REKABENTUK

INSTRUKSIONAL
ADDIE
ADDIE merupakan model reka
bentuk pengajaran yang biasa
digunakan dalam proses pemilihan
dan penghasilan media.
A – Analyse (Analisis)
D – Design (Reka bentuk)
D – Develop (Bina)
I – Implement (Laksana)
E – Evaluate (Nilai)
1. Analisis (Analyse)

Pada peringkat ini beberapa analisis akan dilakukan seperti

analisis persekitaran pembelajaran, analisis pengguna dan
menentukan matlamat pengajaran. Terdapat beberapa
soalan yang boleh diajukan semasa proses analisis iaitu :

•Siapakah pengguna dan apakah sifat-sifatnya?

•Menentukan sikap baru yang akan dipamerkan
•Apakah jenis halangan pembelajaran yang wujud?
•Apakah pilihan bentuk penyampaian pembelajaran?
•Apakah tempoh masa yang diperlukan untuk
menyiapkan projek tersebut?
 Keperluan ICT

Kenapa perlunya kepada ICT?

 Untuk menghasilkan aktiviti yang menarik perhatian dan

berkesan

 Aktiviti boleh dirancang secara sistematik

 Media boleh menyumbang dan memudahkan perkembangan

intelektual kanak-kanak

 Penggunaan deria secara maksimum

 Cara belajar
Bagaimana manusia belajar ?

• 83% melalui penglihatan

• 11% melalui pendengaran

• 3 ½ % melalui hidu

• 1 ½ % melalui sentuhan

• 1% melalui rasa

Sumber: Ubhasuai dari Dwyer, Strategies for improving visual learning, 1978
Kon Pengalaman Pembelajaran Dale (1946)

Simbol Pengalaman abstrak

verbal

Simbol visual
Pengalaman
Visual statik/audio
Ikonik
Visual bergerak/audio

Bahan Pameran
Pengalaman
Lawatan
Enaktif
Tunjuk cara

Pengalaman lakonan
Pengalaman tiruan
Pengalaman sebenar

6
ADDIE merupakan model reka
bentuk pengajaran yang biasa
digunakan dalam proses pemilihan
dan penghasilan media.
A – Analyse (Analisis)
D – Design (Reka bentuk)
D – Develop (Bina)
I – Implement (Laksana)
E – Evaluate (Nilai)
2. Reka bentuk (Design)

Reka bentuk merupakan proses menentukan cara

pembelajaran akan berlaku di dalam kelas.

Di antara langkah yang dilakukan pada fasa reka

bentuk adalah

•Dokumentasi projek yang mengandungi reka

bentuk berarahan, visual dan strategi rekabentuk

•Aplikasi strategi pengarahan bergantung kepada

sikap yang dipamerkan oleh pengguna seperti
kognitif, afektif dan psikomotor.
Panduan menggunakan elemen teks

Teks adalah elemen utama dalam proses penyampaian

maklumat – sekiranya teks kurang jelas elemen-elemen
media lain akan gagal menyampaikan makna yang
dikehendaki.
•Pastikan teks yang digunakan ringkas tetapi
padat.
•Gunakan typeface dan fon yang bersesuaian.
•Pastikan teks boleh dibaca dari jarak yang
sesuai.
•Pemilihan stail tulisan dan warna teks
bersesuaian dengan kumpulan sasaran dan
suasana persembahan.
•Pastikan fon yang digunakan sedia ada pada
sistem komputer lain.
 Font yang sesuai

 Format teks harus konsisten dari segi

jenis dan saiz font, reka letak, warna dan
lokasi
 Jangan tulis terlalu banyak teks dalam
satu skrin.
 Tingkatkan jarak antara ayat jika teks itu
terlalu panjang
Barisan ayat yang sangat rapat atau jarak susah dibaca

• Teks sukar dibaca jika

barisan terlalu rapat
antara satu dengan lain

• Teks menjadi terputus jika

barisan terlalu jarak antara

satu dengan lain

• Teks mudah dibaca jika

barisan antara satu dengan
lain ialah 1.5 kali tinggi huruf ‘m’

12
Contoh tajuk huruf besar dan huruf kecil

PUSAT TEKNOLOGI INSTRUKSIONAL DAN MULTIMEDIA

(20 poin Arial)

Pusat Teknologi Instruksional dan Multimedia

(20 poin Arial)

13
Saiz dan Jenis huruf

Jarak pandangan dan tinggi huruf bagi bahan bukan tayang

Jarak Pandangan *Tinggi huruf (minimum)

10 kaki 1/2 inci
20 kaki 1 inci
30 kaki 2 inci
40 kaki 3 inci
60 kaki 4 inci
70 kaki 5 inci
80 kaki 6 inci

