Professional Documents
Culture Documents
Кир Велики
Кир Велики
Вовед
Потекло на поимот
Според несигурни извори, династијата најверојатно ја основал Ахемен, околу 700 г. п.н.е. а него
го наследил неговиот син Теисп.[9] Според натписите по смртта на синот на Ахемен, престолот
го наследиле двата негови сина, Кир I од Аншан и Аријарамн од Персија. Нив ги наследиле
нивните синови Камбиз I од Аншан и Арсам од Персија.[10]
Според Херодот, Камбиз I не бил крал, туку благородник,[11] кој се оженил за принцезата
Мандана, ќерка на Астијаг, владетелот на Медиското Царство и лидиската принцеза Аријена. Од
нивниот брак е роден само еден син, Кир II, познат како Кир Велики, кој името го добил по дедо
му.
И податоците за можните жени на Кир II не се
сигурни. Според Херодот и Бехистунските записи,[2]
првата жена на Кир II била Касандана, која му родила
два сина, Камбиз II и Смердис, кои и двајцата владееле
кратко со Персија. Кир II имал и три ќерки, Артистона,
Атоса и Роксана. Атоса се омажила за Дариј Велики и
го родила Ксеркс I, наследникот на Дариј.[12]
Младост
Постои митска приказна од Херодот за детството на Кир, која е слична на другите митски
легенди за напуштените деца, како што се легендите за Едип, Мојсеј и приказната за Ромул и Рем.
Според легендата, по раѓањето на Кир, неговиот дедо Астијаг сонувал сон, кој бил протолкуван
од свештениците дека неговиот внук ќе го симне од престолот. Затоа тој му наредил на својот
потчинет Харпаг да го убие детето. Харпаг од морални причини не можел да го убие детето и го
дал на овчарот Митрадат, да го остави во планина да умре. Но овчарот и неговата жена, Цина, се
сожалиле и го посвоиле детето, а своето мртвороденче му го покажале на Харпаг како Кир.[16]
Кога Кир наполнил 10 години станало очигледно дека тој не е нивно родено дете, бидејќи имал
„благородничко однесување“. Откако во детска игра, Кир го искамшикувал благородничкиот
син,[17] кралот Астијаг го испитал момчето[18] и открил дека многу личат меѓусебе.[19] Тој му
дозволил на Кир да им се врати на своите биолошки родители, Камбиз и Мандана,[20] а Харпаг
бил сурово казнет за неизвршената должност, така што му го погубиле синот и неговото месо го
послужиле на приредениот банкет.
Медиско Кралство
Кога татко му починал, во 552 година
п.н.е. Кир станал крал на Аншан, но не
бил независен владетел, бидејќи, како и
неговите претходници, морал да ја признае
врховната власт на Медија. За време на
владеењето на Астијаг, Медиското Царство
се протегало од малоазиската држава
Лидија на запад, до племето Парти и
Персија на исток, и го заземало
најголемиот дел од древниот исток.
Кир ја презел медиската круна, а во 546 година п.н.е. се прогласил и за крал на Персија. Арсам,
кој бил владетел на Персија под Медијците, морал да отстапи,[22] а неговиот син Хистапс, кој бил
втор братучед на Кир, бил прогласен за сатрап на Партија и Фригија. Арсам живеел долго и
дочекал да го види својот внук Дариј I Велики како шах на Персија, по смртта на Кир Велики и
неговите два сина.[23]
Покорувањето на Медија довело до низа на нови војни на Кир. Тој го поштедил животот на
Астијаг и се оженил за неговата ќерка Амитис и на тој начин склопил мир со неколку вазални
држави: Бактрија, Партија и Сака.[24] Но некои од сојузниците на Астијаг, како на пример, кнезот
Крез од Лидија, Набонаид — последниот крал на Вавилон, и египетскиот крал Амазис II ги
здружиле силите против Кир.
