‫حل تمرین ‪1‬‬

‫‪ .1‬معادله ‪ lim 𝑓(𝑥) = 5‬بیان میکند‪ .‬هر گاه از مجاورت راست و چپ نقطه ‪ 2‬به عدد ‪ 2‬نزدیک‬
‫‪𝑥→2‬‬
‫شویم‪ ،‬تابع نیز به عدد ‪ 5‬نزدیک میشود‪ .‬همچنین امکان ‪ 𝑓(2) = 3‬نیز میباشد‪.‬‬
‫‪ .2‬عبارت ‪ lim− 𝑓(𝑥) = 3‬بیان مینماید که اگر از مجاورت چپ عدد یک به آن نزدیک شویم‪ ،‬تابع‬
‫‪𝑥→1‬‬
‫به عدد ‪ 3‬نزدیک میشود‪ .‬همچنان عبارت ‪ lim+ 𝑓(𝑥) = 7‬بیان میدارد که اگر از مجاورت راست‬
‫‪𝑥→1‬‬
‫عدد یک به آن نزدیک شویم‪ ،‬تابع به عدد ‪ 7‬نزدیک میشود‪ .‬اما )𝑥(𝑓 ‪ lim‬موجود نیست‪ ،‬زیرا‬
‫‪𝑥→1‬‬
‫لیمیتها چپ و راست تابع با هم مساوی نیستند‪.‬‬
‫‪ .3‬از شکل داده شده نتایج زیر حاصل میشود‪.‬‬
‫‪a.‬‬ ‫‪lim 𝑓(𝑥) = 3‬‬
‫‪𝑥→2−‬‬
‫‪b.‬‬ ‫‪lim 𝑓(𝑥) = 1‬‬
‫‪𝑥→2+‬‬
‫‪ lim 𝑓(𝑥) .c‬موجود نیست‪ ،‬زیرا لیمیتهای راست و چپ آن با هم مساوی نیستند‪.‬‬
‫‪𝑥→2‬‬
‫‪d. 𝑓(2) = 3‬‬
‫‪e. lim 𝑓(𝑥) = 4‬‬
‫‪𝑥→4‬‬
‫تعریف نشده = )‪f. 𝑓(4‬‬
‫‪ .4‬از شکل داده شده نتایج زیر بدست میآید‪.‬‬
‫‪a. lim 𝑓(𝑥) = 2‬‬
‫‪𝑥→1‬‬
‫‪b.‬‬ ‫‪lim 𝑓(𝑥) = 1‬‬
‫‪𝑥→3−‬‬
‫‪c.‬‬ ‫‪lim 𝑓(𝑥) = 4‬‬
‫‪𝑥→3+‬‬
‫‪ lim 𝑓(𝑥) .d‬موجود نیست‪ ،‬زیرا لیمیتهای چپ و راست با هم مساوی نیستند‪.‬‬
‫‪𝑥→3‬‬
‫‪e. 𝑓(3) = 3‬‬
‫‪ .5‬از شکل داده شده نتایج زیر بدست میآید‪.‬‬
‫‪a.‬‬ ‫‪lim 𝑔(𝑡) = −2‬‬
‫‪𝑡→0+‬‬
‫‪b. lim− 𝑔(𝑡) = −1‬‬
‫‪𝑡→0‬‬
‫‪ lim 𝑔(𝑡) .c‬موجود نیست‪ ،‬زیرا لیمیتهای چپ و راست با هم مساوی نیستند‪.‬‬
‫‪𝑡→0‬‬
‫‪d. lim+ 𝑔(𝑡) = 0‬‬
‫‪𝑡→2‬‬
‫‪e.‬‬ ‫‪lim 𝑔(𝑡) = 2‬‬
‫‪𝑡→2−‬‬
‫‪ lim 𝑔(𝑡) .f‬موجود نیست‪ ،‬زیرا لیمیتهای چپ و راست با هم مساوی نیستند‪.‬‬
‫‪𝑡→2‬‬
‫‪g. 𝑔(2) = 1‬‬
‫‪h. lim 𝑔(𝑡) = 3‬‬
‫‪𝑡→4‬‬
‫‪ .6‬ابتدا لیمیتهای چپ و راست را بدست میآوریم‪.‬‬
 ‫‪a.‬‬ ‫‪lim 𝑓(𝑥) = 3‬‬
‫‪𝑥→1+‬‬
‫‪b. lim− 𝑓(𝑥) = 3‬‬
‫‪𝑥→1‬‬

‫چون لیمیتهای چپ و راست با هم برابر اند‪ ،‬بنابر این ‪ lim 𝑓(𝑥) = 3‬است‪.‬‬
‫‪𝑥→1‬‬

‫‪ .7‬چون لیمیت سمت چپ تابع موجود نیست (تعریف نشده)‪ ،‬بناء لیمیت تابع نیز وجود ندارد‪.‬‬
‫‪ .8‬دیده میشود که ∞ = )𝑥(𝑓 ‪ lim+‬و ‪ lim− 𝑓(𝑥) = 3‬بنابر این لیمیت تابع )𝑥(𝑓 در نقطه‬
‫‪𝑥→2‬‬ ‫‪𝑥→2‬‬
‫‪ 𝑥 = 2‬وجود ندارد‪.‬‬
‫‪ .9‬ابتدا لیمیتهای چپ و راست تابع را بدست میآوریم‪.‬‬
‫|𝑥|‬ ‫𝑥‬
‫‪a.‬‬ ‫‪lim+ 𝑓(𝑥) = lim+‬‬ ‫‪= lim+ 𝑥 = lim+ 1 = 1‬‬
‫‪𝑥→0‬‬ ‫‪𝑥→0‬‬ ‫𝑥‬ ‫‪𝑥→0‬‬ ‫‪𝑥→0‬‬
‫|𝑥|‬ ‫𝑥‪−‬‬
‫‪b.‬‬ ‫‪lim 𝑓(𝑥) = lim−‬‬ ‫‪= lim−‬‬ ‫‪= lim+ −1 = −1‬‬
‫‪𝑥→0−‬‬ ‫‪𝑥→0‬‬ ‫𝑥‬ ‫‪𝑥→0‬‬ ‫𝑥‬ ‫‪𝑥→0‬‬
‫دیده میشود که لیمیتهای چپ و راست تابع مساوی نیستند‪ ،‬بناء لیمیت تابع در ‪ 𝑥 = 0‬موجود‬
‫نیست‪.‬‬
‫‪.10‬‬
‫|‪|𝑥+2‬‬ ‫‪𝑥+2‬‬
‫‪a.‬‬ ‫)‪lim (𝑥 + 3‬‬ ‫‪= lim +(𝑥 + 3) 𝑥+2 = lim +(𝑥 + 3) = 1‬‬
‫‪𝑥→−2+‬‬ ‫‪𝑥+2‬‬ ‫‪𝑥→−2‬‬ ‫‪𝑥→−2‬‬
‫|‪|𝑥+2‬‬ ‫)‪−(𝑥+2‬‬
‫‪b.‬‬ ‫)‪lim (𝑥 + 3‬‬ ‫)‪= lim −(𝑥 + 3‬‬ ‫‪= lim − −(𝑥 + 3) = −1‬‬
‫‪𝑥→−2−‬‬ ‫‪𝑥+2‬‬ ‫‪𝑥→−2‬‬ ‫‪𝑥+2‬‬ ‫‪𝑥→−2‬‬
‫‪.11‬‬
‫⌋𝑥⌊‬ ‫⌋‪⌊3‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪a.‬‬ ‫‪lim‬‬ ‫=‬ ‫‪=3=1‬‬
‫𝑥 ‪𝑥→3+‬‬ ‫‪3‬‬
‫⌋𝑥⌊‬ ‫⌋‪⌊3‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪b.‬‬ ‫‪lim‬‬ ‫=‬ ‫‪=3‬‬
‫𝑥 ‪𝑥→3−‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪.12‬‬
‫‪a.‬‬ ‫‪lim (𝑡 − ⌊𝑡⌋) = 4 − ⌊4⌋ = 4 − 4 = 0‬‬
‫‪𝑡→4+‬‬
‫‪b. lim− (𝑡 − ⌊𝑡⌋) = 4 − ⌊4⌋ = 4 − 3 = 1‬‬
‫‪𝑡→4‬‬
‫‪ .13‬بلی‪ .‬اگر لیمیتهای چپ و راست تابع با هم برابر باشند‪ ،‬در آن صورت لیمیت تابع نیز محاسبه شده‬
‫میتواند‪ .‬اما اگر لیمیتهای چپ و راست تابع با هم برابر نباشند‪ ،‬گفته میشود که لیمیت تابع مذکور‬
‫وجود ندارد‪.‬‬
‫‪ .14‬اگر در سوال گفته شده باشد که )𝑥(𝑓 ‪ lim‬موجود است‪ ،‬به این معنی که لیمیتهای چپ و راست با‬
‫𝑐→𝑥‬
‫هم برابر اند و با محاسبه )𝑥(𝑓 ‪ lim+‬و یا )𝑥(𝑓 ‪ lim−‬میتوان قیمت لیمیت تابع را دریافت کرد‪.‬‬
‫𝑐→𝑥‬ ‫𝑐→𝑥‬
‫‪ .15‬بلی‪ .‬چون تابع داده شده یک تابع طاق است‪ ،‬شرط )𝑥(𝑓‪ 𝑓(−𝑥) = −‬صدق میکند‪ .‬پس‬
‫‪ lim− 𝑓(𝑥) = −3‬خواهد بود‪.‬‬
‫‪𝑥→0‬‬
 ‫حل تمرین ‪2‬‬

