Nang Luong Tai Tao Nguyen Quang Nam NLTT Baigiang8 (Cuuduongthancong - Com)

408004
Năng lượng tái tạo
Giảng viên: TS. Nguyễn Quang Nam

2013 – 2014, HK1
http://www4.hcmut.edu.vn/~nqnam/lecture.php
nqnam@hcmut.edu.vn
Bài giảng 8 1
CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
Ch. 3: Năng lượng gió
3.5. Hiệu suất cực đại của rôto
3.6. Máy phát tuabin gió
3.7. Điều chỉnh tốc độ để đạt công suất cực đại
3.8. Công suất gió trung bình
Bài giảng 8 2
Hiệu suất cực đại của rôto
• Hai trường hợp đặc biệt, cả hai đều không có nghĩa -

• Tốc độ gió phía sau bằng 0 – tuabin lấy toàn bộ công suất gió
• Tốc độ gió phía sau bằng phía trước – tuabin không lấy được
bất kỳ công suất nào
• Albert Betz 1919: Phải có một mức độ giảm tốc độ lý tưởng

để tuabin lấy được công suất tối đa
• Dựa vào ràng buộc về khả năng của một tuabin trong việc
chuyển động năng của gió thành công suất cơ
• Xét luồng gió đi qua tuabin – nó giảm tốc độ và giảm áp suất,
do đó sẽ nở ra
Bài giảng 8 3
Công suất nhận được từ cánh
1 2 2
Pb m v vd ( 6 .1 8 )
2
• ṁ = tốc độ truyền khối không khí trong ống

• v = tốc độ gió phía trước (chưa bị ảnh hưởng)
• vd = tốc độ gió phía sau
Bài giảng 8 4
Xác định tốc độ truyền khối
• Dễ nhất là xác định tại bề mặt rôto vì chúng ta biết diện tích
mặt cắt A
• Vậy, tốc độ truyền khối từ (6.3) là
m A vb (6 .1 9 )
• Giả sử tốc độ gió tại rôto vb là trung bình cộng của tốc độ gió
phía trước v và tốc độ gió phía sau vd:
v vd v vd
vb = m A
2 2
Bài giảng 8 5
Công suất nhận được từ cánh
• Vậy (6.18) trở thành

1 v vd 2 2
Pb A v vd ( 6 .2 0 )
2 2
• Định nghĩa
vd
( 6 .2 1 )
v
• Viết lại (6.20) thành
1 v v 2 2 2
Pb A v v ( 6 .2 2 )
2 2
1 3 1 2
Pb Av 1 1 ( 6 .2 2 )
2 2
PW = Công suất gió CP = Hiệu suất rôto

Bài giảng 8 6
• Tìm tỷ số tốc độ gió để hiệu suất của rôto đạt cực đại, CP
• Từ slide trước đó
2 3
1 2 1
CP 1 1 = - + -
2 2 2 2 2
Gán đạo hàm của hiệu suất bằng 0, và giải theo :

CP 2
=3 2 1 0
CP 1
= 3 1 1 0
3
sẽ cho hiệu suất rôto cực đại
Bài giảng 8 7
• Thay giá trị tối ưu của vào CP để tìm hiệu suất cực đại của
rôto:
1 1 1 16
CP 1 1 2
= 5 9 .3 % ( 6 .2 6 )
2 3 3 27
• Hiệu suất cực đại 59,3% xảy ra khi không khí phía sau có
tốc độ bằng 1/3 giá trị phía trước.
• Được gọi là “hiệu suất Betz” hay “định luật Betz”
Bài giảng 8 8
Hiệu suất của rôto
• Ở tốc độ gió đã cho, hiệu suất rôto là một hàm của tốc độ
quay của rôto.
• Nếu rôto quay quá chậm, hiệu suất giảm vì cánh đã để lọt
quá nhiều gió.
• Nếu rô to quay quá nhanh, hiệu suất giảm vì mỗi cánh gây
nhiễu loạn nhiều lên cánh tiếp theo.
• Cách thông thường để minh họa hiệu suất rôto là biểu diễn
nó như một hàm của tỷ số tốc độ (TSR – tip-speed ratio).
• Tỷ số tốc độ là tỷ số của tốc độ tại đầu cánh và tốc độ gió.
Bài giảng 8 9
Tỷ số tốc độ (TSR)
• Hiệu suất là một hàm của tốc độ quay của rôto

