Quyển Đồ Án TN-Phạm Hoàng Hiệp-20180723

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP
KHẢO SÁT ẢNH HƯỞNG CỦA DEIPA
TỚI CƯỜNG ĐỘ SỚM CỦA ĐÁ XI MĂNG
PHẠM HOÀNG HIỆP
hiep.ph180723@sis.hust.edu.vn
Ngành Kỹ thuật Hóa học
Chuyên ngành Công nghệ Vật liệu Silicat
Giảng viên hướng dẫn: PGS. TS. Tạ Ngọc Dũng
Bộ môn: Công nghệ Vật liệu Silicat

Viện: Kỹ thuật Hóa học
HÀ NỘI, 2023
ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI
ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP
KHẢO SÁT ẢNH HƯỞNG CỦA DEIPA
TỚI CƯỜNG ĐỘ SỚM CỦA ĐÁ XI MĂNG
PHẠM HOÀNG HIỆP
hiep.ph180723@sis.hust.edu.vn
Ngành Kỹ thuật Hóa học
Chuyên ngành Công nghệ Vật liệu Silicat
Giảng viên hướng dẫn: PGS. TS. Tạ Ngọc Dũng

Chữ ký của GVHD
Bộ môn: Công nghệ Vật liệu Silicat

Viện: Kỹ thuật Hóa học
HÀ NỘI, 8/2023
TRƯỜNG ĐHBK HÀ NỘI CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Viện Kỹ thuật Hóa học Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
NHIỆM VỤ ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

Họ và tên sinh viên: Phạm Hoàng Hiệp MSSV: 20180723
Lớp: Kỹ thuật Hóa học 08 Khóa: K63
Ngành: Kỹ thuật Hóa học Chuyên ngành: Công nghệ Vật liệu Silicat
Tên đề tài: “Khảo sát ảnh hưởng của DEIPA tới cường độ sớm của đá xi măng”
1. Các số liệu ban đầu:
Clanhke xi măng Pooc lăng từ Nhà máy xi măng Bỉm Sơn
Thạch cao tự nhiên từ Nhà máy xi măng Long Sơn
Phụ gia DEIPA phòng thí nghiệm
2. Nội dung các phần thuyết minh và tính toán:
Tổng quan về xi măng và phụ gia.
Phương pháp nghiên cứu.
Kết quả và thảo luận.
Kết luận và kiến nghị.
3. Các bản vẽ, đồ thị (ghi rõ loại và kích thước bản vẽ):
Một (01) bài báo cáo trên Microsoft Word theo mẫu của Trường
Một (01) báo cáo trên Microsoft Powerpoint.
4. Họ và tên cán bộ hướng dẫn: PGS. TS. Tạ Ngọc Dũng
5. Ngày giao nhiệm vụ đồ án:
6. Ngày hoàn thành đồ án: 8/2023
Ngày … tháng ... năm 2023
Trưởng bộ môn Giảng viên hướng dẫn
Sinh viên đã hoàn thành và nộp đồ án tốt nghiệp ngày tháng 8 năm 2023.
Uỷ viên phản biện
NHẬN XÉT CỦA NGƯỜI HƯỚNG DẪN

Lớp: Kỹ thuật Hóa học 08 Khóa: K63
NỘI DUNG NHẬN XÉT:

1. Tiến trình thực hiện đồ án:
2. Về nội dung của đồ án:
3. Về hình thức trình bày:
4. Những nhận xét khác:
ĐÁNH GIÁ VÀ CHO ĐIỂM:
Ngày ….. tháng ….. năm ……..

Giảng viên hướng dẫn
(Trường hợp có 2 giáo viên hướng dẫn thì sẽ cùng ký tên)
NHẬN XÉT CỦA UỶ VIÊN PHẢN BIỆN

Lớp:Kỹ thuật Hóa học 08 Khóa: K63
NỘI DUNG NHẬN XÉT:

1. Về nội dung của đồ án:
2. Về hình thức trình bày:
3. Những nhận xét khác:
ĐÁNH GIÁ VÀ CHO ĐIỂM:
Ngày ….. tháng ….. năm ……..

Uỷ viên phản biện
LỜI CẢM ƠN
Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến thầy PGS.TS. Tạ Ngọc Dũng, thầy đã
tận tình định hướng, hướng dẫn và chỉ bảo em trong suốt quá trình nghiên cứu làm
đồ án tốt nghiệp. Trong quãng thời gian làm nghiên cứu tại phòng thí nghiệm của
bộ môn, em đã học được rất nhiều kỹ năng thao tác cũng như bổ sung thêm kiến
thức chuyên ngành bổ ích, cả lý thuyết lẫn thực tế.
Em xin cảm ơn thầy TS. Nguyễn Dương Định và các thầy cô trong bộ môn
Công nghệ vật liệu Silicat đã giảng dạy, truyền đạt tri thức, giải đáp những thắc
mắc cho em trong suốt quá trình học tập. Em xin cảm ơn thầy ThS. Mai Văn Võ
đã cung cấp kiến thức về những trang thiết bị, dụng cụ thí nghiệm cũng như tạo
điều kiện cho em được thực hiện nghiên cứu.
Cuối cùng, em trân trọng gửi lời cảm ơn tới gia đình, bạn bè tập thể lớp K63
Silicat đã luôn động viên khuyến khích em, các em Trần Thị Thu Trà, Đào Xuân
Đức Phúc đã hỗ trợ em trong quá trình làm nghiên cứu, đặc biệt là các bạn Trương
Nguyệt Hảo, Phạm Tuấn Thanh, Ứng Đức Đồng đã cùng đồng hành, hỗ trợ em
hoàn thành đồ án.
Với điều kiện cũng như kinh nghiệm còn hạn chế, đồ án này không thể tránh
khỏi những thiếu sót. Em rất mong nhận được sự chỉ bảo, đóng góp ý kiến của các
thầy cô để em có điều kiện bổ sung, nâng cao ý thức của mình, phục vụ tốt hơn
trong công việc sau này.
Em xin chân thành cảm ơn!
TÓM TẮT NỘI DUNG ĐỒ ÁN
Đề tài “Khảo sát ảnh hưởng của DEIPA tới cường độ sớm của đá xi măng”.
Hàm lượng phụ gia khảo sát là: 0; 1; 2; 3; 4 phần vạn. Xi măng được nghiền
không dùng phụ gia, khống chế tỷ diện Blaine ở khoảng giá trị 3400 – 3500 ± 50
cm2/g. Ảnh hưởng của phụ gia DEIPA tới cường độ đá xi măng được đánh giá khi
được trộn trong quá trình tạo hồ xi măng. Kết quả nghiên cứu cho thấy, DEIPA có
tác động tới cường độ đá xi măng do sự tác động trực tiếp của DEIPA tới quá trình
hydrat hóa xi măng, cụ thể là hàm lượng DEIPA là 2 phần vạn (so với khối lượng
xi măng) cải thiện cường độ tuổi 1 ngày của đá xi măng.
Hà Nội, ngày 19 tháng 8 năm 2023

Sinh viên
Phạm Hoàng Hiệp

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU ........................................................................................................................ 8
Đặt vấn đề ....................................................................................................................... 8
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 8
Mục tiêu của đề tài.......................................................................................................... 8
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN LÝ THUYẾT ................................................................ 9
1.1 Tổng quan về xi măng ........................................................................................ 9
1.1.1 Khái niệm ............................................................................................ 9
1.1.2 Phân loại xi măng .............................................................................. 10
1.1.3 Thành phần khoáng và quá trình hydrat hóa các khoáng của clanhke:
10
1.1.4 Quá trình thủy hóa của xi măng Pooc lăng: ...................................... 15
1.2 Tổng quan về phụ gia gốc alkanolamine .......................................................... 18
1.2.1 Ảnh hưởng của các phụ gia gốc alkanolamine tới cường độ nén của xi
măng 19
1.2.2 Ảnh hưởng của các phụ gia gốc alkanolamine tới quá trình thủy hóa
của xi măng........................................................................................................... 22
1.3 Phụ gia DEIPA ................................................................................................. 28
1.3.1 Giới thiệu về DEIPA ......................................................................... 28
1.3.2 Ảnh hưởng của DEIPA đến cường độ nén của xi măng ................... 29
1.3.3 Ảnh hưởng của DEIPA đến quá trình thủy hóa của xi măng ............ 32
1.4 Kết luận tổng quan ............................................................................................ 33
CHƯƠNG 2. THỰC NGHIỆM ................................................................................. 35
2.1 Chuẩn bị thực nghiệm....................................................................................... 35
2.1.1 Nguyên liệu........................................................................................ 35
2.1.2 Dụng cụ và thiết bị ............................................................................ 36
2.1.3 Sơ đồ nghiên cứu ............................................................................... 36
2.2 Các phương pháp nghiên cứu ........................................................................... 38
2.2.1 Quá trình gia công, tạo mẫu: ............................................................. 38
2.2.2 Xác định cường độ nén (Phương pháp phi tiêu chuẩn) ..................... 40
1
2.2.3 Xác định khối lượng mất sau nung .................................................... 40
2.2.4 Xác định đường cong thay đổi nhiệt độ của hồ xi măng ................... 41
2.2.5 Chụp ảnh hiển vi điện tử quét (SEM) ................................................ 41
2.3 Kết quả và thảo luận: ........................................................................................ 42
2.3.1 Cường độ nén của các mẫu đá xi măng: ............................................ 42
2.3.2 Khối lượng mất khi sấy, nung: .......................................................... 48
2.3.3 Đường cong thay đổi nhiệt độ của hồ xi măng.................................. 52
2.3.4 Ảnh hiển vi điện tử quét (SEM) ........................................................ 54
CHƯƠNG 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ............................................................ 56
3.1 Kết luận............................................................................................................. 56
3.2 Kiến nghị .......................................................................................................... 56
CHƯƠNG 4. PHỤ LỤC ............................................................................................. 57
4.1 Cường độ nén của các mẫu đá xi măng: ........................................................... 57
4.1.1 Giai đoạn 1: Trên nền xi măng có độ mịn 3500 ± 50 cm2/g. ............ 57
4.1.2 Giai đoạn 2: Trên nền xi măng có độ mịn 3200 – 3500 ± 50 cm2/g. 57
4.2 Khối lượng mất khi sấy/nung ........................................................................... 58
CHƯƠNG 5. TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 60
2
DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1.1: Đường cong sinh nhiệt [6] ............................................................................ 16
Hình 1.2: Công thức phân tử của các alkanolamine được tổng hợp [10] ..................... 19
Hình 1.3: Ảnh SEM sản phẩm thủy hóa của hồ xi măng sau 3 ngày ở mẫu trắng (a) và
mẫu sử dụng phụ gia (b) [21] ....................................................................................... 23
mẫu sử dụng chất phụ gia (b) [21] ................................................................................ 23
Hình 1.5: Ảnh SEM của hồ xi măng ngậm nước trong 3 ngày và 28 ngày [22] .......... 24
Hình 1.6: Nhiệt thủy hóa của hồ xi măng Portland có hoặc không có alkanolamine [22].
...................................................................................................................................... 25
Hình 1.7: Ảnh SEM của hồ xi măng thủy hóa trong 12 giờ. Hồ xi măng trắng ((a), (b))
và hồ xi măng với 0,1% THEED ((c), (d)) [25] ........................................................... 26
Hình 1.8(a, b): Dòng nhiệt tỏa ra của quá trình hydrat hóa xi măng khi có và không có
EDIPA [8] ..................................................................................................................... 27
Hình 1.9(a, b): Tính chất cơ học của vữa có và không có EDIPA ở 3 ngày và 28 ngày
[8].................................................................................................................................. 28
Hình 1.10: Công thức cấu tạo của DEIPA [33] ............................................................ 29
Hình 1.11: Cường độ nén của xi măng sau 3 ngày [36] ............................................... 32
Hình 1.12: Nhiệt thủy hóa của mẫu hồ PLC – 20 khi có phụ gia và khi không có phụ
gia DEIPA [36] ............................................................................................................. 33
Hình 1.13: (a, b): Dòng nhiệt so với thời gian thủy hóa của các mẫu xi măng [39] .... 33
Hình 2.1: Sơ đồ thực nghiệm ........................................................................................ 37
Hình 2.2: Kính hiển vi điện tử TM4000 tại Viện Vật Lý Kĩ Thuật, ĐHBKHN .......... 42
Hình 2.3: Cường độ nén mẫu đá xi măng 1 ngày tuổi (R1) ......................................... 43
Hình 2.6: Cường độ nén mẫu đá xi măng 1 ngày tuổi (độ mịn 3400 ± 50 cm2/g) ....... 46
Hình 2.7: Cường độ nén mẫu đá xi măng 7 ngày tuổi (độ mịn 3400 ± 50 cm2/g) ....... 47
Hình 2.8: Phần trăm khối lượng các mẫu còn lại khi sấy và nung của hồ thủy hóa 1 ngày
tuổi (%) ......................................................................................................................... 50
Hình 2.9: Phần trăm khối lượng các mẫu còn lại khi sấy và nung của mẫu hồ xi măng
thủy hóa 7 ngày tuổi (%) .............................................................................................. 52
Hình 2.10: Đường cong nhiệt thủy hóa của hồ xi măng của mẫu M0 và mẫu có phụ gia
...................................................................................................................................... 53
Hình 2.11: R1-M0 (X2) ................................................................................................ 54
Hình 2.12: R1-M0 (X5) ................................................................................................ 54
Hình 2.13: R1-M0 (X8) ................................................................................................ 54
3
Hình 2.14: R1-D2 (X2) ................................................................................................. 54
Hình 2.15: R1-D2 (X5) ................................................................................................. 54
Hình 2.16: R1-D2 (X8) ................................................................................................. 54
Hình 2.17: R7-M0 (X2) ................................................................................................ 55
Hình 2.18: R7-M0 (X5) ................................................................................................ 55
Hình 2.19: R7-M0 (X8) ................................................................................................ 55
Hình 2.20: R7-D2 (X2) ................................................................................................. 55
Hình 2.21: R7-D2 (X5) ................................................................................................. 55
Hình 2.22: R7-D2 (X8) ................................................................................................. 55
4
DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1 Thành phần hóa học của clanhke xi măng Pooc lăng ................................... 10
Bảng 1.2: Một số phụ gia hữu cơ được sử dụng trong xi măng [9] ............................. 18
Bảng 1.3: Thành phần hóa học của xi măng Pooc lăng [10] ........................................ 19
Bảng 1.4: Thành phần pha và tỷ diện Blaine của xi măng Pooc lăng [10] .................. 20
Bảng 1.5: Độ tinh khiết của các alkanolamine tổng hợp được [10] ............................. 20
Bảng 1.6: Cường độ nén của các mẫu vữa xi măng [10] ............................................. 20
Bảng 1.7: Tính chất cơ lý của xi măng không có và có 0,015% alkanolamine khác nhau
được nghiền trong 25 phút [15]. ................................................................................... 22
Bảng 1.8: Thành phần hóa học [36] ............................................................................. 30
Bảng 1.9: Thành phần khoáng [36] .............................................................................. 30
Bảng 1.10: Phân bố kích thước hạt của xi măng và đá vôi [36] ................................... 30
Bảng 1.11: Tỷ lệ hỗn hợp của xi măng đá vôi Portland [36] ....................................... 31
Bảng 2.1: Thành phần hóa của clanhke xi măng .......................................................... 35
Bảng 2.2: Thành phần khoáng của clanhke .................................................................. 35
Bảng 2.3: Lượng phụ gia .............................................................................................. 38
Bảng 2.4: Cường độ nén mẫu đá xi măng 1 ngày tuổi (R1) ......................................... 42
Bảng 2.7: Cường độ nén mẫu đá xi măng 1 ngày tuổi (độ mịn 3400 ± 50 cm2/g)....... 45
Bảng 2.8: Cường độ nén mẫu đá xi măng 7 ngày tuổi (độ mịn 3400 ± 50 cm2/g)....... 46
Bảng 2.9: Quá trình hóa lý xảy ra tại các khoảng nhiệt độ khi sấy/nung xi măng [40]48
Bảng 2.10: Phần trăm khối lượng mẫu còn lại khi sấy và nung của mẫu hồ xi măng thủy
hóa 1 ngày tuổi (%) ...................................................................................................... 49
Bảng 2.11: Độ lệch chuẩn phần trăm khối lượng mẫu MKN của mẫu hồ xi măng thủy
hóa 1 ngày tuổi (%) ...................................................................................................... 49
hóa 7 ngày tuổi (%) ...................................................................................................... 51
hóa 7 ngày tuổi (%) ...................................................................................................... 51
Bảng 4.1: Giá trị cường độ nén mẫu 1 ngày tuổi (R1) ................................................. 57
Bảng 4.4: Giá trị cường độ nén mẫu 1 ngày tuổi (3400 ± 50 cm2/g)........................... 58
Bảng 4.5: Giá trị cường độ nén mẫu 7 ngày tuổi (3400 ± 50 cm2/g)........................... 58
Bảng 4.6: Bảng số liệu đo khối lượng MKN ở các nhiệt độ khảo sát của mẫu hồ xi măng
thủy hóa 1 ngày với các hàm lượng DEIPA nghiên cứu .............................................. 58
5
thủy hóa 7 ngày với các hàm lượng DEIPA nghiên cứu .............................................. 59
6
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CHỮ VIẾT TẮT NGUYÊN NGHĨA
PC Xi măng Pooc lăng
TC Thạch cao
TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam
C CaO
S SiO2
F Fe2O3
A Al2O3
𝑆̅ SO3
PG/XM Phụ gia/xi măng
N/XM Nước/xi măng
DEIPA Diethanol isopropanolamine
CLK Clanhke
PG Phụ gia
MKN Mất khi nung
R1 Cường độ nén 1 ngày tuổi
M Đơn tà
T Tam tà
Ctd CaO tự do
PG Polyglycol
TEA Triethanolamine
EG Ethylene glycol
DEG Diethylene glycol
AFt Ettringite
AFm Monosulfoaluminate
CH Ca(OH)2
XRPD Nhiễu xạ bột tia X
SEM Hiển vi điện tử quét
DSC Nhiệt lượng quét vi sai
TG Phân tích nhiệt trọng lượng
M0 Mẫu không có phụ gia
TIPA Tri-isopropanolamine
THEED N,N,N′,N′–Tetrakis–(2–hydroxyethyl)ethylenediamine
7
MỞ ĐẦU
Đặt vấn đề
Cường độ là một trong những tính chất quan trọng của xi măng. Cường độ của đá
xi măng bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, tuy nhiên lại phụ thuộc chính vào
khả năng thủy hóa của bản thân xi măng đó. Để có thể cải thiện cường độ của đá xi
măng, tác động vào khả năng thủy hóa của xi măng là yếu tố quan trọng. Đã có nhiều
loại phụ gia được nghiên cứu thêm vào xi măng trong đó phụ gia gốc alkanolamine
được đề cập đến với khả năng cải thiện quá trình thủy hóa của xi măng.
DEIPA là một phụ gia gốc alkanolamine được đưa vào nghiên cứu phổ biến, là
một phụ gia có ảnh hưởng nhạy cảm về liều lượng. Điều này có thể do sự khác nhau về
độ tinh khiết của phụ gia, loại xi măng, điều kiện môi trường, … Do đó, việc sử dụng
DEIPA vẫn dựa trên kiến thức thực nghiệm.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng của đề tài là sự ảnh hưởng của phụ gia DEIPA tới cường độ sớm của
đá xi măng
Phạm vi nghiên cứu: So sánh cường độ của đá xi măng có DEIPA theo hàm lượng
(0, 1, 2, 3, 4 phần vạn) và theo thời gian (1, 3, 7 ngày tuổi). So sánh khối lượng mất khi
sấy/nung của các mẫu đá xi măng.
Mục tiêu của đề tài
Khảo sát sự ảnh hưởng của DEIPA tới cường độ sớm của đá xi măng.
8
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN LÝ THUYẾT
1.1 Tổng quan về xi măng