‫‪ .1‬با قیمتگذاری‪ ،‬قیمت لیمیتها بدست میآید‪.‬‬

‫‪2∙2+5‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪a.‬‬ ‫‪=3=3‬‬
‫‪11−23‬‬
‫‪b. √log(34 + 2 ∙ 32 + 1) = √log 100 = √2‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫∞ ‪1‬‬
‫∞ = ‪c. 2−∞ + 2(−∞) + 2(−∞) = (2) + 2∞ + 2−∞ = 0 + ∞ + 0‬‬
‫𝜋‬ ‫𝜋‬
‫‪d. cos 2 + 2 sin 2 = 0 + 2 ∙ 1 = 2‬‬
‫𝜋‬ ‫𝜋‬ ‫‪√2 √2‬‬
‫‪cos −sin‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪e.‬‬ ‫‪4‬‬
‫𝜋‬ ‫𝜋‬
‫‪4‬‬
‫=‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪=2=0‬‬
‫‪tan +cot‬‬ ‫‪1+1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪f.‬‬ ‫‪√log √2 log √23 + 2 = √log √2 log √10 = √log 3√2 ∙ 1 log 10‬‬
‫‪2‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪= √log √1 = 4√log 1 = √0 = 0‬‬
‫‪ .2‬با استفاده از خواص لیمیت داریم که‪:‬‬

‫)𝑥(𝑔‪2𝑓(𝑥)−‬‬ ‫)𝑥(𝑔 ‪2 lim 𝑓(𝑥)−lim‬‬ ‫)‪2∙1−(−5‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪7‬‬

‫‪lim‬‬ ‫‪2‬‬ ‫=‬ ‫‪𝑥→0‬‬ ‫‪𝑥→0‬‬
‫‪2‬‬ ‫=‬ ‫‪2‬‬ ‫=‬ ‫‪3‬‬ ‫=‬ ‫‪3‬‬ ‫‪=4‬‬
‫‪𝑥→0‬‬ ‫‪(𝑓(𝑥)+7)3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪(1+7)3‬‬ ‫‪√82‬‬ ‫‪√(23 )2‬‬
‫)‪(lim 𝑓(𝑥)+7‬‬
‫‪𝑥→0‬‬

‫‪ .3‬با استفاده از خواص لیمیت داریم که‪:‬‬

‫)𝑥(‪√5ℎ‬‬ ‫‪√5 𝑥→1‬‬

‫)𝑥(‪lim ℎ‬‬
‫‪√5∙5‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪lim‬‬ ‫=‬ ‫‪= 1(4−2) = 2‬‬
‫))𝑥(𝑟‪𝑥→1 𝑝(𝑥)(4−‬‬ ‫))𝑥(𝑟 ‪lim 𝑝(𝑥)(lim 4−lim‬‬
‫‪𝑥→1‬‬ ‫‪𝑥→1‬‬ ‫‪𝑥→1‬‬

‫‪ .4‬با استفاده از خواص لیمیت و قوانین معادالت داریم که‪:‬‬

‫‪lim [𝑓(𝑥) + 5𝑔(𝑥)] = lim 𝑓(𝑥) + 5 lim 𝑔(𝑥) = −4‬‬

‫‪𝑥→−2‬‬ ‫‪𝑥→−2‬‬ ‫‪𝑥→−2‬‬
‫‪⇒ 1 + 5 lim 𝑔(𝑥) = −4 ⇒ 5 lim 𝑔(𝑥) = −5 ⇒ lim 𝑔(𝑥) = −1‬‬
‫‪𝑥→−2‬‬ ‫‪𝑥→−2‬‬ ‫‪𝑥→−2‬‬
‫𝑥 ‪𝑥 sin‬‬
‫‪ .5‬چون تابع 𝑥 ‪ 2−2 cos‬برای تمام قیمتهای نزدیک صفر بین دو تابع ‪ 𝑓(𝑥) = 1‬و‬
‫‪𝑥2‬‬
‫‪ 𝑓(𝑥) = 1 −‬قرار دارد‪ ،‬بنابر این میتوانیم از قضیه ساندویچ استفاده نمائیم‪.‬‬ ‫‪6‬‬
‫𝑥 ‪𝑥 sin‬‬ ‫‪𝑥2‬‬
‫‪ lim 1 = lim (1 −‬و در نهایت ‪ lim 2−2 cos 𝑥 = 1‬میباشد‪.‬‬ ‫‪)=1‬‬
‫‪𝑥→0‬‬ ‫‪𝑥→0‬‬ ‫‪𝑥→0‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ .6‬چون ‪ −1 ≤ cos 𝑓(𝑥) ≤ 1‬است‪ ،‬پس ‪ −𝑥 ≤ 𝑥 4 cos 𝑥 2 ≤ 𝑥 4‬و همچنان با استفاده‬
‫‪4‬‬

‫از قضیه ساندویچ داریم که‪:‬‬

 ‫‪2‬‬
‫‪lim −𝑥 4 = lim 𝑥 4 = 0 ⇒ lim 𝑥 4 cos 𝑥 2 = 0‬‬
‫‪𝑥→0‬‬ ‫‪𝑥→0‬‬ ‫‪𝑥→0‬‬

‫‪ .7‬از شکل دیده میشود که |𝜃| ≤ 𝜃 ‪ −|𝜃| ≤ sin‬و نظر به قضیه ساندویچ داریم که‪:‬‬

‫‪lim −|𝜃| = lim |𝜃| = lim sin 𝜃 = 0‬‬

‫‪𝜃→0‬‬ ‫‪𝜃→0‬‬ ‫‪𝜃→0‬‬

‫‪ .8‬از شکل به وضاحت مشاهده میشود که‪:‬‬

‫|𝜃| ‪ 0 ≤ 1 − cos 𝜃 ≤ |𝜃| ⇒ 1 ≥ cos 𝜃 ≥ 1 −‬و با استفاده از قضیه ساندویچ‬
‫داریم که‪:‬‬

‫‪lim 1 = lim (1 − |𝜃|) = lim cos 𝜃 = 1‬‬

‫‪𝜃→0‬‬ ‫‪𝜃→0‬‬ ‫‪𝜃→0‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ .9‬مشابه به سوال ‪ 6‬میدانیم که 𝑥 ≤ )𝑥( ‪ −𝑥 ≤ 𝑥 cos‬و با محاسبه لیمیت دو طرف خارجی‬
‫‪1‬‬
‫نامساوی بدست میآید که ‪ lim 𝑥 cos (𝑥) = 0‬است‪.‬‬
‫‪𝑥→0‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ .10‬مشابه به سوال قبل 𝑥 ≤ 𝑥 ‪ −𝑥 ≤ 𝑥 sin‬و با محاسبه لیمیت دو طرف خارجی نامساوی بدست‬
‫‪1‬‬
‫میآید که ‪ lim 𝑥 sin 𝑥 = 0‬است‪.‬‬
‫‪𝑥→0‬‬