*Huruf kecil
Sesuai untuk poster dan papan buletin 14
 Saiz dan jenis huruf komputer bagi bahan tayang

Bahan Saiz huruf (minimum) Jenis huruf

Slaid 18 poin Ariel (Sans serif)

Times Roman

Transparensi 18 poin Ariel (Sans serif)

Times (Serif)

Video 30 poin Ariel (Sans serif)

Times (Serif)

PowerPoint 20 poin Ariel (Sans serif)

Times (Serif)
15
 Contoh huruf komputer mengikut saiz dan jenis
(Sans Serif)

Ariel 20 poin Ariel 20 poin

Ariel 24 poin Ariel 24 poin
Ariel 28 poin Ariel 28 poin
Ariel 32 poin Ariel 32 poin

Ariel Narrow 20 poin Ariel Narrow 20 poin

Ariel Narrow 24 poin Ariel Narrow 24 poin
Ariel Narrow 28 poin Ariel Narrow 28 poin
Ariel Narrow 32 poin Ariel Narrow 32 poin

16
Contoh huruf komputer mengikut saiz dan jenis (Serif)

Times Roman 20 poin

Times Roman 24 poin
Times Roman 28 poin
Times Roman 32 poin

Courier New 20 poin

Courier New 24 poin
Courier New 28 poin
Courier New 32 poin

17
Panduan menggunakan elemen grafik / visual

1. Pilih grafik yang bersesuaian dengan

kumpulan sasaran.
2. Pilih grafik yang tidak menyentuh sensitiviti
kaum atau agama.
3. Pilih kategori grafik yang sesuai dengan
keperluan tugas.
4. Pilih kedalaman warna yang bersesuaian
dengan keperluan aplikasi.
5. Gunakan spesifikasi grafik yang boleh
digunakan tanpa masalah pada sistem
berkeupayaan rendah.
 Panduan menggunakan elemen grafik / visual

• Grafik merujuk kepada pelbagai persembahan imej atau

paparan visual tidak bergerak seperti gambar, lukisan,
lakaran, gambarfoto, ilustrasi dan sebagainya.

• Ia merupakan elemen multimedia yang penting bagi

memberi penekana dalam suatu proses penyampaian
maklumat.

• Grafik mampu menyampaikan sesuatu maklumat dengan

cepat, tepat, menarik dan berkesan memandangkan
ianya disampaikan dalam bentuk visual.

• Grafik juga boleh memfokuskan perhatian pengguna

terhadap maklumat yang ingin disampaikan
 Kadar realisme visual

Visual
Tinggi

Rendah
Tidak realistik Kesederahaan Sangat realistik
 Kadar realisme visual

Gambar realistik Gambar sederhana

realistik
Visual realistik
Kesan penggunaan visual terhadap ingatan
semula

Ingat semula Ingat semula

Kaedah pengajaran
3 jam kemudian 3 hari kemudian

Nyatakan 70% 10%

Tunjukkan
72% 20%

Nyatakan dan Tunjukkan 85% 65%

 Pemilihan warna

 Pilih warna yang ada kontras antara latar

dengan imej atau teks
 Gunakan warna yang terang untuk kanak-
kanak
 Warna tidak semestinya boleh meningkatkan
pencapaian
 Pemilihan warna

 Warna kontras antara latar dengan

visual menjadikannya lebih jelas
Warna
 Untuk jadikan visual lebih jelas

 Dapatkan kontras yang baik antara latar dengan

visual
 Contoh:

Imej/teks Latar

Hitam Kuning

Hijau Putih

Merah Putih

Biru Putih

26
Teks Latar

Putih Biru

Hitam Putih

Kuning Hitam

Putih Hitam

27
Visual Latar

28
Contoh warna yang tidak kontras (Susah
dibaca)

Teks Latar

Putih Biru muda

Hitam Coklat tua

Kuning Putih

Hitam Biru tua

Kuning Merah

29
Elak dari menggunakan warna komplementari,
Contoh:

Kuning Merah

Oren Biru tua

Hijau Merah

30
Panduan menggunakan elemen audio

• Audio boleh digunakan bagi membantu proses

penyampaian persembahan agar ianya lebih
mantap dan berkesan.

