ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΟΣΙΩΝ ΑΓΙΟΡΕΙΤΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2023

Ὑπεύθυνος σύνταξης Ἱερ/χος Εὐθύμιος

Η ΠΑΡΑΒΟΛΗ ΤΟΥ ΑΦΡΟΝΟΣ ΠΛΟΥΣΙΟΥ

(Λουκᾶ κεφ. ΙΒ´, 13-21)

Ἡ ἀφορμὴ τῆς παραβολῆς. δέει τοὺς ἀδελφούς, καταπατοῦν τὴν φυ-

σικὴ δικαιοσύνη, ποὺ ἐπιβάλλει καὶ μεταξὺ
Γεγονὸς οἰκτρὸ καὶ θλιβερὸ (τὸ ὁποῖο
ξένων τὴν ἀπονομὴ τοῦ δικαίου, εἶναι δὲ
δυστυχῶς δὲν εἶναι σπάνιο καὶ στὶς μέρες
ἕτοιμοι νὰ ἁρπάξουν ὅσα μπορέσουν. Καὶ
μας) ἡ φιλονικία μεταξὺ δύο ἀδελφῶν γιὰ
δὲν συλλογίζονται οἱ ταλαίπωροι ὅτι ὑ-
τὴν διανομὴ τῆς πατρικῆς κληρονομιᾶς,
πάρχει Θεὸς («ποιῶν κρῖμα πᾶσι τοῖς
ἔδωσε στὸν Κύριο ἀφορμὴ νὰ πεῖ τὴν
ἀδικουμένοις») ποὺ ἀναλαμβάνει νὰ ἐκδι-
παραβολὴ τοῦ ἄφρονος πλουσίου. Νὰ
κήσει τὸ δίκαιο τῶν ἀδικουμένων (ψαλμ.
περιγράψει στὴν διδακτικότατη αὐτὴ πα-
ρμε´,7).
ραβολή, ποιά ἀπάτη δεινή, ποιά μέθη
καταστρεπτικὴ δημιουργεῖ στὴν ψυχὴ τοῦ Πιθανὸν ὅμως ὁ ζητήσας τὴν ἐπέμβα-
ἀνθρώπου ἡ πλεονεξία. ση τοῦ Κυρίου νὰ ἦταν ἄνθρωπος ὑστε-
ρόβουλος, ὁ ὁποῖος ἤθελε νὰ ἀδικήσει τὸν
Ὁ ἕνας ἀπὸ τοὺς δύο ἀδελφούς, οἱ
ἀδελφό του. Νόμιζε ὅτι μποροῦσε νὰ χρη-
ὁποῖοι γιὰ τὴν ὕλη, γιὰ τὴν γῆ καὶ τὰ χω-
σιμοποιήσει καὶ τὸν Χριστὸ ὡς βοηθόν
ράφια, ἔγιναν ἐχθροὶ καὶ ἀντίδικοι, παρου-
του στὴν πράξη αὐτή. Διότι κατὰ τὸ ἰου-
σιάστηκαν ἐνώπιον τοῦ Κυρίου τὴν ὥρα
δαϊκὸ δίκαιο ὁ μεγαλύτερος ἀδελφὸς λάμ-
ποὺ δίδασκε τὰ πλήθη, καὶ τοῦ ὑπέβαλε
βανε διπλὸ μερίδιο ἀπὸ τὴν κληρονομιά,
τὴν ἑξῆς παράκληση: «Διδάσκαλε, εἰπὲ
μὲ τὴν ὑποχρέωση νὰ συντηρεῖ τὴν μη-
τῷ ἀδελφῷ μου μερίσασθαι μετ᾿ ἐμοῦ τὴν
τέρα καὶ τὶς τυχὸν ἄγαμες ἀδελφές. Ζητοῦ-
κληρονομίαν» (στίχ.18). Δηλαδή, Διδά-
σε, λοιπόν, ἀπὸ τὸν Χριστὸ ἢ νὰ μεταβά-
σκαλε διέταξε τὸν ἁδελφό μου, μὲ τὸ κῦ-
λει τὴν διάταξη αὐτὴ τοῦ νόμου, ἢ νὰ ὑπο-
ρος καὶ τὴν ἐξουσίαν τοῦ προφήτου καὶ
χρεώσει τὸν μεγαλύτερο ἀδελφὸ νὰ μοι-
διδασκάλου, καὶ ὁ ἀδελφός μου δὲν θὰ
ράσει σὲ ἴσα μερίδια τὴν πατρικὴ κληρο-
ἀδιαφορήσει πρὸς τὴν διαταγή σου.
νομιά. Συμβαίνει καὶ σήμερα αὐτὸ τὸ ὅτι
Ὁ χαρακτῆρας τοῦ αἰτοῦντος. μερικοὶ συμφεροντολόγοι ἐκμεταλλεύονται
Εἶναι πιθανὸν νὰ ἀδικοῦνταν ὁ παρα- τὴν θρησκευτικότητα τοῦ ἄλλου καὶ ἀπαι-
καλέσας τὸν Χριστὸ νὰ ἐπέμβει. Πιθανὸν τοῦν κάθε ὑποχώρηση ἀπὸ ἐκεῖνον, ἀπαι-
ὁ μεγαλύτερος ἀδελφός του, νὰ ἦταν ἄν- τοῦν νὰ ἀδικηθεῖ, ἐπειδὴ τάχα εἶναι θρη-
θρωπος ἄδικος καὶ πλεονέκτης ὁ ὁποῖος σκευτικός! Φαίνεται πιθανὸν ὅτι μὲ τέτοι-
κατακρατοῦσε τὸ μερίδιο τῆς κληρονομιᾶς ους σκοποὺς ζήτησε τὴν ἐπέμβαση τοῦ
του. Διότι ὑπάρχουν, δυστυχῶς, καὶ τέ- Χριστοῦ ὁ νεώτερος, διότι -ὅπως θὰ δοῦ-
τοιοι ἀδελφοὶ πλεονέκτες καὶ ἄσπλαγχνοι, με παρακάτω- ὁ Χριστὸς ἐπέστησε τὴν
οἱ ὁποῖοι καταπατοῦν τὴν φυσικὴ ἀγάπη προσοχὴ καὶ αὐτοῦ καὶ τοῦ πλήθους, ποὺ
καὶ τοὺς δεσμοὺς τοῦ αἵματος, ποὺ συν- ἄκουσε τὴν συνομιλία, στὸ φοβερὸ πάθος
1
τῆς πλεονεξίας, ἐξ αἰτίας τοῦ ὁποίου ὁ τική, ποὺ κυβερνᾶται ἀπὸ πνευματικὲς ἀρ-
ἄνθρωπος ἐπιθυμεῖ πάντοτε περισσότερα χές. Αὐτοῦ τοῦ εἴδους ἡ βασιλεία δὲν
ἀπὸ ὅσα ἔχει. Ὅπως καὶ ἂν εἶχε τὸ πρᾶγ- ἐπεμβαίνει στὶς πολιτικὲς ἐξουσίες, οὔτε
μα, ἡ ἀλήθεια εἶναι ὅτι οἱ δύο ἀδελφοὶ ἔθε- συγκρούεται μὲ αὐτές, οὔτε ζητάει νὰ
σαν τὴν ὕλη καὶ τὸ χρῆμα ἀνώτερα ἀπὸ ἁρπάσει τὴν ἐξουσία ἀπὸ τὰ χέρια τῶν
τὴν ἀδελφικὴ συγγένεια καὶ ἀγάπη καὶ δὲν κοσμικῶν ἀρχόντων. Δὲν ἐπεμβαίνει στὰ
ἦταν συμβιβαστικοὶ καὶ πρόθυμοι νὰ θυ- πολιτικὰ δικαστήρια καὶ παρ᾽ ὅλο ὅτι ὑπο-
σιάσουν τὰ ὑλικὰ χάριν τῆς οἰκογενειακῆς χρεώνει πάντας τοὺς πιστούς -δικαστὲς
εἰρήνης. καὶ λαόν- νὰ φέρωνται μὲ κάθε δικαιοσύ-
νη, δὲν ἐξαναγκάζει κανέναν, ἀλλὰ ἐπι-
Ἡ ἄρνηση τοῦ Κυρίου πρὸς ἐπέμβαση.
