‫ك‪ٜٔٞ‬بٗ‪ ٠‬ػٔ٘‪ ٦‬سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ٝ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪ٝ ،1402‬للبر ‪52-25‬‬

‫‪ (DOI): 10.22034/JIIPH.2023.54408.2388‬شناسة دیجیتال‬ ‫مقاله پژوهشی‬

‫سبٍ‪٧‬ن دٌ‪٢ٛ َٗ٧‬ب‪1401/11/24 :٦٧‬‬ ‫سبٍ‪٧‬ن ىٍ‪٧‬بكز‪1401/09/19 :‬‬

‫تحلیل اعالمیههای رضاخان از درگیریهای داخلی تا تغییر سلطنت‬

‫(‪9031-9911‬خ‪).‬‬
‫‪1‬‬
‫عباط پىاَی‬
‫‪2‬‬
‫معصًمٍ حىیفٍ‬

‫چکیذٌ‬
‫ىٍ ٕبّ‪١‬ب‪ٝ ٥‬ادٖ‪ ٝ ٚ٨‬ثلَا‪ ٦ٛ‬كٌ‪ٗٞ‬ز هبػبٍ‪ ،‬كويا‪ ٙ‬ى‪ٓٝ‬ز ًَِٗ‪ ٥‬هيٍس٘‪ٜ‬ي‪ٞٗ ،‬ػت آ‪ٙ ٙ‬ي سب‬
‫ٍ‪١‬بهب‪َٗ ٠ٖٕٔٔ ٙ‬است هيٍر ٍا ىٍ ٗوبٕ‪١‬ب‪٧ٍ ٥‬بٕز ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬هِام‪ُٝ ،‬اٍرػ‪َٕ ٝ َٜ‬ىاٍ‪ٕ ٥‬ذ‪،٠‬‬
‫ٍئ‪ٔ٨‬آ‪ٍُٞ‬ائ‪ٕ ٝ ٦‬ذٔ ىٍ ىٕز َُكش‪ ٚ‬كٌ‪ٗٞ‬ز ٗ‪ٞ‬هز ٍا ‪ًَ٦٥‬ى‪ٜٗ ٝ ٟ‬ؼَ ث‪ ٠‬ا‪ٛ‬وَا‪ ٠ٖٕٔٔ ٟ‬هبػبٍ‬
‫‪ٞٙ‬ى‪ ٦٥ .‬ا‪ ٚ٧‬ى‪ٍٝ‬ا‪١ٍ ٙ‬بهب‪ ٙ‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪٧ُ ٥‬بى‪ ٠ً ٥‬كب‪٢ٗ ٥ٝ‬بٗ‪ٗ ٚ٨‬وشٔق ىٍثبٍ‪١ٝ ٟ‬ؼ‪٨‬ز ‪ٛ‬ظبٗ‪،٦‬‬
‫اػش٘بػ‪٨ٕ ٝ ٦‬بٕ‪ ًٍٞٚ ٦‬ث‪ٞ‬ى‪ٝ ،‬بىٍ ‪ٞ٘ٛ‬ى‪ .‬ثٍَٕ‪ ٝ ٦‬سلٔ‪ ْ٨‬ا‪ ٚ٧‬اػالٗ‪١٠٨‬ب ٗ‪ٞ‬ػت ٗ‪ٞٙ٦‬ى سب ىال‪،ْ٧‬‬
‫ػ‪ٞ‬اْٗ ‪ ٝ‬ؿِ‪ ٦ِٛٞ‬ث‪٠‬هيٍرٍٕ‪٨‬ي‪ٍٛٝ ،٥ٝ ٙ‬ي سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز ‪ ٝ‬سـ‪َ٨٨‬ار ٗ‪ ٖ٢‬كٌ‪ٗٞ‬ش‪ٛ ،٦‬ظبٗ‪ٝ ٦‬‬
‫ٕ‪٨‬بٕ‪ ٦‬ا‪٧‬ـَا‪ ٙ‬ىٍ ا‪ٝ‬ا‪ٕ ْ٧‬ي‪ ٟ‬ؿ‪٢‬بٍى‪ ٖ١‬م‪ٍٞٗ .‬ى ثـٍَٕ‪ ٦‬هَاٍُ‪َ٨‬ى‪ٕ .‬بهشبٍ ‪ٛ‬ظبٗ‪١ٝ ،ًٍٞٚ ٦‬ؼ‪٨‬ز‬
‫اٗ‪٨ٜ‬ز ‪ٕ ٝ‬بٗب‪ٙ‬ىاى‪ ٙ‬ث‪ ٠‬آ‪ ،ٙ‬ا‪٧ٞٓٝ‬ز ىاى‪ ٙ‬ث‪ ٠‬إشوالّ ‪َُٚ٥ٝ ،ٚ٥ٝ‬ا‪ ،٦٧‬ا‪٧‬ؼبى ‪ٛ‬ظٖ‪ٍ ،‬كب‪ ٝ ٟ‬اٗ‪٨ٜ‬ز‬
‫َٗىٕ ا‪َ٧‬ا‪ ٝ ٙ‬ا‪٧ٞٓٝ‬ز‪١‬ب‪ ٥‬اػش٘بػ‪٨ٕ ٝ ٦‬بٕ‪ ٦‬اُ ػ٘ٔ‪ٞٗ ٠‬اٍى ٗ‪ ٝ ٖ٢‬هبثْ س‪ٞ‬ػ‪ ٠‬ىٍ اػالٗ‪١٠٨‬ب‪٥‬‬
‫ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬د‪ ٘٨‬اُ ٍٕ‪٨‬ي‪ ٥ٝ ٙ‬ث‪ٗ ٠‬وبٕ ٕٔ‪ٜ٦‬ز إز‪ .‬ىٍ دْ‪ ٘١ٝ‬د‪ ٍٝ٘٨‬ا‪ ٚ٧‬دَٕ٘ ٗ‪َ٦‬ف ٗ‪ٞٙ٦‬ى‪:‬‬
‫اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬كب‪ ٥ٝ‬ؿ‪ٌٛ ٠‬بس‪ ٦‬ىٍثبٍ‪ ٟ‬ا‪١ٝ‬بع ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ىٍ ا‪ٝ‬اهَ هبػبٍ ث‪ٞ‬ى‪ ٝ ٟ‬سأً‪٨‬ي ‪ ٥ٝ‬ثَ ًيإ‬
‫ٗؤٓل‪١٠‬ب‪٨ٕ ٥‬بٕ‪ ٝ ٦‬اػش٘بػ‪ ٦‬إز؟ ‪٧‬بكش‪١٠‬ب‪ ٥‬دْ‪ ٘١ٝ‬اُ ا‪ ٚ٧‬ث‪٨‬ب‪١٠٨ٛ‬ب‪ ،‬ىٍ كب‪ُٗ ٠ٔٝ‬ب‪ ٦ٛ‬ىٕز‪٧‬بث‪٦‬‬
‫‪ ٥ٝ‬ث‪٧ٍ ٠‬بٕز ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬هِام سب ٍٕ‪٨‬ي‪ ٙ‬ث‪ٗ ٠‬وبٕ ٕٔ‪ٜ٦‬ز‪ ،‬ػال‪ ٟٝ‬ثَ آ‪ٌٙ‬بًٍَى‪ َ٨ٕ ٙ‬سلٌَ ‪ ٝ‬كؼبٓ‪٨‬ز‪-‬‬

‫‪apanahi@guilan.ac.ir‬‬ ‫‪ .1‬ىا‪٨ٚٛ‬بٍ ىا‪ِٚٛ‬ب‪٨ُ ٟ‬ال‪ ،ٙ‬ا‪َ٧‬ا‪ٜٖ٧ٞٛ( ٙ‬ي‪ٖٗ ٟ‬ئ‪)ّٞ‬‬

‫‪mas82hb@gmail.com‬‬ ‫‪ .2‬ىا‪ٚٛ‬ؼ‪ ٥ٞ‬ىًشَ‪ ٥‬سبٍ‪٧‬ن ىا‪ِٚٛ‬ب‪ ٟ‬آِ‪َ١‬اء س‪َ٢‬ا‪ ،ٙ‬ا‪َ٧‬ا‪ٙ‬‬
‫سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ ٝ ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪1402‬‬ ‫‪‬‬

‫‪١‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ،ٙ‬سـ‪ٌَ٧ٍٝ َ٨٨‬ى ‪ ،٥ٝ‬اُ ٗ‪ٜ‬ظَ كٌَ‪٨ٕ ٝ ٥‬بٕ‪ ،٦‬اُ ػب‪ِ٧‬ب‪َٕ ٟ‬ثبُ ث‪٧ ٠‬ي كبًٖ ‪ٛ‬ظبٗ‪ٍ ٦‬ا‬
‫‪ ِ٨ٛ‬ث‪ ٠‬ه‪ٞ‬ث‪٘ٛ ٦‬ب‪٧‬ب‪ٕ ٦ٗ ٙ‬بُ‪ٛ‬ي‪ِٛ .‬بٍ‪ٛ‬يُب‪ ٙ‬سالٗ ىاٍ‪ٛ‬ي سب ثب إشلبى‪ ٟ‬اُ ٍ‪ ٗٝ‬سلٔ‪ٗ ْ٨‬لش‪ٞ‬ا ‪ ٝ‬ثب إش‪ٜ‬بى‬
‫ث‪ ٠‬ىاى‪١ٟ‬ب‪ً ٥‬شبثوب‪٠ٛ‬ا‪ ٝ ٥‬آٍ‪ ،٥ٞ٨ٙ‬ث‪ ٠‬دْ‪ٞ١ٞٗ ٘١ٝ‬ع ٗ‪ٍٞ‬ى ‪ٛ‬ظَ ثذَىاُ‪ٛ‬ي‪.‬‬
‫کلیذياصٌَا‪ :‬ا‪َ٧‬ا‪ ،ٙ‬اػالٗ‪ ،٠٨‬اٗ‪٨ٜ‬ز‪ٍ ،‬كب‪١ٍ ،ٟ‬بهب‪َُ٦ٔٗ ،ٙ‬ا‪ٕ ،٦٧‬بهشبٍ ‪ٛ‬ظبٗ‪.٦‬‬
  ...‫ز‬ٜ٦ٕٔ َ٨٨‫ سب سـ‬٦ٔ‫ ىاه‬٥‫ب‬١٥َ٨ٍُ‫ اُ ى‬ٙ‫بهب‬١ٍ ٥‫ب‬١٠٨ٗ‫ْ اػال‬٨ٔ‫سل‬

Analysis of Reza Khan’s Declarations from Internal

Conflicts to the Change of Monarchy (1299-1304)
Abbas Panahi1
Masoumeh Hanifeh2
Abstract
In the last and critical years of Qajar reign the lack of a powerful
central government caused Reza Khan to reach positions such as “Head
of the Cossack Division”, “Minister of War and the commander-in-Chief
of the Army (=Sardar Sepah)”, “Prime Minister”, and then he took over
the temporary government and overthrew the Qajar dynasty. During this
period, Reza Khan issued many declarations that contained various
contents about the military, social and political situation of the country.
The study and analysis of these declarations makes it possible to
understand the causes, factors and the process of his rise to power, the
way of changing the monarchy, and the important governmental, military
and political changes of Iran in the 20th century. An important part of
these declarations is about the military structure of the country, the
security situation and its organization, prioritizing the independence of
the fatherland, patriotism, establishing order, safety and welfare of
Iranians, and social and political priorities. The research question is
about:” What points did Reza Khan‟s declarations contain about the
situation of Iran during the end of Qajar period, and which political and
social components did he emphasize? The findings of this research show
that the study of the history of Reza Khan‟s period from the time he
became the Head of the Cossack division to the position of king, in
addition to revealing his thinking and activities, also shows the change in
his intellectual and political approaches from a soldier to a military ruler.
Keywords: Declaration, Iran, Nationalism, Military Structure, Reza
Khan, Security, Welfare.

1. Associate Professor, Gilan University, Iran (corresponding author) apanahi@guilan.ac.ir

2. PhD student of history at Al-Zahra University, Tehran, Iran mas82hb@gmail.com
‫سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ ٝ ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪1402‬‬ ‫‪‬‬

‫مقذمٍ‬
‫ٕبّ‪١‬ب‪ ٥‬دب‪٧‬ب‪ ٦ٛ‬كٌ‪ٗٞ‬ز هبػبٍ ثب س‪١ٜ٘‬ب‪٧ُ ٥‬بى‪٘١ ٥‬ـ‪ ٙٞ‬ػ‪ َٜ‬ػ‪٢‬ب‪ ٦ٛ‬ا‪ ٝ ّٝ‬كؼبٓ‪٨‬ز‪-‬‬
‫‪١‬ب‪٨ٕ ٥‬ي‪٨١‬بءآي‪٥ ٚ٧‬جب‪٥‬جب‪١ٍ ٝ ٦٧‬بهب‪َ٨ٗ ٙ‬د‪ٜ‬غ ‪َ٘١‬ا‪ ٟ‬ث‪ٞ‬ى‪ .‬ىٍ ‪ ٚ٨٘١‬ى‪١ٍ ٍٟٝ‬بهب‪ ٙ‬اُ‬
‫ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬هِام دٔ‪١٠‬ب‪ ٥‬سَه‪ٍ ٦‬ا ‪ ٦ٌ٧‬دٔ اُ ى‪ًَ٦٥ ٥َِ٧‬ى‪َٕ ٝ ٟ‬ا‪ٛ‬ؼبٕ كؼبٓ‪٨‬ز‪١‬ب‪ ٥ٝ ٥‬ث‪٠‬‬
‫ٕو‪ ٠ٖٕٔٔ ٣ٞ‬هبػبٍ ‪ ٝ‬س‪ ْ٨ٌٚ‬كٌ‪ٗٞ‬ز د‪ ٥ٞٔ٢‬ا‪ٛ‬ؼبٗ‪٨‬ي‪ .‬ىٍ ٕبّ‪١‬ب‪ ٥‬كؼبٓ‪٨‬ز ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬إ‪ٜ‬بى‬
‫ُ‪٧‬بى‪ ٥‬س‪ٜ‬ظ‪ٜٗ ٝ ٖ٨‬ش‪ٙ َٚ‬ي‪ ٦ٌ٧ ٠ً ٟ‬اُ ٗ‪ٖ٢‬سَ‪ ٚ٧‬آ‪٢ٛ‬ب اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ٙ ٥‬و‪ ٝ ٦ٞ‬كٌ‪ٗٞ‬ش‪ ٦‬إز‪.‬‬
‫اػالٗ‪١٠٨‬ب كب‪٦ٗ ٥ٝ‬بٓت ثب ا‪٨٘١‬ز ُ‪٧‬بى‪ٖ١ ٥‬ش‪ٜ‬ي ً‪ ٠‬ثٍَٕ‪ ٦‬آ‪ ٙ‬ث‪ ٠‬ك‪ ٖ٢‬ىه‪٨‬ن سلٌَ ‪ ٝ‬ه‪-٤‬‬
‫ٗ‪١ٍ ٦ٚ‬بهب‪ ٝ ٙ‬سـ‪َ٨٨‬ار ا‪٧‬ؼبى ‪ٙ‬ي‪ ٟ‬ىٍ ٍكشبٍ ‪ً٘ ٥ٝ‬ي ‪ٙ‬ب‪٧‬ب‪ ٦ٛ‬ه‪ٞ‬ا‪١‬يًَى‪ .‬ىٍثبٍ‪ٝ ٟ‬اّ‪ٟ‬‬
‫«اػالٗ‪ »٠٨‬سؼبٍ‪٧‬ق ٗوشٔل‪ٝ ٦‬ػ‪ٞ‬ى ىاٍى‪ ،‬اٗب سؼَ‪٧‬ق ا‪ٝ ٚ٧‬اّ‪ ٟ‬ىٍ دْ‪ ٘١ٝ‬كب‪ً ٝ َ١‬بٍثَى آ‪ٙ‬‬
‫ثي‪َٙ ٚ٧‬ف إز؛ إ‪ٜ‬بى اػالٗ‪ ٠٨‬ث‪٠ُٛٞ ٠‬ا‪ ٥‬اُ ٕ‪ٜ‬ي ً‪ ٠‬ىٍ آ‪ٍ ٙ‬ى ‪ ٝ‬هج‪٧ ّٞ‬ي ٗ‪ٞ١ٞ‬ع‪َٙ ،‬ف ‪ٝ‬‬
‫سلٖ‪ َ٨‬آ‪ ،ٙ‬ث‪٨‬ب‪ ٙ‬ػِئ‪٨‬بر ‪ ٝ‬سـ‪َ٨٨‬ار اػ٘بّ‪ٙ‬ي‪ ٟ‬ىٍ آ‪َٙ ،ٙ‬ف ‪١ٝ‬ؼ‪٨‬ز ا‪٧‬يئ‪٧ّٞٓٞ‬ي ‪ٙ‬و‪٧ ٝ ٜ‬ب‬
‫اػش٘بع‪١ٞٗ ،‬غُ‪ٙ ٥َ٨‬و‪ ٦١َُٝ ٝ ٦ٞ‬ىٍ ٍاث‪ ٠٦‬ثب ‪٧‬ي ٗ‪ٞ١ٞ‬ع‪ُِ ،‬اٍٗ ًبٍ ‪ٞٗ ٝ‬اٍى‪ ٥‬اُ‬
‫ا‪ ٚ٧‬ىٕز اػالٕ ‪ٙ‬ي‪ ٟ‬ثب‪ٙ‬ي‪ُ ،‬لش‪ٞٙ٦ٗ ٠‬ى‪ .‬ثـَا‪ ٚ٧‬إبٓ ثٍَٕ‪ ٦‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ٥‬سبٍ‪٧‬و‪-٦ٗ ٦‬‬
‫س‪ٞ‬ا‪ٜٛ‬ي ػبٗٔ‪ ٍَِٜٙٝ ٦‬ىٍ ٗ‪ٞ١ٞ‬ػبر ٗ‪٨ٕ ٖ٢‬بٕ‪ ٝ ٦‬سبٍ‪٧‬ن ٗؼب‪ َٝ‬ثب‪ٜٙ‬ي‪ .‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪٥‬‬
‫ٗ‪ٜ‬ش‪َٙٚ‬ي‪ ٟ‬اُ ٕ‪١ٍ ٥ٞ‬بهب‪ ٙ‬ىٍ كب‪ُٗ ٠ٔٝ‬ب‪ ٦ٛ‬ك‪ ٥ٝ ٍٞ٢‬ىٍ ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬هِام سب ىٕز‪٧‬بث‪ ٦‬ث‪٠‬‬
‫ٕٔ‪ٜ٦‬ز‪ ،‬ىاٍا‪ ٥‬س٘بٗ‪١٦ُْ٧ٝ ٦‬ب‪٧ ٥‬بى ‪ٙ‬ي‪ ِ٨ٛ ٝ ٟ‬ىاٍا‪ ٥‬آِإ هب‪ ٦ٛٞٛ‬ىٍ ُٗب‪ َٚٛ ٙ‬ث‪ٞ‬ى‪ ٝ ٟ‬اُ‬
‫ا‪ ٍٝٚ٧‬ا‪٥‬الػبر ٗ‪ٍ ٦٘٢‬ا ىٍ ه‪ٞ‬ى ػب‪٥‬ىاى‪ ٟ‬إز‪ .‬ا‪ ٚ٧‬إ‪ٜ‬بى ٍا ٗ‪٦‬س‪ٞ‬ا‪ ٙ‬اُ ‪ٛ‬ظَ ُٗب‪ ٦ٛ‬ث‪ ٠‬ؿ‪٢‬بٍ‬
‫ىٕش‪ ٠‬سوٖ‪ٞ٘ٛ ٖ٨‬ى‪ :‬ى ٕش‪ ٠‬ا‪ ،ّٝ‬إ‪ٜ‬بى ى‪٧ٍ ٍٟٝ‬بٕز ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬هِام ‪ٞٗ ٝ‬بىف ثب ا‪ٙ‬ـبّ ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ىٍ‬
‫ػ‪ َٜ‬ػ‪٢‬ب‪ ٦ٛ‬ا‪ّٝ‬؛ ىٕش‪ ٠‬ى‪ ،ٕٝ‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ٥‬دٔ اُ ٍٕ‪٨‬ي‪ ٙ‬ث‪ٗ ٠‬وبٕ ‪ُٝ‬اٍر ػ‪َٜ‬؛ ىٕش‪،ٕٕٞ ٠‬‬
‫إ‪ٜ‬بى ى‪ٛ ٍٟٝ‬وٖز‪ ٝ ٥َ٧ُٝ‬دب‪٧‬ب‪ ٙ‬ىاى‪ ٙ‬ث‪ ٠‬كٌ‪ٗٞ‬ز هبػبٍ؛ ىٕش‪ ٠‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ٥‬دٔ اُ‬
‫ٍٕ‪٨‬ي‪ ٙ‬ث‪ٜ٦ٕٔ ٠‬ز ٍ‪١‬ب‪ٙ‬ب‪ ٝ ٟ‬آؿبُ كٌ‪ٗٞ‬ز د‪٘١ .٥ٞٔ٢‬ب‪ ٠ً ٠ِٛٞٛ‬ا‪٥ ٚ٧‬جو‪٠‬ث‪ٜ‬ي‪ ٥‬اُ ‪ٛ‬ظَ ُٗب‪٦ٛ‬‬
‫‪٧ٍٝ ٝ‬ياى‪١‬ب‪ ٖ٢ٗ ٥‬آ‪ٗ ٙ‬شلب‪ٝ‬ر إز‪ ،‬اُ ‪ٛ‬ظَ ٗلش‪ٞ‬ا ‪ ِ٨ٛ‬سلب‪ٝ‬ر‪١‬ب‪٨ًٔ ٥‬ي‪ ٥‬ىاٍى‪ٗ .‬لش‪ٞ‬ا‪ ٥‬إ‪ٜ‬بى‬
‫ىٕش‪ٛ ٠‬وٖز‪ ،‬اُ ُثب‪٧ ٙ‬ي َٕثبُ ‪ٚ٥ٝ‬ى‪ٕٝ‬ز ‪ٝ ٝ‬كبىاٍ ث‪ٙ ٠‬ب‪ ٝ ٟ‬دب‪٧‬ج‪ٜ‬ي ث‪ ٠‬ا‪ٜ٦ٕٔ ّٞٝ‬ز هبػبٍ‬
‫إز‪ .‬دٔ اُ سـ‪ َ٨٨‬ػب‪ِ٧‬ب‪١ٍ ٟ‬بهب‪ ٝ ٙ‬سـ‪ٞٗ َ٨٨‬اُ‪٨ٕ ٠ٛ‬بٕز ىٍ ا‪َ٧‬ا‪ ،ٙ‬إ‪ٜ‬بى ىٕش‪ ٠‬ى‪ ٕٝ‬ث‪٨‬ب‪٦ٛ‬‬
‫ٗشلب‪ٝ‬ر ىا‪ٙ‬ش‪ٗ ِ٨ٛ ٝ ٠‬لش‪ٞ‬ا‪ ٥‬ا‪ٝ‬الف‪ٔ٥‬جب‪ ٠ٛ‬ىاٍى‪ .‬دٔ اُ ٍٕ‪٨‬ي‪ ٙ‬ث‪ٛ ٠‬وٖز‪ ٝ ٥َ٧ُٝ‬كٌ‪ٗٞ‬ز‬
‫ٗ‪ٞ‬هز اػالٗ‪١٠٨‬ب ث‪ ٠‬ى‪ ٙٞ٘٢ٗ ٝ‬سوٖ‪ٛٞٙ٦ٗ ٖ٨‬ي‪ ٙٞ٘٢ٗ ،‬ا‪ ّٝ‬ىٍ ك٘ب‪٧‬ز اُ ‪ٙ‬ب‪ ٟ‬هبػبٍ ‪ٝ‬‬
 ‫‪‬‬ ‫سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬اُ ىٍُ‪١٥َ٨‬ب‪ ٥‬ىاهٔ‪ ٦‬سب سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز‪...‬‬