• Tỷ số tốc độ (TSR)
R o to r tip s p e e d rp m D
T i p -S p e e d -R a t i o ( T S R ) = ( 6 .2 7 )
W in d s p e e d 60v
• D = đường kính rôto (m)

• v = tốc độ gió phía trước (m/s)
• rpm = tốc độ rôto, (vòng/phút)
• Rôto có ít cánh sẽ đạt hiệu suất cực đại ở tỷ số tốc độ cao
hơn
Bài giảng 8 10
Tỷ số tốc độ (TSR)
Bài giảng 8 11
Ví dụ 6.7
• Tuabin gió đường kính 40-m, 3 cánh, 600 kW, tốc độ gió 14
m/s, khối lượng riêng không khí 1,225 kg/m3
a. Tìm tốc độ rôto (vòng/phút) nếu nó có TSR là 4,0

b. Tìm tốc độ tại đầu cánh của rôto
c. Tỷ lệ hộp số là bao nhiêu để tốc độ rôto khớp với tốc độ của
máy phát đồng bộ, nếu máy phát quay ở 1800 vòng/phút?
d. Hiệu suất của tuabin gió ở các điều kiện này là bao nhiêu?
Bài giảng 8 12
Ví dụ 6.7
a. Tìm tốc độ rôto (vòng/phút) nếu nó có TSR bằng 4,0

Viết lại (6.27),
T i p -S p e e d -R a t i o ( T S R ) 6 0 v
rp m
D
4 .0 6 0 s e c / m i n 1 4 m / s
rp m = 2 6 .7 r e v / m i n
4 0 m /re v
Ta cũng có thể biểu diễn thành vòng/giây:

2 6 .7 r e v / m i n
rp m = 0 .4 4 5 r e v / s e c o r 2 .2 4 s e c / r e v
6 0 s e c /m in
Bài giảng 8 13
Ví dụ 6.7
b. Tốc độ đầu cánh
Từ (6.27):
rp m D
R o to r tip s p e e d =
6 0 s e c /m in
R o to r tip s p e e d = (re v /s e c ) D
R o to r tip s p e e d = 0 .4 4 5 re v /s e c 4 0 m /re v = 5 5 .9 2 m /s
c. Tỷ lệ hộp số
G e n e ra to r rp m 1800
G e a r R a tio = = = 6 7 .4
R o to r rp m 2 6 .7
Bài giảng 8 14
Ví dụ 6.7
d. Hiệu suất của toàn bộ tuabin (cánh, hộp số, máy phát)
dưới các điều kiện này
Từ (6.4):
1 3 1 2 3
PW Av = 1 .2 2 5 40 14 2112 kW
2 2 4
Hiệu suất toàn bộ:

600 kW
2 8 .4 %
2112 kW
Bài giảng 8 15
Động cơ không đồng bộ dùng làm máy phát
• Stato cần có dòng điện kích thích

– từ lưới nếu nó nối lưới hay
– tích hợp tụ điện bên ngoài
Figure 6.18. Single-phase, self-excited, induction generator

• Tốc độ gió làm cho máy phát quay nhanh hơn tốc độ đồng
bộ
Bài giảng 8 16
Động cơ không đồng bộ dùng làm máy phát
• Độ trượt là âm vì rôto quay nhanh hơn tốc độ đồng

bộ
• Độ trượt thường nhỏ hơn 1% với hệ hòa lưới
• Tốc độ rôto điển hình
N R
(1 s)N S [1 ( 0 .0 1)] 3 6 0 0 3 6 3 6 rp m
Bài giảng 8 17
Trang trại gió
• Khảo sát trong hình 6.28 xét các dãy vuông, nhưng các
dãy vuông không có ý nghĩa lắm
• Các dãy hình chữ nhật với một vài hàng dài sẽ tốt hơn
• Khoảng cách đề xuất là 3 – 5 lần đường kính rôto giữa các
tháp trong một hàng và 5 – 9 lần đường kính rôto giữa các
hàng
• Đặt lệch các hàng là phổ biến
Bài giảng 8 18
Điều chỉnh tốc độ tuabin
• Cần thiết để có thể cắt bớt gió ở tốc độ gió cao