φυλάσσεται νὰ ζητήσει εὐθύνες στὴν ἄλλη
Ἀλλὰ πόσο σοφὴ καὶ θαυμαστὴ εἶναι ἡ ζωή. Δὲν παρέχει σὲ κανέναν ἐλπίδα ὅτι
ἀπάντηση τοῦ Κυρίου! «Ὁ δὲ εἶπεν αὐτῷ, θὰ ἀπολαύσει διὰ τῆς θρησκείας ὑλικὰ
ἄνθρωπε, τίς με κατέστησε δικαστὴν ἢ κέρδη. Ἐὰν δηλαδὴ ὁ παραπονούμενος
μεριστὴν ἐφ᾽ ὑμᾶς;» (στίχ. 14). Ὁ Κύριος ἐκεῖνος ἀδελφός, ἢ ὁποιοσδήποτε ἄλλος,
γιὰ ὑποθέσεις καθαρὰ ὑλικὲς καὶ τῆς κο- πλησιάζει τὸν Χριστὸ μὲ τὴν ἐλπίδα νὰ
σμικῆς ζωῆς, δὲν θέλησε νὰ ἐξασκήσει ἐξασφαλίσει διὰ μέσου τοῦ Χριστοῦ ὑλικὲς
ἐπιρροὴ νομοθέτη, γιὰ νὰ μεταβάλει τοὺς ὠφέλειες, ἀπατᾶται. Διότι οἱ ὠφέλειες τὶς
νόμους τῶν κληρονομιῶν, ἢ ἐξουσίαν δι- ὁποῖες ὑπόσχεται ὁ Χριστὸς εἶναι πνευμα-
καστή, γιὰ νὰ καθορίζει τὰ κληρονομικὰ δι- τικὲς καὶ αἰώνιες. Δὲν ἐπιδοκιμάζει τοὺς
καιώματα τοῦ καθένα. Ἐὰν ὁ ἀδελφὸς δικαστικοὺς ἀγῶνες, στοὺς ὁποίους κα-
ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος Τὸν παρεκάλεσε νὰ γίνει τέρχονται οἰ ἄνθρωποι γιὰ ὑλικὰ πράγμα-
διαιτητὴς στὴν διανομὴ τῆς κληρονομίας, τα, ἀλλὰ ἀπαιτεῖ νὰ παραιτούμαστε καὶ
Τὸν παρακαλοῦσε νὰ τὸν βοηθήσει γιὰ νὰ ἀπὸ τὰ δικαιώματά μας χάριν τῆς εἰρήνης
πετύχει τὴν οὐράνια κληρονομιά, τότε βε- καὶ τῆς ἀγάπης. «Καὶ τῷ θέλοντί σοι κριθῆ-
βαιότατα ὁ Κύριος θὰ τοῦ ἔδινε ὅλη Του ναι, καὶ τὸν χιτῶνά σου λαβεῖν, ἄφες αὐτῷ
τὴν συνδρομή. Ἀλλὰ τώρα τοῦ λέει: «ἄν- καὶ τὸ ἱμάτιον» (Ματθ. ε´,40). Αὐτὰ εἶναι τὰ
θρωπε ὑλικὲ καὶ ἀσυλλόγιστε, τὴν ὥρα βαθύτερα νοήματα τῆς ἀπάντησης τοῦ
ποὺ ἀκοῦς τὸν θεῖο λόγο ἐσὺ ἔχεις στὸ Κυρίου.
νοῦ σου τὴν διανομή· δὲν σὲ συγκίνησαν Ἡ παραγγελία πρὸς τὰ πλήθη.
ὅσα τώρα εἶπα γιὰ τὴν ἀγαθὴ πρόνοια τοῦ
Στρεφόμενος πρὸς τὸν λαὸ ποὺ παρα-
Θεοῦ, ὁ ὁποῖος τρέφει ὄχι μόνο τοὺς ἀν-
κολουθοῦσε τὴν συνομιλία, ἔδωσε τὴν ἑξῆς
θρώπους, ἀλλὰ καὶ τὰ σπουργίτια· ἄν-
σπουδαιότατη ἐντολή: «ὁρᾶτε καὶ φυλάσ-
θρωπε πλεονέκτη, ποιός μὲ διώρισε δικα-
σεσθε ἀπὸ τῆς πλεονεξίας». Εἶναι ἀλήθεια
στὴ ἢ διαιτητὴ μεταξύ σας;»
ὅτι ὁ Χριστὸς καὶ ἡ Ἐκκλησία Του δὲν
Ἀλλ᾽ ἡ ἀπάντησις αὐτὴ τοῦ Κυρίου ἐπεμβαίνει στὰ πολιτικὰ ζητήματα καὶ στὶς
πρὸς τὸν προσκολλημένον στὰ ὑλικά, ἔχει οἰκονομολογικὲς διαμάχες τῶν ἀνθρώπων.
καὶ βαθύτερα καὶ σπουδαιότερα νοήματα. Ἀλλὰ ἐπεμβαίνει καὶ ζητάει νὰ διευθύνει
Φανερώνει ποία εἶναι ἡ φύση καὶ τὸ πολί- τὴν ψυχὴ τοῦ ἀνθρώπου, γιὰ νὰ μὴν κυ-
τευμα τῆς βασιλείας τοῦ Χριστοῦ ἐπὶ τῆς ριευθεῖ ἀπὸ τὴν πλεονεξία καὶ νὰ μὴν ἐπι-
γῆς. Φανερώνει ὅτι εἶναι βασιλεία πνευμα- θυμεῖ νὰ ἔχει περισσότερα ἀπὸ τὰ

2
ἀπαραίτητα γιὰ τὴν συντήρηση. «Ὁρᾶτε ψυχῆς δὲν ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ χρῆμα, διότι
καὶ φυλάσσεσθε», παραγγέλλει· δηλαδὴ οὔτε τὶς ἐπιθυμίες καὶ τὶς ἀνάγκες τῆς
προσέξτε καλά, «τὰ μάτια σας ἀνοιχτά», πνευματικῆς ζωῆς μπορεῖ νὰ ἱκανοποιήσει
μὴν ἀμελήσετε καὶ δὲν προφυλαχθῆτε ὁ ὑλικὸς πλοῦτος, οὔτε τὸν σύνδεσμο τῆς
ἀπὸ τὸν μέγα κίνδυνο τῆς πλεονεξίας. ψυχῆς μὲ τὸ σῶμα, ὅσο αὐτὴ θέλει, μπο-
Διότι εἶναι πολὺ ὕπουλη ἀσθένεια ἡ πλεο- ρεῖ νὰ διατηρήσει. Ἀλλ᾽ ἐπίσης καὶ ἡ ἄνεση
νεξία· εἰσάγει στὴν ψυχὴ τὴν πλάνη καὶ τῆς ἐπὶ γῆς ζωῆς δὲν ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸν
τὴν ἀπάτη ὅτι τάχα τὸ περισσότερο χρῆμα πλοῦτο. Διότι πολλοὶ ἄνθρωποι ζοῦν εὐχα-
θὰ ἐξασφαλίσει τὴν εὐτυχία. ριστημένοι καὶ ἀναπαυμένοι, καίτοι εἶναι
Ἀπὸ τὴν πλάνη αὐτὴ προέρχεται ἡ πτωχοί· ἐνῷ ἄλλοι μὲ πλοῦτο ἄφθονο,
ἰσχυρὴ τάση τῆς πλεονεξίας, ὁ σφοδρὸς ζοῦν μία ζωὴ γεμάτη ἀπὸ φόβους καὶ ἀνη-
ἔρωτας πρὸς τὸ χρῆμα ποὺ κυριεύει τοὺς συχίες καὶ φροντίδες.
ἀνθρώπους. Καὶ γι᾽ αὐτὸ βλέπουμε τὸν Ἡ παραβολὴ.
ἄνθρωπο τῆς ἐποχῆς μας νὰ ρίπτεται
στὴν πλεονεξία, μὲ τὴν αἰσχροκέρδεια, τὶς Ἡ παραβολὴ μᾶς παρουσιάζει τὴ ζωὴ
προαγορές, τὶς πιέσεις, τὴ νοθεία, τὸ ψέμα καὶ τὸν θάνατο ἑνὸς τέτοιου πλεονέκτη
καὶ τὴν δολιότητα, τὸ Χρηματιστήριο, τὶς πλούσιου. Καὶ μᾶς καλεῖ νὰ κρίνουμε ἐὰν
πλαστογραφίες, τὶς καταχρήσεις, τὸ ἔγκ- πράγματι ἡ ζωή του, ἡ ἄνεσή του, ἡ εὐτυ-
λημα. Ὁ ἀγώνας ὁ μεγάλος μεταξὺ κεφα- χία του, ἐξαρτῶνταν ἀπὸ τὰ πλούτη του.
λαίου καὶ ἐργασίας, τὸ μῖσος μεταξὺ ἐργα- Ἀρχίζει μὲ τὰ ἑξῆς ζωντανὰ λόγια, ποὺ νο-
τῶν καὶ κεφαλαιούχων, ἡ διαβόητη «πάλη μίζει κανεὶς ὅτι περιγράφουν κανένα σημε-
τῶν τάξεων», ὅλα αὐτὰ μαρτυροῦν πόσο ρινὸ πλούσιο:
ἰσχυρὴ δύναμη εἶναι ἡ ἐπιθυμία τοῦ χρή- «Ἀνθρώπου τινὸς πλουσίου
ματος. Καὶ κατορθώνει, πολλὲς φορὲς ἡ εὐφόρησεν ἡ χώρα».