‫‪٨ٓٝ‬ؼ‪٢‬ي ‪ ٥ٝ‬ث‪ٞ‬ى‪ ٙٞ٘٢ٗ ٝ ٟ‬ى‪ ٕٝ‬ىٍ ٗوبٓلز ثب اًٍب‪ ٙ‬كٌ‪ٗٞ‬ز هبػبٍ‪َ٘١ ،‬ا‪ ٦١‬ثب ػٔ٘ب‪ٗ ،‬جبٍُ‪ٟ‬‬
‫ػٔ‪ٍٝٝ ٠٨‬ى ٗؼيى اك٘ي‪ٙ‬ب‪ ٟ‬ث‪ ٝ ًٍٞٚ ٠‬ىٍه‪ٞ‬إز هٔغ ٕٔ‪ٜ٦‬ز اُ ا‪ ٚ٧‬هب‪ٛ‬يا‪ ٙ‬إز‪ .‬اػالٗ‪-٠٨‬‬
‫‪١‬ب‪ ٥‬ا‪ ٚ٧‬ى‪ ٍٟٝ‬ىٍ ثٍَٕ‪ ٦‬اكٌبٍ ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬اُ ا‪٨٘١‬ز ثٖ‪٨‬بٍ‪ ٥‬ثَه‪ٍٞ‬ىاٍ‪ٛ‬ـي‪ .‬ػال‪ ٟٝ‬ثـَ ا‪ٞٗ ٚ٧‬اٍى‪،‬‬
‫ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬ىٍ ث‪٨‬ب‪ٛ‬ـبر ‪ ٝ‬ى‪٧‬ـيُب‪١ٟ‬ب‪ ٥‬ه‪ٞ‬ى ُب‪ُِ ٟ‬اٍٗ‪١‬ب‪ ٦٧‬اُ كؼبٓ‪٨‬ز‪١‬ب‪٨ٕ ٥‬بٕ‪ ٝ ٦‬سالٗ‪١‬ب‪٥‬‬
‫ه‪ٞ‬ى ىٍ ٍإشب‪ ٥‬ا‪٧‬ؼبى اٗ‪٨ٜ‬ز ٗ‪ٜ‬ش‪ًَ٦ٗ َٚ‬ى‪ .‬اُ آ‪ٛ‬ؼب ً‪ ٠‬ثب ‪ٝ‬ػ‪ٞ‬ى ا‪٥‬الػبر ٗ‪ ،ٖ٢‬ث‪ ٠‬ا‪ ٚ٧‬إ‪ٜ‬بى‬
‫س‪ٞ‬ػ‪ً٘ ٠‬شَ‪ٙ ٥‬ي‪ ٟ‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬دْ‪١ ٘١ٝ‬يف ثٍَٕ‪ ٝ ٦‬سلٔ‪ٗ ْ٨‬لش‪ٞ‬ا‪ ٥‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ،‬ثبُ‪ٜٙ‬بٕ‪٦‬‬
‫ٍ‪ٛٝ‬ي كؼبٓ‪٨‬ز‪١‬ب‪٨ٕ ٥‬بٕ‪١ٍ ٦‬بهب‪ ٝ ٙ‬سجي‪ ٥ٝ ْ٧‬ث‪١ٍ ٠‬ب‪ٙ‬ب‪ َ٨ٕ ِ٨ٛ ٝ ٟ‬سـ‪ ٝ ٠٧ٍٝ َ٨٨‬سلٌَ ‪٥ٝ‬‬
‫ىٍ اىاٍ‪ٌٔ٘ٗ ٟ‬ز إز‪.‬‬
‫اُ ‪ٛ‬ظَ د‪ ٠ٜ٨ٚ٨‬دْ‪ ،٦ٚ١ٝ‬ثب س‪ٞ‬ػ‪ ٠‬ث‪ٞ١ٞٗ ٠‬ع ٗ‪ٍٞ‬ى ٗ‪٦‬بٓؼ‪ ،٠‬سبً‪ ٜٙٞ‬ثب ٗل‪٧ٍٞ‬ز سلٔ‪ْ٨‬‬
‫اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬ىٍ ثبُ‪ُٗ ٟ‬ب‪٧ ٦ٛ‬بى‪ٙ‬ي‪ ،ٟ‬دْ‪ ٦ٚ١ٝ‬ا‪ٛ‬ؼبٕ ‪ٚٛ‬ي‪ٟ‬إز‪َ١ .‬ؿ‪ٜ‬ي دْ‪١٘١ٝ‬ب‪٦٧‬‬
‫ً‪ ٠‬ك‪ٗ ّٞ‬ل‪١ٍ ٍٞ‬بهب‪ُٛ ٝ ٙ‬يُ‪ُٗ ٝ ٦‬ب‪١ٍ ٠ٛ‬ب‪ٙ‬ب‪ٍٞٝ ٟ‬ر دٌ‪َ٧‬كش‪ ،٠‬ثَه‪ ٦‬اُ اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ٖ٢ٗ ٥‬‬
‫ى‪ٍٝ‬ا‪ ،٥ٝ ٙ‬ث‪ ْٟ٧ٝ ٠‬اػالٗ‪ٗ ٠٨‬ؼَ‪ٝ‬ف «ٗ‪ ٚ‬كٌٖ ٗ‪ٍ ،»ٌٖٜ٨‬ا ٗ‪ٍٞ‬ى سلٔ‪ ٝ ْ٨‬اٍُ‪٧‬بث‪ ٦‬هَاٍ ىاى‪-ٟ‬‬
‫ا‪ٛ‬ي‪ ،‬اٗب سبً‪ ٜٙٞ‬دْ‪ ٦ٚ١ٝ‬ػي‪ ٥‬ىٍثبٍ‪ ٟ‬سلٔ‪ ْ٨‬ا‪ ٚ٧‬اػالٗ‪١٠٨‬ب ا‪ٛ‬ؼبٕ ‪َِٛ‬كش‪٠‬إز‪ .‬كب‪٠٘٥‬‬
‫ٗيٍٕ‪ ٝ ٦‬كٖ‪ ٚ٨‬كَ‪١‬بى ‪٨ٛ‬ب ىٍ ٗوبٓ‪٠‬؛ «ٗ‪١ٞ‬غ ٗل٘يسو‪ ٦‬ث‪٢‬بٍ ‪ٖٛ‬جز ث‪َ٥ ٠‬ف ػ٘‪٧ٍٞ٢‬ز‬
‫ٍ‪١‬بهب‪ ٠ً»ٙ‬ىٍ ك‪ٜٔٞ‬بٗ‪٦ٗ ٠‬بٓؼبر سبٍ‪٧‬ن كَ‪٘ٙ ٦ِٜ١‬بٍ‪ ٕٕٞ ٟ‬سبثٖشب‪ٜٗ 1390 ٙ‬ش‪ٙ َٚ‬ي‪ٟ‬‬
‫إز ث‪ ٠‬ى‪ٍٞٗ ٍٟٝ‬ى ثلض ‪ ٝ‬ىؿيؿ‪١٠‬ب‪ ٥‬آ‪ ٙ‬ا‪ٙ‬بٍ‪ ٟ‬ىاٍ‪ٛ‬ي‪ ،‬اٗب ٗج‪ٜ‬ب‪ ٥‬دْ‪ ٘١ٝ‬آ‪٢ٛ‬ب ثٍَٕ‪٦‬‬
‫اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٝ ٙ‬ى‪٧‬يُب‪١ٟ‬ب‪ ٥ٝ ٥‬ىٍ اٍسجب‪ ٣‬ثب ٗ‪ٞ١ٞ‬ع ػ٘‪٧ٍٞ٢‬ز ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ى‪ ٟ‬إز‪.‬‬
‫‪٘١‬ـ‪ٚ٨ٜ‬؛ كؼز كالف س‪ٞ‬سٌبٍ ‪ٗ ٝ‬لٖ‪ ٚ‬دَ‪ ٗٞ٧‬ىٍ ٗوبٓ‪٠‬؛ «ٗ‪ٞ‬ا‪١‬غ ػٔ٘ب ىٍ ثَاثَ ػ٘‪٥ٍٞ٢‬‬
‫ٍ‪١‬بهب‪ ٠ً »٦ٛ‬ىٍ ك‪ٜٔٞ‬بٗ‪ ٠‬ػٖشبٍ‪١‬ب‪ ٥‬سبٍ‪٧‬و‪٘ٙ ٦‬بٍ‪ُٖٗ ٕٕٞ ٟ‬شب‪ 1391 ٙ‬ث‪ ٠‬ؿبح ٍٕ‪٨‬ي‪ٟ‬‬
‫إز ىٍثبٍ‪ ٟ‬ثَه‪ ٦‬اُ ‪ٙ‬به‪١ٜ‬ب‪ ٥‬دْ‪ ٘١ٝ‬ا‪ٙ‬بٍ‪١ٟ‬ب‪ ٦٧‬ىاٍ‪ٛ‬ي‪.‬اٗب ث‪ٖٗ ٍٞ٥ ٠‬شو‪ ٖ٨‬ث‪ ٠‬سلٔ‪ْ٨‬‬
‫اػالٗ‪١ ٠٨‬ب ‪ٞٗ ٝ‬ا‪١‬غ ا‪٦٘ٛ ٝ‬دَىاُ‪ٛ‬ي‪ٕ .‬ب‪ٗ َ٧‬وبالس‪ ٠ً ٦‬ىٍ اٍسجب‪ ٣‬ثب ٍ‪١‬بهب‪١ٍ ٝ ٙ‬ب‪ٙ‬ب‪ ٟ‬ىٍ‬
‫ٗؼالر دْ‪ ٦ٚ١ٝ‬ث‪ ٠‬ؿبح ٍٕ‪٨‬ي‪ٟ‬ا‪ٛ‬ي‪ ،‬ث‪ٖٗ ٍٞ٥ ٠‬شو‪ ٖ٨‬ث‪ ٠‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ٥ٝ ٥‬ا‪ٙ‬بٍ‪ٟ‬ا‪ٛ ٥‬ياٍ‪ٛ‬ي‪.‬‬
‫ىٍ دْ‪ ٘١ٝ‬د‪ ٍٝ٘٨‬سالٗ ٗ‪ٞٙ٦‬ى سب ‪ ٚ٘١‬سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ٥ٝ ٥‬اُ ً‪ٞ‬ىسب سب سـ‪َ٨٨‬‬
‫ٕٔ‪ٜ٦‬ز‪ ،‬اػال‪١ٙ‬ب‪ ٥‬ا‪ ٝ‬ثب ٗل‪٧ٍٞ‬ز ٗ‪ٞ١ٞ‬ػبس‪ ٦‬ىٍ ثبة ًَٕ‪ٞ‬ة ػ‪ٜ‬ج٘ ػ‪ ،ِْٜ‬ه‪٨‬بٕ دٖ‪٨‬ب‪ٝ ٙ‬‬
‫ٕب‪ٝ َ٧‬هب‪٧‬غ َٗسج‪ ٤‬ثب ى‪ٍٝ‬ا‪ٛ ٙ‬وٖز‪ ٥ٝ ٥َ٧ُٝ‬سب سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز‪ٍٞٗ ،‬ى اٍُ‪٧‬بث‪ ٦‬هَاٍُ‪َ٨‬ى‪.‬إ‪ٜ‬بى‬
‫سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ ٝ ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪1402‬‬ ‫‪‬‬

‫ٗ‪ٍٞ‬ى إشلبى‪ ٟ‬ىٍ دْ‪ ٘١ٝ‬كب‪ َ١‬ث‪ٚ٨‬شَ ثب سٌ‪ ٠٨‬ثَ ٗؼ٘‪ٞ‬ػ‪ ٠‬إ‪ٜ‬بى اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬ىٍ‬
‫آٍ‪٘١ ٝ ٦ٔٗ ٞ٨ٙ‬ـ‪ ٚ٨ٜ‬ثب إشلبى‪ ٟ‬اُ إ‪ٜ‬بى َٗسج‪ ٤‬ثب اػال‪١ٙ‬ب‪ ٥‬ا‪ ٝ‬ىٍ ًَِٗ إ‪ٜ‬بى ‪ ٝ‬ى‪٧‬ذٔ٘بٕ‪٦‬‬
‫‪ُٝ‬اٍر اٗ‪ ٍٞ‬هبٍػ‪ ٠‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ػ٘غآ‪ٙ ٥ٍٝ‬ي‪ ٟ‬إز‪.‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬دْ‪ ٘١ٝ‬سالٗ ثَ ا‪ ٚ٧‬ث‪ٞ‬ى‪ ٟ‬سب ثب إشلبى‪ٟ‬‬
‫اُ ٍ‪ ٗٝ‬سلٔ‪ٗ ْ٨‬لش‪ٞ‬ا ‪ ٝ‬ثٍَٕ‪ُ ٦‬لشبٍ ٍ‪١‬بهب‪ ٝ ٙ‬سـ‪َ٨٨‬ار آ‪ ِ٨ٛ ٝ ٙ‬سلٔ‪ ٝ ْ٨‬ثٍَٕ‪ٗ ٦‬لش‪ٞ‬ا‪٥‬‬
‫اػال‪١ٙ‬ب‪ ٥ٝ ٥‬ث‪ ٠‬ا‪ ٚ٧‬دَٕ٘«اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬كب‪ ٥ٝ‬ؿ‪ٌٛ ٠‬بس‪ ٦‬ىٍثبٍ‪ ٟ‬ا‪١ٝ‬بع ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ىٍ‬
‫ا‪ٝ‬اهَ هبػبٍ ث‪ٞ‬ى‪ ٝ ٟ‬سأً‪٨‬ي ‪ ٥ٝ‬ثَ ًيإ ٗؤٓل‪١٠‬ب‪٨ٕ ٥‬بٕ‪ ٝ ٦‬اػش٘بػ‪ ٦‬إز؟ »دبٕن ىاى‪ٞٙ ٟ‬ى‪.‬‬
‫تحلیل اعالمیٍَای دیًیشیًن قشاق‪ ،‬رضاخان میزپىج‬
‫اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬اُ اثشيا‪ ٥‬هيٍرُ‪ ٥ٝ ٥َ٨‬ىٍ ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هِام سب ُٗب‪ ٙ‬س‪ٜ٦ٕٔ ْ٨ٌٚ‬ز‬
‫د‪ٙ ٥ٞٔ٢‬بْٗ ٕ‪ ٠‬ثبُ‪ُٗ ٟ‬ب‪ ٦ٛ‬إز‪ :‬ى‪ًٞ ٍٟٝ‬ىسب ‪ ٝ‬كؼبٓ‪٨‬ز ىٍ ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬هِام؛ى‪ ٍٟٝ‬كَٗب‪ٛ‬ي‪٦١‬‬
‫ه‪ُٝ ٝ ٙٞٚ‬اٍر ػ‪َٜ‬؛ى‪ٛ ٍٟٝ‬وٖز ‪ ،٥َ٧ُٝ‬كٌ‪ٗٞ‬ز ٗ‪ٞ‬هز‪ ،‬هٔغ ٕٔ‪ٜ٦‬ز ‪ ٝ‬ا‪٧‬ؼبى ٕٔ‪ٜ٦‬ز‬
‫د‪ٞٙ٦ٗ ٥ٞٔ٢‬ى‪.‬ا‪٥ ٚ٧‬جو‪٠‬ث‪ٜ‬ي‪ٍ ٥‬ا اُ ‪ٛ‬ظَ ٗ‪ٞ١ٞ‬ػ‪٦ٗ ٦‬س‪ٞ‬ا‪ ٙ‬ث‪ ٠‬ؿ‪ٜ‬ي ىٕش‪ٗ ٠‬وشٔق سوٖ‪ٞ٘ٛ ٖ٨‬ى‬
‫ً‪َٝٚٗ ٠‬ف آ‪ ٙ‬ىٍ ػي‪ 1 ّٝ‬هبثْ ٗ‪ٚ‬ب‪١‬ي‪ ٟ‬إز‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫جذيل ‪ :1‬طبقٍبىذی مًضًعی اعالمیٍَای رضاخان‬
‫تًضیحات‪:‬‬ ‫دعتٍبىذی سماوی‬ ‫عال‬ ‫دعتٍبىذی مًضًعی‬
‫كَا‪ٝ‬ا‪٧ َ١ ٦ٛ‬ي اُ ا‪ٚ٧‬‬ ‫ً‪ٞ‬ىسب ‪ ٝ‬كؼبٓ‪٨‬ز ىٍ‬
‫‪ 1298-1299‬م‪.‬‬ ‫سجؼ‪٨‬ز اُ ‪ٙ‬ب‪ ٟ‬هبػبٍ‬
‫اػالٗ‪١٠٨‬ب ٗشلب‪ٝ‬ر ث‪ٞ‬ى‪ٝ ٟ‬‬ ‫ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬هِام‬
‫ثب س‪ٞ‬ػ‪ ٠‬ث‪ ٠‬ا‪٨٘١‬ز‬ ‫ا‪ٛ‬شوبى اُ ٕ‪ٖ٨‬شٖ كبًٖ‬
‫كَٗب‪ٛ‬ي‪ ٦١‬ه‪ٝ ٙٞٚ‬‬
‫ٗ‪ٞ١ٞ‬ػ‪ ٦‬اػال‪ِ٨ٗ ،ٙ‬ا‪ٙ‬‬ ‫‪ 1299-1300‬م‪.‬‬ ‫‪َ٘١‬ا‪ ٟ‬ثب سجؼ‪٨‬ز اُ ‪ٙ‬ب‪ٟ‬‬
‫‪ُٝ‬اٍر ػ‪َٜ‬‬
‫ا‪ٛ‬ش‪ٚ‬بٍ آ‪٢ٛ‬ب ‪ ٝ‬سأً‪٨‬ي ى‪ٓٝ‬ز‬ ‫هبػبٍ‬
‫ثَ ٗش‪ ٚ‬اػالٗ‪ ٠٨‬اكِا‪ٝ ٘٧‬‬ ‫كَٗب‪ٛ‬ي‪ ٦١‬ه‪ٝ ٙٞٚ‬‬ ‫ثَهَاٍ‪ ٥‬كبً٘‪٨‬ز ‪ٛ‬ظبٗ‪٦‬‬
‫‪ 1299-1301‬م‪.‬‬
‫‪٧‬ب ًب‪ ٘١‬ىا‪ٙ‬ش‪ ٠‬إز‪.‬‬ ‫‪ُٝ‬اٍر ػ‪َٜ‬‬ ‫ثَ ً‪ٍٞٚ‬‬
‫ثبُ‪ُٗ ٟ‬ب‪ ٦ٛ‬ك‪١ٍ ٍٞ٢‬بهب‪ٙ‬‬ ‫كَٗب‪ٛ‬ي‪ ٦١‬ه‪ٝ ٙٞٚ‬‬
‫ٗوبثٔ‪ ٠‬ثب ً‪١ٜ٘‬ب‪٥‬‬
‫ىٍ ٗوبٕ ‪ُٝ‬اٍر ػ‪ٍ َٜ‬ا‬ ‫‪ُٝ‬اٍر ػ‪َٜ‬؛‬ ‫‪ 1299-1304‬م‪.‬‬
‫ٗلٔ‪٦‬‬
‫ٗ‪٦‬س‪ٞ‬ا‪ ٙ‬ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪ ٙ‬ى‪ٍٟٝ‬ا‪٥‬‬ ‫‪ٛ‬وٖز ‪٥َ٧ُٝ‬‬

‫‪ .1‬ثََُكش‪ ٠‬اُ سلٔ‪ ٝ ْ٨‬ثٍَٕ‪ ٦‬إ‪ٜ‬بى ‪٧‬بى ‪ٙ‬ي‪ ٟ‬ىٍ ا‪ٛ‬ش‪٢‬ب‪ٗ ٥‬ش‪ٚ‬‬
 ‫‪‬‬ ‫سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬اُ ىٍُ‪١٥َ٨‬ب‪ ٥‬ىاهٔ‪ ٦‬سب سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز‪...‬‬

‫ٗؼَك‪ٞ٘ٛ ٦‬ى ً‪ ٠‬ث‪ٚ٨‬شَ‪ٚ٧‬‬ ‫كَٗب‪ٛ‬ي‪ ٦١‬ه‪ٝ ٙٞٚ‬‬

‫هٔغ ٕٔ‪ٜ٦‬ز اُ هب‪ٛ‬يا‪ٙ‬‬
‫سؼياى اػالٗ‪١٠٨‬ب‪٥‬‬ ‫‪ُٝ‬اٍر ػ‪َٜ‬؛‬
‫‪ 1301-1303‬م‪.‬‬ ‫هبػبٍ ‪ ٝ‬ىاػ‪ٜ٦ٕٔ ٠٨‬ز‬
‫كٌ‪ٗٞ‬ش‪ ٥ٝ ٦‬ىٍ آ‪ٙ‬‬ ‫‪ٛ‬وٖز ‪ٝ ٥َ٧ُٝ‬‬
‫د‪٥ٞٔ٢‬‬
‫ٗ‪ٜ‬ش‪ٙ َٚ‬ي‪ ٟ‬إز‪.‬‬ ‫كٌ‪ٗٞ‬ز ٗ‪ٞ‬هز‬
‫كٌ‪ٗٞ‬ز ٗ‪ٞ‬هز ‪ٝ‬‬ ‫ثًَ‪ٜ‬بٍ‪ ٦ٍٕ٘ ٥‬هبػبٍ‪٧‬ب‪ٙ‬‬
‫‪ 1304‬م‪.‬‬
‫س‪ٜ٦ٕٔ ْ٨ٌٚ‬ز د‪٥ٞٔ٢‬‬ ‫‪ ٝ‬اػالٕ ٕٔ‪ٜ٦‬ز‬

‫ُبٕ ‪ٛ‬وٖز ىٍ ثٍَٕ‪ ٦‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ،ٙ‬س‪ٞ‬ػ‪ ٝ ٠‬سلٔ‪ ْ٨‬اػال‪١ٙ‬ب‪ ٥ٝ ٥‬ى‪ٍٝ‬ا‪ٙ‬‬

