14/09/2023

ĐẠI HỌC Y DƯỢC TP. HỒ CHÍ MINH

KHOA DƯỢC

THỰC HÀNH DƯỢC LIỆU 1

Bộ môn Dược liệu

Năm 2023

1. NỘI DUNG THỰC TẬP

BÀI HỌC Nội dung Đánh giá

Tìm các cấu tử đặc trưng cho các dược liệu Kiểm tra chạy bàn xem
Bài 1. Soi bột
Phân biệt các loại tinh bột bằng kính hiển vi các cấu tử/ TB
Bài 2. Saponin Thực tập định tính dược liệu chứa saponin KQ thực hành

Bài 3. Flavonoid Thực tập định tính dược liệu chứa flavonoid KQ thực hành

Bài 4. Anthranoid Thực tập định tính và định lượng dược liệu chứa anthranoid KQ thực hành

Bài 5. Tannin Thực tập định tính và định lượng dược liệu chứa tannin KQ thực hành

Bài 6. Coumarin Thực tập định tính dược liệu chứa coumarin KQ thực hành
BÀI TỰ HỌC
Dược liệu khô Tổng 60 mẫu Dược liệu khô (e-learning) Thi tập trung cuối khóa
Độ ẩm, Độ tro, Hàm lượng Kiểm tra online trên e-
Bài giảng video trên e-learning
chất chiết được, Glycosid tim learning

1
 14/09/2023

2. THỜI KHÓA BIỂU THỰC TẬP

VÒNG TT Hình thức học Thời gian

Phổ biến nội qui, nội dung TT Online 15/09

VÒNG I

Buổi 1 + 2. Soi bột + Saponin Lab 18/09 – 13/10 *Chạy bàn/ Buổi 1

VÒNG II
16/10 – 10/11
Buổi 3 + 4. Flavonoid + Anthranoid Lab

VÒNG III

Buổi 5 + 6. Tannin + Coumarin Lab 13/11 – 07/12

*** Không thi thực tập cuối kỳ!

RUBRIC ĐÁNH GIÁ HỌC PHẦN THỰC HÀNH DL1

Tiêu chí đánh giá Mức độ đạt chuẩn quy định
Xuất xắc Tốt Đạt Không đạt Trọng
(10 – 8,5) (8,4 – 7,0) (6,9 – 4,0) (3,9 - 0) số
I. KIẾN THỨC
 Kiểm tra qua Pretest  Biện luận chính xác các nguyên  Phân tích các kết quả ĐT, ĐL.  Nhận xét chính xác KQ  Chưa nhận xét đúng KQ 30 %
trước buổi thực hành. nhân ả/hưởng các KQ của ĐT,  Nhận xét chính xác KQ phản p/ứ ĐT. phản ứng ĐT, các sai số
 Đánh giá qua hình thức ĐL, đề ra pp khắc phục trong ứng ĐT.  Nắm vững các qui trình của quá trình ĐL.
vấn đáp trong các buổi từng TH cụ thể.  Nắm vững các qui trình TT. thực hiện  Không hiểu các bước
thực hành.  Nhận xét c.xác KQ p/ứ ĐT. thực hiện trong quá trình
thực hành.
 Nhận thức dược liệu (bài  Trình bày đầy đủ thông tin  Trình bày đủ thông tin chính  Trình bày đủ thông tin  Trình bày không đủ thông 30%
kiểm tra cuối đợt TT) chính xác của > 8 DL trong xác của 7-8 DL trong chương chính xác của 4-7 DL tin c.xác của > 4 DL trong
chương trình học trình học. trong CT học CT học
II. CÁC KỸ NĂNG  Hoàn thành c.việc sớm hơn so  Thực hiện các thao tác thuần  Thực hiện TN nhiều lần  Vi phạm các nội qui an 40%
 Đánh giá trong từng buổi với qui định và có KQ c.xác thục cho kết quả thí nghiệm để thu 1 KQ tốt nhất. toàn phòng thí nghiệm
thực tập  Chủ động sắp xếp công việc chính xác  Phối hợp tốt với bạn  Thực hiện sai thao tác cơ
 Thực hiện các thao tác thuần  Phối hợp tốt với bạn theo yêu cầu GV. bản sau khi đã được
thục cho KQ thí nghiệm c.xác  Sắp xếp công việc hợp lý  Sắp xếp c.việc hợp lý hướng dẫn (>3 lần)
 Phối hợp tốt với bạn  Không vi phạm các nội qui an  Không vi phạm các nội
 Không vi phạm các nội qui an toàn phòng thí nghiệm qui an toàn PTN.
toàn PTN.  Thực hiện đúng hoàn toàn các  Th.hiện đúng thao tác cơ
 Thực hiện đúng hoàn toàn các thao tác cơ bản bản (có thể sai 1 lần sau
thao tác cơ bản khi đã được hướng dẫn)
III. THÁI ĐỘ Đạt/
 Đánh giá qua việc thực  Điểm tiên quyết để đánh giá học phần  Thực hiện không đúng các Không
hiện các nội qui TT trong nội qui – Thiếu bài TT Đạt
 Thực hiện đúng nội qui thực tập – Tham gia đầy đủ các buổi thực tập
các buổi TT.
Tổng số 100%

