სსიპ. ქ.

ფოთის

IV საჯარო სკოლა

IX კლასი

საგანი -- ფიზიკა

თემა - აეროსტატები

მოსწავლე -- ალექსანდრე დევდარიანი

მასწავლებელი -- ლია ალანია

2022-2023
დავალების პირობა: ადამიანი უხსოვარი დროიდან ოცნებობდა ჰაერში ჩიტივით ფრენაზე. მისი
ოცნება მფრინავი ხალიჩით დაიწყო და საუკუნეები დასჭირდა, რომ ზღაპარი რეალობად ქცეულიყო…

უკვე გასაკვირი აღარაა თბილისის ცაზე საჰაერო ბუშტის გამოჩენა. მეც მინდა ავისრულო ბავშვობის
ოცნება - ვიფრინო საჰაერო ბუშტით!.. ჟიულ ვერნის „ საიდუმლო კუნძული“ გამახსენდა…

…. ჩვენს უმცროს და-ძმებს ჰელიუმით გაბერილი ბუშტებით ვახალისებთ - ზონარზე ხელის გაშვება
და . ბუშტი მაღლა აიჭრება ხოლმე…

მოიძიეთ ინფორმაცია ჰაერნაოსნობის განვითარების შესახებ.

პრეზენტაციაზე ხაზგასმით წარმოაჩინეთ:

1. რა სახის აეროსტატები არსებობს და რა განსხვავებაა მათ შორის;

2. რა მიზნით იყენებდნენ ადრე მათ და რისთვის იყენებენ ახლა;

3. რომელ აირებს იყენებენ აეროსტატებში და რატომ?

4. გაარკვიე რატომ ადის გამთბარი ჰაერი ზევით, ცივი კი არა!

5. გაარკვიე, რატომ ადის აეროსტატი მაღლა ან როგორ ეშვება დაბლა, როგორ შეიძლება მისი
ფრენის სიმაღლის რეგულირება?

6. მოიძიე ინფორმაცია გერმანულ დირიჟაბლ „გინდებურგის“ დაღუპვის მიზეზის შესახებ.

ქაღალდისგან დაამზადე თვითმფრინავის მოდელი და შეამოწმე, რამდენად შორს შეუძლია მას

გაფრენა. შეადარე შენი და მეგობრის მიერ დამზადებული მოდელები და იმსჯელე, როგორი ფორმის
უნდა იყოს თვითმფრინავი, რომ ნაკლები წინააღმდეგობა შეხვდეს შოძრაობისას

მოდელის სურათები, შენი მსჯელობა და კითხვებზე პასუხები წარმოადგინე

პრეზენტაციის სახით, შენთვის სასურველი ფორმით, სადაც ხაზგასმით წარმოაჩინე

1) რა შემთხვევაში იფრენს თვითმფრინავი თანაბარი სიჩქარით. შეიძლება თუ არა გამოვიყენოთ

პარაშუტი თვითმფრინავის დასამუხრუჭებლად? ძალა 2. 3} 2) რა გავლენას ახდენს დედამიწის
 მიზიდულობა თქვენს მიერ დამზადებული თვითმფრინავის მოძრაობაზე როდის აქვს მას
წონა როდის შეიძლება იყოს უწონობის მდგომარეობაში! (ძალა 1, 2, 3, 3) თვითმფრინავის
მოძრაობისას რა როლს ასრულებს ჰაერის წინააღმდეგობის ქალა რა ძალები მოქმედებენ
ვარდნილ პარაშუტისტზე (გაშლილი პარაშუტით) დედამიწაზე მთვარეზე საჭიროა თუ არა
მთვარეზე დაშვებისთვის პარაშუტი? რატოშ (ძალა 1, 3, 4) • სიმულაცია - პარაშუტზე მოქმედი
ძალები;

• დაამზადე თვითმფრინავი ვიდეოს მიხედვით

• თვითმფრინავის ფორმა როგორია? რატომ ჰგავს იგი მფრინავი ჩიტის ფორმას

• როგორი ფორმის უნდა იყოს შენი დამზადებული თვითმფრინავი, რომ რაც

• შეიძლება შორს გაფრინდეს? ეხმარება და როგორ უშლის ხელს ჰერი ჩიტს და თვითმფრინავს

როგორ ფრენაში»

• ჰაერი რომ არ იყოს, აზრი ექნებოდა თუ არა პარაშუტის გამოყენებას?