μανία αὐτὴ τῆς πλεονεξίας, νὰ μαζεύει τε-
Φαίνεται ὅτι ὁ πλούσιος ἐκεῖνος ἦταν
ράστια ποσά, περιουσίες κολοσσιαῖες στὰ
μεγαλοκτηματίας καὶ τὰ κτήματά του εὐφό-
χέρια ἀτόμων ἢ ἑταιρειῶν. Ἀλλὰ ἐδῶ ἀκρι-
ρησαν, ἔδωσαν ἄφθονη σοδειά. Ὁ Θεὸς
βῶς παρουσιάζεται ἡ μεγάλη ἀπάτη τῆς
ἔδωσε τὴν εὐλογία Του, διεύθυνε τοὺς
πλεονεξίας· ἐδῶ παρουσιάζεται τὸ μεγα-
καιροὺς καὶ τοὺς ἀνέμους τόσο εὐνοϊκούς,
λεῖο τῶν λόγων, τοὺς ὁποίους εἶπε ὁ Χρι-
ὥστε ἡ γονιμοποίηση, ἡ αὔξηση, ἡ καρπο-
στὸς πρὶν ἀπὸ τόσους αἰῶνες καὶ οἱ ὁποῖοι
φορία τῶν ποικίλων καρπῶν τῆς καλλιέρ-
εἶναι τόσο νωποί, σὰν νὰ τοὺς εἶπε γιὰ τὴν
γειας τοῦ πλουσίου νὰ γίνει ἄφθονος καὶ
σημερινὴ ἐποχή. Τί εἶπε ὁ Χριστός; Ἰδού:
ἀπροσδόκητος. Ὁ Θεὸς ποὺ κυβερνάει
«Ὅτι οὐκ ἐν τῷ περισσεύειν τινὶ ἡ τὴν φύση καὶ ἀνοίγει τὴν χεῖρά Του καὶ γε-
ζωὴ αὐτοῦ ἐστιν ἐκ τῶν ὑπαρχόντων μίζουν τὰ σύμπαντα ἀπὸ ἄφθονες δωρεές
αὐτοῦ» (στίχ. 15). Προφυλαχθῆτε ἀπὸ τὴν (ψαλμ. ργ´,28), Αὐτὸς ἔδωσε καὶ στὸν
πλεονεξίαν, εἶπε, γιὰ νὰ μὴ σᾶς ἀπατήσει· πλούσιο τοῦτον ἄφθονο πλοῦτο, γιὰ νὰ
διότι δὲν ἐξαρτᾶται ἡ ζωὴ καὶ ἡ ἄνεση καὶ διεγείρει στὴν ψυχή του αἰσθήματα εὐγνω-
ἡ εὐτυχία τοῦ ἀνθρώπου ἀπὸ τὰ περισ- μοσύνης, νὰ μαλάξει τὴν καρδιά του καὶ νὰ
σεύματα, ἀπὸ τὰ ὁποῖα γίνονται οἱ μεγά- τὴν παρακινήσει σὲ ἔργα ἀγαθά, τὰ ὁποῖα
λες περιουσίες. Πρωτίστως ἡ ζωὴ τῆς ὁ πλοῦτος μπορεῖ νὰ δημιουργήσει. Διότι

3
πρέπει νὰ γνωρίζουμε ὅτι εἶναι δυνατὸν
καὶ ὁ πλοῦτος νὰ δημιουργήσει πολὺ κέρ-
δος στὴν ψυχή, ὅταν ὁ πλούσιος μιμῆται
τὸν πλούσιο ἐν ἀγαθοῖς Θεό, ὅταν ἀνοίγει
τὸ χέρι του γιὰ νὰ σκορπίζει ἄφθονα σὲ
ἔργα φιλανθρωπίας, σὲ ἱδρύματα ὅπου
ἀνακουφίζεται ὁ πτωχὸς καὶ ὁ πονεμένος
καὶ μορφώνονται ψυχές. Ἔχει νὰ παρου-
σιάσει ἡ Ἁγία Γραφὴ καὶ ἡ Ἱστορία πολλὰ
παραδείγματα ἀνδρῶν, οἱ ὁποῖοι δὲν ὑπο-
δουλώθηκαν στὸ χρῆμα τους, ἀλλὰ ἀφω-
σιώθηκαν στὸν Θεό, ὅπως ὁ Ἀβραὰμ καὶ
ὁ Ἰὼβ καὶ ὁ Ἰωσὴφ ὁ ἀπὸ Ἀριμαθαίας καὶ
ὁ Μέγας Βασίλειος καὶ τόσοι ἄλλοι. Ἀλλὰ
τὸ συνηθέστερο εἶναι τὸ ἀντίθετο· τὸ ὅτι
προσκολλᾶται ἡ καρδιὰ στὸ χρῆμα. «Πλοῦ-
τος ἐὰν ρέει, μὴ προστίθεσθε καρδίαν»,
λέει ὁ Θεὸς διὰ τοῦ Δαβίδ (ψαλμ. ξα´,11).
Ἀλλὰ δυστυχῶς ὁ ἄνθρωπος, ὅταν ρέει ὁ
πλοῦτος, ὅταν αὐξάνει τὸ χρῆμα, προ-
σκολλάει περισσότερο τὴν καρδιά του σ᾽
αὐτό, τὴν ἀφοσιώνει στὸ χρῆμα, ὁπότε
ἔχουμε τὸ φαινόμενο, ποὺ ἐκθέτει ἡ παρα-
βολὴ στὴ συνέχεια.
Οἱ σκέψεις τοῦ πλουσίου.
Θὰ ἧταν φυσικὸ ἡ εὐφορία ἐκείνη ἡ με-
γάλη νὰ φέρει χαρά, διότι ὁ Θεὸς ἔδωσε
τώρα στὸν πλούσιον ἀφθονώτερα τὰ μέσα
νὰ κάνει τὸν ἑαυτό του ἀληθῶς πλούσιο·
πλούσιο σὲ ἔργα ἀγαθά, μὲ τὰ ὁποῖα καὶ
τόσους ἄλλους δυστυχεῖς θὰ ἀνακούφιζε,
καὶ τὸν ἑαυτό του θὰ εὐεργετοῦσε. Διότι
ὅταν ἐλεεῖς καὶ εὐεργετεῖς ἄλλους, δὲν
ὠφελεῖς τόσο ἐκείνους ὅσο τὸν ἑαυτό σου.
Ἀρκεῖ κανεὶς νὰ σκεφθεῖ ὅτι «ὁ ἐλεῶν
πτωχὸν δανείζει Θεῷ», ὅτι ὁ Χριστὸς
θεωρεῖ τὸν ἑαυτό Του ὑποχρεωμένον γιὰ
κάθε εὐεργεσία ποὺ κάνουμε σ᾽ ἕναν πτω-
χὸ καὶ ἐλάχιστο ἀδελφό Του, γιὰ νὰ κατα-
λάβει πόσο εὐεργετεῖ τὸν ἑαυτό του ὁ
ἐλεήμων καὶ μεταδοτικός. Θὰ ἔπρεπε, λοι-
4
πόν, τέτοια αἰσθήματα χαρᾶς καὶ σκέψεις
εὐχάριστες γιὰ τὴν ὠφέλιμη χρησιμοποί-
ηση τοῦ ἀπροσδόκητου πλούτου νὰ κατέ-
χουν τὴν ψυχή του. Ἀλλὰ δυστυχῶς ἐκεῖ-
νος «διελογίζετο ἐν ἑαυτῷ, λέγων, τί
ποιήσω, ὅτι οὐκ ἔχω ποῦ συνάξω τοὺς
καρπούς μου;» (στίχ. 17). Μόλις γνώρισε
τὴν εὐφορία ἀπὸ τὰ κτήματά του μπῆκε
στὴν ψυχή του καὶ ἡ μεγάλη ἀσθένεια τῆς
πλεονεξίας.
Οἱ ἀνησυχίες καὶ οἱ μέριμνες τοῦ πλε-
ονέκτου. Πρῶτο σύμπτωμα τῆς ἀσθένειας
αὐτῆς εἶναι οἱ ἀνήσυχες σκέψεις καὶ οἱ
ἀγωνιώδεις φροντίδες γιὰ τὴν ἐξασφάλιση
τοῦ πλούτου. Τί νὰ κάνω, λέει ὁ πτωχός,
ὅταν περισφίγγεται ἀπὸ τὴν φτώχεια καὶ
δὲν ἔχει τῆς ἡμέρας τὸ ψωμί. Τί νὰ κάνω,
λέει καὶ ὁ πλεονέκτης πλούσιος, ὁ ὁποῖος
δὲν ἔχει ποῦ νὰ ἀποθηκεύσει τὴν ἄφθονη
ἐσοδειὰ καὶ τὸν πλεονάζοντα πλοῦτό του.
Σκέπτεσαι, λοιπόν, «τί νὰ κάμεις;» Νὰ τί
νὰ κάνεις, λέει ὁ σοφὸς Σειράχ: «σύγκλει-
σον ἐλεημοσύνην ἐν τοῖς ταμείοις σου, καὶ
αὕτη ἐξελεῖταί σε ἐκ πάσης κακώσεως»
(κθ´,12) γέμισε λέει ἐλεημοσύνη τὶς ἀπο-
θῆκες σου, δώσε τὰ ἀγαθά σου σ᾽ ἄλλους
ἐλεημοσύνη, καὶ τότε θὰ ἀπαλλαγεῖς ἀπὸ
κάθε στενοχώρια. Δὲν ξέρεις πῶς νὰ ἐξα-
σφαλίσεις τὰ εἰσοδήματά σου; Ἄκουσε μία
ἀσφαλῆ τοποθέτηση, τὴν ὁποία σοῦ ὑπο-
δεικνύει ἕνας σοφὸς ἅγιος, γιὰ νὰ μὴν στε-
νοχωριέσαι: «Ὁ Θεός, λέει ὁ Αὐγουστῖνος,
δὲν θέλει νὰ χάσεις τὰ πλούτη σου, ἀλλ᾽
ἁπλῶς νὰ ἀλλάξεις τὴν τοποθέτησή τους.
