch vụ và sản phẩm văn
hóa; chủ động hội nhập quốc tế về văn hóa, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; tiếp tục
đổi mới phương thức lãnh đạo của Đảng và nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước đối với
lĩnh vực văn hóa; đầu tư của Nhà nước cho văn hóa phải tương ứng với mức tăng trưởng
kinh tế.

.Bốn là, tích cực đấu tranh phản bác những quan điểm sai trái thù địch trên lĩnh vực văn
hóa. Hiện nay, trước những biến động chính trị phức tạp trên thế giới, một số người dao
động, hoài nghi về con đường xã hội chủ nghĩa, thậm chí phủ nhận thành quả của chủ
nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước ta; phủ nhận lịch sử cách mạng
Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng. Trong sáng tác và lý luận, phê bình văn hóa, nghệ
thuật, có lúc đã nảy sinh khuynh hướng phủ nhận thành tựu văn học cách mạng và kháng
chiến, đối lập văn nghệ với chính trị, nhìn xã hội với thái độ bi quan, v.v. Trong khi đó,
các thế lực thù địch đang hằng ngày, hằng giờ sử dụng con bài tư tưởng, văn hóa làm đòn
tấn công phủ đầu, dọn đường thực hiện các thủ đoạn khác để chống phá cách mạng nước
ta. Chúng tuyên truyền, xâm nhập các loại văn hóa độc hại, lối sống cơ hội, thực dụng,
ích kỷ, hẹp hòi, vô cảm vào đời sống xã hội, với mục đích hình thành lối sống tiêu cực, đi
ngược lại thuần phong, mỹ tục của dân tộc, v.v. Tất cả những điều đó có tác động không
nhỏ đến sự phát triển nền văn hóa Việt Nam dưới sự lãnh đạo của Đảng và đời sống văn
hóa, tinh thần của nhân dân, sự đồng thuận xã hội. Bởi vậy, cần phát huy sức mạnh tổng
hợp của các tổ chức, lực lượng, nhất là trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật, báo chí, xuất
bản,… đấu tranh với quan điểm sai trái và mưu đồ đen tối của các thế lực thù địch lợi
dụng văn hóa để chống Đảng và chế độ ta.
Phát triển nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc là mục tiêu xuyên suốt quá trình
phát triển của đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng. Bởi vậy, việc quán triệt và thực hiện
nghiêm túc Nghị quyết Đại hội XII của Đảng về phát triển văn hóa là cơ sở rất quan trọng
để biến mục tiêu thành hiện thực, góp phần xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa,
xây dựng nền tảng tinh thần xã hội vững mạnh trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ
quốc hiện nay.
4. Liên hệ với thực tiễn hiện nay về đời sống văn hóa VN

Trải qua gần 35 năm thực hiện đường lối đổi mới, Đảng ta đã định hướng phát triển đất
nước theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa và xây dựng, phát triển nền văn hóa tiên
tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Quan điểm chung : của Đảng về xây dựng và phát triển
văn hóa có những bước vận động rất quan trọng. Văn hóa được coi là nền tảng tinh thần
vững chắc của xã hội, trong đó con người được nhìn nhận là trung tâm trong chiến lược
phát triển bền vững. Việc nhấn mạnh đến vấn đề con người thể hiện sự phù hợp với quan
điểm tiến bộ về văn hóa trên thế giới hiện nay.

Quan điểm của Đảng về văn hóa từ khi thực hiện công cuộc đổi mới đến nay

Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VI của Đảng (tháng 12-1986) đã mở đầu công cuộc đổi
mới. Đại hội VII tiếp tục chủ trương đổi mới toàn diện, đồng bộ và triệt để nhằm đưa đất
nước đi vào thế ổn định và phát triển. Sau một thời gian khủng hoảng kinh tế - xã hội và
sau những biến động phức tạp của tình hình chính trị quốc tế, hai kỳ đại hội trên ưu tiên
tập trung xác định đường lối phát triển kinh tế, ổn định xã hội; văn hóa mặc dù được quan
tâm phát triển, nhưng chưa được xem là vấn đề trọng tâm.