1.1.1 Khái niệm
Xi măng: Là chất kết dính thủy ở dạng bột mịn, khi trộn với nước thành dạng hồ
dẻo có khả năng đóng rắn trong không khí và nước nhờ phản ứng hóa lý, thành vật liệu
dạng đá [1].
Clanhke xi măng pooc lăng: Là clanhke xi măng có chứa chủ yếu các khoáng
calci silicat, calci aluminat và calci fero aluminat với tỷ lệ xác định [1].
Xi măng pooc lăng: Là xi măng được nghiền mịn từ clanhke xi măng pooc lăng
với lượng thạch cao cần thiết. Có thể sử dụng phụ gia công nghệ nhưng không quá 1%
so với khối lượng clanhke [1].
Thạch cao: Là vật liệu đá thiên nhiên hoặc nhân tạo có chứa khoáng CaSO4.H2O
được sử dụng làm phụ gia điều chỉnh thời gian đông kết của hồ xi măng cũng như làm
tăng cường độ của đá xi măng. Thạch cao nhân tạo được sử dụng trong sản xuất xi măng
là thạch cao PG (Phospho Gyps) thải từ quá trình sản xuất phân bón hóa chất và thạch
cao FGD (Flue Gas Desulfurization) thu hồi từ quá trình đốt than trong các nhà máy
nhiệt điện. Thạch cao dùng để sản xuất xi măng có chất lượng theo TCXD 168:1989.
Khoáng clanhke: Khoáng tổng hợp chiếm thành phần chính trong clanhke, được
hình thành trong quá tình nung clanhke [1].
Pha clanhke: Các hợp phần tạo thành clanhke ở dạng dung dịch rắn trên cơ sở
các khoáng clanhke, pha thủy tinh và các oxit riêng biệt [1].
Ngày nay, có rất nhiều loại phụ gia được sử dụng trong công nghệ sản xuất xi
măng, nhưng chủ yếu là các nhóm phụ gia sau [2]:
Phụ gia công nghệ: Là phụ gia được đưa vào trong quá trình nghiền xi măng để
cải thiện quá trình công nghệ, tính chất của xi măng (chất trợ nghiền, kỵ ẩm, …).
• Phụ gia kỹ ẩm: Là phụ gia công nghệ được đưa vào trong quá trình nghiền xi
măng tạo thành màng bao quanh hạt xi măng, làm giảm tính hút ẩm của xi măng, nhờ
đó kéo dài thời gian bảo quản xi măng.
• Phụ gia trợ nghiền: Là phụ gia công nghệ được đưa vào trong quá trình nghiền
nhằm cải thiện quá trình nghiền xi măng.
Phụ gia khoáng hóa: Là hợp chất có trong tự nhiên hoặc nhân tạo được đưa vào
phối liệu để thúc đẩy sự hình thành các khoáng của clanhke trong quá trình nung luyện.
Phụ gia khoáng: Là vật liệu vô cơ thiên nhiên hoặc nhân tạo pha vào xi măng ở
dạng nghiền mịn để đạt được chỉ tiêu chất lượng yêu cầu và không gây ảnh hưởng xấu
đến tính chất của xi măng, bê tông và cốt thép. Phụ gia khoáng được chia làm 2 loại:
phụ gia đầy và phụ gia khoáng hoạt tính.
• Phụ gia đầy: Là phụ gia khoáng pha vào xi măng ở dạng nghiền mịn, chủ yếu
9
để cải thiện thành phần cỡ hạt và cấu trúc đá xi măng.
• Phụ gia khoáng hoạt tính: Là phụ gia khoáng được đưa vào xi măng ở dạng
nghiền mịn có tính chất thủy lực hoặc puzolan.
Trên cơ sở clanhke XMP, người ta sản xuất ra xi măng pooclăng hỗn hợp (PCB)
– là chất kết dính thủy, được sản xuất bằng cách nghiền mịn hỗn hợp clanhke xi măng
Pooclăng với một lượng thạch cao cần thiết và các phụ gia khoáng, có thể sử dụng phụ
gia công nghệ (nếu cần) trong quá trình nghiền. Hàm lượng phụ gia công nghệ trong xi
măng không lớn hơn 1%; tổng lượng các phụ gia khoáng (không kể thạch cao) trong xi
măng pooclăng hỗn hợp, tính theo khối lượng xi măng, không lớn hơn 40%, trong đó
phụ gia đầy không quá 20% [2].
1.1.2 Phân loại xi măng
Xi măng có thể được phân loại theo các cách sau:
Theo cường độ nén: Xi măng mác cao: từ 50 Mpa trở lên, xi măng mác trung
bình: từ 30 đến 50 Mpa, xi măng mác thấp: nhỏ hơn 30 Mpa.
Theo thành phần xi măng: Xi măng Pooc lăng (PC), xi măng Pooc lăng hỗn hợp
(PCB), xi măng Pooc lăng đá vôi (PCBLS): chỉ sử dụng phụ gia khoáng là đá vôi, xi
măng Pooc lăng puzolan (PCBPZ): chỉ sử dụng phụ gia khoáng là phụ gia hoạt tính
puzolan, xi măng Pooc lăng tro bay (PCB FA): chỉ sử dụng phụ gia khoáng là tro bay, xi
măng Pooc lăng xỉ lò cao (PCBBFS): chỉ sử dụng phụ gia khoáng là xỉ lò cao, …
Theo tính chất đặc biệt: Xi măng bền sunfat, xi măng ít tỏa nhiệt, xi măng đóng
rắn nhanh, xi măng alumin, xi măng ít tỏa nhiệt, xi măng xây trát, …
1.1.3 Thành phần khoáng và quá trình hydrat hóa các khoáng của
clanhke:
Clanhke xi măng PCB có cấu trúc phức tạp, có các khoáng ở dạng tinh thể và các
hợp chất trung gian ở dạng dung dịch rắn và các pha vô định hình. Chất lượng clanhke
phụ thuộc rất nhiều vào thành phần hóa học, thành phần khoáng và công nghệ sản xuất.
Thành phần hoá học của clanhke, biểu thị bằng hàm lượng % các oxit có trong
clanhke, thường dao động trong giới hạn sau:
Bảng 1.1 Thành phần hóa học của clanhke xi măng Pooc lăng
P2O5 tùy nguyên

CaO = 63 – 67% Fe2O3 = 2,5 – 4%
liệu có thể có
SiO2 = 21 – 24% MgO < 5% R2O < 1,5 %
Al2O3 = 4 – 7% TiO2 < 0,3%
Clanhke xi măng Pooc lăng không phải là một sản phẩm đồng nhất mà nó là tập
hợp của nhiều khoáng khác nhau [3]. Các oxit chính trong clanhke trong quá trình nung
10
đến khoảng nhiệt độ 1450oC sẽ phản ứng với nhau tạo thành bốn khoáng chính ở dạng
cấu trúc tinh thể dung dịch rắn hoặc vô định hình là: C3S (Alit), C2S (Belit), C3A
(aluminat) và C4AF (ferit). Hàm lượng các khoáng trong clanhke xi măng Pooc lăng
theo phần trăm khối lượng thường nằm trong giới hạn sau:
C3S = 45 –70 %
C2S = 15 – 30%
C3A = 5 – 10 %
C4AF = 5 – 15 %
a) C3S (3CaO.SiO2):
C3S là một khoáng chiếm hàm lượng cao nhất trong clanhke (45 – 70 % theo khối
lượng), được tạo thành bởi phản ứng thiêu kết có mặt pha lỏng giữa khoáng C2S và CaO
ở khoảng nhiệt độ 1250-1450oC:
C + C2S -> C3S
Hòa tan Hòa tan Kết tinh
Khoáng C3S có nhiều dạng tồn tại khác nhau khi nhiệt độ thay đổi:
Là một khoáng khó nóng chảy, C3S tồn tại ở dạng cấu trúc tinh thể, chủ yếu là
dạng đơn tà. Tinh thể C3S có dạng hình lăng trụ tam giác (hoặc giả lục giác) với kích
thước 10 – 25 µm (có thể thô hơn, lên tới 50 – 60 µm tùy vào chế độ nung). C3S tinh
khiết kém bền ở nhiệt độ thường, dễ bị phân hủy thành C2S và CaO tự do, vì vậy C3S
trong clanhke tồn tại ở dạng dung dịch rắn. Trong clanhke xi măng Pooc lăng công
nghiệp, ngoài CaO và SiO2, C3S còn chứa một lượng nhỏ (khoảng 3 – 4%) các nguyên
tố ngoại lai (Al, Fe, Mg, Cr, Ti, S, P, Ba, Mn, Na, K có trong nguyên liệu) nằm xen kẽ
trong mạng lưới tinh thể. Việc C3S tồn tại ở dạng dung dịch rắn sẽ giúp cho nó bền hơn
C3S tinh khiết ở nhiệt độ thường, và nó được gọi là khoáng alit.
Tính chất của C3S trong xi măng:
• Đóng rắn nhanh (nhưng chậm hơn C3S).
• Tỏa nhiều nhiệt khi đóng rắn.
• Không bền trong môi trường sunfat.
• Tạo cường độ tuổi sớm và cường độ tuổi muộn cho xi măng.
Thủy hóa [4]:
Khi tiếp xúc với nước, các hạt C3S ngay lập tức tham gia vào sự tương tác với
nước và phản ứng rất mạnh. Thành phần cuối cùng của các sản phẩm phản ứng theo số
liệu của các nhà nghiên cứu khác nhau như sau:
2(3CaO.SiO2) + 6H2O = 3 CaO.2 SiO2.3 H2O + 3Ca(OH)2 + ∆H
3 CaO. SiO2 + 3H2O = 2 CaO. SiO2.2 H2O + Ca(OH)2 + ∆H
11
Sản phẩm ban đầu của quá trình hydrat hóa C3S là pha hydro silicat canxi có dạng
C3SHx. Sau khoảng 2 – 6 h thì C3SHx chuyển thành hydro silicat canxi thứ sinh có độ
bazơ nhỏ, hình thể sợi dài, mảnh C2SH2. Sau đó nếu nồng độ vôi giảm thì các hydro
silicat canxi thứ sinh lại tiếp tục phân hủy thành hydro silicat canxi có độ bazơ nhỏ hơn
là CSH(B):
3 CaO. SiO2 + xH2O → 3CaO. SiO2.x H2O
3 CaO. SiO2.x H2O → C2SH2 + Ca(OH)2
C2SH2 + H2O → CSH(B) + Ca(OH)2
Thông thường, các hydro silicat canxi ổn định tạo thành có tỷ lệ mol C/S = 1.5 – 3.0.
b) C2S (2CaO.SiO2):
C2S là một khoáng chiếm xấp xỉ 15 – 30 % khối lượng clanhke, được tạo thành
bởi phản ứng pha rắn ở khoảng nhiệt độ 850 – 900oC như sau:
C + S → CS
C + 2CS → C3S2
C + C3S2 → 2C2S
Các dạng thù hình của C2S:
Là một khoáng khó nóng chảy (hơn cả C3S), tồn tại ở 4 dạng thù hình: α, α’, β và
γ. Khoáng C2S thường tồn tại ở dạng thù hình α khi ở trong lò, còn ở dạng β hoặc γ
trong clanhke sau khi làm nguội. Hình dạng tinh thể của khoáng C2S có dạng tròn với
kích thước 25 – 40 µm (tùy thuộc vào việc làm nguội nhanh hay chậm clanhke). β là
dạng thù hình được mong muốn hơn γ vì β có khả năng kết dính khi trộn với nước ở
điều kiện thường (γC2S trơ về mặt hóa học, dạng α’ cho cường độ rất kém, dạng α không
thủy hóa.). Ngoài ra dạng thù hình γ của C2S nếu tồn tại nhiều trong clanhke có thể gây
ra hiện tượng tả clanhke: các hạt clanhke không còn cứng, rắn nữa mà bị vụn ra, mềm
đi. Muốn thu được lượng C2S ở dạng β nhiều thì có thể thêm vào phụ gia trong quá trình
làm lạnh clanhke hoặc làm lạnh nhanh clanhke.
Tính chất của C2S trong xi măng:
• Tạo cường độ tuổi muộn.
• Tỏa ít nhiệt khi đóng rắn.
• Bền trong môi trường sunfat.
• Đóng rắn chậm.
Thủy hóa [4]:
Phản ứng hydrat hóa C2S và các dung dịch rắn của nó tạo thành các hydro silicat
canxi thành phần khác nhau và số lượng Ca(OH)2 nào đó:
2 CaO. SiO2 + 3 H2O = CaO. SiO2. H2O + Ca(OH)2 + ∆H
Thành phần hóa học của các hydro silicat canxi được tạo thành khi hydrat hóa C2S
thay đổi theo thời gian hydrat hóa. Khi dư nước hydro silicat canxi ban đầu có thành
12
phần gần với CaO. SiO2. H2O. Theo mức độ tăng hydrat hóa C2S từ 0 – 25% thành phần
của hydro canxi thay đổi từ CSH đến C1.65SHx có nghĩa là độ bazơ của nó tăng lên. Tốc
độ hydrat hóa của C2S chậm hơn so với C3S và cũng là nhỏ nhất so với các khoáng
chính có trong clanhke. Quá trình hydrat hóa của C2S thông thường theo sơ đồ sau:
C2S → C2SH2→ CSH (B).
c) C3A (3CaO.Al2SO3):
Là một khoáng chiếm xấp xỉ 5 – 10 % khối lượng clanhke. Khoáng C3A trong
clanhke công nghiệp là hỗn hợp dung dịch rắn của khoáng C – A với tỷ lệ C/A khác
nhau: C3A, C5A3, C12A7, CA2, CA6, … trong đó C3A giữ vai trò chủ đạo.
C3A là khoáng có màu trắng xám, dễ nóng chảy với nhiệt độ nóng chảy xấp xỉ
1280 C. Đặc điểm dễ nóng chảy của C3A hỗ trợ rất tốt cho quá trình nung (vì tạo ra pha
o
lỏng nóng chảy sớm, tăng diện tích tiếp xúc giữa các pha rắn khiến quá trình chuyển
khối, thiêu kết diễn ra thuận lợi). Việc giúp quá trình nung thuận lợi giúp cho việc tạo
khoáng C3S dễ dàng hơn, giảm nhiệt độ nung cần đạt tới cũng như thời gian nung.
Tính chất của C3A trong xi măng:
• Đóng rắn nhanh.
• Tạo cường độ tuổi sớm cho xi măng.
• Có hoạt tính cao nhất trong 4 khoáng.
• Không bền trong môi trường sunfat.
• Tỏa nhiều nhiệt khi đóng rắn.
Thủy hóa [4]:
Phản ứng hydrat của C3A diễn ra rất nhanh và sau 1 ngày đã đạt đến 70÷80%, kết
quả là tách ra các hydroaluminat canxi khác nhau và tạo ra một lượng nhiệt lớn.
• Sự thủy hóa của C3A khi không có mặt thạch cao (CaSO4):
Khi C3A tiếp xúc với nước tạo thành các vỏ tơi xốp lớn từ các tinh thể hydro
aluminat dạng tấm → không thể ngăn cản được sự thẩm thấu của các phân tử nước vào
hạt chưa hydrat.
Ở nhiệt độ 25℃ có phản ứng sau:
3CaO.Al2O3 + H2O → 2CaO.Al2O3.8H2O (C2AH8) + 4CaO.Al 2O3.xH2O
(x=12÷19)
Hoặc: 3CaO.Al2O3 + H2O →Al(OH)3 + C4AHx (x=12÷19)
Thường khi độ ẩm môi trường cao thì giá trị của x nằm ở cận trên, còn khi độ ẩm
môi trường dưỡng thấp thì giá trị x nằm ở cận dưới. Nhưng C2AH8 là một pha giả bền
hình dạng như tiều cầu hình lục giác (tương tự C – H). Khi nhiệt độ >30℃ nó bị chuyển
đổi thành hydragarnet khối lập phương (C3AH6) và AH3.
• Sự thủy hóa của C3A khi có mặt thạch cao (CaSO4):
Nếu trong nước có ion SO42- thì sản phẩm hydrat hóa C3A sẽ có ettringit là:
13
3CaO.Al2O3.3CaSO4.31H2O (Hydrocanxi trisunfo aluminat) hay
3CaO.Al2O3.CaSO4.12H2O (Hydrocanxi monosunfo aluminat).
3CaO.Al2O3 + 3(CaSO4.2H2O) + 26H2O → 3CaO.Al2O3.3CaSO4.32H 2O
Trong trường hợp nếu các ion SO42- trong dung dịch không đủ để liên kết với tất
cả hydrocanxi aluminat thành ettrigit thì các tinh thể ettrigit và hydrocanxi aluminat
tương tác với nhau tạo thành hydrocanxi monosunfo aluminat:
2C3AH6 + 3CaO.Al2O3.3CaSO4.32H2O → 3(3CaO.Al2O3.CaSO4.32H2O) +
8H2O
Các tinh thể ettringite hình kim hoặc hình lăng trụ tạo thành ở gần bề mặt của hạt
C3A cũng như ở khoảng trống giữa các hạt. Các tinh thể hydrocanxi monosunfo
aluminat có dạng tấm.
Khi có mặt các ion SO42- tốc độ hydrat hóa của C3A bị chậm lại. Vì vậy, việc điều
chỉnh thời gian đông kết nhờ thạch cao chính là điều khiển tốc độ hydrat hóa của C3A.
Các muối sunfat, clorit, nitrat… có thể định hướng làm thay đổi tốc độ hydrat hóa, hình
thái và thành phần của các sản phầm hydrat hóa của C3A.
Khi trong hỗn hợp thủy hóa dư ion SO42-, hydrocanxi trisunfat aluminat chuyển
về dạng monosunfat kèm theo sự tăng độ xốp đến 54,5% và tăng tổng thể tích riêng của
hệ lên 17% so với thể tích riêng ban đầu của ettringit. Đây chính là hiện tượng không
ổn định thể tích của ettringit.
d) C4AF (4CaO.Al2O3.Fe2O3):
Là một khoáng màu xám chiếm xấp xỉ 5 – 15 % khối lượng clanhke. Trong
clanhke công nghiệp, C4AF là hỗn hợp dung dịch rắn của khoáng C – A – F khác nhau:
C8A2F, C6A2F, C4AF, C8AF2,… trong đó C4AF giữ vai trò chủ đạo.
Khoáng C4AF có nhiệt độ nóng chảy xấp xỉ 1250oC, là khoáng dễ nóng chảy nhất
trong 4 khoáng chính của clanhke nên nó cũng có tác dụng giống với C3A trong quá
trình nung.
Tính chất của C4AF trong xi măng:
• Làm cho xi măng có cường độ thấp.
• Đóng rắn chậm.
• Tỏa ít nhiệt khi đóng rắn.
• Bền trong môi trường sunfat hơn C3A.
Thủy hóa [4]:
Giống với C3A, tốc độ hydrat hóa bị chậm xuống khi có mặt C – H, mạnh hơn khi
có thạch cao, ảnh hưởng lớn nhất khi có cả hai. Sự hydrat hóa chậm khi có mặt CaSO4
và Ca(OH)2 do sự hình thành một lớp AFt tại bề mặt C4AF phản ứng được tăng tốc bằng
cách nghiền mịn hơn và bằng cách nâng nhiệt độ của phản ứng [5].
Quá trình hydrat hóa C4AF:
C4AF + 13 H → C3AFH13
14
C4AF + 10H → C3AF(H)6 + C-H + FH3
Sản phẩm trung bình của quá trình hydrat hóa canxi alumoferrit có dạng C2AF,
dung dịch rắn cao sắt C4A1-xFxH19, gel Fe2O3. Tốc độ hydrat hóa của C4AF ở giai đoạn
đầu lớn, sau 3 ngày mức độ hydrat hóa của khoáng đạt 50 – 70%. Các hạt C4AF sau vài
phút bị bao bọc bởi lớp vỏ từ các hydrat kết tinh nhỏ và gel hydroxit sắt. Khi trộn C4AF
với dung dịch nước chứa Ca(OH)2 và CaSO4 hòa tan ở giai đoạn đầu tạo thành các
hydrocanxisunfo aluminat trisunfo và dạng monosunfo chứa Fe2O3 ở dạng dung dịch
rắn.
e) Các pha còn lại của clanhke [4]:
Các pha còn lại của clanhke với hàm lượng nhỏ bao gồm:
• Các oxit tự do: Các oxit tự do này gây mất ổn định thể tích (sau khoảng 10 năm).
CaO + H2O → Ca(OH)2 + ΔV; MgO + H2O → Mg(OH)2 + ΔV.
• Pha thủy tinh: Bị hydrat hóa rất nhanh, tạo ra sản phẩm là C3AFH6 và họ hydro
granat:
3CaO(Al, Fe)2O3.xSiO2.(6-2x)H2O.
• Oxit kiềm: Gây hiện tượng loang màu do oxit kiềm tác dụng với SiO2 tạo thành
hợp chất tan, gây nứt vỡ, sùi cấu kiện.
• Khoáng chứa kiềm: KC23S12, NC8A3 là những khoáng hoạt tính, khi tan trong
nước gây mất ổn định quá trình đóng rắn:
R2O + H2O → ROH; 2KOH + CaSO4 → K2SO4 + Ca(OH)2.
1.1.4 Quá trình thủy hóa của xi măng Pooc lăng:
Khi thêm nước vào, các phản ứng xảy ra chủ yếu là tỏa nhiệt, tức là các phản ứng
tỏa nhiệt. Chúng ta có thể nhận được dấu hiệu về tốc độ phản ứng của các khoáng chất
bằng cách theo dõi tốc độ sinh nhiệt bằng cách sử dụng một kỹ thuật gọi là phép đo
nhiệt lượng dẫn truyền [5]. Một ví dụ minh họa về đường cong phát triển nhiệt được tạo
ra được biểu thị bên dưới [6].
15
Hình 1.1: Đường cong sinh nhiệt [6]
Quá trình hydrat hóa của hồ xi măng pooc lăng ở nhiệt độ môi trường được mô tả
theo các giai đoạn sau [6]:
Ngay sau khi trộn, C3A phản ứng với nước để tạo thành gel giàu aluminat (giai
đoạn I trong đường sinh nhiệt: “Giai đoạn phản ứng ban đầu”). Gel phản ứng với sulfat
trong dung dịch để tạo thành các tinh thể ettringit nhỏ dạng que. C3A phản ứng với nước
tỏa nhiệt mạnh nhưng không kéo dài, thường chỉ vài phút và sau đó là khoảng thời gian
vài giờ tỏa nhiệt tương đối thấp (giai đoạn thứ II trong hình: “Giai đoạn thụ động”).
Phản ứng với khoáng ferit cũng bắt đầu nhanh chóng, nhưng sau đó chậm lại, có thể là
do một lớp gel hydroxit sắt hình thành, phủ lên khoáng ferit và hoạt động như một rào
cản, ngăn chặn phản ứng tiếp theo.
Vào cuối giai đoạn II, khoáng alit và belit trong xi măng bắt đầu tham gia phản
ứng, với sự hình thành canxi silicat hydrat và canxi hydroxit. Điều này tương ứng với
giai đoạn thủy hóa chính (giai đoạn III: “Giai đoạn tăng tốc”), trong thời gian này, cường
độ của hồ/vữa/bê tông tăng lên. Các hạt riêng lẻ phản ứng từ bề mặt vào trong và các
hạt khan trở nên nhỏ hơn. Quá trình hydrat hóa C3A vẫn tiếp tục, vì các tinh thể mới
được tiếp cận với nước.
Khoảng thời gian tăng nhiệt tối đa thường xảy ra trong khoảng từ 10 – 20 giờ sau
khi trộn và sau đó giảm dần (giai đoạn IV: “Giai đoạn giảm tốc”). Trong một hỗn hợp
chỉ chứa xi măng pooc lăng và nước, hầu hết sự phát triển cường độ đã xảy ra trong
vòng khoảng một tháng [6].
Cụ thể hơn, ta có thể lý giải quá trình thủy hóa xi măng như sau [7]:
1.1.4.1. Giai đoạn phản ứng ban đầu
16
Khi đổ xi măng vào nước, nhanh chóng xảy ra sự hòa tan của các ion trong pha
lỏng và tạo thành các pha hydrat hóa. Kiềm sunphate tồn tại trong xi măng sẽ hòa tan
hoàn toàn trong vài giây, bao gồm các ion K+, Na+ và SO42-. Calcium sunphat sẽ hòa
tan cho đến khi đạt bão hòa, bao gồm ion Ca+ và các ion thêm vào SO42-.
C3S hòa tan tương đối đồng đều và một lớp pha C – S – H kết tủa được hình thành
trên bề mặt hạt xi măng. Khi tỷ lệ CaO/SiO2 trong sản phẩm của quá trình hydrat hóa
thấp hơn tỷ lệ CaO/SiO2 của C3S, sự hydrat hóa của pha này được kết hợp với việc tăng
nồng độ Ca2+ và OH- trong pha lỏng. Ở khoảng thời gian tương tự, các ion silicat cũng
được thêm vào trong pha lỏng, nồng độ luôn duy trì ở mức rất thấp. Phần đã hydrat hóa
của C3S ở giai đoạn tiền cảm ứng được duy trì thấp, hầu như khoảng 2÷10 giây.
C3A hòa tan và phản ứng với các ion Ca2+ và SO42- có mặt trong pha lỏng, cho ta
sản phẩm là ettringite (AFt) kết tủa trên bề mặt xi măng. Lượng khoáng C3A thủy hóa
trong giai đoạn tiền cảm ứng thay đổi với các loại xi măng khác nhau khoảng từ 5÷25%.
Nồng độ của Al3+ được duy trì thấp nhất. Pha ferrite phản ứng tương tự C3A và tạo ra
AFt. AFt là pha góp phần lớn vào cường độ nén tuổi sớm của xi măng.
Chỉ một phần nhỏ của β – C2S phản ứng trong giai đoạn tiền cảm ứng, thu được
pha C – S – H và đóng góp vào nồng độ Ca2+ và OH- trong pha lỏng.
Phản ứng hydrat hóa nhanh xuất hiện và giảm chậm dần dần do sự kết tủa của các
lớp sản phẩm hydrat hóa trên bề mặt hạt xi măng.
1.1.4.2. Giai đoạn thụ động (1÷3 giờ)
Sau giai đoạn tiền cảm ứng, tốc độ hydrat hóa của toàn bộ quá trình chậm xuống
dáng kể với chu kì vài giờ, tất cả các khoáng clinker hydrat hóa rất chậm. Nguyên nhân
là do lớp vỏ hydroxit không thấm nước. Nồng độ Ca(OH)2 trong pha lỏng ở giai đoạn
này đạt lớn nhất và bắt đầu giảm. Nồng độ SO42- duy trì không đổi, khi một phần SO42-
bị tiêu thụ để tạo thành pha AFt được thay thế bởi sự tan của hàm lượng calcium
sulphate thêm vào. Điều này chỉ ra rằng kết thúc giai đoạn cảm ứng và bắt đầu giai
đoạn phản ứng chính do sự tạo mầm của pha C – S – H.
1.1.4.3. Giai đoạn tăng tốc (sau khi trộn 3÷12 giờ)
Đây là giai đoạn quá trình hydrat hóa tăng trở lại và được kiểm soát bởi quá trình
tạo mầm và phát triển các sản phầm hydrat hóa tổng hợp. Tốc độ hydrat hóa của C3S
tăng và C – S – H (I) bắt đầu tạo thành. Song song đó quá trình hydrat của khoáng C2S
vẫn diễn ra. Tinh thể Ca(OH)2 kết tủa từ pha lỏng cùng với đó là nồng độ Ca2+ trong
pha lỏng giảm. Calcium sunphat khi nghiền cùng với xi măng sẽ được hòa tan hoàn
toàn với nồng độ SO42- trong pha lỏng bắt đầu giảm, do đó sự hình thành pha AFt cũng
như sự hấp phụ SO42- - được hình thành trên bề mặt pha C – S – H.
1.1.4.4. Giai đoạn giảm tốc
Tốc độ hydrat hóa giảm xuống, phần vật liệu chưa phản ứng giảm và tốc độ của
quá trình hydrat hóa được kiểm soát bằng quá trình khuếch tán. Pha C – S – H tiếp tục
được tạo thành do phản ứng hydrat hóa cả C3S và β – C2S vẫn tiếp tục diễn ra. Quá trình
17
hydrat hóa β – C2S giảm theo thời gian và kết quả là tốc độ tạo Ca(OH)2 giảm. Sau khi
các ion từ calcium sunphat không còn, nồng độ SO42- trong pha lỏng giảm sẽ thu được
pha AFt tạo thành ở giai đoạn tiền cảm ứng sẽ phản ứng với dung dịch có chứa C3A và
C2(A,F) tạo thành monosunphate. Monosunphate hay AFm có độ xốp cao sẽ làm giảm
cường độ của xi măng.
1.2 Tổng quan về phụ gia gốc alkanolamine
Phụ gia gốc alkanolamine có cả gốc amin và nhóm hydroxyl có cồn trong công
thức cấu tạo.
Các alkanolamine được biết tới là có ảnh hưởng đến quá trình hydrat hóa của xi
măng, cụ thể là ảnh hưởng trực tiếp tới quá trình thủy hóa của các pha aluminat có trong
xi măng [8]. Vì vậy, chúng được nghiên cứu để đưa vào trong công nghệ sản xuất xi
măng nhằm cải thiện cường độ chịu nén của xi măng, ngoài ra, các alkanolamine cũng
có thể cải thiện quá trình nghiền của xi măng.
Một số alkanolamine đã được nghiên cứu và sử dụng phổ biến trong công nghệ
sản xuất xi măng như: TEA (Triethanolamine), TIPA (Triisopropanolamine), DEIPA
(Diethanol isopropanolamine), EDIPA (Ethyldi-isopropanolamine),… Tuy các hợp
chất trên đều là alkanolamine, nhưng ảnh hưởng của chúng tới cường độ chịu nén của
xi măng là khác nhau, thậm chí cùng một hợp chất nhưng dùng khác hàm lượng cũng
cho ra ảnh hưởng khác nhau. Vì vậy đã có những nghiên cứu được đưa ra nhằm so sánh
các chất phụ gia alkanolamine này cũng như khảo sát tìm ra hàm lượng thích hợp để sử
dụng chúng trong công nghệ sản xuất xi măng.
Bảng 1.2: Một số phụ gia hữu cơ được sử dụng trong xi măng [9]
Công thức
Tên chất
phân tử
Triethanolamine (TEA) C6H15NO3

