การคุ้มครองผู้บริโภค

โดย อาจารย์เอนก ทีเหล็ก

สคบ. คืออะไร
 สคบ. คือ
สมาคมคุ้มครองผู้บริโภค
ความหมายของผู้บริโภค
 การบริโภค หมายถึง กิน เสพ ใช้สน
ิ ้ เปลือง ใช้สอย
จับจ่าย และรวมถึง การจับจ่ายใช้สอย การซือ้ สิน้ ค้า และ
การใช้บริการต่าง ๆ

ผู้บริโภค คือใคร
ผู้บริโภค คือ คนทุกคน ไม่วา่ จะเป็ นเด็กหรือผูใ้ หญ่ ผูช้ ายหรือ
ผูห้ ญิง คนปกติหรือคนป่ วยต่างก็เป็ นผูบ้ ริโภคเพราะเป็ น ผูก้ ิน ผู้
เสพ ผูซ้ ือ้ สินค้า ผูใ้ ช้สินค้า ผูซ้ ือ้ บริการผูใ้ ช้บริการ ทัง้ สิน้
 ก่อนเกิด จ่ายเงินและ
ทรัพย์สินหรือ
แรงงานไปเพื่อสนอง
ผู้บริโภค ขณะเกิด ความต้องการของ
กิน ของใช้และ
ตายแล้ว บริการต่าง ๆ
 อันตรายของปั จจัย
 แบ่งตามลักษณะของปั จจัย ได้แก่
 1. เครื่ องบริโภค (ของกิน)
 2. เครื่ องอุปโภค (ของใช้ )

 3. บริการต่ าง ๆ

อันตรายของปัจจัย
 แบ่ งตามลักษณะของสุ ขภาพ ได้ แก่
 อันตรายทางกาย ได้ แก่ อาหาร ยารักษาโรค สิ่ งเสริมสวย
 อันตรายทางจิตใจ ได้ แก่ หนังสื อที่ขัดต่ อศีลธรรม ภาพยนตร์ ลามก ราคาที่ไม่ เป็ นธรรม ฯลฯ
 อันตรายทางสั งคม ได้ แก่ การจัดบริการที่ไม่ ดพ ี อและไม่ ทั่วถึง
 สาเหตุทท่ี าให้ผู้บริโภคเสียเปรียบ

 ขาดความรู ้เกี่ยวกับระบบเศรษฐกิจ
 ผูข้ ายเอาเปรี ยบ
 ฯลฯ

นิสัยของผู้บริโภค

 ชอบซื้ อของถูก  นิยมของแพง

 ไม่ต่อราคา
 ต้องการของแถม
 ซื้ อชิงโชค
 ลังเล
 ซื้ อยีห
่ อ้
 ไม่มีหลักเกณฑ์ในการซื้ อ  ไม่พจิ ารณาคุณค่า
 ตามโฆษณา  ฯลฯ
 สาเหตุของการซือ้
 1. นึกอยากได้ก็ซ้ื อ
 2. ไม่จาเป็ นก็ซ้ื อ
 3. เห็นคนอื่นซื้ อก็ซ้ื อบ้าง
 4. ตนก็มีเงินซื้ อเหมือนกัน
 5. ซื้ อโดยบังเอิญ
 6. เห็นราคาถูกก็ซ้ื อ
 7. ซื้ อเพื่อให้ทนั สมัย
 8. ซื้ อเมื่อจาเป็ น
 สาเหตุทต่ี ้องมีการคุ้มครองผู้บริโภค

 1. สิ นค้ าและบริการมีคุณภาพไม่ ได้ มาตรฐาน

 2. ผู้บริโภคขาดความรู้
 3. ผู้บริโภคมักประสบปัญหาในการพิจารณาคุณภาพสิ นค้ าด้ วย
ตนเอง
 4. กฎหมายทีเ่ กีย่ วข้ องยังไม่ มปี ระสิ ทธิภาพเท่ าทีค่ วร
 5. เจ้ าหน้ าทีร่ ัฐบาลหรื อองค์ กรทีร่ ับผิดชอบ ไม่ ว่าจะเป็ นภาครัฐ
หรื อเอกชนไม่ มบี ทบาทเท่ าทีค่ วร
 จุดมุ่งหมายในการคุ้มครองผู้บริโภค