‫كَٗب‪ٛ‬ي‪ ٦١‬ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هِام إز‪ .‬ثَ‪ِ٧‬بى هِام‪ ،‬ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪٘٢ٗ ٙ‬شَ‪١َٝ٨ٛ ٚ٧‬ب‪ٛ ٥‬ظبٗ‪ ٦‬اُ ػ‪َٞ‬‬
‫‪ٛ‬ب‪ٛ ٥َٝ‬و٘ ٗ‪ ٦٘٢‬ىٍ ٍهياى‪١‬ب‪ ٥‬ى‪ ٍٟٝ‬دب‪٧‬ب‪ٜ٦ٕٔ ٦ٛ‬ز هبػبٍ ا‪٧‬لب ًَى‪ ٟ‬إز‪ .‬كٌَ س‪ْ٨ٌٚ‬‬
‫ا‪ ٚ٧‬ه‪ٞ‬ا ىٍ ا‪َ٧‬ا‪ ،ٙ‬دٔ اُ ى‪ٕ ٚ٨ٗٝ‬لَ ‪ٛ‬ب‪َٝ‬آي‪ٙ ٚ٧‬ب‪ ٟ‬ث‪ ٠‬اٍ‪ٝ‬دب ىٍ ٕبّ ‪ٝ ).ٗ 1256( .ٕ 1878‬‬
‫ث‪ِٜ١ ٠‬بٕ ػج‪ ٍٞ‬اُ هلوبُ ‪ٚٗ ٝ‬ب‪١‬ي‪ ٟ‬ا‪١َٝ٨ٛ ٚ٧‬ب ىٍ ا‪َ٧‬ا‪َُ ٌْٙ ٙ‬كز‪ .‬ظب‪ٌ٧ َ١‬يٕز ‪ٜٗ ٝ‬ظٖ‬
‫َٕثبُا‪ ٙ‬ثَا‪ٙ ٥‬ب‪ ٟ‬هبػبٍ ػٌاة ث‪ٞ‬ى‪ ٝ ٟ‬ث‪ ٚ٨٘١ ٠‬ىٓ‪ ْ٨‬ا‪ ٝ‬ث‪ ٠‬كٌَ سؼ‪ٛ ٥َٝ٨ٛ ِ٨٢‬ظبٗ‪ ٦‬ا‪َ٧‬ا‪ٝ ٙ‬‬
‫ا‪٧‬ؼبى ‪٧‬ي ه‪ٞ‬ا‪ٜٗ ٥‬ظٖ اكشبى (‪٨٢ٙ‬ي‪ .)6 :1351 ،٥‬دٔ اُ ٌٗاًَار ثب ً‪١ٍٞٚ‬ب‪ ٥‬هبٍػ‪ ،٦‬ىٍ‬
‫‪٢ٛ‬ب‪٧‬ز هَػ‪ ٠‬ث‪ٛ ٠‬بٕ ٍ‪ ٠٨ٕٝ‬ىٍآٗي‪ ٝ ٟ‬ا‪ٖٗ ًٍٞٚ ٚ٧‬ئ‪ ّٞ‬س‪ ْ٨ٌٚ‬ثَ‪ِ٧‬بى هِام ىٍ ا‪َ٧‬ا‪ٙ ٙ‬ي‪.‬‬
‫كَٗب‪ٛ‬ي‪ ٟ‬ا‪ ٚ٧‬ثَ‪ِ٧‬بى ىٍ ظب‪ َ١‬كو‪٨٦ٗ ٤‬غ ‪ٙ‬ب‪ ٟ‬ث‪ٞ‬ى‪ ،‬اٗب ىٍ ‪ٝ‬اهغ س٘بٗ‪ ٦‬ىٕش‪ٍٞ‬ار ٗ‪٨ٕ ٖ٢‬بٕ‪ٍ ٦‬ا‬
‫اُ ً‪ ٠٨ٍٕٝ ّٖٜٞ‬ىٍ‪٧‬بكز ٗ‪ٞ٘ٛ٦‬ى‪ .‬ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هِام‪ٓ ،‬جبٕ‪ٚٗ ٦‬بث‪ٓ ٠‬جبٓ ‪ٛ‬ظبٗ‪ ٍٓٝ ٦‬ث‪ ٠‬س‪ٚ‬‬
‫ىا‪ٙ‬ش‪ٜ‬ي ‪ُِ ٝ‬اٍٗ س٘بٗ‪٧ٍٝ ٦‬ياى‪١‬ب ٍا ثَا‪ ٥‬ى‪ٓٝ‬ز ٍ‪ ٠٨ٕٝ‬إٍبّ ٗ‪ًَ٦‬ى‪ٛ‬ي (‪٘١‬ب‪ .)11 :ٙ‬ىٍ‬
‫ػ‪ َٜ‬ػ‪٢‬ب‪ ٦ٛ‬ا‪ ،ّٝ‬ى‪ٓٝ‬ز ٍ‪ ٠٨ٕٝ‬ثي‪ ٙٝ‬ىهبٓزىاى‪ ٙ‬ى‪ٓٝ‬ز ا‪َ٧‬ا‪ ،ٙ‬س‪ ٖ٨٘ٞ‬ثَ اٍسوب‪ ٥‬ا‪ ٚ٧‬ه‪ٞ‬ا اُ‬
‫ثَ‪ِ٧‬بى ث‪ ٠‬ى‪َُ 1ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬كز ‪ٝ ٝ‬اكي‪١‬ب‪ ٥‬هِام ىٍ ‪١َ٢ٙ‬ب‪ٗ ٥‬وشٔق ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬اُ ػ٘ٔ‪ ٠‬إشَآثبى‪،‬‬
‫سجَ‪ٍٙ ٝ ِ٧‬ز ٖٗشوَ ‪ٙ‬ي‪ٛ‬ي (آ‪ٝ‬ل‪ ٚ٥ٝ ٝ ٦‬ى‪ٕٝ‬ز‪ ٥َٝ٨ٛ .)40-44: 1383 ،‬هِام ‪ٛ‬وٖش‪ٚ٨‬‬
‫ٌٕ‪ ٥ٞ‬د‪َٚ٨‬كز ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬ث‪ٞ‬ى‪ ٥ٝ .‬دٔ اُ ٍٕ‪٨‬ي‪ ٙ‬ث‪ٗ ٠‬وبٕ َٕىإٍذ‪ ،٠‬سـ‪َ٨٨‬ار ث‪٨ٜ‬بى‪ ٚ٧‬ىٍ آ‪ٙ‬‬
‫ا‪٧‬ؼبى ‪ٞ٘ٛ‬ى‪ 2.‬ى‪ ٙٞ٧ُٞ٧‬هِام ‪ٛ‬و٘ ٗل‪ ٥ٍٞ‬ىٍ ً‪ٞ‬ىسب‪1299 ٥‬م‪ .‬ا‪٧‬لب ًَى‪ ٝ ٟ‬ىٍ ث‪ ٠‬كٌ‪ٗٞ‬ز‬
‫ٍٕ‪٨‬ي‪١ٍ ٙ‬بهب‪ً٘ ،ٙ‬ي‪١‬ب‪ ٥‬كَا‪ٝ‬ا‪ ٦ٛ‬ث‪ ٠‬ا‪ٞ٘ٛ ٝ‬ى (‪٘١‬ب‪ .)ٙ‬سؼياى ى‪ِ١ٝ‬اٍ ‪ ٝ‬دب‪ٞٛ‬ي ‪ٛ‬لَ اُ ا‪ٚ٧‬‬

‫‪ .1‬ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬ث‪ ٠‬كَا‪ٛ( division ٥ٖٞٛ‬ظبٗ‪ٖٜٞٗ[ )٦‬م] ‪ٝ‬اكي ‪ٛ‬ظبٗ‪ ٦‬ثَاثَ ثب ٓ‪( .ٌَٚ‬كَ‪ َٜ١‬ػ٘‪٨‬ي)‪ .‬ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هِام ‪٧‬ب س‪٨‬خ هِام ‪٧‬ـب هـ‪ٞ‬ا‪٥‬‬
‫ًبُاى ‪ٛ ٥َٝ٨ٛ :kazak brigadası‬ظبٗ‪ْٟ٧ٝ ٦‬ا‪ ٥‬ث‪ٞ‬ى ً‪ ٠‬ىٍ ى‪ٛ ٍٟٝ‬ب‪ ٝ ٥َٝ‬ىٍ د‪ ٦‬هَاٍىاى‪ ٥‬ث‪ ٚ٨‬ا‪َ٧‬ا‪ٍٕٝ ٝ ٙ‬ـ‪ ٠٨‬س‪ٚ‬ـٌ‪ٙ ْ٨‬ـي‪ .‬اُ‬
‫كَٗب‪ٛ‬ي‪١‬ب‪ ٍٞ٢ٚٗ ٙ‬ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هِام ٗ‪٦‬س‪ٞ‬ا‪ ٙ‬ث‪٨ٓ ًْٜٔ ٠‬به‪ٞ‬ف ‪١ٍ ٝ‬بهب‪َ٨ٗ ٙ‬د‪ٜ‬غ ا‪ٙ‬بٍ‪ًَ ٟ‬ى(ٗ‪َُ٨‬ا‪.)1394،٦٧‬‬
‫‪ .2‬اػالٗ‪ ٠٨‬ػَي‪ َ٧ُٝ -1300 ٥‬ػ‪ ٝ َٜ‬كَٗب‪ٛ‬ي‪ ًْ ٟ‬ه‪١ٍ ،ٙٞٚ‬ب (‪ٜٙ‬بٕ‪ٜٕ ٠‬ي‪264/23397:‬؛ ٗلْ ‪٢ِٛ‬ياٍ‪ :٥‬آٍ‪ ٦ٔٗ ٞ٨ٙ‬ا‪َ٧‬ا‪)ٙ‬‬
‫سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ ٝ ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪1402‬‬ ‫‪‬‬

‫‪١َٝ٨ٛ‬ب ث‪ ٠‬كَٗب‪ٛ‬ي‪١ٍ ٦١‬بهب‪ ،ٙ‬ىٍ ٕبػز ‪٧‬ي ثبٗياى ى‪ٜٙٝ‬ج‪ ٕٕٞ ٠‬إل‪ٜ‬ي ‪ ،1299‬اُ هِ‪ٚ٧ٝ‬‬
‫كًَزًَى‪ ٝ ٟ‬ثب ػج‪ ٍٞ‬اُ ىٍ‪ٝ‬اُ‪١ٟ‬ب‪ ٥‬هِ‪ ٝ ٚ٧ٝ‬ك‪َ٢‬رػجيآؼظ‪ ،ٖ٨‬ثي‪٨١ ٙٝ‬ؾ ىٍُ‪ ٥َ٨‬هب‪،٦ٝ‬‬
‫س‪َ٢‬ا‪ٍ ٙ‬ا ث‪ ٠‬س‪َٞ‬ف ه‪ٞ‬ى ىٍآ‪ٍٝ‬ى‪ ٝ ٟ‬ى‪ٓٝ‬ز ٕذ‪٢‬ياٍ‪ٍ ،‬ئ‪ٔ٨‬آ‪ٍُٞ‬ا اك٘ي‪ٙ‬ب‪ٍ ،ٟ‬ا َٕ‪ًَ ِٙٞٛ‬ى‪ٛ‬ي‬
‫(كَا‪١‬ب‪.)1 :1385 ،٦ٛ‬‬
‫‪ٍٝٝ‬ى ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬ث‪١َٝ٨ٛ ٠‬ب‪ٛ ٥‬ظبٗ‪ ٦‬اُ ٕ‪ ٚ٨ٜ‬دب‪ ٚ٨٧‬ث‪ٞ‬ى‪ ٝ ٟ‬ىٍ ٗير ك‪ ٍٞ٢‬ه‪ٞ‬ى ىٍ ‪١َٝ٨ٛ‬ب‪٥‬‬
‫‪ٛ‬ظبٗ‪ ٦‬كؼبٓ‪٨‬ز‪١‬ب‪ٗ ٥‬شؼيى‪ٗ ٥‬ب‪ٜٛ‬ي ِٗ‪٢‬شَ‪ ٥‬ىٍ ٕلبٍر ‪ٜٔ١‬ي(ٗيى‪ِ٨ٛ ٝ )2-3 :1379 ،٥‬‬
‫ََُٕ‪١ٝ‬جب‪ٗ ٦ٛ‬لبكظ‪ ٚ٨‬ثب‪ٛ‬ي إشوَا‪ ٍٓٝ ٦١‬ىٍ ٗ‪٢ٚ‬ي ٍا ا‪ٛ‬ؼبٕ ىاى‪١ٍ .‬بهب‪ٗ ٙ‬ياٍع ‪ٛ‬ظبٗ‪٦‬‬
‫ٍا ‪ ٦ٌ٧‬دٔ اُ ى‪ ٥َِ٧‬د‪ٚ‬زَٕ ٌُا‪ٙ‬ز سب ا‪ ٠ٌٜ٧‬ىٍ ‪٢ٛ‬ب‪٧‬ز ىٍ ‪ َٜ١‬هِام‪١‬ب ث‪ ٠‬ىٍػ‪٦ًٜٔٔ ٠‬‬
‫اٍسوب ‪٧‬بكز(ٗؼي‪ٍٝٝ .)1399 ،‬ى ا‪ ٝ‬ث‪١َٝ٨ٛ ٠‬ب‪ ٥‬هِام‪ٛ ،‬و‪ ٠٦‬آؿبُ ىٍ ‪ٙ ٥َ٨ٌُْٙ‬و‪٨ٞ‬ز‬
‫‪ٛ‬ظبٗ‪٦ٗ ٥ٝ ٦‬ثب‪ٙ‬ي‪ .‬اُ ‪٘١‬ب‪ُٗ ٙ‬ب‪ ٙ‬سـ‪ٞٗ َ٨٨‬ا‪١‬غ ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬آ‪ٌٙ‬بٍ ث‪ٞ‬ى‪ٖٗ ،‬بٓ‪٠‬ا‪ ٠ً ٥‬ىٍ ثٍَٕ‪٦‬‬
‫اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ٥‬ا‪ٚٗ ِ٨ٛ ٝ‬و‪ ٜ‬إز‪ .‬سـ‪ٞٗ َ٨٨‬ا‪١‬غ ‪ ٥ٝ‬اُ ‪َ٘١‬ا‪ٗ ٦١‬ل٘يػٔ‪ٙ٦‬ب‪ ٟ‬هبػبٍ ىٍ‬
‫ٗجبٍُ‪ ٟ‬ثب ٗ‪ ٠٥َٝٚ‬ث‪َ٘١ ٠‬ا‪ ٦١‬ثب ٗ‪٠٥َٝٚ‬ه‪ٞ‬ا‪١‬ب‪ٚٛ ٙ‬ب‪ٙ‬ى‪ٜ١‬ي‪ ٟ‬ا‪ ٚ٧‬سـ‪ ٟٞ٨ٙ َ٨٨‬ىٍ ٍكشبٍ ا‪ٝ‬‬
‫إز‪١ٍ .‬بهب‪ ٙ‬ىٍ س٘بٗ‪ ٦‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ،‬ه‪ٞ‬ى ٍا س‪٢ٜ‬ب ثب ‪ٛ‬بٕ ‪ ٝ‬اٗ‪٢‬ب‪١ٍ« ٥‬ب» ٗؼَك‪ًَ٦‬ى‪ ٝ ٟ‬ا‪ٚ٧‬‬
‫‪ٌٛ‬ش‪ ٠‬ىٍ س٘بٗ‪ ٦‬إ‪ٜ‬بى ث‪٠‬ػب‪ٗ٥‬ب‪ٛ‬ي‪ ٟ‬اُ ‪ ٥ٝ‬هبثْ ٗ‪ٚ‬ب‪١‬ي‪ ٟ‬إز‪ .‬ىٍ كبٓ‪١ٍ ٠ٌ٨‬بهب‪ٞ٘١ ٙ‬اٍ‪ ٟ‬ىٍ‬
‫ا‪ ٚ٧‬اػالٗ‪١٠٨‬ب ‪ ٝ‬ىٍ ُٗب‪٧ٍ ٙ‬بٕز ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬هِام‪ٙ ،‬ب‪ٟ‬ى‪ٕٝ‬ش‪ٚ٥ٝ ٝ ٦‬دَٕش‪ ٦‬ه‪ٞ‬ى ‪َٕ ٝ‬ثبُا‪ٙ‬‬
‫هِام ٍا اػالٕ ٗ‪٦‬ىا‪ٙ‬ز‪ ،‬اٗب ٗيس‪ ٦‬ثؼي ‪ ٝ‬دٔ اُ ثًَ‪ٜ‬بٍ‪ ٥‬ى‪ٓٝ‬ز ٕ‪٨‬ي ‪٨١‬بء‪ٍ ،‬كش‪ٍ٠‬كش‪ ٠‬ا‪ٓ ٚ٧‬ل‪ٚ‬‬
‫سـ‪٧ َ٨٨‬بكش‪ ٝ ٠‬ا‪ ٝ‬ه‪ٞ‬ى ٍا َٕثبُ‪ٚ٥ٝ ٥‬ه‪ٞ‬ا‪ ٝ ٟ‬ىٍ ً‪ٜ‬بٍ ٗٔز ٗؼَك‪ًَ٦ٗ ٦‬ى ‪ ٝ‬ا‪٥‬بػز ه‪ٞ‬ى اُ ‪ٙ‬ب‪ٟ‬‬
‫هبػبٍ ٍا ىٍ ىٍػ‪ ٠‬ى‪ ٕٝ‬هَاٍٗ‪٦‬ىاى(ٕ‪ٜ‬ي‪.)264/23397 :‬‬
‫تحلیل اعالمیٍ َای ديرٌ فزماوذَی کل قؾًن ي يسارت جىگ‪ ،‬رضاخان‬
‫عزدار عپٍ‬
‫اُ ى‪ َِ٧‬كؼبٓ‪٨‬ز‪١‬ب‪ ٖ٢ٗ ٥‬ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬هِام‪َ٘١ ،‬ا‪ ٦١‬ثب ٍ‪١‬بهب‪ ٝ ٙ‬اهياٗبس‪ ٦‬إز ً‪ ٠‬ا‪ٝ‬‬
‫ثَا‪ًَٕٞ ٥‬ة ‪١ٍٗٞٙ‬ب‪ٗ ٥‬لٔ‪ ٦‬ىٍ سجَ‪٨ُ ،ِ٧‬ال‪ ٝ ٙ‬ه‪ُٕٞ‬شب‪ ٙ‬ا‪ٛ‬ؼبٕ ىاى‪ .‬ىٍ إ‪ٜ‬بى ٗ‪ٞ‬ػ‪ٞ‬ى‬
‫ىال‪ٞٙ ٝ ْ٧‬ا‪١‬ي‪ٗ ٥‬شو‪ٗ ٚ‬ج‪ ٦ٜ‬ثَ ك٘ب‪٧‬ز ثَ‪٧‬شب‪٨ٛ‬ب اُ ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬ى‪٧‬ي‪ٞٙ٦٘ٛ ٟ‬ى‪ ،‬آ‪٢ٛ‬ب كش‪ ٦‬ىٍ‬
‫ٗوبثْ ٍ‪١‬بهب‪٨ٕ ٙ‬بٕز ‪ٛ‬بٗؼٔ‪ ٦ٗٞ‬ىٍ د‪َُ ٘٨‬كش‪ٜ‬ي‪ِ٧ .‬ىا‪ٗ ٦ٛ‬ؼشوي إز‪ ،‬ث‪ِٜ١ ٠‬بٕ كؼبٓ‪٨‬ز‬
‫ٍ‪١‬بهب‪ ٝ ٙ‬ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هِام ىٍ ‪٘ٙ‬بّ ا‪َ٧‬ا‪ ٝ ٙ‬ىٍ ٗوبثٔ‪ ٠‬ثب ‪١َٝ٨ٛ‬ب‪ ٥‬ثٔ‪٧ٞٚ‬ي ٍ‪ ،ٓٝ‬ا‪ ٠ٛ ٔ٨ِٔٛ‬س‪٢ٜ‬ب‬
 ‫‪‬‬ ‫سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬اُ ىٍُ‪١٥َ٨‬ب‪ ٥‬ىاهٔ‪ ٦‬سب سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز‪...‬‬

‫ث‪١َٝ٨ٛ ٠‬ب‪ ٥‬ا‪َ٧‬ا‪ً٘ ٦ٛ‬ي ‪َٕٛ‬ب‪ٛ‬ي‪ ،‬ثٌٔ‪ٗ ٠‬ب‪ٛ‬غ د‪ ٥َٝٚ٨‬آ‪ٛ‬ب‪ٙ ٙ‬ي(‪ِ٧‬ىا‪ .)201 :1395 ،٦ٛ‬دٔ اُ‬
‫ا‪ٛ‬ؼبٕ ٗ‪ٞ‬كو‪٨‬زآٗ‪ًٞ ِ٨‬ىسب‪ ٥‬إل‪ٜ‬ي ٗب‪ ٝ 1299 ٟ‬سظج‪٨‬ز ػب‪ِ٧‬ب‪١ٍ ٟ‬بهب‪ٙ ،ٙ‬ب‪ِٛ‬ى‪ ٍُٝ ٟ‬دٔ اُ‬
‫س‪ ْ٨ٌٚ‬اٍس٘ ‪ ٚ٧ٞٛ‬ا‪َ٧‬ا‪ ٝ ٙ‬ث‪ٜٗ ٠‬بٕجز ٕبَٓ‪ًٞ ُٝ‬ىسب‪ 1299 ٥‬ا‪ ٝ‬ىٍ ‪ ٦ٌ٧‬اُ اػالٗ‪١٠٨‬ب‪٥‬‬
‫ه‪ٞ‬ى‪َٙ ،‬ك‪ ٦‬اُ ا‪ ٚ٧‬اهياٗبر ٍا ٗ‪ٜ‬ش‪ٞ٘ٛ َٚ‬ى‪َ١ .‬ؿ‪ٜ‬ي ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬اػالٗ‪ ٠٨‬ث‪ ٦ٍٜٙٝ ٠‬اُ‬
‫ى‪ٓٝ‬ز‪١‬ب‪ ٥‬هبٍػ‪ٛ ٦‬بٗ‪َٛ ٦‬جَُى‪ ،‬اٗب ً‪ٜ‬ب‪١٠٧‬ب‪ ٥‬ا‪ ٝ‬ث‪ ٠‬ا‪ ٚ٧‬ى‪ٓٝ‬ز‪١‬ب ‪ ِ٨ٛ ٝ‬ث‪ً٦‬لب‪٧‬ش‪ٙ ٦‬ب‪ ٟ‬هبػبٍ‬
‫ًبٗالً ‪٘ٛ‬ب‪٧‬ب‪ٙ‬إز‪.‬‬
‫‪ ٥ٝ‬ىٍ اػالٗ‪٠٨‬ا‪ ٥‬ث‪ٜٗ ٠‬بٕجز ًَٕ‪ٞ‬ة ػ‪١٦ِٜٔ‬ب ىٍ ٗوبٕ ٍ‪٧‬بٕز ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬هِام ‪ٝ‬‬
‫كَٗب‪ٛ‬ي‪ ًْ ٦١‬ه‪ٞ‬ا دٔ اُ ً‪ٞ‬ىسب‪ ٥‬إل‪ٜ‬ي ‪ٖ٧ٞٛ٦ٗ 11299‬ي‪:‬‬
‫«‪ ...‬اَُ كياًبٍ‪ ٝ ٥‬هيٗبر ػب‪ٛ‬جبُا‪ ٠ٛ‬اٍى‪ ٥ٝ‬هِام ‪ٛ‬ش‪٨‬ؼ‪ٞٔ٦ٗ ٠‬ة ٍا كب‪ٌَْٛٝ‬ى ‪ٝ‬‬
‫‪ٛ‬ش‪ٞ‬ا‪ٖٛ‬ش‪ ٖ٨‬هبى ٗويٓ ‪ ٝ ٚ٥ٝ‬ػ‪٘ٞ‬ز ثَاىٍا‪٨ُ ٙ‬ال‪ ٦ٛ‬ه‪ٞ‬ى ٍا اُ ىٕز ى‪ٚ٘ٙ‬‬
‫‪ٛ‬ؼبرى‪ ٖ٨١‬سو‪ٗ ٥َ٨ٞ‬ش‪ٞ‬ػ‪ٗ ٠‬ب ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ى ثٌٔ‪ ٠‬ه‪٨‬ب‪ٛ‬شٌبٍ‪ٝ ٥‬بكتٗ‪ٜٞ‬جب‪ًٖ ٝ ٙ‬ب‪٠ً ٦ٛ‬‬
‫َٕدَٕش‪ ٝ ٦‬اىاٍ‪ ٟ‬اٗ‪ ٍٞ‬ث‪ ٠‬آ‪٢ٛ‬ب ٗل‪ٙ ّٞ‬ي‪ٟ‬ث‪ٞ‬ى ٗ‪ٞ‬ػت ػو‪ٖٗ٨‬ب‪ٛ‬ي‪ٛ ٙ‬ش‪٨‬ؼ‪ ٠‬هيٗبر ٗب‬
‫َُى‪٧‬ي‪»... .‬‬
‫ا‪ٙ‬بٍ‪ ٟ‬ث‪« ٠‬ه‪٨‬ب‪ٛ‬زًبٍ‪ٝ ٥‬بكت ٗ‪ٜٞ‬جب‪ًٖ ٝ ٙ‬ب‪َٕ ٠ً ٦ٛ‬دَٕش‪ ٝ ٦‬اىاٍ‪ ٥ٟ‬اٗ‪ ٍٞ‬ث‪ ٠‬آ‪٢ٛ‬ب‬
‫ٗل‪ٙ ّٞ‬ي‪ ٟ‬ث‪ٞ‬ى» ‪٘١ ٝ‬ـ‪ ٚ٨ٜ‬ىٍ اىاٗ‪ ٠‬إشلبى‪ ٟ‬اُ ػجبٍر «ه‪٨‬ب‪ٛ‬زًبٍا‪ ٙ‬هبٍػ‪ ،»٦‬ا‪ٙ‬بٍ‪ٟ‬ا‪ ٥‬ؿ‪َ٨‬‬
‫ٖٗشو‪ ٖ٨‬ث‪ ٠‬ػبٗٔ‪ ٚ٨‬كٌ‪ٗٞ‬ز ىٍ ُ‪٨‬ال‪٘١ ٝ ٙ‬ـ‪ ٚ٨ٜ‬ى‪ٓٝ‬ز ا‪ ٔ٨ِٔٛ‬ىاٍى ً‪ ٠‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬ػَ‪٧‬ب‪ ٙ‬اُ‬
‫‪١َٝ٨ٛ‬ب‪ ٥‬هِام ٍ‪َُ٥ٝ‬ىا‪ ٙ‬ث‪ٞ‬ى‪٨ٕ ٝ ٟ‬بٕز ه‪ٞ‬ى ىٍ ػيٕ ٗجبٍُ‪ ٟ‬ػٔ‪ ٠٨ٍٕٝ ٠٨‬ثٔ‪ٍ ٦ٌ٧ٞٚ‬ا ث‪٠‬‬
‫ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬سَػ‪٨‬ق ىاى‪ .‬ىٍ اىاٗ‪ ٠‬ا‪ ٚ٧‬اػالٗ‪ ٝ ٠٨‬ىٍ ثو‪١ٍ ٦ٚ‬بهب‪ ٙ‬ىٍثبٍ‪ٛ ٟ‬ش‪٨‬ؼ‪ًٞ ٠‬ىسب ا‪ ٠ُٛٞٚ٧‬ث‪٨‬ب‪ٙ‬‬
‫ٗ‪ًٜ٦‬ي‪:‬‬
‫«‪ ٝ ...‬ا‪ٜ٧‬ي ىٍ ‪َ٢٥‬ا‪ٖ١ ٙ‬ش‪ٗ ،ٖ٨‬ب دب‪٧‬شوز ٍا سٖو‪ٌَٛ َ٨‬ى‪ٟ‬ا‪َ٧ُ ٖ٧‬ا ‪٨٘ٛ‬ش‪ٞ‬ا‪ٖٛ‬ش‪ٖ٨‬‬
‫إٔل‪ ٠‬ه‪ٞ‬ى ٍا ىٍ ػبئ‪ ٦‬ثٔ‪ٜ‬يً‪٧َ٢ٙ ٠ً ٖ٨ٜ‬بٍ ٗويٓ ‪ ٝ‬سبػياٍ ٗب ىٍ آ‪ٛ‬ؼب ك‪ ٍٞ٢‬ىاٍى‪،‬‬
‫كو‪ ٤‬ث‪َ٢٥ ٠‬ا‪ ٙ‬آٗي‪ٗ ٠ً ٖ٧‬ؼ‪ ٦ٜ‬كو‪٨‬و‪َٕ ٦‬دَٕش‪ٌٔ٘ٗ ٦‬ز ‪٧ًَِٗ ٝ‬ز كٌ‪ٗٞ‬ز ثيا‪ٙ‬‬
‫ا‪٥‬الم َُىى‪ - ،‬كٌ‪ٗٞ‬ش‪ ٠ً ٦‬ىٍ كٌَ ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثب‪ٙ‬ي‪ ،‬كٌ‪ٗٞ‬ش‪ ٠ً ٦‬كو‪ ٤‬س٘ب‪ٙ‬بؿ‪٦‬‬
‫ثيثوش‪١٦‬ب ‪ ٝ‬كالًز ٗٔز ه‪ٞ‬ى ‪ٝ‬اهغ‪َِٛ‬ىى‪ ،‬كٌ‪ٗٞ‬ش‪ ٠ً ٦‬سؼٔ‪ ٝ ْ٨‬سؼظ‪ ٖ٨‬ه‪ٍ ٙٞٚ‬ا اُ‬