Kết quả và những vấn đề đặt ra từ thực tiễn

Nghị quyết Hội nghị Trung ương 5 khóa VIII nhấn mạnh đến phương hướng, nhiệm vụ
xây dựng nền văn hóa, xây dựng con người Việt Nam. Quan điểm này tiếp tục được
khẳng địnhtrong các giai đoạn tiếp theo và các chương trình hành động tương ứng được
triển khai nhằm đạt mục tiêu đặt ra... Trong đó, phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng
đời sống văn hóa”được khởi xướng và phát động từ năm 2000 với mục đích tạo dựng môi
trường văn hóa lành mạnh, giúp người dân nâng cao chất lượng cuộc sống. Cùng với việc
phát động phong trào là việc thành lập ban chỉ đạo xuyên suốt từ Trung ương đến địa
phương để triển khai thực hiện.
Mặc dù phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” đã góp phần ổn định
an ninh chính trị, xây dựng đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh, tiến bộ và giúp người
dân nâng cao chất lượng cuộc sống, tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, phong
trào vẫn còn những hạn chế. Đại hội X của Đảng đã đánh giá: “Việc xây dựng nếp sống
văn hóa chưa được coi trọng đúng mức. Tình trạng suy thoái, xuống cấp về đạo đức, lối
sống, sự gia tăng tệ nạn xã hội và tội phạm đáng lo ngại, nhất là trong lớp trẻ. Quản lý
nhà nước về văn hóa còn nhiều sơ hở, yếu kém. Đấu tranh ngăn ngừa văn hóa phẩm độc
hại chưa được chú ý đầy đủ, còn nhiều khuyết điểm, bất cập”(4); phong trào triển khai
chưa đồng đều; hoạt động của ban chỉ đạo ở một số địa phương còn nặng tính hành
chính; cách thức triển khai phong trào còn có những điểmchưa phù hợp với thực tiễn,
chưa đáp ứng được mục tiêu đặt ra.

Tại Đại hội XI của Đảng nhận định, hoạt động văn hóa, văn nghệ, thông tin, thể dục, thể
thao ngày càng mở rộng, từng bước đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa ngày càng cao
của nhân dân. Phong trào từng bước đi vào chiều sâu, nhưng “văn hóa phát triển chưa
tương xứng với tăng trưởng kinh tế. Quản lý văn hóa, văn nghệ, báo chí, xuất bản còn
thiếu chặt chẽ. Môi trường văn hóa bị xâm hại, lai căng, thiếu lành mạnh, trái với thuần
phong mỹ tục, các tệ nạn xã hội, tội phạm và sự xâm nhập của các sản phẩm và dịch vụ
độc hại làm suy đồi đạo đức, nhất là trong thanh, thiếu niên, rất đáng lo ngại”(5).

Đến Đại hội XII, Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đánh giá:
“Bước đầu hình thành những giá trị mới về con người với các phẩm chất về trách nhiệm
xã hội, ý thức công dân, dân chủ, chủ động, sáng tạo, khát vọng vươn lên. Hệ thống thể
chế và thiết chế văn hóa từng bước được tăng cường… Đời sống văn hóa của nhân dân
được cải thiện. Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” đã khơi dậy
được nhiều giá trị nhân văn trong cộng đồng. Việc xây dựng môi trường văn hóa đã được
chú trọng hơn”(6). “Tuy nhiên, so với những thành quả trên lĩnh vực chính trị, kinh tế,
quốc phòng, an ninh, đối ngoại, thành quả trong lĩnh vực văn hóa chưa tương xứng; chưa
đủ tầm mức để tác động có hiệu quả xây dựng con người và môi trường văn hóa lành
mạnh. Đạo đức, lối sống có mặt xuống cấp đáng lo ngại. Đời sống văn hóa tinh thần ở
nhiều nơi còn nghèo nàn, đơn điệu; khoảng cách hưởng thụ văn hóa giữa miền núi, vùng
sâu, vùng xa với đô thị và trong các tầng lớp nhân dân chậm được rút ngắn. Môi trường
văn hóa còn tồn tại những biểu hiện thiếu lành mạnh, ngoại lai, trái với thuần phong mỹ
tục; tệ nạn xã hội và một số loại tội phạm có chiều hướng gia tăng...”(7).

