Professional Documents
Culture Documents
1.1. Tài liệu môn học “Phát âm tiếng Đức” là một tài liệu đặc thù
mang tính chuyên ngành thanh nhạc, dùng cho sinh viên khoa Thanh
nhạc của Nhạc viện TP. HCM. Tài liệu này không phải là một cuốn sách
dạy tiếng Đức chuyên sâu, mục đích chính là:
+ giới thiệu những nét chính về nước Đức và văn hóa Đức
+ Bảng chữ cái tiếng Đức
+ Nguyên tắc phát âm (nguyên âm, nguyên âm kép, phụ âm...)
+ Ứng dụng trong một số ca khúc tiếng Đức
Tuy không phải là sách giáo khoa về dạy tiếng Đức cho người mới
bắt đầu học, tài liệu này hướng đến những sinh viên khoa Thanh nhạc lần
đầu tiếp cận với tiếng Đức, khơi gợi lòng yêu thích âm nhạc thanh nhạc
cổ điển, giúp những người học tự tin hơn khi phát âm và biểu diễn những
tác phẩm âm nhạc bằng ngôn ngữ này.
1.2. Để học cách phát âm nhanh và hiệu quả nhất, bên cạnh năng
khiếu cảm nhận ngôn ngữ và âm nhạc, người học cần nỗ lực:
- Dự lớp đủ giờ (để luyện phát âm cùng giảng viên)
- Nghe trên youtube, CDs và những sách, tạp chí giảng viên khuyến khích
- Luyện một số chữ cái, âm tiết mà tiếng Việt không có (ö,ü, ä, β, sch...)
- Tự chọn 1 vài ca khúc trong các tuyển tập của Schubert, Schumann...để
tập phát âm và (có thể) để thi.
- Nên có cách học tổng quát, ghi chú những đặc thù của từng ngôn ngữ,
tránh sự nhầm lẫn giữa tiếng Anh (ngôn ngữ phổ cập) và các ngôn ngữ
phát âm đã và sẽ học (Tiếng Ý, Đức, Nga và Pháp).
1.3. Hình thức kiểm tra cuối môn học:
+ Đọc phát âm 1 trang A4 bằng tiếng Đức (không cần hiểu rõ nội dung).
+Hát (có đệm piano) 1 ca khúc nguyên bản bằng tiếng Đức.
+ Kết quả môn học: Điểm thi (hệ số 2) và điểm kiểm tra giữa kì.
2
2. MỘT VÀI NÉT TIÊU BIỂU VỀ NƯỚC ĐỨC VÀ VĂN HÓA
2.1. Nước Đức (Deutschland)
Diện tích: khoảng 358.000 km2, dân số khoảng 83 triệu, là một trong số
các nền kinh tế hàng đầu thế giới. Qui chế chính trị Liên bang phi tập
trung, chính phủ Liên bang có 2 viện (Thượng viện và Hạ viện). Thống
nhất Đức tháng 10 năm 1990. Tên quốc gia đầy đủ: Bundes Republik
Deutschland (Cộng hòa Liên Bang Đức).
2.2. Nền tảng triết học, khoa học và văn hóa (vắn tắt):
+ Triết học cổ điển Đức mang đến cho nhân loại những giá trị định
hướng, từ Feuerbach, Kant, Hegel tới tư duy của Karl Marx sau này.
+ Tiếng Đức (Deutsch) được sử dụng không chỉ trên lãnh thổ Đức mà cả
ở tại Áo, Thụy Sĩ , Luxemburg, và một phần Hà Lan. Rất nhiều từ tiếng
Đức viết giống tiếng Anh (information, computer..) hoặc đọc giống tiếng
Anh viết khác ( Buch - book, gut - good...) hoặc len lỏi vào tiếng Anh như:
rucksack, leitmotif, Finger, wanderlust1, Kindergarden2...
+ Tôn giáo: Phần lớn cư dân Đức (khoảng 50% theo Thiên chúa), phần
dân chúng còn lại theo Tin lành và Công giáo. Nước Đức chính là nơi mà
Thiên chúa giáo lần đầu tiên phân chia ra thành Thiên chúa giáo La mã và
Tin lành (khởi xướng do tu sĩ Martin Luther 1517).
1
Thích đi đây đi đó
2
Vườn trẻ, nhà mẫu giáo
3
2.3 Nghệ thuật: Đức là cái nôi của nghệ thuật (và cả khoa học nữa
nếu biết rằng 50 % số nhà khoa học đoạt giải Nobel có nguồn gốc Đức3).