Ἐὰν ὁ φίλος σου ἔλθει στὸ σπίτι σου καὶ
δεῖ ὅτι ἔχεις ἀποθηκεύσει τὰ σιτάρια σου
σ᾽ ἕνα ὑγρὸ ἰσόγειο, ὅπου θὰ σαπίσουν,
καὶ σοῦ πεῖ, φίλε μου, θὰ χάσεις ὅσα μὲ
πολὺ κόπο μάζεψες, ἀνέβασε τὰ σιτάρια
σου στὸ ἀνώγειο, βεβαίως θὰ ἀκούσεις
τὴν ὀρθὴ συμβουλή του. Δὲν θὰ ἀκούσεις,
λοιπόν, καὶ τὸν Χριστό, ποὺ σὲ συμβου- ὅτι ἂν ἀποκτήσει κανεὶς ὡρισμένο ποσό,
λεύει νὰ ἀναβιβάσεις τοὺς θησαυρούς σου θὰ ἡσυχάσει ἔπειτα· δυστυχῶς δὲν θὰ
ἀπὸ τὴν γῆ στὸν οὐρανό, ὅπου σκουλήκια ἡσυχάσει, ἀλλὰ θὰ ὑποφέρει τότε πολὺ
καὶ κλέπτες καὶ σκώροι δὲν μποροῦν νὰ τὰ περισσότερον1. Μένει, λοιπόν, κατὰ βάθος
ἀφαιρέσουν;» πτωχὸς ὁ πλεονέκτης, ἀκριβῶς διότι ἡ
«Τί νὰ κάνω», ἔλεγε ὁ πλεονέκτης πλεονεξία δὲν χορταίνει. Ὅταν, λοιπόν, τέ-
πλούσιος τῆς παραβολῆς καὶ κάθε ὅμοιός τοια κατάσταση δημιουργεῖ τὸ χρῆμα, ἔχει
του. Καὶ τὸ λέει μὲ λαχτάρα περισσότερη δίκαιο ὁ ἀπ. Παῦλος, λέγοντας: «οἱ βουλό-
ἀπὸ τὸν πτωχό· διότι καὶ αὐτὸς κατὰ βά- μενοι πλουτεῖν ἐμπίπτουσιν (πέφτουν) εἰς
θος εἶναι πτωχός. Μὴν παραξενεύεσθε. πειρασμὸν καὶ παγῖδας καὶ ἐπιθυμίας πολ-
Εἶναι πτωχός, διότι ἡ πλεονεξία ἀνοίγει λὰς ἀνοήτους καὶ βλαβεράς, αἵτινες (οἱ
στὴν ψυχή του χάος ἀχόρταστο, μὲ τρόπο ὁποῖες) βυθίζουσι τοὺς ἀνθρώπους εἰς
ὥστε ὅσα καὶ ἂν κερδίζει, ἄλλα τόσα νὰ ὄλεθρον καὶ ἀπώλειαν· ρίζα γὰρ πάντων
ἐπιθυμεῖ. Βρίσκεται σὲ διαρκὲς μαρτύριο, τῶν κακῶν ἐστιν ἡ φιλαργυρία· ἧς τινες
διότι δὲν μπορεῖ ποτὲ νὰ πεῖ: «φθάνει, ἀρ- ὀρεγόμενοι, ἀπεπλανήθησαν ἀπὸ τῆς πί-
κετὰ ἔχω». Ὅπως ὁ ὑδρωπικὸς ὅσο πίνει, στεως καὶ ἑαυτοὺς περιέπειραν ὀδύναις
ἄλλο τόσο διψᾷ, καὶ πίνωντας αὐξάνει τὸν πολλαῖς» (κάρφωσαν στὸν ἑαυτό τους
ὄγκο καὶ καίγεται ἀπὸ τὴν δίψα, ἔτσι καὶ ὁ ὀδύνες καὶ θλίψεις πολλές. Α΄ Τιμ. στ´,9-
πλεονέκτης τὸ φάρμακο, ποὺ χρησιμο- 10).
ποιεῖ «μείζω τὴν νόσον ποιεῖ», καθὼς ἔλε- Τὰ σχέδια καὶ οἱ ἀποφάσεις τοῦ πλεο-
γε ὁ Πλούταρχος. «Ὁ ἀγαπῶν ἀργύριον νέκτη.
οὐ πλησθήσεται ἀργυρίου» δηλαδὴ δὲν
Ἐπὶ τέλους. Ἔπειτα ἀπὸ πολλὲς καὶ
θὰ χορτάσει ποτὲ τὸ χρῆμα ἐκεῖνος ποὺ τὸ
ἀγωνιώδεις σκέψεις βρῆκε ὁ πλούσιος τὴν
ἀγαπᾷ, λέει ὁ Θεός (Εκκλ. ε´,9). Πρέπει νὰ
λύση τοῦ προβλήματος: «Τοῦτο ποιή-
τὸ σκεφθεῖς καλά, ἀναγνῶστά μου, τὸ φαι-
σω», εἶπε· τὸ καλύτερο ποὺ ἔχω νὰ κάνω
νόμενον αὐτό, διότι ἐνδέχεται νὰ νομίζεις
1
Μ. Βασιλείου. Ὁ πλεονέκτης καὶ ὁ φιλάργυρος, λέει, ὅσα καὶ ἂν ἔχει, εἶναι πτω-
χός, διότι ἡ ἐπιθυμία τοῦ πλούτου εἶναι ἀχόρταστος. Τὰ δέκα προσπαθεῖ νὰ τὰ
κάνει εἴκοσι. Καὶ ὅταν γίνουν εἴκοσι, ἐπιζητεῖ ἄλλα τόσα καὶ πάντοτε τὰ προ-
στιθέμενα δὲν σταματοῦν τὴν ὁρμή, ἀλλὰ ἀνάβουν τὴν ὄρεξη. Ὅπως οἱ μεθυσμέ-
νοι, ὅσο περισσότερο πίνουν, τόσο ἀκόμη ἐπιθυμοῦν, ἔτσι καὶ οἱ νεόπλουτοι,
ὅσο κερδίζουν πολλά, ἐπιθυμοῦν πάντοτε περισσότερα καὶ μὲ τὴν προσθήκη
αὐξάνουν τὴν ἀσθένεια. Δὲν εὐχαριστοῦνται τόσο ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ ἔχουν, μολο-
νότι ἔχουν πολλά, ὅσο λυποῦνται γιὰ ἐκεῖνα ποὺ τοὺς λείπουν. Καὶ γι᾽ αὐτὸ ἡ
ψυχή τους τήκεται ἀπὸ τὶς διαρκεῖς φροντίδας. Ἐνῷ ἔπρεπε νὰ χαίρονται καὶ
νὰ εὐχαριστοῦνται διότι εἶναι πλουσιώτεροι ἀπὸ τόσους ἄλλους, δυσφοροῦν καὶ
θλίβονται καὶ πάσχουν, διότι ἔχουν λιγότερα ἀπὸ ἕναν ἄλλον πλούσιο τοῦ τόπου
τους. Καὶ ὅταν γίνουν σὰν αὐτόν, τότε ἀγωνίζονται νὰ φθάσουν ἄλλον πλου-
σιώτερον. Ὅσα βλέπει τὸ μάτι τοῦ πλεονέκτη, τόσα περισσότερα ἐπιθυμεῖ· ἀλλὰ
τὸ μάτι δὲν χορταίνει ποτὲ νὰ βλέπει καὶ ὁ φιλάργυρος δὲν χορταίνει ποτὲ νὰ
κερδίζει. Ἡ θάλασσα δὲν χορταίνει ποτὲ ἀπὸ τὸ ποτάμια ποὺ χύνονται σ᾽ αὐτήν,
ἀλλ᾽ οὔτε ὁ φιλάργυρος ἀπὸ τὸ χρῆμα ποὺ χύνεται στὰ χρηματοκιβώτιά του. Ὁ
Ἅδης δὲν εἶπε ποτὲ ἀρκεῖ· ἀλλ᾽ οὔτε ὁ πλεονέκτης εἶπε ποτέ, φθάνουν!)
5
εἶναι «καθελῶ μου τὰς ἀποθήκας», διότι
οἱ σημερινὲς εἶναι μικρὲς καὶ ἀνεπαρκεῖς
«καὶ μείζονας οἰκοδομήσω, καὶ συνάξω
ἐκεῖ πάντα τὰ γεννήματά μου καὶ τὰ
ἀγαθά μου» (στίχ. 18). Φαντάζεται δηλα-
δὴ ὅτι ἂν κάνει νέες μεγαλύτερες ἀποθῆ-
κες, θὰ ἔμενε πλέον ἥσυχος. Ἀλλὰ πόσο
ἀπατᾶται! Πόσο εἶναι μωρὸς καὶ ἀνόητος!
Καὶ ἰδοὺ γιατί:
Διότι καὶ πάλι δὲν θὰ ἔπαυε τὶς φροντί-
δες καὶ δὲν θὰ εὕρισκε ἀνάπαυση· ἀλλὰ
ἀντίθετα τὸ γκρέμισμα τῶν ἀποθηκῶν καὶ
ἡ ἀνοικοδόμηση νέων μεγαλύτερων, θὰ
αὔξανε τοὺς κόπους καὶ τὶς φροντίδες του.
Καὶ εἶναι φυσικὸ αὐτό διότι, ὅταν ὁ ἄν-
θρωπος δὲν θέλει νὰ ἐφαρμόζει τὸν τρόπο
ποὺ τοῦ λέει ὁ Θεὸς γιὰ νὰ ἐλευθερώνεται
ἀπὸ τὶς φροντίδες, θὰ ἐπινοεῖ τρόπους
ποὺ μεγαλώνουν τὶς φροντίδες καὶ τοὺς
μόχθους. Ἔπειτα, ἐὰν καὶ τὸ ἑπόμενο ἔτος
τὰ κτήματά του ἔφερναν ἄλλη τόση σο-
δειά; Δὲν θὰ παρουσιάζονταν νέο καὶ δυ-
σκολώτερο πρόβλημα; Καὶ δὲν θὰ χρειά-
ζονταν ἄλλες, ἀκόμη μεγαλύτερες, ἀποθῆ-
κες; Ἢ μήπως νομίζετε ὅτι τότε θὰ ἀποφά-
σιζε νὰ ἐλευθερωθεῖ ἀπὸ τὸ φορτίο τοῦ
νέου πλούτου; Ἀλλὰ εἴπαμε τὸ ἀχόρταστο
χάος τῆς ψυχῆς τοῦ πλεονέκτου δὲν χορ-
ταίνει ποτέ.