Нововавилонско Кралство
По освојувањето на Вавилон, Кир се прогласил за „крал на Вавилон, крал на Сумери и Акади, крал
на четирите краеви на светот“, што било запишано на познатиот Киров цилиндар, поставен во
темелите на есагилскиот храм посветен на богот Мардук. Во текстот на цилиндарот, кралот
Набонаид се опишува како безбожник, а се велича победникот Кир како миленик на богот
Мардук. Исто така, за Кир се спомнува дека го подобрил животот на жителите на Вавилон, дека
им помагал на мигрантите и ги обновувал храмовите. Кировиот цилиндар во историјата се смета
за прв пишан споменик за човековите права.
Според Бехистунските натписи на Дариј Велики, Кировата власт опфаќала најголемо царство во
дотогашната историја.[5] Кон крајот на неговото владеење, Ахеменидското Персиско Царство се
протегало од Мала Азија и Јудеја на запад, до реката Инд на исток.[31]
Смрт
Во разни записи постојат различни
податоци за смртта на Кир Велики.
Херодот навел дека Кир загинал во
битката против Масагети, племе кое
живеело во најјужните степи на
денешен Казахстан и Узбекистан, а
каде отишол по наговор на кралот
Крез.[32] Масагетите биле во сродство
со Скитите, што се гледало по
начинот на живеење и облекување, а Границите на Ахеменидското Царство на Кир, пресликани
како и Скитите биле одлични преку модерните државни граници.
коњаници. Со цел да го осигури
своето царство од упадите на тие
племиња, Кир прво испратил брачна понуда на кралицата Томирис, но таа го одбила. Затоа, тој
одлучил со воена сила да ја заземе територијата на Масагетите околу 529 п.н.е.[33] поради што
почнал да гради мостови и бродови долж реката Сир Дарја, која ги одвојувала двете кралства.
Кралицата Томирис го повикала Кир да го сопре нападот и да нивните војски достоинствено се
судрат на однапред договорена локација, околу еден ден оддалеченост од реката. Кир, иако ја
прифатил понудата на Томирис, сепак решил да ѝ постави замка. Бидејќи Масагетите не знаеле за
виното и неговото дејство, Кир на договореното место поставил логор со малку војска и многу
храна и вино. Поголемиот дел од војската ја сокрил во заседа. Војската на Масагетите,
предводена од синот на Томирис, генералот Спаргапис, го нападнала логорот и лесно го освоила,
и прославила со храната и виното што било оставено. Ненавикнати на вино, тие се опиле, што
значително ја намалило нивната сила, па Кир можел лесно да ги победи. Спаргапис бил заробен,
и кога се освестил, извршил самоубиство. Кога кралицата Томирис слушнала на кој начин Кир
победил, таа се заколнала на одмазда, и со другиот дел од својата војска жестоко го нападнала. Во
битката, која Херодот ја опишал како најжестока и најкрвава битка која ја водел Кир, и како
најкрвава битка на стариот век воопшто, Кир загинал, а Томирис наредила да му се отсече главата
како одмазда за смртта на нејзиниот син.[32] Оваа верзија на Херодот, историчарите ја сметаат за
неточна, дури и самиот Херодот кажал дека таа е една од верзиите која тој ја слушнал.[34]
Постојат кажувања дека војниците на Кир го нашле и вратиле телото на својот водач,[35] а според
други дека Томирис го нашла телото на Кировиот двојник.
Историчарот Ктезиј, во своето дело Персика, навел дека Кир загинал во борбата со Дебриковата
пешадија, која била помогната од скитските коњаници, стрелци и Индијци на слонови. Според
Ктезиј оваа битка се случила североисточно од реката Сир Дарја.