Diethanolisopropanolamine (DEIPA) C7H17NO3
Triisopropanolamine (TIPA) C9H21NO3
N,N,N′,N′–Tetrakis–(2–hydroxyethyl)ethylenediamine
C10H24N2O4
(THEED)
N,N,N′,N′–Tetrakis–(2–hydroxypropyl)ethylenediamine
C14H32N2O4
(THPED)
Ethanoldiisopropanolamine (EDIPA) C8H19NO3
18
1.2.1 Ảnh hưởng của các phụ gia gốc alkanolamine tới cường độ nén của
xi măng
1.2.1.1. Nghiên cứu sự ảnh hưởng đến cường độ nén xi măng của các
alkanolamine khác nhau
Trong nghiên cứu này, Zhiqiang Xu cùng các cộng sự đã nghiên cứu sự ảnh hưởng
của sáu loại alkanolamine (TEA, TIPA, DEIPA, EDIPA, THEED và THPED) tới quá
trình thủy hóa và đóng rắn của xi măng [10].
Hình 1.2: Công thức phân tử của các alkanolamine được tổng hợp [10]
Điều kiện thí nghiệm:

• Clanhke xi măng (CEM I) được sản xuất bởi Wuxi Tianshan Cement Co, không
có bất kỳ chất trợ nghiền hoặc phụ gia nào, sau đó được trộn với 5% thạch cao trong
máy nghiền clanhke.
• Thành phần hóa học và bề mặt cụ thể của Blaine, được liệt kê trong bảng 1.3:
• Sáu loại alkanolamine được tổng hợp trong phòng thí nghiệm với độ tinh khiết
được liệt kê trong bảng 1.5:
• Liều lượng được xác định là 0.02% và 0.04% tính theo trọng lượng xi măng theo
các tài liệu và thí nghiệm thí điểm. Để loại trừ sự can thiệp của các yếu tố khác, hồ xi
măng được chuẩn bị với tỷ lệ 0.5 nước so với xi măng.
Bảng 1.3: Thành phần hóa học của xi măng Pooc lăng [10]
Thành SiO2 Al2O3 Fe2O3 CaO MgO SO3 K2O Na2O TiO2 CK
phần hóa 21.47 5.84 2.85 61.44 2.44 2.42 0.59 0.32 0.32 1.78
học (%)
19
Bảng 1.4: Thành phần pha và tỷ diện Blaine của xi măng Pooc lăng [10]
Thành C3S C2S C3A C4AF Thạch cao Tỷ diện

phần Blaine
pha (%) 49.52 11.6 6.12 9.18 3.37 354 m2/kg
Bảng 1.5: Độ tinh khiết của các alkanolamine tổng hợp được [10]
Alkanolamine Độ tinh khiết (%)

TEA 97
DEIPA 85
EDIPA 85
TIPA 85
THEED 99
THPED 97
Tính chất cơ học:

Cường độ nén được xác định theo tiêu chuẩn Trung Quốc GB/T 1346-2001 và
GB/T 17671-1999 (ISO) cho 1 ngày, 3 ngày, 7 ngày, 28 ngày và 56 ngày.
Kết quả thí nghiệm:
Cường độ nén của mẫu vữa xi măng có hoặc không có alkanolamine được thể hiện
ở bảng 5:
Bảng 1.6: Cường độ nén của các mẫu vữa xi măng [10]
Alkanolamine Hàm Cường độ nén (Mpa)