‫حل تمرین ‪3‬‬

‫حل تمرین ‪4‬‬

‫‪3𝑥 2 −5𝑥+5‬‬ ‫∞‪∞−‬‬

‫‪1. lim‬‬ ‫=‬
‫‪𝑥→∞ 2𝑥 2 +3𝑥−1‬‬ ‫∞‬
‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬
‫) ‪𝑥 2 (3− + 2‬‬ ‫‪3− + 2‬‬ ‫‪3‬‬
‫𝑥 𝑥‬ ‫𝑥 𝑥‬
‫‪lim‬‬ ‫‪3 1‬‬ ‫‪= lim‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪=2‬‬
‫) ‪𝑥→∞ 𝑥 2 (2+𝑥− 2‬‬ ‫‪𝑥→∞ 2+𝑥− 2‬‬
‫𝑥‬ ‫𝑥‬

‫‪2𝑥 2 −3𝑥+1‬‬ ‫∞‪∞−‬‬

‫‪2. lim‬‬ ‫=‬
‫‪𝑥→∞ 𝑥 3 +6𝑥 2 −4‬‬ ‫∞‬
‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪1‬‬
‫) ‪𝑥 2 (2− + 2‬‬ ‫‪2− + 2‬‬ ‫‪2‬‬
‫𝑥 𝑥‬ ‫𝑥 𝑥‬
‫‪lim‬‬ ‫‪6 4‬‬ ‫‪= lim‬‬ ‫‪6 4‬‬ ‫‪=∞=0‬‬
‫) ‪𝑥→∞ 𝑥 3 (1+𝑥− 3‬‬ ‫) ‪𝑥→∞ 𝑥(1+𝑥− 3‬‬
‫𝑥‬ ‫𝑥‬

‫‪𝑥 2 +5‬‬ ‫∞‬

‫‪3. lim‬‬ ‫∞=‬
‫‪𝑥→∞ 𝑥+3‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪5‬‬
‫) ‪𝑥 2 (1+ 2‬‬ ‫) ‪𝑥(1+ 2‬‬
‫‪lim‬‬ ‫𝑥‬
‫‪3‬‬ ‫‪= lim‬‬ ‫𝑥‬
‫‪3‬‬ ‫∞=‬
‫)𝑥‪𝑥→∞ 𝑥(1+‬‬ ‫∞→𝑥‬ ‫‪1+‬‬
‫𝑥‬
 √25𝑥 2 +8𝑥−2 ∞
4. lim =∞
𝑥→∞ 3𝑥+5

8 2 8 2 8 2
√𝑥 2 (25+ − 2 ) 𝑥√25+ − 2 √25+ − 2
𝑥 𝑥 𝑥 𝑥 𝑥 𝑥 5
lim 5 = lim 5 = lim 5 =3
𝑥→∞ 𝑥(3+ ) 𝑥→∞ 𝑥(3+ ) 𝑥→∞ 3+
𝑥 𝑥 𝑥

4 4
√𝑥 5 +8𝑥 3 −𝑥+1 √∞−∞
5. lim =
𝑥→∞ 2𝑥 3 +5𝑥−1 ∞
4 5
4 5
√𝑥 +8𝑥3 −𝑥+1 √𝑥 +8𝑥3 −𝑥+1 4 1 8 1 1
4 12 √ 7 + 9 − 11 + 12
𝑥3 √𝑥 𝑥 𝑥 𝑥 𝑥
lim 2𝑥3 +5𝑥−1
= lim 2𝑥 3 5𝑥 1
= lim 5 1 =0
𝑥→∞ 𝑥→∞ + − 𝑥→∞ 2+ 2 − 3
𝑥3 𝑥3 𝑥3 𝑥3 𝑥 𝑥

3 3
√5𝑥 9 +7𝑥5 −𝑥+4 √∞−∞
6. lim =
𝑥→∞ √5𝑥 3 +4𝑥 6 −2𝑥 4 −1 ∞−∞
3 3 5𝑥9 +7𝑥5 −𝑥+4 3
√5𝑥9 +7𝑥5 −𝑥+4 7 1 4
√ √5+ 4 − 8 + 9 3
𝑥3 𝑥9 𝑥 𝑥 𝑥 √5
lim = lim = lim =
𝑥→∞ √5𝑥3 +4𝑥6 −2𝑥4 −1 𝑥→∞ √5𝑥3 +4𝑥6 −2𝑥4 −1 𝑥→∞ √ 5 +4− 2 − 1 2
𝑥3 𝑥6 𝑥3 𝑥2 𝑥6

√𝑥 ∞
7. lim =∞
𝑥→∞ √ √
𝑥+ 𝑥+√𝑥

√𝑥
√𝑥 1 1 1
lim = lim = lim = lim
𝑥→∞ √𝑥+√𝑥+√𝑥 𝑥→∞ √𝑥+√𝑥+√𝑥 𝑥→∞ √𝑥+√𝑥 𝑥→∞
𝑥 √1+ √1+√1+√𝑥
√𝑥 √𝑥2 2
𝑥 𝑥

1 1
= lim = lim =1
𝑥→∞ 𝑥→∞
1
√1+√ + √𝑥 √1+√1+√ 1
𝑥 √𝑥4 𝑥 𝑥3

(2𝑥−1)20 ∙(3𝑥−1)30 ∞
8. lim (2𝑥+3)50
=
𝑥→∞ ∞

(2𝑥−1)20 ∙(3𝑥−1)30 (2𝑥)20 ∙(3𝑥)30 220 ∙𝑥20 ∙330 ∙𝑥30

lim (2𝑥+3)50
~ lim (2𝑥)50
= lim
𝑥→∞ 𝑥→∞ 𝑥→∞ 250 ∙𝑥50

220 ∙330 ∙𝑥 50 330 3 30

= lim = 230 = (2)
𝑥→∞ 220 ∙230 ∙𝑥 50

𝑎𝑥+5 +𝑏𝑥+5 ∞
9. lim (𝑎𝑥+4 +𝑏𝑥+4 ) = ∞ ; 𝑎 < 𝑏
𝑥→∞
 𝑎 𝑥+5 𝑎 𝑥+5
𝑏 𝑥+5 (( ) +1) 𝑏(( ) +1)
𝑏 𝑏
lim 𝑎 𝑥+4 = lim 𝑎 𝑥+4 =𝑏
𝑥→∞ 𝑏 𝑥+4 (( ) +1) 𝑥→∞ ( ) +1
𝑏 𝑏

𝑥+(2)−𝑥 ∞
10. lim (𝑥−(2)−𝑥 ) = ∞
𝑥→∞

2−𝑥 1
𝑥(1+ ) 1+ 𝑥
𝑥
lim 2−𝑥 = lim 2 ∙𝑥
1 =1
𝑥→∞ 𝑥(1− ) 𝑥→∞ 1−2𝑥 ∙𝑥
𝑥

1 1
11. lim ( − )=∞−∞
𝑥→0 𝑥 𝑥(𝑥+1)

𝑥+1−1 1
lim = lim 𝑥+1 = 1
𝑥→0 𝑥(𝑥+1) 𝑥→0

1 6
12. lim (𝑥−2 − 𝑥 3 −8) = ∞ − ∞
𝑥→2

1 6 𝑥 2 +2𝑥+4−6 𝑥 2 +2𝑥−2 6
lim (𝑥−2 − 𝑥 3 −8) = lim (𝑥−2)(𝑥 2 +2𝑥+4) = lim =0=∞
𝑥→2 𝑥→2 𝑥→2 𝑥 3 −8

3𝑥 3 𝑥2 ∞ ∞
13. lim (9𝑥 2 −4 − 3𝑥+2) = ∞ − ∞
𝑥→∞

3𝑥 3 𝑥2 3𝑥 3 −3𝑥 3 +2𝑥 2 2𝑥 2
lim ((3𝑥−2)(3𝑥+2) − 3𝑥+2) = lim ((3𝑥−2)(3𝑥+2)) = lim
𝑥→∞ 𝑥→∞ 𝑥→∞ 9𝑥 2 −4