 1.เพื่อคุม้ ครองผูบ้ ริ โภคมิให้เสี ยเปรี ยบผูป้ ระกอบธุรกิจ

 2.เพื่อคุม้ ครองผูบ้ ริ โภคมิให้ตกเป็ นเหยือ่ ของการโฆษณา
 3.เพื่อควบคุมสิ นค้าที่ไม่ได้มาตรฐาน ไม่ปลอดภัย หรื อเป็ น
อันตรายต่อผูบ้ ริ โภคสิ นค้าหลายชนิดผลิตขึ้นแบบไม่
คุณภาพ
 4. เพื่อให้เกิดความเป็ นธรรมระหว่างผูซ้ ้ื อและผูข้ าย
 สิทธิของผู้บริโภค

 ใน ปี ค.ศ.1962 สหรัฐอเมริกาได้ มป
ี ระกาศสิทธิและมาตรการเพื่อพิทกั ษ์ ประโยชน์ ของ
ผู้บริโภค 7 ประการ ดังนี้
 1. สิทธิทจี่ ะได้ รับความปลอดภัย
 2. สิทธิทจี่ ะได้ รับความรู้
 3. สิทธิทจี่ ะได้ เลือกซื้อสิ่งทีจ่ ะใช้ อุปโภคและบริโภคในราคายุตธิ รรม
 4. สิทธิทจี่ ะร้ องเรียนเพื่อความเป็ นธรรม
 5. สิทธิทจี่ ะได้ รับค่ าชดใช้ ความเสียหาย
 6. สิทธิทจี่ ะได้ รับการบริโภคศึกษา
 7. สิทธิทจี่ ะได้ อยู่ในสิ่งแวดล้ อมทีส่ ะอาด
 1. สิทธิของผู้บริโภค พระราชบัญญัติคุม้ ครองผูบ้ ริโภคของ
ประเทศไทย
 พ.ศ. 2552 ปรั บ ปรุ ง เพิ่ม เติม ปี พ.ศ. 2541 ได้ ก าหนดว่ า
ผู้บริโภค มีสิทธิ 3 ประการ คือ
◦ 1. สิทธิท่ีจะได้รบั ข่าวสารที่ถกู ต้องและเพียงพอเกี่ยวกับสินค้า
และบริการ
◦ 2. สิทธิท่ีจะได้รบั ความปลอดภัยจากการใช้สินค้าและบริการ
◦ 3. สิทธิท่ีจะได้รบั พิจารนาและชดเชยความเสียหาย
 1.ก่อนการซือ้ สินค้าหรือใช้บริการ
◦ 1. ใช้ความระมัดระวังในการตรวจสอบฉลาก ปริมาณ ราคา แหล่งกาเนิด อย่า
หลงเชื่อ
◦ 2. เมื่อทาสัญญาผูกพันตามกฎหมายต้องตรวจสอบความหมายของภาษาว่า
ให้ประโยชน์ครบถ้วนตามข้อตกลง
◦ 3. ข้อตกลงที่สาคัญควรทาเป็ นหนังสือสัญญา มีลายมือชื่อขงผูป้ ระกอบการ
2.หลังการซือ้ สินค้าหรือใช้บริการ
1. เก็บรักษาหลักฐานต่าง ๆ ที่แสดงถึงการละเมิดสิทธิ
2. เก็บเอกสารสัญญา หรือใบสาคัญต่าง ๆ
3. ทาได้ คือ การร้องเรียนในนามตนเอง ผ่านช่องทางต่างๆ
 ่
หน้าทีของผู บ
้ ริโภค


่
1. ผู ้บริโภคมีหน้าทีในการใช ้ความ
ระมัดระวังตามสมควรในการซือสิ ้ นค ้า
และร ับบริการต่าง ๆ
่
 2. ผู ้บริโภคมีหน้าทีในการเก็บร ักษา

