EDAT

(İLGEÇ)
 EDAT (İLGEÇ)

Kendi başına anlamı olmadığı halde cümlede sözcük ve sözcük grupları

arasında anlam ilişkileri kuran sözcük türüdür.

Cümleye farklı anlam özellikleri katar.

Onun sinirleri demir gibi sağlamdı.

Onlar senin gibi düşünmüyor.

 EDAT (İLGEÇ)

Cümleden çıkarılınca genellikle cümlenin anlamı değişir ya da bozulur.

İnsan gibi yaşamak elbette herkesin hakkıdır.

Onun roman, öykü, deneme gibi birçok eseri var.

Başka kelimelerle birleşerek söz öbeği (edat grubu) ve cümlede “sıfat” ya

da “zarf” görevinde kullanılır.

Binanın labirent gibi koridorları vardı.

Babam, sabaha kadar araba kullanmış.

 EDAT (İLGEÇ)

Çoğunlukla ek almadan Cümlede “sadece” Hâl ekleriyle

kullanılan edatlar: anlamı veren edatlar: öbekleşen edatlar:

gibi ancak -e doğru

kadar yalnız -e göre
için tek -ekarşı
üzere bir -e karşın
sanki sadece -e rağmen
denli sade -e değin
-e dek
-den beri
-den başka
-den ötürü
 GİBİ

Cümleye “benzerlik, karşılaştırma, olasılık, zaman, yaklaşıklık vb.” anlamlar

katar.

Uçurtmalar, gökyüzünde bir martı gibi süzülüyordu.

Bugün hava çok sıcak olacak gibi.

Okuldan çıktığı gibi keman kursuna gidiyor.

Dokuz gibi eve varmış oluruz.

 KADAR

Cümleye “eşitlik, benzerlik, derece, ölçü vb.” anlamlar katar.

Bu görüşmeye onun kadar önem vermiyorsun.

Orman yangınında üç yüz kadar ağaç kül olmuş.

Toplantıyı öğlene kadar bitiririz.

 İÇİN

Cümleye “neden – sonuç, amaç – sonuç, uğruna, karşılığında, adına, yerine,

süre, özgülük, aitlik, hakkında vb.’’ anlamlar katar.

İngilizce bilmediğim için o geziye katılmamıştım.

Çocuklarının rahatı için gece gündüz çalışıyordu.

Üç gün için bu kadar masraf çok değil mi?

 İLE

“İle’’ farklı türdeki sözcükler arasında anlam ilgisi kurarsa EDAT, aynı türdeki
sözcükler arasında anlam ilgisi kurarsa BAĞLAÇ olur.

Tüm adayı fayton ile gezdik.

Öğrenciler ile öğretmenler geziye gitti.

 İLE

Cümleye “birliktelik, araç, durum, zaman, neden’’ anlamları katar.

Öğrencilerim ile birlikte pikniğe gideceğiz.

Gemi ile yolculuk yapmayı her zaman tercih etmişimdir.

Çocuk heyecanla annesine sarıldı.

Ayın doğmasıyla gece aydınlandı.

Arabanın gürültüsüyle irkildi.

 YALNIZ

Hem edat hem bağlaç olarak kullanılır.

Cümlede “sadece’’ anlamında kullanılırsa EDAT, “ama, fakat’’ anlamında
kullanılırsa BAĞLAÇ olur.

En zor günümde yalnız sen yanımdaydın.

Cebinde yalnız yol parası vardı.

Sana güveniyorum yalnız onun için aynı şeyi söyleyemem.

 ANCAK

Hem edat hem bağlaç olarak kullanılır.

Cümlede “sadece’’ anlamında kullanılırsa EDAT,
“ama, fakat’’ anlamında kullanılırsa BAĞLAÇ olur.

Bu soruyu ancak sen çözebilirsin.

Seninle gelirim ancak fazla kalamam.

 ANCAK

Cümlede edat, bağlaç ve zarf görevlerinde de kullanılabilir.