• Ia juga boleh digunakan untuk meningkatkan

motivasi dan menimbulkan suasana yang
lebih menarik dan menghasilkan tumpuan
terhadap apa yang ingin dipersembahkan.
Panduan menggunakan elemen audio

1. Gunakan audio jika ianya bersesuaian dengan isi

kandungan aplikasi.
2. Pastikan pengguna mempunyai kuasa kawalan
(mengawal ketinggian audio, memberhentikan dsb)
terhadapnya.
3. Elak guna terlalu banyak kesan audio yang sama di dalam
sesebuah aplikasi bagi mengelakkan kebosanan.
4. Gunakan saiz dan kadar sampel yang tidak terlalu tinggi
bagi tujuan rakaman atau semasa menyimpan fail audio.
5. Elakkan guna audio jika ia didapati boleh mengganggu
persembahan.
 Audio
 Kanak-kanak suka kepada muzik
 Muzik lembut (calm) boleh membantu
menyediakan suasana yang selesa serta boleh
menarik perhatian

 Muzik yang kuat boleh digunakan untuk

memberi amaran atau menarik perhatian
 Panduan meggunakan elemen video

• Video merupakan antara elemen multimedia

yang dikatakan paling dinamik dan realistik
berbanding elemen-elemen multimedia lain.

• Video berupaya mempengaruhi motivasi

seseorang terhadap proses penerimaan
maklumat dan juga mempengaruhi perasaan
dan emosi para pengguna dengan lebih nyata.
 Elemen : Video
 Video merupakan antara elemen multimedia yang
dikatakan paling dinamik dan juga realistik
berbanding elemen-elemen yang lain.

 Penggunaan video dalam proses penyampaian

maklumat berupaya untuk mempengaruhi motivasi
seseorang terhadap proses penerimaan maklumat.
 Elemen : Video
Selain dari itu, video juga mampu membawa
unsur realistik atau keadaan sebenar kepada
para pengguna. Ini secara tidak langsung akan
mempengaruhi perasaan dan emosi
parapenggunanya dengan lebih nyata.
Kelebihan Mengunakan Video
Berikutnya merupakan sebahagian daripada kelebihan
penggunaan video di dalam aplikasi multimedia
pendidikan dan juga seterusnya dalam proses
pengajaran danpembelajaran :

 Maklumat Lebih Realistik

 Mampu Merangsang Pelbagai Deria
 Memudahkan Proses Pengulangan
 Meningkatkan Keberkesanan Proses Pengajaran dan
Pembelajaran
Kelebihan Mengunakan Video
Berikutnya merupakan sebahagian daripada kelebihan
penggunaan video di dalam aplikasi multimedia
pendidikan dan juga seterusnya dalam proses
pengajaran danpembelajaran :

 Maklumat Lebih Realistik

 Mampu Merangsang Pelbagai Deria
 Memudahkan Proses Pengulangan
 Meningkatkan Keberkesanan Proses Pengajaran dan
Pembelajaran
 Kelebihan Mengunakan Video
Mampu Meraih Emosi dan Mengubah Sikap
Menyediakan Kuasa Kawalan Kepada Pelajar
Membentuk Kemahiran dengan Lebih Pantas
dan Berkesan
Menjimatkan Masa, Tenaga dan Perbelanjaan
Panduan menggunakan elemen animasi

• Animasi merujuk kepada suatu proses menjadikan

sesuatu objek agar kelihatan hidup atau memberi
gambaran bergerak kepada sesuatu yang pada dasarnya
bersifat statik.
• Ia membolehkan sesuatu yang sukar untuk diterangkan
dengan menggunakan perkataan atau imej-imej statik
untuk diisampaikan dengan lebih mudah dan berkesan.

• Penggunaan animasi boleh menceriakan proses

penyampaian, disamping mampu memberi penegasan
kepada sesuatu penyampaian bagi membolehkan
perhatian penonton difokuskan kepada isi kandungan
yang ingin disampaikan
 Animasi
 Animasi digunakan untuk membantu
komunikasi verbal

 Gunakan animasi apabila perlu

 Animasi

 Animasi yang berlebihan akan mengganggu

tumpuan dan perhatian
 Elemen Multimedia: Animasi
Animasi mampu menyampaikan sesuatu
konsep yang kompleks secara visual dan juga
dinamik.

Ini membolehkan proses membuat hubungan

atau perkaitan mengenai suatu konsep atau
proses yang kompleks lebih mudah untuk
dipetakan ke dalam minda pelajar dan
seterusnya membantu dalamproses
pemahaman.
 Elemen : Animasi
Animasi digital juga boleh digunakan bagi
membantu menyediakan persekitaran
pembelajaran secara maya.
Ini terutamanya bagi menangani keadaan di
mana persekitaran yang sebenarnya sukar
atau tidak boleh disediakan, membahayakan
ataupun mungkin melibatkan kos yang tinggi.
 Elemen : Animasi
 Persembahan secara visual dan dinamik yang
disediakan oleh teknologi animasi mampu
memudahkan proses penerangan konsep atau pun
demonstrasi sesuatu kemahiran. Ianya membolehkan
seseorang pelajar memanfaatkan lebih banyak deria
dalam proses pengumpulan maklumat.
 Ini secara tidak langsung mempercepatkan proses
pemahaman serta mengekalkan maklumat tersebut
dalam tempoh masa yang lebih lama di dalam
ingatan.
ADDIE merupakan model reka
bentuk pengajaran yang biasa
digunakan dalam proses pemilihan
dan penghasilan media.
A – Analyse (Analisis)
D – Design (Reka bentuk)
D – Develop (Bina)
I – Implement (Laksana)
E – Evaluate (Nilai)
3. Bina (Develop)

Bina adalah proses mengarang dan

menghasilkan bahan pengajaran.