‫‪ .1‬اػالٗ‪ ٠٨‬ث‪ ٠‬سبٍ‪٧‬ن ‪ 8‬إل‪ٜ‬ي ‪1299‬‬

‫سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ ٝ ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪1402‬‬ ‫‪‬‬

‫ا‪ٕ ٚ٨ٓٝ‬ؼبىر ٌٗ٘ٔز ث‪٘ٚ‬بٍ آ‪ٍٝ‬ى‪ٍ ٝ َٝ٨ٛ ،‬اكش‪ ٦‬ه‪ٍ ٙٞٚ‬ا ‪ِ٧‬ب‪ٍ ٠ٛ‬ا‪ٛ ٟ‬ؼبر ٌٗ٘ٔز‬
‫ثيا‪ٛ‬ي‪ ،‬كٌ‪ٗٞ‬ش‪ ٠ً ٦‬ث‪٨‬زآ٘بّ ٖٗٔ٘‪ٍ ٚ٨‬ا ‪ٞ٢ٙ ٠ٔ٨ٕٝ‬سَا‪ٗ ٦ٛ‬لشو‪ٍٞ‬ا‪ ٙ‬س‪ٜ‬جْ ‪ ٝ‬س‪-ٚ‬‬
‫دَ‪ٍٝ‬ا‪ ٙ‬ث‪٦‬ك٘‪٨‬ز هَاٍ‪ٛ‬ي‪١‬ي‪.‬‬
‫ٗب َٕثبُ ‪ٖ١‬ش‪ ٝ ٖ٨‬كياًبٍ ‪ ٝ‬كب‪ٙ َ١‬ي‪ٟ‬ا‪ ٖ٧‬ثَا‪ ٥‬ا‪ٛ‬ؼبٕ ا‪ ٚ٧‬آٗبّ ه‪ ٙٞ‬ه‪ٞ‬ى ٍا ‪ٛ‬ظبٍ‬
‫‪٘ٛ‬بئ‪ ٝ ٖ٨‬ؿ‪ َ٨‬اُ ه‪ٞ‬ر ‪ ٝ‬ػظ٘ز ه‪ ٙٞٚ‬ثَا‪ ٥‬كلظ ‪٧َ٢ٙ‬بٍ ‪ٗ ٚ٥ٝ ٝ‬ويٓ آٍُ‪ٝ‬ئ‪٦‬‬
‫‪ٛ‬ياٍ‪ٓ َ١ .ٖ٧‬لظ‪ ٠‬ؿ‪ ٚ٨ٜ‬كٌ‪ٗٞ‬ش‪ ٦‬س‪ٞٙ ْ٨ٌٚ‬ى ‪ٞٗ ٝ‬ػجبر ‪َٙ‬اكز ‪-ٚ٥ٝ‬آُاى‪-٥‬‬
‫إٓب‪ ٝ ٘٧‬سَه‪ٔٗ ٦‬ز ٍا ػ٘الً ‪ٞ٘ٛ‬ىاٍ ٕبُى ‪ ٝ‬ثب ٗٔز ‪ٗ ٠ٛ‬ظْ ُ‪ٕٞ‬ل‪ٜ‬يا‪ُ ٙ‬ثب‪ٙ‬ثٖش‪٠‬‬
‫ٍكشبٍ ‪٘ٛ‬ب‪٧‬ي ثٌٔ‪ ٠‬ث‪ٗ ٠‬ؼ‪ٝ ٦ٜ‬اهؼ‪ٔٗ ٦‬ز ث‪َِٜ‬ى‪ ،‬آ‪ٓ ٙ‬لظ‪ ٠‬إز ً‪ٗ ٠‬ب ه‪ٞ‬ا‪ ٖ٨١‬س‪ٞ‬ا‪ٖٛ‬ز‬
‫ث‪ ٠‬آس‪ ٠٨‬اٗ‪٨‬ي‪ٝ‬اٍ ث‪ٞ‬ى‪ ٝ ٟ‬ؿ‪ٜ‬ب‪ٛ‬ـ‪ٚٛ ٠‬ب‪ٙ‬ىاى‪ٝ ٖ٧‬ظ‪٨‬ل‪ٗ ٠‬ياكؼ‪ٍ ٚ٥ٝ ٠‬ا ا‪٧‬لب ‪٘ٛ‬بئ‪.ٖ٨‬‬
‫ثب س٘بٕ ثَاىٍا‪ٛ ٙ‬ظبٗ‪ ٦‬ه‪ٞ‬ى‪ّ ،‬ا‪ٛ‬يإٍ‪ ،‬اك‪ٞ‬اع‪ ،‬دٔ‪ ٠ً ٔ٨‬آ‪٢ٛ‬ب ‪ ٖ١‬ثب ىٓ‪٢‬ب‪ ٥‬ىٍى‪ٛ‬بى‬
‫‪٧َٙ‬ي كياًبٍ‪٢٧‬ب‪ ٥‬اٍى‪ ٥ٝ‬هِام ث‪ٞ‬ى‪ٛ‬ي ً٘بّ ‪٨٘٨٘ٝ‬ز ٍا ىا‪ٙ‬ش‪ ٝ ٠‬اػبُ‪ٛ ٟ‬و‪ٞ‬ا‪-ٖ٨١‬‬
‫ىاى ً‪ ٠‬ى‪ٜ٘ٙ‬ب‪ٕ ٙ‬ؼبىر ه‪ ٙٞٚ‬ث‪ٗ ٚ٨‬ب‪١‬ب سلَه‪ٛ ٝ ٠‬لبم ث‪٨‬بكٌ‪ٜٜ‬ي‪.‬‬
‫‪ٙ ٠٘١‬ب‪ٟ‬دَٕز ‪ ٝ‬كياًبٍ ‪ ٠٘١ ،ٚ٥ٝ‬ا‪ٝ‬الى ا‪َ٧‬ا‪ ٠٘١ ،ٙ‬هيٗزٌُاٍ ٌٗ٘ٔز ‪ٖ١‬ش‪.ٖ٨‬‬
‫ُ‪ٛ‬ي‪ ٟ‬ثبى ‪ٙ‬ب‪ٜٚ١‬ب‪ ٟ‬ا‪َ٧‬ا‪ٙ‬‬
‫دب‪ٜ٧‬ي‪ ٟ‬ثبى ٗٔز ا‪َ٧‬ا‪ٙ‬‬
‫ه‪ ٝ ٥ٞ‬ثب ػظ٘ز ثبى ه‪ ٝ ٙٞٚ‬هِاهب‪ ٙ‬ىال‪ ٍٝ‬ا‪َ٧‬ا‪ٙ‬‬
‫ٍئ‪ ٔ٨‬ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬اػٔ‪٨‬ل‪َ٢‬ر ‪٧َ٢ٙ‬بٍ‪ ٝ ٥‬كَٗب‪ٛ‬ي‪ ًْ ٟ‬ه‪ٞ‬ا (ٍ‪١‬ب)»‬
‫(ٕ‪ٜ‬ي‪264/23397 :‬؛ ثٍَ‪)6‬‬
‫‪ ٟٞ٨ٙ‬ث‪٨‬ب‪١ٍ ٙ‬بهب‪ ٙ‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬اػالٗ‪ً ٠٨‬بٗالً ٗشلب‪ٝ‬ر ثب ٍكشبٍ‪ ٥‬إز ً‪ ٥ٝ ٠‬د‪ ٘٨‬اُ ً‪ٞ‬ىسب‬
‫ٗؼ٘‪ٞ‬الً ىٍ اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ٥‬ه‪ٞ‬ى ‪ٚٛ‬ب‪٦ٗ ٙ‬ىاى‪ .‬ثب ‪ٝ‬ػ‪ٞ‬ى ا‪ٙ‬بٍ‪١ٟ‬ب‪ٗ ٥‬شؼيى ث‪ٛ ٠‬بٕ ‪ٙ‬ب‪ ٝ ٟ‬اكشَإ‬
‫ظب‪ ٥َ١‬ث‪ ٠‬ا‪ ،ٝ‬اٗب ث‪٨ٜ‬ب‪ ٙ‬كٌ‪ٗٞ‬ز ‪ ٥ٝ‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬ث‪٨‬ب‪ٕٞ َ٧ُ ٠٨ٛ‬اّ ٍكش‪٠‬إز‪١ٍ .‬بهب‪ ٙ‬ثب ‪ٝ‬ػ‪ٞ‬ى‬
‫اػالٕ ػيٕ سٖو‪ َ٨‬س‪َ٢‬ا‪ ٝ ٙ‬هبئْ ‪ٙ‬ي‪ ٙ‬كن كٌ‪ٗٞ‬ز ثَا‪ٙ ٥‬ب‪ ٟ‬هبػبٍ‪َٙ ،‬ا‪ٍٞٗ ٤٧‬ى ‪ٛ‬ظَ ه‪ٞ‬ى‬
‫ثَا‪٧ ٥‬ي كٌ‪ٗٞ‬ز ٗ‪ٞٔ٦‬ة ٍا ‪٧‬بىآ‪ٙ ٍٝ‬ي‪ ٝ ٟ‬ثب ‪ ٣َٙ‬آ‪ ٠ٌٛ‬ا‪ٞ١ ٚ٧‬اث‪ٍ ٤‬ػب‪٧‬ز ‪ٞٙ‬ى‪ ،‬ه‪ٞ‬ى ‪ٝ‬‬
‫‪١َٝ٨ٛ‬ب‪ ٥‬هِام ٍا ٗ‪ٞ‬ظق ث‪ ٠‬كلبظز اُ ‪ٙ ٝ ٚ٥ٝ‬ب‪٦ٗ ٟ‬ىا‪ٛ‬ي‪ .‬س‪٢ٜ‬ب ‪ٌٛ ٚ٨٘١‬ش‪ٚٛ ٠‬ب‪٦ٗ ٙ‬ى‪١‬ي اُ‬
 ‫‪‬‬ ‫سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬اُ ىٍُ‪١٥َ٨‬ب‪ ٥‬ىاهٔ‪ ٦‬سب سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز‪...‬‬

‫ٗ‪ٜ‬ظَ ‪ ٥ٝ‬اك٘ي‪ٙ‬ب‪ٙ ،ٟ‬ب‪ ٦١‬د‪ٙٞ‬بٓ‪ ٝ ٦‬كبهي ٗ‪َٝٚ‬ػ‪٨‬ز ٕ‪٨‬بٕ‪ ٦‬إز‪ .‬هيٍر ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬ىٍ‬
‫ُِاٍٗ‪١‬ب‪ٕ ٥‬بّ‪١‬ب‪ ٥‬آس‪ٛ ٦‬وٖز‪ ٥َ٧ُٝ‬اُ ؿ‪ٜ‬ي ٗب‪ ٟ‬دٔ اُ ً‪ٞ‬ىسب ‪٘ٛ ِ٨ٛ‬ب‪٧‬ب‪ َِٛ‬ا‪ٌٛ ٚ٧‬ش‪٠‬‬
‫إز‪:‬‬
‫« ‪ٛ‬وٖز‪:َ٧ُٝ‬‬
‫ىٍ اٍى‪٧‬ج‪ٚ٢‬ز ٗب‪٨ٕ 1300 ٟ‬ي‪٨١‬بءآي‪٥ ٚ٧‬جب‪٥‬جب‪ ٦٧‬ثًَ‪ٜ‬بٍ ‪ٙ‬ي‪ .‬سب دب‪٧‬ب‪1302 َ٢ٗ ٙ‬‬
‫ً‪١ٍ ٠‬بهب‪َٕ ٙ‬ىاٍ ٕذ‪ٍ ،٠‬ئ‪ٔ٨‬آ‪ٍُٞ‬اء ‪ٙ‬ي‪ ،‬ؿ‪ٜ‬ي ‪ٛ‬وٖز‪ُٗ َ٧ُٝ‬بٕ اٗ‪ٍ ٍٞ‬ا ثيٕز‪-‬‬
‫ىا‪ٙ‬ش‪ٜ‬ي ‪٨١ ٦ٓٝ‬ـٌيإ اُ آ‪ٛ‬ب‪ ٙ‬اطَ‪ ٥‬ىٍ اىاٍ‪ ٟ‬اٗ‪ٌٔ٘ٗ ٍٞ‬ز ‪ٛ‬يا‪ٙ‬ش‪ٜ‬ي ‪ ٝ‬ىٍ ا‪ٗ٦ٕ ٚ٧‬ب‪ٟ‬‬
‫س‪٢ٜ‬ب َٗػغ هيٍر ‪ٗ ٝ‬وبٕ طبثش‪ ٠ً ٦‬ثي‪ ٙٝ‬سَٓ ‪ٝ ٝ‬ك‪ٚ‬ز ‪ ٝ‬سِِّٓ ً‪ٍ ٍٞٚ‬ا اىاٍ‪ٟ‬‬
‫ٗ‪ًَ٦‬ى َٕىاٍ ٕذ‪ ٠‬ث‪ٞ‬ى‪ٜٕ( »... .‬ي‪ 264/23397 :‬ثٍَ ‪)2 ٝ 1‬‬
‫ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬ىٍ اػالٗ‪ ٠٨‬ه‪ٞ‬ى ث‪٨‬ب‪٦ٗٙ‬ىاٍى ً‪ ٠‬ا‪ًٞ ٚ٧‬ىسب ثَا‪ٚٛ ٥‬ب‪ٙ‬ىاى‪ٗ ٙ‬ؼ‪ٜ‬ب‪ ٥‬كو‪٨‬و‪٦‬‬
‫َٕدَٕش‪ٌٔ٘ٗ ٦‬ز ‪٧ًَِٗ ٝ‬ز كٌ‪ٗٞ‬ز ا‪ٛ‬ؼبَُٕكش‪٠‬إز‪ .‬ا‪ ٝ‬ا‪ ٚ٧‬ػ٘ٔ‪ٍ ٠‬ا ىٍكبٓ‪ ٦‬ث‪٨‬ب‪ًٜ٦ٗ ٙ‬ي‬
‫ً‪ ٦ً٘ ٠‬د‪ ٘٨‬اُ آ‪ ٙ‬اك٘ي‪ٙ‬ب‪ٍ ٟ‬ا «‪٧َ٢ٙ‬بٍ ٗويٓ» ه‪ٞ‬ا‪ٛ‬ي‪١ .‬ي ‪ٛ ٝ‬و‪ ٠٨‬ث‪ٞ‬ى‪ٍ ٙ‬كشبٍ ٍ‪١‬بهب‪ٙ‬‬
‫ىٍ ثَاثَ كٌ‪ٗٞ‬ز هبػبٍ اُ ا‪ُٗ ٚ٧‬ب‪ ٙ‬ىٍ س٘بٗ‪ ٦‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ٜٗ ٥‬ش‪َٙٚ‬ي‪ٚٗ ٟ‬و‪ ٜ‬إز‪ .‬اُ ى‪َِ٧‬‬
‫‪١٦ُْ٧ٝ‬ب‪ ٠ً ٦٧‬ا‪ٔ٦ٗ ٚ٧‬ت ٍا سأ‪٨٧‬ي ٗ‪ًٜ٦‬ي‪ٗ ،‬ش‪ ٚ‬آؿبُ‪ ٚ٧‬اػالٗ‪ 16 ٠٨‬آثب‪ 1300 ٙ‬إز‪.‬‬
‫ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬ث‪٨‬ب‪ٛ‬بر ه‪ٞ‬ى ٍا ثب ػ‪ٜٞ‬ا‪« ٙ‬كٌٖ ٗ‪ٜٗ »ًٖٜ٦‬ش‪ٞ٘ٛ َٚ‬ى‪ .‬إشلبى‪ ٟ‬اُ ا‪ ٚ٧‬ػجبٍر ‪ِ٨ٛ‬‬
‫‪ٚٛ‬ب‪ٙ‬ى‪ٜ١‬ي‪١ ٟ‬ؼق هيٍر ىٍ ىٍثبٍ هبػبٍ إز‪ .‬كَىا‪ًٞ ٍُٝ ٥‬ىسب‪١ٍ ،‬بهب‪ ٙ‬اُ ‪َ٥‬ف اك٘ي‪ٙ‬ب‪ٟ‬‬
‫ث‪ٗ ٠‬وبٕ َٕىاٍ‪ٕ ٥‬ذ‪ ٝ ٠‬كَٗب‪ٛ‬ي‪ ًْ ٦١‬ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬هِام ٗ‪ٜٞٞ‬ة ‪ٙ‬ي ‪ ٍُٝ 4 ٝ‬ثؼي ‪ ٝ‬ىٍ سبٍ‪٧‬ن ‪8‬‬
‫إل‪ٜ‬ي ‪ 1299‬اػالٗ‪ٍ ًٌٍٞٗ ٠٨‬ا ث‪ ٠‬س٘بٗ‪ٝ ٦‬ال‪٧‬بر ٗوبثَ‪ًَ ٟ‬ى‪ٓ .‬ل‪١ٍ ٚ‬بهب‪ ٙ‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬اػالٗ‪٠٨‬‬
‫ثبػض ‪ٙ‬ي سب ً٘‪ ٦‬دٔ اُ ً‪ٞ‬ىسب ‪ ٝ‬ىٍ سبٍ‪٧‬ن ‪ 7‬اٍى‪٧‬ج‪٢ٚ‬ز ‪ 1300‬ثـ‪ٗ ٠‬وبٕ ‪ُٝ‬اٍر ػ‪ٛ َٜ‬بئْ‬
‫‪ٞٙ‬ى‪٘١ .‬ب‪ ٠ً ٠ِٛٞٛ‬ا‪ٙ‬بٍ‪ٙ ٟ‬ي‪ ،‬اُ ٗ‪٘٢‬شَ‪ ٚ٧‬اهياٗبر ‪ ٝ‬ا‪١‬ياف ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬ىٍ ا‪٧‬ـ‪ُٗ ٚ‬ب‪ًَٕٞ ،ٙ‬ة‬
‫‪١ٍٗٞٙ‬ب‪ٗ ٥‬لٔ‪ ٦‬ىٍ ُ‪ًٜ ٝ ٠ٙٞ‬بٍ ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ث‪ٞ‬ى‪ .‬ا‪ ٝ‬ثَا‪ ٥‬ا‪ٜٗ ٚ٧‬ظ‪ ٍٞ‬سـ‪َ٨٨‬ار إبٕ‪ ٦‬ػ‪٢‬ز‬
‫سو‪٧ٞ‬ز ‪١َٝ٨ٛ‬ب‪ ٥‬ثَ‪ِ٧‬بى هِام ا‪ٛ‬ؼبٕ ىاى(آ‪.)21 :1390 ،٥ٍٝ‬‬
‫دٔ اُ ا‪٧‬ؼبى طجبر ‪ ٝ‬آٍاٗ٘ ىٍ ا‪َ٧‬ا‪ًَٕٞ ٝ ٙ‬ة ‪١ٍٗٞٙ‬ب‪ٗ ٥‬لٔ‪٨ُ ٦‬ال‪ ،ٙ‬سجَ‪،ِ٧‬‬
‫هَإب‪ ،ٙ‬ه‪ُٕٞ‬شب‪ٗ ٝ ٙ‬بُ‪ٛ‬يٍا‪ ٙ‬سـ‪َ٨٨‬ار ‪ٛ‬ظبٗ‪ ٝ ٦‬س‪ ْ٨ٌٚ‬اٍس٘ ‪ ٚ٧ٞٛ‬ا‪َ٧‬ا‪ ِ٨ٛ ٙ‬ىٍ اػالٗ‪٠٨‬ا‪٥‬‬
‫ث‪ ٠‬س٘بٗ‪ ٦‬اىاٍار ‪ٝ ٝ‬اكي‪١‬ب‪ٛ ٥‬ظبٗ‪ ٦‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬اثالؽ ‪ٙ‬ي‪ .‬ثَ ‪٥‬جن ا‪ ٚ٧‬اػالٗ‪ ٠ً ٠٨‬دٔ اُ دب‪٧‬ب‪ٙ‬‬
‫سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ ٝ ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪1402‬‬ ‫‪‬‬