2𝑥 2 2
= lim 4 =9
𝑥→∞ 𝑥 2 (9− 2 )
𝑥

2 1
14. lim (𝑥 − 𝑥 2 ) = ∞ − ∞
𝑥→0
2𝑥−1 1
lim = − 0 = −∞
𝑥→0 𝑥 2

15. lim (√2𝑥 − 1 − √𝑥 2 + 1) = ∞ − ∞

𝑥→∞

√2𝑥−1+√𝑥 2 +1 2𝑥−1−𝑥 2 −1
lim (√2𝑥 − 1 − √𝑥 2 + 1) ∙ = lim
𝑥→∞ √2𝑥−1+√𝑥 2 +1 𝑥→∞ √2𝑥−1+√𝑥 2 +1

−𝑥2 +2𝑥−2 𝑥2 2𝑥 2
−𝑥 2 +2𝑥−2 − 2+ 2− 2
𝑥2
= lim = lim = lim 𝑥 𝑥 𝑥
𝑥→∞ √2𝑥−1+√𝑥2 +1 𝑥→∞ √2𝑥−1+√𝑥2 +1 𝑥→∞ √2𝑥−1 √𝑥2 +1
𝑥2 4 + 𝑥 4 𝑥

2 2
−1+ − 2 1
𝑥 𝑥
= lim = − 0 = −∞
𝑥→∞ √ 2 − 1 +√ 1 + 1
𝑥3 𝑥4 𝑥2 𝑥4
 5 ‫حل تمرین‬

sin 𝑥−cos 𝑥 0
1. lim𝜋 (tan 𝑥−cot 𝑥) = 0
𝑥→
4

sin 𝑥−cos 𝑥 sin 𝑥−cos 𝑥 sin 𝑥 cos 𝑥(sin 𝑥−cos 𝑥)

lim𝜋 ( sin 𝑥 cos 𝑥 ) = lim𝜋 ( sin2 𝑥−cos2 𝑥 ) = lim𝜋 ((sin 𝑥−cos 𝑥)(sin 𝑥+cos 𝑥))
𝑥→ − 𝑥→ 𝑥→
4 cos 𝑥 sin 𝑥 4 sin 𝑥 cos 𝑥 4

sin 𝑥 cos 𝑥 √2
= lim𝜋 sin 𝑥+cos 𝑥 =
𝑥→ 4
4

√1+sin 𝑥−√1−sin 𝑥 0
2. lim ( )=0
𝑥→0 𝑥

√1+sin 𝑥−√1−sin 𝑥 √1+sin 𝑥+√1−sin 𝑥 2 sin 𝑥

lim ( )∙ = lim 𝑥(√1+sin 𝑥+√1−sin 𝑥)
𝑥→0 𝑥 √1+sin 𝑥+√1−sin 𝑥 𝑥→0

sin 𝑥 2
= lim ∙ lim =1
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 √1+sin 𝑥+√1−sin 𝑥

sin 𝑥−cos 𝑥 0
3. lim𝜋 ( )=0
𝑥→ 1−tan 𝑥
4

sin 𝑥−cos 𝑥 cos 𝑥(sin 𝑥−cos 𝑥) √2

lim𝜋 ( sin 𝑥 ) = lim𝜋 = lim𝜋 − cos 𝑥 = −
𝑥→ 1− 𝑥→ −(sin 𝑥−cos 𝑥) 𝑥→ 2
4 cos 𝑥 4 4

tan 𝑥−sin 𝑥 0
4. lim ( )=0
𝑥→0 𝑥3

sin 𝑥 sin 𝑥−sin 𝑥 cos 𝑥

−sin 𝑥 sin 𝑥(1−cos 𝑥)
lim cos 𝑥𝑥 3 = lim cos 𝑥
= lim
𝑥→0 𝑥→0 𝑥3 𝑥→0 𝑥∙𝑥 2 cos 𝑥

sin 𝑥 (1−cos 𝑥) (1+cos 𝑥) 1−cos2 𝑥

= lim ∙ lim ∙ (1+cos 𝑥) = 1 ∙ lim 𝑥 2 cos 𝑥(1+cos 𝑥)
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 2 cos 𝑥 𝑥→0

sin2 𝑥 1 1
= lim ∙ lim cos 𝑥(1+cos 𝑥) = 2
𝑥→0 𝑥2 𝑥→0
𝑥
sin2 0
5. lim ( 3
)=0
𝑥→0 𝑥2
𝑥 𝑥
sin2 1 sin2 1
lim 3
2 = 9 lim 2
3
=9
𝑥→0 9∙(𝑥) 𝑥→0 𝑥
( )
3 3
 sin(𝑎+𝑥)−sin(𝑎−𝑥) 0
6. lim =0
𝑥→0 𝑥

sin 𝑎 cos 𝑥+cos 𝑎 sin 𝑥−(sin 𝑎 cos 𝑥−cos 𝑎 sin 𝑥) 2 cos 𝑎 sin 𝑥
lim = lim
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥

sin 𝑥
= (2 cos 𝑎) lim = 2 cos 𝑎
𝑥→0 𝑥

sin(𝑥+ℎ)−sin 𝑥 0
7. lim =0
ℎ→0 ℎ

2𝑥+ℎ ℎ ℎ
2 cos( ) sin( ) 2𝑥+ℎ sin( )
2 2 2
lim = lim cos ( ) ∙ lim ℎ = cos 𝑥
ℎ→0 ℎ ℎ→0 2 ℎ→0
2

1−𝑥 2 0
8. lim sin 𝜋𝑥 = 0
𝑥→1
(1−𝑥)(1+𝑥) 𝑦(1+1−𝑦) 𝑦(2−𝑦) 𝑦(2−𝑦) 2−𝑦
lim = lim sin[𝜋(1−𝑦)] = lim sin(𝜋−𝜋𝑦) = lim = lim sin 𝜋𝑦
𝑥→1 sin 𝜋𝑥 𝑦→0 𝑦→0 𝑦→0 sin 𝜋𝑦 𝑦→0
𝑦

2−𝑦 lim (2−𝑦) 2

𝑦→0
= lim 𝜋 sin 𝜋𝑦 = sin 𝜋𝑦 =𝜋
𝑦→0 𝜋 lim
𝜋𝑦 𝑦→0 𝜋𝑦

tan 𝜋𝑥 0
9. lim =0
𝑥→−2 𝑥+2

tan 𝜋(𝑦−2) tan(𝜋𝑦−2𝜋) tan 𝜋𝑦 𝜋 tan 𝜋𝑦

lim = lim = lim = lim =𝜋
𝑦→0 𝑦 𝑦→0 𝑦 𝑦→0 𝑦 𝑦→0 𝜋𝑦

sin 𝑥−cos 𝑥 0
10. lim𝜋 𝜋 =0
𝑥→ 𝑥−
4 4

𝜋 𝜋 𝜋 𝜋 𝜋 𝜋
sin(𝑦+ )−cos(𝑦+ ) sin 𝑦 cos +cos 𝑦 sin −(cos 𝑦 cos −sin 𝑦 sin )
4 4 4 4 4 4
lim = lim
𝑦→0 𝑦 𝑦→0 𝑦

√2 sin 𝑦
= lim = √2
𝑦→0 𝑦

sin(𝑥 2 −4) 0
11. lim =0
𝑥→2 𝑥−2

(𝑥+2) sin(𝑥 2 −4) (𝑥+2) sin(𝑥 2 −4) sin 𝑦

lim = lim = lim(𝑥 + 2) ∙ lim =4
𝑥→2 (𝑥+2)(𝑥−2) 𝑥→2 𝑥 2 −4 𝑥→2 𝑦→0 𝑦

sin(sin 𝑥) 0
12. lim =0
𝑥→0 𝑥

(sin 𝑥) sin(sin 𝑥) sin(sin 𝑥) sin 𝑥 sin 𝑦

lim = lim ∙ lim = lim =1
𝑥→0 𝑥 sin 𝑥 𝑥→0 sin 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑦→0 𝑦
 sin(𝑥 2 +𝑥) 0
13. lim =0
𝑥→0 𝑥