• Hiệu suất rôto thay đổi ở các tỷ số tốc độ (TSR) khác nhau,
và TSR là một hàm của tốc độ gió
• Để duy trì TSR là hằng số, tốc độ cánh phải thay đổi khi tốc
độ gió thay đổi
• Thách thức ở đây là thiết kế máy có thể tạo ra tốc độ rôto
thay đổi và tốc độ máy phát cố định
Bài giảng 8 19
Hiệu suất theo tốc độ gió
Bài giảng 8 20
Công suất phát ra theo tốc độ gió
Bài giảng 8 21
Máy phát không đồng bộ thay đổi số cực
• Có thể thay đổi số cực để thay đổi tốc độ làm việc

• Một máy phát 2 cực, 50 Hz, 3000 vòng/phút có thể
chuyển thành 4 cực và 1500 vòng/phút
• Có thể thực hiện điều này bằng cách chuyển mạch
bên ngoài và không cần thay đổi gì phía rôto
• Phương pháp chung cho các động cơ gia dụng 2-3
tốc độ, như động cơ trong máy giặt và quạt hút
Bài giảng 8 22
Máy phát không đồng bộ có độ trượt thay đổi
• Cố ý thêm vào mạch rôto điện trở biến thiên

• Điện trở điều chỉnh bên ngoài – có thể mang ý nghĩa
dùng một rôto dây quấn có vành trượt và chổi, cần bảo
trì thường xuyên hơn
• Gắn điện trở và mạch điều khiển điện tử trên rôto và
dùng một liên kết sợi quang để gửi tín hiệu đến rôto
cho biết cần cung cấp điện trở bằng bao nhiêu
Bài giảng 8 23
Ví dụ độ trượt thay đổi: Vestas V80 1,8 MW
• Tuabin Vestas V80 1,8 MW là một

ví dụ trong đó một máy phát không
đồng bộ được vận hành với điện
trở rôto thay đổi (opti-slip).
• Điều chỉnh điện trở mạch rô to làm
thay đổi đường cong mômen-tốc độ
• Làm việc giữa 9 và 19 vòng/phút
Bài giảng 8 24
Bài giảng 8 25
Bài giảng 8 26
Máy phát không đồng bộ nguồn kép
• Một phương pháp phổ biến khá là dùng thiết bị gọi là máy
phát không đồng bộ nguồn kép, trong đó có một kết nối điện
giữa mạch rôto và nguồn điện thông qua một bộ biến đổi
AC-AC
• Điều này cho phép vận hành trên một dải tốc độ rộng, ví dụ
30% với các máy phát GE 1,5 MW và 3,6 MW
Bài giảng 8 27
Các ví dụ DFIG GE 1,5 MW và 3,6 MW
Tuabin GE 1,5 MW turbines bán chạy nhất ở Mỹ với 43% thị phần vào năm 2008
Bài giảng 8 28
Các hệ thống hòa lưới gián tiếp
• Tuabin được phép quay ở tốc độ bất kỳ
• Tần số AC biến thiên từ máy phát đi qua một bộ chỉnh lưu
(AC-DC) và một bộ nghịch lưu (DC-AC) thành 50 Hz để hòa
lưới
• Xử lý tốt các thay đổi nhanh của tốc độ gió
Bài giảng 8 29
Công suất gió trung bình
• Chúng ta có thể dự đoán năng lượng từ tuabin gió không?

• Để tính công suất gió trung bình, ta cần biết giá trị trung
bình của lũy thừa ba của tốc độ:
1 3 1 3
Pa v g Av A v ( 6 .2 9 )
avg
2 avg
2
• Đây là lý do chúng ta không thể dùng tốc độ gió trung bình

vavg để tìm công suất gió trung bình
vi h o u rs @ vi
m i le s o f w i n d i
v avg ( 6 .3 2 )
to ta l h o u rs h o u rs @ vi
i
Bài giảng 8 30
Công suất gió trung bình
v avg vi fra c tio n o f to ta l h o u rs @ vi (6 .3 2 )

i
• vi = tốc độ gió (km/h)

• Tỷ lệ thời gian gió ở tốc độ vi cũng là xác suất v = vi
v avg vi p r o b a b i li t y t h a t v = v i ( 6 .3 3 )
i
• Đây là tốc độ gió trung bình theo nghĩa thống kê