Tại Đại hội XI và Đại hội XII, văn kiện của Đảng đều đánh giá, văn hóa phát triển chưa
tương xứng với các lĩnh vực khác. Một trong những nguyên nhân quan trọng đó là quan
điểm tiếp cận trong xây dựng chính sách và triển khai hành động còn nhiều bất cập. Văn
hóa luôn đa dạng và vận động không ngừng. Mỗi một vùng, miền lại có đặc thù văn hóa
riêng và luôn biến đổi theo nhu cầu của con người - chủ nhân của văn hóa. Tuy nhiên,
một số chính sách và việc triển khai chính sách liên quan đến văn hóa còn cứng nhắc,
chưa phù hợp. Việc xây dựng một nền văn hóa theo mô hình chung, không căn cứ vào
tính đa dạng và tính thường biến của đối tượng sẽ dẫn đến sự nhất thể hóa, bất biến hóa
văn hóa một cách khiên cưỡng. Do đó, các chính sách đưa ra cần phù hợp với nguyên tắc
tôn trọng đặc trưng văn hóa của từng vùng, miền cụ thể và tôn trọng quyền tự chủ của
người dân. Nói cách khác, các chính sách này nên được xây dựng trên tinh thần “tạo điều
kiện”, chứ không phải “làm thay” như trước. Cần tạo điều kiện để người dân tham gia
một cách chủ động, tích cực vào việc xây dựng, giữ gìn và phát huy các giá trị văn
hóa.Nhà nước chỉ đóng vai trò hỗ trợ, bởi xét đến cùng, văn hóa là của nhân dân, do nhân
dân sáng tạo nên.

Theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh, nền văn hóa mới cần hội tụ tính dân tộc,
khoa học và đại chúng. Trong đó, nền văn hóa mang tính đại chúng được hiểu là nền văn
hóa do nhân dân xây dựng. Ở góc độ này, việc xây dựng con người là nhiệm vụ quan
trọng nhất. Nhìn cụ thể hơn vào mục tiêu xây dựng con người Việt Nam, vốn đã được xác
định là nhiệm vụ hàng đầu trong các nhiệm vụ về văn hóa, có thể thấy nhữngkết quả đạt
được chưa như mong muốn. Hội nghị Trung ương 5 khóa VIII lần đầu đặt ra yêu cầu việc
xây dựng con người Việt Nam đi liền với xây dựng nền văn hóa dân tộc. Các kỳ đại hội
tiếp theo xác định cụ thể hơn vấn đề này. Hội nghị Trung ương 9 khóa XI đã khẳng định,
việc xây dựng con người Việt Nam phát triển toàn diện phải trở thành một mục tiêu của
chiến lược phát triển, đồng thời cũng là nhiệm vụ hàng đầu trong các mục tiêu, nhiệm vụ
về văn hóa. Tuy vậy, kết quả thực hiện còn nhiều hạn chế. Báo cáo chính trị tại Đại hội
XII của Đảng nêu rõ: “Tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống của
một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên và tệ quan liêu, tham nhũng, lãng phí chưa bị
đẩy lùi. Tội phạm và tệ nạn xã hội còn diễn biến phức tạp; đạo đức xã hội có mặt xuống
cấp nghiêm trọng”(8). Nguyên nhân chủ yếu của các hạn chế, yếu kém trên là “do nhiều
cấp uỷ, chính quyền nhận thức chưa đúng tầm quan trọng và chưa quan tâm đầy đủ lĩnh
vực này; lãnh đạo, chỉ đạo chưa thật quyết liệt. Việc cụ thể hóa, thể chế hóa nghị quyết
của Đảng còn chậm, thiếu đồng bộ. Công tác quản lý nhà nước về văn hóa chậm được đổi
mới, có lúc, có nơi bị xem nhẹ, thậm chí buông lỏng. Đầu tư cho lĩnh vực văn hóa chưa
tương xứng và còn dàn trải”(9). Đối với việc xây dựng con người Việt Nam, nhiều ý kiến
cho rằng, đó là do hệ thống giáo dục chưa đáp ứng được yêu cầu. “Xét cho đến cùng,
những sai lầm, khuyết điểm, hạn chế của con người Việt Nam nói chung đều là do những
sai lầm, khuyết điểm, hạn chế của công tác đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực này mà
ra”(10). Con người là kết quả quá trình xã hội hóa thông qua giáo dục từ gia đình, nhà
trường và xã hội, là nền tảng để tạo nên con người văn hóa. Với tư cách là chủ thể sáng
tạo văn hóa, mỗi cá nhân trong cộng đồng sẽ góp phần tạo nên văn hóa của cộng đồng.
Mặt khác, văn hóa luôn mang tính đa dạng và biến đổi, nhưng các chính sách về văn hóa
lại chưa quan tâm đúng mức đến sự đa dạng văn hóa ở một đất nước vốn có nhiều dân tộc
và nhiều vùng địa lý mang những đặc điểm khác biệt.