‫ػ‪ٜ‬ج٘ ػ‪ ٍٗٞٙ ،ِْٜ‬ال‪ٞ١‬س‪ ٦‬ىٍ سجَ‪ ،ِ٧‬ه‪٨‬بٕ ًٔ‪ٗ ْٜ‬ل٘يسو‪٦‬هب‪ ٙ‬دٖ‪٨‬ب‪ ٙ‬ىٍ هَإب‪ِ٨ٛ ٝ ٙ‬‬
‫‪ٕ ٍٗٞٙ‬بػيآي‪ ٠ٓٝ‬ىٍ ٗبُ‪ٛ‬يٍا‪ ٙ‬ا‪ٛ‬ش‪ٚ‬بٍ ‪٧‬بكز‪ ،‬ا‪ ٚ٧‬اهياٗبر ا‪ٛ‬ؼبٕ َُكز‪:‬‬
‫‪ٝ .1‬اُّب‪« ٙ‬هِام» ‪ّ« ٝ‬ا‪ٛ‬يٍإ» ٗ‪ٖٜٞ‬م ‪« ٝ‬ه‪ »ٙٞٚ‬ػب‪ ٚ٧ِِ٧‬آ‪٢ٛ‬ب ‪ٙ‬ي‪ ،‬ػال‪ ٟٝ‬ثَ ا‪ٚ٧‬‬
‫س٘بٗ‪َٕ ٦‬ثٍَ‪١‬ب‪ ٥‬هِام ‪ّ ٝ‬ا‪ٛ‬ياٍَٗ‪ ٥‬ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪ ٙ‬ه‪ ٙٞٚ‬سـ‪٧ َ٨٨‬بكز‪.‬‬
‫‪ ًٍٞٚ .2‬ث‪ 5 ٠‬ك‪ ٥ًَِٗ ٥ُٟٞ‬س‪َ٢‬ا‪ ،ٙ‬سجَ‪٢ٚٗ ،ِ٧‬ي‪ ،‬ا‪ٝ‬ل‪٢‬ب‪٘١ ٝ ٙ‬يا‪ ٙ‬ثَا‪ ٥‬اىاٍ‪ ٟ‬اٗ‪ٍٞ‬‬
‫ه‪ ٙٞٚ‬سوٖ‪ٙ ٖ٨‬ي‪.‬‬
‫‪ .3‬ىٕش‪ ٍٞ‬س‪ ْ٨ٌٚ‬ك‪ ٥ٍٞ‬اًٍب‪ ٙ‬كَة ه‪ٝ ٙٞٚ‬بىٍ ‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫‪ٗ .4‬يٍٕ‪ ٠‬ه‪ ٙٞٚ‬ىٍ ػ٘بٍر ٖٗؼ‪ٞ‬ى‪ ٠٧‬ا‪٧‬ؼبى ُ‪ٚ‬ز‪.‬‬
‫‪ .5‬ىٍ إبٗ‪ٛ ٦‬ظبٗ‪ ٦‬سـ‪َ٨٨‬اس‪ ٦‬ثي‪َٙ ٚ٧‬ف ا‪ٛ‬ؼبَُٕكز‪ٛ :‬بٕ ػ٘‪ ٦ٗٞ‬اٍس٘‪ :‬ه‪َٕ .ٙٞٚ‬ثبُ‪:‬‬
‫‪ٛ‬ظبٗ‪ .٦‬ى‪ .ٌَٚٓ :ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬ثَ‪ِ٧‬بى‪ :‬س‪٨‬خ‪٘٧ٍّ .‬ب‪ :ٙ‬ك‪ٞ‬ع‪ .‬ثب‪٥‬بٓ‪َُ :ٙٞ٨‬ىا‪ .ٙ‬ثب‪ :٥َ٥‬آس٘‬
‫ثبٍ‪ .‬إٌبٍىا‪ :ٙ‬ث‪٢‬بىٍا‪ٗ .ٙ‬شَآ‪ٜٕ( 1ْٖٖٔٗ :ُٞ٨‬ي‪264/23397 :‬؛ ثٍَ ‪)1‬‬
‫ثب اكِا‪ ٘٧‬هيٍر ٍ‪١‬بهب‪ ،ٙ‬ىٍ ٍكشبٍ ا‪ ِ٨ٛ ٝ‬سـ‪َ٨٨‬اس‪ ٦‬اكٖبٓ ‪ٙ‬ي‪١ٞٗ .‬غ ا‪ ٝ‬ىٍ ا‪ُٗ ٚ٧‬ب‪٠ٛ ٙ‬‬
‫ٗب‪ٜٛ‬ي ‪ َ٧ُٝ‬ػ‪ ،َٜ‬ثٌٔ‪ٗ ٠‬ب‪ٜٛ‬ي ٍ‪١‬ب‪ٙ‬ب‪ ٟ‬ث‪ٞ‬ى‪ .‬دٔ اُ ً‪ٞ‬ىسب‪٦ٗ ،‬ج‪ٞ‬ػبر ا‪ٛ‬شوبىاس‪ٗ ٦‬ش‪ٞ‬ػ‪-٦ٗ ٥ٝ ٠‬‬
‫ًَى‪ٛ‬ي ‪١ٍ ٝ‬بهب‪ ٙ‬ث‪ ٠‬ثَه‪ ٦‬اُ ا‪ ٚ٧‬ا‪ٛ‬شوبىار دبٕن ٗ‪٦‬ىاى‪ .‬اٗب دبٕوِ‪ ٦٧ٞ‬ا‪ ٝ‬كو‪ ٤‬ثَا‪ٗ ٥‬ير‬
‫ً‪ٞ‬سب‪ ٦١‬ث‪ٞ‬ى‪ ٝ ٟ‬ىٍ اػالٗ‪ ٠٨‬ى‪ ٕٝ‬ثَع ك‪ٞ‬ر ‪ 1300‬ه‪٦‬بة ث‪ ٠‬ا‪ٝ‬لبة ػَا‪٧‬ي ٗ‪ٖ٧ٞٛ٦‬ي‪:‬‬
‫«‪ ...‬ىٍ ‪ ٚ٘١‬س٘بٕ َُكشبٍ‪١٥‬ب‪ ٥‬ى‪ َِ٧‬ثَا‪ ٚٗ ٥‬ؿ‪ٗ َ٨‬وي‪ ٍٝ‬إز ً‪ ٍُٝ َ١ ٠‬ىٍ‬
‫ػَائي ث‪ٗ ٠‬وبٕ ٍكغ ‪ٙ‬ج‪٢‬بر ه‪ ٦ٝٞٞ‬ثَآ‪٧َٝ ٖ٧‬لبً اه‪٦‬بٍ ٗ‪ ٠ً ٌٖٜ٨‬دٔ اُ ا‪ٚ٧‬‬
‫ثَهالف سَس‪٨‬ت ك‪ٞ‬م ىٍ ‪٧ َ١‬ي اُ ٍ‪ُٛٝ‬بٗ‪١٠‬ب اُ ا‪ ٚ٧‬ثبثز ًًَ‪ ٥‬ث‪ٞٚ‬ى ث‪ٛ ٠‬بٕ‬
‫ٌٗ٘ٔز ‪ٝ ٝ‬ػيا‪ ،ٙ‬آ‪ ٙ‬ػَائي ٍا س‪ٞ‬ه‪٨‬ق ‪ٗ ٝ‬ي‪ٜٖ٧ٞٛ ٝ َ٧‬ي‪ ٟ‬آ‪ٍ ٙ‬ا ‪ ٠ً َ١ ٖ١‬ثب‪ٙ‬ي‬
‫سٖٔ‪ٗ ٖ٨‬ؼبُار ه‪ٞ‬ا‪ٖٞ٘ٛ١‬ى‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ َ٧ُٝ‬ػ‪١ٍ - َٜ‬ب ‪ -‬ى‪ ٕٝ‬ثَع ك‪ٞ‬ر ‪»1300‬‬

‫‪ .1‬اػالٗ‪ 16 ٠٨‬آثب‪.1300 ٙ‬‬

‫‪ٜٕ .2‬ي اػالٗ‪١ٍ ٠٨‬بهب‪ ٙ‬ث‪ ٠‬سبٍ‪٧‬ن ‪ 2‬ك‪ٞ‬ر ‪ٜٙ( 1300‬بٕ‪ٜٕ ٠‬ي‪264/23397 :‬؛ ٗلْ ‪٢ِٛ‬ياٍ‪ٕ :٥‬بُٗب‪ ٙ‬إ‪ٜ‬بى ‪ً ٝ‬شبثوب‪ ٦ٔٗ ٠ٛ‬ا‪َ٧‬ا‪)ٙ‬‬
 ‫‪‬‬ ‫سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬اُ ىٍُ‪١٥َ٨‬ب‪ ٥‬ىاهٔ‪ ٦‬سب سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز‪...‬‬

‫ىٍ ‪ٛ‬ش‪٨‬ؼ‪ ٠‬اكِا‪ ٘٧‬ا‪ٛ‬شوبى اٍ ٕ‪٨‬بٕز‪١‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬اُ ا‪ُٗ ٚ٧‬ب‪ٕ ٙ‬ب‪ ٍٖٞٛ‬ػَا‪٧‬ي كبٍٕ‪ ٦‬سب‬
‫دب‪٧‬ب‪ ٙ‬ى‪١ٍ ٍٟٝ‬ب‪ٙ‬ب‪ ٟ‬د‪ ٥ٞٔ٢‬اىاٗ‪٧٠‬بكز‪ ،‬سب ػب‪ ٠ً٦٧‬ىٍ كٌ‪ٗٞ‬ز ٍ‪١‬ب‪ٙ‬ب‪ ٟ‬ى‪ َِ٧‬كَ‪ٝ‬ش‪ ٦‬ثَا‪٥‬‬
‫كؼبٓ‪٨‬ز ٕ‪٨‬بٕ‪ ٦‬اكِاة ‪ٍُٛٝ ٝ‬بٗ‪١٠‬ب ا‪٧‬ؼبى ‪ٚٛ‬ي‪ ٦ٌ٧ .‬اُ ‪ٌٛ‬بس‪ ٠ً ٦‬ىٍ اػالٗ‪١ ٠٨‬ب‪ ٥ٝ ٥‬ىٍ‬
‫ى‪ ٍٟٝ‬ثٍَٕ‪ ٦ٗ ٦‬س‪ٞ‬ا‪ ٙ‬إش‪ٜ‬جب‪ٞ٘ٛ ٣‬ى‪٧ٍٝ،‬ب‪ٜ٦ٕٔ ٥‬ز س‪ ٤ٕٞ‬ا‪ ٝ‬ث‪ٞ‬ى‪ ٟ‬إز‪ .‬ػِئ‪٨‬بس‪ ٠ً ٦‬ىٍ ا‪ٚ٧‬‬
‫اػالٗ‪١٠٨‬ب ‪ٝ‬ػ‪ٞ‬ى ىاٍى ٗ‪ َ٢‬سأ‪٨٧‬ي‪ ٥‬إز ثَ ا‪ُ ٚ٧‬لش‪ .٠‬ػجبٍر «كٌٖ ٗ‪ »ًٖٜ٦‬ىٍ اثشيا‪٥‬‬
‫اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ،‬اُ ُ‪ٕ َ٧‬ب‪ ٠٧‬ىٍآٗي‪ٛ ٙ‬بٕ ٍ‪١‬ب ‪-‬ىٍكبٓ‪ ٠ً٦‬ىٍ ‪١٠ٛٞ٘ٛ‬ب‪ ٥‬اثشيا‪ ٦٧‬اػالٗ‪١٠٨‬ب اٗ‪٢‬ب‪٥‬‬
‫‪٧ ٥ٝ‬ب ث‪ٍٞٝ ٠‬ر (ٍ‪١‬ب) ‪ ٝ‬ىٍ ا‪ٛ‬ش‪٢‬ب‪ ٥‬ػ‪ٜٞ‬ا‪ُ ٝ ٙ‬ب‪ ٟ‬سبٍ‪٧‬ن اػالٗ‪ ٠٨‬ىٍع ٗ‪ُٚ٦‬ز ‪٧ ٝ‬ب ًبٗالً‬
‫كٌف ٗ‪ٙ٦‬ي‪ ،‬اٗب دٔ اُ ا‪ٛ‬ش‪ٞ‬بة ث‪ُٝ ٠‬اٍر ػ‪ َٜ‬اُ دَا‪ٛ‬شِ ىٍآٗي‪ ٠ٚ٨٘١ ٝ ٟ‬دٔ اُ ػ‪ٜٞ‬ا‪ٙ‬‬
‫‪ِٛ‬بٍٗ ٗ‪ٙ٦‬ي‪ٓ ِ٨ٛ ٝ ،-.‬ل‪ٗ ٚ‬لٌٖ اػالٗ‪١٠٨‬ب ‪ٚٛ ٠٘١‬ب‪ ٠ٛ‬ه‪٨‬بّ ثَا‪ٛ‬ياُ‪ ٥‬هبػبٍ إز‪.‬‬
‫تحلیل اعالمیٍَای رضاخان دربارٌ عزکًب قیامَای داخلی (ومًوٍ مًردی‪:‬‬
‫جىبؼ جىگل ي قیام محمذتقیخان پغیان)‬
‫اعالمیٍَا ي مًاضع رضاخان در بزابز جىبؼ جىگل (گیالن)‬
‫ػ‪ٜ‬ج٘ػ‪ ٦ٌ٧ ِْٜ‬اُ ٗ‪٘٢‬شَ‪ٝ ٚ٧‬هب‪٧‬ؼ‪ ٦‬ث‪ٞ‬ى ً‪١ٍ ٠‬بهب‪ ٙ‬ىٍ ثو‪ ٦ٚ‬اُ ُ‪ٛ‬يُ‪٨ٕ ٦‬بٕ‪ٝ ٦‬‬
‫‪ٛ‬ظبٗ‪ ٦‬ه‪ٞ‬ى ثب آ‪ ٙ‬ىٍُ‪ َ٨‬ث‪ٞ‬ى‪ ٟ‬إز ‪ ٝ‬ثؼي‪١‬ب ُلشبٍ‪١‬ب‪ٗ ٥‬ش‪ٜ‬به‪ ٦٢‬ىٍثبٍ‪ ٟ‬ؿِ‪ٞٗ ٦ِٛٞ‬اػ‪٠‬‬
‫ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬ثب آ‪٢ٛ‬ب س‪ٍ ٤ٕٞ‬ا‪٧ٝ‬ب‪ ٙ‬ػ‪ِٛ ِْٜ‬ب‪ٙ‬ش‪ٙ ٠‬ي‪ ٟ‬إز‪ .‬ثب ا‪ ٚ٧‬كبّ ثَ ٗج‪ٜ‬ب‪٘١ ٥‬ب‪ُِ ٙ‬اٍٗ‪١‬ب‬
‫ٗ‪٦‬س‪ٞ‬ا‪ ٙ‬ث‪ ٠‬ا‪ٛ ٚ٧‬ش‪٨‬ؼ‪٨ٍٕ ٠‬ي ً‪١ٍ ٠‬بهب‪ٛ ٙ‬وٖز كًَز ػ‪١٦ِٜٔ‬ب ىٍ ثَاثَ ث‪ِ٨‬ب‪ِٛ‬ب‪ٍ ٙ‬ا سب‪٨٧‬ي‬
‫‪ٞ٘ٛ‬ى‪ ،1ٟ‬اٗب ٗؼشوي ث‪ٞ‬ى دٔ اُ ا‪٧‬ؼبى طجبر ىٍ ً‪ ٍٞٚ‬آ‪ٛ‬ب‪٦ٗ ٙ‬ثب‪ٖ٧‬ز كبً٘‪٨‬ز هب‪ ٝ ٙٞٛ‬كٌ‪ٗٞ‬ز‬
‫ًَِٗ‪ٍ ٥‬ا ثذٌ‪َٛ٧‬ي‪ ،‬ثب‪ٝ‬ػ‪ٞ‬ى ا‪َُ٨ٗ ٠ً ٚ٧‬ا ‪١ٍ ٝ‬بهب‪ ٙ‬ىٍ إٓشب‪ ٠ٛ‬س‪ٞ‬اكو‪ ٦‬سبٍ‪٧‬و‪٦‬‬
‫ث‪ٞ‬ى‪ٛ‬ي(ُ‪ٔ٨‬ي‪ ،)501 ٝ 500 :1371،‬اٗب ىٕز‪١‬ب‪ ٥‬د‪٨‬يا ‪ ٝ‬د‪٢ٜ‬ب‪ٞٗ ٙ‬ػت ا‪٧‬ؼبى ‪ٌٙ‬بف ث‪ٚ٨‬‬
‫ً‪ٞ‬ؿيهب‪١ٍ ٝ ٙ‬بهب‪ٙ ٙ‬ي‪ ٝ ٟ‬ا‪ٖٗ ٚ٧‬بٓ‪ٞٗ ٠‬ػت كَػبٕ سٔن ػ‪ٜ‬ج٘ػ‪ٙ ِْٜ‬ي‪.‬‬
‫ػ‪١٦ِٜٔ‬ب ‪ٕ ٦٥‬بّ‪١‬ب‪ 1294 ٥‬سب ‪ٛ 1300‬وٖز ثب ٍ‪ ٠٨ٕٝ‬سِاٍ‪٘١ ٝ ٥‬ـ‪ ٚ٨ٜ‬ىٍ ى‪ٍٟٝ‬ا‪٥‬‬
‫‪ ِ٨ٛ‬ثب ثَ‪ِ٧‬بى هِام ىٍ ٗجبٍُ‪ ٟ‬ث‪ٞ‬ى‪١ .‬ؼق كٌ‪ٗٞ‬ز ًَِٗ‪ٜ٦ٕٔ ٝ ٥‬ز اك٘ي‪ٙ‬ب‪ ٟ‬هبػبٍ ‪ ٝ‬ىٍ‬
‫‪ٛ‬ش‪٨‬ؼ‪ ٠‬ػيٕ ‪ٝ‬ػ‪ٞ‬ى طجبر ٕ‪٨‬بٕ‪ٍ ٦‬ا ٗ‪٦‬س‪ٞ‬ا‪ ٙ‬ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪ ٙ‬ىال‪ ْ٧‬ػ٘ي‪ ٟ‬ىٍ ٍهياى ه‪٨‬بٕ‪١‬ب‪ ٥‬ىاهٔ‪٦‬‬

‫‪ٌٛ .1‬ش‪ ٠‬ػبٓت ىٍ ٍ‪ٝ‬ا‪٧‬ز ُ‪ٔ٨‬ي ا‪١ٍ ،٠ٌٜ٧‬بهب‪ ٙ‬اُ ػ‪ٜ‬ج٘ػ‪ ِْٜ‬سلز ػ‪ٜٞ‬ا‪٢٢ٛ«ٙ‬ز ٗويٓ» ‪٧‬بى ٗ‪ًٜ٦‬ي(ُ‪ٔ٨‬ي‪)501: 1371 ،‬‬
‫سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ ٝ ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪1402‬‬ ‫‪‬‬

‫ىٍ ا‪ُٗ ٚ٧‬ب‪٧ ٙ‬بى ًَى‪ُٖٗ١ .‬ب‪ ٙ‬ثب ػ‪ َٜ‬ػ‪٢‬ب‪ ٦ٛ‬ا‪ ،ّٝ‬ثـب ‪ٝ‬ػ‪ٞ‬ى اػالٕ ث‪َ٥٦‬ك‪ ٦‬ا‪َ٧‬ا‪ ٠ً ،ٙ‬ىٍ‬
‫كَٗب‪ٍٞٗ ٙ‬م ‪٥ً 12‬كؼ‪ٜٗ 11332 ٠‬ش‪َٙٚ‬ي‪َُ٨ٗ ،‬ا ً‪ٞ‬ؿي ث‪ٗ ٠‬جبٍُ‪ ٟ‬ثب ك‪١َٝ٨ٛ ٍٞ٢‬ب‪٥‬‬
‫ٗشؼب‪ ُٝ‬ىٍ ا‪َ٧‬ا‪ ٝ ٙ‬إشلبى‪ ٟ‬اثِاٍ‪ ٥‬اُ ً‪ٜٗ ٝ ٍٞٚ‬بثغ آ‪ ٙ‬ثَه‪ٞ‬إز‪ .‬ػبٗؼ‪ ٠‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬ى‪ ٍٟٝ‬ثب‬
‫ؿبٓ٘‪١‬ب‪ٗ ٥‬شؼيى‪ٍٝ ٥‬ث‪ٙ ٍٝ٠‬ي‪ .‬هل‪ً٘ ٝ ٦٦‬ج‪ٞ‬ى ٗ‪ٞ‬اى ؿٌا‪ٞ٨ٙ ،٦٧‬ع ث‪٘٨‬بٍ‪١٥‬ب‪ٗ ٥‬وشٔق‪،‬‬
‫ٍَٗ ‪ٛ ،َ٨ٗ ٝ‬باٗ‪ ٝ ٦ٜ‬هشْ ‪ ٝ‬ؿبٍر ىٍ ً‪ ٍٞٚ‬اُ ػ٘ٔ‪ ٠‬ا‪ ٚ٧‬ثلَا‪١ٙ‬ب ث‪ٞ‬ى‪ ٟ‬إز(ٗٔيُاى‪ٝ ٟ‬‬
‫ك٘ب‪ .)118 :1399 ،٦ٛ‬ىٍ ا‪٨ٗ ٚ٧‬ب‪ ٙ‬ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬ث‪ِ٨‬ب‪ٛ ٠ٛ‬و٘ ُ‪٧‬بى‪ ٥‬ىٍ س‪ٚ‬ي‪٧‬ي ا‪ ٚ٧‬ثلَا‪١ٙ‬ب ىا‪ٙ‬ش‪ٝ ٠‬‬
‫ث‪ ٠‬آ‪ ٙ‬ىاٗ‪ُ٦ٗ ٚ‬ى‪ٛ‬ي(كوَا‪ .)96 :1368 ،٦٧‬آ‪٢ٛ‬ب ثب ػٔ‪ ٥َ٨ُٞ‬اُ ػج‪ٜٗ ٍٞ‬ظٖ اٍُام ىٍ ً‪ٍٞٚ‬‬
‫ٗ‪ٞ‬ػت ‪ٙ‬ير ‪٧‬بكش‪ ٚ‬هل‪ٙ ٦٦‬ي‪ٛ‬ي ‪ ٝ‬ث‪٦‬س‪ٞ‬ػ‪ ٦٢‬ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هبٍػ‪ٖٛ ٦‬جز ث‪ ٠‬اػالٕ ث‪َ٥٦‬ك‪ ٦‬ا‪َ٧‬ا‪،ٙ‬‬
‫اٗ‪٨ٜ‬ز ا‪ٍ ًٍٞٚ ٚ٧‬ا ‪١‬يف َُكش‪ ٝ ٠‬ثبػض اكِا‪ِ٨ٗ ٘٧‬ا‪ ٙ‬هشْ ‪ ٝ‬ؿبٍر ىٍ ا‪َ٧‬ا‪ُٚ ٙ‬ز(‪٘١‬ب‪:ٙ‬‬
‫‪ .)124‬ث‪ٜ‬بثَ ىٕش‪ٗ ٍٞ‬وبٗبر ٍ‪ ٠٨ٕٝ‬سِاٍ‪ ،٥‬اُ ا‪ٝ‬ا‪ ْ٧‬ث‪ٗٚ٘٢‬ب‪1293 ٟ‬م‪ٗ .‬وٍَ ‪ٙ‬ي ٗأٗ‪ٍٞ‬ا‪ٙ‬‬
‫َٕكي‪ ٥‬اُ ‪ٍٝٝ‬ى ‪ ٠َُٛٞ١‬آً‪ٝ‬ه‪ ٠‬ث‪ ٠‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ػٔ‪ًَ ٥َ٨ُٞ‬ى‪ ٝ ٟ‬ىٍ ٗوبثْ‪ ،‬سؼبٍ ٗلٔ‪ ٦‬سَؿ‪٨‬ت‬
‫‪ٛٞٙ‬ي ‪ٞٛ َ١ ٍُٟٝ ٠٘١‬ع ٗبّآشؼبٍ‪ ٝ ٟ‬آً‪ٝ‬ه‪ٍ ٠‬ا اُ ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬هَ‪٧‬ي‪ ٝ ٟ‬ث‪ ٠٨ٍٕٝ ٠‬ثجَ‪ٛ‬ي‪ .‬ا‪ٍٛٝ ٚ٧‬ي ثَ‬
‫ٗ‪ٜ‬ب‪٥‬و‪٘١ ٦‬ـ‪٨ُ ٙٞ‬ال‪ٗ ٝ ٙ‬بُ‪ٛ‬يٍا‪ ٙ‬سأط‪ َ٨‬ثٖ‪٨‬بٍ ىا‪ٙ‬ز‪ ،‬سب ػب‪ ٠ٌ٨٧‬ث‪ ٖ٨‬آ‪ٍ٦ٗ ٙ‬كز ثِ‪ٝ‬ى‪٥‬‬
‫ثَ‪ٛ‬غ ىٍ ىاهْ ً‪٨ً٘ ٍٞٚ‬بة ‪ٞٙ‬ى(ٗٔيُاى‪.)228-229 :1394 ،ٟ‬‬
‫اُ ى‪ َِ٧‬ا‪١‬ياف ا‪ ٚ٧‬ػ‪ٜ‬ج٘‪ ٠ً ،‬ىٍ َٗاٗ‪ٜ‬بٗ‪ ٠‬آ‪ ِ٨ٛ ٙ‬سبً‪٨‬ي ‪ٙ‬ي‪ٟ‬إز‪ ،‬ه‪ٞ‬ي ىا‪ٙ‬ز سب هيٍر‬
‫‪ٛ‬ظبٕ دبٍٓ٘ب‪٨٥َٝٚٗ ٝ ٦ٛ‬ز ٍا اػبى‪ًٜ ٟ‬ي(د‪ٜ‬ب‪َ١ .)19 :1401 ،٦١‬ؿ‪ٜ‬ي ىٍ ى‪ٕٝ‬بّ دب‪٧‬ب‪ ٦ٛ‬ػ‪ٜ‬ج٘‬
‫ػ‪ ِْٜ‬آ‪٢ٛ‬ب ٖٗ‪ ٥َ٨‬ث‪ ٠‬ه‪٦‬ب ٍكش‪ٞٗ ٝ ٠‬ػت ُٖشَٗ ‪ٛ‬ل‪ ٥ٍٝٞٙ ًٞ‬ىٍ ُ‪٨‬ال‪ٕ ٝ ٙ‬ذٔ ا‪َ٧‬ا‪ٙ‬‬
‫‪ٙ‬ي‪ٛ‬ي(د‪ٜ‬ب‪.)167 ٝ 166 :1401 ،٦١‬‬
‫ا‪ٛ‬ي‪ ٠ٚ٧‬ا‪٧‬ؼبى ػَ‪٧‬ب‪ ٙ‬ا‪ٛ‬والث‪ ٦‬ىٍ ُ‪٨‬ال‪ٍ ٙ‬ا ثب‪٧‬ي ثب س‪ٞ‬ػ‪ ٠‬ث‪ ٠‬سٖٔ‪٠٘١ ٤‬ػب‪ٛ‬ج‪ٝ ٠٨ٍٕٝ ٠‬‬
‫ا‪ِٖٔٛ‬شب‪ ٙ‬ثَ ك‪٨‬بر ٗبى‪ٗ ٝ ٥‬ؼ‪ ٥ٜٞ‬ا‪َ٧‬ا‪٘١ ٝ ،ٙ‬ـ‪ ٚ٨ٜ‬ا‪ٛ‬ؼوبى هَاٍىاى ‪ ٝ .ٕ1919‬اػَا‪ ٥‬آ‪ٙ‬‬
‫س‪ٝ ٤ٕٞ‬ط‪ٞ‬مآي‪ ٠ٓٝ‬ىٍ ٕبّ‪١‬ب‪ ٥‬دب‪٧‬ب‪ ٦ٛ‬ػ‪ ٠ً ،ِْٜ‬ثَ ٍ‪ٌَ٧ٝ‬ى ‪١‬ي ا‪ ٦ٖ٨ِٔٛ‬آ‪٢ٛ‬ب اكِ‪ٝ‬ى‪ ،‬ثٍَٕ‪-٦‬‬
‫‪ٞ٘ٛ‬ى (د‪ٜ‬ب‪.)20 :1401 ،٦١‬‬
‫ثب ‪ٝ‬ػ‪ٞ‬ى ٗوبٓلز ػ‪ٜ‬ج٘ ػ‪ ِْٜ‬ثب إشؼ٘بٍ ا‪َ٧‬ا‪ ،ٙ‬اٗب ثب‪٧‬ي ا‪ٙ‬بٍ‪ٟ‬ىا‪ٙ‬ز ً‪ ٠‬دٔ اُ ا‪ٛ‬والة‬
‫ٍ‪ ٝ ٠٨ٕٝ‬سإٔ‪ ٔ٨‬ى‪ٓٝ‬ز ‪ ،٥ٍٝٞٙ‬ػ‪ ِْٜ‬ىٍ ثَه‪ ٦‬اٗ‪ ٍٞ‬ثب ا‪٧‬يئ‪ ٥ّٞٓٞ‬ا‪ ٚ٧‬ى‪ٓٝ‬ز ‪ ٖٞ٘١‬ث‪ٞ‬ى‪ٝ ٟ‬‬

