რეზონანსი

რა არის რეზონანსი ?
რეზონანსი- იძულებითი რხევის
ამპლიტუდის მკვეთრი ზრდის
მოვლენას, როცა რხევის
მაიძულებელი ძალის ცვლილების
სიხშირე ემთხვევა სხეულის
რხევის საკუთრ სიხშირეს.
საქანელა
თუ გვინდა საქანელა
მოძრაობაში მოვიყვანოთ,
გარკვეული სიხშირით უნდა
ვუბიძგოთ მას, ოღონდ რიტმში. თუ
ამას მოვახერხებთ, სქანელა
საკმაოდ ძლიერად იქანავებს.
რას წარმოადგენს ეს რიტმი? ეს
არის ე.წ. სისტემის საკუთარი
სიხშირე.  დამოკიდებული(თოკები,
ვერტიკალურად დაკიდებული
საქანელა უძრავია და
წონასწორობის მდგომარეობაშია.
თუ ოდნავ გადავხრით და ხელს
გავუშვებთ, რხევას დაიწყებს. 
ეს გარე ძალებისგან
თავისუფალი რეხევები, მხოლოდ
საქანელას მახასიათებლებზეა
საკიდი…). ბიძგებიც სწორედ ამ
მახასიათებლებს უნდა
მოვარგოთ.
ანუ, თუ სისტემაზე(მაგ: საქანელა) მოქმედებს ძალა, თუნდაც სუსტი,
სიხშირით, რომელიც სისტემის საკუთარ სიხშირეს უტოლდება, სისტემა
ძალიან ძლიერად დაიწყებს რხევას, რასაც რეზონანსი ეწოდება .
წონასწორობის მდგომარეობასთან
ახლოს მერხევ ნებისმიერ სისტემას
შეიძლება ჰქონდეს რეზონანსი.
ეს რხევები არა მარტო მექანიკური
შეიძლება იყოს, არამედ
ელექტრულიც. ის ყველგან შეიძლება
გაჩნდეს, ყველგან, სადაც
პერიოდული მოძრაობაა.

 მაგალითად, კოსმოსში: ორბიტებზე

მოძრავი პლანეტები, გარკვეული
დროის მერე, რასაც ბრუნვის
პერიოდს უწოდებენ, იგივე წერტილში
ბრუნდება. დედამიწისთვის,
მაგალითად, ეს პერიოდი ერთ
წელიწადს უტოლდება.
 რეზონანსი კოსმოსში
1857 წელს, უკვე აღმოჩენილი
ასტეროიდული სარტყლის(მარსსა და
იუპიტერს შორის) ობიექტთა ორბიტების
შესწავლისას, ამერიკელმა ასტრონომმა
დანიელ კირკვუდმა ვარაუდი გამოთქვა,
რომ ზოგიერთ ორბიტებზე, სხვებზე
ნაკლები რაოდენობის ასტეროიდები
შეიძლება მოძრაობდეს. მოსაზრების
დემონსტრაციისთვის, ასტეროიდები მათი
ბრუნვის პერიოდის ზრდადობის
მიხედვით დაალაგა. მართლაც,
ორბიტებზე, იუპიტერის ორბიტალური
პერიოდის ნახევარი, მესამედი და ორი
მეხუთედის ახლო პერიოდებით,
გაცილებით ნაკლები ასტეროიდი
აღმოჩნდა, ვიდრე მათ გარშემო.
 ასტეროიდები, რომელთა
პერიოდები, მაგალითად, იუპიტერის
  პერიოდის(11,86 წელი) ნახევარს
უტოლდება, ერთსა და იმავე
მონაკვეთზე უახლოვდება იუპიტერს.

 არარეზონანსული
ორბიტებისგან განსხვავებით,
რომელთა ორბიტებს ეს გიგანტი
უბრალოდ აქეთ-იქეთ ექაჩება,
რეზონანსულებს, სულ ერთი
მიმართულებით ცვლის.  რეზონანსული ორბიტები ვიწრო
ელიფსების ფორმას იღებს.
ბრუნვის პერიოდი არ
იცვლებოდა, თუმცა
რეზონანსული რხევები იქამდე
გრძელდებოდა, სანამ იუპიტერი,
რეზონანსულ ასტეროიდებს მზის
სისტემიდან გატყორცნიდა. 
ამ მოვლენიდან სარგებელის
მიღებაც შეიძლება. მაგალითად:
არსებობს ასტეროიდთა ორი
ჯგუფი – ბერძნები და ტროელები,
რომელთა პერიოდები
იუპიტერისას ემთხვევა. მეტიც,
ისინი ზუსტად ამ ორბიტაზე
მოძრაობენ, პლანეტის წინ
”ბერძნები” , უკან – ”ტროელები”,
ერთნაირი დაშორებებით.
რეზონანსი არაფერს უშავებს მათ
და არც ორბიტების რხევას იწვევს,
პირიქით, მდგრადობას სძენს მათ.
ეს ასტეროიდები და თვით
იუპიტერიც, არა მზის, არამედ
გარკვეული უძრავი წერტილის
გარშემო მოძრაობს
სისტემა მზე-იუპიტერის მასათა
ცენტრის გარშემო. 
”ბერძნებიც” სწორედ იქ
მოეწყვნენ, სადაც იუპიტერის
მამუხრუჭებელი ძალა, მზის
ამაჩქარებელ ძალას
აკომპენსირებს
იუპიტერის ორბიტის წერტილი,
რომელიც 600-ით ჩამორჩება და
მასთან ერთად სინქრონულად
მოძრაობს, ლაგრანჟისეული
წერტილი ეწოდება.
 ამ წერტილზე მოხვედრილი
ასტეროიდი სამუდამოდ მასზე
დარჩება. 
 გმადლობთ
გმადლობთ
ყურადღებისთვის
ყურადღებისთვის