• რატომ აძლევენ გუმბათის ფორმას პარაშუტებს?

• რა როლს ასრულებს პარაშუტი ვარდნისას?

• რა ძალები მოქმედებენ პარაშუტისტზე (გაშლილი პარაშუტით) დედამიწაზე

დაშვებისას მთვარეზე დაშვებისას

• მთვარეზე დაშვებისას, აპარატს სჭირდება თუ არა პარაშუტი?

რა არის ამის მიზეზი?

თემა: აეროსტატის ტიპები და მათი განსხვავებები, ბურთების ისტორია და
გამოყენება და გერმანული საჰაერო ხომალდის "გინდებურგის" დაცემა."
აეროსტატი ეხება ნებისმიერ მსუბუქ თვითმფრინავს, რომელსაც შეუძლია
ატმოსფეროში ცურვა ყოველგვარი ძრავის გარეშე. აეროსტატების ყველაზე
გავრცელებული ტიპებია ბალონები, ბლიმპები, ზეპელინები და ა.შ თითოეულ
ამ ტიპს აქვს უნიკალური მახასიათებლები და დიზაინი, რომლებიც
ძირითადად განსხვავდება მათი ფორმის, ზომისა და ამწე მექანიზმის
მიხედვით.
მაგალითად, ბუშტები აეროსტატების უმარტივესი ტიპებია და ჩვეულებრივ
დამზადებულია ნეილონის ან პოლიესტერის ქსოვილებისგან.

ახლა ყველასთვის საჰაერო ბუშტი წარმოადგენს გასართობ საშუალებას

მაგრამ ადრე მას საბრძოლო ტაქტიკური დატვირთვაც მაგალითად მას
იყენებდნენ სათვალთავლოდაც. ზოგადად ამ საჰაერო ბუჭშტის სისტემა
ნამდვილად არ არის რთული ძიროთადად აფრენისთვის და შედეგად ჰაერში
გასაჩერებლად იყენებენ ცხელ ჰაერს რადგანაც ჰაერი უფრო ცხელი ხდება, ის
ნაკლებად მკვრივი ხდება, ვიდრე ჰაერი რომელიც გარეთაა, რაც იწვევს ზევით
ამწევ ძალას რომელიც აწევს ბალონს.
თბილი ჰაერი იზრდება, რადგან ის ნაკლებად მკვრივია, ვიდრე გრილი ჰაერი.
თბილ ჰაერში ჰაერის მოლეკულები უფრო სწრაფად მოძრაობენ, რაც იწვევს
მეტ შეჯახებას და მეტ წნევას. შედეგად, ის უბიძგებს გრილ ჰაერს და შედეგად
ბუშტი დაფრინავს ჰაერში ასევე სიმაღლის დასარეგულირებლად იყენებენ
სპეციალურ ბალასტებს.

პირობის მიხედვით ჩვენ ასევე უნდა დაგვეწერა ჰინდერბურგის

კატასტროფაზე რომელიც 1937 წლის 6 მაისს ლეიკჰერსტში ნიუ ჯერსიშჯ
მიხდა ამ შემზარავი მოვლენის შედეგად დაიღუპა 36 ადამიანი. ეს ყველაფერი
საჰაერო ხომალდზე ცეცხლის გაჩენით მიხდა და ზუტად ამით დასრულდა
საჰაერო ხიმალდებით გადაადგილების ეპოქა.

ასევე ჩვენ უნდა ჩაგვეტარებინა ცდა ქაღალდის თვითმფრინავის მეშვეიბით

ცდის ჩატარების მერე მე დავადგინე რომ წაწვეტებული ფორმის

თვითფრინავი უფრო შორს მიფრინავს რადგანაც მისი ფორმიდან
გამომდინარე ის წვეტი ჭრის ჰაერს და შესაბამისად ჰაერის მიერ
წინააღმდეგობა ნაკლებია ასევე არანაკლებ მნიშვნელოვან როლს თამაშობს
თვითფრინავს ზომა უფრო დიდი და შესქბამისად მძიმე თვითმფრინავი
ნაკლებ მანძილს გაივლის ასევე პირობაში გამოიკვეთა კითცვა თუ როდის
იფრენს თვითმფრინავი თანაბრად აშკარაა რომ ქაღალდის თვითმფტინავი
თამაბრად ვერ იფრანს რადგანაც ძრავა არ აქვს რომელიც