Καὶ κάτι ἄλλο ἀποδεικνύει ὅτι εἶναι μω-
ρὸς καὶ ἀνόητος. Ἐπινοεῖ σχέδια, ἀποφα-
σίζει νὰ γκρεμίσει, νὰ κτίσει, νὰ συνάξει
ὅλα τὰ ἀγαθά του, χωρὶς νὰ βάλει καὶ τὸ
«ἐάν», δηλαδή, «ἐὰν θέλει ὁ Θεός, ἐὰν
ζήσω». Ὄχι, τὰ θεωρεῖ ὅλα βέβαια καὶ
ἀσφαλῆ. Ἀλλὰ τὰ ὁριστικὰ σχέδια εἶναι
παράλογα σχέδια διότι ἡ ζωή μας εἶναι στὰ
χέρια τοῦ Θεοῦ. Ὡραῖα τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιο
διὰ τοῦ Ἰακώβου περιγράφει τὴν μωρία
αὐτὴ τῶν ἀνθρώπων: Ἐλᾶτε τώρα, λέει,
σεῖς ποὺ λέτε ὅτι σήμερα ἢ αὔριο θὰ πᾶμε
6
σ᾽ ἐκείνη τὴν πόλη καὶ θὰ μείνουμε ἐκεῖ
ἕνα ἔτος καὶ θὰ κάνουμε ἐμπόρια καὶ θὰ
κερδίσουμε· τὰ λέτε αὐτὰ ἐνῷ δὲν ξέρετε
ἂν αὔριον θὰ εἶστε στὴν ζωή· διότι τί εἶναι
ἡ ζωή μας; Εἶναι ἕνας ἀτμός, ἕνας ἀχνός,
ποὺ φαίνεται λίγες στιγμὲς καὶ ἔπειτα χά-
νεται (Ἰακ. δ΄, 18. 14). Ἀποδεικνύεται, λοι-
πόν, καθαρά, ὅτι ὁ πλεονέκτης ὑποφέρει
μὲν καὶ ταράσσεται καὶ ἀνησυχεῖ μέχρι νὰ
βρεῖ τρόπο νὰ ἐξασφαλίσει τὰ χρήματά
του· δημιουργεῖ ἀντὶ ἀναπαύσεως νέες
φροντίδες καὶ νέους κόπους καὶ νέες ἀνη-
συχίες, ὅταν θέσει σὲ ἐφαρμογὴ τὰ σχέδια
τῆς δῆθεν ἐξασφαλίσεως.
Ἀλλὰ θὰ ἔπρεπε νὰ προσέξουμε καὶ
μιὰ σπουδαία λεπτομέρεια τῶν λόγων μὲ
τοὺς ὁποίους διατυπώνει τὴν λύσιν τοῦ
προβλήματός του. «Συνάξω, λέει, ἐκεῖ
πάντα τὰ γεννήματά μου καὶ τὰ ἀγαθά
μου». Δηλαδὴ νὰ προσέξουμε στὴν λέξη:
«μου». Δὲν λέει «θὰ συνάξω τὰ γεννήματα
καὶ τὰ ἀγαθά», ἀλλὰ «τὰ γεννήματά μου,
τὰ δικά μου, εἶναι ὅλα δικά μου, δὲν ἔχει
ἄλλος τίποτε σ᾽ αὐτά». Ἐδῶ στὸ «μου»,
ζωγραφίζεται ὅλος ὁ ὑλόφρων ἐγωισμός
του, ἡ ἀσπλαγχνία καὶ σκληροκαρδία του.
Τυφλώθηκε ἀπὸ τὴν πλεονεξία, ὥστε νὰ
μὴ βλέπει ὅτι τὰ γεννήματα αὐτὰ καὶ ἡ γῆ
ποὺ τὰ γέννησε καὶ ὅλοι οἱ θησαυροί της
εἶναι ἰδιοκτησία τοῦ Θεοῦ. Δὲν βλέπει ὅτι
ἡ εὐφορία τῶν κτημάτων του εἶναι εὐλογία
τοῦ Θεοῦ. Δὲν καταλαβαίνει ὅτι αὐτὸς δὲν
ἔχει κανένα δικαίωμα νὰ διαθέσει γιὰ τὸν
ἑαυτό του ἀποκλειστικὰ τὰ ἀγαθὰ αὐτά,
διότι ἁπλούστατα εἶναι ἕνας διαχειριστής,
ὑπεύθυνος καὶ δοσίλογος ἐνώπιον τοῦ
Θεοῦ. Καὶ δυστυχῶς κατὰ παρόμοιο τρό-
πο ἀπατᾶται καὶ τυφλώνεται κάθε πλεονέ-
κτης, φανταζόμενος ὅτι ἡ περιουσία του
εἶναι ἀπόλυτα ἰδιοκτησία του. Δὲν βλέπει
πόσο ἀσταθὲς καὶ ἀβέβαιο καὶ φευγαλέο
εἶναι τὸ χρῆμα. Σήμερα ἔρχεται ἅφθονο νὰ ἀναπαύεσαι, νὰ τρῶς, νὰ πίνεις, νὰ
στὰ χέρια σου, αὔριο φεύγει χωρὶς νὰ σὲ εὐφραίνεσαι!
προειδοποιεῖ, παρ᾽ ὅλα τὰ προφυλακτικὰ Αὐτὰ σκέπτεται ὁ πλεονέκτης διότι
καὶ ἀσφαλιστικὰ μέτρα ποὺ ἔλαβες. ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ τὸν μέθυσε ἡ ἀπάτη
Ἡ ἐγωιστικὴ αὐτὴ ἀπάτη καὶ προσκόλ- τοῦ πλούτου καὶ τῆς πλεονεξίας διαρκῶς
ληση στὸν πλοῦτο κάνουν τὸν πλεονέκτη παραλογίζεται. Παραλογισμοῦ δὲ καὶ τρέλ-
λάτρη τοῦ μαμμωνᾶ, ἄσπλαγχνο καὶ σκλη- λας λόγια εἶναι καὶ ὅσα σκέπτεται νὰ πεῖ
ροκάρδιο. Ὅταν ὁ πλούσιος μὲ τόσο φα- στὴν ψυχή του. Διότι τὴν ὅλη ἀνάπαυση
νατικὴ προσκόλληση ἔλεγε «τὰ γεννήματά καὶ τὴν εὐτυχία του τὴν στηρίζει στὸ ὅτι
μου, καὶ τὰ ἀγαθά μου», καὶ τὰ ἑτοίμαζε «ἔχει πολλὰ ἀγαθά»· ἐνῷ τὰ πράγματα
μόνο γιὰ τὸν ἑαυτό του, ἀπέκλειε κάθε βεβαιώνουν ὅτι ὑπάρχουν πολλὰ ἐμπόδια
ἄλλον φτωχὸ καὶ δυστυχῆ καὶ πεινασμένο. καὶ βάσανα, ποὺ κάνουν κατάπικρον καὶ
Δὲν τὸν ἐνδιέφερε ἂν ὑπάρχουν τόσοι τὴν ζωὴ τὴν συνοδευόμενη ἀπὸ τὴν μεγα-
φτωχοὶ ποὺ θὰ ἀνακουφίζονταν μὲ τὰ πε- λύτερη ἀφθονία τῶν ἀγαθῶν. Ἀπέκλεισε
ρισσεύματά του, τόσα ὀρφανὰ ποὺ θὰ ἀπὸ τὴν ψυχή του κάθε ὑψηλὴ σκέψη, νέ-
αἰσθάνονταν λιγότερη τὴ θλίψη τῆς ὀρφά- κρωσε στὴν καρδιά του κάθε ἐπιθυμία γιὰ
νιας μὲ τὴν προστασία του, τόσα νοσοκο- τὰ οὐράνια, περιώρισε ὅλο του τὸν προο-
μεῖα ποὺ στεγάζουν πονεμένους. Δὲν ἤθε- ρισμὸ στὴν λατρεία τῆς κοιλιᾶς, σὲ μία ζωὴ
λε ὁ πλεονέκτης νὰ μιμηθεῖ τὸν Θεόν, ὁ κτηνώδη, νὰ τρώει, νὰ πίνει καὶ νὰ εὐφραί-
ὁποῖος τοῦ ἔδωσε τόσα πλούσια ἀγαθά. νεται.!
Δὲν ἤθελε νὰ μιμηθεῖ τὴν γῆ καὶ τὰ ἄψυχα «Ἀναπαύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου».
