หนวยที่ 6

การหาปริมาณงานสุขาภิบาล

หัวขอเรื่อง
งานสุขาภิบาล
การหาปริมาณงานทอ
การหาปริมาณงานสุขภัณฑ

สาระสําคัญ
การประมาณราคางานสุ ข าภิ บ าลนั้ น ตอ งทํ า การศึ ก ษารู ป แบบรายละเอี ย ดจากแบบแปลน
สัญลักษณ และขอกําหนดทางเทคนิคของงานนั้นใหรอบคอบครบถวน การหาปริมาณงานทอคิดงานเปน
เมตร และงานสุขภัณฑคิดเปนชุด

จุดประสงคการเรียนรู
เมื่อเรียนบทที่ 6 จบแลวผูเรียนสามารถ
1. อธิบายความสําคัญของงานสุขาภิบาลได
2. คํานวณปริมาณงานทอได
3. คํานวณหาปริมาณงานสุขภัณฑได
 127

บทนํา
แบบประปา – สุขาภิบาล เปนแบบที่แสดงการตอน้ําประปาเขาตามจุดที่ตองการ เชนภายใน
หองน้ําหองสวม หองครัว บริเวณซักลาง เปนองคประกอบหนึ่งของการกอสรางอาคารหรือที่เรียกอีก
อยางวา “งานระบบสุขาภิบาล” ซึ่งเปนระบบที่ชวยเสริมใหอาคารมีความสมบูรณครบถวน มีความ
สะดวก สบายถูกสุขลักษณะ ผูประมาณราคาจะตองศึกษารายละเอียดทางเทคนิคและขอบังคับตางๆให
รอบคอบ บางครั้งของกําหนดทางเทคนิคและรูปแบบรายละเอียดอาจไมตรงกัน
สําหรับการประมาณราคางานระบบประปา – สุขาภิบาลนั้นถูกแบงออกเปน 2 สวน คือ
1. สวนที่นับได เชน ปมน้ํา ชักโครก อางลางหนา ที่ใสสบู ที่ใสกระดาษชําระ ราวพาดผา
หิ้งกระจก ฯลฯ
2. สวนที่นับไมได สวนนี้จําเปนจะตองใชวิธีวัดปริมาณจากในแบบและบวกเผื่อตามเกณฑ
หรือตามประสบการณของผูประมาณราคา เชนความยาวของทอ ขอตอของอตางๆ ฯลฯ

การหาปริมาณงานสุขภัณฑ
งานเครื่องสุขภัณฑและอุปกรณประกอบหองน้ําหองสวม
เครื่องสุขภัณฑ การคํานวณปริมาณเนื้องานมีหนวยเปนชุด โดยคิดแยกเนื้องานตามสัญลักษณ
และชนิดของเครื่องสุขภัณฑแตละแบบ เชนโถสวมแบบนั่งราบเคลือบสี ที่ปสาวะชายชนิดแขวนผนัง
เคลือบสี อางลางมือชนิดแขวนติดผนังเคลือบสีเปนตน แลวนับจํานวนตามแปลนและรวมกันเปนชุด
อุปกรณประกอบหองน้ําหองสวม การคํานวณปริมาณเนื้องานมีหนวยเปนชุดหรืออันแลวแต
อุปกรณที่จะใชโดยคิดแยกอุปกรณตามรูปแบบและกําหนดรวมกันเปนชุด/อัน เชนชั้นวางของพรอม
กระจกเงาคิดเปนชุด ราวแขวนผาคิดเปนอัน เปนตน

งานระบบสุขาภิบาลประกอบดวย
1. ระบบประปา หรือ “ระบบน้ําดี” หมายถึง ระบบน้ําที่ใชสําหรับสาธารณูปโภคภายในภาย
หรือนอกอาคาร ใชไดทั้งทอเหล็กอาบสังกะสี และทอพีวีซี ขนาดที่ใชขึ้นอยูกับลักษณะหรือประเภทของ
อาคาร เชน บานพักอาศัยชั้นเดียวหรือ 2 ชั้นจะใชทอน้ําดีขนาดเสนผาศูนยกลาง 1/2 นิ้ว ถึง 1 นิ้ว (ทอ
ขนาดเสนผาศูนยกลาง 1” สําหรับเดินระบบทอหลัก และขนาด 1/2 นิ้วสําหรับทอยอยเดินเขาระบบ
สุขภัณฑ )
2. ระบบน้ําทิ้งหรือ “ระบบน้ําเสีย” หมายถึงระบบน้ําที่ผานการใชงานทางดานสาธารณูปโภค
มาแลว เชน น้ําซักลาง น้ําอาบ น้ําลางหนา ฯลฯ ทอที่นิยมใชจะเปนทอพีวีซีขนาดอยางนอย 2 นิ้ว หรือ
ขึ้นอยูกับลักษณะหรือประเภทของอาคาร เชน ถาเปนอาคารที่พักอาศัยธรรมดาชั้นเดียวหรือ 2 ชั้น ก็จะใช
ทอน้ําทิ้งขนาดเสนผาศูนยกลาง 2 นิ้ว ฯลฯ
 128