Thực tiễn xây dựng nền văn hóa và con người Việt Nam đặt ra nhiều thách thức trong
giai đoạn mới. Đảng ta luôn khẳng định quan điểm văn hóa là nền tảng tinh thần của xã
hội, là mục tiêu và động lực phát triển bền vững đất nước, con người là trung tâm trong
chiến lược phát triển. Chủ trương, đường lối của Đảng về phát triển văn hóa là nền tảng
vững chắc để tạo ra những chuyển biến tích cực trong xây dựng nền văn hóa và con
người hiện nay.

Nghị quyết Trung ương 5 (khóa VIII) vừa là chiến lược mang tính lâu dài, vừa có tính
cương lĩnh hành động trong việc xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam thời kỳ
đổi mới để thực sự bước vào thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế,
tạo bước ngoặt về tư duy và nhận thức văn hóa.Qua 25 năm, đã đạt được nhiều thành tựu,
tiêu biểu có: vị trí, vai trò của văn hoá truyền thống được đề cao; tư tưởng, đạo đức, lối
sống của người Việt Nam có nhiều chuyển biến tích cực; vai trò của văn hoá trong phát
triển kinh tế ngày càng được chú trọng; công tác tu bổ, tôn tạo, bảo tồn di sản văn hoá đạt
được nhiều kết quả tốt; giao lưu, hợp tác, hội nhập văn hoá quốc tế từng bước được mở
rộng.

Thứ nhất Trong đó, Phong trào ''toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa''vẫn tiếp
tục được triển khai và đạt được nhiều thành công trong việc xây dựng gương người tốt
việc tốt, xoá đói giảm nghèo, xây dựng gia đình văn hóa... góp phần ổn định chính trị, giữ
gìn, bảo vệ trật tự, an toàn xã hội, xây dựng môi trường văn hoá lành mạnh ở địa phương.

( Như Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã nhấn mạnh: Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã
hội, vừa là mục tiêu vừa là động lực thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội. Đảng và Nhà
nước ta luôn quan tâm và chăm lo phát triển văn hóa, coi văn hóa là một mặt trận quan
trọng trên lĩnh vực tư tưởng, góp phần to lớn vào thắng lợi của sự nghiệp cách mạng. )

Thứ hai là, Đối với các Đề án bảo tồn và phát huy các di sản văn hóa dân tộc, trong nhiều
năm thực hiện, các giá trị văn hóa ở nước ta, nhất là các giá trị văn hóa truyền thống, luôn
được chú trọng bảo tồn và phát huy. Dù trải qua gần 2 năm bị ảnh hưởng nặng nề từ đại
dịch COVID-19 trên toàn cầu, công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa vẫn đạt nhiều
kết quả đáng ghi nhận. Trong 6 tháng đầu năm 2021(1), cả nước có 23 di tích cấp quốc gia
được xếp hạng, ghi danh 31 di sản văn hóa phi vật thể vào Danh mục di sản văn hóa phi
vật thể quốc gia(2).