δένδρα ποὺ τοῦ πρόσφεραν μὲ τὴν εὐλο- Ἰδοὺ οἱ τέσσερεις ἐντολὲς τοῦ πλεονέκτη
γία τοῦ Θεοῦ τόση ἄφθονη σοδειά, τὴν τῆς παραβολῆς, οἱ ὁποῖες φανερώνουν
ὁποία αὐτὸς ὁ ἔμψυχος καὶ λογικὸς ἔπρε- ποιό σκοπὸ ἔταξε στὴν ζωή του. Σ᾽ αὐτὲς
πε νὰ μεταδώσει στοὺς ὁμοίους του ἀν- στρέφεται ἡ προσπάθεια, ἡ σκέψη, ἡ ζωὴ
θρώπους. Ὄχι. Ἔμεινε σκληρός, ἄσπλαγ- τῶν περισσότερων πλουσίων, ἀκόμη καὶ
χνος, ἀναίσθητος! ἡ ζωὴ τῶν πτωχῶν ἐκείνων ποὺ πικραίνο-
Ἡ ὑλοφροσύνη καὶ σαρκολατρεία τοῦ νται καὶ στενοχωροῦνται διότι ἀκόμη δὲν
πλεονέκτου. κατώρθωσαν καὶ αὐτοὶ νὰ θησαυρίσουν.
«Ἀναπαύου». Ὄχι ἐργάζου, ἀλλὰ
Σχεδίασε, λοιπόν, ὁ πλεονέκτης καὶ
ἀναπαύου. Θέλουν νὰ κερδίζουν πολλά,
ἄσπλαγχνος πλούσιος νὰ συνάξει στὶς
διὰ νὰ ἐπιτύχουν γρήγορα τὴν ἀνάπαυση,
νέες καὶ μεγάλες ἀποθῆκες ὅλα τὰ γεννή-
χωρὶς νὰ ἐργάζονται καὶ νὰ κοπιάζουν. Ἂν
ματά του καὶ τὰ ἀγαθά του· «Καὶ ἐρῶ τῇ
ὁ ἄλλος γίνεται ἐμπόδιο γιὰ τὸν ταχὺ
ψυχεῖ μου, ψυχή, ἔχεις πολλὰ ἀγαθὰ
πλουτισμὸ καὶ γιὰ τὴν ἐπιτυχία τῆς ἀνα-
κείμενα εἰς ἔτη πολλά· ἀναπαύου, φάγε,
παύσεως, δὲν τὸ ἔχει τίποτε νὰ τὸν δυ-
πίε, εὐφραίνου» (στίχ. 19). Θὰ πῶ στὴν
σφημίσει, νὰ τὸν συκοφαντήσει.
ψυχή μου, ψυχή, σημείωσε καλὰ αὐτὸ
ποὺ σοῦ λέω· ἔχεις στὶς ἀποθῆκες αὐτὲς «Φάγε, πίε, εὐφραίνου»! Ἀγαπάει τὸ
ἀγαθὰ πολλὰ τὰ ὁποῖα ἐπαρκοῦν γιὰ χρό- περισσότερο χρῆμα γιὰ νὰ ἔχει ἀφθονώ-
νια πολλά· τώρα, λοιπόν, δὲν ἔχεις τίποτε τερες τὶς σαρκικὲς ἡδονὲς καὶ ἀπολαύσεις.
ἄλλο νὰ κάνεις παρὰ νὰ τὰ ἀπολαύσεις, Ἐὰν ἡ μανία τοῦ μεγάλου κέρδους δημι-

7
ουργεῖ τόσο πυρετὸ στὴν ψυχὴ πολλῶν,
αὐτὸ ὀφείλεται κυρίως στὸ ὅτι ὁλόκληρο
τὸν προορισμό τους τὸν περιώρισαν στὴν
κοιλιά, στὸ «πῶς θὰ φᾶνε, πῶς θὰ πιοῦν,
πῶς θὰ διασκεδάσουν». Ὤ! ποιά πλημ-
μύρα κακίας καὶ ἀσωτείας, περιέχουν οἱ
τρεῖς αὐτὲς λέξεις τοῦ πλεονέκτου τῆς
παραβολῆς: «φάγε, πίε, εὐφραίνου»!
Πρόσεξε τώρα καὶ μία χαρακτηριστικὴ
λεπτομέρεια. Ὁ πλεονέκτης ἀπευθύνει τὸν
τετράλογο τῶν ἐντολῶν τούτων ὄχι στὸ
σῶμά του, ὅπως θὰ ἦταν φυσικό, ἀλλὰ
στὴν ψυχή του. «Ψυχή, λέει, ἔχεις πολλὰ
ἀγαθὰ στὶς ἀποθῆκες σου ἀναπαύου,
φάγε, πίε, εὐφραίνου». Ἀποχωρίζει δηλα-
δὴ ὁ πλεονέκτης τὴν πνευματικὴ ψυχή του
ἀπὸ τὴ ρίζα τῆς ζωῆς της, ἀπὸ τὸν πνευ-
ματικὸ Θεό, καὶ τὴν ἀναγκάζει νὰ προ-
σκολληθεῖ στὰ ὑλικὰ ἀγαθά. Τὴν καλεῖ νὰ
χωθεῖ στὴν ἀποθήκη μὲ τὸ σιτάρι, γιὰ νὰ
ζήσει. Τὴν ἀναγκάζει νὰ χωθεῖ στὸ χρημα-
τοκιβώτιο ποὺ εἶναι γεμᾶτο χρήματα καὶ
χρεώγραφα. Ἢ μᾶλλον νὰ χωθεῖ στὸ στο-
μάχι καὶ τὴν κοιλιά, τὴν γεμάτη ἀπὸ τὰ φα-
γητά, γιὰ νὰ βρεῖ ἐκεῖ ἀνάπαυση καὶ εὐχα-
ρίστηση, σὰν νὰ ἦταν χοῖρος ποὺ θέλει νὰ
κυλισθεῖ στὴ βρωμερὴ λάσπη γιὰ νὰ ἀνα-
παυθεῖ! Δυστυχῶς εἶναι καὶ τοῦτο τῆς πλε-
ονεξίας ἀπαίσιο ἀποτέλεσμα ὅτι τὴν
πνευματικὴ καὶ ἀθάνατη ψυχή, ἡ ὁποία
ἀναπαύεται καὶ εὐφραίνεται μόνο στὰ
πνευματικὰ ἀγαθά. Τὴν ψυχή, ἡ ὁποία
εἶναι προωρισμένη νὰ ὑψωθεῖ μέχρι τοῦ
Θεοῦ καὶ νὰ ζεῖ μόνο ἀπὸ τὴν ἐπικοινωνία
μετὰ τοῦ Χριστοῦ, τὴν ἀποσπᾷ ὁ πλεονέ-
κτης ἀπ᾽ Αὐτοῦ καὶ τὴν ρίπτει στὸν βόρ-
βορο τῆς ὕλης καὶ τῆς ἀπιστίας. Διότι
ἔφθασε ὡρισμένως στὴν ἀπιστία, ὅταν νο-
μίζει ὅτι ἡ ψυχή του θὰ βρεῖ στὰ ὑλικὰ
ἀγαθὰ τὴν ἀνάπαυση καὶ τὴν εὐφροσύνη
της.
8
Ἰδού, λοιπόν. Ἡ πλεονεξία, ἡ ὁποία νε-
κρώνει κάθε φιλάνθρωπον αἴσθημα καὶ
μεταβάλλει τὸν πλεονέκτη σὲ ἄκαρδο καὶ
ἄσπλαγχνο, αὐτὴ σβύνει καὶ κάθε φωτεινὴ
πνευματικὴ σκέψη καὶ ἰδιότητα τῆς ψυχῆς,
τὴν κάνει ὑλόφρονη καὶ σαρκική, τὴν ἀπο-
μακρύνει ἀπὸ τὸν Θεὸ γιὰ νὰ ἀπολαύσει
τὴν σαρκικὴ ζωὴ τῆς ἀπιστίας. Ἀλλὰ τὸ
τέλος μιᾶς τέτοιας παράφρονης ζωῆς θὰ
εἶναι θλιβερὸ καὶ ὀλέθριο. Αὐτὴν παρου-
σιάζει ὁ Κύριος στὴν συνέχεια τῆς παρα-
βολῆς.
Ἡ ἀπόφαση τοῦ Θεοῦ.
Παρ᾽ ὅλους τοὺς κόπους καὶ τὶς φρο-
ντίδες, ποὺ ἀπαιτεῖ ἡ κατακρήμνιση ἀπο-
θηκῶν καὶ ἡ οἰκοδομὴ νέων, ὁ πλούσιος
φαίνεται ὅτι ἄρχισε νὰ ἐκτελεῖ τὸ σχέδιό
του μὲ ταχύτητα πυρετώδη. Φαίνεται ὅτι
ὑπεβλήθει στοὺς κόπους καὶ τὶς φροντίδες
τῆς συγκομιδῆς καὶ τῆς ἀποθηκεύσεως
τῶν ἄφθονων καρπῶν του. Ὅλα ἦταν
πλέον ἕτοιμα. Ἔπεσε τέλος κατάκοπος
στὸ κρεββάτι του γιὰ νὰ ἀναπαυθεῖ. Ἀλλὰ
τὴ στιγμὴ ποὺ ἦταν ἕτοιμος νὰ προσφω-
νήσει τὴν ὑλόφρονα ψυχή του καὶ νὰ τῆς
πεῖ, «ψυχή, ἔχεις πολλὰ ἀγαθά, ἀνα-
παύου, φάγε, πίε, εὐφραίνου» ὁ Θεὸς
σκέφθηκε καὶ ἔκρινε ὅλως ἀντιθέτως. Ὁ
Θεός, στὰ χέρια τοῦ ὁποίου βρίσκεται ἡ
ζωή μας· ὁ Θεός, τὸν ὁποῖο παραμέρισε
ἐντελῶς ὁ πλεονέκτης, γιὰ νὰ στηρίξει τὴ
ζωή του στὴν ἀφθονία τῶν ἀγαθῶν του, ὁ
Θεὸς ἐξέδωσε ταύτην τὴν ἀπόφαση:
«Εἶπε δὲ αὐτῷ ὁ Θεός, ἄφρον, ταύ-
τῃ τῇ νυκτὶ τὴν ψυχήν σου ἀπαιτοῦσιν
ἀπὸ σοῦ· ἃ δὲ ἡτοίμασας, τίνι ἔσται;»
(στίχ. 20). Εἴτε διὰ τῆς συνειδήσεως, ἡ
ὁποία εἶναι φωνὴ τοῦ Θεοῦ, εἴτε δι᾿ ἀσθέ-
νεια αἰφνίδια, εἴτε μὲ ὅραμα, ὁ πλεονέκτης
πλούσιος ἔλαβε ἀπὸ τὸν Θεὸ σαφὴ εἰδο-
ποίηση περὶ πράγματος, τὸ ὁποῖο οὐδέ-
ποτε σκέφθηκε ὅτι θὰ πεθάνει. Τὸν καιρὸ
τῆς νύκτας ἔλαβε τὴν εἰδοποίηση. Σὲ ὥρα
κατὰ τὴν ὁποία ρέμβαζε καὶ ἔπλεε στὸν
ὠκεανὸ τῆς φανταστικῆς εὐτυχίας, ἦρθε ἡ
ἀπόφαση τοῦ Θεοῦ.