Историчарот Ксенофонт, во делото Киропедија, тврдел дека Кир починал мирно во главниот град
на Персија.[36]
Вавилонскиот свештеник Берос тврдел дека Кир загинал во борба против Дахите (конфедерација
од три древни ирански племиња) североисточно од Сир Дарја.[37]
Гробница
Историските наоди од Вавилон наведуваат дека Кир починал во август 530 година п.н.е. и дека
го наследил синот Камбиз II. Помладиот син, Смердис, починал пред Камбиз да тргне во воените
походи на исток. Според Херодот, Камбиз го убил својот брат за да ги избегне караниците околу
наследувањето на царскиот престол. Камбиз II ја продолжил политиката на својот татко и успеал
да го покори и спои Египет. Починал по седум години владеење, а се претпоставува дека
неговата гробница била во Пасаргад.[41] По неговата смрт, на престолот дошол узурпаторот
Гаумат кој се нарекол Смердис и владеел 7 месеци, а од престолот го тргнал царот Дариј I Велики.
Наследство
Големината на Кир најдобро ја искажал Чарлс Фриман во книгата Грчки достигнувања: „Во однос
на големината на достигнувањата, Кир се наоѓа далеку над македонскиот крал Александар, кој го
уништил царството во 320 година п.н.е. но не овозможил никаква стабилна алтернатива“.[42]
Кир Велики бил еднакво голем и како војник освојувач
и како државник. На освоените територии спроведувал
политика на великодушност, а не политика на
репресалии, ги почитувал другите локални религии и
бил во состојба да покорените народи ги претвори во
свои посветени следбеници.[43] Политичката
инфраструктура, која тој ја поставил, овозможила да
Ахеменидското Царство опстане уште долго време по
неговата смрт.
Тој низ историјата бил запаметен како личност многу поголема од човек кој основал царство. Кир
станал епитом за високи квалитети кои се барале од древните владетели, што вклучувало
херојски особини на освојувач, кој бил толерантен и великодушен исто толку колку што бил и
храбар. Неговата особеност влијаела на Старите Грци, на Александар Велики,[39] а со
пренесувањето на традицијата и на Старите Римјани, и сите нас до денес.
Религија
Некои современи муслимански теоретичари сметаат дека ликот од Куранот Дул Карнајн е
всушност Кир Велики.[48] Оваа теорија била поставена од сунитските теоретичари Абул Калам
Азад и Абул Ала Маудуди, и била потврдена од шиитскиот теолог и филозоф Мухамед Хусеин
Табатабаи, во делото „Тавсир ал Мизан“ и од големиот ајатолах Насер Макарен Ширази.
Политика и филозофија
Во текот на своето владеење, Кир воспоставил контрола над огромните територии на бројните
освоени кралства, така што ги задржал и проширил медиските сатрапии (покраини). Овој тип на
организација на освоените територии поделени во провинции, со кои управувале локални
кралеви наречени сатрапи, продолжила и за време на Дариј Велики.[49] Кир од нив барал само да
плаќаат данок и регрути за војска.
Во 1992 година, Кир бил ставен на списокот на 100-те највлијателни луѓе во целокупната човечка
историја, според Мајкл Х. Харт. Во декември 2003 година, иранската активистка и борец за
човекови права Ширин Ебади, при добивање на Нобеловата награда за мир изјавила:[51] „Јас сум
Иранка, потомок на Кир Велики. Тој цар на врвот од својата моќ пред 2500 години прогласил како
не сака да владее со тие кои тоа не го сакаат. Ветил дека нема да присилува никого да ја смени
својата религија и дека ќе ги почитува сите малцинства. Документот на Кир Велики би требал
да се проучува во историјата на човековите права.“
Киров цилиндар
Кировиот цилиндар е антички документ во облик на цилиндар направен од глина, кој го издал
Кир Велики. Цилиндарот е направен по повод на освојувањето на Вавилон во 539 година п.н.е.