2
 14/09/2023

3. CÁCH TÍNH ĐIỂM HỌC PHẦN

STT Nội dung Điểm

1 Điểm thi NTDL *
3đ
(10 Dược liệu khô) + yêu cầu 4/10
2 Điểm Post-test * Kiểm tra online các nội dung không thực tập
1đ
(Tuần 6 – 27/10/2023)
3 Điểm thực hành * 6đ
3.1 Soi bột + ĐT tinh bột
3.2 Saponin
3.3 Flavonoid
3.4 Anthranoid
3.5 Tannin
3.6 Coumarin
TỔNG 10 đ

* Các nội dung bắt buộc, nếu thiếu sẽ không hoàn thành môn học

3. CÁCH TÍNH ĐIỂM HỌC PHẦN

CHI TIẾT ĐIỂM THI NHẬN THỨC DƯỢC LIỆU (NTDL)

1. Số dược liệu (tự học):

Phần NTDL (10 điểm): Chiếm 30% học phần
- 60 (danh sách và hình ảnh minh họa đã được upload trên e-learning)
- 60 DL được đem ra PTN vào 4 buổi thực tập trên lab. Cuối đợt TT, 1 tuần ôn thi trên lab.
- SV có thể tự học các DL khô tại tủ trưng bày DL của BMDL
- Nguồn tài liệu: + Sách Nhận thức cây thuốc và dược liệu – Xuất bản năm 2021.
+ Website: https://mplant.ump.edu.vn/
2. Số dược liệu thi: 10 DL/ 10 phút – Thi tại Giảng đường trong vòng 2 tuần sau kết thúc thực hành
3. Nội dung thi: Thang điểm chấm
Điểm liệt: < 4 /10 đ Chỉ thi một lần không thi lại
Tên tiếng Việt Tên Khoa học Bộ phận dùng Thành phần hóa học Tác dụng – công dụng
Tên Chi + Loài + Họ
0.2 điểm 0.3 điểm 0.1 điểm 0.2 điểm 0.2 điểm

*** Lưu ý: Nếu bỏ không ghi/ sai hoàn toàn tên KH, không chấm điểm dược liệu đó

3
 14/09/2023

3. CÁCH TÍNH ĐIỂM HỌC PHẦN

CHI TIẾT ĐIỂM POST-TEST

Phần Lý thuyết thực tập (Post-test): chiếm 10% điểm học phần

 Kiểm tra vào tuần 6 – 27/10/2023

 Nội dung:
 Độ ẩm, Độ tro, Hàm lượng chất chiết được, Glycosid tim 10 đ

 Hình thức: Trắc nghiệm và/ hoặc câu hỏi ngắn (10 câu)

 Thời gian: 5 phút

TỔNG TB: 10 đ x 0.1

3. CÁCH TÍNH ĐIỂM HỌC PHẦN

CHI TIẾT ĐIỂM THỰC HÀNH

Phần điểm quá trình thực tập: Chiếm 60% điểm học phần
Gồm các phần sau (6 bài thực tập trên lab):
+ Pre-test (hoàn thành trước buổi thực tập): 2 đ + Vấn đáp: mỗi buổi ≥ 6 SV
10 đ + Thao tác và kết quả: 6 đ 10 đ
(20 %) Kết thúc học phần: khoảng 3 – 4 điểm  TB
(80 %) + Vệ sinh: 2 đ