Nước Đức có khoảng 195 dàn nhạc giao hưởng, 95 nhà hát opera, 1.000
nhà hát kịch, 1.300 viện bảo tàng và rất nhiều nhạc viện hoặc trường đại
học âm nhạc danh tiếng như:
Robert Schumann Hochschule Düsseldorf
----University of Music
--------------------------------------
2.4. Nghệ thuật kịch Đức: Từ thế kỷ 17, đã có nhiều nhà hát kịch ở
nhiều thành phố lớn (Berlin, Leipzig, München, Stuttgart, Bremen,
Köln...).Một số tên tuổi nổi bật như: Gotthold Ephraim Lessing, Johann
^
Wolfgang von Goether, Friedrich Schiller, Bertolt Brecht, Peter Weiss,
iiiii
Heiner Müller...
3
Nguyễn Thế Hải sưu tầm a, o, u + ch -> kh
4
2.5. Hội họa và điêu khắc
Hiện tại có khoảng 1.500 bảo tàng và phòng trưng bày tranh trên khắp
đất nước. Trong số những nghệ sĩ kiêm họa sĩ khắc gỗ nổi tiếng nhất là
Albrecht Durer, Hans Holbein, Lucas Cranach, Karl Langefeld...
+ Bier Oktober fest (Lễ hội lớn nhất nước Đức tại thành phố München)
+Lễ hội Ngựa , bắn súng dân gian và rất nhiều lễ hội khác
Nổi tiếng một số môn với các tên tuổi: Schumacher, Vettel (F.1), Becker,
Graf, Kerber (tennis), Mathäus, Beckenbauer, Neuer... (bóng đá).
oi
Các món ăn cũng khá phong phú với hơn 200 chủng loại giò (wurste),
ngỗng dùng trong lễ Giáng sinh, bánh kem Stollen, măng tây, salad khoai
tây. Đặc biệt một món ăn làm từ thịt bò phổ biến trên khắp nước Đức là
rindsrouladen, gồm những miếng thịt bò mỏng được bọc bởi thịt lợn xông
muối và hành, đôi khi có thêm dưa muối. Rotkohl (cải bắp đỏ om) cũng là
một thành phần ăn kèm.
5
3. BẢNG CHỮ CÁI TIẾNG ĐỨC
Gồm 30 chữ cái (gồm 26 chữ cái Latin) và 4 chữ có biến đổi âm
kê ha
Tiếng Đức là một trong những ngôn ngữ phổ biến nhất trên thế giới.
Đây là loại chữ tượng thanh và thuộc hệ Latin. Vì nét tương đồng này,
nên quá trình học tiếng Đức với người Việt khá thuận tiện, thuận lợi ngay
từ bảng chữ cái.
Trong tiếng Đức, bảng chữ cái gồm tất cả 30 chữ cái với:
26 chữ cái hoàn toàn quen thuộc với người Việt - các chữ cái thuộc
hệ Latinh.
03 chữ cái là những âm bị biến đổi, bao gồm: ä, ö, ü và ß. Trong đó,
ß là một dạng viết, một cách dùng đặc biệt của hai âm ss đi đôi
cùng nhau, ở một số trường hợp nhất định.
Lưu ý: Kể từ 2005 kí hiệu β đã được thay thế bằng ss (ví dụ, thay
bằng viết từ Maβ người ta viết Mass). Tuy nhiên kí hiệu này vẫn tồn
tại ở văn chương, sách cổ, tạp chí nghiên cứu, sách nhạc có lời của
nhiều nhạc sĩ, nhà thơ, nhà triết học.
6
e zớt
Vì thế, thực chất khi nhận biết và học viết bảng chữ cái tiếng Đức,
người Việt chỉ phải học 04 âm biến thể nêu trên. Chính vì vậy chỉ cần
nhìn qua, bạn có thể ngay lập tức nắm được các chữ cái của ngôn ngữ
này.
Cách phát âm từng chữ cái trong bảng chữ cái tiếng Đức có đến một
nửa giống cách phát âm chữ cái trong tiếng Việt hoặc tiếng Anh. Vì thế,
thực tế bạn chỉ phải học nửa còn lại. Tuy nhiên, vì có một số âm khó nên
cần luyện tập chăm chỉ mới có thể phát âm chuẩn được.