Bu sorunu ancak Ahmet Bey çözebilir.

Çok aradım ancak istediğim gibi bir ev bulamadım.

Bu kömür bize iki ay ancak yeter.

 BAŞKA

Başka sözcüğü “-den başka’’ biçiminde kullanıldığında edat olur.

Cümleye “dışında, haricinde’’ anlamları katar.

Senden başka arkadaşım yok.

Artık kaçmaktan başka çaremiz kalmadı.

Seni sevmekten başka bir şey yapmadım.

 -E KARŞI

“-e’’ durum ekini almış sözcüklerden sonra gelerek “yön’’ ve “zaman’’ anlamı
katar.

Boğaza karşı bir çay içmek vardı şimdi.

Sabaha karşı yağmur yeniden başlamıştı.

 -E DOĞRU

“-e’’ durum ekini almış sözcüklerden sonra gelerek “yön’’ ve “zaman’’ anlamı
katar.

Onları en son denize doğru yürürken gördük.

Akşama doğru arayacağını söylemişti.

 -MEK ÜZERE

Cümleye “amaç – sonuç, koşul – sonuç, gibi, yaklaşıklık’’ anlamları katar.

Okula gitmek üzere evden çıktı.

Yarın ödemek üzere sana yüz lira veririm.

Paramız bitmek üzere.

 Mİ
Soru ilgisi kurar.
Cümleye “koşul – sonuç, zaman, pekiştirme’’ vb. anlamları katar.

Eve gidince haber vermesini söyledin mi?

Çalıştın mı her şeyi başarırsın.

Onu gördüm mü dünyalar benim oluyor.

Sıcak mı sıcak bir havaydı.

 DEĞİL
Ek eylemin olumsuzudur.

Bu yaptıklarını kabul etmem mümkün değil.

Bu rapor henüz sunuma hazır değil.

GÖRE

Cümleye “Görelik, uygunluk, karşılaştırma” vb. anlamları katar.

O, sana göre daha az çalışıyor.

Bu kitap tam ilkokul öğrencilerine göre.

Ahmet’e göre bu olayda Hakan da suçlu.

 -DEN BERİ

Cümlede eylemin “yerini, zamanını’’ bildirir.

Dün akşamdan beri ondan haber alamadık.

Okuldan beri hiç susmadı.

-E KARŞIN / RAĞMEN

Cümleye “karşıtlık” anlamı katar.

Çok uğraşmama karşın başaramadım.

Tanımamasına rağmen onu takdir ediyordu.

 -DEN DOLAYI / ÖTÜRÜ

Cümleye “yüzünden, nedeniyle” anlamları katar.

Zayıflıktan dolayı sık sık hastalanıyor.

Çalışmadığından ötürü canı sıkılıyor.

-E DEK / DEĞİN

Cümlede eylemin “yerini, zamanını’’ bildirir.

Akşama değin bu olayı araştırdı.

Ankara’dan İstanbul’a dek uyudu.

Dışarıda buz gibi bir hava var.

Herkes korkmuş gibi bize bakıyor.

Onun gibisini mumla ararsan bulamazsın.

Bu kadar raporu bir günde tamamlamam mümkün değil.

İki yıl kadar kalmış kesin dönüş yapmalarına.

Yolun karşısına geçerken dikkat etmelisin.

Herkes karşı kaldırımda toplanmıştı.

Toplantıda onunla karşı karşıya oturduk.

Tahtaya bir doğru çizmemi istedi.

Soruların doğru cevaplarını kontrol etti.

Olayı baştan sona kadar doğru anlattı.

Ben, bu şehre geldiğim günden beri yalnızım.

İstanbul’a yalnız bir hayat sürmeye geldim.

Oğlu askere gidince kadın yalnız kaldı.

Başka bir sorunuz var mı?

Adresi mahalleden birine sorun başkası bilmez.

Hakan ani gelişmelere daha başka yaklaşıyor.