‫‪ .1‬كَٗب‪ ٙ‬اػالٕ ث‪َ٥ ٦‬ك‪ ٦‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ىٍ ػ‪ َٜ‬ػ‪٢‬ب‪ ٦ٛ‬ا‪ٗ( ّٝ‬ش‪ ٚ‬ا‪ ٚ٧‬كَٗب‪ ٙ‬ىٍ ٗوبٓ‪ ٠‬ه‪ٞ‬بث‪ ٝ ًُِٟٞ ٦‬ث‪ٚ٢‬ش‪ ٦‬ا‪ٛ‬ش‪ٚ‬بٍ ‪٧‬بكش‪ ٠‬إز‪).‬‬
 ‫‪‬‬ ‫سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬اُ ىٍُ‪١٥َ٨‬ب‪ ٥‬ىاهٔ‪ ٦‬سب سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز‪...‬‬

‫ىٍ ػٖٔ‪٠‬ا‪ ٥‬ا‪٧‬ؼبى ‪٧‬ي ائشالف ثب ى‪ٓٝ‬ز ثٔ‪٧ٞٚ‬ي ٍا ث‪ ٠‬ثلض ٗ‪ٌُ٦‬اٍى‪ .‬ىٍ ‪ٍ ٚ٨٘١‬إشب ‪ ٝ‬ىٍ‬
‫هَىاى ‪ ،1299‬ػ‪١٦ِٜٔ‬ب‪ ،‬اَُؿ‪ ٠‬سب كي‪ٝ‬ى‪ٖٛ ٥‬جز ث‪١َٝ٨ٛ ٠‬ب‪ ٥‬ثٔ‪٧ٞٚ‬ي ٗلشب‪ ٣‬ػْ٘ ٗ‪-٦‬‬
‫ًَى‪ٛ‬ي‪ ،‬اٗب ىٍ ثو‪ ٦ٚ‬اُ ٗش‪ ٦ٌ٧ ٚ‬اُ إ‪ٜ‬بى ه‪ٞ‬ى‪ٍٕ٘ ،‬بً ا‪٧‬ؼبى ‪٧‬ي ػ٘‪ٍٞٙ ٥ٍٞ٢‬ا‪ ٦٧‬ىٍ ا‪َ٧‬ا‪ٙ‬‬
‫ٍا اػالٕ ‪ٞ٘ٛ‬ى‪ٛ‬ي(ى‪ .)55 :1990 ،٦٘ٔ٧‬ا‪ ٚ٧‬اػالٗ‪ ٠٨‬ث‪ٛ ٠‬بٕ «ػ٘ؼ‪٨‬ز ا‪ٛ‬والة َٕم ا‪َ٧‬ا‪ ٝ »ٙ‬ىٍ‬
‫سبٍ‪٧‬ن ‪٢ٍٗ 18‬ب‪.ٟ1338 ٙ‬م‪ 15(.‬هَىاى ‪ ،)1299‬ث‪ٗ ٠‬ل‪ٍٝٝ ٠‬ى َٕا‪ ٙ‬ػ‪ ِْٜ‬ث‪ٍٙ ٠‬ز ‪ٝ‬بىٍ‬
‫‪ٙ‬ي ‪ ٝ‬ىٍ آ‪ٍٝٝ ٙ‬ى ػ‪ٜ‬ج٘ ث‪َٗ ٠‬كٔ‪ ٠‬ا‪ٛ‬والة َٕم ‪ ٝ‬ا‪٧‬ؼبى كٌ‪ٗٞ‬ز ٗ‪ٞ‬هز ػ٘‪ ٥ٍٞ٢‬ا‪َ٧‬ا‪ٍ ٙ‬ا‬
‫اػالٕ ًَى‪ ٝ ٟ‬ثَ كلظ ‪ٙ‬ؼبئَ إالٗ‪ ٦‬سأً‪٨‬ي ‪٧ٍُٝ‬ي‪ٛ‬ي(ٗ‪َُ٨‬ا ‪ٝ‬بٓق‪َُ٨ٗ .)3-7 :1369 ،‬ا‬
‫‪٘١‬ـ‪ ٚ٨ٜ‬ىٍ ‪ٛ‬بٗ‪٠‬ا‪ ٥‬ث‪ٝ ٠‬الى‪١ٍ ،ٚ٨ٜٓ َ٨٘٧‬جَ ا‪ٛ‬والة ‪ ٝ ٠٨ٍٕٝ 1917‬اسلبى ػ٘ب‪ ،٥ٍٝٞٙ َ٨١‬اُ‬
‫ا‪ ٝ‬ىٍه‪ٞ‬إز ً٘ي ًَى‪ٍٝ ٝ ٟ‬اث‪ ٤‬ه‪ٞ‬ى ثـب ى‪ٓٝ‬ز ‪ٍ ٥ٍٝٞٙ‬ا سأ‪٨٧‬ي ٗ‪ًٜ٦‬ي(د‪ٜ‬ب‪-36 :1401 ،٦١‬‬
‫‪ .)29‬آجش‪ ٠‬ثب‪٧‬ي ث‪ ٠‬ا‪ٌٛ ٚ٧‬ش‪ ِ٨ٛ ٠‬س‪ٞ‬ػ‪ ٠‬ىا‪ٙ‬ز ً‪َُ٨ٗ ٠‬ا ً‪ٞ‬ؿي ثب ‪١‬يف ٗوبثٔ‪ ٠‬ثب ا‪١٦ٖ٨ِٔٛ‬ب ثب‬
‫ثٔ‪٧ٞٚ‬ي‪١‬ب ‪ٝ‬اٍى اسلبى‪٨ٕ ٠٧‬بٕ‪ٛ ٦‬ظبٗ‪ٙ ٦‬ي‪ ،‬ىٍ كبٓ‪ ٠ٌ٨‬اُ ‪ٛ‬ظَ كٌَ‪ ٝ ٥‬ا‪٧‬يئ‪ ٦ٌ٧ّٞٓٞ‬ثب آ‪٢ٛ‬ب‬
‫ا‪ٙ‬شَاى كٌَ‪ٛ ٥‬يا‪ٙ‬ز‪ٍ .‬ا‪ ٚ٨٧‬ث‪ٞٗ ٠‬ػت إ‪ٜ‬بى‪ٗ ٥‬ؼشوي إز ٗ‪َُ٨‬ا‪ ،‬سالٗ ُ‪٧‬بى‪ ٥‬ثَا‪ ٥‬ى‪ٍٝ‬‬
‫‪٠ِٛ‬ىا‪ٙ‬ش‪ ٚ‬ػ‪١٦ِٜٔ‬ب اُ ثٔ‪٧ٞٚ‬ي‪١‬ب ا‪ٛ‬ؼبٕىاى‪ٟ‬إز(ٍائ‪35-36 :1357 ،ٚ٨‬؛ ى‪.)59 :1990 ،٦٘ٔ٧‬‬
‫ثب ا‪ ٚ٧‬كبّ ‪ِٛ‬ى‪ ٥ٝ ٦ٌ٧‬ثب ثٔ‪٧ٞٚ‬ي‪١‬ب ‪ ٦ٌ٧‬اُ ىال‪ًَٕٞ ٖ٢ٗ ْ٧‬ث‪ ٥ٝ ٦‬س‪١ٍ ٤ٕٞ‬بهب‪ ٙ‬ث‪ٞ‬ى‪ٟ‬‬
‫إز (ؿ‪.)263 ٝ 262 :1385 ،٦ٜ‬‬
‫ٍ‪١‬بهب‪ ٠ً ٙ‬ىٍ ا‪ُٗ ٚ٧‬ب‪٧ٍ ،)1299( ٙ‬بٕز ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬هِام ‪ٙ‬ب‪ٜٚ١‬ب‪ ٝ ٦١‬كَٗب‪ٛ‬ي‪ًْ ٦١‬‬
‫ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬ا‪َ٧‬ا‪ٍ ٙ‬ا ثَػ‪٢‬ي‪ٟ‬ىا‪ٙ‬ز‪ ،‬ثَا‪ٗ ٥‬وبثٔ‪ ٠‬ثب ػ‪١٦ِٜٔ‬ب ‪ ٝ‬ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬اٍس٘ َٕم ثٔ‪٧ٞٚ‬ي‪ ،‬ث‪٠‬‬
‫‪١َٝ٨ٛ‬ب‪ ٥‬سلز كَٗب‪ٛ‬ي‪ ٦١‬ه‪ٞ‬ى ىٕش‪ٍٞ‬ار ٌٍَٗ‪ٗ ٥‬ج‪ ٦ٜ‬ثَ ا‪٧‬ؼبى ‪ٛ‬ظٖ ‪ ٝ‬اٗ‪٨ٜ‬ز ىٍ ُ‪٨‬ال‪-٦ٗ ٙ‬‬
‫ىاى‪ .‬ا‪ ٝ‬ىٍ اػال‪ ٦ٛ‬ث‪ ٠‬سبٍ‪٧‬ن ‪ 8‬إل‪ٜ‬ي ‪ ٠ً ،1299‬د‪٘٨‬سَ ث‪ ٠‬آ‪ ٙ‬ا‪ٙ‬بٍ‪ٙ ٟ‬ي‪ ،‬ه‪٦‬بة ث‪َٗ ٠‬ىٕ‬
‫ُ‪٨‬ال‪ ٙ‬اػالٕ ٗ‪ًٜ٦‬ي ً‪ ٠‬ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هِام س‪٢ٜ‬ب ‪ ٦٧َٝ٨ٛ‬إز ً‪ ٠‬ىٍ ً‪ٗ ٍٞٚ‬ب‪ ْ٧‬ث‪ ٠‬ا‪ٛ‬ؼبٕ ‪ٝ‬ظ‪٨‬ل‪ٝ ٠‬‬
‫ٗوبثٔ‪ ٠‬ثب ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬ى‪ٖ١ ٚ٘ٙ‬ش‪ٜ‬ي ‪ ٝ‬آ‪٢ٛ‬ب ثي‪ ٙٝ‬ىا‪ٙ‬ش‪ٓ ٚ‬جبٓ‪ً ،‬ل٘‪ ،‬ؿٌا ‪ ٝ‬إٔل‪ ٠‬ث‪ٗ ٠‬جبٍُ‪ ٟ‬ثب‬
‫ى‪ ٚ٘ٙ‬اىاٗ‪ ٠‬ىاى‪ٟ‬ا‪ٛ‬ي ‪ ٝ‬ىٍ ا‪ٗ ٚ٧‬جبٍُ‪ ٟ‬س‪ٞ‬ا‪ٖٛ‬ش‪ٜ‬ي ‪ٗ ٥َٝ٨ٛ‬وبثْ [ه‪ٞ‬ا‪ٍ ]ٍٓٝ ٥‬ا اُ د‪ٚ‬ز ىٍ‪ٝ‬اُ‪ٟ‬‬
‫هِ‪ ٚ٧ٝ‬سب ٕبكْ ىٍثب ػوت ٍا‪ٛ‬ي‪« ٝ ٟ‬هبى ٗويٓ ‪« ٝ »ٚ٥ٝ‬ك٘‪٨‬ز ا‪َ٧‬ا‪ٍ »٦ٛ‬ا كلظ ً‪ٜٜ‬ي‬
‫(اػالٗ‪ ٠٨‬إل‪ٜ‬ي ‪1299‬؛ ٕ‪ٜ‬ي‪ 264/23397 :‬ثٍَ ‪ .)6‬ا‪ ٝ‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬اػال‪ ،ٙ‬ث‪ٍٞٝ ٠‬ر ؿ‪ٖٗ َ٨‬شو‪ٖ٨‬‬
‫اُ ‪١َٝ٨ٛ‬ب‪ ٥‬ػ‪٧ ِْٜ‬بىًَى‪ ٝ ٟ‬آ‪٢ٛ‬ب ٍا «ه‪ ٙٞٚ‬ه‪٨‬ب‪ٛ‬زًبٍا‪ ٙ‬ىاهٔ‪ٛ »٦‬بٗ‪٨‬ي‪ ٟ‬إز ً‪ ٠‬ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هِام‬
‫سالٗ ٗ‪ًٜ٦‬ي سب ‪ َ١‬ؿ‪ُٝ ٠‬ىسَ ٍػ‪٨‬ز ٍا اُ ‪ َٙ‬ىُى‪١٥‬ب ‪ ٝ‬ه‪٨‬ب‪ٛ‬زًبٍ‪١٥‬ب‪ ٥‬آ‪٢ٛ‬ب ٍ‪١‬ب‪ ٦٧‬ثو‪ٚ‬ي‬
‫(‪٘١‬ب‪.)ٙ‬‬
‫سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ ٝ ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪1402‬‬ ‫‪‬‬

‫ىٍ ٕبّ ‪ ٝ 1300‬دٔ اُ ا‪٧‬ؼبى سـ‪َ٨٨‬اس‪ ٦‬ىٍ ٕبهشبٍ ٕ‪٨‬بٕ‪٨ٍٕ ٝ ٦‬ي‪١ٍ ٙ‬بهب‪ ٙ‬كَٗب‪ٛ‬ي‪ ٟ‬ه‪ٞ‬ا‬
‫ث‪ُٝ ٠‬اٍر ػ‪ٗ ،َٜ‬جبٍُ‪١َٝ٨ٛ ٟ‬ب‪ ٥‬هِام ػٔ‪ ٠٨‬ػ‪ٜ‬ج٘ ػ‪ٙ ِْٜ‬ير ث‪ٚ٨‬شَ‪٧ ٥‬بكز‪ٍِٞ٧َُ .‬‬
‫‪٧‬و‪٨ٌ٨‬ب‪ ٙ‬ىٍ هب‪َ٥‬ار ه‪ٞ‬ى‪ ،1‬ث‪ٞ١ٞٗ ٠‬ع اهشالف ا‪٧‬يئ‪٨ٗ ٦ٌ٧ّٞٓٞ‬ب‪َُ٨ٗ ٙ‬ا ً‪ٞ‬ؿيهب‪ٝ ٙ‬‬
‫ثٔ‪٧ٞٚ‬ي‪١‬ب ا‪ٙ‬بٍ‪ ٟ‬ىاٍى ً‪ ٠‬ا‪ٖٗ ٚ٧‬بٓ‪َٕ ٠‬ا‪ٛ‬ؼبٕ ٗ‪ٞ‬ػت كَ‪ٝ‬دب‪ ٦ٙ‬ػ‪ٜ‬ج٘ ‪ٙ‬ي(‪٧‬و‪٨ٌ٨‬ب‪:1386 ،ٙ‬‬
‫‪.)147‬‬
‫ٍ‪١‬بهب‪ َ٧ُٝ ،ٙ‬ػ‪ ،َٜ‬ث‪ٜٗ ٠‬ظ‪ ٍٞ‬دب‪٧‬ب‪ٙ‬ىاى‪ٖٗ ٙ‬بٓ٘زآٗ‪ ِ٨‬ث‪ ٠‬ػ‪ٜ‬ج٘ ػ‪ ِْٜ‬ؿ‪ٜ‬ي اػالٗ‪٠٨‬‬
‫ٗ‪ٜ‬ش‪ٞ٘ٛ َٚ‬ى‪ .‬ىٍ ‪ ٦ٌ٧‬اُ ا‪ ٚ٧‬اػالٗ‪١٠٨‬ب ً‪ ٠‬د‪ ٘٨‬اُ ك٘ٔ‪ٖٗ ٠‬شو‪ ٖ٨‬ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هِام ث‪ ٠‬ػ‪ ِْٜ‬ا‪ٛ‬ش‪ٚ‬بٍ‬
‫‪٧‬بكز‪ ،‬ا‪ ٝ‬ث‪ ٠‬س٘بٗ‪ ٦‬ا‪ٙ‬وب‪ ٠ً ٦ٝ‬ىٍ ػ‪ٜ‬ج٘ ‪ًَٙ‬ز ىا‪ٙ‬ش‪ ٝ ٠‬اً‪ ٜٙٞ‬ىاٍا‪ ٥‬إٔل‪ٖ١ ٠‬ش‪ٜ‬ي اٗب‬
‫ه‪ٞ‬ي ثبُُ‪ٚ‬ز ث‪ ٝ َ٢ٙ ٠‬ػيا‪ٙ‬ي‪ ٙ‬اُ ػ‪ٜ‬ج٘ ٍا ىاٍ‪ٛ‬ي‪ ،‬اػالٕ ‪ٞ٘ٛ‬ى ً‪ ٠‬اُ ‪١َٝ٨ٛ‬ب‪ ٥‬ى‪ٓٝ‬ز ‪ٛ‬شَٕ‪ٜ‬ي‬
‫‪ ٝ‬ث‪ َ٢ٙ ٠‬ثََُى‪ٛ‬ي‪ .‬ا‪ ٝ‬هب‪َٚٛ٥‬ب‪ًَ ٙ‬ى‪ ،‬ىٍ ‪ٍٞٝ‬س‪ٕ ٠ٌ٨‬الف‪١‬ب‪ ٥‬ه‪ٞ‬ى ٍا سل‪ ْ٧ٞ‬ى‪ٓٝ‬ز ى‪ٜ١‬ي‪،‬‬
‫إٔل‪٠‬ا‪ٗ ٥‬ول‪ٌٜٜٛ ٦‬ي ‪ٞٗ ٝ‬ػجبر ثَ‪ٖ١‬ه‪ٍٞ‬ى‪ٛ ٙ‬ظٖ‪ ،‬اٗ‪٨ٜ‬ز ‪ ٝ‬إٓب‪ ٘٧‬ػ٘‪ٍ ٦ٗٞ‬ا كَا‪ٖ١‬‬
‫‪ٜ٘ٛ‬ب‪ٜ٧‬ي‪ ،‬ىٍ اٗب‪ ٙ‬ث‪ٞ‬ى‪ ٝ ٟ‬ث‪ٞٗ٠‬ػت ا‪ ٚ٧‬اػال‪ ٠ً ٙ‬ىٍ سبٍ‪٧‬ن ‪ِ٨ٗ 29‬ا‪ٝ 1300 ٙ‬بىٍ ‪ٙ‬ي‪ ،‬ىٍ اٗب‪ٙ‬‬
‫‪ ٝ‬سلز ك٘ب‪٧‬ز ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬ه‪ٞ‬ا‪ٜ١‬يث‪ٞ‬ى ‪٦ٗ ٝ‬س‪ٞ‬ا‪ٜٛ‬ي ثي‪٨١ ٙٝ‬ؾ ِٗاك٘ش‪ ٦‬اُ ٕ‪١َٝ٨ٛ ٥ٞ‬ب‪ ٥‬ى‪ٓٝ‬ز‪،‬‬
‫دٔ اُ سل‪ٕ ْ٧ٞ‬الف‪ ،‬ث‪ٚٗ ٠‬بؿْ ٕبثن ه‪ٞ‬ى ٗ‪ٚ‬ـ‪ٛٞٙ ّٞ‬ي (ٕ‪ٜ‬ي‪340/6121 :‬؛ ثٍَ ‪٥ٝ .)1‬‬
‫ىٍ د‪ٕٞ٨‬ز ا‪ ٚ٧‬اػال‪ ،ٙ‬ث‪٨‬ب‪ ٠٨ٛ‬ى‪ ٥َِ٧‬ىٍ اس٘بٕ كؼز ثب َٗىٕ ُ‪٨‬ال‪« ٝ ٙ‬اسجبع ٗ‪َُ٨‬ا ً‪ٞ‬ؿي»‬
‫ٗ‪ٜ‬ش‪ ٝ َٚ‬ىٍ آ‪ ٙ‬اػالٕ ىا‪ٙ‬ز ً‪ ٠‬ا‪ ٚ٧‬آهَ‪ٚ١ ٚ٧‬ياٍ ث‪١َٝ٨ٛ ٠‬ب‪ ٥‬ػ‪ ِْٜ‬ث‪ٞ‬ى‪ ٝ ٟ‬اَُ سب د‪ ٘٨‬اُ‬
‫ػ٘ٔ‪٨‬بر ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬كٌ‪ٗٞ‬ش‪ ،٦‬ػ‪١٦ِٜٔ‬ب سٖٔ‪ٙ ٖ٨‬ي‪ٕ ٝ ٟ‬الف ه‪ٞ‬ى ٍا سل‪ ْ٧ٞ‬ى‪ٜ١‬ي‪١ٍ ،‬بهب‪ ٙ‬كبكظ‬
‫ػب‪ٗ ٝ ٙ‬بّ آ‪٢ٛ‬ب ه‪ٞ‬ا‪١‬يث‪ٞ‬ى ‪ ٝ‬اَُ دٔ اُ آؿبُ ػ٘ٔ‪٨‬بر ‪٘١‬ـ‪ٜ‬ب‪ٙ ٙ‬و‪ ٦ٞ‬ىٍ ‪ٝ‬يى ٗوبثٔ‪ ٠‬ثب آ‪٢ٛ‬ب‬
‫ثَآ‪٧‬ي ‪٨١‬ؾ اٗب‪ ٦ٛ‬ث‪ٗ ٠‬بّ ‪ ٝ‬ػب‪ ٙ‬ا‪ ٝ‬ىاى‪ٛ ٟ‬و‪ٞ‬ا‪١‬ي‪ٙ‬ي ‪ٗ ٝ‬ب‪ٜٛ‬ي ٕب‪ٗ َ٧‬شَ٘ى‪ ٚ٧‬ثب ا‪ ٝ‬ثَه‪ٍٞ‬ى ٗ‪-٦‬‬
‫‪ٞٙ‬ى(‪٘١‬ب‪ :ٙ‬ثٍَ ‪٘١ .)2‬ـ‪ ٚ٨ٜ‬ىٍ سبٍ‪٧‬ن ‪ 2‬ػوَة ‪ ِ٨ٛ‬ك٘ب‪٧‬ز ه‪ٞ‬ى اُ ٍػب‪٧‬ب‪٨ُ ٥‬ال‪ٍ ٙ‬ا اػالٕ‬
‫‪ ٝ‬ث‪ٗ ٠‬الً‪ُ ٝ ٚ٨‬اٍػ‪ ٚ٨‬ا‪٦ٜٗ ٚ٧‬و‪ ٠‬ىٕش‪ ٍٞ‬ىاى سب ‪٘١‬ب‪ ٠ً ٠ِٛٞٛ‬كٌ‪ٗٞ‬ز اُ كو‪ٞ‬م ه‪ٞ‬ى ىٍ ا‪ٚ٧‬‬
‫‪١‬لز ٕبّ ا‪ٛ‬والة ُ‪٨‬ال‪ٌُٙ ٙ‬ش‪ ٠‬إز‪ ،‬آ‪٢ٛ‬ب ‪ ِ٨ٛ‬كن ىٍ‪٧‬بكز كنآؼْ٘ اُ ٍػب‪٧‬ب‪ ٥‬ه‪ٞ‬ى ‪ٛ‬يا‪ٙ‬ش‪٠‬‬
‫‪ ٝ‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬اَٗ ى‪ٓٝ‬ز ‪ٞ٘١‬اٍ‪ ٟ‬كبٗ‪ٍ ٦‬ػ‪٨‬ز ه‪ٞ‬ا‪١‬يث‪ٞ‬ى (‪٘١‬ب‪ :ٙ‬ثٍَ ‪.)3‬‬
‫سـ‪ٓ َ٨٨‬ل‪ ٚ‬ىٍ اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٝ ٙ‬ثـ‪ ٠‬سجغ آ‪ ٙ‬سـ‪٧ٍٝ َ٨٨‬ـٌَى ٕ‪٨‬بٕ‪ ،٥ٝ ٦‬ىٍ‬