 Buổi 1: Soi bột (Kiểm tra tinh bột và cấu tử_ chạy bàn)
 Buổi 2: Saponin
 Buổi 3: Flavonoid
 Buổi 4: Anthranoid
 Buổi 5: Tannin
 Buổi 6: Coumarin
TỔNG TB: 10 đ x 0.6
8

4
 14/09/2023

4. NỘI QUY KHI LÀM VIỆC TẠI PHÒNG THÍ NGHIỆM

1. Giờ thực tập: ● Buổi sáng: bắt đầu từ 07.30 ● Buổi chiều: bắt đầu từ 13.00
2. Buổi học trên lab đầu tiên: Để thống nhất về màu sắc và loại giấy, nhóm trưởng in PHIẾU THỰC TẬP cho nhóm
(mỗi cá nhân SV không tự in riêng!) và phát cho các bạn vào buổi học đầu tiên.
3. Dán hình vào phiếu thực tập: Từ buổi học thứ 2 trên lab nếu SV nào chưa dán hình thì sẽ bị trừ điểm KQ thực tập
(trừ lũy tiến: buổi 2: -2 điểm, buổi 3: -3 điểm, ...).
4. Khi vào lớp: SV phải có đầy đủ áo blouse, bảng tên + 1 số dụng cụ tự trang bị (kính bảo vệ mắt, khăn, ổ khóa ...).
5. Chuẩn bị bài trước khi vào thực tập: Làm bài pretest trước khi vào lab, xem video clip hướng dẫn thực hành, nắm
các nội dung tiến hành và những điểm cần lưu ý. (Pretest mở trước 1 ngày thực tập của mỗi nhóm).
6. Dụng cụ: Nhận rổ dụng cụ đầu giờ, kiểm tra dụng cụ theo danh sách (thiếu/ bể phải báo ngay cho KTV), khi TT xong
phải rửa dụng cụ sạch sẽ (lau sạch các mực viết trên ống nghiệm), kiểm tra đủ số lượng theo d/sách, kí tên và trả
dụng cụ. Nếu bể dụng cụ, phải báo cho KTV, ghi tên SV và dụng cụ bể vào sổ, bồi thường đúng và đủ số lượng cho
BM trước khi kết thúc môn học. (Dụng cụ không sạch sẽ bị trừ điểm vệ sinh).
7. Thực hiện bài thực tập: Dưới sự phân công và đánh giá của GV, trả lời vấn đáp, trình kết quả với GVHD.
8. Giữ trật tự, ngăn nắp, vệ sinh, an toàn nơi thực tập:
- Chai thuốc thử dùng xong phải để lại đúng chỗ,
- Bàn làm việc không được để vật dụng cá nhân, rác, nước, hóa chất bừa bộn.
- Đồ dùng cá nhân (thật sự cần thiết) để ở ngăn kệ thứ 2 (ngăn kệ 1 để hóa chất).
- Dụng cụ thủy tinh bể phải để ở nơi riêng (Không để chung với rác thông thường!)

4. NỘI QUY KHI LÀM VIỆC TẠI PHÒNG THÍ NGHIỆM (tiếp theo)
7. Thực tập bù:
 SV chỉ được bù 1 lần trong suốt đợt thực tập (lưu ý khi thực tập bù phải có lý do chính đáng và có SV
khác chấp nhận đổi buổi bù trong thời gian bài thực tập còn đang diễn ra).
 Đăng ký thực tập bù: SV vào link google sheet để điền thông tin và chờ duyệt trước ngày thực tập ít nhất
3 ngày. Khi được đồng ý, SV mới được học bù ngày hôm đó.
 Link google sheet: https://docs.google.com/spreadsheets/d/1lN_F4-CwR--
f8ZokYiPqPsXBUpXlLjYW6zrOYCL4pX0/edit?usp=sharing
 Chỉ liên hệ trực tiếp với GV. chủ trì khi chưa được phản hồi và khi khẩn cấp!
 Sinh viên phải làm bài pretest đúng nhóm thực tập
 Không chấp nhận xin bù cuối đợt
8. Không đủ bài thực tập, post-test, bài kiểm tra online đều không hoàn thành học phần TTDL1!
9. Mọi thắc mắc về môn học TTDL1, vui lòng liên hệ GV. Chủ trì:
Thầy ThS. Trần Duy Hiền (email: tranduyhien@ump.edu.vn); zalo (0373084464)