Thứ ba là, là các Đề án xây dựng làng, xã, khu phố văn hóa. Năm 2000, phong trào xây
dựng làng văn hóa đã được lan rộng và trở thành cốt lõi của phong trào “Toàn dân đoàn
kết xây dựng đời sống văn hóa”. Phong trào này đã gắn kết phát triển văn hóa với phát
triển kinh tế; góp phần xóa được hộ đói, giảm nhanh tỉ lệ hộ nghèo; nhất là tỉ lệ hộ nghèo
do thiếu hụt về văn hóa thông tin. Cơ sở vật chất được cãi thiện ; nâng cao đời sống tinh
thần cho nhân dân ngày càng hoàn thiện. Đến cuối năm 2018, riêng tỉnh Thanh Hóa có
trên 5.300 thôn, bản, tổ dân phố có Nhà Văn hóa - Khu Thể thao, đạt tỷ lệ trên 87% ,
trong đó có trên 52% Nhà Văn hóa - Khu Thể thao đạt chuẩn. Tuy vẫn còn hạn chế như
ở nhiều nơi, chất lượng phong trào chưa có chiều sâu; môi trường sinh thái và xã hội ở
nông thôn chưa đảm bảo.... Đây vẫn là vấn đề được nhà nước quan tâm khắc phục để tiếp
tục giữ vững và phát huy những kết quả đã đạt được; góp phần vào sự nghiệp nâng cao
dân trí, đẩy mạnh dân sinh, tiến tới mục tiêu: “Dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng,
dân chủ văn minh”.

Thứ tư là, Đề án phát triển văn hóa các dân tộc thiểu số. Hiện nay công tác bảo tồn, giữ
gìn và phát huy các phong tục, tập quán tốt đẹp của đồng bào dân tộc thiểu số được đẩy
mạnh thông qua việc triển khai Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội
vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030. Chương trình được
chia thành 10 dự án thành phần với các tiểu dự án và mục tiêu khác nhau. Nhằm góp
phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần, sức khỏe, giáo dục; phát huy tiềm năng, thế
mạnh của vùng.

Thứ 5 là Đề án xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh tại các công trình tín ngưỡng -
tôn giáo. Tại lễ kỷ niệm 35 năm thành lập Giáo hội Phật giáo Việt Nam (7/11/1981-
7/11/2016). (Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam khẳng định: Suốt gần 2.000 năm phát triển tại
Việt Nam, Phật giáo đã hòa quyện vào đời sống dân gian, trở thành một nhu cầu tâm linh
không thể thiếu của đa số dân cư Việt, một thành tố quan trọng trong nền văn hóa Việt
đậm đà bản sắc dân tộc. Tuy nhiên ông cũng lo ngại: “Điều đáng lo ngại là đạo đức xã
hội có không ít biểu hiện xuống cấp. Truyền thống tốt đẹp, bản sắc văn hóa của dân tộc
có nguy cơ và thực tế đang từng ngày, hàng giờ, hàng phút bị xâm lấn bởi tội phạm, tệ
nạn xã hội, lối sống ích kỷ, thực dụng, chạy theo danh lợi trong một bộ phận người Việt,
kể cả trong những giới vốn được coi là tôn nghiêm, là có uy tín”.) Phó Thủ tướng đề nghị
các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể tiếp tục tạo
điều kiện thuận lợi nhất để Phật giáo nói riêng và tôn giáo nói chung hoạt động tự do
trong khuôn khổ pháp luật, tạo môi trường sinh hoạt tín ngưỡng, tôn giáo lành mạnh, văn
hóa. Đó cũng là niềm mong ước của tất cả mọi người dân dù theo tôn giáo hay không
theo tôn giáo; của mọi tôn giáo đang hoạt động theo pháp luật ở Việt Nam, là mục tiêu
phát triển một Việt Nam “Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh” mà
Đảng, Nhà nước, nhân dân ta đã chọn lựa.

