Professional Documents
Culture Documents
چگونه میتواند عصیان حضرت آدم با عصمتش سازگار باشد؟
چگونه میتواند عصیان حضرت آدم با عصمتش سازگار باشد؟
https://t.me/Hedayat_Academy
صرف عقیده
https://t.me/sarf1444 https://t.me/aqeedah1444
نحو حدیث
https://t.me/nahv1444 https://t.me/Hadissharif1444
منطق سیرت
https://t.me/manteq1444 https://t.me/seerat_mustaf
a
بالغت فقهحنفی
https://t.me/balaqat1444 https://t.me/feqhehanafi1444
https://facebook/Hedaya1442 https://whatsapp/Hedayat1442
https://youtube/Hedayat1442 https://instagram/hedayat1442
«»3 اگر آدم پیامبر بود ،عصیان وی چگونه میتواند با عصمتش سازگار باشد؟
شبهه:
پاسخ:
الف)
..................................................................................................................................................................
نهی آدم از خوردن میوهی درخت مشخص ،نهی تحریمی نبوده
است تا تخلف از آن گناه و معصیت حسابت شود ،بلکه نهی آن ،نهی
کراهتی بوده است؛ به این معنی که آدم تنها یک فعل مکروه مرتکب شده
1
است.
ب)
..................................................................................................................................................................
برخی میگویند :نهی ارشادی بوده است؛ مقصود این است که گوینده،
پند و اندرز داده و همانند افراد بیطرف و خیرخواه دلسوز و نیکاندیش،
لوازم و عکسالعمل کردار را گوشزد نماید .در این صورت امر و نهی وی
بر محور ارشاد و هدایت دور میزند 2.دالیل مبنی بر این که این امر از
نوع ارشادی و مصلحتی میباشد ،از قرار ذیل است:
این همانند آن است که طبیب میگوید :از این غذا نخور ،وگرنه بیمار
میشوی ،یا معلمی به شاگرد خود میگوید :شب کمتر غذا بخور تا بتوانی
ً
برای سحر برخیزی .در حالی که در نهیهای مولوی غالبا سخن از جهنم
1
و کیفرهای اخروی آن است».
.3قرینه دیگر ارشادی بودن این نهی ،گفتار خود شیطان است که
ََ َ َُ َ ي َ ُ
ک َما لَم َن الَياصح َ
ي ِ ِ ِ خدا از او چنین نقل می کند :وقاسمهما ِإ ِِن ل
( اعراف )۲۱/شیطان برای آنان سوگند یاد کرد که من برای شما ناصحی
مشفق هستم .گویی از کالم خدا نصیحت را اقتباس کرده و کالم خود
را در آن قالب ریخته است .این خود قرینه بر این است که سخن خدا نیز
از روی خیرخواهی و نصیحت بوده و شیطان این مفهوم را از کالم خدا
اقتباس نموده و خود را به جای ناصح واقعی قالب زده است.
َ َ ْ َ ْ َ ُ َ َ ْ ْ ُ َ َي َ َ َ َ ُ ْ َ ُ َ َي
.4جملهیألم أنهکما عن تِلکما الشجر ِة وأقل لکما ِإن
ن ُ ن ي ُ َ َ َي ْ َ َ َ ُ
الشيطان لکما عدو م ِبي(سوره اعراف« .)۲۲/آیا من شما را از آن
درخت نهی نکردم و به شما نگفتم که شیطان برای شما دشمنی آشکار
است؟» این جمله همانند گفتار یک ناصح مشفق و مهربان است که
وقتی ،طرف مقابل از اندرز او سرپیچی کرد ،و گرفتار عاقبت کار خویشتن
گردید ،یک مرتبه به مالمت او بر میخیزد و می گوید«:من به تو نگفتم
که این کار را انجام مده؟ این غذا را مخور ،یا در آنجا قدم مزن ،حاال که
کردی جزای خود را ببین» این جمله نیز به خوبی نشانگر آن است که
امر از نوع ارشادی و مصلحتی بوده است نه از باب تکلیف .
ج)
..................................................................................................................................................................
اما این که برای حضرت آدم نسبت (عصیان) و (غوی) داده شده
آد ُم َر َيب ُه َف َغ َو ٰ
ى باید گفت:
َ َ َ ٰ َ
است:وعَص
لفظ (عصیان) در اصطالح برای ترک انقیاد و اطاعت به کار
میرود 1.اگر کسی از سخن کسی پیروی کرد میگویند« :اطاع» و اگر
مخالفت کند ،می گویند« :عصی»؛ شتربچه ای که از مادر خود جدا شود
در لغت عرب« ،عاصی» می نامند 2.و الزمهی ترک انقیاد این نیست که
معصیت و گناه باشد؛ زیرا آنجا که انسان سخن ناصح خود را نشنود،
میگویند :با گفتار او مخالفت کرد ،در حالی که او گنهکار خوانده
َّ ْ َ ُ
). (اتلع ِریفات: .
.تاج العروس( ) /
نمیشود.
