Hammond’un Değerlendirme Modeli Çerçevesinde Öğretim İlke Ve Yöntemleri

Dersi Öğretim Programının Değerlendirilmesi

Çağlar Naci Hıdıroğlu Anıl Kandemir
Pamukkale Üniversitesi Pamukkale Üniversitesi
GİRİŞ
Problem Durumu
Çağdaş program anlayışına göre eğitim programları; ihtiyaçlar, hedef, içerik, öğretme-öğrenme süreçleri ve
değerlendirme boyutları arasındaki dinamik ilişkiler bütünüdür (Demirel, 2012). Program geliştirmenin önemli
öğelerinden birisini de “program değerlendirme” oluşturmaktadır. Program değerlendirmesi, programın içeriğinin
uygulanabilirliğinin ve uygulamasının etkili olup olmadığının, beklenilen sonuçlarının alınıp alınmadığının
belirlenmesi için kullanılan bir süreçtir (Caffarella, 1994). Ertürk (2013), program değerlendirmeyi, yetişek
geliştirmenin son ve tamamlayıcı halkası olarak eğitim hedeflerinin gerçekleşme derecesini tayin etme süreci
olarak tanımlamaktadır. Saban (2006)’ a göre ise program değerlendirme uygulanan programın, hedef kitlenin
öğrenme ihtiyaçlarına ve diğer özelliklerine uygunluğu ile hedeflerine ulaşma derecesi hakkında bir yargıya
varılmasıdır. Program değerlendirmenin sonucunda beklenen hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığının yanı sıra
programın nasıl çalıştığı, programı daha iyi hale getirmek için yolların ve seçeneklerin olup olmadığını
belirlemek de program değerlendirmenin konuları arasındadır (Ornstein ve Hunkins, 2009). Program
değerlendirme bir defa yapılan bir etkinlik değil, sürekli olarak devam eden bir tarzda programa entegre edilen bir
karar verme süreci olarak karşımıza çıkmalıdır (Caffarella, 1994). Değerlendirme süreci personele ve diğer
102
3. Ulusal Eğitim Programları ve Öğretim Kongresi, 07-09 Mayıs 2014, Gaziantep Kongre Özet Kitapçığı
ilgililere programın iyi yönleri ve potansiyel problemler hakkında bilgi sunmada, potansiyel problemlerin
programın başında farkına varmada, bu problemlerin daha ciddi boyutlara ulaşmadan önce çözümünü sağlamada,
daha sonraki değerlendirme çabalarına rehberlik etmede, ne tür teknik yardım, desteğe ihtiyaç bulunduğuna
ilişkin veri toplamada ve programın katılımcılar üzerindeki etkisini ortaya çıkarmada büyük önem taşımaktadır
(Saban, 2006). Çağlayan, (2002)’ a göre ise eğitim programlarının değerlendirilmesinin üç temel nedeni vardır.
Bunlar:
1.Örgütün amaç ve hedeflerine sağladığı katkılar bulunduğunu göstererek, eğitim departmanının
varlığını doğrulamak,
2.Eğitim programlarına devam etme ya da etmeme kararını vermek,
3.Gelecekteki eğitim programlarının iyileştirilmesine yönelik bilgi edinmek (akt. Arseven, 2009).
Talmage (1982) program değerlendirmenin programın aksayan yönünü ortaya koymak, bu doğrultuda politikalar
oluşturarak karar vericiye yardımcı olmak amacıyla yürütüldüğünü belirterek program değerlendirme amacının,
programla ilgili işlevsel politikalar oluşturmak olduğunu vurgulamaktadır (Yüksel, 2010). Bu nedenle eğitim
kalitesinin arttırılmasında ilkokul, ortaokul, lise, lisans ve lisansüstü programlardaki derslerin kalitesinin
arttırılmasında program değerlendirme önemli bir karar verme ve uygulamaya bu doğrultuda geçme süreci olarak
yol gösterici olmaktadır.
Eğitim fakültelerinde lisans derslerinde verilen “Öğretim İlke ve Yöntemleri” dersi de bu derslerden biri olup
geleceğin öğretmenleri olacak lisans öğrencilerinin alan öğretimi bilgisi açısından da büyük önem taşımaktadır.
Öğretim İlke ve Yöntemleri dersi, bir öğretmen adayına öğretim sürecinde pek çok etkinliği hangi tür yöntemler
ve teknikler ile nasıl daha etkili ve verimli bir öğrenme ortamı ile öğretim gerçekleştirebileceğine ilişkin deneyim
sağlaması açısından öğretmenlik programlarında yer alan meslek bilgisi derslerinden biridir. Bu derste programın
öngördüğü hedeflere ulaşılıp ulaşılmadığının ortaya konulması, var olan aksaklıkların belirlenmesi, bu
aksaklıkların ve eksiklerin nedenlerinin ortaya konulması ve dersi yürüten öğretim üyesine yani karar vericiye bu
konuların aktarılması ve bu sorunların çözülerek düzeltilmesi ile Öğretim İlke ve Yöntemleri dersinin
programının geliştirilmesi sağlanabilir. Bu doğrultuda çalışmanın amacı, Öğretim İlke ve Yöntemleri dersi
sürecinde karşılaşılan, öğrenciler tarafından dile getirilen veya gözlemlenen sorunların çözülerek öğretimin
iyileştirilmesi ve programın bu doğrultuda geliştirilmesidir.
Program değerlendirme ile ilgili alanyazın incelendiğinde farklı yaklaşım ve modeller karşımıza çıkmaktadır.
Program değerlendirme modelleri sonuçların ölçülmesi ve programa mal edilebilmesi için gerekli mantıksal
temelleri oluşturmaktadırlar (Uşun, 2012). Bu modellerden biri de Hammond’un değerlendirme modelidir.
Hammond, sadece uygulanan programın hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığı konusu ile ilgilenmeyip, aynı zamanda
ulaşılan ve ulaşılamayan hedeflerin neler olduğu konusu üzerinde de çalışmıştır. Herhangi bir eğitim etkinliğinin
başarısını ve başarısızlığını etkileyen faktörleri araştırmada değerlendirme uzmanına yardım etmeyi amaçlayan
Hammond, eğitim programlarını tanımlama ve değerlendirme ile ilgili değişkenleri düzenlemek için
“değerlendirme yapısı” diye adlandırdığı üç boyutlu bir küp geliştirmiştir. Bu yönüyle diğer modellerden
ayrılmaktadır. Geliştirilen küpün üç boyutu ve bu boyutların alt basamakları şunlardır (Fitzpatrick, Sanders ve
Worthen, 2004; akt. Uşun, 2012):
a)Öğretim: organizasyon-kapsam-yöntem-hizmetler-maliyet
b) Kurum: öğrenci-öğretmen, yönetici, eğitim uzmanı-aile-toplum
c)Hedef davranışlar: bilişsel hedefler-duyuşsal hedefler-psikomotor hedefler.
Bu doğrultuda çalışmanın amacı, Hammond’un değerlendirme modeli çerçevesinde Öğretim İlke ve Yöntemleri
dersi kapsamında ele alınan öğretim yöntem ve teknikleri ünitesinin değerlendirilmesidir.