Để thuận lợi nhất cho việc học phát âm cũng như nhiều quy tắc về
ngữ phát về sau, bảng chữ cái tiếng Đức được chia làm 2 phần: nguyên
âm và phụ âm.
a. Nguyên âm
Nguyên âm đơn trong bảng chữ cái tiếng Đức gồm: 05 nguyên
âm: a, e, i, o, u và 03 nguyên âm bị biến đổi: ö, ä, ü , trong đó:
7
o ö: phát âm giữa “ô-ê“ Phải luyện tập
o ä: phát âm giữa “a-ê“, thiên về “e” trong từ “lọ lem”
o ü: phát âm giữa “u-ê” Phải luyện tập
b. Phụ âm
Phụ âm là các âm còn lại trong bảng chữ cái. Hầu hết các phụ âm trong
tiếng Đức có cách phát âm giống tiếng Việt và tiếng Anh, chỉ có 3 âm: t,
h, g là có cách phát âm khác, như sau:
8
Âm “y” đọc là ”ypsilon”. Trong đó “y” đọc giống “ü” nên thành
“üpsilon”
Âm “w” phát âm là “ve:”
Âm “v” đọc là “fao”
Âm “r” đọc là “εr”
Âm “j” đọc là “jot”
Và cũng giống như nguyên âm, phụ âm cũng có phụ âm đơn và kép:
9
Một số lưu ý đối với cách phát âm các phụ âm đôi:
“ch” khi đứng sau các nguyên âm như “a, o, u” hay “au” cách phát
âm gần giống với “kh” trong tiếng Việt, nhưng cao vòm họng và
bật ra từ trong họng.
Còn nếu “ch” đứng sau các nguyên âm “e, i, ä, ö, ü,
eu” hay “äu” hay các phụ âm “l, n” hay “r” ta lại phát âm nhẹ khác
hẳn hay chính là “ch” mềm
“ng” đứng cuối một vần phát âm dính liền với vần đó, ví dụ
như “singen” thì sẽ phát âm thành “sing-en”chứ không
phải “sin-gen”
“sp-“ và “st-“ khi ở đứng đầu một từ “–” kể cả từ này đứng riêng
hay được ghép nên đứng bên trong một từ khác như “Einstein
(Ein-Stein), Profisport (Profi-Sport) –” được phát âm như “schp-
hay scht-“, giống chữ “s” của tiếng Việt.
4. LUYỆN PHÁT ÂM
Đây là câu hỏi thường gặp: “Bạn nói được tiếng Đức chứ?”. Quan sát kỹ
ta thấy:
- Sprechen là động từ để ở vị trí số 1 (giống English) thành câu hỏi, nên viết
hoa chữ S.
- Sie (ngôi thứ nhất số ít thể lịch sự) ở vị trí số 2 là chủ ngữ
* Điều kỳ lạ: chữ cái đầu của mỗi từ đều viết hoa. Trong deutsch tất cả các
danh từ (chung và riêng) đều PHẢI viết hoa chữ cái đầu tiên. Ví dụ:
10
Meckel (tên bà thủ tướng Đức) dĩ nhiên viết hoa chữ cái M
Musik und Leben (âm nhạc và cuộc sống). Vì là 2 danh từ chung nên
Musik, Leben (dù đứng ở bất kể vị trí nào trong câu) đều phải viết
hoa chữ cái đầu tiên.
( Có nhiều ca sĩ có hát hay ở nhạc viện TP. HCM). Es gibt (there is) ở vị
trí đầu câu nên E được viết hoa, Sängerinen là danh từ số nhiều các nữ ca
sĩ nên phải viết hoa chữ S.Tiếp đến Conservatorium (nhạc viện) là danh
từ nên c phải viết thành C.
ch phát âm giống kh của tiếng Việt khi đi sau các nguyên âm a, o, u hay
au. Ví dụ: Buch. Bach, Kochen, Bauch, rauchen...
4.3.2. - EI đọc là [ai:] trong tiếng Việt. Ví dụ: Reise, leiser, meine.
Bayern [ay].
11
4.3.7. - EE [e:]. Ví dụ Meer, Seele
4.3.10 ‘s chữ viết tắt, Ví dụ: Wie geht es? = wie geht’s ?
4.4. Khi phát âm không được bỏ sót (âm câm) nào, đặc biệt phụ âm
* ngoại lệ: khi -h đứng sau nguyên âm sẽ không được phát âm, mà được
đọc nguyên âm đó dài. Ví dụ: Hahn [Ha:n], a đọc dài, Sohn [o:].
4.5. Không được nối từ đuôi từ này sang chữ cái đầu của từ tiếp theo.
12
Au4.84.f Facebook teilenSongtext twitternAuf Google+ teilen
4.8. Luyện tập giải trí với bài hát thiếu nhi ( Hausaufgaben - homework)
zain
lain
rall
13
* Hi ! Ich komme aus HCM - Stadt, lebe und arbeite hier seit September.
( Yêu cẩu đệm hợp âm trên piano hoặc guitar hoặc elec.Keyboard)
e
- ich: ich, mich, dich, sich, lieblich, herzlich, natürlich, selbverständlich
- w [v:]: Warum? Was? Wie? Wer? Weil, wenn ich ein Vögel wär’e...