3. ระบบน้ําอุนหรือน้ํารอน หมายถึงระบบที่อํานวยความสะดวกใหแกผูใชอาคาร ซึ่งในแตละ

อาคารจะมีหรือไมมีก็ได ทอที่ใชเปนทอเหล็กอาบสังกะสีหรือทอทองแดงหุมฉนวนก็ได ทั้งนี้ขึ้นอยูกับ
ลักษณะและประเภทของอาคารหรือระบบเครื่องทําความรอน เชน เครื่องทําความรอนระบบใช
แสงอาทิตยใชทอทองแดงหุมฉนวนกันความรอน หรือถาเปนเครื่องทําความรอนแบบใชไฟฟา เล็ก ๆ ก็
สามารถใชทอเหล็กอาบสังกะสีได แตไมแนะนําใหใชทอพีวีซีสําหรับเครื่องทําความรอน เนื่องจาก
ทอพีวีซีเหมาะสําหรับการเดินระบบน้ําดีทั่วไปหรือระบบน้ําอุนเทานั้น
4. ระบบถังบําบัดน้ําเสียหรือบอเกรอะ – บอซึม หมายถึง ระบบกักเก็บหรือกําจัดของเสีย
ภายในแต ล ะอาคาร อาจเป น บ อ คอนกรี ต หรื อ ถั ง บํ า บั ด สํ า เร็ จ รู ป ก็ ไ ด ท อ ที่ ใ ช เ ป น ท อ พี วี ซี ข นาด
เสนผาศูนยกลางอยางนอย 4 นิ้วสําหรับอาคารบานพักอาศัยธรรมดา และขนาด 6 นิ้ว สําหรับอาคารที่มี
ขนาดใหญขึ้น
5. ระบบปองกันเพลิง หมายถึงระบบที่ปองกันไฟไหมเบื้องตน อุปกรณที่ใช สามารถใชไดทั้ง
อุปกรณขนาดเล็ก หรือชนิดที่เปนระบบทอสงน้ํา ถาเปนอาคารที่มีขนาดไมใหญมากเกินไปก็ใชอุปกรณ
ขนาดเล็กหรือชนิดที่สามารถเคลื่อนที่ไดหรือเคมีดับเพลิง แตถาเปนอาคารขนาดใหญกฎหมายจะบังคับ
ใหใชทั้งระบบทอสงน้ําและระบบเคมีดับเพลิงแบบเคลื่อนที่ได สําหรับทอที่ใชในการเดินระบบทอสง
น้ําจะใชทอเหล็กอาบสังกะสี
6. ระบบการติดตั้งปมน้ํา หมายถึงระบบกําลังในการจายน้ําเขาสูตัวอาคารใหมีแรงดันมาก
ยิ่งขึ้นขนาดทอที่ใชขึ้นอยูกับขอกําหนดหรือขนาดกําลังสงขนาดปม อาจเปนทอเหล็กอาบสังกะสีหรือ
ทอพีวีซีก็ได
7. ระบบระบายน้ํา หมายถึงระบบที่รับน้ําจากระบบน้ําจากธรรมชาติ เชน น้ําฝน ระบบน้ําทิ้ง
หรือรับน้ําเสียจากระบบน้ําโสโครก จากตัวอาคารเพื่อถายหรือระบายลงสูรางระบายสาธารณะ ทอที่ใช
จะเปนทอพีวีซีหรือทอคอนกรีตที่มีขนาดไมนอยกวา 20 เซนติเมตร โดยจะถูกกําหนดใหใชบอพักเพื่อ
กักตะกอนเปนชวงๆไป
8. ระบบสุขภัณฑ หมายถึง ระบบการเดินทอสําหรับสุขภัณฑหองน้ําหรือระบบน้ําใช ในหอง
ครัวรวมถึงสุขภัณฑที่ติดตั้งในหองน้ํา เชน ปมน้ํา ชักโครก อางลางหนา ที่ใสสบู ที่ใสกระดาษชําระ
ราวพาดผา หิ้งกระจก ฯลฯ
9. สําหรับทอที่ใชจะเปนทอพีวีซีหรือทอเหล็กอาบสังกะสีก็ได แตสวนมากจะมีขนาด
เสนผาศูนยกลาง 1 / 2 นิ้ว เนื่องจากอุปกรณอํานวยความสะดวกหรือสุขภัณฑมีขนาดเชื่อมตอ 1 / 2 นิ้ว
เปนสวนมาก
 129