(𝑥 2 +𝑥) sin(𝑥 2 +𝑥) 𝑥 2 +𝑥 sin(𝑥 2 +𝑥) 𝑥(𝑥+1) sin 𝑦

lim = lim ∙ lim = lim ∙ lim =1
𝑥→0 𝑥(𝑥 2 +𝑥) 𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥 2 +𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑦→0 𝑦

sin(√𝑥−3) 0
14. lim =0
𝑥→9 𝑥−9

sin(√𝑥−3) sin(√𝑥−3) 1 sin 𝑦 1 1

lim ( = lim ∙ lim = lim ∙6=6
𝑥→9 √𝑥−3)(√𝑥+3) 𝑥→9 √𝑥−3 𝑥→9 √𝑥+3 𝑦→0 𝑦

sin(1−cos 𝑥) 0
15. lim =0
𝑥→0 𝑥

(1−cos 𝑥) sin(1−cos 𝑥) sin(1−cos 𝑥) 1−cos 𝑥

lim = lim ∙ lim
𝑥→0 𝑥(1−cos 𝑥) 𝑥→0 1−cos 𝑥 𝑥→0 𝑥

sin 𝑦 (1−cos 𝑥)(1+cos 𝑥) 1−cos2 𝑥 sin2 𝑥

= lim ∙ lim = lim 𝑥(1+cos 𝑥) = lim 𝑥(1+cos 𝑥)
𝑦→0 𝑦 𝑥→0 𝑥(1+cos 𝑥) 𝑥→0 𝑥→0

sin 𝑥 sin 𝑥
= lim ∙ lim 1+cos 𝑥 = 0
𝑥→0 𝑥 𝑥→0
sin 𝑥 0
16. lim+ sin =0
𝑥→0 √ 𝑥

𝑥 sin 𝑥 sin 𝑥
lim 𝑥∙ lim lim 𝑥∙1 lim 𝑥
𝑥→0+𝑥→0+ 𝑥 𝑥→0+ 𝑥→0+ 𝑥
lim 𝑥
= = sin 𝑦 = = lim+
𝑥→0+ √𝑥 sin √𝑥 lim √𝑥∙lim
sin √𝑥
lim √𝑥∙ lim lim √ 𝑥 𝑥→0 √𝑥
√𝑥 𝑥→0+ 𝑥→0 √𝑥 𝑥→0+ 𝑦→0+ 𝑦 𝑥→0+

= lim+ √𝑥 = 0
𝑥→0
tan 𝜃 0
17. lim 𝜃2 cot 3𝜃 = 0∙∞
𝜃→0
sin 𝜃
sin 𝜃 sin 3𝜃 sin 𝜃 sin 3𝜃
lim cos 𝜃
𝜃2 cos 3𝜃
= lim 𝜃∙𝜃 cos 𝜃 cos 3𝜃 = lim ∙ lim 𝜃 cos 𝜃 cos 3𝜃
𝜃→0 𝜃→0 𝜃→0 𝜃 𝜃→0
sin 3𝜃

3 sin 3𝜃 sin 3𝜃 3
= 1 ∙ lim 3𝜃 cos 𝜃 cos 3𝜃 = lim ∙ lim cos 𝜃 cos 3𝜃 = 3
𝜃→0 𝜃→0 3𝜃 𝜃→0
 𝜃 cot 4𝜃 0∙∞
18. lim sin2 𝜃 cot2 2𝜃 = 0∙∞
𝜃→0
𝜃 cos 4𝜃
𝜃 sin2 2𝜃 cos 4𝜃 𝜃 sin2 2𝜃 cos 4𝜃
lim sin 4𝜃
sin2 𝜃 cos2 2𝜃
= lim sin2 𝜃 cos2 2𝜃 sin 4𝜃 = lim sin2 𝜃 sin 4𝜃 ∙ lim cos2 2𝜃
𝜃→0 𝜃→0 𝜃→0 𝜃→0
sin2 2𝜃

𝜃 sin 2𝜃 sin 2𝜃 4𝜃 sin2 𝜃 cos2 𝜃 cos2 𝜃 lim cos2 𝜃

= lim ∙ 1 = lim = lim sin 4𝜃 = 𝜃→0 sin 4𝜃 = 1
𝜃→0 sin2 𝜃 sin 4𝜃 𝜃→0 sin2 𝜃 sin 4𝜃 𝜃→0 lim
4𝜃 𝜃→0 4𝜃

sin 3𝑦 cot 5𝑦 0∙∞

19. lim = 0∙∞
𝑦→0 𝑦 cot 4𝑦

cos 5𝑦
sin 3𝑦 cot 5𝑦 3 sin 3𝑦 sin 5𝑦 sin 4𝑦 cos 5𝑦
lim ∙ lim cot 4𝑦 = lim ∙ lim cos 4𝑦 = 3 ∙ lim sin 5𝑦 cos 4𝑦
𝑦→0 𝑦 𝑦→0 𝑦→0 3𝑦 𝑦→0 𝑦→0
sin 4𝑦

sin 4𝑦 cos 5𝑦 4 12
= 3 ∙ lim sin 5𝑦 ∙ lim cos 4𝑦 = 3 ∙ 5 ∙ 1 =
𝑦→0 𝑦→0 5

𝑥−𝑥 cos 𝑥 0
20. lim =0
𝑥→0 sin2 3𝑥
𝑥−𝑥 cos 𝑥
1−cos 𝑥 1−cos 𝑥 1 sin2 𝑥
lim 𝑥
sin2 3𝑥
= lim 9𝑥 sin2 3𝑥 = lim ∙ sin2 3𝑥
= lim 9𝑥(1+cos 𝑥) ∙ 1
𝑥→0 𝑥→0 𝑥→0 9𝑥 lim 𝑥→0
𝑥 9𝑥∙𝑥 𝑥→0 (3𝑥)2

sin 𝑥 sin 𝑥
= lim ∙ lim 9(1+cos 𝑥) = 0
𝑥→0 𝑥 𝑥→0

6 ‫حل تمرین‬

1
1. lim (𝑥 sin 𝑥) = ∞ ∙ 0
𝑥→∞
1
sin sin 𝑦
lim 1
𝑥
= lim =1
𝑥→∞ 𝑦→0 𝑦
𝑥

𝜋𝑥
2. lim [(1 − 𝑥) tan ( 2 )] = 0 ∙ ∞
𝑥→1

𝜋 𝜋 𝜋 𝜋
lim 𝑦 tan [ 2 (1 − 𝑦)] = lim 𝑦 tan (2 − 2 𝑦) = lim 𝑦 cot ( 2 𝑦)
𝑦→0 𝑦→0 𝑦→0

𝜋 𝜋 𝜋 𝜋
𝑦 cos( 𝑦) cos( 𝑦) cos( 𝑦) lim cos( 𝑦) 1 2
2 2 2 𝑦→0 2
= lim 𝜋 = lim 𝜋 = lim 𝜋 𝜋 = 𝜋 =𝜋 =
𝑦→0 sin( 𝑦) 𝑦→0 sin( 𝑦)
2 𝑦→0 2
sin( 𝑦)
2 𝜋 sin( 𝑦) ∙1 𝜋
2 𝜋 lim 𝜋 2 2
𝑦 2 𝑦→0 𝑦
2 2
 𝜋
3. lim𝜋 [(cot 2𝑥) cot (4 − 𝑥)] = 0 ∙ ∞
𝑥→
4