• Giá trị trung bình của v3 cũng được tìm theo cùng cách:
3 3
v vi p r o b a b i li t y t h a t v = v i ( 6 .3 5 )
avg
i
Bài giảng 8 31
Ví dụ dữ liệu tốc độ gió thực
Bài giảng 8 32
Ví dụ 6.9
• Dùng dữ liệu cho trong hình 6.22, tìm tốc độ gió trung bình
và công suất gió trung bình (W/m2). Giả sử khối lượng riêng
của không khí là 1,225 kg/m3. So sánh kết quả với kết quả
tính nhầm nếu chỉ dùng tốc độ gió trung bình.
Giải:
• Lập bảng tính, mỗi dòng lần lượt tính tỷ lệ thời gian so với
một năm, tốc độ gió nhân với tỷ lệ này, và lũy thừa ba của
tốc độ gió nhân với tỷ lệ này.
• Sẽ tính được giá trị trung bình của tốc độ gió, và lũy thừa ba
của tốc độ gió.
Bài giảng 8 33
Hàm mật độ xác suất tốc độ gió
Hàm mật độ xác suất tốc độ gió (p.d.f) – giữa 0 và 1, diện
tích dưới đường cong là 1
Bài giảng 8 34
Hàm mật độ xác suất gió
• f(v) = hàm mật độ xác suất gió

• Xác suất tốc độ gió nằm giữa hai giá trị:
v2
p v1 v v2 f (v )d v ( 6 .3 6 )
v1
p 0 v f (v )d v = 1 ( 6 .3 7 )
0
• số giờ/năm tốc độ gió nằm giữa hai giá trị:

v2
h r s / y r v1 v v2 8760 f (v )d v ( 6 .3 8 )
v1
Bài giảng 8 35
Tốc độ gió trung bình theo hàm mật độ xác suất
• Tương tự như (6.33), nhưng bây giờ chúng ta có một hàm

liên tục thay vì một hàm rời rạc
v avg vi p v = vi ( 6 .3 3 )
i
discrete
v avg v f (v)dv ( 6 .3 9 )
0 continuous
• Tương tự cho giá trị trung bình của (v3)
3 3
v vi p v = vi ( 6 .3 5 )
avg
i discrete
3 3
v v f (v )d v ( 6 .4 0 )
avg
0
continuous
Bài giảng 8 36
Hàm mật độ xác suất Weibull
• Điểm khởi đầu để lập đặc tính thống kê của tốc độ gió
k
k -1 v
-
k v c
f (v ) e W e i b u ll p .d .f . ( 6 .4 1 )
c c
0.16
0.14
0.12
0.1
0.08
0.06
0.04
0.02
0
0 5 10 15 20 25
Bài giảng 8 37
Hàm mật độ xác suất Rayleigh
• Đây là hàm mật độ xác suất Weibull với k = 2

2
v
-
2v c
f (v ) 2
e R a y le i g h p .d .f . ( 6 .4 2 )
c
• Thường là điểm khởi đầu khi không biết gì về gió tại một nơi
nào đó
• Khá thực tế cho một vị trí đặt tuabin gió – gió hầu như khá
mạnh nhưng có những giai đoạn gió yếu và gió mạnh. Có
một quan hệ trực tiếp giữa vavg và c:
v avg c 0 .8 8 6 c ( 6 .4 3 )
2
Bài giảng 8 38
Hàm mật độ xác suất Rayleigh
• Từ (6.43), chúng ta có giải c theo v
2
c v a v g = 1 .1 2 8 v ( 6 .4 4 )
• Rồi chúng ta có thể thay giá trị này của c vào hàm mật độ
xác suất Rayleigh (6.42)
2
v
v 4 v
f (v ) 2
e R a y le i g h p .d .f . ( 6 .4 5 )
2v
Bài giảng 8 39
Thống kê Rayleigh – Công suất gió trung bình
• Có thể dùng thống kê Rayleigh khi những gì bạn biết là tốc
độ gió trung bình (từ đồng hồ đo gió)
• Để tìm công suất gió trung bình, chúng ta cần (v3)avg
• Từ (6.40) và hàm mật độ xác suất Rayleigh (6.45):
3 3
v v f (v )d v ( 6 .4 0 ) 2
avg v
0 v 4 v
f (v ) 2
e ( 6 .4 5 )
2v
• Với một phân bố Rayleigh ta có
2
v
3 3 v 4 v
3 3
v v 2
e dv = c ( 6 .4 6 )
avg
0
2v 4
Bài giảng 8 40
Thống kê Rayleigh – Công suất gió trung bình
• Đây là (v3)avg biểu diễn theo c, nhưng ta có thể dùng (6.44)