่
พยานหลักฐานต่างๆ ทีแสดงถึ งการ
่ าการ
ละเมิดสิทธิของผู ้บริโภคไว ้เพือท
เรียกร ้องตามสิทธิของตน
 สาระสาคัญพระราชบัญญัต ิ
คุม
้ ครองผู บ
้ ริโภค
 1. คาจากัดความ
1. ผู บ
้ ริโภค หมายความว่า ผู ซ ื้
้ อหรื
อ ผู ไ้ ด้ร ับบริก าร
จากผู ป
้ ระกอบธุรกิจ
2. ซือ้ หมายความรวมถึง ให้เ ช่า เช่าซือ้ หรือได้ม า
โดยให้คา ่ ตอบแทน
3. ขาย หมายความรวมถึง ให้เ ช่า ให้เ ช่า ซือ้ หรือ
จัดหาให้โดยเรียกค่าตอบแทน
่
4. สินค้า คือ สิงของที ่ ต หรือ มีไว้เพือขาย
ผลิ ่
5. บริการ หมายความว่า การร ับจัดทาการงาน การ
ให้สท
ิ ธิ
6. ข้อความ หมายถึง อก ่
ั ษรทีปรากฏเป็ นภาพ แสง สี

7. โฆษณา หมายถึ ง การกระท าให้ป ระชนเห็ น

 ่
2. มาตราทัวไป
 1. มาตรา 4 ผู ้บริโภคมีสท
ิ ธิได ้ร ับความ
คุ ้มครอง
 2. คณะกรรมการคุ ้มครองผู ้บริโภค

 3. การคุ ้มครองด ้านการโฆษณา

 4. การคุ ้มครองด ้านฉลาก

 5. การคุ ้มครองด ้านสัญญา

่
 6. การคุ ้มครองด ้านอืน ๆ

 7. การลงโทษ
 การคุม
้ ครองผู บ
้ ริโภคด้าน
สาธารณสุข
 ได ้แก่
 พระราชบัญญัตอิ าหาร
 พระราชบัญญัตย ิ า
 พระราชบัญญัตเิ ครืองส ่ าอาง
 พระราชบัญญัตว ิ ต ั ถุมพี ษ
ิ
 พระราชบัญญัตว ิ ตั ถุออกฤทธิต่์ อจิตและ
ประสาท
 พระราชบัญญัตย ิ าเสพติดให ้โทษ
 ่ อ
เครืองหมายมาตรฐานเพื ่
ผู บ
้ ริโภค

่
เครืองหมายที ่ ้ผลิตทัว่
ผู
ๆ ไป สามารถจะยืนเรื ่ อง
่
ขอร ับได ้ที่ สานักงาน
มาตรฐานอุ
่ ตสาหกรรม
่
 เป็ นเครืองหมายทีแสดง
บนผลิตภัณฑ ์ทีมี ่
กฎหมายกาหนดให ้ต ้อง
เป็ นไปตามมาตรฐาน เพือ่
คุ ้มครองความปลอดภัย
ให ้แก่ผู ้บริโภค และป้ องกัน
 ่
เครืองหมายมาตรฐานเพื
อ ่
ผู บ
้ ริโภค

่
เครืองหมายมาตรฐาน
เฉพาะด ้านความ
ปลอดภัย
่
 เป็ นเครืองหมายทีแสดง
่
่
 เครืองหมายมาตรฐาน
บน
เฉพาะด ้านสิงแวดล ่ ้อม เป็ น
ผลิ ต ่ ภั
ณ
เครืองหมายทีแสดงบน ฑ ์ที ่
ต ่ ้องมีความ
ผลิ ตภัณยฑ ์ ในการใช ้งาน
ปลอดภั
ที ่ คณ
มี ุ สมบั ต ใ
ิ นการช่ ว ย
ตามมาตรฐานเฉพาะ
การร ักษาสภาพแวดล ้อม
 ่
เครืองหมายมาตรฐานเพื
อ ่
ผู บ
้ ริโภค


่
เครืองหมายมาตรฐาน
เฉพาะด ้านความเข ้ากันได ้
ทางแม่เหล็กไฟฟ้ า เป็ น
่
เครืองหมาย
่
ทีแสดงบนผลิ ่
ตภัณฑ ์ทีมี
คุณสมบัตข ิ องความเข ้า
กันได ้ทางแม่เหล็กไฟฟ้ า
 ้
หลักการซือผลิ
ตภัณฑ ์

 ผู บ
้ ริโภคควรมีขอ้ พิจารณาและหลักใน
้
การเลือกซือผลิ ตภัณฑ ์ ดังนี ้
 1. การพิจารณาถึงความจาเป็ นและ
ความต้องการทีแท้่ จริง
 2. การพิจารณาถึงชนิ ด คุณลักษณะ
และปริมาณของสินค้า
 3. การพิจารณาถึงจังหวะเวลาและ
ความเหมาะสม
 ่
4. การพิจารณาเกียวกั บผู ข ้ าย