𝜋 𝜋
lim [cot (2 (4 − 𝑦)) cot 𝑦] = lim [cot ( 2 − 2𝑦) cot 𝑦]
𝑦→0 𝑦→0

2 sin 𝑦 cos 𝑦 cos 𝑦 2 cos2 𝑦

= lim (tan 2𝑦 cot 𝑦) = lim = lim =2
𝑦→0 𝑦→0 cos 2𝑦 sin 𝑦 𝑦→0 cos 2𝑦

4. lim(𝑥 2 − 4) cot 𝜋𝑥 = 0 ∙ ∞
𝑥→2

lim(𝑥 − 2)(𝑥 + 2) cot 𝜋𝑥 = lim(𝑥 + 2) ∙ lim(𝑥 − 2) cot 𝜋𝑥

𝑥→2 𝑥→2 𝑥→2
𝑦 cos 𝜋𝑦
= 4 ∙ lim 𝑦 cot(2𝜋 + 𝜋𝑦) = 4 ∙ lim 𝑦 cot 𝜋𝑦 = 4 ∙ lim
𝑦→0 𝑦→0 𝑦→0 sin 𝜋𝑦

cos 𝜋𝑦 lim cos 𝜋𝑦 4

= 4 ∙ lim 𝜋 sin 𝜋𝑦 = 4 ∙ 𝑦→0 sin 𝜋𝑦 =𝜋
𝑦→0 𝜋 lim
𝜋𝑦 𝑦→0 𝜋𝑦

1
5. lim 𝑥 2 (cos 𝑥 − 1) = ∞ ∙ 0
𝑥→∞
1
1 1 sin2
lim 𝑥 2 (1 − 2 sin2 − 1) = lim 𝑥 2 (−2 sin2 ) = −2 ∙ lim 1
2𝑥
𝑥→∞ 2𝑥 𝑥→∞ 2𝑥 𝑥→∞
𝑥2

1 1 2 2
sin2 2 sin 1 sin 𝑦 1
= −2 ∙ lim 1
2𝑥
= − 4 ∙ lim ( 1
2𝑥
) = − 2 ∙ (lim ) −2
𝑥→∞ 4∙ 𝑥→∞ 𝑦→0 𝑦
4𝑥 2𝑥

6. lim(1 − cos 𝑥) cot 𝑥 = 0 ∙ ∞

𝑥→0

(1−cos 𝑥) cos 𝑥 sin2 𝑥 cos 𝑥 sin 𝑥 cos 𝑥

lim = lim sin 𝑥(1+cos 𝑥) = lim =0
𝑥→0 sin 𝑥 𝑥→0 𝑥→0 1+cos 𝑥

1 𝑥−1
7. lim (1 + 𝑥) = 1∞
𝑥→∞

1 𝑥 1 −1
lim (1 + 𝑥) ∙ lim (1 + 𝑥) =𝑒∙1=𝑒
𝑥→∞ 𝑥→∞

5 2𝑥−3
8. lim (1 + 𝑥) = 1∞
𝑥→∞

5 2𝑥 5 −3 1 2∙5𝑦
lim (1 + 𝑥) ∙ lim (1 + 𝑥) = lim (1 + 𝑦) ∙1
𝑥→∞ 𝑥→∞ 𝑦→∞

10
1 𝑦
= [ lim (1 + 𝑦) ] = 𝑒 10
𝑦→∞
 𝑥+2𝛽 𝑥−𝛽 ∞ ∞
9. lim ( 𝑥−1 ) = (∞)
𝑥→∞

𝑥−1+2𝛽+1 𝑥−𝛽 2𝛽+1 𝑥−𝛽 1 𝑦(2𝛽+1)+1−𝛽

lim ( ) = lim (1 + ) = lim (1 + 𝑦)
𝑥→∞ 𝑥−1 𝑥→∞ 𝑥−1 𝑦→∞

2𝛽+1
1 𝑦 1 1 1 −𝛽
= [ lim (1 + 𝑦) ] ∙ lim (1 + 𝑦) ∙ lim (1 + 𝑦) = 𝑒 2𝛽+1
𝑦→∞ 𝑦→∞ 𝑦→∞

𝑥−𝛼 −2𝑥+4 ∞ −∞
10. lim (𝑥+𝛼) = (∞ )
𝑥→∞

𝑥+𝛼−2𝛼 −2𝑥+4 2𝛼 −2𝑥+4 1 −2(−2𝛼𝑦−𝛼)+4

lim ( ) = lim (1 − 𝑥+𝛼) = lim (1 + 𝑦)
𝑥→∞ 𝑥+𝛼 𝑥→∞ 𝑦→∞

4𝛼
1 𝑦 1 2𝛼 1 4
= [ lim (1 + 𝑦) ] ∙ lim (1 + 𝑦) ∙ lim (1 + 𝑦) = 𝑒 4𝛼
𝑦→∞ 𝑦→∞ 𝑦→∞

𝑥 0
11. lim √1 − 𝛼𝑥 = √1 = 1∞
𝑥→0
−𝛼
1
1 −𝛼𝑦 1 𝑦
lim(1 − 𝛼𝑥)𝑥 = lim (1 + 𝑦) = lim [(1 + 𝑦) ] = 𝑒 −𝛼
𝑥→0 𝑦→−∞ 𝑦→−∞

ln 𝑥 0
12. lim 𝑥 2 −1 = 0
𝑥→1

ln 𝑥 1 ln 𝑥 1 ln(𝑦+1) 1 1
lim (𝑥−1)(𝑥+1) = lim 𝑥+1 ∙ lim 𝑥−1 = 2 ∙ lim = 2 ∙ lim 𝑦 ln(𝑦 + 1)
𝑥→1 𝑥→1 𝑥→1 𝑦→0 𝑦 𝑦→0
1 1
1 1 1 1
= 2 ∙ lim ln(𝑦 + 1)𝑦 = 2 ∙ ln [lim (𝑦 + 1)𝑦 ] = 2 ln 𝑒 = 2
𝑦→0 𝑦→0

𝑥 𝑥 ∞ ∞
13. lim (1+𝑥) = (∞)
𝑥→∞
−1
1+𝑥 −𝑥 1 𝑥
lim ( ) = lim [(1 + ) ] = 𝑒 −1
𝑥→∞ 𝑥 𝑥→∞ 𝑥

14. lim {𝑛[ln(𝑛 + 1) − ln(𝑛)]} = ∞ − ∞

𝑛→∞

𝑛+1 𝑛+1 𝑛 1 𝑛
lim {𝑛 [ln ]} = lim {ln ( ) } = ln [ lim (1 + 𝑛) ] = ln 𝑒 = 1
𝑛→∞ 𝑛 𝑛→∞ 𝑛 𝑛→∞
 1
𝑛
15. lim [𝑛( √𝑎 − 1)] = lim [𝑛 (𝑎𝑛 − 1)] = ∞ ∙ 0
𝑛→∞ 𝑛→∞

1 1 1 lim 1
𝑦→0
lim [(log (𝑦+1)
)∙ 𝑦] = lim ( log𝑎(𝑦+1) ) = lim (1 )= 1
𝑦→0 𝑎 𝑦→0 𝑦→0 log𝑎(𝑦+1)
𝑦 𝑦 lim log𝑎(𝑦+1)𝑦
𝑦→0

1 1
= 1 = log = log 𝑒 𝑎 = ln 𝑎
𝑎𝑒
log𝑎 lim (𝑦+1)𝑦
𝑦→0

2𝑥
16. lim(1 + 5 tan2 𝑥)cot = 1∞
𝑥→0
2𝑥
𝑝 = lim cot 2 𝑥 (1 + 5 tan2 𝑥 − 1) = 5 ⇒ lim(1 + 5 tan2 𝑥)cot = 𝑒5
𝑥→0 𝑥→0

17. lim𝜋(1 − cos 𝑥)tan 𝑥 = (1)∞

𝑥→
2

𝑝 = lim𝜋 tan 𝑥 (1 − cos 𝑥 − 1) = lim𝜋 − sin 𝑥 = −1

𝑥→ 𝑥→
2 2

⇒ lim𝜋(1 − cos 𝑥)tan 𝑥 = 𝑒 −1

𝑥→
2

1
18. lim(cos 𝑥)𝑥 = 1∞
𝑥→0

1 −(1−cos 𝑥)(1+cos 𝑥) − sin2 𝑥

𝑝 = lim 𝑥 (cos 𝑥 − 1) = lim = lim 𝑥(1+cos 𝑥)
𝑥→0 𝑥→0 𝑥(1+cos 𝑥) 𝑥→0
1
sin 𝑥 − sin 𝑥
= lim ∙ lim 1+cos 𝑥 = 0 ⇒ lim(cos 𝑥)𝑥 = 𝑒 0 = 1
𝑥→0 𝑥 𝑥→0 𝑥→0
1
19. lim𝜋(1 + cot 𝑥)cos 𝑥 = 1∞
𝑥→
2