«Ἄφρον»! Ἰδοὺ ἡ λέξις, μὲ τὴν ὁποία
ὁ Θεὸς προσφωνεῖ τὸν πλεονέκτη, δηλα-
δὴ «μωρὲ καὶ ἀνόητε»! Ὁ Θεός, ἡ πηγὴ
τῆς σοφίας καὶ τῆς συνέσεως, θεωρεῖ
ἀσύνετο καὶ μωρὸ καὶ ἀνόητο κάθε πλεο-
νέκτη, ὑλιστὴ καὶ ἄπιστο.
«Ταύτῃ τῇ νυκτὶ τὴν ψυχήν σου
ἀπαιτοῦσιν ἀπὸ σοῦ». Ὄχι ζωὴ γιὰ χρό-
νια πολλά, ὅπως λογάριαζες ἐσύ· ὄχι μα-
κροβιότητα, ποὺ θὰ κυλοῦσε μέσα σὲ
χλιδὴ καὶ φαγοπότια καὶ ἀπολαύσεις, ἀλλὰ
θάνατον. Ἀποθνήσκεις αὐτὴν τώρα τὴν
νύκτα. Ἀποθνήσκεις μὲ θάνατο οἰκτρό.
Διότι «ἀπαιτοῦσι τὴν ψυχήν σου». Τὴν
ψυχὴ αὐτή, ποὺ θέλησες νὰ τὴν κάνεις
δούλη τῶν ὀρέξεων τῆς σαρκός, αὐτὴν
τώρα τὴν ἀποχωρίζουν βιαίως ἀπὸ τὸ
σῶμα καὶ διακόπτουν τὴν αἰσχρὴ καὶ πα-
ράνομη προσκόλληση, στὴν ὁποία τὴν
ὑποχρέωσες. Ὁποία θλίψη τώρα γιὰ τὸν
ἀσεβὴ πλεονέκτη! Ὁ εὐσεβὴς καὶ
ἀφοσιωμένος στὸν Θεὸ ἄνθρωπος,
εὐχαρίστως παραδίδει τὴν ψυχή του στὸν
θάνατο, διότι «ἐπιθυμεῖ ἀναλῦσαι καὶ σὺν
Χριστῷ εἶναι», ὅπως καὶ ὁ Παῦλος (Φιλιπ.
α´, 23). Ἀλλ᾿ ὁ ὑλιστὴς καὶ ἄπιστος πλεο-
νέκτης, αὐτὸς καταλαμβάνεται ἀπὸ φρίκη
καὶ τρόμο, ὅταν βλέπει ὅτι ἀφήνει αἴφνης
τὸν κόσμον, τὸν ὁποῖο τόσο ἀγάπησε· ὅτι
αἰφνιδίως κρημνίζονται ὅλα του τὰ σχέδια
ἐκεῖνα, στὰ ὁποῖα εἶχε στηρίξει τὴν εὐτυχία
του. Πόσους ἔχουμε δεῖ ἀνθρώπους ποὺ
σχεδίαζαν μεγαλοφάνταστα σχέδια
μακρᾶς ζωῆς καὶ δράσεως, ἀλλὰ δὲν ξη-
μέρωσαν τὸ πρωΐ! Πόσο ὡραῖα χαρακτη-
9
ρίζει τὰ πράγματα τοῦ κόσμου τούτου ὁ
ὕμνος ἐκεῖνος τῆς νεκρώσιμης ἀκολου-
θίας, ποὺ λέει: «πάντα σκιᾶς ἀσθενέστε-
ρα, πάντα ὀνείρων ἀπατηλότερα· μία τοῦ
βίου ροπὴ καὶ ταῦτα πάντα θάνατος δια-
δέχεται»!
«Ἀπαιτοῦσι τὴν ψυχήν σου». Καὶ φυσι-
κὰ τὴν ἀπαιτοῦν γιὰ νὰ δώσει λόγο στὸν
Κριτή. Ἔδωσες προσεκτικὸ αὐτὶ στὴν μω-
ρὴ φιλολογία τῆς ἀπιστίας, ποὺ διαδίδουν
οἱ πολέμιοι τῆς ἀλήθειας. Πίστευσες εὔκο-
λα ὅτι δὲν ὑπάρχει κρίση καὶ ἀνταπόδοση,
ἀλλ᾽ ὅτι μόνον ἡ ζωὴ αὐτὴ εἶναι τὸ πᾶν,
ἔπειτα δὲ ἀπὸ αὐτὴν χάνεται ὁ ἄνθρωπος
καὶ ἐξαφανίζεται. Καὶ ὅμως ἡ ψυχὴ ζεῖ, ἡ
ψυχὴ πρέπει νὰ κριθεῖ. Πρέπει νὰ ἀπολο-
γηθεῖς τώρα στὴν φεβερὴ ἐρώτηση τοῦ
Κριτοῦ: «ἄνθρωπε, τί ἔκανες τὴν ψυχή
σου»! Θὰ βρεθοῦμε ἆρά γε ἐμεῖς στὴν
ἀπείρως εὐχάριστη θέση νὰ ἀπαντήσουμε
στὴν ἐρώτηση αὐτή: «τὴν ψυχή μου τὴν
χρησιμοποίησα σύμφωνα μὲ τὸν νόμο
σου»; Ἢ μήπως θὰ μείνουμε ἀναπολόγη-
τοι, ὅπως ὁ ἄφρων πλούσιος τῆς παρα-
βολῆς; Μὴ γένοιτο!
«Ἀπαιτοῦσι τὴν ψυχήν σου» διότι δὲν
ἦταν ἡ ψυχή σου ἰδιοκτησία σου γιὰ νὰ τὴν
κάνεις ὅ,τι θέλεις, ἀλλὰ δάνειο ποὺ σοῦ
ἔδωσε ὁ Θεός. Καὶ ἀφοῦ τὴν διέφθειρες
κατὰ τρόπο ἀθεράπευτο καὶ τὴν διέστρε-
ψες, δὲν εἶναι δυνατὸν νὰ βρεῖ τώρα θέση
κοντὰ στὸν Θεό. Θὰ τὴν παραλάβουν ὄχι
οἱ ἄγγελοι οἱ ἀγαθοί, ἀλλὰ οἱ ἄγγελοι τοῦ
σκότους, οἱ πονηροὶ δαίμονες, στοὺς
ὁποίους τὴν εἶχες παραδώσει ἐπὶ τῆς γῆς,
καὶ θὰ συρθεῖς τώρα ἀπὸ τοὺς δαίμονες
ὡς συντετριμμένο ναυάγιο!
«Ἂ ἡτοίμασας τίνι ἔσται;» Ἐκεῖνο,
ποὺ κάνει ἀκόμη φρικτὸ τὸν θάνατο τοῦ
πλεονέκτη, εἶναι ὅτι ἀναγκάζεται νὰ ἀπο-
χωρισθεῖ ἀπὸ τὰ ἀγαθὰ ἐκεῖνα στὰ ὁποῖα
προσκόλλησε τὴν ψυχή του καὶ τὶς ἐλπί-
δες του. Ἀφήνει ὅσα μὲ τόσους κόπους καὶ
ἀνησυχίες καὶ ἀϋπνίες καὶ φροντίδες καὶ
φόβους καὶ κινδύνους μάζεψε γιὰ νὰ τὰ
ἔχει γιὰ πολλὰ ἔτη. Ἰδοὺ τώρα τὰ χάνει σὲ
μία στιγμή! Εἶναι τρομερὸς ὁ θάνατος στὸν
πλεονέκτην. Διότι δὲν μπορεῖ νὰ τὰ πάρει
μαζί του, λέει ὁ Προφήτης Δαβίδ (Ψαλμ.