Текстот бил напишан со акадско клинесто писмо, во име на персискиот ахеменидски крал Кир
Велики.[53][54] Цилиндарот бил откриен во урнатините на Вавилон во Месопотамија (денешен
Ирак) во 1879 година,[53] од асирско-британскиот археолог Хормузд Расам. Денес, цилиндарот кој
се состои од повеќе парчиња, е во сопственост на Британскиот музеј. Деловите од цилиндарот,
кој е долг 22,5 сантиметри и со пречник, во најширокиот дел, од 10 сантиметри, познати како
фрагмент А и Б, биле споени во 1972 година.[55]
Воена стратегија
Битката кај Тимбра била судир помеѓу војските на Кир и лидискиот крал Крез, во 547 година
п.н.е. Кир ненадејно ги нападнал Лидијците во зимски период,[59] затоа што Лидијците не биле
навикнати на студено време. Исто така, очекуваната помош од сојузниците, Вавилонци, Арапи и
Грци, изостанала, бидејќи не можеле да соберат доволно војска. Но и без нив, лидиската војска
била три до четири пати поголема од таа на Кир и имала посебно моќна коњаница. Кир уште на
самиот пат кон Лидија забележал дека коњите од неговата војска се плашат од камилите кои
служеле за пренесување на намирници, бидејќи не биле навикнати на нивниот мирис. Затоа,
пред самата битка, Кир формирал прва воена формација од камили и ја ставил на чело на својата
војска. Стратегијата му била многу успешна, бидејќи непријателската коњаница веднаш на
почетокот се разбегала со што и конечната победа била брза. Крез бил заробен по опсадата на
Сарда истата година, а според Ктезиј, Кир и овде се послужил со итрина. Неговиот генерал Оебар
го посоветувал војниците да одат на стапови за да изгледаат како гигантски воини, што
предизвикало страв и паника кај жителите на Сарда, по што градот бил лесно освоен а Крез бил
заробен.
Кир водел неколку воени експедиции против полуномадските скитски племиња во Средна Азија.
Но победата над нив ја добил со измама во битката против моќното племе Масагети.[33] Тој го
искористил нивното непознавање на виното и неговото дејство за да извојува победа над нив.
Опсадата на Вавилон
Опсадата на Вавилон, тогашниот најбогат и најголем град во светот, била пример за една од
најитрите воени потфати, која се споредува со приказната за опсадата на легендарната Троја. За да
можат да влезат во градот, Персијците го смениле горниот тек на реката Еуфрат, која поминувала
низ градот, во соседниот канал и кога нивото на реката доволно паднал, персиските војници по
коритото влегле во самиот град.[30] Вавилонската војска се предала веднаш без борба, а Кир
лично влегол во градот и го заробил вавилонскиот крал Набонид.
Градежни проекти
Најзначаен градежен проект на Кир била изградбата на главниот град Пасаргад. Изборот на
локацијата за изградба на новиот град била водена од естетски причини, било избрано подигнато
место во долина опкружена со планини, и од политички причини, бидејќи тука била победена
медиската војска. Изградбата почнала околу 546 година п.н.е. а градот брзо станал центар на
политичката моќ на државата. Градот бил административен центар и место за одмор на Кир.
Пасаргад имал софистициран систем за наводнување со канали.
Градскиот центар го претставувала
тврдината Tall-i-takht (Престолно Брдо),
која била поставена на брдо[60] и со
јужната страна била свртена кон „рајските
градини“. Тврдината се состоела од два
помали дела: резиденциска палата и сала
за прием (Ападана), кои биле направени во
типична персиска архитектура. Ападана
имала бројни столбови и влез на југоисток,
а гостинот морал прво да помине низ
влезна врата и мост поставен преку реката Ападана во Пасаргад
Пулвар. [61] Се верува дека, според начинот
на градбата и изборот на локацијата,
Пасаргад бил урнек за изградба на атинскиот Акропол.
Архитектурата и уметноста во самиот град била мешавина од
традициите на другите царства: Елам, Вавилон, Асирија, Египет
и Анадолија.
Во денешно време постојат само урнатини од величествениот Пасаргад кој бил уништен од
времето, бројните земјотреси и воените разурнувања од Македонците, Арапите, а посебно од
Монголците. Овие урнатини денес се важно археолошко наоѓалиште и се туристичка атракција
на Иран.