lượng 1 ngày 3 ngày 7 ngày 28 ngày 56 ngày
(%)
Không phụ 0 21.85 40.36 51.93 68.97 74.28
gia
TEA 0.02 22.26 41.87 50.55 65.02 65.84
0.04 21.28 41.69 51.36 66.34 70.93
DEIPA 0.02 23.85 42.14 54.9 70.68 78.73
0.04 21.63 39.91 51.75 68.99 72.02
EDIPA 0.02 22.14 41.67 56.06 75.1 84.48
20
0.04 20 42.06 55.03 74.53 76.18
TIPA 0.02 19.69 41.2 57.27 72.33 81.68
0.04 18.82 41.16 56.35 77 79.69
THEED 0.02 19.67 40.02 55.56 70.73 77.51
0.04 19.34 42.02 56.65 72.96 80.04
THPED 0.02 19.38 39.74 52.99 68.19 75.79
0.04 19.05 39.5 52.73 69.08 76.99
Lượng alkanolamine có tác động đáng kể đến cả cường độ nén và thời gian đông
kết. TEA đã thúc đẩy sự tăng trưởng ở cường độ sớm (<3 ngày), tăng 1,9% sau 1 ngày
sử dụng liều lượng 0,02% và 3,7% sau 3 ngày so với mẫu trắng. Tuy nhiên, sự tăng
trưởng ở giai đoạn cuối có thể bị ức chế bởi TEA, mặc dù việc tăng liều lượng (từ 0,02%
lên 0,04%) có thể bù đắp cho một số lượng co ngót về cường độ nén. Trong khi đó TIPA
lại làm giảm nghiêm trọng cường độ nén trước 3 ngày. Tuy nhiên, khi hydrat hóa liên
tục, cường độ tăng nhanh với mức tăng 10% sau 56 ngày so với mẫu không sử dụng
phụ gia. Các kết quả tương tự cũng được tìm thấy trong nghiên cứu về TEA và TIPA
[11,12–14]. DEIPA không chỉ có hiệu quả vượt trội trong việc phát huy cường độ sớm
so với TEA mà còn thể hiện tác dụng lớn ở các giai đoạn sau. Khi bổ sung 0,02% DEIPA
tính theo khối lượng vào xi măng, các mẫu tăng 9,2% sau 1 ngày và 6,0% sau 28 ngày
so với mẫu tham chiếu. EDIPA có mức cải thiện lớn nhất là 11,0% sau 56 ngày với liều
lượng 0,02%. Mặc dù THEED và THPED giảm cường độ ban đầu do hàm lượng không
khí cao, nhưng cường độ tuổi muộn tăng đáng kể, lần lượt là 7,8% và 3,6% so với mẫu
trắng sau 56 ngày với liều lượng 0,04%. Ngoài ra, liều lượng 0,04% của DEIPA, EDIPA
và TIPA cho kết quả kém hơn so với liều lượng 0,02%, trong khi liều lượng THEED và
THPED lớn hơn một chút cho kết quả chấp nhận được, minh họa rằng liều lượng
THEED và THPED thích hợp có thể lớn hơn liều lượng của DEIPA và EDIPA [10].
Kết luận của nghiên cứu:
Kết quả cho thấy rằng tất cả các alkanolamine có thể cải thiện hiệu quả mức độ
hydrat hóa xi măng. TEA làm chậm quá trình hydrat hóa alite vì sự hình thành phức
hợp TEA – Ca2+ ức chế sự phát triển của CH. TIPA tăng tốc quá trình hydrat hóa của
C4AF ở giai đoạn cuối, nhưng làm giảm cường độ ban đầu. Liều lượng DEIPA và
EDIPA thấp hơn có những ưu điểm của TEA và TIPA, không chỉ làm tăng cường độ
sớm mà còn cả cường độ muộn. Chúng thúc đẩy cả quá trình hydrat hóa pha nhôm và
ferit cũng như xúc tác chuyển hóa AFt thành AFm, dẫn đến việc tối ưu hóa phân bố
kích thước lỗ rỗng. Tác dụng của THEED và THPED đối với quá trình hydrat hóa của
xi măng Portland là tương tự nhau mặc dù cấu trúc phân tử của chúng khác nhau giúp
cải thiện cường độ muộn và có phạm vi liều lượng phù hợp lớn hơn [10].
21
1.2.1.2. Quá trình cơ hóa và tính chất của xi măng Portland với việc
bổ sung các alkanolamine mới
Trong bài nghiên cứu của Weifeng Li và các cộng sự cho thấy độ mịn của xi măng
được biết đến là một thông số quan trọng đối với tính chất của nó [16,17]. TEA đã được
sử dụng như một thành phần của phụ gia cho xi măng Portland trong nhiều năm [18],
thường được thêm vào với liều lượng thấp như một chất xúc tác do nó làm tăng tốc độ
phản ứng C3A. TEA gây ảnh hưởng đáng kể đến cường độ nén của hồ xi măng sau 3
ngày, trong khi TIPA cải thiện đáng kể cường độ nén sau 28 ngày. TIPA có thể tồn tại
trong dung dịch trong một khoảng thời gian dài và xúc tác quá trình thủy hóa ferit để
tạo thành canxi sulfoaluminat hydrat sau khi tất cả thạch cao tự do đã được phản ứng
hết [18,20]. TEA chủ yếu được hấp phụ trên bề mặt portlandite trong những giờ đầu
tiên của quá trình thủy hóa và tăng tốc độ thủy hóa của C3A [18,19]. Do đó, TEA đóng
góp lớn hơn vào cường độ nén sớm, trong khi TIPA chủ yếu ảnh hưởng đến cường độ
nén muộn. Ngoài ra, như với TIPA, THEED tác động đáng kể đến cường độ nén tuổi
muộn. Các alkanolamine mới (DEIPA và EDIPA) khác với TEA, TIPA và THEED.
Các alkanolamine mới không chỉ tăng cường độ nén tuổi sớm mà cả cường độ nén tuổi
muộn [15].
Bảng 1.7: Tính chất cơ lý của xi măng không có và có 0,015% alkanolamine khác nhau
được nghiền trong 25 phút [15].
Cường độ Cường độ
Các loại phụ gia nén ở 3 nén ở 28
ngày (MPa) ngày (MPa)
Mẫu tham chiếu 38,7 57,1
TEA 41,7 57,5
TIPA 39,4 61,2
DEIPA 41,3 62,4
EDIPA 40,7 61,1
THEED 39,9 61,3
1.2.2 Ảnh hưởng của các phụ gia gốc alkanolamine tới quá trình thủy hóa
của xi măng
1.2.2.1. Nghiên cứu về sự tác động đến quá trình hydrat hóa xi măng
Pooc lăng của các phụ gia gốc alkanolamine
Trong bài nghiên cứu của Jin Hyok Ria và các cộng sự cho chúng ta thấy phụ gia
cũng ảnh hưởng rất nhiều đến khả năng thủy hóa của xi măng [18]. Ảnh SEM của sản
phẩm thủy hóa hồ xi măng sau 3 ngày và 28 ngày được thể hiện tương ứng trong hình
1.3 và hình 1.4. Có thể thấy từ hình 1.4 rằng cấu trúc sản phẩm thủy hóa của xi măng
22
trắng sau 3 ngày tương đối lỏng lẻo và có nhiều lỗ xốp hơn. Gel C – S – H vô định hình
được phân bố không đều trong cấu trúc thủy hóa và một lượng nhỏ Ca(OH)2 phân lớp
có thể nhìn thấy mờ. Mặc dù cấu trúc sản phẩm thủy hóa của xi măng với phụ gia ở 3
ngày cũng tương đối lỏng lẻo, nhưng cấu trúc của nó có nhiều sản phẩm thủy hóa hơn,
và C – S – H và Ca(OH)2 trong cấu trúc thủy hóa chồng lên nhau để tạo thành một vi
cấu trúc ổn định hơn. Có thể thấy từ hình 1.4 rằng các sản phẩm thủy hóa của xi măng
trắng ở 28 ngày có một số lượng lớn gel C – S – H vô định hình kết bông, không thể
xác định được hình thái của chúng và cấu trúc tương đối đặc. Quá trình thủy hóa xi
măng với chất trợ nghiền triệt để hơn và cấu trúc hồ được lấp đầy hoàn toàn bằng sản
phẩm thủy hóa. Đá xi măng, có rất ít lỗ rỗng, được hình thành liền khối, sau đó cấu trúc
của sản phẩm thủy hóa trở nên chắc chắn. Tính đồng nhất và chặt chẽ của cấu trúc là lý
tưởng và hầu như không có liên kết yếu. Điều này là do hợp chất alumin không chỉ tăng
cường hiệu quả nghiền mà còn thúc đẩy phản ứng thủy hóa của xi măng [21].
mẫu sử dụng phụ gia (b) [21]
Hình 1.4: Ảnh SEM sản phẩm thủy hóa của hồ xi măng sau 28 ngày ở mẫu trắng (a)
và mẫu sử dụng chất phụ gia (b) [21]
Pooc lăng của các alkanolamine
Trong báo cáo của Zhiqiang Xu cùng các cộng sự, để hình dung cấu trúc vi mô của các
sản phẩm ngậm nước, ảnh SEM cũng được chụp sau 3 ngày và 28 ngày (Ảnh 1.5).
23
Hình 1.5: Ảnh SEM của hồ xi măng ngậm nước trong 3 ngày và 28 ngày [22]
Sau 3 ngày, có vẫn còn một lượng lớn ettringite hình kim trong mẫu trắng. Ngược
lại, hồ xi măng chứa alkanolamine hầu như không có bất kỳ sản phẩm hydrat hóa giống
như kim nào (AFt), điều này cho thấy rằng alkanolamine có thể tăng tốc độ chuyển hóa
của ettringite. Sau khi quan sát thêm, các quy mô và hình thái khác nhau của các tinh
thể lục giác (AFm) đã được tìm thấy trong hồ xi măng. Trong các mẫu có TEA, các tấm
lục giác xếp chồng lên nhau phát triển từ cấu trúc CSH, cấu trúc này cũng được chứng
minh là vi tinh thể CH trong báo cáo trước đây của Zhang Yan-Rong [24]. Sự hình
thành phức hợp TEA – Ca2+ thông qua sự tương tác giữa Ca2+ và các nguyên tử oxy
trong TEA một mặt ức chế sự phát triển của các vi tinh thể CH, do đó làm chậm quá
trình hydrat hóa của alite, mặt khác dẫn đến một khối lượng TEA bị kết tủa với CH và
giảm chức năng, đây có thể là nguyên nhân làm giảm độ bền của hồ với TEA trong giai
đoạn cuối. Ngoài ra còn có một số tấm lục giác trong các mẫu khác có hình dạng giống
cánh hoa hơn. Các sản phẩm này được tạo ra từ quá trình chuyển đổi ettringite, xuất
hiện chủ yếu trong các lỗ rỗng và tạo ra cấu trúc tương tự như khung thép khi các mảnh
AFm lục giác được hình thành hoàn toàn sau 28 ngày (xem EDIPA sau 28 ngày). Một
lượng lớn AFm lấp đầy các lỗ chia các lỗ lớn thành nhiều lỗ nhỏ hơn và tối ưu hóa sự
phân bố kích thước lỗ rỗng để tăng mật độ của hồ xi măng, phù hợp với độ xốp quan
sát được và cường độ nén của hồ chứa DEIPA, EDIPA, TIPA, THEED và THPED [22].
Động học của quá trình thủy hóa đối với xi măng có và không có alkanolamin
đã được nghiên cứu bằng cách sử dụng thiết bị đo nhiệt lượng dẫn nhiệt đẳng nhiệt, và
kết quả được trình bày trong Ảnh 8. Dòng nhiệt của xi măng có chứa alkanolamine
không thay đổi trong bốn giai đoạn thủy hóa xi măng Portland, bao gồm (1) phản ứng
ban đầu, (2) giai đoạn phản ứng chậm, (3) giai đoạn tăng tốc và (4) giai đoạn giảm tốc,
như được mô tả bởi Taylor [23].
24
Hình 1.6: Nhiệt thủy hóa của hồ xi măng Portland có hoặc không có alkanolamine
[22].
Trong vài phút đầu tiên, các alkanolamine đẩy nhanh quá trình hòa tan các hạt
xi măng do hoạt động bề mặt của chúng, dẫn đến việc tạo ra nhiều AFt hơn (đỉnh 1). So
với mẫu trắng, thạch cao được tăng tốc do tiêu thụ alkanolamine, đặc biệt là TEA,
DEIPA, EDIPA và THEED. Do đó, việc chuyển đổi AFt thành AFm đã xảy ra, như thể
hiện bằng các đỉnh tỏa nhiệt rõ ràng (đỉnh 4). Đỉnh 4 trong đường cong của mẫu chứa
TIPA xuất hiện muộn hơn so với đường cong của các mẫu chứa TEA, DEIPA, EDIPA
và THEED, điều này cho thấy TIPA có thể đẩy nhanh quá trình hydrat hóa của C4AF
[29].
Pooc lăng của THEED
Trong bài nghiên cứu của Suhua Ma và các cộng sự về “Nghiên cứu tính chất vật
lý và hóa học của xi măng Portland với THEED” [25] cho ta thấy được ảnh SEM của
hồ xi măng trong quá trình thủy hóa sau 12 giờ. Các hình ảnh SEM được hiển thị trong
Hình 1.7. Việc bổ sung THEED đã thay đổi đáng kể hình thái của các sản phẩm hydrat,
chẳng hạn như AFt và C – S – H. AFt ngắn và dày cho khoảng trống mẫu (xem Hình
1.7(a)). Tuy nhiên, AFt dài hơn và mỏng hơn đối với hồ xi măng có THEED so với hồ
xi măng trắng (xem Hình 1.7(c, d)). Do đó, việc bổ sung THEED đã ảnh hưởng đáng
kể đến sự hình thành các tinh thể AFt. Ngoài ra, C – S – H thể hiện dạng tổng hợp và
xuất hiện dày đặc đối với hồ xi măng trắng (xem Hình 1.7(b)), trong khi đó, dạng mảnh
và rời được quan sát thấy đối với xi măng với THEED.
25
Hình 1.7: Ảnh SEM của hồ xi măng thủy hóa trong 12 giờ. Hồ xi măng trắng ((a), (b))
và hồ xi măng với 0,1% THEED ((c), (d)) [25]
Pooc lăng của EDIPA
Xiaolei Lu và các cộng sự đã nghiên cứu sự tác động của EDIPA đến quá trình
hydrat hóa xi măng Pooc lăng [8].
Điều kiện thí nghiệm [8]:
• Xi măng Pooc lăng 42.5 tuân theo tiêu chuẩn Trung Quốc GB175-2007 được sử
dụng.
• Độ mịn của xi măng Pooc lăng theo GB/ T1345-2005 là 1,8% và tỷ trọng là 3,15
g/cm với giá trị Blaine là 350 m2/kg. EDIPA cấp độ nghiên cứu được thêm vào với liều
3
lượng xi măng tương ứng là 0,01%, 0,02% và 0,03%. Nước khử ion được sử dụng làm
nước trộn trong các thí nghiệm dán.
Nhiệt lượng đẳng nhiệt [8]:
Mẫu hồ xi măng có tỷ lệ nước/xi măng là 0.5. Các mẫu hồ sau tạo hình được bọc
trong màng bọc thực phẩn và bảo quản trong hộp bảo dưỡng với độ ẩm tương đối là
98% và nhiệt độ 20 ± 2oC.
Một nhiệt lượng kế đẳng nhiệt TAM AIR tám kênh đã được sử dụng để khảo sát
dòng nhiệt thủy hóa của xi măng Pooc lăng có và không có EDIPA. Đầu tiên, nhiệt
lượng kế được điều chỉnh ở nhiệt độ không đổi 25 ± 0,02 C và sau đó được cân bằng
trong 24 giờ. Các thí nghiệm hydrat hóa được đo trong khoảng thời gian 72 giờ để kiểm
tra tác động của EDIPA đối với động học hydrat hóa của xi măng Pooc lăng.
Kết quả thí nghiệm [8]:
26
Hình 1.8(a, b): Dòng nhiệt tỏa ra của quá trình hydrat hóa xi măng khi có và không
có EDIPA [8]
Hình 1.8 trình bày dòng tỏa nhiệt của quá trình hydrat hóa xi măng trong hồ xi
măng có và không có EDIPA. Như thể hiện trong Hình 1.8(a), có thể thấy rõ rằng việc
bổ sung EDIPA dẫn đến những thay đổi có thể nhìn thấy được trong quá trình hydrat
hóa của xi măng. Các đường cong giải phóng nhiệt được đặc trưng bởi sự hiện diện của
ba đỉnh trong 72 giờ. Đỉnh ban đầu được ấn định cho sự hòa tan của vôi tự do, aluminat,
alite và sự kết tủa ban đầu của AFt [26 – 29], và sự gia tăng lớn hơn được quan sát thấy
ở các đỉnh aluminat với EDIPA, như được thấy trong Hình 1.8(b).
Đỉnh thứ hai chủ yếu là do sự hòa tan nhanh chóng của khoáng alit và sự kết tủa
của các pha gel C – H và C – S – H [23].
Có sự gia tăng rất đáng kể về quá trình hydrat hóa alit từ việc sử dụng EDIPA như
trong Hình 1.8(b). Đỉnh thứ ba cũng cho thấy mức tăng lớn hơn so với đỉnh không có
EDIPA liên quan đến quá trình hydrat hóa thứ cấp của C3A hoặc pha ferit và chuyển
đổi AFt thành AFm [23,30].
Nhiệt tích lũy của xi măng cao hơn ở 72 giờ khi EDIPA được thêm vào với liều
lượng tương ứng là 0,02% và 0,03% so với mẫu trắng. Nhiệt tích lũy cũng cao hơn khi
hàm lượng EDIPA là 0,01% trong vòng 24 giờ nhưng giảm nhẹ sau khi hydrat hóa trong
hơn 48 giờ. Tất cả những điều trên cho thấy EDIPA thúc đẩy phản ứng hydrat hóa của
các hạt xi măng ở tuổi sớm (72 h), điều này có thể góp phần cải thiện tính chất cơ học
của vữa [8].
27
Hình 1.9(a, b): Tính chất cơ học của vữa có và không có EDIPA ở 3 ngày và 28 ngày
[8]
Cường độ của vữa ở 3 ngày và 28 ngày được minh họa trong hình 1.9 cho thấy rõ
ràng rằng EDIPA làm tăng cường độ uốn và nén cùng với quá trình thủy hóa. Cường
độ nén ở 3 ngày và 28 ngày tăng 1,8 MPa (9,0%) và 5,0 MPa (11,6%) như trong hình
1.9(a, b) khi bổ sung EDIPA là 0,03%, cho thấy EDIPA tạo điều kiện thuận lợi cho việc
cải thiện cường độ trong vòng 28 ngày. Các nghiên cứu trước đây đã xác nhận TIPA
góp phần tăng cường độ trong 28 ngày [31,32]. Ở đây, cơ chế tăng cường độ của EDIPA
có lẽ tương tự như cơ chế của TIPA vì chúng có cấu trúc hóa học tương tự nhau.
Ngoài ra, mối tương quan giữa cường độ của vữa và mức độ hydrat hóa của xi
măng được minh họa rõ ràng trong phân tích đo nhiệt lượng đẳng nhiệt mà với mức độ
hydrat hóa của xi măng tăng lên với EDIPA, cường độ sẽ tăng tốt ở 3 ngày.
Kết luận của nghiên cứu:
Kết quả chỉ ra rằng EDIPA cản trở sự hình thành ettringite (AFt), làm giảm tốc độ
hòa tan của thạch cao và đẩy nhanh tốc độ hydrat hóa của pha aluminat và ferrite cũng
như quá trình chuyển hóa AFt thành AFm. Ngoài ra, EDIPA cũng đẩy nhanh quá trình
hydrat hóa alite và sự hình thành portlandite (C – H), đồng thời tăng cường đáng kể các
tính chất cơ học ở 28 ngày. Cơ chế tăng cường độ như vậy có lẽ cũng giống với TIPA
vì chúng có cấu trúc hóa học tương tự nhau [8].
1.3 Phụ gia DEIPA
1.3.1 Giới thiệu về DEIPA
DEIPA (Diethanol isopropanolamine) là một loại alkanolamine, là một trong
những dẫn xuất của propylene oxide. So với TEA (Triethanolamine) và TIPA (Tri
isopropanolamine), DEIPA là một phụ gia mới được nghiên cứu đưa vào công nghệ sản
xuất xi măng, và cũng có cả nhóm amin và nhóm hydroxyl có cồn [33]
28
Hình 1.10: Công thức cấu tạo của DEIPA [33]
Là một alkanolamine, có bản chất phân cực hữu cơ, được ưu tiên hấp phụ trên các
bề mặt được hình thành do sự đứt gãy của các liên kết điện hóa trị như Ca – O và Si –
O, làm giảm năng lượng bề mặt [34]. DEIPA có thể thúc đẩy sự hình thành ettringite
và hydrat hóa các pha clanhke aluminat [35].
• Màu: màu vàng nhẹ hoặc không màu
• Công thức: C7H17NO3
• Nhiệt độ nóng chảy: 31,5 – 36° C (lit).
• Nhiệt độ sôi: 145°C 0.6 mm Hg (lit).
1.3.2 Ảnh hưởng của DEIPA đến cường độ nén của xi măng
Trong nghiên cứu của Xiaolei Lu và các cộng sự đã công bố năm 2018 [36] về
“Ảnh hưởng của Diethanol – isopropanolamine đến tính chất và quá trình thủy hóa của
xi măng pooc lăng đá vôi”, tác động của DEIPA đến tính chất của xi măng đá vôi
Portland (PLC) đã được khảo sát bằng cách đo cường độ của vữa, thời gian đông kết,
khả năng tương thích của xi măng và phụ gia siêu dẻo. Kết quả chỉ ra rằng việc bổ sung
DEIPA giúp tăng cường đáng kể cường độ tuổi sớm và tuổi muộn của vữa, đạt được
mức tăng lần lượt là 4,4 MPa (28,7 %) ở 3 ngày và 6,3 MPa (20,3 %) ở 28 ngày. Cơ
chế hoạt động của DEIPA đẩy nhanh quá trình thủy hóa aluminat và alite, đồng thời
thúc đẩy sự hình thành AFt và monocacboaluminate, cũng như quá trình chuyển hóa
AFt thành AFm. Bên cạnh đó, việc bổ sung DEIPA dẫn đến các sản phẩm thủy hóa
chồng lên nhau một cách đồng nhất và cải thiện vi cấu trúc trong hồ xi măng đã đông
cứng.
• Điều kiện thí nghiệm
Clinker, đá vôi và thạch cao được sử dụng trong công trình này được lấy từ một
công ty xi măng Trung Quốc. Thành phần hóa học và thành phần khoáng của clinker
được trình bày trong bảng 1.8 Thành phần hóa học của đá vôi và thạch cao được trình
bày trong bảng 1.9 Hàm lượng oxit được đo bằng nhiễu xạ tia X. Phương pháp Bogue
29
được sử dụng để phân tích các pha khoáng vật. DEIPA được thêm vào hồ xi măng đá
vôi Portland và liều lượng của nó được sử dụng theo trọng lượng xi măng là 0,01%,
0,02% và 0,03%. Chất siêu dẻo polycarboxylate với hàm lượng 40 % và chất siêu dẻo
aliphatic với hàm lượng 30 % được sử dụng để hỗn hợp xi măng đạt độ dẻo tiêu chuẩn
khi thêm DEIPA. Nước khử ion được sử dụng làm nước trộn trong các thí nghiệm tạo
hồ [36].
Bảng 1.8: Thành phần hóa học [36]
CaO SiO2 Al2O3 Fe2O3 MgO SO3
64,18 21,08 4,7 3,49 2,79 0,38
Bảng 1.9: Thành phần khoáng [36]
C 3S C 2S C 3A C4AF
63,28 12,69 6,54 11,52
Xi măng Portland (Portland cement) (95% clinker và 5% thạch cao) và bột đá vôi
(Limestone powder) được nghiền tương ứng bằng máy nghiền bi phòng thí nghiệm có
kích thước 500 mm × 500 mm, có phân bố kích thước hạt được thể hiện trong Bảng
1.10. Phân bố kích thước hạt được đo bằng cách sử dụng máy phân tích kích thước hạt
laser (BECKMANCOULTER LS 13 320, Hoa Kỳ). Xi măng đá vôi Portland được đồng
nhất trong máy trộn hình nón (30 vòng/phút) trong 6 giờ, và tỷ lệ trộn của nó được thể
hiện trong Bảng 1.11.
Bảng 1.10: Phân bố kích thước hạt của xi măng và đá vôi [36]
Phân bố cỡ hạt xi măng (%)