1
1 1
𝑝 = lim𝜋 cos 𝑥 (1 + cot 𝑥 − 1) = lim𝜋 sin 𝑥 = 1 ⇒ lim𝜋(1 + cot 𝑥)cos 𝑥 = 𝑒
𝑥→ 𝑥→ 𝑥→
2 2 2
 ‫𝑛‬ ‫𝑛‬ ‫𝑥‬
‫∞‪20. lim (cos (𝑥 ) + 𝑛 sin (𝑥 )) = 1‬‬
‫∞→𝑥‬

‫𝑛‬ ‫𝑛‬
‫)‪𝑝 = lim 𝑥 (cos (𝑥 ) + 𝑛 sin (𝑥 ) − 1‬‬
‫∞→𝑥‬

‫𝑛‬ ‫𝑛‬
‫)𝑥 ‪= lim (𝑥 cos (𝑥 ) + 𝑛𝑥 sin (𝑥 ) −‬‬
‫∞→𝑥‬

‫𝑛‬ ‫𝑛‬
‫𝑥 ‪= lim 𝑥 ∙ lim cos (𝑥 ) + lim 𝑛𝑥 ∙ lim sin (𝑥 ) − lim‬‬
‫∞→𝑥‬ ‫∞→𝑥‬ ‫∞→𝑥‬ ‫∞→𝑥‬ ‫∞→𝑥‬

‫𝑛‬ ‫𝑛‬
‫)𝑥 ‪= lim 𝑥 + lim 𝑛𝑥 ∙ lim sin ( ) − lim 𝑥 = lim (𝑥 + 𝑛𝑥 sin ( ) −‬‬
‫∞→𝑥‬ ‫∞→𝑥‬ ‫∞→𝑥‬ ‫𝑥‬ ‫∞→𝑥‬ ‫∞→𝑥‬ ‫𝑥‬

‫𝑛‬ ‫𝑛‬ ‫𝑦 ‪sin‬‬

‫‪= lim 𝑛𝑥 sin (𝑥 ) = lim (𝑛 ∙ 𝑦 sin 𝑦) = lim (𝑛2‬‬ ‫‪) = 𝑛2‬‬
‫∞→𝑥‬ ‫‪𝑦→0‬‬ ‫‪𝑦→0‬‬ ‫𝑦‬

‫𝑛‬ ‫𝑛‬ ‫𝑥‬ ‫‪2‬‬

‫𝑛 𝑒 = )) 𝑥( ‪⇒ lim (cos (𝑥 ) + 𝑛 sin‬‬
‫∞→𝑥‬

‫حل تمرین ‪7‬‬

‫‪1. lim(𝑥 2 + 2𝑥 − 1) = 𝑓(2) = 7‬‬

‫‪𝑥→2‬‬

‫بنابر این تابع در ‪ 𝑥0 = 2‬متمادی است‪.‬‬

‫‪2.‬‬ ‫‪lim (1 + 𝑥) = 1 = lim− (𝑥 2 + 1) ⇒ lim 𝑓(𝑥) = 𝑓(0) = 1‬‬

‫‪𝑥→0+‬‬ ‫‪𝑥→0‬‬ ‫‪𝑥→0‬‬

‫بنابر این تابع در ‪ 𝑥0 = 0‬متمادی (پیوسته) است‪.‬‬

‫‪ .3‬چون ‪ 2‬شامل ناحیه تعریف تابع نیست‪ ،‬بنابر این تابع در ‪ 𝑥0 = 2‬متمادی نیست‪.‬‬
‫‪4. lim|𝑥| = 𝑓(0) = 0‬‬
‫‪𝑥→0‬‬

‫بنابر این تابع در ‪ 𝑥0 = 0‬متمادی است‪.‬‬

‫‪5. 𝑓(𝑥) = √𝑥 − 1‬‬ ‫‪𝑥0 = 1‬‬

‫چون لیمیت تابع موجود نیست (لیمیت چپ تعریف نشده)‪ ،‬بنابر این تابع در ‪ 𝑥0 = 1‬متمادی نمیباشد‪.‬‬
 ‫حل تمرینات مروری‬

𝑥 𝜋 𝜋
1. lim sin (2 + sin 𝑥) = sin (2 + sin 𝜋) = sin 2 = 1
𝑥→𝜋
2. lim csc 𝑥 = − csc 𝜋 = −∞
𝑥→𝜋 −
3. lim cos2 (𝑥 − tan 𝑥) = cos2 (𝜋 − tan 𝜋) = cos2 𝜋 = (−1)2 = 1
𝑥→𝜋
1 𝑥
4. lim (1 + 𝑥 2 ) = 1∞
𝑥→∞
1 1
1
2 2 𝑥2 2
1 (𝑥 ) 1 1 𝑦 2 1
lim (1 + 𝑥 2 ) = lim [(1 + 𝑥 2 ) ] = lim [(1 + 𝑦) ] = 𝑒 2 = √𝑒
𝑥→∞ 𝑥→∞ 𝑦→∞

1 1 1
5. lim+ 3𝑥−1 = 31+𝜀−1 = 3𝜀 = 3∞ = ∞
𝑥→1
1 1 1
6. lim− 3𝑥−1 = 31−𝜀−1 = 3−𝜀 = 3−∞ = 0
𝑥→1
1 1 1
7. lim = (2+𝜀−2)2 = 𝜀2 = ∞
𝑥→2+ (𝑥−2)2
1 1 1
8. lim− (𝑥−2)2 = (2−𝜀−2)2 = 𝜀2 = ∞
𝑥→2
sin 𝜋𝑥 0
9. lim |𝑥−2| =
𝑥→2 0

sin 𝜋𝑦
𝜋 lim+ =𝜋
sin(2𝜋+𝜋𝑦) 𝜋 sin 𝜋𝑦 sin 𝜋𝑦 𝑦→0 𝜋𝑦
lim |𝑦|
= lim = 𝜋 lim ⇒{ − sin 𝜋𝑦
𝑦→0 𝑦→0 𝜋|𝑦| 𝑦→0 𝜋|𝑦| 𝜋 lim− =𝜋
𝑦→0 −𝜋𝑦

sin 𝜋𝑦
⇒ lim =𝜋
𝑥→2 |𝑥−2|

tan(𝑥−1) 0
10. lim 𝜋 =0
𝑥→1 cot(𝑥−1+ 2 )

tan(𝑥−1)
lim = −1
𝑥→1 − tan(𝑥−1)

11. lim(cos2 𝑥)sin 𝑥 = (12 )0 = 1

𝑥→0
12. lim(sin 2𝑥 cot 3𝑥) = 0 ∙ ∞
𝑥→0
sin 2𝑥
sin 2𝑥 cos 3𝑥 2𝑥 cos 3𝑥 2 cos 3𝑥 2
lim = lim 2𝑥
sin 3𝑥 = lim =3
𝑥→0 sin 3𝑥 𝑥→0 3𝑥 𝑥→0 3
3𝑥
 sin 𝑥−sin3 𝑥 0
13. lim =0
𝑥→0 3𝑥

sin 𝑥(1−sin2 𝑥) cos 𝑥 1

lim = lim =3
𝑥→0 3𝑥 𝑥→0 3

1 1
14. lim (sin 𝑥 − tan 𝑥) = ∞ − ∞
𝑥→0

tan 𝑥−sin 𝑥 sin 𝑥−sin 𝑥 cos 𝑥 sin 𝑥(1−cos 𝑥)

lim = lim sin 𝑥 = lim
𝑥→0 sin 𝑥 tan 𝑥 𝑥→0 sin 𝑥 cos 𝑥 𝑥→0 sin 𝑥 sin 𝑥
cos 𝑥

(1−cos 𝑥)(1+cos 𝑥)
= lim = lim sin 𝑥 = 0
𝑥→0 sin 𝑥 𝑥→0

1 𝑐𝑥+𝑑
15. lim (1 + 𝑏𝑥) = 1∞
𝑥→∞
𝑦 𝑐
1 𝑐(𝑏)+𝑑 1 𝑦 𝑏 1 𝑑 𝑐
lim (1 + ) = lim ((1 + 𝑦) ) ∙ lim (1 + 𝑦) = 𝑒 𝑏
𝑦→∞ 𝑦 𝑦→∞ 𝑦→∞

