Sinapslarda impuls iletimi

✓ Sinaps: Bir nöronun akson ucunun diğer bir nöron, kas veya bez gibi tepki organının
hücreleriyle oluşturduğu bağlantı yerlerine denir.

✓ Sinapslarda iki hücre

arasındaki boşluğa sinaps
boşluğu denir.

✓ Aksonların sinaps boşluğunda

sonlanan (terminal) ucuna
sinaptik yumru adı verilir.

37

37

✓ Sinaptik yumrularda bulunan sinaptik keseciklerde, sinapslardaki kimyasal iletimi

sağlayan nörotransmitter maddeler bulunur.

✓ Birinci nörondan (presinaptik nöron) salgılanan nörotransmitter maddeler sinaps

boşluğunu geçtikten sonra ikinci nöronu (postsinaptik nöron) uyararak impulsun bu nörona
geçmesini sağlar.

38

38
 Sinapslardaki impuls iletimi aşağıdaki 1. İmpuls birinci nöronun akson terminaline
gibi gerçekleşir: ulaşır.

2. Kalsiyum kanalı açılır ve hücre dışındaki

Ca++ iyonları hücre içine girer.

3. Artan Ca++ derişimi birinci nörondaki

sinaptik keselerin zarla kaynaşmasını ve
nörotransmitter maddelerin ekzositoz ile
sinaptik aralığa bırakılmasını sağlar.

4. Nörotransmitter maddeler sinaptik aralığı

difüzyon ile geçer.

5. Nörotransmitter maddeler ikinci nöronun

zarındaki reseptörlere bağlanır.
39

39

6. İkinci nöronun zarındaki Na+ kanalları açılır ve nöron depolarize hale geçer ve bu
hücrede impuls başlar. Böylece gelen impuls aynı şiddet ve özellikte diğer nörona aktarılmış
olur. İkinci nöronun yerinde hedef organa ait bir hücre bulunuyorsa tepki oluşur.

✓ Sinapslardaki iletim kimyasal olduğu için yavaştır.

✓ Sinir hücresinde uyartı dentritten aksona doğru, sinapslarda ise aksondan dentrite
doğrudur.

✓ Sinaps boşluğuna bırakılan nörotransmitter maddeler görevini tamamladığı anda sinaps

boşluğundaki enzimler tarafından parçalanır veya nöron tarafından tekrar hücre içine
alınır. Böylece sinaps yeni bir uyarıya hazır hâle getirilir.

40

40
 Sinapslarda Gözlenen Özel Durum

✓ Sinapslara gelen her uyartı iletilmez. Sinapslar seçici direnç sayesinde bazı impulsları
engellerken bazılarını kolaylaştırabilir.

Bu durum aşağıdaki gibi gerçekleşir:

✓ Sinaptik iletimler sonucu (ikinci) nöronda impuls iletimine karşı bir değişim meydana gelir.
Bu nöron artık kolay veya zor uyarılabilir hale gelmiştir.

✓ Birinci nörondan salınan nörotransmitterler ikinci nöronun dinlenim potansiyelini

yükseltirse bu nöron artık kolay uyarılabilir hale gelir. Fakat dinlenim potansiyelini
daha da negatif yaparsa bu nöron çok zor uyarılabilir hale gelir ve diğer impulslara karşı
engelleyici ve inhibitör etki gösterir.

41

41

42

42
✓ Bu potansiyel değişimleri sayesinde oluşan impulslar sadece ilgili tepki organına ulaşır
ve diğer tepki organlarının uyarılması engellenmiş olur.

✓ İlaçların bazıları, kahve, çay ve kakao vb. ürünler, nöronların uyarılma eşik değerini
azaltarak uyarı alma oranını arttırabilir.

✓ Ameliyatlar öncesi kullanılan anestezi ilaçları ise nöronun uyarılma eşiğini arttırarak
daha az uyarı almasına neden olur.

43

43