สําหรับการประมาณราคางานสุขาภิบาลนั้น ผูประมาณราคาจะตองศึ กษาจากแบบแปลนและ

พิจารณาถึงสิ่งตอไปนี้
1. การใชมาตรสวนในแบบแปลนเปนมาตราสวนใด เชน 1 : 100 , 1 : 200 , ฯลฯ
2. เศษที่เหลือจากการประมาณราคาสามารถนําไปใชที่อื่นไดหรือไม ถาใชไมไดจะตองปดเปน
จํานวนเต็มที่มีจําหนายในทองตลาด
3. การเผื่ อ วั ส ดุ ต อ งคํ า นึ ง ถึ ง การหั ก หลบเสา คาน แม แ ต แ นวการเดิ น ท อ ขึ้ น อยู กั บ ความ
เหมาะสมและประสบการของผูประมาณราคา
4. แนวเดินทอทางดิ่งและทอแยกตางๆ อาจตองทําแบบฟอรมกันลืมไวดวย
5. การนับจํานวนทอที่ใช ควรทําเครื่องหมายเผื่อกันลืมไว
6. อุปกรณที่มีราคาแพง หรืออุปกรณที่ตองสั่งเปนพิเศษ ควรตรวจเช็ครายการประกอบแบบให
แนนอนกอนสั่งวัสดุ
7. การเดินระบบสุขาภิบาลภายนอกอาคาร หมายถึง การเดินระบบทอตั้งแตจุดเชื่อมตอระหวาง
ระบบประปาสวนภูมิภาคหรือระบบประปาทองถิ่นจนถึงระบบประปาภายในอาคาร ตลอดจน
ระบบประปาสาธารณูปโภครอบนอกอาคาร
8. คาแรงงาน ขึ้นอยูกับความชํานาญงานของชาง และความยากงายของงาน

นอกจากคาวัสดุและคาใชจายตางๆนี้แลว ยังมีคาใชจายอื่นๆที่ผูประมาณราคาจะตองคิดไวอีกคือ
คาทดสอบ คาบํารุงรักษา คาดําเนินการ หรือแมแตคากําไรและคาภาษี

การหาปริมาณงานทอ
การคิดปริมาณงานทอในแนวนอนและแนวดิ่ง คิดความยาวรวมเปนเมตรของทอแตละชนิดและ
ขนาดของทอตางๆ เพราะแตละงานก็ใชทอตางขนาดกัน ขอตอ ของอตางๆ คิดเปนตัวหรืออัน ตามชนิด
และขนาดของทอ
 130
ตัวอยางที่ 1 จากรูปที่ 6.1 จงหาปริมาณงานสุขภัณฑและงานสุขาภิบาล
รูปที่ 6.1 แสดงรายการประกอบแบบ
ที่มา : วิเชียร ปญญาจักร
 131

รูปที่ 6.2 แสดงแบบแปลนสุขาภิบาล

ที่มา : วิเชียร ปญญาจักร
 132

วิธีคิด 1. หาปริมาณโถชักโครก (โดยการนับจุดที่แสดงในแปลนสุขาภิบาล )

ปริมาณโถชักโครก = ปริมาณชักโครกทั้งหมดที่แสดงในแปลน
สุขาภิบาล
= 1 ชุด
= 1 ชุด ตอบ

2. หาปริมาณอางลางหนา (โดยการนับจุดทีแ่ สดงในแปลนสุขาภิบาล )

ปริมาณอางลางหนา = ปริมาณอางลางหนาทั้งหมดทีแ่ สดงในแปลนสุขาภิบาล
= 1 ชุด
= 1 ชุด ตอบ

3. หาปริมาณกอกน้ํา (โดยการนับจุดทีแ่ สดงในแปลนสุขาภิบาล)

ปริมาณกอกน้ํา = ปริมาณกอกน้ําทั้งหมดที่แสดงในแปลน
สุขาภิบาล
= 1 ชุด
= 1 ชุด ตอบ

4. หาปริมาณตะแกรงระบายน้ําที่พนื้ (โดยการนับจุดทีแ่ สดงในแปลนสุขาภิบาล)

ปริมาณตะแกรงระบายน้ําทีพ่ นื้ = ปริมาณตะแกรงระบายน้ําทั้งหมดที่แสดงใน
แปลนสุขาภิบาล
= 1 ชุด
= 1 ชุด ตอบ

5. หาปริมาณงานทอน้ําประปา (โดยการวัดระยะทีแ่ สดงในแปลนสุขาภิบาล )

ปริมาณงานทอน้ําประปา = ระยะที่วัดไดทั้งหมดที่แสดงในแปลนสุขาภิบาล
= 26.50 ม.
= 26.50 ม. ตอบ
 133