همچنین لفظ «غوی» در لغت عربی در معانی مختلفی به کار
میرود:1
پس عصیان حضرت آدم از باب ترک اولی میباشد؛ زیرا
سرزند که پایینتر از شأن و مقام آنها باشد ،ممکن است از آن تعبیر به
«عصیان» شود ،در حالی که صادر شدن همین عمل از دیگری ،عین
«اطاعت» است؛ خواندن یک نماز با کمی حضور قلب برای یک فرد
عادی فضیلت است ،اما برای یک پیامبر گناه تلقی میشود.
.................................................................................................................................................................. د)
اما این که برای حضرت آدم نسبت (ظلم) داده شده است:
َي َ َ َ َ َ ُ َ َ َي
الظالم َ َٰ َ َْ
ي ِِ َ وَل تق َر َبا ه ِذهِ الشجرة فتکونا ِمن
در پاسخ باید گفت:
ظلم در لغت به معنی نقصان و کوتاهی میآید؛ چنان که الله متعال
ت أُ ُكلَ َها َول َ ْم َت ْظلمْ َْ ْ
اْلَنَيتَ ْي آتَ ْ در سوره کهف ( )33میفرمایدِِ :كتا
ِ ِ
ُْ َ ْ
ِمنه شيئًا« این دو باغ میوههایش را به طور کامل میداد و هیچ چیزی
الظالم َ َ َ ُ َ َ َي
ي هم به ِِ از آن را نقصان و کم نمیکرد» .پس فتکونا ِمن
معنی کوتاهی کردن در امر راست و درست میباشد 1.و یا این که مراد،
کوتاهی کردن در حق خود میباشد؛ زیرا با خوردن از درخت ممنوعه از
آن همه نعمت بهشتی محروم میشوند که این خودش کوتاهی در حق
خود میباشد؛ چنانکه آن دو در دعا و توبهی خود میخوانندَ :ر َيبنَا
َ َ َ ََْ َُْ
ظلمنا أنفسنا ...و به این کوتاهی خود اعتراف مینمایند.
.................................................................................................................................................................. هـ)
ٰ َ َ ُ ْ َ َي ُ َ َ ْ َ َي َ َ ْ َ
اما اینکه فرموده :فال ُی ِرجنکما ِمن اْلن ِة فتشق باید دانست
ق به معنی شقی و بدبختشدن نیست بلکه به معنی که فَتَ ْش َ ٰ
دچارشدن به سختی و مشقت میباشد؛ چنان که الله متعال در آیهی
ٰ َ ََْ َْ َ َْ َ ُْ ْ َ َ ْ َ
دیگری چنین میفرماید :ما أنزلا عليك القرآن ِلتشق ؛ «ما
قرآن را بر تو نازل نکردیم تا به مشقت بیفتی».
ْ ُ َ
ق الله همچنین در ادامهیفَال ُُیْ ِر َجنَيک َما ِم َن اْل َ َين ِة فَتَ ْش َ ٰ
َي َ َ َ َي َ ُ َ
متعال عدم شقاء در بهشت را تفصیل داده است که ِ إن لك أَل َتوع
َ ْ َ َ َ َ َ ْ َ ٰ َ َ َي َ َ َ ْ َ ُ َ َ َ
ح همانا تو را [در ِفيها وَل تعرى ،وأنك َل تظمأ ِفيها وَل تض ٰ
آنجا این نعمت ] است که نه گرسنه شوی و نه برهنه مانی ،و هم اینکه
در آن جا نه تشنه میشوی و نه آفتاب زده این جاست که حضرت آدم و
حوا پس از خوردن از درخت ممنوعه بنابر فراموشی به مشقت افتادند
و لخت گشتند و سپس به دنیایی پا گذاشتند که سرتاسرش مشقت است.
" ،اْلامع ألحاكم القرآن" " ،زاد املسري" / " ،معالم اتلزنیل" / " .املحرر الوجزي" /
. /
1
میاندازد؟»
................................................................................................................................................................... و)
اما اینکه شیطان چگونه توانسته حضرت آدم و حوا را فریب دهد؛ در
حالیکه در آیه 42سوره حجر ،تأثیر شیطان بر پیامبران نفی شده است:
َي َ ْ ن َي َ َ َ َْ َي
ِ إن ِعبَا ِدي لي َس لك َعليْ ِه ْم ُسل َطان ِإَل َم ِن اتبَ َعك ِم َن
َ َْ
اوین الغ ِ
در پاسخ باید بگوییم:
شیطان بر پیامبران هیچگونه تأثیر و تسلطی ندارد؛ زیرا اغوای آنان،
به معصیت نمیانجامد ،ولی میتواند در راه آنان موانع ایجاد نماید و آنان
ْ ُ
را به رنج افکند؛ همانگونه که در آیه 41سوره ص میفرمایدَ :واذك ْر
َ َ َ َ ْ َ َ َ ُي َ ْ َ َ ٰ َ َي ُ َ ي َ َي َ َي ْ َ ُ ُ ْ
اب ب وعذ ٍ عبدنا أیوب ِإذ نادى ربه أ ِِن مس ِين الشيطان بِنص ٍ
«ای رسولما یاد کن از بنده ما ایوب ،هنگامی که به درگاه خدا عرض
کرد :پروردگارا شیطان مرا سخت ،رنج و تکلیف رسانیده»
. " ،ادلر املنثور" / " .اْلامع ألحاكم القرآن" /