để biểu diễn c theo vavg
• Vậy ta có (v3)avg biểu diễn theo vavg :
3 6 3 3
v v avg = 1 .9 1 v a v g ( 6 .4 7 )
avg
• Với giả thiết Rayleigh, ta có thể biểu diễn (v3)avg theo vavg
như trong (6.47), và biểu thức tính công suất gió trung bình
chỉ là
6 1 3
Pa v g A v avg ( 6 .4 8 )
2
• Đây là một kết quả quan trọng và có ích
Bài giảng 8 41
Ví dụ 6.10
• Ước tính công suất gió trung bình ở độ cao 50 m khi tốc độ
gió trung bình ở 10 m là 6 m/s. Giả sử phân bố Rayleigh,
hệ số ma sát chuẩn = 1/7, và mật độ không khí chuẩn
= 1,225 kg/m3.
Giải:
• Hiệu chỉnh tốc độ tại 50 m:
v50 = v10(H50/H10) = 7,55 m/s
• Tính công suất gió trung bình trên đơn vị diện tích
6 1 3 2
PW v avg 504 W/m
2
Bài giảng 8 42

Nang Luong Tai Tao Nguyen Quang Nam NLTT Baigiang8 (Cuuduongthancong - Com)

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nang Luong Tai Tao Nguyen Quang Nam NLTT Baigiang8 (Cuuduongthancong - Com)

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

408004

Năng lượng tái tạo

Giảng viên: TS. Nguyễn Quang Nam

3.5. Hiệu suất cực đại của rôto

3.6. Máy phát tuabin gió

3.7. Điều chỉnh tốc độ để đạt công suất cực đại

3.8. Công suất gió trung bình

• Hai trường hợp đặc biệt, cả hai đều không có nghĩa -

• Albert Betz 1919: Phải có một mức độ giảm tốc độ lý tưởng

• ṁ = tốc độ truyền khối không khí trong ống

• Vậy (6.18) trở thành

PW = Công suất gió CP = Hiệu suất rôto

Gán đạo hàm của hiệu suất bằng 0, và giải theo :

• Tỷ số tốc độ là tỷ số của tốc độ tại đầu cánh và tốc độ gió.

• Hiệu suất là một hàm của tốc độ quay của rôto

• D = đường kính rôto (m)

a. Tìm tốc độ rôto (vòng/phút) nếu nó có TSR là 4,0

a. Tìm tốc độ rôto (vòng/phút) nếu nó có TSR bằng 4,0

Ta cũng có thể biểu diễn thành vòng/giây:

Hiệu suất toàn bộ:

• Stato cần có dòng điện kích thích

Figure 6.18. Single-phase, self-excited, induction generator

• Độ trượt là âm vì rôto quay nhanh hơn tốc độ đồng

• Cần thiết để có thể cắt bớt gió ở tốc độ gió cao

• Có thể thay đổi số cực để thay đổi tốc độ làm việc

• Cố ý thêm vào mạch rôto điện trở biến thiên

• Tuabin Vestas V80 1,8 MW là một

• Chúng ta có thể dự đoán năng lượng từ tuabin gió không?

• Đây là lý do chúng ta không thể dùng tốc độ gió trung bình

v avg vi fra c tio n o f to ta l h o u rs @ vi (6 .3 2 )

• vi = tốc độ gió (km/h)

• Đây là tốc độ gió trung bình theo nghĩa thống kê

• f(v) = hàm mật độ xác suất gió

• số giờ/năm tốc độ gió nằm giữa hai giá trị:

• Tương tự như (6.33), nhưng bây giờ chúng ta có một hàm

• Đây là hàm mật độ xác suất Weibull với k = 2

• Từ (6.43), chúng ta có giải c theo v

• Đây là (v3)avg biểu diễn theo c, nhưng ta có thể dùng (6.44)

You might also like