‫‪ ٝ ٥ٍٝٞٙ .1‬ػ‪ٜ‬ج٘ ػ‪٧ :ِْٜ‬بىىا‪ٙ‬ز‪١‬ب‪٧ ٥‬ي ‪ٙ‬ب‪١‬ي ػ‪٦ٜ٨‬‬

 ‫‪‬‬ ‫سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬اُ ىٍُ‪١٥َ٨‬ب‪ ٥‬ىاهٔ‪ ٦‬سب سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز‪...‬‬

‫اػال‪١ٙ‬ب‪ٜٗ ٥‬ش‪َٙٚ‬ي‪ ٟ‬ىٍ ُ‪٨‬ال‪ ِ٨ٛ ٙ‬ى‪٧‬ـي‪ٞٙ٦ٗ ٟ‬ى‪ .‬ىٍ اػال‪١ٙ‬ب‪ٛ ٥‬وٖز‪ ،‬ىٍ ٕبّ‪١‬ب‪-99 ٥‬‬
‫‪١ٍ ،1298‬بهب‪ ٙ‬ه‪ٞ‬ى ٍا ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪َٕ ٙ‬ثبُ ‪ ٝ ٚ٥ٝ‬ػب‪ٛ‬جبُ «ك‪َ٢‬ر اهيٓ ‪ٙ‬ب‪ٜٚ١‬ب‪ٗ »٦١‬ؼَك‪٦‬‬
‫ٗ‪ًٜ٦‬ي ‪ ٝ‬ث‪٨‬ب‪٦ٗ ٙ‬ىاٍى ً‪١َٝ٨ٛ ٠‬ب‪ ٥‬هِام سلز اَٗ ه‪ٞ‬ى ٍا س‪٢ٜ‬ب ثـَا‪ ٥‬ا‪ٛ‬ؼبٕ ىٕش‪ٍٞ‬ار ‪ ٝ‬ث‪٠‬‬
‫‪ٝ‬الف ٕٔ‪ٜ٦‬ز ‪ ٝ‬دبى‪ٙ‬ب‪ ٟ‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثٌبٍ ٗ‪٦‬ثـَى‪ .‬اٗب ا‪ٌَ٧ٍٝ ٚ٧‬ى ىٍ اػال‪١ٙ‬ب‪ ٥‬ا‪ٝ‬اهَ ٕبّ ‪1299‬‬
‫‪ٕ ٝ‬بّ ‪٘١ ،1300‬ـ‪ ٚ٨ٜ‬اظ‪٢‬بٍار ا‪ ٝ‬سب د‪ ٘٨‬اُ ٕبّ ‪ ،1304‬سـ‪َ٨٨‬ار ؿ‪ ٥َ٨ِ٘ٚ‬ىا‪ٙ‬ش‪ٝ ٠‬‬
‫ٍكش‪ٍ٠‬كش‪ ٠‬اُ َٕثبُ ىٍ هيٗز ‪ٙ‬ب‪ ٟ‬هبٍع‪ٙ‬ي‪ ٝ ٟ‬ث‪ٕ٘ ٠‬ز ٗؼَك‪ ٥ٝ ٦‬ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪ ٙ‬ا‪ٝ‬الف‪ٔ٥‬ج‪٠ً ٦‬‬
‫ىٍ كٌَ ا‪٧‬ؼبى كٌ‪ٗٞ‬ش‪ ٦‬ىٍ ػ‪٢‬ز ٍكب‪ٔٗ ٟ‬ز إز‪ٗ ،‬ؼ‪ٞ٦‬ف ٗ‪ٞٙ٦‬ى‪ .‬ا‪ِٛ ٚ٧‬ب‪ٌَ٧ٍٝ ٝ ٟ‬ى ؿ‪ ٠‬ىٍ‬
‫اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ٥‬ػ٘‪١ٍ ٦ٗٞ‬بهب‪ٗ ٝ ٙ‬شليآ٘أّ‪١‬ب‪ٜٗ ٥‬ش‪َٙٚ‬ي‪ ٟ‬اُ ٕ‪ ٥ٞ‬ى‪ٓٝ‬ز ا‪ ٝ ،ٝ‬ؿ‪ ٠‬ىٍ‬
‫اػال‪١ٙ‬ب‪ ٥‬ا‪٧‬بٓش‪ٗ ٠ً ٦‬وش‪ ٜ‬ث‪ ٠‬ػـَاك‪٨‬ب‪ ٦٧‬هب‪ ٛ‬ث‪ٞ‬ى‪ٟ‬إز‪٘١ ،‬ـ‪ ٙٞ‬اػال‪١ٙ‬ب‪٨ُ ٥‬ال‪ ٙ‬ىٍ‬
‫ٗ‪ٍٞ‬ى ه‪٨‬بٕ ػ‪ ،ِْٜ‬هبثْ ٗ‪ٚ‬ب‪١‬ي‪٦ٗ ٟ‬ثب‪ٙ‬ي‪.‬‬
‫رضا خان ي اعالمیٍَا ي مًاضع يی در بزابز قیام محمذتقیخان پغیان (خزاعان)‬
‫‪ ٦ٌ٧‬ى‪ َِ٧‬اُ ػ‪ٜ‬ج٘‪١‬ب‪ ٥‬اػش٘بػ‪ ٦‬ا‪ ٚ٧‬ى‪ ٠ً ،ٍٟٝ‬ثب ى‪ٍٝ‬ا‪ ٙ‬هيٍر ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬د‪ ٘٨‬اُ‬
‫‪ٛ‬وٖز‪ُٖٗ١ ٥ٝ ٥َ٧ُٝ‬ب‪ ٙ‬ث‪ٞ‬ى‪ ،ٟ‬ه‪٨‬بٕ ًٔ‪ ْٜ‬دٖ‪٨‬ب‪ ٙ‬ىٍ هَإب‪ ٙ‬إز‪ .‬دٔ اُ اس٘بٕ ػ‪َٜ‬‬
‫ػ‪٢‬ب‪ ٦ٛ‬ا‪ٌٖٙ ٝ ّٝ‬ز آٓ٘ب‪ٗ ٙ‬ل٘يسو‪٦‬هب‪ ٙ‬دٖ‪٨‬ب‪ ٠ً ،ٙ‬ىٍ ػَ‪٧‬ب‪ ٙ‬ػ‪ ٝ َٜ‬ىٍ ً‪ٞ‬ىسب‪ًٜ ٦٧‬شَّ‬
‫‪٘١‬يا‪ٍ ٙ‬ا ثيٕزَُكش‪ ٝ ٠‬ثب ‪ٌٖٙ‬ز ٗٔ‪َُ٦‬ا‪٧‬ب‪ ٙ‬ا‪َ٧‬ا‪ ٝ ٙ‬اُ ىٕز ٍكش‪٦ٜٗ ٚ‬و‪ ٠‬اُ ‪٘١‬يا‪ ٙ‬كَاٍ ‪ٝ‬‬
‫ث‪ ٠‬آٓ٘ب‪٢ٗ ٙ‬بػَر ًَى‪ ٟ‬ث‪ٞ‬ى‪ ،‬دٔ اُ ‪ِٛ‬ى‪٧‬ي ث‪ ٠‬ى‪ٕ ٝ‬بّ ث‪ ٠‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثبُُ‪ٚ‬ز ‪ٝ ٝ‬اٍى هَإب‪ٙ ٙ‬ي‪.‬‬
‫ىٍ ُٗب‪ ٙ‬ك‪ ٍٞ٢‬ىٍ هَإب‪ ،ٙ‬دٖ‪٨‬ب‪ ٙ‬ث‪ٍ ٠‬سج‪ٛ ٦ِٜ١َٕ ٠‬بئْ ‪ ٝ‬اُ آ‪ ٙ‬دٔ ًٔ‪ ْٜ‬دٖ‪٨‬ب‪ ٙ‬ه‪ٞ‬ا‪ٛ‬ي‪-ٟ‬‬
‫‪ٙ‬ي(ٕٔ‪٦‬ب‪ُٙ‬اى‪ .)510 :1360 ،ٟ‬ىٍ ٕبّ‪١‬ب‪ 1299 ٝ 1298 ٥‬س‪٨ٗ ٜ٘‬ب‪١َٝ٨ٛ ٙ‬ب‪ ٥‬هِام ‪ٝ‬‬
‫ّا‪ٛ‬ياٍَٗ‪ ،٥‬ث‪ ٠‬ىٓ‪ٝ ْ٨‬ه‪ٞ‬ع ا‪ٛ‬والة ‪ ٝ ٠٨ٍٕٝ 1917‬اُ ث‪ٍ ٚ٨‬كش‪ ٚ‬د‪ٛٞ٨‬ي‪١‬ب‪٨ٗ ٥‬ب‪ ٙ‬هِام‪١‬ب ‪ٝ‬‬
‫ٍ‪ً ،٠٨ٕٝ‬ب‪٧ ٘١‬بكز‪ .‬ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هِام ثب ك٘ب‪٧‬ز ّا‪ٛ‬ياٍَٗ‪ ٥‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬س‪ٞ‬ا‪ٖٛ‬ز ىٍ ً‪ٞ‬ىسب‪ٞٗ 1299 ٥‬كن‬
‫‪ٙ‬ي‪ ٝ ٟ‬سٖٔ‪ٛ ٤‬ظبٗ‪ٍ ٦‬ا ىٍ ً‪ ٍٞٚ‬ىٍ اهش‪٨‬بٍ ه‪ٞ‬ى ثِ‪َ٨‬ى(ٍٕ‪٦ٓٞ‬د‪ .)136 :1378 ،ٍٞ‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬ى‪ٝ ٍٟٝ‬‬
‫ىٍ ًَِٗ ثَه‪ ٦‬ا‪٧‬بالر ‪٘١‬ـ‪٢ٚٗ ٙٞ‬ي‪ٝ ،‬بكتٗ‪ٜٞ‬جب‪ّ ٙ‬ا‪ٛ‬ياٍَٗ‪ ٥‬ث‪ٞٗ ٠‬اُار ً‪ٞ‬ىسب ىٍ س‪َ٢‬ا‪،ٙ‬‬
‫ىٕز ث‪ًٞ ٠‬ىسب‪١‬ب‪ًٞ ٥‬ؿيسَ‪ُ ٥‬ى‪ٛ‬ي‪ .‬ىٍ ٗ‪٢ٚ‬ي‪ ًْٜٔ ،‬دٖ‪٨‬ب‪ ٠ً ،ٙ‬ىٍ َٗىاى ‪ 1299‬ث‪٧ٍ ٠‬بٕز‬
‫ّا‪ٛ‬ياٍَٗ‪ ٥‬هَإب‪٨ٍٕ ٙ‬ي‪ ،‬اهيإ ث‪ ٠‬س‪ٞ‬ه‪٨‬ق ه‪ٞ‬إآٖٔ‪ٝ ٠ٜ٦‬آ‪ ٦‬هَإب‪ٕ ٝ ٙ‬ذٔ اػ‪٨‬ب‪ ٝ ٙ‬ا‪َٙ‬اف‪،‬‬
‫ٗوبٗبر ى‪ٓٝ‬ش‪ٗ ،٦‬بٌٓب‪ًَ ... ٝ ٙ‬ى سب ثش‪ٞ‬ا‪ٛ‬ي ٗبٓ‪٨‬بر‪١‬ب‪ ٥‬ػوتاكشبى‪ٍ ٟ‬ا اُ آ‪٢ٛ‬ب ‪ًٜ ّٞٝٝ‬ي ‪ ٝ‬ثب‬
 ‫سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ ٝ ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪1402‬‬ ‫‪‬‬

‫اػَا‪ ٥‬ثَ‪ٛ‬بٗ‪١٠‬ب‪ ٥‬ا‪ٝ‬الك‪ ٦‬ه‪ٞ‬ى اهياٗ‪ٚٗ ٦‬بث‪ً ٠‬بٍ‪١‬ب‪٨ٕ ٥‬ي‪٨١‬بء ىٍ س‪َ٢‬ا‪ ،ٙ‬ا‪ٛ‬ؼبٕ ى‪١‬ي‬
‫(‪٘١‬ب‪.)ٙ‬‬
‫ىٍ كَ‪ٍٝ‬ى‪ٗ ٚ٧‬ب‪ٕ ٟ‬بّ ‪ 1300‬ػ٘‪ ٥ٍٞ٢‬ه‪ٞ‬ىٗوشبٍ هَإب‪ٍٕ٘ ٙ‬بً ٍا‪ٟ‬ا‪ٛ‬ياُ‪ٙ ٥‬ي‪ٗ .‬ل٘يسو‪٦‬‬
‫دٖ‪٨‬ب‪ ٙ‬اُ كلظ إشوالّ ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪ٖ٢ٗ ٙ‬سَ‪١ ٚ٧‬يف ه‪ٞ‬ى ىٍ سإٔ‪ ٔ٨‬ا‪ ٚ٧‬ػ٘‪٥ٍٞ٢‬‬
‫‪٧‬بىًَى‪ ٝ ٟ‬ىٍ ث‪٨‬ب‪٨ً٘ ٠٨ٛ‬ش‪ ٦ٔٗ ٠‬هَإب‪ ،ٙ‬ث‪ ٠‬سبٍ‪٧‬ن ‪ ،1300 ٍٞ٧َ٢ٙ 8‬هَإب‪٨ٛ‬ب‪ٍ ٙ‬ا ػاله‪ٜٗ٠‬ي‬
‫ث‪ ٠‬كلظ إشوالّ ‪َٙ ٝ‬اكز ‪ ٚ٥ٝ‬ه‪ٞ‬ى ٗؼَك‪ٞ٘ٛ ٦‬ى(ٗ‪٨َٛ٢‬ب‪ .)59 :1391 ،‬دب‪ٌُ٠٧‬اٍ‪ ٥‬ا‪ٚ٧‬‬
‫ػ٘‪٧ٍٞ٢‬ز‪ ،‬ثب ا‪ٛ‬ش‪ٞ‬بة ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬ث‪ٗ ٠‬وبٕ ‪ُٝ‬اٍر ػ‪ ٝ َٜ‬هيٍر‪٧‬بث‪ ٍُٝ ٦‬اكِ‪َ٘١ ٥ٝ ٙٝ‬ا‪ٟٙ‬ي‪.‬‬
‫ىٍ ُٗب‪ ٙ‬ك‪ ٍٞ٢‬دٖ‪٨‬ب‪ ٙ‬ىٍ ‪٘١‬يا‪١ٍ ،ٙ‬بهب‪ ِ٨ٛ ٙ‬كَٗب‪ٛ‬ي‪ ٦١‬ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هِام ٍا ىٍ ا‪ َ٢ٙ ٚ٧‬ث‪٠‬ػ‪٢‬ي‪-ٟ‬‬
‫ىا‪ٙ‬ز ‪ ٝ‬ا‪ٛ ٚ٧‬وٖش‪٧ٍٝ ٚ٨‬بٍ‪ ٦٧ٝ‬ا‪ ٚ٧‬ى‪ ٝ‬ثب ‪ٌ٧‬ي‪ َِ٧‬ث‪ٞ‬ى‪ .‬ػال‪ ٟٝ‬ثَ آ‪ ،ٙ‬ه‪ٞ‬إآٖٔ‪ ،٠ٜ٦‬كبًٖ‬
‫ٕبثن هَإب‪ ٠ً ٙ‬ث‪ ٠‬ىٕز ٗل٘يسو‪٦‬هب‪ ٙ‬ىٕشِ‪ ٝ َ٨‬ث‪ ٠‬س‪َ٢‬ا‪ ٙ‬كَٕشبى‪ٙ ٟ‬ي‪ٟ‬ث‪ٞ‬ى‪ ،‬ث‪ ٠‬ىٕش‪ٍٞ‬‬
‫اك٘ي‪ٙ‬ب‪ ٟ‬ث‪ٗ ٠‬وبٕ ٍئ‪ٔ٨‬آ‪ٍُٞ‬ا‪ ٦٧‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ىٍآٗي‪ .‬ا‪ ٚ٧‬ا‪ٛ‬ش‪ٞ‬بثبر ‪ٍٝ ِ٨ٛ ٝ‬اث‪ ٤‬ؿ‪َ٨‬ى‪ٕٝ‬شب‪ ٙ‬دٖ‪٨‬ب‪ ٙ‬ثب‬
‫ه‪ٞ‬إ ‪١ٍ ٝ‬بهب‪ ،ٙ‬ىٍ ًَٕ‪ٞ‬ة َٕ‪٧‬غ ه‪٨‬بٕ ‪ ٝ ٥ٝ‬ػ٘‪ ٥ٍٞ٢‬ه‪ٞ‬ىٗوشبٍ هَإب‪ٛ ٙ‬و٘ إبٕ‪٦‬‬
‫ىا‪ٙ‬ز‪ .‬ه‪ٞ‬إ آٖٔ‪ ٠ٜ٦‬سالٗ ثٖ‪٨‬بٍ‪ ٥‬ىٍ اػِإ ‪١َٝ٨ٛ‬ب‪ ٥‬هِام ث‪ ٠‬هَإب‪ًَٕٞ ٝ ٙ‬ة آ‪٦ٜٗ ٙ‬و‪٠‬‬
‫ًَى ‪ ٝ‬ىٍ ‪ ٦ٌ٧‬اُ سَِٔاف‪١‬ب‪ ٥‬ه‪ٞ‬إ ىٍ دبٕن ث‪ ٠‬كبػ‪ٙ ٦‬ؼبعآ٘ٔي كٌَ٘ا‪ ٙ‬ثبهٍِ‪ ٥ٝ ،‬ثَ‬
‫‪ٍَٝ١‬ر ػٔ‪ ٥َ٨ُٞ‬اُ اهياٗبر ًٔ‪ٗ ْٜ‬ل٘يسو‪٦‬هب‪ ٙ‬سأً‪٨‬ي ًَى‪ٟ‬إز(ٕ‪ٜ‬ي‪21531:‬م ‪ٝ‬‬
‫‪1‬‬
‫‪21532‬م)‪.‬‬
‫ه‪ٞ‬إآٖٔ‪ ٠ٜ٦‬ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪ٛ ٙ‬وٖز ‪١ٍ ٝ َ٧ُٝ‬بهب‪ ٙ‬ىٍ ٗوبٕ ‪ َ٧ُٝ‬ػ‪ ٝ َٜ‬كَٗب‪ٛ‬ي‪ ٟ‬اٍس٘ ‪ٝ‬‬
‫ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هِام‪ ،‬سالٗ ثٖ‪٨‬بٍ‪ ٥‬ىٍ ػ‪٢‬ز ًَٕ‪ٞ‬ة ه‪٨‬بٕ دٖ‪٨‬ب‪ ٙ‬اُ ه‪ٞ‬ى ‪ٚٛ‬ب‪ٙ‬ىاى‪ٛ‬ي‪ .‬ه‪ٞ‬إ ىٍ ٗجبٍُ‪ٟ‬‬
‫ثب ػ٘‪ ٥ٍٞ٢‬هَإب‪ ٙ‬اُ ‪١َٝ٨ٛ‬ب‪ٕ ٥‬بٓ‪ٍٞ‬هب‪ ٙ‬ػ٘بىآ٘ٔي‪ٕ ،‬بٓ‪ٙ ٍٞ‬ؼبع‪ ٝ ،‬ؿالٕ ‪ٙ‬ب‪ٟ‬‬
‫ثَثَ‪ٜٕ(٥‬ي‪21534:‬م)‪ 2‬إشلبى‪ٞ٘ٛ ٟ‬ى‪ ِ٨ٛ ٝ ،ٟ‬ثب كٌبٕ هَإب‪ٕ ،ٙ‬بالٍهب‪ ٙ‬ثٔ‪ٞ‬ؽ‪َٕ ،‬ىاٍ ‪ٝ َٞٛ‬‬
‫‪ٌ٘١ ...‬بٍ‪ًَ ٥‬ى(ٕ‪ٜ‬ي‪21531 :‬م ‪21532 ٝ‬م)‪ .‬آجش‪ ٠‬ثب‪٧‬ي ا‪ٙ‬بٍ‪ٟ‬ىا‪ٙ‬ز ً‪ ٠‬اًظَ ٗجبٍُار ه‪ٞ‬إ ثب‬
‫‪١َٝ٨ٛ‬ب‪ٗ ٥‬ل٘يسو‪ ٦‬هب‪ ٙ‬ثب ‪ٌٖٙ‬ز ‪ ٝ‬ػوت‪ٍٝ ٦ٜ٨ٚٛ‬ثَ‪ٙ٦ٗ ٝ‬ي‪ .‬دٖ‪٨‬ب‪ ٙ‬ىٍ سَِٔاك‪ ٦‬ث‪٠‬‬
‫ّا‪ٛ‬ياٍَٗ‪َٕ ٥‬هٔ‪ ،‬ه‪ٞ‬ى ثَ ا‪ٞ١ٞٗ ٚ٧‬ع ‪ٝ‬ل‪ٌُ ٠‬ا‪ٙ‬ش‪ ٝ ٠‬اػالٕ ٗ‪ًٜ٦‬ي ً‪١َٝ٨ٛ ٠‬ب‪ٛ ٥‬بٗجَى‪،ٟ‬‬

‫‪ٍٙٞٛٝ .1‬ز سَِٔاف اك٘ي ه‪ٞ‬إ ٍئ‪ٔ٨‬آ‪ٍُٞ‬ا ث‪ٙ ٠‬ؼبعآ٘ٔي كبًٖ ثبهٍِ‪ٗ ،‬لْ ‪٢ِٛ‬ياٍ‪ :٥‬آٍ‪ ٞ٨ٙ‬إ‪ٜ‬بى ٗؤٕٖ‪٦ٗ ٠‬بٓؼـبر سـبٍ‪٧‬ن ٗؼب‪ٝ‬ـَ‬
‫ا‪َ٧‬ا‪.ٙ‬‬
‫‪ٍٙٞٛٝ .2‬ز سَِٔاف ًٔ‪ ْٜ‬دٖ‪٨‬ب‪ ٙ‬ث‪ّ ٠‬ا‪ٛ‬ياٍَٗ‪َٕ ٥‬هٔ‪ٗ ،‬لْ ‪٢ِٛ‬ياٍ‪٘١ :٥‬ب‪.ٙ‬‬
 ‫‪‬‬ ‫سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬اُ ىٍُ‪١٥َ٨‬ب‪ ٥‬ىاهٔ‪ ٦‬سب سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز‪...‬‬