μη´,17), ἀλλὰ θὰ φύγει ἀπὸ τὸν κόσμο
τοῦτον γυμνός, ὅπως εἰσῆλθε σ᾽ αὐτόν,
χωρὶς τὰ ὑλικὰ ἀγαθὰ ποὺ θησαύρισε νὰ
τοῦ χρησιμεύουν οὔτε στὴν κρίση, οὔτε
στὴν αἰώνια κατάσταση στὴν ὁποία διὰ
τοῦ θανάτου εἰσέρχεται πλέον. Πόσο συ-
χνὰ θὰ ἔπρεπε νὰ σκέπτεται κάθε πλεονέ-
κτης τὴν ἐρώτηση τοῦ Κυρίου: «τί ὠφε-
λήσει ἄνθρωπον, ἐὰν κερδήσει τὸν κό-
σμον ὅλον, καὶ ζημιωθεῖ τὴν ψυχὴν αὐτοῦ;
ἢ τί δώσει ἄνθρωπος ἀντάλλαγμα τῆς
ψυχῆς αὐτοῦ;» (Μάρκ. η´, 36-37).
«Ἃ δὲ ἡτοίμασας, τίνι ἔσται;» Τὰ ἀφή-
νεις ἐσὺ τὰ ἀγαθά σου, ἀλλὰ σὲ ποῖον τὰ
ἀφήνεις; Ὤ! τοῦτο εἶναι τὸ ἀκόμη θλιβερώ-
τερο γιὰ τὸν ἀποθνήσκοντα πλεονέκτη. Τὰ
χρήματα καὶ τὰ κτήματα αὐτά, ποὺ ἔχει
βρέξει μὲ τὸν ἱδρῶτα του καὶ ἀπέκτησε μὲ
λαχτάρα καὶ μὲ αἷμα· τὰ ὑλικὰ ἀγαθά, γιὰ
τὰ ὁποῖα πούλησε τὴν ψυχή του, σὲ ποῖον
τὰ ἀφήνει; Στὰ παιδιά του; Στοὺς συγγενεῖς
του; Ἀλλὰ γνωρίζει πῶς θὰ τὰ χρησιμο-
ποιήσουν; Θὰ τὰ χρησιμοποιήσουν κατὰ
τρόπον ποὺ θὰ εὐλογεῖ ἢ θὰ καταρᾶται τὴν
μνήμην του; Πρὸς τιμὴ ἢ στιγματισμὸ καὶ
ἀτιμία τοῦ ὀνόματός του; Σὲ σκοποὺς ἀγα-
θοὺς ἢ στὴν ἀσωτείαν; Δυστυχῶς στὴν
ἀσωτεία συνήθως θυσιάζονται τέτοιες κλη-
ρονομιές. Καὶ ὅταν ἀκόμη ὁ πλεονέκτης
γνωρίζει σὲ ποιούς τὰ ἀφήνει, πάλι δὲν
γνωρίζει σὲ ποιούς κατόπιν θὰ περιέλθουν
«Θησαυρίζει, καὶ οὗ γινώσκει τίνι συνάξει
αὐτά», (Ψαλμ. λη´,7). Περιέρχονται σὲ
χέρια ξένων ἢ καὶ ἐχθρῶν. Ἐὰν πολλοὶ
10
πλούσιοι προέβλεπαν σὲ ποιούς θὰ κατα-
ντήσουν τὰ ὑπάρχοντά τους, θὰ προτι-
μοῦσαν νὰ τὰ καύσουν μᾶλλον, παρὰ νὰ
τὰ ἀφήσουν.
Ἡ ἐφαρμογὴ τῆς παραβολῆς.
«Οὕτως ὁ θησαυρίζων ἑαυτῷ, καὶ
μὴ εἰς Θεὸν πλουτῶν» (στίχ. 21). Δὲν
ἦταν, λέει ὁ Κύριος, μόνον ὁ πλούσιος τῆς
παραβολῆς ἄφρων καὶ μωρὸς καὶ ἀνόητος
ἀλλὰ εἶναι ἄφρων καὶ κάθε ἄνθρωπος, ὁ
ὁποῖος: «θησαυρίζει ἑαυτῷ» θησαυρίζει
ἀποκλειστικὰ γιὰ τὸν ἑαυτό του καὶ τὶς
ἁμαρτωλὲς ἐπιθυμίες τοῦ σώματος. Εἶναι
καὶ αὐτὸς ἄφρων καὶ ἀνόητος, διότι ἐνῷ
θησαυρίζει γιὰ τὸ σῶμα καὶ διακηρύττει
«πλούσιός εἰμι καὶ πεπλούτικα καὶ οὐδε-
νὸς χρείαν ἔχω», ἐν τούτοις ὅπως βεβαι-
ώνει ὁ Θεός, θὰ βρεθεῖ «ταλαίπωρος καὶ
ἐλεεινὸς καὶ πτωχὸς καὶ τυφλός» (Αποκ.
γ΄, 17). Εἶναι ἄφρων διότι δὲν σκέπτεται
καθόλου τὸν θάνατον. Καὶ ὅμως ἡ σκέψη
περὶ θανάτου εἶναι ἱκανὴ νὰ προλάβει τὴν
καταστροφή· εἶναι ἱκανὴ νὰ ἐπαναφέρει
τὸν ἄνθρωπον ἀπὸ τὸν δρόμο τῆς ἀφρο-
σύνης καὶ τῆς τρέλλας, στὸν δρόμο τῆς
συνέσεως καὶ τῆς λογικῆς. Ἡ σκέψη περὶ
θανάτου εἶναι ἡ φιλοσοφία ποὺ ἐξωραΐζει
τὴν ζωή, τὴν ὁποία ἡ ἀφροσύνη τῆς πλε-
ονεξίας τόσο ἀσχημίζει.
Εἶναι ἄφρων καθένας ποὺ στηρίζει τὴν
ζωὴ καὶ τὴν εὐτυχία του στὸ πλῆθος τῶν
ὑλικῶν ἀγαθῶν, στὸν πλοῦτο καὶ τὰ
εἰσοδήματά του. Καὶ δὲν σκέπτεται ὅτι τὰ
ὑλικὰ ἀγαθά, ὄχι μόνον δὲν μποροῦν νὰ
κρατήσουν τὸν ἄνθρωπο στὴν ζωὴ καὶ τὴν
εὐτυχία, ἀλλὰ τὴν συντομεύουν συχνὰ καὶ
τὴν κάνουν ἀνιαρὴ μὲ τοὺς κόπους, μὲ τὶς
ἀνησυχίες, μὲ τὶς μέριμνες, μὲ τὶς παρεκτ-
ροπὲς καὶ ἀσωτείες, στὶς ὁποῖες ὁ πλοῦ-
τος διευκολύνει καὶ παρασύρει.
Ἔτσι εἶναι ἄφρων «ὁ μὴ εἰς Θεὸν
πλουτῶν» δηλαδὴ καθένας, ὁ ὁποῖος δὲν
φροντίζει νὰ ἀποταμιεύσει καὶ νὰ πλουτή-
σει θησαυρούς, ποὺ κατατίθενται στὰ
χέρια τοῦ Θεοῦ· νὰ πλουτήσει πίστη, νὰ
πλουτήσει σ᾽ ἔργα ἀγαθά, ἐλεημοσύνης
καὶ φιλανθρωπίας (Α΄, Τιμ. στ´, 17-19), σ᾽
ἔργα ὑπομονῆς, πραότητος, δικαιοσύνης,
ἠθικῆς, ἁγνότητος, ἀγάπης. Πολλοί, ποὺ
ἔχουν πλούτη ἄφθονα στὸν παρόντα κό-
σμον εἶναι πάμπτωχοι ἀπὸ τὰ ἔργα τῆς
ἀρετῆς. Εἶναι μεγάλη τρέλλα αὐτὴ ποὺ πα-
ρουσιάζουν ὅσοι καταπατοῦν τὸν νόμο
τοῦ Θεοῦ καὶ περιφρονοῦν τὴν ἀρετὴ καὶ
πουλοῦν τὴν ψυχή τους γιὰ νὰ πλουτί-
σουν μὲ χρῆμα καὶ μὲ ὑλικὰ ἀγαθὰ τοῦ κό-
σμου τούτου, τῶν ὁποίων ἡ οὐσιαστικὴ
ἀξία εἶναι μηδέν!
Ἐκ τοῦ βιβλίου “ΑΙ ΠΑΡΑΒΟΛΑΙ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ”
ὑπὸ ΣΕΡΑΦΕΙΜ ΠΑΠΑΚΩΣΤΑ ἐκδ. ΖΩΗ 1929
11
«Οὕτως ὁ θησαυρίζων ἑαυτῷ, καὶ μὴ
εἰς Θεὸν πλουτῶν». Οἱ τελευταῖες αὐτὲς
λέξεις τοῦ Κυρίου εἶναι καὶ ἀπειλὴ φοβερὴ
πρὸς κάθε ἄνθρωπο ὁ ὁποῖος σκέπτεται
καὶ ζεῖ ὅπως καὶ ὁ ἄφρων πλούσιος· πρὸς
κάθε ἄνθρωπο ὁ ὁποῖος δὲν προσπαθεῖ
νὰ πλουτήσει μὲ ἀρετές. Τέτοιος θάνατος
θὰ τὸν βρεῖ μέσα στὶς σκέψεις καὶ τὶς μέρι-
μνες γιὰ τὰ ὑλικὰ τῆς πράγματα· θάνατος
αἰφνίδιος καὶ βίαιος.
Ἂς φοβηθοῦμε τὸ ἀπαίσιο αὐτὸ κατά-
ντημα ποὺ ἀπειλεῖ κάθε ἄφρονα. Ἂς προ-
σκολλήσουμε τὴν ψυχή μας στὸν Θεὸ ὁ
ὁποῖος προνοεῖ πατρικὰ γιὰ τὴν συντή-
ρησή μας· ἂς ζητάμε τὴν βασιλεία Τοῦ καὶ
τὴν δικαιοσύνη Αὐτοῦ! Ἀμήν.