14
+ Câu chúc mừng sinh nhật phổ biến
15
5. TIẾNG ĐỨC VÀ TỪ VỰNG TRONG ÂM NHẠC
5.2. Instrumenkunde
5.2.1. Blechblasinstrumente
>
>
Trompete, Horn, Posaune,Tuba
trombon
5.2.2. Holzinstrumente
oa
5.2.3. Streichinstrumente
16
Tầm cữ giọng
Aria
Tổng phổ Tôn - um - fang Nam thiến
bài hát
5.3.1. Âm vực
Frauenstimmen M 盲 nnerstimmen
Am v
Sopran (S) Tenor (T)
Mezzosopran Bariton
17
Die menschliche Stimme dient der Schallerzeugung, mit ihr können wir z.
B. schreien, sprechen oder auch singen. Der Kehlkopf spielt dabei eine
wichtige Funktion, ist aber alleine nicht in der Lage, Schall zu erzeugen.
An der Stimmgebung (Phonation) sind vorwiegend 3 Funktionsbereiche
beteiligt:
1. die Atmung als Windkesselsystem, liefert die Luft aus der Lunge;
2. der Kehlkopf mit den Stimmlippen (umgangssprachl: Stimmbändern)
in dem der Ton bzw. Klang entsteht;
3. der Nasen-, Rachen, Mundraum (das Ansatzrohr) als Klangkörper
(Resonanzboden wie z.B. ein Gitarrenbauch)
Gesprochen wird mit der Ausatemluft. Hierbei schließen sich die vorher
geöffneten Stimmlippen im Kehlkopf und der aus der Lunge kommende
Ausatemstrom wird unter den Stimmlippen gestaut. Ab einem
bestimmten Überdruck werden die Stimmlippen auseinander gedrängt
und die Atemluft entweicht, es entsteht eine Sogwirkung, wodurch sich
die Stimmlippen wieder verschließen ("Bernoulli-Effekt"). Dies
wiederholt sich immer wieder und der Luftstrom wird ständig von den
Stimmlippen unterbrochen und so entsteht eine Schallwelle bzw. ein
Grundklang, der sich fast wie eine scheppernde Pfeife anhört4.
4
Sinh lý học của giọng nói
Tiếng nói của con người phục vụ cho thế hệ âm thanh, với nó chúng ta có thể, Ví dụ như la
hét, nói chuyện hoặc hát. Thanh quản đóng một vai trò quan trọng nhưng không có khả năng
sản xuất âm thanh một mình. Ở giọng hát (giọng nói) chủ yếu là 3 lĩnh vực chức năng liên
quan:
1. thở như một hệ thống đun nước gió, cung cấp không khí từ phổi;
(2) thanh quản với nếp gấp thanh nhạc (thông tục: các thanh âm thanh) trong đó âm thanh
hoặc âm thanh được sản xuất;
3. mũi, họng, miệng (ống) như một cơ thể âm thanh (bảng âm thanh, chẳng hạn như bụng
đàn guitar)
Nói với không khí thở ra. Tại đây, các dây thanh mở trước đó gần trong thanh quản và ra
khỏi phổi thở ra được xếp gọn bên dưới dây thanh. Tại một áp lực nhất định, những nếp gấp
thanh nhạc buộc phải ra và thoát không khí thở, nó tạo ra một hiệu ứng hút, làm cho dây
thanh gần một lần nữa ( "hiệu ứng Bernoulli"). Này được lặp lại một lần nữa và một lần nữa
và luồng không khí được liên tục bị gián đoạn bởi những nếp gấp thanh nhạc và kết quả là
một làn sóng âm thanh hay một âm thanh cơ bản mà hầu như âm thanh như một ống
rattling.
18
5.3.5. Luyện tập bài hát Giáng sinh
* Lời 2: * Lời 3:
19
Hãy phát âm (đọc hoặc hát) ca khúc “Ein biessen Frieden” dưới
đây. (https://www.youtube.com/watch?v=pQoxqI6n9p8)
20
Bài tập tự kiếm phần còn lại làm bài thi
5.3.8. Bài thi. “Sah ein Knab ein Röslein stehn” von Heinnrich Werner
(1815), lời thơ Wolfgang von Goethe (1771)
21
ai ai
https://www.youtube.com/watch?v=9pVQOjxyiPg
https://www.youtube.com/watch?v=wjc-NxtwV0k
22
DANH BẠ CÁC TRƯỜNG ĐẠI HỌC ÂM NHẠC TẠI ĐỨC
23
Weimar – Hochschule für Musik „Franz Liszt“ Weimar
Würzburg – Hochschule für Musik Würzburg
"Die Musik drückt das aus, was nicht gesagt werden kann und worüber zu
schweigen unmöglich ist." Victor Hugo
“ Âm nhạc thiền niệm ta những những sâu thẳm không thể nói ra được và
để câm lặng, càng không thể”. Victor Hugo
24