𝑥 2 +|𝑥|+𝑥 𝑥 2 +2𝑥
16. lim+ 𝑥 2 −|𝑥|+3𝑥 = lim+ 𝑥 2 +2𝑥 = 1
𝑥→0 𝑥→0
𝑥 2 +|𝑥|+𝑥 𝑥2 𝑥2 𝑥
17. lim− 𝑥 2 −|𝑥|+3𝑥 = lim− 𝑥 2 +4𝑥 = lim− 𝑥(𝑥+4) = lim− 𝑥+4 = 0
𝑥→0 𝑥→0 𝑥→0 𝑥→0
𝑥 − 1, 𝑥>1 lim+(𝑥 − 1) = 0
18. lim { −1, 𝑥 = 1 ⇒ { 𝑥→1 ⇒
𝑥→1 lim− (−𝑥 + 1) = 0
−𝑥 + 1, 𝑥 < 1 𝑥→1
𝑥 − 1, 𝑥 > 1
lim {−1, 𝑥=1 = 0
𝑥→1
−𝑥 + 1, 𝑥 < 1
𝜋
19. lim tan−1 𝑥 = tan−1 ∞ = {2 + 2𝑛𝜋; 𝑛 ∈ ℤ}
𝑥→∞
3𝑥 3𝑥
lim
20. lim 5𝑥+1 = 5𝑥→∞𝑥+1 = 53 = 125
𝑥→∞
21. lim+ 𝑥 sin 𝑥 = 00 }‫ از قضیه هوپیتال نیز استفاده کنید‬:‫{سرنخ‬
𝑥→0

ln 𝑥
𝑦 = 𝑥 sin 𝑥 ⇒ ln 𝑦 = ln 𝑥 sin 𝑥 ⇒ lim+ ln 𝑦 = lim+ sin 𝑥 ln 𝑥 = lim+ 1
𝑥→0 𝑥→0 𝑥→0 sin 𝑥

1
(ln 𝑥)′ − sin2 𝑥 sin 𝑥 −sin 𝑥
= lim+ 1 = lim 𝑥
− cos 𝑥 = lim+ = lim+ ∙ lim+ =0
𝑥→0 ( )′ 𝑥→0+ sin2 𝑥 𝑥→0 𝑥 cos 𝑥 𝑥→0 𝑥 𝑥→0 cos 𝑥
sin 𝑥

⇒ ln ( lim+ 𝑦) = 0 ⇒ lim+ 𝑥 sin 𝑥 = 𝑒 0 = 1

𝑥→0 𝑥→0
 𝑛 ∑𝑛
𝑘=1 𝑘
3 ∞
22. lim (∑𝑛 2 𝑛
)=∞
𝑥→∞ 𝑘=1 𝑘 ∙∑𝑘=1 𝑘

𝑛 2
𝑛[ (𝑛+1)] 3𝑛5 +6𝑛4 +3𝑛3 3
2
lim 𝑛(𝑛+1)(2𝑛+1) 𝑛 = lim =2
𝑥→∞ ∙ (𝑛+1) 𝑥→∞ 2𝑛5 +5𝑛4 +4𝑛3 +𝑛2
6 2

1
2
1 1 1 1 1 𝟏
+ +⋯+ 𝑛 + +⋯ 𝟏− 1
23. lim 2 4
1 1
2
1 = 2 4
𝟏 𝟏 = 𝟏
𝟐
= 1 =2
𝑥→∞ 3+9+⋯+3𝑛 + +⋯ 𝟑 2
𝟑 𝟗
1
1−
3
1
1+tan 𝑥 sin 𝑥
24. lim ( 1+sin 𝑥 ) = 1∞
𝑥→0

1 1+tan 𝑥 1 tan 𝑥−sin 𝑥

𝑝 = lim sin 𝑥 ( 1+sin 𝑥 − 1) = lim sin 𝑥 ( )
𝑥→0 𝑥→0 1+sin 𝑥

tan 𝑥−sin 𝑥 1 tan 𝑥 sin 𝑥 1

= lim ( ) ∙ 1+sin 𝑥 = lim ( sin 𝑥 − sin 𝑥) ∙ lim 1+sin 𝑥
𝑥→0 sin 𝑥 𝑥→0 𝑥→0

1
= lim (cos 𝑥 − 1) ∙ 1 = 0
𝑥→0
𝑛
(1−𝑥 2 )(1+𝑥 2 )(1+𝑥 4 )(1+𝑥 8 )…(1+𝑥 2 )
25. lim =? 0<𝑥<1
𝑛→∞ 1−𝑥
𝑛 𝑛
(1−𝑥 2 )(1+𝑥 2 )(1+𝑥 4 )(1+𝑥 8 )…(1+𝑥 2 ) (1−𝑥 4 )(1+𝑥 4 )(1+𝑥 8 )…(1+𝑥 2 )
lim = lim
𝑛→∞ 1−𝑥 𝑛→∞ 1−𝑥
𝑛 𝑛+1 ∞
(1−𝑥 8 )(1+𝑥 8 )…(1+𝑥2 ) (1−𝑥 2 ) 1−𝑥 2 1
= lim = lim = = 1−𝑥
𝑛→∞ 1−𝑥 𝑛→∞ 1−𝑥 1−𝑥

𝑛!−(𝑛+1)! ∞−∞
26. lim =
𝑛→∞ (2𝑛−1)𝑛! ∞

𝑛!−(𝑛+1)𝑛! 𝑛!(1−𝑛−1) −𝑛 1
lim = lim = lim = −2
𝑛→∞ (2𝑛−1)𝑛! 𝑛→∞ (2𝑛−1)𝑛! 𝑛→∞ 2𝑛−1

𝑥 𝑛 −sin𝑛 𝑥 0
27. lim =0
𝑥→0 𝑥−sin 𝑥

(𝑥−sin 𝑥)(𝑥 𝑛−1 +𝑥 𝑛−2 sin 𝑥+⋯+sin𝑛−1 𝑥)

lim
𝑥→0 𝑥−sin 𝑥

= lim (𝑥 𝑛−1 + 𝑥 𝑛−2 sin 𝑥 + ⋯ + sin𝑛−1 𝑥) = 0

𝑥→0
 1
28. lim+ (sin 𝑥)ln 𝑥 = 00
𝑥→0
1 1 1
𝑦 = (sin 𝑥)ln 𝑥 ⇒ ln 𝑦 = ln(sin 𝑥)ln 𝑥 ⇒ lim+ ln 𝑦 = lim+ ln(sin 𝑥)ln 𝑥
𝑥→0 𝑥→0
cos 𝑥
1 ln sin 𝑥 (ln sin 𝑥)′
= lim+ ln 𝑥 ln sin 𝑥 = lim+ = lim+ (ln 𝑥)′
= lim+ sin 𝑥
1
𝑥→0 𝑥→0 ln 𝑥 𝑥→0 𝑥→0 𝑥

lim cos 𝑥 1
cos 𝑥 +
= lim+ sin 𝑥 = 𝑥→0 sin 𝑥 = 1 ⇒ ln ( lim+ 𝑦) = 1 ⇒ lim+(sin 𝑥)ln 𝑥 = 𝑒
𝑥→0 lim 𝑥→0 𝑥→0
𝑥 𝑥→0+ 𝑥

𝑥
1−sin 0
29. lim 2
=0
𝑥→𝜋 𝜋−𝑥
𝜋−𝑦 𝑦 𝑦 𝑦 𝑦
1−sin(
2
) 1−cos sin2 sin sin
lim = lim 2
= lim 2
𝑦 = lim 𝑦
2
∙ lim 2
𝑦 =0
𝑦→0 𝑦 𝑦→0 𝑦 𝑦→0 𝑦(1+cos2 ) 𝑦→0 2∙ 𝑦→0 1+cos2
2

(𝑥+1)10 +(𝑥+2)10 +⋯+(𝑥+100)10 ∞

30. lim =∞
𝑥→∞ 𝑥 10 +1010

(𝑥+1)10 +(𝑥+2)10 +⋯+(𝑥+100)10 100𝑥 10

lim ≈ lim = 100
𝑥→∞ 𝑥 10 +1010 𝑥→∞ 𝑥 10