Хронологија
600 п.н.е — раѓањето на Кир Велики според Стариот завет.
576 п.н.е — раѓањето на Кир Велики според модерни проценки.
552 п.н.е — По смртта на Камбиз I, Кир Велики станува крал на Аншан.
552 п.н.е — Побуна на Кир против Медијците.
549 п.н.е — Со помошта на Харпаг, Кир ја води својата војска против Медијците и го
освојува главниот град Екабатан и Медиската Империја.
546 п.н.е — Кир ја прифаќа медиската круна, и се прогласува за „крал на Персија“.
540-ти п.н.е — бил поразен Крез во војната против Персијците, пад на Лидиското
Царство.
540-ти п.н.е — Персиските војсководци Мазар и Харпаг ја освоиле цела Мала Азија,
Ликија, Киликија и Феникија, вклучувајќи ги и грчките градови.
542 п.н.е — враќање на персиската војска во Персија.
539 п.н.е — Кир Велики го победил Набонид и го освоил Вавилонското Кралство, како
што било запишано во делата на Африкан, Птоломеј, Евзебиј и Диодор .
537 п.н.е — по освојувањето на Вавилон, Кир им дозволува на Евреите да се вратат
во Ерусалим, со што завршиле 70-те години на вавилонското прогонство. Помал број
од нив, околу 50.000 се вратиле, а мнозинството останале во Вавилон, каде живееле
во релативно добри услови.
530 п.н.е — смртта на Кир Велики (според Херодот и Ктезиј, во борба против Скитите,
Ксенофонт во Киропедија тврдел дека умрел во главниот град Пасаргад, а го наследил
неговиот син Камбиз II.
Поврзано
Ахеменидско Царство
Персија
Вавилонија
Набонид
Камбиз II
Наводи
1. Dandamaev, M. A. (1989). A political history of the Achaemenid empire. Leiden: Brill. стр. 71.
ISBN 90-04-09172-6..
2. „ACHAEMENID DYNASTY – Encyclopaedia Iranica“. www.iranicaonline.org. Посетено на
2019-05-01.
3. Boardman, John (1994). The Cambridge Ancient History IV: Persia, Greece, and the
Western Mediterranean, C. 525–479 B.C. Cambridge: Cambridge University Press.
стр. Chapter 3c, 170. ISBN 0-521-22804-2..
4. Beckwith, Christopher (2009). Empires of the Silk Road: A History of Central Eurasia from
the Bronze Age to the Present. Princeton and Oxford.: Princeton University Press. стр. 63.
ISBN 978-0-691-13589-2. p. 63..
5. Kuhrt, Dr A. (2007-12-03). The Persian Empire: A Corpus of Sources of the Achaemenid
Period (англиски). Routledge. стр. 647. ISBN 9781134076345.
6. „CYRUS i. The Name – Encyclopaedia Iranica“. www.iranicaonline.org. Посетено на 2019-
05-01.
7. Schmitt, Rüdiger (2010). CYRUS i. The Name. Routledge & Kegan Paul. стр. 515.
8. The Presbyterian review and religious journal (англиски). 1846.
9. „ACHEMENET“. www.achemenet.com. Посетено на 2019-05-01.
10. Naming the World. University of Arizona Press. стр. 127–167. ISBN 9780816539062.
11. „CAMBYSES – Encyclopaedia Iranica“. www.iranicaonline.org. Посетено на 2019-05-01.
12. Briant, Pierre. From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire. стр. 63. ISBN 978-
1-57506-120-7.
13. Kuhrt, Amélie (1995). The Ancient Near East: c. 3000–330 BC. Routledge Publishers.
стр. 661. ISBN 0-415-16762-0.
14. Kohl, Benjamin G.; Witt, Ronald G.; Welles, Elizabeth B. (1978). The Earthly Republic:
Italian Humanists on Government and Society (англиски). Manchester University Press.
ISBN 9780719007347.