6. หาปริมาณงานทอน้ําทิ้ง (โดยการวัดระยะทีแ่ สดงในแปลนสุขาภิบาล )

ปริมาณงานทอน้ําทิ้ง = ระยะที่วัดไดทั้งหมดที่แสดงในแปลน
สุขาภิบาล
= 15.50 ม.
= 15.50 ม. ตอบ

7. หาปริมาณงานทอโสโครก (โดยการวัดระยะที่แสดงในแปลนสุขาภิบาล )
ปริมาณงานทอโสโครก = ระยะทีว่ ัดไดทั้งหมดที่แสดงในแปลนสุขาภิบาล
= 8.50 ม.
= 8.50 ม. ตอบ

8. หาปริมาณมิเตอรประปา (โดยการนับจุดทีแ่ สดงในแปลนสุขาภิบาล)

ปริมาณมิเตอรประปา = ปริมาณมิเตอรประปาทั้งหมดที่แสดงในแปลน
สุขาภิบาล
= 1 ชุด
= 1 ชุด ตอบ

9. หาปริมาณงานบอพักน้ํา (โดยการนับจุดทีแ่ สดงในแปลนสุขาภิบาล )

ปริมาณงานบอพักน้ํา = ปริมาณบอพักน้ําทั้งหมดที่แสดงในแปลน
สุขาภิบาล
= 5 บอ
= 5 บอ ตอบ

10. หาปริมาณงานถังบําบัดน้ําเสีย (โดยการนับจุดที่แสดงในแปลนสุขาภิบาล )

ปริมาณถังบําบัดน้ําเสียสําเร็จรูป = ปริมาณถังบําบัดน้ําเสียทั้งหมดทีแ่ สดงในแปลน
สุขาภิบาล
= 1 บอ
= 1 บอ ตอบ
 134

สรุป
งานสุขาภิบาลนั้นมีความสําคัญเปนอยางมากอีกงานหนึ่ง ผูประมาณราคาตองมีความเขาใจใน
งานระบบทอเปนอยางดี เริม่ ตั้งแตการอานแบบระบบทอน้ํา แยกวัสดุทั้งหมดออกมาไมวาจะเปนทอ
ชนิดตางๆ ที่ใชงานและสุขภัณฑแตละอยาง
 135
แบบฝกหัด
หนวยที่ 6 การหาปริมาณงานสุขาภิบาล
คําชี้แจง จงเลือก หนาคําตอบที่ถูกตองที่สุดเพียงขอเดียว
จากรูปจงตอบคําถามขอ 1 – ขอ 10
136
137
138
 139

1. จากแบบทีแ่ สดงจงหาปริมาณโถชักโครก
ก. 1 ชุด
ข. 2 ชุด
ค. 3 ชุด
ง. 4 ชุด
2. จากแบบทีแ่ สดงจงหาปริมาณอางลางหนา
ก. 1 ชุด
ข. 2 ชุด
ค. 3 ชุด
ง. 4 ชุด
3. จากแบบทีแ่ สดงจงหาปริมาณราวแขวนผา
ก. 1 ชุด
ข. 2 ชุด
ค. 3 ชุด
ง. 4 ชุด
4. จากแบบทีแ่ สดงจงหาปริมาณตะแกรงระบายน้าํ ที่พื้น
ก. 1 ชุด
ข. 3 ชุด
ค. 5 ชุด
ง. 6 ชุด
5. จากแบบทีแ่ สดงจงหาปริมาณฝกบัวอาบน้ํา
ก. 1 ชุด
ข. 2 ชุด
ค. 3 ชุด
ง. 4 ชุด
6. จากแบบทีแ่ สดงจงหาปริมาณกระจกเงา
ก. 1 ชุด
ข. 2 ชุด
ค. 3 ชุด
ง. 4 ชุด
 140

7. จากแบบทีแ่ สดงจงหาปริมาณที่ใสกระดาษชําระ
ก. 1 ชุด
ข. 2 ชุด
ค. 3 ชุด
ง. 4 ชุด
8. จากแบบทีแ่ สดงจงหาปริมาณทอน้ําทิ้ง ขนาดเสนผาศูนยกลาง 2 นิว้
ก. 2.00 ม.
ข. 3.15 ม.
ค. 4.15 ม.
ง. 5.00 ม.
9. จากแบบทีแ่ สดงจงหาปริมาณทอโสโครก (ทอสวม) ขนาดเสนผาศูนยกลาง 4 นิว้
ก. 1.50 ม.
ข. 2.20 ม.
ค. 3.50 ม.
ง. 4.00 ม.
10. จากแบบที่แสดงจงหาปริมาณทอน้ําดี (ทอประปา) ขนาดเสนผาศูนยกลาง 3/4 นิ้ว
ก. 0.80 ม.
ข. 1.50 ม.
ค. 2.80 ม.
ง. 3.50 ม.