10

5
 14/09/2023

Link google sheet đăng ký xin thực tập bù

https://docs.google.com/spreadsheets/d/1lN_F4-CwR--f8ZokYiPqPsXBUpXlLjYW6zrOYCL4pX0/edit?usp=sharing

(Link này được upload trên elearning)

11

5. AN TOÀN PHÒNG THÍ NGHIỆM

1. Luôn mang KÍNH BẲO VỆ MẮT khi thực hiện thao tác với hóa chất dung môi trong phòng thí nghiệm
(đặc biệt với PƯ L-B).
2. Kiểm tra bếp cách thủy để không bị cạn nước. Luôn phải đậy nắp bếp cách thủy ngay sau khi lấy dụng cụ
đang đun ra khỏi bếp. Vệ sinh bếp ngay sau khi bị trào/ đổ dịch chiết ra bên ngoài.
3. Phải sử dụng lồng nhựa đặt vào bếp cách thủy để đun/ cô dung môi trong ống nghiệm (Không sử dụng
kẹp ống nghiệm và thả ống nghiệm trực tiếp vào bếp cách thủy).
4. Qui định cô dung môi trong PTN: Cồn/nước được đun trong PTN. Không đun dmhc trong PTN, acid/kiềm
đậm đặc/ hóa chất độc hại khác phải thực hiện trong tủ Hood).
5. Tắt đèn kính hiển vi khi không sử dụng
6. Tắt đèn UV khi không sử dụng
7. Không sạc pin điện thoại trong PTN
8. Thu hồi dung môi đúng nơi quy định
9. Với phản ứng Lierberman Burchard: Xem kỹ clip hướng dẫn.
Một số vật dụng khuyến khích sinh viên tự trang bị:

Kính bảo vệ mắt, khăn lau, kẹp gắp, quả bóp cao su, bút lông dầu viết trên ống nghiệm

12

6
 14/09/2023

Tài liệu học tập

• Sách Nhận thức cây thuốc và dược liệu – Xuất bản năm 2021
• Hình ảnh 60 Dược liệu khô được upload trên elearning
• Website: https://mplant.ump.edu.vn/
• Sách Thực hành Dược liệu: Xuất bản 2022
• Video hướng dẫn thực hành được upload trên elearning.

13

Giới thiệu Lab thực hành dược liệu

Các thao tác kĩ thuật cơ bản

14

7
 14/09/2023

BỘ MÔN DƯỢC LIỆU – KHOA DƯỢC – ĐH Y DƯỢC TPHCM

15

TỦ
TRƯNG
BÀY
DƯỢC
LỆU

16

8
 14/09/2023

PHÒNG THỰC HÀNH DƯỢC LIỆU (PHÒNG 401) - BMDL

17

MỘT SỐ KHU VỰC LÀM VIỆC TẠI LAB DƯỢC LIỆU – PHÒNG 401

18

9
 14/09/2023

Máy đo UV (P.409)

Tủ lạnh để hóa chất

Buồng soi UV

Bể siêu âm

19

MỘT SỐ LỖI VỆ SINH – KĨ THUẬT THƯỜNG GẶP

Cân xong Cân xong

20

10
 14/09/2023

21

MỘT SỐ LỖI VỆ SINH – KĨ THUẬT THƯỜNG GẶP

22

11
 14/09/2023

KĨ THUẬT LỌC QUA BÔNG

1 2 3 4

23

KĨ THUẬT LỌC QUA GIẤY LỌC

1 2 3

24

12
 14/09/2023

KĨ THUẬT SỬ DỤNG ỐNG NHỎ GIỌT VÀ PIPET PASTEUR

25

KĨ THUẬT SỬ DỤNG PIPET

1 2 3 4

26

13
 14/09/2023

THAO TÁC SỬ DỤNG BẾP CÁCH THỦY

Sau khi lấy bình đun ra

27

Thử pH

28

14
 14/09/2023

KĨ THUẬT SỬ DỤNG BÌNH LẮNG GẠN

1 2 3

29

HẾT

30

15