15. Grayson (1975). Assyrian and Babylonian Chronicles. стр. 111.
16. „Authors“. www.gatewaytotheclassics.com. Посетено на 2019-05-01.
17. „Herodotus, The Histories, Book 1, chapter 114, section 1“. www.perseus.tufts.edu.
Посетено на 2019-05-01.
18. „Herodotus, The Histories, Book 1, chapter 115, section 1“. www.perseus.tufts.edu.
Посетено на 2019-05-01.
19. „Herodotus, The Histories, Book 1, chapter 116, section 1“. www.perseus.tufts.edu.
Посетено на 2019-05-01.
20. „Gateway to the Classics: Stories of the East From Herodotus by Alfred J. Church“.
www.gatewaytotheclassics.com. Посетено на 2019-05-01.
21. Dušanić, Slobodan (1983). Stari svet. Beograd: Narodna knjiga-Vuk Karadžić-Rad.
стр. 127–129.
22. Balcer, Jack Martin (1984). Sparda by the bitter sea: imperial interaction in western Anatolia
(англиски). Scholars Press.
23. Turner, Ariel. „Encyclopaedia Iranica“. CC Advisor. Посетено на 2019-05-01.
24. CURTIS, JOHN (2004-06). „PIERRE BRIANT: From Cyrus to Alexander: A History of the
Persian Empire. xx, 1,196 pp. Winona Lake, Indiana: Eisenbrauns, 2002. $69.50“. Bulletin of
the School of Oriental and African Studies. 67 (2): 229–230.
doi:10.1017/s0041977x04230166. ISSN 0041-977X.
25. „The History of Herodotus“. Архивирано од изворникот на 2011-06-29.
26. Dušanić, Slobodan (1983). Stari svet. Beograd: Narodna knjiga-Vuk Karadžić-Rad. стр. 46–
47.
27. „Some thoughts on neo-Elamite chronology“ (PDF).
28. „Quelques éléments concernant la prise de Babylone par Cyrus“ (PDF).
29. Briant, Pierre (2002). From Cyrus to Alexander: A History of the Persian Empire. Winona
Lake: Eisenbrauns. стр. 41.
30. Potts, Daniel T. (1997). Mesopotamian Civilization: The Material Foundations (англиски).
Cornell University Press. ISBN 9780801433399.
31. „CYRUS iii. Cyrus II The Great – Encyclopaedia Iranica“. www.iranicaonline.org. Посетено
на 2019-05-01.
32. „Internet History Sourcebooks“. sourcebooks.fordham.edu. Посетено на 2019-05-01.
33. Grousset, Rene (1970). The Empire of the Steppes. Rutgers University Press. стр. 9.
ISBN 0-8135-1304-9..
34. Luraghi, Nino (2001-11-22). The Historian's Craft in the Age of Herodotus (англиски). OUP
Oxford. ISBN 9780191528897.
35. DandaMayev, Muhammad A. CYRUS iii. Cyrus II The Great, Encyclopædia Iranica. стр. Vol.
VI, Fasc. 5, pp. 516–21.
36. „CYROPAEDIA – Encyclopaedia Iranica“. www.iranicaonline.org. Посетено на 2019-05-01.
37. Dandamaev, M.A. (1989). A political history of the Achaemenid empire. Brill. стр. 67.
38. Centre, UNESCO World Heritage. „Pasargadae“. UNESCO World Heritage Centre
(англиски). Посетено на 2019-05-01.
39. Wilcken, Ulrich; Borza, Eugene N. (1967). Alexander the Great (англиски). W. W. Norton &
Company. ISBN 9780393003819.
40. Scott-Kilvert, Ian (1973). Life of Alexander, 69, in Plutarch: The Age of Alexander. Penguin
Classics. стр. 326.
41. „CHN | News“. web.archive.org. 2009-11-29. Архивирано од изворникот на 2009-11-29.
Посетено на 2019-05-01.