Kerja- kerja pembangunan projek mulimedia akan

dilakukan mengikut spesifikasi keperluan yang
dipersetujui.

Setiap pembangunan akan diuji agar ia konsisten

dan dapat beroperasi dengan berkesan.
ADDIE merupakan model reka
bentuk pengajaran yang biasa
digunakan dalam proses pemilihan
dan penghasilan media.
A – Analyse (Analisis)
D – Design (Reka bentuk)
D – Develop (Bina)
I – Implement (Laksana)
E – Evaluate (Nilai)
4. Laksana (Implement)

Laksana merupakan proses memasukkan pengajaran

dalam dunia sebenar.

Bahan pengajaran yang telah disiapkan akan diuji

kepada pengguna sebenar bagi mengenalpasti kesilapan
semasa proses pembangunan projek berlaku.

Sekiranya berlaku kesilapan, pembaikan akan dilakukan

sebelum ia diserahkan sepenuhnya kepada pengguna
sasaran untuk digunakan.

Cadangan bagaimana bahan P&P ICT yang disediakan

tersebut akan digunakan dalam peringkat pengajaran
dan pembelajaran yang
Nilai tambah terhadap aktiiviti pembelajaran dan
pengajaran dalam kelas

• Mencambah pemikiran kreatif dan kritis

• Aplikasi dalam kehidupan seharian
• Penerangan lebih explisit berbanding daripada
buku teks dan guru
• Demonstrasi hanya boleh dilakukan oleh
perisian kursus
• Unsur multimedia (grafik, teks, warna) menarik
perhatian dan memotivasikan pelajar
• Berupaya membawa pengalaman sebenar dalam
kelas (Contoh: Menerusi
‘video link’)
Cadangan bagaimana bahan P&P ICT yang disediakan
tersebut akan digunakan dalam peringkat pengajaran dan
pembelajaran yang
tertentu.

Laksanakan cadangan tersebut dalam pengajaran dan

pembelajaran anda
ADDIE merupakan model reka
bentuk pengajaran yang biasa
digunakan dalam proses pemilihan
dan penghasilan media.
A – Analyse (Analisis)
D – Design (Reka bentuk)
D – Develop (Bina)
I – Implement (Laksana)
E – Evaluate (Nilai)
5. Nilai (Evaluate)

Nilai merupakan proses mengenal pasti impak

pengajaran.

Fasa penilaian terbahagi dua iaitu formatif dan sumatif.

Penilaian formatif merangkumi setiap fasa dalam proses
ADDIE.

Penilaian sumatif pula hanya melibatkan rekabentuk

pengujian yang spesifik sahaja yang memerlukan
maklumbalas pengguna seperti isi kandungan, strategi
dan elemen multimedia melalui kaedah temubual, soal
selidik penyeliaan dan pengujian.
a) Adakan bahan p&p berasaskan ICT yang
disediakan benar-benar memberi impak kepada
proses pengajaran dan pembelajaran anda?

b) Adakah masa yang digunakan untuk

menyediakan bahan p&p tersebut sesuai
dengan masa bahan tersebut digunakan?

c) Apakah aspek dalam bahan P&P yang

dihasilkan tersebut perlu dibaiki lagi?

d) Adakah kaedah atau teknik pengajaran dan

pembelajaran yang digunakan sesuai untuk
mengintegrasikan bahan P&P yang dihasilkan?
Aspek lain yang perlu harus diberi
pertimbangan kandungan bahan

Ketepatan fakta

• Penerangan konsep
• Kejelasan
• Kedalaman (depth) dan Skop
• Bebas dari kesilapan
• Terkini
• Menerapkan nilai-nilai murni
• Nilai alam sekitar
• Kajian Masa Depan
Relevan dengan konsep yang diajar

• Pilihan aktiviti/bahan /objek

• Pengukuhan kefahaman
• Pengkayaan pengajaran dan
pembelajaran
• Lebih mudah difahami berbanding
penerangan buku dan guru
Aspek sokongan yang unik

• Boleh memberikan maklumbalas segera

kepada guru dan pelajar
• Boleh memberi maklumat tahap pencapaian
pelajar
• Mempunyai ciri-ciri yang membolehkan pelajar
belajar mengikut tahap kebolehan
• Adakah guru dan pelajar boleh mencapai rekod
kemajuan
• Sumber/bahan tambahan untuk guru