Mẫu
<3 µm 3 – 32 µm 32 – 65 µm >65 µm
Xi măng pooc
5,86 61,21 32,11 0,82
lăng
Bột đá vôi 8,24 65,32 26,03 0,41
30
Bảng 1.11: Tỷ lệ hỗn hợp của xi măng đá vôi Portland [36]
Xi măng pooc lăng đá vôi
Mẫu Xi măng pooc lăng Bột đá vôi
PLC – 5 95 5
PCL –10 90 10
PCL –15 85 15
PCL –20 80 20
PLC –25 75 25
Các phép đo sự phát triển nhiệt thủy hóa và đặc tính cấu trúc vi mô được thực hiện
trên hồ xi măng được chuẩn bị với tỷ lệ khối lượng xi măng và nước cố định là 0,4. Bột
xi măng được chuẩn bị bằng cách trộn xi măng và nước có chứa DEIPA trong khoảng
thời gian 2 phút vào máy trộn với tốc độ 62 vòng / phút. Sau khoảng thời gian 10 giây,
trộn tiếp thêm 2 phút nữa với tốc độ 125 vòng/phút. Hồ xi măng được đổ vào khuôn (20
mm x 20 mm x 20 mm). Các khuôn sau đó được bọc bằng màng bọc nhựa và bảo quản
trong hộp bảo dưỡng với độ ẩm tương đối là 98% và nhiệt độ 20 ± 2°C. Quá trình thủy
hóa được dừng lại sau 3 ngày và 28 ngày bằng cách ngâm các mảnh nhỏ trong etanol
khan. Các mảnh được bảo quản trong tủ sấy ở 40°C trong 1 ngày để làm khô. Một số
mảnh khô được giữ lại cho các thí nghiệm SEM và MIP [36]
Cường độ của vữa ở 3 ngày được minh họa trong hình 1.11. DEIPA tăng cường
độ nén cùng với quá trình thủy hóa. Khi bổ sung DEIPA là 0,03 %, cường độ nén ở 3
ngày tăng 4,0 MPa (17,7 %) trong mẫu PLC – 10. Với việc tăng hàm lượng bột đá vôi,
DEIPA cải thiện đáng kể cường độ của vữa ở 3 ngày. Cường độ nén của mẫu PLC – 20
có sự cải thiện lớn nhất ở liều lượng 0,02 % và tăng 4,4 MPa (28,7 %) sau 3 ngày. Tuy
nhiên, cường độ nén lại thấp hơn đối với vữa có DEIPA trong mẫu PLC – 25 và cường
độ nén của vữa tăng nhẹ với DEIPA ở 3 ngày trong mẫu PLC – 5. DEIPA làm tăng
cường độ của vữa khá ít khi có 5% bột đá vôi, trong khi nó làm tăng cường độ đáng kể
đối với bột đá vôi từ 10% và 25 %. Kết quả này cho thấy rằng bột đá vôi có liều lượng
tối ưu (20%) cho xi măng hỗn hợp với sự có mặt của DEIPA, cụ thể là sự cải thiện lớn
nhất về cường độ trong mẫu PLC – 20. Ngoài ra, việc bổ sung DEIPA làm tăng đáng
kể cường độ tuổi sớm ở 3 ngày, điều này chứng tỏ rằng DEIPA tăng tốc độ thủy hóa
của xi măng và giảm độ xốp của hồ xi măng đã đông cứng [36].
31
Hình 1.11: Cường độ nén của xi măng sau 3 ngày [36]
1.3.3 Ảnh hưởng của DEIPA đến quá trình thủy hóa của xi măng
Hình 1.12 cho thấy nhiệt tỏa ra do quá trình thủy hóa trong hồ xi măng pooc lăng
có và không có DEIPA. Có thể thấy rằng việc bổ sung DEIPA dẫn đến những thay đổi
có thể nhìn thấy được trong quá trình thủy hóa xi măng. Các đường cong tỏa nhiệt được
biểu diễn bởi 3 đỉnh trong 72 giờ. Đỉnh số một thể hiện sự hòa tan của vôi tự do,
aluminat, alite và kết tủa ban đầu của Aft [30,37,38], và đỉnh này thể hiện rõ ràng hơn
với hồ xi măng khi thêm phụ gia DEIPA. Đỉnh thứ hai chủ yếu là do sự hòa tan nhanh
chóng của alite và sự kết tủa của các pha gel CH và C – S – H xảy ra trong khoảng thời
gian từ 13 đến 15 giờ. Có một sự gia tăng rất đáng kể về quá trình thủy hóa alite từ việc
sử dụng DEIPA. Đỉnh thứ ba cũng cho thấy mức tăng lớn hơn so với đỉnh không có
DEIPA liên quan đến quá trình thủy hóa thứ cấp của C3A và chuyển đổi AFt thành Afm
[30,38]. Ngoài ra, thạch cao bị phản ứng hết trước do DEIPA đẩy nhanh quá trình thủy
hóa ban đầu và thứ cấp của C3A. Do đó, canxi cacbualuminat hydrat được hình thành
do phản ứng của bột đá vôi với canxi aluminat ngậm nước
32
Hình 1.12: Nhiệt thủy hóa của mẫu hồ PLC – 20 khi có phụ gia và khi không có phụ
gia DEIPA [36]
Trong bài báo cáo của Ma Suhua và các cộng sự công bố năm 2015 [39] cũng cho
chúng ta thấy được đường cong nhiệt thủy hóa của DEIPA ở các nồng độ khác nhau.
Hình 1.13: (a, b): Dòng nhiệt so với thời gian thủy hóa của các mẫu xi măng [39]
Kết quả đo này cho thấy, DEIPA kéo dài thời gian cảm ứng hydrat hóa xi măng,
đồng thời thúc đẩy quá trình hydrat hóa và giải phóng nhiệt của pha nhôm trong hệ
thống hydrat hóa trong 11 – 15 giờ. Hơn nữa, thời gian xuất hiện của đỉnh tỏa nhiệt này
tăng dần theo liều lượng, hình dạng đỉnh dần trở nên sắc nét hơn, nhiệt tỏa ra tập trung
hơn và giá trị đỉnh tỏa nhiệt trên một đơn vị khối lượng xi măng cũng tăng theo.
1.4 Kết luận tổng quan
Dựa trên ảnh hưởng của DEIPA đến quá trình thủy hóa xi măng, có thể kết luận
cơ chế hoạt động của TEA đối với xi măng Pooc lăng như sau:
(1) DEIPA tăng tốc độ phản ứng của C3A với canxi sulfat (gym sum, hemihydrat
hoặc anhydrite) để tạo ra canxi sulfua luminate hydrat (AFt và AFm), và tác dụng này
tăng lên khi tăng liều lượng của DEIPA.
33
(2) Trong mẫu thử đưa vào DEIPA, sau khi cạn kiệt canxi sunfat, AFt được
chuyển thành AFm, giống như xi măng thông thường: trước khi cạn kiệt canxi sunfat,
AFt được tạo ra; sau đó, AFm được tạo ra. Tuy nhiên, DEIPA có thể tăng tốc độ chuyển
đổi AFt thành AFm, dẫn đến sự xuất hiện của AFm ngay sau khi bắt đầu quá trình thủy
hóa xi măng.
(3) DEIPA thúc đẩy quá trình hydrat hóa của C3S bằng cách kéo dài thời gian
đưa vào sử dụng và tác dụng làm chậm này tăng lên khi tăng liều lượng của DEIPA.
(4) Kết quả là, việc sử dụng DEIPA có thể nâng cao sự thiết lập cấu trúc; tuy
nhiên, nó có thể gây nguy hiểm cho cường độ tuổi sớm, và tùy thuộc vào liều lượng của
nó, DEIPA có thể tối ưu hóa hoặc gây hại cho cấu trúc lỗ rỗng. Vì vậy, cân bằng về tác
dụng tăng tốc và làm chậm của DEIPA đối với các loại khoáng khác nhau trong xi măng
nên được thực hiện khi sử dụng DEIPA trong xi măng Pooc lăng.
Phạm vi nghiên cứu của đề tài:

Khảo sát ảnh hưởng của hàm lượng DEIPA (từ 0 đến 4 phần vạn so với khối lượng
xi măng) tới cường độ tuổi sớm của đá xi măng.
34
CHƯƠNG 2. THỰC NGHIỆM
2.1 Chuẩn bị thực nghiệm

2.1.1 Nguyên liệu
2.1.1.1. Clanhke
Clanhke xi măng Pooc lăng được nhập từ Công ty Cổ phần Xi măng Bỉm Sơn.
Clanhke được gia công kích thước bằng máy kẹp hàm đến cỡ hạt nhỏ hơn 5mm và đồng
nhất trong máy đồng nhất. Lượng clanhke thu được chia thành các mẫu, mỗi mẫu có
khối lượng 4750g.
Thành phần hóa học của clanhke xi măng được sử dụng trong nghiên cứu, kết quả
phân tích này được thực hiện tại cơ sở phân tích:
Bảng 2.1: Thành phần hóa của clanhke xi măng
Thành phần hóa (%)

SiO2 Al2O3 Fe2O3 CaO MgO SO3 K2O Na2O CKT MKN
22.25 5.43 3.14 64.98 1.01 0.3 0.78 0.17 0.43 0.2
Thành phần khoáng được tính từ thành phần hóa theo công thức Bogue:
%C3S = 4.07C – 7.6S – 6.72A – 1.42F – 2.85𝑆̅
%C2S = 8.6S + 5.07A + 1.07F – 3.07C
%C3A = 2.65(A – 0.64F)
%C4AF = 3.04F
Thành phần khoáng clanhke sau tính toán được thể hiện ở bảng dưới:
Bảng 2.2: Thành phần khoáng của clanhke
C3S C2S C 3A C4AF

53.57 22.75 9.06 9.55
2.1.1.2. Thạch cao

Thạch cao Tự nhiên được bảo quản trong kho của bộ môn. Thạch cao được gia
công kích thước bằng máy kẹp hàm đến kích thước nhỏ hơn 5mm. Lượng thạch cao thu
được chia thành các mẫu, mỗi mẫu 250g.
2.1.1.3. Phụ gia DEIPA
Phụ gia được sử dụng trong phạm vi thực nghiệm này là: DEIPA được bảo quản
trong bộ môn Silicat.
Công thức hóa học: C7H17NO3.
Tên hóa học : Diethanol isopropanolamine.
35
Một số tính chất:
• DEIPA có dạng lỏng có màu vàng nhẹ hoặc không màu, độ nhớt cao hơn nước,
có mùi hắc nhẹ.
• Diethanol Isopropanolamine không độc, tan hoàn toàn trong nước. Độ pH của
DEIPA nằm trong khoảng từ 9.5 – 11.
• Nhiệt độ sôi: 145oC tại áp suất 0.6 mmHg.
• Mật độ tương đối: 1.079 g/ml ở nhiệt độ 25oC.
2.1.1.4. Nước
Nước được sử dụng trong thực nghiệm là nước cất lấy ở máy nước cất tại phòng
thí nghiệm C4 – 104 của bộ môn Công nghệ vật liệu Silicat.
2.1.2 Dụng cụ và thiết bị
• Khuôn tạo mẫu hồ xi măng, kích thước mỗi mẫu: 2x2x2 cm.
• Thanh gạt mẫu bằng kim loại.
• Các túi zíp đựng mẫu dung dịch pha DEIPA theo nồng độ sử dụng và các
túi zíp đựng mẫu hồ thủy hóa đã nghiền nhỏ đình chỉ hydrat hóa.
• Cối nghiền nhỏ mẫu hồ thủy hóa sau khi đo cường độ nén
• Máy đo cường độ nén của mẫu tại C4 – 101
• Cốc đong, đũa thủy tinh, thìa.
• Sàng kim loại 1mm
• Cân phân tích, độ chính xác đến 0.001 g.
• Chổi quét dầu, chổi quét mẫu sau nghiền, chổi vệ sinh thớt nghiền
• Máy trộn xi măng.
• Máy đo tỷ diện Blaine.
2.1.3 Sơ đồ nghiên cứu
36
Hình 2.1: Sơ đồ thực nghiệm
Thuyết minh sơ đồ thực nghiệm:

Clanke ban đầu (cỡ hạt > 5mm) được đưa vào máy kẹp hàm tới cỡ hạt < 5 mm.
Thạch cao cũng được đưa vào máy kẹp hàm tới cỡ hạt < 5 mm. Clanhke và thạch cao
được nghiền chung trong máy nghiền bi sắt thành xi măng với Blaine = 3200 - 3500 ±
50 cm2/g. Phụ gia DEIPA với các loại nồng độ, trong đó những giá trị (10 phần vạn so
với khối lượng xi măng) sẽ được trộn với nước (loại phụ gia ứng với mỗi loại nồng độ
sẽ được trộn với lượng nước tương ứng). Còn những giá trị (0, 1, 2, 3, 4 phần vạn so
với khối lượng xi măng) sẽ được sẽ được tính toán và pha loãng từ hàm lượng 10 phần
vạn, cùng với nước cất để thu được hàm lượng mong muốn. Trộn đều bằng máy khuấy
từ ở phòng thí nghiệm sẽ thu được dung dịch với hàm lượng phụ gia mong muốn.
Tạo mẫu xi măng sử dụng khuôn 6 mẫu (mỗi mẫu kích thước 2x2x2 cm) với
nguyên liệu là xi măng và dung dịch. Ứng với mỗi loại phụ gia, giá trị nồng độ, ngày
tuổi (1, 3, 7 ngày) đều tạo một khuôn mẫu khác nhau. Mẫu được tháo khỏi khuôn sau
khi đã dưỡng 24 giờ trong phòng dưỡng mẫu, sau đó bảo quản trong túi zíp đựng nước,
buộc kín, ghi nhãn cho mẫu nghiên cứu. Đến ngày tuổi mẫu thì đem đo cường độ và thu
được kết quả giá trị cường độ nén của mẫu.
Mẫu sau khi đo cường độ nén ở ngày tuổi, được giã nhỏ lấy cỡ hạt qua sàng 1mm
và đình chỉ hydrat hóa mẫu trong dung dịch isopropanol 99%. Mẫu đình chỉ được đem
cân và lấy lượng đủ đem khảo sát MKN ở các nhiệt độ sấy và nung. Đồng thời, mẫu
đình chỉ cũng được sấy một lượng để chụp ảnh SEM nghiên cứu.
Trộn mẫu hồ xi măng để khảo sát đường cong thay đổi nhiệt độ của mẫu hồ thủy
hóa, sử dụng nhiệt kế và máy quay chụp ảnh liên tục trong 24 giờ khảo sát.
37
2.2 Các phương pháp nghiên cứu
2.2.1 Quá trình gia công, tạo mẫu:
a) Nghiền xi măng:
Chọn giá trị tỷ diện Blaine là 3200 – 3500 ± 50 cm2/g.
Phương pháp đo tỷ diện Blaine để xác định độ mịn của xi măng: theo TCVN
4030:2003.
Xi măng được nghiền theo mẻ, mỗi mẻ gồm 4750 g clanhke và 250 g thạch cao.
Cách tiến hành:
• Làm sạch máy nghiền bi bằng cát sạch.
• Cho 4750 g clanhke, 250 g thạch cao vào máy nghiền bi, bật máy nghiền trong
40 phút.
• Sau 40 phút, tắt máy nghiền, lấy khoảng 70g xi măng trong khoang máy (trong
đó 65g xi măng để đo khối lượng riêng), sau đó đo Blaine trên máy đo DBT-127 theo
tiêu chuẩn TCVN 4030:2003.
• Khi xi măng đã đạt Blaine đã chọn ban đầu, tháo hoàn toàn bột xi măng, bảo
quản trong túi riêng.
• Vệ sinh sạch máy nghiền.
b) Tạo mẫu hồ xi măng:
Mỗi khuôn hồ xi măng sẽ gồm 6 mẫu, mỗi mẫu có hình lăng trụ kích thước 2x2x2
cm.
Nguyên liệu để tạo đủ 6 mẫu hồ xi măng gồm: 170g xi măng, 63 ml nước và phụ
gia (nếu có). Lượng nước tạo hồ chọn là 27%.
Khối lượng của mỗi nồng độ phụ gia được tính ở bảng dưới:
Bảng 2.3: Lượng phụ gia
Kí hiệu mẫu Nồng độ phụ gia Hàm lượng phụ Khối lượng xi
(phần vạn theo gia (phần vạn) măng
clanhke) (g)
M0 0 0 170
D1 1 1 170
D2 2 2 170
D3 3 3 170
D4 4 4 170
Cách tiến hành:

• Làm sạch các dụng cụ (cốc, đũa thủy tinh, thìa khuấy,.. ), máy trộn (cánh khuấy,
38
cối trộn), khuôn,…
• Cân xi măng, nước, phụ gia (nếu có) theo đúng khối lượng đã tính bằng cân phân
tích.
• Trộn đều nước với phụ gia (nếu có), đổ hỗn hợp dung dịch vào cối trộn. Đổ xi
măng vào cối trộn trong khoảng thời gian 5 – 10 giây.
• Khởi động máy trộn, cho chạy ở tốc độ thấp trong 1 phút 30 giây. Dừng máy
khoảng 15 – 30 giây, dùng thìa/muôi để vun phần hồ xi măng vào giữa cối.
• Tiếp tục chạy máy ở tốc độ thấp trong 1 phút 30 giây.
• Dừng máy. Dùng thìa/muôi lấy hồ xi măng ra và cho vào khuôn. Sử dụng dây
thép Ø 2mm để loại bỏ bọt khí bên dưới lớp hồ xi măng. Dằn khuôn bằng tay 50 cái.
• Dùng thanh gạt gạt phẳng bề mặt khuôn, vệ sinh sạch phần rìa khuôn bằng giẻ,
ghi nhãn đánh dấu khuôn.
• Đặt khuôn lên giá nằm ngang trong phòng không khí ẩm. Tiến hành tháo dỡ
khuôn từ 23 giờ đến 23h40 phút sau khi đổ khuôn, bảo quản các mẫu trong túi bóng đã
đổ đầy nước và bịt kín. Riêng với mẫu thử 24 giờ, việc tháo dỡ khuôn không được quá
20 phút trước khi mẫu được thử cường độ nén.
• Các mẫu sẽ được bảo quản trong khăn ẩm, đặt trên khay phẳng 20 phút trước khi
tiến hành đo cường độ nén.
c) Đình chỉ hydrat hóa:
Các mẫu hồ xi măng khi đạt ngày tuổi cần thiết sẽ được đem đi thử cường độ nén.
Sau quá trình thử cường độ nén, các mẫu sẽ bị phá hủy. Mỗi khuôn gồm 6 mẫu sẽ chọn
ra một mẫu đại diện (có giá trị cường độ nén sai số nhỏ nhất với giá trị trung bình tính
toán được) đem đình chỉ hydrat hóa. Việc đình chỉ hydrat hóa nhằm mục đích tạm dừng
phản ứng thủy hóa của mẫu hồ xi măng đó phục vụ cho thí nghiệm khảo sát sản phẩm
thủy hóa hoặc những thí nghiệm khác tại ngày tuổi đó.
Nguyên liệu, dụng cụ:
• Mẫu đá xi măng đại diện sau khi thử cường độ nén.
• Túi zíp đựng mẫu xi măng nghiền nhỏ <1mm
• Sàng kim loại 1mm
• Cối và chày nghiền nhỏ mẫu xi măng thủy hóa
• Isopropanol 99%.
Cách tiến hành:
• Đập nhỏ mẫu đại diện sau khi thử cường độ nén.
• Trong quá trình nghiền đồng thời trộn đều các mẫu nghiền để lấy mẫu đại diện.
• Nhận các mẫu lọt sàng kim loại 1mm để đình chỉ hydrat hóa.
• Đưa lượng mẫu đã nghiền nhỏ qua sàng kim loại 1mm
• Lấy lượng lọt sàng 1mm để vào túi zíp
• Đổ đầy isopropanol 99% vào túi zíp, đóng khít túi lại, ghi nhãn kí hiệu mẫu.
39
• Đặt các túi mẫu vào khay, trong thời gian đình chỉ, lắc túi liên tục để dung dịch
đình chỉ isopropanol 99% choán đầy và bao quanh các hạt xi măng thủy hóa đã nghiền
nhỏ.
Lưu ý:
• Các mẫu cần được lưu trong isopropanol đến khi thí nghiệm khảo sát các mẫu
đó tiếp theo diễn ra (sấy mẫu, nung mẫu khảo sát MKN, chụp ảnh SEM,… ).
• Mẫu đã ức chế để lâu ngoài không khí sẽ phản ứng với CO2 làm thay đổi vi cấu
trúc của mẫu có thể dẫn đến kết quả thí nghiệm sai lệch. Vì vậy chỉ trước khi thí nghiệm
khảo sát thì mới lấy mẫu ra khỏi isopropanol.
2.2.2 Xác định cường độ nén (Phương pháp phi tiêu chuẩn)
a) Phương pháp nghiên cứu:
Xác định cường độ nén các mẫu đá xi măng ở 1, 3, 7 ngày tuổi trên khuôn 2x2x2cm.
So sánh giá trị cường độ nén giữa các mẫu xi măng sử dụng phụ gia khác nhau (cả về
hàm lượng lẫn loại phụ gia) khi trộn cùng nước. Liên hệ với các công trình nghiên cứu
khác về phụ gia và rút ra kết luận.
b) Nguyên liệu:
• Xi măng nghiền đạt độ mịn 3200 – 3500 ± 50 cm2/g.
• Phụ gia: DEIPA.
• Nước cất.
c) Cách tạo mẫu hồ xi măng:
Như cách tiến hành đã nêu ở mục 2.2.1.
2.2.3 Xác định khối lượng mất sau nung
Mục tiêu của thí nghiệm này dùng để xác định lượng sản phẩm thủy hóa của các
mẫu xi măng với hàm lượng phụ gia khác nhau và ở ngày tuổi khác nhau.
Các mẫu đá xi măng ở ngày tuổi khác nhau sẽ tồn tại các thành phần khác nhau cả
về loại cũng như hàm lượng (Ví dụ: nước, các sản phẩm thủy hóa, các khoáng chưa
tham gia phản ứng,…). Khi được đem đi sấy hoặc nung ở những nhiệt độ khác nhau,
dựa vào việc mỗi thành phần đều có sự thay đổi khối lượng khác nhau khi chịu tác dụng
bởi nhiệt độ ta có thể xác định một cách định tính về thành phần của mẫu hồ xi măng ở
các ngày tuổi khác nhau.
Nguyên liệu, dụng cụ:
• Các mẫu xi măng gồm M0 và DEIPA – các nồng độ khảo sát đã được bảo quản
trong isopropanol, lấy ra
• Chén sứ.
• Lò nung có thể điều chỉnh nhiệt độ, nhiệt độ nung tối đa hơn 900oC.
• Cân phân tích, độ chính xác đến 10-3 g.
Cách tiến hành:
40
• Lấy các mẫu xi măng ra khỏi túi zíp chứa isopropanol, cho mẫu vào chén sứ đã
cân khối lượng của chén.
• Đưa các chén sứ, mẫu vào tủ sấy ở nhiệt độ 35oC trong khoảng 10 giờ để làm
bay hơi iso propanol còn bám trên mẫu. Mẫu được để trong tủ sấy đã cài đặt nhiệt độ
và thời gian qua đêm.
• Các chén sứ và mẫu sau đó được lấy ra, cân chén sứ thu được khối lượng mẫu,
cân chính xác khối lượng mẫu trong khoảng 1 đến 3 g mẫu cho vào chén sứ đánh số thứ
tự chén trước đó. Mỗi mẫu được cho vào 3 chén, khảo sát để lấy giá trị trung bình (Ví
dụ: chén 1; 2 và 3 khảo sát MKN của mẫu M0, và tương tự…) trên cân phân tích thu
được mo, ghi lại rồi đưa các chén vào tủ sấy, sấy ở các nhiệt độ tăng dần từ 80oC đến
220 oC với các bước nhảy nhiệt độ 20 oC hoặc 30 oC và lưu với thời gian 30 phút cho
mỗi nhiệt độ nâng tới. Các chén sứ được lấy ra, cân và thu được m ở các nhiệt độ khảo
sát.
• Các chén sau sấy được đưa vào lò nung, nung ở 500oC trong 2 giờ 30 phút lưu
với thời gian 30 phút.
• Các chén sứ sau nung được lấy ra, để nguội trong bình hút ẩm đến nhiệt độ
phòng, sau đó đem cân trên cân phân tích, ghi lại kết quả.
Lưu ý: Tốc độ nâng nhiệt trong lò như sau: Với nhiệt độ nung 500oC:
• Từ nhiệt độ phòng đến 250oC: 5 – 10oC/phút
• Từ 250oC đến 450oC: 2 – 5oC/phút
• Từ 450oC đến 500oC: 1 – 2oC/phút
2.2.4 Xác định đường cong thay đổi nhiệt độ của hồ xi măng
Tiến hành trộn 100g xi măng với 37ml nước (tạo độ ẩm hồ xi măng ở 27%), sau
đó cho vào một hộp nhựa (kích thước 5cm x 5cm x 4cm). Đặt hộp vào thùng giữ nhiệt,
các mẫu hồ xi măng cách nhiệt với nhau trong thùng chứa cát, cắm can nhiệt vào giữa
mẫu hồ và kết nối với thiết bị ghi nhiệt độ. Kết quả được ghi lại bằng máy quay và kiểm
tra hoạt đông của nhiệt kế. Quá trình ghi nhiệt độ hồ xi măng được thực hiện tự động 3
phút/lần trong suốt 24h.
2.2.5 Chụp ảnh hiển vi điện tử quét (SEM)
Mẫu sau khi đo cường độ nén, đã được nghiền nhỏ qua sàng 1mm và đình chỉ
hydrat hóa ở ngày tuổi khảo sát, được đem sấy khô và bảo quản trong túi zíp, ghi nhãn
kí hiệu mẫu và được đưa đi chụp ảnh SEM ở các độ phóng đại x2, x5 và x8.
41
Hình 2.2: Kính hiển vi điện tử TM4000 tại Viện Vật Lý Kĩ Thuật, ĐHBKHN
2.3 Kết quả và thảo luận:

2.3.1 Cường độ nén của các mẫu đá xi măng:
2.3.1.1. Giai đoạn 1: Trên nền xi măng có độ mịn 3500 ± 50 cm2/g.
• Mẫu hồ xi măng thủy hóa 1 ngày
Bảng 2.4: Cường độ nén mẫu đá xi măng 1 ngày tuổi (R1)
Cường độ
Hàm lượng nén 1 ngày
DEIPA trung bình R1 Độ lệch Phần trăm So với mẫu
Ký kiệu mẫu (phần vạn) (N/mm2) (N/mm2) độ lệch M0
M0-1 0 14.8 0.8 5% 100%
D1-1 1 19.8 0.8 4% 133%
D2-1 2 22.3 1.4 6% 150%
D3-1 3 24.2 1.0 4% 163%
D4-1 4 18.7 0.8 4% 126%
42
180%
Mức độ tăng cường độ theo mẫu chuẩn (%)

163%
160% 150%
140% 133%
126%
120%
100%
100%
80%
60%
40%
20%
0%
0 1 2 3 4
Hàm lượng phụ gia DEIPA (phần vạn)
Hình 2.3: Cường độ nén mẫu đá xi măng 1 ngày tuổi (R1)
Nhận xét: Khảo sát trên nền xi măng độ mịn 3500 ± 50 cm2/g hấy được xu
hướng tăng cường độ của các mẫu hồ xi măng thêm phụ gia DEIPA phù hợp với khảo
sát của các nghiên cứu trước đó. Giá trị cường độ đạt cực đại ở mẫu có hàm lượng phụ
gia 3 phần vạn (cường độ tăng 63% so với mẫu không phụ gia), sau đó mức độ hiệu quả
giảm dần, mẫu 2 phần vạn cho hiệu quả tăng 50%, mẫu 1 phần vạn cho hiệu quả tăng
33% và mẫu 4 phần vạn cho hiệu quả tăng thấp nhất là 26%.
Hàm lượng cho hiệu quả cường độ nén tốt nhất ở khoảng 2 – 3 phần vạn, phù
hợp với khoảng tối ưu của các nghiên cứu trước đó.
Cường độ nén
Hàm lượng 3 ngày trung
DEIPA (phần bình R3 Độ lệch Phần trăm So với mẫu
Ký kiệu mẫu vạn) (N/mm2) (N/mm2) độ lệch M0
M0-3 0 30.0 1.1 4% 100%
D1-3 1 41.3 1.1 3% 133%
D2-3 2 44.5 1.8 4% 148%
D3-3 3 49.1 0.1 0% 163%
D4-3 4 42.5 2.2 5% 142%
43
180%
163%

160% 148%
142%
140% 133%
120%
100%
100%
80%
60%
40%
20%
0%
0 1 2 3 4
Nhận xét: So sánh với cường độ của mẫu hồ thủy hóa 3 ngày tuổi, mẫu phụ gia
DEIPA cho hiệu quả về cường độ tốt so với mẫu không phụ gia M0, và hiệu quả vẫn rõ
rệt ở hàm lượng phụ gia thêm vào là 2 – 3 phần vạn DEIPA tương ứng mẫu D2 và D3.
Hiệu quả của mẫu 1 ngày tuổi và 3 ngày tuổi có xu hướng giống nhau.
Hàm lượng Cường độ nén 7 Phần

DEIPA (phần ngày trung bình Độ lệch trăm độ So với
Ký kiệu mẫu vạn) R7 (N/mm2) (N/mm2) lệch mẫu M0
M0-7 0 61.8 0.739 1.20% 100%
D1-7 1 62.4 2.867 4.60% 101%
D2-7 2 69.7 1.08 1.50% 113%
D3-7 3 51 2.556 5.00% 83%
D4-7 4 59.5 2.662 4.50% 96%
44
140%

119%
120%
109%
100%
100%
79% 79%
80%
60%
40%
20%
0%
0 1 2 3 4
Nhận xét: Tác dụng của DEIPA đối với mẫu hồ xi măng thủy hóa 7 ngày có sự
khác biệt so với ở 1 ngày và 3 ngày. Ở khoảng hàm lượng 2 – 3 phần vạn cường độ nén
vẫn tăng so với với mẫu M0 nhưng không có mức tăng rõ rệt như cường độ nén ở 1
ngày và 3 ngày tuổi. Ngược lại ngoài khoảng hàm lượng này (1 và 4 phần vạn) còn làm
giảm cường độ nén của xi măng.
Kết luận chung: DEIPA có hiệu quả tốt với cả cường độ tuổi sớm và cường độ
tuổi muộn của xi măng ở hàm lượng tối ưu là 2 – 3 phần vạn
2.3.1.2. Giai đoạn 2: Trên nền xi măng có độ mịn 3400 ± 50 cm2/g.
Bảng 2.7: Cường độ nén mẫu đá xi măng 1 ngày tuổi (độ mịn 3400 ± 50 cm2/g)
Hàm lượng Cường độ nén 1 Phần

DEIPA (phần ngày trung bình Độ lệch trăm độ So với mẫu
Ký kiệu mẫu vạn) R1 (N/mm2) (N/mm2) lệch M0
M0-1 0 23.2 0.854 3.7% 100%
D1-1 1 25.8 1.089 4.2% 111%
D2-1 2 28.7 0.838 2.9% 124%
D3-1 3 35.7 0.806 2.3% 154%
D4-1 4 26.1 0.723 2.8% 113%
45
180%

160% 154%
140%
124%
120% 111% 113%
100%
100%
80%
60%
40%
20%
0%
0 1 2 3 4
Hình 2.6: Cường độ nén mẫu đá xi măng 1 ngày tuổi (độ mịn 3400 ± 50 cm2/g)
Nhận xét: Ở độ mịn này, các mẫu khảo sát với hàm lượng phụ gia DEIPA thêm vào
vẫn cho hiệu quả về cường độ nhưng có xu hướng giảm nhẹ so với ở độ mịn 3500 ± 50
cm2/g . Hàm lượng tối ưu nhất vẫn nằm trong khoảng 2 – 3 phần vạn, đạt giá trị cực đại
ở hàm lượng 3 phần vạn (cường độ tăng 54% so với mẫu không có phụ gia). Các mẫu
phụ gia D1 (1 phần vạn) và D4 (4 phần vạn) (so với khối lượng xi măng) cho cường độ
hiệu quả tăng trong khoảng 11 – 13% (so với mẫu M0).
Bảng 2.8: Cường độ nén mẫu đá xi măng 7 ngày tuổi (độ mịn 3400 ± 50 cm2/g)
Hàm lượng Cường độ nén 7

Ký kiệu DEIPA (phần ngày trung bình Độ lệch Phần trăm So với
mẫu vạn) R7 (N/mm2) (N/mm2) độ lệch mẫu M0
M0-7 0 61.8 0.739 1.20% 100%
D1-7 1 62.4 2.867 4.60% 101%
D2-7 2 69.7 1.08 1.50% 113%
D3-7 3 51 2.556 5.00% 83%
D4-7 4 59.5 2.662 4.50% 96%
46
120% 113%
100% 101%
100% 96%
83%
80%
60%
40%
20%
0%
0 1 2 3 4
Hình 2.7: Cường độ nén mẫu đá xi măng 7 ngày tuổi (độ mịn 3400 ± 50 cm2/g)
Nhận xét: Ở độ mịn này tác dụng của DEIPA đối với mẫu hồ xi măng thủy hóa
7 ngày làm giảm cường độ đáng kể ở hàm lượng 3 phần vạn (giảm 17% giá trị cường
độ so với mẫu M0), trong khi đó ở hàm lượng 2 phần vạn vẫn cho mức tăng cường độ
so với mẫu M0 nhưng hiệu quả không cao như ở độ mịn 3500 ± 50 cm 2/g.
Kết luận chung: Đối với độ mịn 3400 ± 50 cm2/g DEIPA có hiệu quả tốt với
cường độ nén tuổi sớm và tuổi muộn ở hàm lượng 2 phần vạn.
Nhận xét xu hướng chung cường độ ở 2 độ mịn khác nhau

Cả 2 độ mịn 3400 ± 50 cm2/g và 3500 ± 50 cm2/g, thấy được xu hướng chung
của 2 độ mịn cho cường độ hiệu quả 1 ngày tuổi ở hàm lượng phụ gia DEIPA thêm vào
tương ứng D2 (2 phần vạn) tăng từ 24 – 50% (so với mẫu M0) và D3 (3 phần vạn) tăng
từ 54 – 63% (so với mẫu M0). Các mẫu khảo sát ngoài khoảng 2 – 3 phần vạn DEIPA
tăng từ 10 – 20% (so với mẫu M0).
Hiệu quả này rõ rệt so với mẫu DEIPA ở độ mịn 3500 ± 50 cm2/g đã khảo sát
trước đó với hàm lượng nằm trong khoảng 2 – 3 phần vạn ở cường độ 1 ngày tuổi. Tuy
nhiên hàm lượng tối ưu nhất để cho hiệu quả tốt về cường độ 1 ngày tuổi và cả 7 ngày
tuổi là 2 phần vạn.
Điều này đúng với nghiên cứu trước đó về tác dụng cải thiện cường độ của phụ
gia trợ nghiền được nghiên cứu nói chung và của phụ gia DEIPA nói riêng là ở hàm
lượng phụ gia 2 phần vạn (0,02% DEIPA, so với khối lượng xi măng) [10,15,36].
Kết luận tằng khi độ mịn xi măng tăng lên, làm hiệu quả của phụ gia DEIPA lên
cường độ sớm của hồ xi măng cũng tăng theo.
47
2.3.2 Khối lượng mất khi sấy, nung:
Bảng 2.9: Quá trình hóa lý xảy ra tại các khoảng nhiệt độ khi sấy/nung xi măng [40]
Hợp chất Khoảng nhiệt Hiệu ứng Phản ứng hóa học xảy ra
độ (oC) nhiệt
CaSO4.2H2O 100 – 200 Thu nhiệt Mất nước hấp thụ

220 Thu nhiệt Mất nước hóa học
240 Thu nhiệt Mất nước hóa học
380 – 420
Tỏa nhiệt Tạo CaSO4
1180 – 1200
Thu nhiệt Biến đổi thù hình
CaCO3 (Canxit) 860 – 920 Thu nhiệt Phân hủy CO2
CaCO3 (Aragonit) 390 – 420 Thu nhiệt Biến đổi thù hình thành
Canxi
860 – 1010 Thu nhiệt Phân hủy CO2
Ca(OH)2 530 – 580 Thu nhiệt Dehydrat hóa
Mg(OH)2 405 – 450 Thu nhiệt Dehydrat hóa

C4S5H5 250 – 280 Thu nhiệt Dehydrat hóa
(Tobemolit) 780 – 800 Thu nhiệt Dehydrat hóa
CSH (B) 500 – 600 Thu nhiệt Dehydrat hóa
800 – 830 Tỏa nhiệt Kết tinh CS
C3A. CaSO4.12H2O 100 – 170 Thu nhiệt Phân hủy một phần
200 – 250 Thu nhiệt Mất phần lớn H2O
300 – 320 Thu nhiệt Dehydrat hóa
500 Thu nhiệt Dehydrat hóa
800
Tỏa nhiệt Kết tinh pha tinh thể khan
nước
C3A.3CaSO4.32H2O 100 – 170 Thu nhiệt Mất phần lớn H2O