42. Freeman, Charles (1999). The Greek Achievement. New York: The Foundation of the
Western World. ISBN 0-7139-9224-7..
43. ноември xix.htm „Cyrus the Great“. www.ccel.org. Посетено на 2019-05-01.
44. Frye, Richard N. (Richard Nelson), 1920-2014. ([1963]). The heritage of Persia. World Pub.
Co. OCLC 582578411.
45. „Isaiah 45 / Hebrew - English Bible / Mechon-Mamre“. www.mechon-mamre.org. Посетено
на 2019-05-01.
46. Goldwurm, Hersh (1982). History of the Jewish People: The Second Temple Era. ArtScroll.
стр. 26, 29. ISBN 0-89906-454-X..
47. Schiffman, Lawrence (1991). From text to tradition: a history of Second Temple and Rabbinic
Judaism. KTAV Publishing. стр. 35, 36. ISBN 978-0-88125-372-6..
48. „ معرفة المعاد( المجلد الرابع) المتقين | المكتبة: “| قّصة ذي القرنين وسّد يأجوج ومأجوج.
www.motaghin.com. Посетено на 2019-05-01.
49. Curtis, John E.; Reade, Julian E.; Collon, Dominique (1995). Art and empire: treasures from
Assyria in the British Museum : [exhibition] (англиски). British Museum Press for the
Trustees of the British Museum. ISBN 9780714111407.
50. Wilcox, Peter; MacBride, Angus (1986). Rome's Enemies: Parthians And Sassanid Persians.
Osprey Publishing. стр. 14. ISBN 0-85045-688-6..
51. „The Norwegian Nobel Institute / Lectures / Shirin Ebadi 2003“. web.archive.org. 2006-09-
07. Архивирано од изворникот на 2006-09-07. Посетено на 2019-05-01.
52. „Preview Cyrus The Great - Spenta Productions makes films about history's untold stories
Cyrus the Great Movie“. www.spentaproductions.com. Посетено на 2019-05-01.
53. „CYRUS iv. The Cyrus cylinder – Encyclopaedia Iranica“. www.iranicaonline.org. Посетено
на 2019-05-01.
54. Kuhrt, Amélie (2007). The Persian Empire: A Corpus of Sources of the Achaemenid Period.
London: Routledge. ISBN 978-0-415-43628-1..
55. „The Cyrus Cylinder“. British Museum (англиски). Посетено на 2019-05-01.
56. Wiesehöfer, Josef. (2001). Ancient Persia : from 550 BC to 650 AD (New. изд.). London: I.B.
Tauris. стр. 44–45. ISBN 1860646751. OCLC 47736588.
57. „History of Iran: The Cyrus the Great Cylinder“. www.iranchamber.com. Посетено на 2019-
05-01.
58. Duncker, Max (1881). History of Antiquity. London: Richard Bentley. стр. 352.
59. јануари 0126&redirect=true „Herodotus, The Histories, Book 1, chapter 1, section 0“.
www.perseus.tufts.edu. Посетено на 2019-05-01.
60. „Google Maps“. Google Maps. Посетено на 2019-05-01.
61. „History of Iran: Pasargadae“. www.iranchamber.com. Посетено на 2019-05-01.
62. „Restoration of Cyrus' Tomb to be Resum“. www.payvand.com. Архивирано од изворникот
на 2019-05-01. Посетено на 2019-05-01.
63. „Pasargadae Can Withstand Earthquakes“. www.payvand.com. Архивирано од изворникот
на 2011-06-24. Посетено на 2019-05-01.
Надворешни врски
Кир Велики (http://www.iranchamber.com/history/cyrus/cyrus.php): статија на иранската
општествена комора
Ксенофонтова Киропедија (http://www.iranchamber.com/history/xenophon/cyropaedia_xen
ophon_book1.php)
Статијата „Кир Велики“ е избрана
статија. Ве повикуваме и Вас да
напишете и предложите избрана статија
(останати избрани статии).
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/w/index.php?title=Кир_Велики&oldid=5063271“