Thứ 6, Đề án về các chính sách phát triển văn học nghệ thuật.: Các tỉnh, thành phố đã tổ
chức thành công các cuộc triển lãm mỹ thuật, nhiếp ảnh, trại sáng tác phục vụ các nhiệm
vụ chính trị, kỷ niệm các ngày lễ lớn tại địa phương. Bên cạnh đó công tác quản lý quyền
tác giả được tăng cường. Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Bộ Thông tin và
Truyền thông thực hiện tốt công tác bảo hộ quyền tác giả, quyền liên quan trên không
gian mạng. Xây dựng thương hiệu quốc gia của 5 ngành: Du lịch văn hóa; điện ảnh; mỹ
thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; nghệ thuật biểu diễn; quảng cáo.

Thứ 7, Đề án phát triển văn hóa thông tin đối ngoại.: Ngày 14/7/2022, Thủ tướng Chính
phủ ban hành Quyết định 837/QĐ-TTg về việc phê duyệt Đề án "Nâng cao hiệu quả công
tác Thông tin đối ngoại của các Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài đến năm 2030".
Đề án phục vụ việc quảng bá, nâng cao hình ảnh của Việt Nam trên trường quốc tế, đồng
thời thu thập những thông tin có chọn lọc về tình hình, sự phát triển của thế giới, khu
vực, về các vấn đề được dư luận và nhân dân trong nước quan tâm; đấu tranh phản bác
các quan điểm sai trái, luận điệu xuyên tạc; tạo sự đồng thuận, ủng hộ của các tầng lớp
nhân dân trong và ngoài nước, sự hợp tác hỗ trợ của bạn bè quốc tế đối với sự nghiệp xây
dựng và bảo vệ Tổ quốc.
Đồng thời, tạo chuyển biến về nhận thức trong các cơ quan, bộ, ngành, địa phương,
doanh nghiệp về việc công tác TTĐN của CQĐD; Củng cố mối quan hệ thường xuyên,
liên tục với các nhóm đối tượng cần tranh thủ ở nước ngoài đã hiểu biết về Việt Nam
cũng như ưu tiên xây dựng quan hệ và tạo thiện cảm của các đối tượng như giới báo chí,
giới trẻ, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài...

Ngoài ra, đến hiện tại Đảng và Nhà nước ta đang không ngừng nâng cao và cải thiện các
bộ luật, chính sách có liên quan đến các hoạt động văn hóa của đất nước. Tại đại hội XIII
của Đảng cũng đã đề ra định hướng phát triển đất nước giai đoạn 2021 - 2030 là: “Phát
triển con người toàn diện và xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc
dân tộc để văn hóa, con người Việt Nam thực sự trở thành sức mạnh nội sinh, động lực
phát triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Tăng đầu tư cho phát triển sự nghiệp văn hóa. Xây
dựng, phát triển, tạo môi trường và điều kiện xã hội thuận lợi nhất để khơi dậy truyền
thống yêu nước, niềm tự hào dân tộc, niềm tin, khát vọng phát triển đất nước phồn vinh,
hạnh phúc; tài năng, trí tuệ, phẩm chất của con người Việt Nam là trung tâm, mục tiêu và
động lực phát triển quan trọng nhất của đất nước... xây dựng môi trường văn hóa, đạo đức
xã hội lành mạnh, văn minh... Không ngừng cải thiện toàn diện đời sống vật chất và tinh
thần của nhân dân” và “Tiếp tục nắm vững và xử lý tốt các mối quan hệ lớn: ... giữa tăng
trưởng kinh tế và phát triển văn hóa, thực hiện tiến bộ, công bằng xã hội, bảo vệ môi
trường”