250 – 300 Thu nhiệt Mất hoàn toàn H2O
48
C3AH6 340 Thu nhiệt Mất 4,5 H2O
500 – 550 Thu nhiệt Mất 1,5 H2O và dehyrat hóa
C3A.CaCO3.2H2O 180 – 230 Thu nhiệt Dehydrat hóa

500 Thu nhiệt Dehydrat hóa và phân hủy một
phần CO2
600 Mất hoàn toàn nước và phân
Thu nhiệt
hủy 23% CO2-
2.3.2.1. Mẫu hồ xi măng thủy hóa 1 ngày tuổi

hóa 1 ngày tuổi (%)
Mẫu MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN-

% 1D-80 1D-100 1D-120 1D-140 1D-170 1D-190 1D-220 1D-500
M0 100.0 94.69% 92.23% 91.55% 91.32% 90.46% 89.93% 89.51% 86.26%
D1 100.0 94.29% 91.96% 91.36% 91.32% 89.84% 89.23% 88.67% 86.62%
D2 100.0 93.88% 91.73% 91.11% 91.48% 89.43% 88.78% 88.27% 86.38%
D3 100.0 93.87% 92.03% 91.67% 91.44% 89.43% 88.93% 88.31% 85.79%
D4 100.0 94.39% 91.98% 91.60% 91.46% 89.52% 88.86% 88.23% 85.54%
MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN-

Độ MKN- 1D- 1D- 1D- 1D- 1D- 1D- 1D-
lệch 1D-80 100 120 140 170 190 220 500
M0 0.20% 0.16% 0.08% 0.08% 0.23% 0.07% 0.09% 0.14%
D1 0.06% 0.12% 0.08% 0.01% 0.18% 0.12% 0.12% 0.25%
D2 0.29% 0.34% 0.30% 0.24% 0.45% 0.49% 0.56% 0.46%
D3 0.15% 0.28% 0.31% 0.20% 0.16% 0.11% 0.03% 0.13%
D4 0.25% 0.30% 0.10% 0.10% 0.14% 0.04% 0.10% 0.05%
49
95.00%
Phần trăm khối lượng còn lại (%)

94.00%
93.00%
92.00%
91.00%
90.00%
89.00%
88.00%
80 100 120 140 160 180 200 220
Nhiệt độ (oC)
M0 D2
Hình 2.8: Phần trăm khối lượng các mẫu còn lại khi sấy và nung của hồ thủy hóa 1
ngày tuổi (%)
Nhận xét: Từ số liệu bảng 2.11 kết hợp đồ thị hình 2.8, thấy được:
Sấy ở 120oC đến 170 oC: Ở khoảng nhiệt độ này bắt đầu thấy được chênh lệch
phần trăm MKN giữa các mẫu nghiên cứu. Hình 2.8 cho thấy, phần trăm khối lượng
còn lại của mẫu D2 là ít hơn mẫu tham chiếu M0.
Điều này thể hiện rằng khối lượng mất đi khi sấy nung ở nhiệt độ này của mẫu có
thêm 0,02 % phụ gia DEIPA là nhiều hơn so với mẫu M0. Thể hiện rằng các khoáng đã
phản ứng mất đi ở các mẫu có phụ gia DEIPA nhiều hơn so với M0.
Khối lượng MKN của mẫu trong khoảng nhiệt độ này có thể do phản ứng của các
khoáng:
• Mất nước ở thạch cao: Lượng thạch cao ở mẫu có DEIPA tham gia phản ứng
trong cùng một khoảng thời gian 1 ngày tuổi sẽ nhiều hơn của mẫu xi măng tham chiếu
không có phụ gia. Lượng nước bị hấp thụ bởi thạch cao rất dễ bị tách khỏi thạch cao ở
khoảng nhiệt độ 120 – 140oC.
• Mất nước ở ettringit (C3A.3CaSO4.32H2O): Ở khoảng nhiệt độ này, phần trăm
MKN xảy ra phần lớn do phản ứng phân hủy mất nước ở ettringit (AFt). Giai đoạn ban
đầu bắt đầu xảy ra phản ứng của C3A, thạch cao vào nước, chúng phản ứng với nhau
tạo ettringit (AFt) cho cường độ tuổi sớm cao.
• Mất nước ở monosulfate (C3A.CaSO4.12H2O): Ở khoảng nhiệt độ này,
monosulfate bắt đầu phản ứng phân hủy 1 phần, mất đi 1 phần nước, bắt đầu làm giảm
cường độ của mẫu hồ thủy hóa ở giai đoạn tuổi sau đó.
Kết luận: Khối lượng MKN và tốc độ MKN ở giai đoạn nhiệt độ này phản ánh sự
có mặt của ettringit được tạo thành trong mẫu hồ nghiên cứu. Mẫu D2 có phần trăm
50
khối lượng MKN cao hơn mẫu M0. Tương ứng với điều này làm cho cường độ của mẫu
hồ xi măng có trộn thêm DEIPA có cường độ nén hiệu quả hơn so với mẫu M0 so sánh
cùng điều kiện.
Điều này chứng tỏ rằng hàm lượng phụ gia phù hợp (0,02% DEIPA) đã thúc đẩy
phản ứng hòa tan C3A, thạch cao vào nước, tạo nhiều ettringit hơn, do đó cho cường độ
nén 1 ngày tuổi cao hơn hẳn so với các mẫu còn lại. Kết quả này phù hợp với các nghiên
cứu kết quả về cường độ trước đó (mục 2.3.1) và phù hợp với ảnh SEM được chụp bằng
kính hiển vi điện tử trên bề mặt hạt xi măng được trình bày sau đó (mục 2.3.4). Kết
luận rằng nghiên cứu rằng TEA làm tăng tốc độ hòa tan C3A cho cường độ tuổi sớm
của mẫu hồ xi măng thủy hóa [10,15,22,36,39].
2.3.2.2. Mẫu hồ xi măng thủy hóa 7 ngày tuổi
MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN-

Mẫu % 7D-80 7D-100 7D-120 7D-140 7D-170 7D-190 7D-220 7D-500
M0 100.0 94.67% 91.12% 90.42% 89.49% 88.85% 87.93% 86.62% 82.38%
D1 100.0 94.44% 91.06% 90.52% 89.53% 88.44% 87.33% 86.19% 82.47%
D2 100.0 94.16% 91.28% 90.88% 89.71% 88.74% 87.45% 85.86% 81.68%
D3 100.0 94.13% 91.48% 90.98% 89.88% 88.67% 87.63% 86.54% 82.15%
D4 100.0 94.57% 91.42% 90.78% 89.70% 88.38% 87.41% 86.39% 81.90%
MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN-

Độ MKN- 1D- 1D- 1D- 1D- 1D- 1D- 1D-
lệch 1D-80 100 120 140 170 190 220 500
M0 0.39% 0.19% 0.22% 0.26% 0.22% 0.19% 0.44% 0.27%
D1 0.58% 0.22% 0.14% 0.14% 0.32% 0.33% 0.42% 0.62%
D2 0.30% 0.07% 0.21% 0.10% 0.38% 0.04% 0.27% 0.30%
D3 0.25% 0.25% 0.03% 0.05% 0.05% 0.06% 0.04% 0.23%
D4 0.43% 0.17% 0.13% 0.16% 0.17% 0.16% 0.22% 0.29%
51
95.00%
Phần trăm khối lượng còn lại (%)

94.00%
93.00%
92.00%
91.00%
90.00%
89.00%
88.00%
80 100 120 140 160 180 200
Nhiệt độ (oC)
M0 D2
Hình 2.9: Phần trăm khối lượng các mẫu còn lại khi sấy và nung của mẫu hồ xi măng
thủy hóa 7 ngày tuổi (%)
Nhận xét: Từ số liệu bảng 2.13 và kết hợp đồ thị hình 2.9 và thấy được:
Sấy ở 120oC đến 170 oC: Ở khoảng nhiệt độ này, trong giai đoạn 7 ngày tuổi, khối
lượng MKN và tốc độ MKN của mẫu có phụ gia gần như không có sự chênh lệch nhiều
so với mẫu tham chiếu M0.
Khối lượng MKN của mẫu trong khoảng nhiệt độ này có thể do phản ứng của các
khoáng:
• Mất nước ở ettringit (C3A.3CaSO4.32H2O): C3A bắt đầu phản ứng với ettringit
tạo monosulfate phá vỡ lớp ettringit bảo vệ trên bề mặt C3A. Phần lớn MKN ở đây là
do ettringit (AFt) đã chuyển hóa tạo monosulfate (AFm) làm mất nước khá lớn (phản
ứng chuyển hóa làm mất 20H2O có trong khoáng tạo thành). Ettringit ở các mẫu phụ
gia thêm vào chuyển hóa, đồng nghĩa MKN, làm cho cường độ 7 ngày tuổi giảm hiệu
quả so với mẫu tham chiếu M0.
• Mất nước ở monosulfate (C3A.CaSO4.12H2O): Ở khoảng nhiệt độ này,
monosulfate phản ứng phân hủy 1 phần, mất đi 1 phần nước, bắt đầu làm giảm cường
độ của mẫu hồ thủy hóa ở giai đoạn tuổi sau đó.
Điều này chứng tỏ rằng hàm lượng phụ gia 0,02% DEIPA không chỉ thúc đẩy
tốc độ tạo ettringit mà còn thúc đẩy quá trình chuyển hóa ettringit (Aft) thành
monosulfate (Afm), hoàn toàn phù hợp với các nghiên cứu trước đó.
2.3.3 Đường cong thay đổi nhiệt độ của hồ xi măng
Đường cong thay đổi nhiệt độ hồ xi măng trong 24h được thể hiện trên giản đồ
52
43
I II III IV V
41
D2
39
Nhiệt độ (oC)
M0
37
35
33
31
0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600
Thời gian (phút)
Hình 2.10: Đường cong nhiệt thủy hóa của hồ xi măng của mẫu M0 và mẫu có phụ
gia
Nhận xét: Hình 2.10 cho thấy nhiệt tỏa ra do quá trình thủy hóa của hồ xi măng
của mẫu có phụ gia DEIPA và mẫu tham chiếu M0. Việc bổ sung DEIPA dẫn đến những
thay đổi có thể nhìn thấy được trong quá trình thủy hóa của xi măng.
Khảo sát đường cong thay đổi nhiệt độ trong 24 giờ, các đường cong được biểu
diễn bởi 2 đỉnh:
• Đỉnh thứ nhất (33 – 34oC): Biểu diễn cho giai đoạn 1 (giai đoạn phản ứng ban
đầu) của quá trình thủy hóa. Giai đoạn này tỏa nhiệt mạnh. Đỉnh thứ nhất thể
hiện sự hòa tan của vôi tự do, C3A, C3S và kết tủa ban đầu của AFt. Đỉnh này
được thể hiện rõ hơn ở mẫu hồ xi măng có phụ gia DEIPA (đỉnh màu cam) so
với mẫu hồ xi măng không có phụ gia (đỉnh màu xanh).
• Giai đoạn 2 thấy được chiều dài quá trình thủy hóa của C3S khi thêm phụ gia
DEIPA, dựa vào đồ thị ta có thể thấy được mẫu xi măng có 0,02 % DEIPA đã
rút ngắn thời gian thủy hóa, làm tăng nhanh quá trình thủy hóa C3S.
• Đỉnh thứ hai (40 – 42oC): Biểu diễn cho đỉnh giữa giai đoạn 3 và giai đoạn 4
(giai đoạn tăng tốc và giai đoạn giảm tốc). Kết quả đo này cho thấy, vị trí đỉnh
và chiều cao giữa mẫu có phụ gia DEIPA và mẫu không có phụ gia là có sự khác
biệt rõ ràng. Chiều cao của peak quyết định đến tốc độ thủy hóa của C3S. Giai
đoạn này còn là sự kết tủa của các pha gel C – H và C – S – H xảy ra. Đường
cong nhiệt thủy hóa hình 2.10 thể hiện trong mẫu hồ xi măng có thêm phụ gia
DEIPA đã có sự tăng chiều cao đỉnh peak và sự xuất hiện sớm đỉnh peak. Chứng
tỏ sự thúc đẩy thủy hóa của C3A tạo AFt và C3A phản ứng với AFt tạo AFm đã
53
diễn ra sớm hơn so với mẫu tham chiếu M0, dẫn đến tình trạng chồng đỉnh xảy
ra ngay trên đỉnh của cuối giai đoạn 3 này.
Kết quả đo này cho thấy, việc thêm phụ gia DEIPA vào hồ xi măng làm cho quá
trình thủy hóa của xi măng có sự thay đổi rõ rệt. DEIPA thúc đẩy quá trình thủy hóa
của C3S và quá trình thủy hóa của C3A, đồng thời cũng thúc đẩy quá trình chuyển hóa
ettringit thành monosulfate do đó làm tăng cường độ tuổi sớm và cường độ tuổi muộn
của mẫu hồ xi măng. Kết quả này phù hợp với các nghiên cứu trước đó về ảnh hưởng
của DEIPA tới sự thủy hóa của xi măng [10,15,22,36,39]
2.3.4 Ảnh hiển vi điện tử quét (SEM)
Ảnh SEM mẫu chụp của mẫu hồ xi măng thủy hóa 1 ngày tuổi và 7 ngày tuổi mẫu
tham chiếu M0 và mẫu có hàm lượng phụ gia DEIPA thêm vào.
• Mẫu xi măng thủy hóa 1 ngày tuổi
Hình 2.11: R1-M0 (X2) Hình 2.12: R1-M0 (X5) Hình 2.13: R1-M0 (X8)
Hình 2.14: R1-D2 (X2) Hình 2.15: R1-D2 (X5) Hình 2.16: R1-D2 (X8)
So sánh ảnh SEM của mẫu không phụ gia M0 và mẫu có thêm phụ gia DEIPA 0,02%
(so với khối lượng xi măng) thấy được ở 1 ngày tuổi, mẫu DEIPA có xuất hiện nhiều
hơn các tinh thể hình kim trên bề mặt hạt xi măng thủy hóa, các tinh thể hình kim này
là ettringit hình thành do phản ứng C3A, thạch cao vào trong nước, AFt bền làm tăng
cường độ tuổi sớm của hồ xi măng. Các gel C – S – H và các tinh thể hình lục giác
Ca(OH)2 trong cấu trúc thủy hóa chồng lên nhau để tạo thành một vi cấu trúc ổn định
hơn. Do đó làm cho cường độ 1 ngày tuổi của hồ xi măng có hiệu quả tốt.
• Mẫu xi măng thủy hóa 7 ngày tuổi
54
Hình 2.17: R7-M0 (X2) Hình 2.18: R7-M0 (X5) Hình 2.19: R7-M0 (X8)
Hình 2.20: R7-D2 (X2) Hình 2.21: R7-D2 (X5) Hình 2.22: R7-D2 (X8)
Đối với giai đoạn 7 ngày tuổi, hình ảnh cho thấy mẫu D2 (0,02% DEIPA so với khối
lượng xi măng), các tinh thể hình kim đã không còn nhiều, cấu trúc của hạt xi măng
cũng trở nên lỏng lẻo, có nhiều lỗ rỗng. DEIPA không chỉ thúc đẩy tốc độ tạo ettringit
(cường độ cao) mà còn thúc đẩy phản ứng chuyển hóa ettringit thành monosulfate (có
độ xốp cao và cường độ thấp), có thể thấy dù monosulfate đã được tạo ra nhưng lượng
ettringit vẫn chiếm ưu thế cho nên cường độ nén 7 ngày ở mẫu có phụ gia vẫn cao hơn
so với mẫu không có phụ gia.
Điều này phù hợp với các nghiên cứu về cường độ (mục 2.3.1), khối lượng MKN
(mục 2.3.2), đường cong thay đổi nhiệt độ thủy hóa (mục 2.3.3) của mẫu nghiên cứu
không phụ gia DEIPA và mẫu có chứa hàm lượng phụ gia DEIPA thêm vào.
Kết luận rằng, phụ gia DEIPA thêm vào cho cường độ tuổi sớm và cả tuổi muộn của
xi măng vì nó thúc đẩy quá trình hydrat hóa của C3S và quá trình hydrat hóa của C3A.
Điều này cũng phù hợp với các kết luận về các nghiên cứu thời gian trước đó
[10,15,22,36,39].
55
CHƯƠNG 3. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
3.1 Kết luận

Dựa vào kết quả nghiên cứu của mẫu hồ xi măng Pooc-lăng có phụ gia và không
có phụ gia với độ mịn khảo sát trong khoảng 3400 – 3500 ± 50 cm2/g, cùng với những
báo cáo nghiên cứu ở trên, có thể đưa ra những kết luận như sau:
Phụ gia DEIPA làm có hiệu quả tốt đối với cường độ tuổi sớm của mẫu hồ xi măng
thủy hóa (1 ngày tuổi và 3 ngày tuổi). Cụ thể, hiệu quả so với mẫu tham chiếu M0 trong
khoảng 23 – 63% đối với cường độ 1 ngày tuổi và hiệu quả từ 33 – 63% đối với cường
độ 3 ngày tuổi (hàm lượng 2 – 3 phần vạn).
Đối với giai đoạn tuổi muộn hơn, khảo sát trên mẫu xi măng thủy hóa 7 ngày tuổi,
thấy được hiệu quả của phụ gia DEIPA thêm vào mẫu hồ xi măng là không cao. Đối
với hàm lượng 2 – 3 phần vạn vẫn cho thấy được sự gia tăng cường độ nhưng chỉ trong
khoảng 10 – 20%, tuy nhiên đối với các hàm lượng khảo sát 1 – 4 phần vạn DEIPA (so
với khối lượng xi măng) làm giảm cường độ của xi măng.
Khi độ mịn thay đổi, ảnh hưởng của hàm lượng phụ gia tới cường độ nén xi măng
cũng thay đổi theo. Cụ thể ở độ mịn 3400 ± 50 cm2/g hàm lượng DEIPA 2 – 3 phần vạn
cho mức tăng từ 24 – 54% còn ở độ mịn 3500 ± 50 cm2/g cho mức tăng từ 50 – 63%.
Hiệu quả này tăng lên khi độ mịn của xi măng tăng.
Nghiên cứu ảnh hưởng của phụ gia DEIPA đối với cường độ của xi măng có thể
kết luận rằng phụ gia DEIPA ở nồng độ 2 – 3 phần vạn là tối ưu nhất nó làm tăng cường
độ tuổi sớm và tuổi muộn của hồ xi măng.
3.2 Kiến nghị

Để có cái nhìn rõ hơn về tác dụng của phụ gia DEIPA đối với cường độ của xi
măng, cần có thêm nhiều nghiên cứu về dựa trên các phương pháp tiêu chuẩn hiệu quả
hơn, đưa ra những kết quả phân tích rõ ràng hơn, độ chính xác cao hơn.
Cần làm thêm khảo sát ảnh hưởng của DEIPA đối với cả mẫu vữa tiêu chuẩn, để
kết quả có độ tin cậy cao hơn. Các phương pháp như đo nhiệt thủy hóa trong điều kiện
tiêu chuẩn, đo thế Zeta tích điện bề mặt hạt,… cần được làm thêm để việc giải thích ảnh
hưởng của DEIPA rõ ràng hơn.
56
CHƯƠNG 4. PHỤ LỤC
4.1 Cường độ nén của các mẫu đá xi măng:

4.1.1 Giai đoạn 1: Trên nền xi măng có độ mịn 3500 ± 50 cm2/g.
Bảng 4.1: Giá trị cường độ nén mẫu 1 ngày tuổi (R1)
Mẫu Cường độ nén 1 ngày tuổi

M0 14.4 16.1 14.5 13.6 15.2 15.2
D1 20.1 20.8 19 18.3 20.2 20.1
D2 22 24.3 28.9 22.4 28.7 20.4
D3 22 25.2 26.8 25 24 22.6
D4 19.9 18.3 16.2 17.4 18.7 19.1

M0 29.1 29 29.4 33.9 31.8 30.9
D1 32 40.8 33.1 38.4 39.5 41.3
D2 45.7 40.8 44.2 46.3 44.1 45.6
D3 49.1 49 40.1 49.3 48.9 52.8
D4 44.5 38.1 41.9 42.2 43.9 44.5

M0 48.3 54.5 54.3 51.5 49.7 52
D1 31.2 41.5 39.4 46 42.4 40.8
D2 64.4 66.9 64.2 57.5 61.2 62.8
D3 60.5 53.8 49.3 52.9 55 55.6
D4 38.8 42.8 41.2 49.4 35.6 40.1
Ghi chú: Những giá trị cường độ nén bị tô đen là những mẫu bị loại bỏ do có độ
lệch về giá trị cường độ quá lớn so với các mẫu còn lại trong cùng một khuôn sáu mẫu.
4.1.2 Giai đoạn 2: Trên nền xi măng có độ mịn 3200 – 3500 ± 50 cm2/g.
4.1.2.1. Trên nền xi măng có độ mịn 3400 ± 50 cm2/g
57
Bảng 4.4: Giá trị cường độ nén mẫu 1 ngày tuổi (3400 ± 50 cm2/g)

M0 22.5 23.4 24.2 22.9 24.1 21.8
D1 27.1 23.1 26.2 22.6 24.1 25.8
D2 27.3 33.3 29.6 28.4 29.5 28.6
D3 35.7 35.7 36.5 36.3 34.2 30.4
D4 25.8 26.5 32.7 26.9 25 32
Bảng 4.5: Giá trị cường độ nén mẫu 7 ngày tuổi (3400 ± 50 cm2/g)

M0 62.6 62.4 61.7 62 46 60.5
D1 56.1 65.8 59.9 56.4 59.2 64.6
D2 70.6 70.8 69.4 64.2 68.1 62.9
D3 53 49.3 56.9 47.8 54 43.7
D4 59.9 60.5 53.5 55.1 33.8 62.3
Ghi chú: Những giá trị cường độ nén bị tô đen là những mẫu bị loại bỏ do có độ
lệch về giá trị cường độ quá lớn so với các mẫu còn lại trong cùng một khuôn sáu mẫu.
4.2 Khối lượng mất khi sấy/nung
thủy hóa 1 ngày với các hàm lượng DEIPA nghiên cứu
kí chén MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN-

hiệu chén + MKN- 1D- 1D- 1D- 1D- 1D- 1D- 1D-
STT Mẫu chén (g) mẫu 1D-80 100 120 140 170 190 220 500
1 3.804 6.568 6.428 6.359 6.336 6.328 6.303 6.292 6.279 6.188
2 3.262 5.598 5.474 5.416 5.398 5.393 5.369 5.361 5.35 5.273
1 M0 3 4.961 6.509 6.423 6.386 6.379 6.376 6.366 6.353 6.348 6.299
16 5.163 6.776 6.68 6.64 6.639 6.637 6.606 6.597 6.587 6.543
17 5.434 7.919 7.782 7.723 7.709 7.705 7.655 7.641 7.623 7.558
2 D4 18 3.692 5.967 5.845 5.791 5.779 5.776 5.733 5.714 5.701 5.639
19 7.734 9.017 8.94 8.918 8.909 8.905 8.882 8.875 8.867 8.835
20 7.641 8.765 8.697 8.677 8.676 8.672 8.648 8.642 8.634 8.607
3 D3 21 7.655 8.601 8.541 8.522 8.519 8.519 8.499 8.495 8.49 8.465
4 D2 22 5.271 6.816 6.721 6.69 6.679 6.685 6.652 6.644 6.638 6.607
58
23 7.052 7.98 7.92 7.899 7.894 7.898 7.877 7.87 7.864 7.848
24 3.528 5.648 5.526 5.48 5.467 5.473 5.436 5.422 5.411 5.370
25 3.753 5.715 5.604 5.56 5.544 5.545 5.519 5.507 5.495 5.458
26 4.531 6.464 6.352 6.309 6.299 6.296 6.269 6.255 6.246 6.199
5 D1 27 5.331 7.002 6.907 6.865 6.857 6.857 6.828 6.82 6.81 6.779
Bảng 4.7: Bảng số liệu đo khối lượng MKN ở các nhiệt độ khảo sát của mẫu hồ xi
măng thủy hóa 7 ngày với các hàm lượng DEIPA nghiên cứu
kí chén MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN-

hiệu chén + MKN- 1D- 1D- 1D- 1D- 1D- 1D- 1D-
STT Mẫu chén (g) mẫu 1D-80 100 120 140 170 190 220 500
28 3.565 5.512 5.407 5.335 5.324 5.308 5.298 5.28 5.256 5.162
29 7.055 8.198 8.132 8.096 8.086 8.074 8.067 8.057 8.038 7.997
1 M0 30 3.524 5.679 5.575 5.493 5.479 5.459 5.442 5.421 5.399 5.306
43 5.83 7.071 6.997 6.964 6.957 6.943 6.926 6.914 6.903 6.846
44 5.824 7.283 7.204 7.155 7.146 7.13 7.111 7.097 7.08 7.014
2 D4 45 4.111 6.457 6.342 6.261 6.244 6.22 6.19 6.167 6.143 6.041
46 4.556 6.117 6.025 5.981 5.976 5.958 5.94 5.925 5.906 5.841
47 4.982 6.44 6.35 6.321 6.309 6.293 6.274 6.26 6.244 6.182
3 D3 48 4.634 6.489 6.386 6.328 6.321 6.302 6.28 6.258 6.24 6.152
49 6.98 7.906 7.85 7.826 7.824 7.812 7.802 7.79 7.776 7.736
50 7.366 8.207 8.156 8.133 8.13 8.12 8.116 8.101 8.085 8.05
4 D2 51 5.479 7.029 6.945 6.894 6.884 6.868 6.847 6.835 6.814 6.751
52 7.299 8.223 8.166 8.139 8.134 8.125 8.112 8.102 8.09 8.053
53 5.41 6.891 6.806 6.756 6.75 6.735 6.723 6.704 6.689 6.64
5 D1 54 3.764 6.001 5.894 5.808 5.793 5.771 5.748 5.726 5.701 5.615
59
CHƯƠNG 5. TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1]. Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 5438:2016 về Xi măng – Thuật ngữ và định nghĩa.
[2]. Tiêu chuẩn Việt Nam, TCVN 5438:2004, Xi măng – Thuật ngữ và định nghĩa.
[3]. PGS. TS Bùi Văn Chén, Kỹ thuật sản xuất xi măng Pooc lăng và các chất kết dính,
1992.
[4]. Khổng Thị Giang, Luận văn thạc sĩ.
[5]. Blogger, Cement hydration,The Understanding Cement book
https://www.understanding-cement.com/hydration.html
[6]. Blogger, The hydration process: reactions, The Understanding Cement book
https://www.understanding-cement.com/hydration.html
[7]. GS. TSKH Võ Đình Lương, Hóa Học Và Công Nghệ Sản Xuất Xi Măng, Nhà Xuất
Bản Khoa Học Và Kĩ Thuật.
[8]. Xiaolei Lu, Effect of ethanol-diisopropanolamine on the hydration and mechanical
properties of Portland cement, Construction and Building materials, 2017.
[9]. P. Prziwara., S. Breitung-Faes., A. Kwade. 2017. Impact of grinding aids on dry
grinding performance, bulk properties and surface energy. Institute for Particle
Technology, Technische Universität Braunschweig, Volkmaroder Straße 5, 38104
Braunschweig, Germany
[10]. Zhiqiang Xu, Research on cement hydration and hardening with different
alkanolamines, Construction and Building Materials, 2017.
[11]. X.M. Kong, Z.B. Lu, H. Liu, et al., Influence of triethanolamine on the hydration
and the strength development of cementitious systems, Mag. Concr. Res, 2013.
[12]. J. Cheung, A. Jeknavorian, L. Roberts, et al., Impact of admixtures on the
hydration kinetics of Portland cement, Cem. Concr. Res, 2011
[13]. M. Ichikawa, M. Kanaya, S. Sano, Effect of triisopropanolamine on hydration and
strength development of cements with different character, in: Proceedings 10th
International Congress on the Chemistry of Cement, Gothenburg (Edited by H Justnes),
Sweden, 1997.
[14]. S.H.I. Caijun, L.I.U. Hui, L.I. Pingliang, et al., Effects of Triisopropanolamine on
Hydration and Microstructure of Portland Limestone Cement, J. Chinese Ceramic Soc.
39 (10), 2011.
[15]. Weifeng Li , Suhua Ma , Yueyang Hu , Xiaodong Shen. 2015. The
mechanochemical process and properties of Portland cement with the addition of new
alkanolamines. College of Materials Science and Engineering, Nanjing Tech
60
University, Nanjing 210009, China, Key Laboratory of Materials-Oriented Chemical
Engineering, China. Powder Technology
[16]. F. Sajedi, H.A. Razak, Effects of curing regimes and cement fineness on
thecompressive strength of ordinary Portland cement mortars, Constr. Build. Mater. 25
(2011) 2036–2045
[17]. H. Binici, H. Temiz, M.M. Köse, The effect of fineness on the properties of the
blendedcements incorporating ground granulated blast furnace slag and ground
basalticpumice, Constr. Build. Mater. 21 (2007) 1122–1128.
[18]. M. Katsioti, P.E. Tsakiridis, P. Giannatos, Z. Tsibouki, J. Marinos,
Characterization ofvarious cement grinding aids and their impact on grindability and
cement performance, Constr. Build. Mater. 23 (2009) 1954–1959.
[19]. J. Perez, A. Nonat, S. Garrault-Gauffinet, S. Pourchet, M. Mosquet, Influence
oftriisopropanolamine on the physico-chemical and mechanical properties of
purecement pastes and mortars, Proceedings of the 11th International Congress on
theChemistry of Cement, Document Transformation Technologies, vol. 2, The
Cementand Concrete Institute of South Africa, Durban(South Africa) 2003, pp. 454–
463.
[20]. E. Gartner, D. Myers, Influence of tertiary alkanolamines on Portland
cementhydration, J. Am. Ceram. Soc. 76 (1993) 1521–1530.
[21]. Jin Hyok Ria, Yun Sam Paka, Kuang Song Yuna. 2020. PREPARATION OF
CEMENT GRINDING AIDS BASED ON ALUMINA COMPOUNDS. Department of
Chemistry, University of Science, Pyongyang, DPR KOREA. Madencilik, 2020, 59(2),
123 – 129
[22]. Zhiqiang Xu, Weifeng Li, Jinfeng Sun, Yueyang Hu, Kai Xu, Suhua Ma,
Xiaodong Shen. Research on cement hydration and hardening with different
alkanolamines. Materials Science and Engineering, Nanjing Tech University, Nanjing
210009, China.
[23]. H. Taylor, Cement Chemistry, Thomas Telford, London, 2003
[24]. Z. Yan-Rong, K. Xiang-Ming, L. Zi-Chen, et al., Influence of triethanolamine on
the hydration product of portlandite in cement paste and the mechanism, Cem. Concr.
Res. 87 (2016) 64–76.
[25]. Ma, Suhua; Li, Weifeng; Shen, Xiaodong (2019). Study on the physical and
chemical properties of Portland cement with THEED. Construction and Building
Materials, 213(), 617–626. doi:10.1016/j.conbuildmat.2019.03.109
[26]. Suhua Ma, Weifeng Li, Shenbiao Zhang, et al., Study on hydration and
microstructure of Portland cement containing diethanol-isopropanolamine, Cem,
2015.
[27]. Christoph Hesse, Friedlinde Goetz-Neunhoeffer, Jürgen Neubauer, A new
approach in in situ XRD quantification of cement paste: correlation of heat flow curves
with early hydration reactions, Cem, 2011.
61
[28]. Daniel Jansen, Friedlinde Goetz-Neunhoeffer, Christopher Stabler, Jürgen
Neubauer, A reworked external standard method was applied to quantify the initial
OPC hydration, Cem. 41 (2011) 602–608
[29]. D. Jansen, F. Goetz-Neunhoeffer, B. Lothenbach, J. Neubauer, Early hydration of
conventional Portland cement (OPC): a method that compares measured heat flow with
calculated heat flow from QXRD, Cem. (2012) 134 – 138.
[30]. D. Jansen, F. Goetz-Neunhoeffer, B. Lothenbach, J. Neubauer, The early
hydration of Ordinary Portland Cement (OPC): an approach comparing measured heat
flow with calculated heat flow from QXRD, Cem. Concr. Res. 42 (2012) 134–138.
[31]. PJ Sandberg, F. Doncaster, Regarding the mechanism of increasing strength of
cement paste and mortar with triisopropanolamine, Cem, 2004
[32]. Hong Huang, Xiaodong Shen, Jiaoling Zheng, Regarding the mechanism of
increasing strength of cement paste and mortar with triisopropanolamine, Constr,
2010.
[33]. Blogger, Frequently Asked Question About Diethanol Isopropanolamine DEIPA,
2022, https://camachem.com/en/blog/post/frequently-asked-question-about-diethanol-
isopropanolamine-deipa
[34]. Franco Zunino, Karen Scrivener, Assessing the effect of alkanolamine grinding
aids in limestone calcined clay cements hydration, Laboratory of Construction
Materials, EPFL STI IMX LMC, École Polytechnique Fédérale de Lausanne, 1015
Lausanne, Switzerland.
[35]. S. Ma, W. Li, S. Zhang, Y. Hu, X. Shen, Study on the hydration and microstructure
of Portland cement containing diethanol-isopropanolamine, Cem. Concr. Res. 67
(2015) 122–130.
[36]. Xiaolei Lu., Shuxian Wang., Chuanhai Li., Zhengmao Ye., Xin Cheng. (2018).
Research on properties and the hydration of portland limestone cement with diethanol-
isopropanolamine. Ceramics Silikaty 62(3), 1-9. doi: 10.13168/cs.2018.0016
[37]. Hesse C., Goetz-Neunhoeffer F., Neubauer J. (2011): A new approach in
quantitative in-situ XRD of cement pastes: correlation of heat flow curves with early
hydration reactions. Cement and Concrete Research, 41 (1), 123-128.
doi:10.1016/j.cemconres. 2010.09.014
[38]. Jansen D., Goetz-Neunhoeffer F., Stabler C., et al. (2011): A remastered external
standard method applied to the quantification of early OPC hydration. Cement and
Concrete Research, 41 (6), 602-608. doi:10.1016/j.cemconres.2011. 03.004
[39]. MA Suhua, LI Weifeng, SHEN Xiaodong, et al. Study on the hydration and
microstructure of Portland cement containing diethanol-isopropanolamine[J]. Cem
Concr Res, 2015, 67: 122–130.
[40]. Lê Mỹ Duyên, Đồ án tốt nghiệp: Khảo sát ảnh hưởng của DEG tới khả năng
nghiền của xi măng và cường độ đá xi măng, 2022.
62
63

Quyển Đồ Án TN-Phạm Hoàng Hiệp-20180723

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Quyển Đồ Án TN-Phạm Hoàng Hiệp-20180723

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

Giảng viên hướng dẫn: PGS. TS. Tạ Ngọc Dũng

Bộ môn: Công nghệ Vật liệu Silicat

Giảng viên hướng dẫn: PGS. TS. Tạ Ngọc Dũng

Bộ môn: Công nghệ Vật liệu Silicat

NHIỆM VỤ ĐỒ ÁN TỐT NGHIỆP

NHẬN XÉT CỦA NGƯỜI HƯỚNG DẪN

NỘI DUNG NHẬN XÉT:

2. Về nội dung của đồ án:

3. Về hình thức trình bày:

4. Những nhận xét khác:

ĐÁNH GIÁ VÀ CHO ĐIỂM:

Ngày ….. tháng ….. năm ……..

NHẬN XÉT CỦA UỶ VIÊN PHẢN BIỆN

NỘI DUNG NHẬN XÉT:

2. Về hình thức trình bày:

3. Những nhận xét khác:

ĐÁNH GIÁ VÀ CHO ĐIỂM:

Ngày ….. tháng ….. năm ……..

Hà Nội, ngày 19 tháng 8 năm 2023

Phạm Hoàng Hiệp

1.1 Tổng quan về xi măng

P2O5 tùy nguyên

Triethanolamine (TEA) C6H15NO3

Điều kiện thí nghiệm:

Thành C3S C2S C3A C4AF Thạch cao Tỷ diện

Alkanolamine Độ tinh khiết (%)

Tính chất cơ học:

Alkanolamine Hàm Cường độ nén (Mpa)

CaO SiO2 Al2O3 Fe2O3 MgO SO3

64,18 21,08 4,7 3,49 2,79 0,38

Bảng 1.9: Thành phần khoáng [36]

63,28 12,69 6,54 11,52

Phân bố cỡ hạt xi măng (%)

Xi măng pooc lăng đá vôi

Mẫu Xi măng pooc lăng Bột đá vôi

Phạm vi nghiên cứu của đề tài:

2.1 Chuẩn bị thực nghiệm

Thành phần hóa (%)

C3S C2S C 3A C4AF

2.1.1.2. Thạch cao

Thuyết minh sơ đồ thực nghiệm:

Cách tiến hành:

2.3 Kết quả và thảo luận:

Mức độ tăng cường độ theo mẫu chuẩn (%)

Hình 2.3: Cường độ nén mẫu đá xi măng 1 ngày tuổi (R1)

Mức độ tăng cường độ theo mẫu chuẩn (%)

Hình 2.4: Cường độ nén mẫu đá xi măng 3 ngày tuổi (R3)

Bảng 2.6: Cường độ nén mẫu đá xi măng 7 ngày tuổi (R7)

Hàm lượng Cường độ nén 7 Phần

Mức độ tăng cường độ theo mẫu chuẩn (%)

Hình 2.5: Cường độ nén mẫu đá xi măng 7 ngày tuổi (R7)

Hàm lượng Cường độ nén 1 Phần

Mức độ tăng cường độ theo mẫu chuẩn (%)

Hàm lượng Cường độ nén 7

Nhận xét xu hướng chung cường độ ở 2 độ mịn khác nhau

CaSO4.2H2O 100 – 200 Thu nhiệt Mất nước hấp thụ

Mg(OH)2 405 – 450 Thu nhiệt Dehydrat hóa

C3A.3CaSO4.32H2O 100 – 170 Thu nhiệt Mất phần lớn H2O

C3A.CaCO3.2H2O 180 – 230 Thu nhiệt Dehydrat hóa

2.3.2.1. Mẫu hồ xi măng thủy hóa 1 ngày tuổi

Mẫu MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN-

MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN- MKN-

Phần trăm khối lượng còn lại (%)