‫ٗـٔ‪ٞ‬ة ‪ٗ ٝ‬ؼج‪ ٍٞ‬ث‪ ٠‬ػوت‪ٙ ٦ٜ٨ٚٛ‬ي‪ٛ‬ي (ٕ‪ٜ‬ي‪21534 :‬م)‪ .‬ىٍ ا‪َٗ ٚ٧‬كٔ‪ ،٠‬ه‪ٞ‬إ اُ ‪١َٝ٨ٛ‬ب‪ ٥‬هِام‬
‫سلز كَٗب‪١ٍ ٙ‬بهب‪ ٙ‬ػ‪ٜ‬ج٘ دٖ‪٨‬ب‪ٍ ٙ‬ا ًَٕ‪ٞ‬ة ًَى‪.‬‬
‫ٍ‪١‬بهب‪٘١ ،ٙ‬ب‪ ٠ً ٠ِٛٞٛ‬اُ ٗش‪ ٙٞ‬اػالٗ‪١٠٨‬ب ‪ ٝ‬ث‪٨‬ب‪١٠٨ٛ‬ب‪٧ٞ١ ٥ٝ ٥‬يإز‪ٕ ٦٥ ،‬بّ‪١‬ب‪٥‬‬
‫‪ 1299‬سب ‪ ٟٞ٨ٙ 1300‬ث‪٨‬ب‪ٌَ٧ٍٝ ِ٨ٛ ٝ ٙ‬ى ٕ‪٨‬بٕ‪ٛ ٝ ٦‬ظبٗ‪ ٦‬ه‪ٞ‬ى ٍا سـ‪ َ٨٨‬ىاى‪ ٥ٝ .‬ىٍ ا‪ُٗ ٚ٧‬ب‪ٙ‬‬
‫ثب سٌ‪ ٠٨‬ثَ ا‪ٛ‬ي‪َُ٦ٔٗ ٠ٚ٧‬ا‪ ،٦٧‬ا‪٧‬ؼبى كٌ‪ٗٞ‬ش‪ٞٔ٦ٗ ٦‬ة ‪ ٝ‬ىٍ ٍإشب‪ٍ ٥‬كب‪ٔٗ ٟ‬ز‪ ،‬هيٗز ث‪٠‬‬
‫ػ٘‪ ،ٕٞ‬اُ ٗ‪٨‬ب‪ ٙ‬ثَىا‪ٙ‬ش‪ ٚ‬كٖبى ٗوبٗبر‪ ٝ ،‬ىٕش‪٨‬بث‪ ٦‬ث‪ ٠‬إشوالّ‪ ،‬آُاى‪ٌ٧ ٝ ٥‬ذبٍؿِ‪ ًٍٞٚ ٦‬ث‪٠‬‬
‫ثٖ‪ ٤‬كٌ‪ٗٞ‬ز ه‪ٞ‬ى اهيإًَى‪ ٝ ٟ‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬ه‪ ٛٞٞ‬ه‪٨‬بٕ‪١‬ب‪ ٥‬ىاهٔ‪ ٦‬ثٖ‪٨‬بٍ‪ٍ ٥‬ا‪ ٠ً ،‬ثؼ‪ ٦٢‬اُ آ‪٢ٛ‬ب‬
‫سؼِ‪ٔ٥٠٧‬جب‪ ٝ ٠ٛ‬اهياٗبس‪ ٝ ٦ٍٙٞٙ ٦‬ثَه‪ ٦‬ى‪َُ٦ٔٗ َِ٧‬ا ‪ ٝ‬ىٍ ٍإشب‪ ٥‬كلظ إشوالّ ‪ٛ ٝ‬ؼبر‬
‫ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬اُ إشؼ٘بٍ هبٍػ‪ ٦‬ث‪ٞ‬ى‪ٛ‬ي‪ًَٕٞ ،‬ة ًَى ‪ ٝ‬ه‪ٞ‬ى ٍا ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪ ٙ‬ى‪ٌ٧‬شبس‪ٗ ٥ٍٞ‬ل‪ٞ‬ة ث‪َٗ ٠‬ىٕ ‪ٝ‬‬
‫ٕ‪٨‬بٕ‪ٗ ٙٞ٨‬ؼَك‪ًَ ٦‬ى‪.‬‬
‫تحلیل اعالمیٍَای ديرٌ وخغتيسیزی‪ ،‬رضاخان رئیظالًسرا ي حکًمت مًقت‬

‫كَٗب‪ٛ ٙ‬وٖز‪١ٍ ٥َ٧ُٝ‬بهب‪ ،ٙ‬ىٍ آثب‪ٗٙ‬ب‪ 1302 ٟ‬س‪ ٤ٕٞ‬اك٘ي‪ٙ‬ب‪ٝ ٟ‬بىٍ ‪ٙ‬ي‪ٙ .‬ب‪ ٟ‬ىٍ‬
‫‪1‬‬
‫كَٗب‪ ٙ‬ه‪ٞ‬ى ا‪َٙ ٠ِٜٛٞ٧‬ف ٗ‪٦‬ى‪١‬ي(ٕ‪ٜ‬ي‪264/23397 :‬؛ ثٍَ‪١‬ب‪:)12-7 ٥‬‬
‫«‪ٌ٢ٓ ...‬ا ػ‪ٜ‬بة ا‪َٙ‬ف َٕىاٍ ٕذ‪ٍ ٠‬ا ً‪ً٘ ٠‬بّ َٗك٘ز ‪ ٝ‬اػش٘بى ‪ ٝ‬ا‪ٜ٨٘٥‬ب‪ٍ ٙ‬ا ث‪٠‬‬
‫ا‪ٚ٧‬ب‪ ٙ‬ىاٍ‪ ٖ٧‬ث‪٧ٍ ٠‬بٕز ‪ٍُٝ‬ائ‪ٜٞٞٗ ٦‬ة ‪ ٝ‬ثَهَاٍ كَٗ‪ٞ‬ى‪ٜٕ( »... ٖ٧‬ي‪)264/23397 :‬‬
‫ٍئ‪ٔ٨‬آ‪ٍُٞ‬ا ‪ ِ٨ٛ‬ىٍ ث‪٨‬ب‪٠٨ٛ‬ا‪ٕ ٥‬و‪ٜ‬ب‪ٙ ٙ‬ب‪ٍ ٟ‬ا سأ‪٨٧‬ي ًَى‪ ٝ ٟ‬ث‪ ٠‬ىٕشب‪ٍٝ‬ى‪١‬ب‪ٛ ٥‬ظبٗ‪ ٦‬ه‪ٞ‬ى‬
‫ا‪ٙ‬بٍ‪ٞ٘ٛ ٟ‬ى‪١ٍ .‬بهب‪ ٙ‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬اػالٗ‪ ٠٨‬ه‪ٞ‬ى ٍا ٗ‪ٚ‬شبم ث‪ ٠‬اٗ‪ٛ ٍٞ‬ظبٗ‪ٗ ٦‬ؼَك‪ًَ ٦‬ى‪ٍٝٝ ٝ ٟ‬ى ث‪٠‬‬
‫ٖٗبئْ اػش٘بػ‪ٍ ٦‬ا اُ ا‪١‬ياف ا‪ ٦ٔٝ‬ه‪ٞ‬ى ‪ٛ‬يا‪ٖٛ‬ز‪ ،‬اٗب ثب ‪ٝ‬ػ‪ٞ‬ى آٍاٗ٘ ‪ ٝ‬طجبس‪ ٠ً ٦‬ث‪٦ٓ ٠‬ق‬
‫هيٗبر ا‪ ٝ ٝ‬ه‪ ٙٞٚ‬ىٍ ً‪ ٍٞٚ‬ثَهَاٍ ُ‪ٚ‬ش‪ ،٠‬ا‪٧‬ـ‪ُٗ ٚ‬ب‪ٍ ٙ‬ا ثَا‪ ٥‬هج‪ُٗ ّٞ‬بٗياٍ‪ٌٔ٘ٗ ٥‬ز‬
‫ٗ‪ٜ‬بٕت ىا‪ٖٛ‬ز (ٕ‪ٜ‬ي‪264/23397 :‬؛ ثٍَ‪١‬ب‪ .)12-7 ٥‬ا‪ ٝ‬ىٍ ا‪٧‬ـ‪ ٚ‬اػالٗ‪ ٠٨‬ثَ‪ٛ‬بٗ‪ ٠‬ه‪ٞ‬ى ٍا ثـ‪٠‬‬
‫ى‪ٗ ٝ‬ل‪ٗ ٍٞ‬لي‪ٝ‬ى ٕبهز‪ -1 :‬كلظ هب‪ٌٔ٘ٗ ٙٞٛ‬ز؛ ‪ -2‬اػَا‪ ٥‬هب‪ .ٙٞٛ‬آ‪ٛ‬ـ‪ ٠‬اُ اػالٗ‪١٠٨‬ب ‪ٝ‬‬
‫كَٗب‪ٙ ٙ‬ب‪ ٟ‬ثَٗ‪ ٦‬آ‪٧‬ي‪ٚٛ ،‬ب‪ ٙ‬اُ ‪ٝ‬ػ‪ٞ‬ى اكشَإ ‪ ٝ‬ا‪ٜ٨٘٥‬ب‪٨ٗ ٙ‬ب‪ٙ ٙ‬ب‪١ٍ ٝ ٟ‬بهب‪ ٙ‬ىاٍى‪ .‬اٗب ٍ‪ٛٝ‬ي‬
‫ٍٕ‪٨‬ي‪١ٍ ٙ‬بهب‪ ٙ‬ث‪ٛ ٠‬وٖز‪ ٥َ٧ُٝ‬ثي‪ٛ ٌْٙ ٚ٧‬ج‪ٞ‬ى‪َٕ .‬ىإٍذ‪ ٠‬ث‪ ٠‬ى‪ٛ‬جبّ هَ‪ٝ‬ع اك٘ي‪ٙ‬ب‪ ٟ‬اُ‬

‫‪ .1‬كَٗب‪ ٙ‬اك٘ي‪ٙ‬ب‪ٍٞٗ ٟ‬م‪ٍ 16 :‬ث‪٨‬غاال‪.ٟ 1342 ّٝ‬م‪.‬‬

‫سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ ٝ ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪1402‬‬ ‫‪‬‬

‫ً‪ٕ ٝ ٍٞٚ‬لَ ا‪ ٝ‬ث‪ ٠‬اٍ‪ٝ‬دب ث‪ٞ‬ى‪ٙ .‬ب‪ ٟ‬ثَا‪ ٥‬هج‪ ّٞ‬ػِ‪٘٧‬ز ث‪ ٠‬اٍ‪ٝ‬دب اُ ا‪ ٝ‬س‪ٜ٨٘٢‬بس‪ ٦‬ىٍه‪ٞ‬إزًَى‬
‫ً‪١ٍ ٠‬بهب‪ ٙ‬ث‪ ٠‬هج‪ ّٞ‬آ‪ ٙ‬س٘ب‪ٛ ٦ٔ٧‬يا‪ٙ‬ز‪ .‬د‪ٚ٨‬شَ ًًَ َُى‪٧‬ي ً‪٨ٕ ٠‬بٕز ا‪ ٔ٨ِٔٛ‬ىٍ ٗوبثْ‬
‫ٍ‪١‬بهب‪٨ٕ ٙ‬بٕش‪ٛ ٦‬بٗؼٔ‪ ٕٞ‬ث‪ٞ‬ى‪ 1.‬ىٍ ُٗب‪ٗ ٙ‬وبثٔ‪ ٠‬ثب ‪١َٝ٨ٛ‬ب‪ ٥‬ثٔ‪٧ٞٚ‬ي‪ ،‬ا‪ِٖٔٛ‬شب‪ً٘ ٙ‬ي ه‪ٞ‬ى ٍا‬
‫اُ ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هِام ىٍ‪٧‬ؾ ًَى‪ ،‬اٗب ىٍ ا‪ُٗ ٚ٧‬ب‪ ٝ ٙ‬ث‪ِٜ١ ٠‬بٕ هَ‪ٝ‬ع ‪ٙ‬ب‪ ٟ‬اُ ا‪َ٧‬ا‪َٗ٧ُٝ ،ٙ‬وشبٍ ا‪ِٖٔٛ‬شب‪ٙ‬‬
‫ىٕز ‪٧‬بٍ‪ ٥‬ث‪١ٍ ٠‬بهب‪ ٙ‬ىاى‪ ٝ ٟ‬ىٍ هجبّ آ‪ ٙ‬ا‪ٍ ٝ‬ا سجي‪ ْ٧‬ث‪ ٠‬كَى‪ٗ ٥‬شؼ‪٢‬ي ث‪ ٠‬ى‪ٓٝ‬ز ا‪ٔ٨ِٔٛ‬‬
‫‪ٞ٘ٛ‬ى‪ُِ .‬اٍٗ ا‪٧ٍٝ ٚ٧‬ياى ث‪ٍٞٝ ٠‬ر سَِٔاف‪ ،‬ىٍ ثلج‪ٞ‬ك‪ٕ ٠‬لَ ‪ٙ‬ب‪ ٟ‬ث‪ ٠‬اٍ‪ٝ‬دب‪ ،‬اُ ‪َ٥‬ف ‪َٗ٧ُٝ‬وشبٍ‬
‫ا‪ َِٕ« ٔ٨ِٔٛ‬دَٕ‪ »ٍٙٞٓ ٦‬ث‪ٜٓ ٠‬ي‪ ٙ‬إٍبّ ‪ٙ‬ي(‪٘١‬ب‪ :ٙ‬ثٍَ ‪ .)17-10‬اك٘ي‪ٙ‬ب‪ ٟ‬ثَا‪ ٥‬هج‪ّٞ‬‬
‫ٕلَ ‪٨ٛ‬بُٗ‪ٜ‬ي س‪ ٦ٜ٨٘٢‬ثَا‪ ٥‬كلظ كو‪ٞ‬م ه‪ٞ‬ى ث‪ٞ‬ى ‪ ٝ‬اُ آ‪ٛ‬ؼب ً‪١ٍ ٠‬بهب‪َٕ ٙ‬ىاٍ ٕذ‪ ٠‬ث‪ ٠‬ىاى‪ٙ‬‬
‫ا‪ ٚ٧‬س‪ٜ٨٘٢‬بر س٘ب‪ٛ ْ٧‬يا‪ٙ‬ز‪ٍ ٍٙٞٓ ،‬ا ‪ٝ‬إ‪ ٠٦‬هَاٍ ىاى‪ ٝ ٟ‬ا‪ ٝ‬ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪٨ٗ ٙ‬ب‪ٛ‬ؼ‪ٙ ،٦‬ب‪ٍ ٟ‬ا ٍا‪٦١‬‬
‫ث‪ ٠‬هَ‪ٝ‬ع اُ ً‪ًَ ٍٞٚ‬ى‪ .‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬سَِٔاف آٗي‪ ٟ‬إز(‪٘١‬ب‪ :ٙ‬سَِٔاف ٗ‪ٍٞ‬م‪ 29 :‬اًشجَ ‪: ).ٕ1923‬‬
‫«‪ َ٧ُٝ‬ػ‪ َٜ‬ىٍثبٍ‪ ٟ‬ىاى‪ ٙ‬س‪ٜ٨٘٢‬بر الُٕ ث‪ٙ ٠‬ب‪٨١ ٟ‬ـِ‪ ٠ٛٞ‬ا‪ٌٙ‬بّسَا‪ٌَٛ ٦ٙ‬ى‪.‬‬
‫ى‪ َُٝ٧‬ث‪ٙ ٚ٨‬ب‪ َ٧ُٝ ٝ ٟ‬ػ‪ٌٗ َٜ‬اًَاس‪ٍٞٝ ٦‬ر َُكز ً‪ ٚٗ ٠‬ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪٧ ٙ‬ي ٗ‪٨‬ب‪ٛ‬ؼ‪٦‬‬
‫ثب ث‪ٛ ٦ٔ٨ٗ٦‬بظَ آ‪ ٙ‬ث‪ٞ‬ىٕ‪ٍ ... .‬كشبٍ ‪ٙ‬ب‪ٍ ٟ‬هز ا‪ ِ٨ِٛ‬ث‪ٞ‬ى‪ٍ .‬كشبٍ ٍ‪١‬بهب‪ٗ ٙ‬ؼو‪ ّٞ‬ث‪ٞ‬ى‪... .‬‬
‫ٗ‪ ٚ‬كٌَ ٗ‪ ٌٖٜ٨‬ىهبٓز ٗ‪َُ ٚ‬ؿ‪ٛ ٠‬بٗؼو‪ ّٞ‬ث‪ٞ‬ى‪ٟ‬إز‪ٗ ،‬ؼ‪ٌ٢‬ا ؿ‪٢‬بٍ ‪ٛ‬ش‪٨‬ؼ‪ٞٔ٦ٗ ٠‬ة‬
‫ىا‪ٙ‬ش‪٠‬إز‪ٛ -4 ... :‬وٖز ‪ َ٧ُٝ‬ػي‪٧‬ي ٍا ‪ٖٛ‬جز ث‪ٗ ٠‬ب ٗشؼ‪٢‬ي ًَى‪ٟ‬إز‪ ٚٗ .‬ا‪ٜ٨٘٥‬ب‪ٙ‬‬
‫‪2‬‬
‫ىإٍ ً‪٘ٙ ٠‬ب اُ ا‪١ٝ ٚ٧‬غ ‪ٛ‬بٍا‪ٖ٨ٛ ٦١‬ش‪٨‬ي‪ٜٕ( ».‬ي‪)264/23397:‬‬
‫‪َٗ٧ُٝ‬وشبٍ ا‪ ٔ٨ِٔٛ‬ثي‪ًٖ ٙٝ‬ت اػبُ‪ ٟ‬اُ ى‪ٓٝ‬ز ىٍ ا‪ ٚ٧‬ػٖٔ‪ًَٙ ٠‬زًَى‪ ٝ ٟ‬ثبػض‬
‫ا‪ٜ٨٘٥‬ب‪ ٙ‬هب‪ َ٥‬اك٘ي‪ٙ‬ب‪١ٍ ٝ ٟ‬ب‪٧‬ز ا‪ ٝ‬ث‪ٕ ٠‬لَ ‪ٙ‬ي‪ .‬ا‪ٌٛ ٚ٧‬ش‪ٚٛ ٠‬ب‪ٙ‬ى‪ٜ١‬ي‪ ٟ‬س٘ب‪٘ٛ ْ٧‬ب‪ٜ٧‬يُب‪ٙ‬‬
‫ا‪ ٔ٨ِٔٛ‬ث‪ ٠‬سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز ‪ ٝ‬هيٍرُ‪١ٍ ٥َ٨‬بهب‪ ٙ‬إز‪ ٍٙٞٓ .‬ىٍ ا‪ٌٗ ٚ٧‬اًَ‪ ٟ‬ث‪ ٠‬ظب‪ َ١‬ثَا‪٥‬‬
‫ً٘ي ث‪ ٠‬اك٘ي‪ٙ‬ب‪٨ٍٕ ٝ ٟ‬ي‪ ٙ‬ا‪ ٝ‬ث‪ ٠‬ه‪ٞ‬إش‪٠‬اٗ ‪ًَٙ‬ز ‪ٞ٘ٛ‬ى‪ٗ ،‬لبى ٕ‪ٜ‬ي ‪ٚٛ‬ب‪٦ٗ ٙ‬ى‪١‬ي‪١ ،‬يف‬
‫ا‪ ٦ٔٝ‬ا‪ ٝ‬سبٗ‪ٜٗ ٚ٨‬بكغ ى‪ٓٝ‬ز ٗشج‪ٞ‬ع ه‪ٞ‬ى ث‪ٞ‬ى‪ .‬ثي‪ٙ ٌْٙ ٚ٧‬ب‪ ٟ‬كَٗب‪ٛ ٙ‬وٖز‪ٍ ٥َ٧ُٝ‬ا ث‪٠‬‬
‫ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬سٖٔ‪ًَ ٖ٨‬ى (ٕ‪ٜ‬ي‪264/23397 :‬؛ ثٍَ ‪.)16‬‬
‫دٔ اُ هَ‪ٝ‬ع اك٘ي‪ٙ‬ب‪ ٟ‬اُ ً‪ ،ٍٞٚ‬ىٍ ٕٖٔٔ‪ ٠‬اهياٗبس‪١ ٦‬يك٘‪ٜ‬ي ىٍ َٕإَ ً‪ ٍٞٚ‬ث‪٠ٔ٨ٕٝ ٠‬‬

‫‪.ٍ .1‬ى‪ :‬ثو٘ «سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ٥‬ى‪ ٍٟٝ‬كَٗب‪ٛ‬ي‪ ًْ ٦١‬ه‪ُٝ ٝ ٙٞٚ‬اٍر ػ‪١ٍ ،َٜ‬بهب‪َٕ ٙ‬ىاٍ ٕذ‪ »٠‬ىٍ ا‪ٗ ٚ٧‬وبٓ‪.٠‬‬
‫‪ٗ .2‬ش‪ ٚ‬ا‪ٜٕ ٚ٧‬ي ثََُكش‪ ٠‬اُ ٕ‪ٜ‬ي‪ ٥‬ىٍ ٗؼ٘‪ٞ‬ػ‪ ٠‬إ‪ٜ‬بى ‪ُٝ‬اٍر هبٍػ‪ ٠‬ا‪ ٔ٨ِٔٛ‬ث‪٘ٙ ٠‬بٍ‪ E10570 ٥ٟ‬إز‪.‬‬
 ‫‪‬‬ ‫سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬اُ ىٍُ‪١٥َ٨‬ب‪ ٥‬ىاهٔ‪ ٦‬سب سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز‪...‬‬

‫إٍبّ سَِٔاف‪ ،‬ا‪ٛ‬ش‪ٚ‬بٍ ٗوبٓ‪١٠‬ب‪ ٦٧‬ىٍ ٍ‪ُٛٝ‬بٗ‪١٠‬ب‪ٛ ،‬بٗ‪١٠‬ب ‪ ٝ‬ػَا‪ ٠٧‬ث‪ٗ ٠‬ؼٔٔ ‪ٕ ٝ‬ب‪ َ٧‬ى‪ٝ‬ا‪َ٧‬‬
‫ى‪ٓٝ‬ش‪ ٝ ٦‬هب‪ٌِٛٞٛ‬اٍ‪ ،٥‬ػي‪ٟ‬ا‪َ٥ ٥‬كياٍ «ػ٘‪٧ٍٞ٢‬ز» ىٍ ك‪٢‬ب‪٨ٕ ٥‬بٕ‪ ٦‬ا‪َ٧‬ا‪ٙ ٙ‬ي‪ٛ‬ي‪َ٥ .‬كياٍا‪ٙ‬‬
‫ػ٘‪٧ٍٞ٢‬ز اُ َٕإَ ً‪ ٍٞٚ‬ث‪ ٠‬س‪َ٢‬ا‪ٛ ٙ‬بٗ‪ ٝ ٠‬سَِٔاف إٍبًَّى‪ ٝ ٟ‬ه‪ٞ‬ا‪١‬ب‪ ٙ‬ثَهَاٍ‪ ٥‬كٌ‪ٗٞ‬ز‬
‫َٗىٗ‪ ٦‬ىٍ ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ث‪ٞ‬ى‪ٛ‬ي؛ اٗب ىٍ س‪َ٢‬ا‪ ٝ ٙ‬ىٍ ٗ‪٨‬ب‪ ٦١َُٝ ٙ‬اُ ‪٘ٛ‬ب‪ٜ٧‬يُب‪ٗ ٙ‬ؼٔٔ ٗوبٓلز‪١‬ب‪ ٦٧‬ثب‬
‫ا‪ٛ‬ي‪ ٠ٚ٧‬ػ٘‪٧ٍٞ٢‬ز ‪ٝ‬ػ‪ٞ‬ى ىا‪ٙ‬ز‪ .‬ا‪ َُٟٝ ٚ٧‬ث‪١ٍ ٠‬جَ‪٨ٕ ٥‬يكٖ‪ٗ ٚ‬يٍٓ ‪ ٝ‬ثَه‪ ٦‬ى‪ َِ٧‬اُ‬
‫ٍ‪ٝ‬كب‪ ٙٞ٨ٛ‬ث‪ٗ ٠‬وبٓلز ه‪ٞ‬ى ثب ػ٘‪٧ٍٞ٢‬ز اىاٗ‪٠‬ىاى‪ٛ‬ي(ٕ‪ٜ‬ي‪264/23397 :‬؛ ثٍَ ‪١ٍ .)12‬بهب‪ ٙ‬ثب‬
‫س‪ٞ‬ػ‪ ٠‬ث‪ٗ ٠‬وبٓلز ا‪ٙ‬وب‪ ٖ٢ٗ ٛ‬ثب ا‪ٞ١ٞٗ ٚ٧‬ع‪ ٦٥ ،‬ث‪٨‬ب‪٠٨ٛ‬ا‪ ٥‬إشلبى‪ ٟ‬اُ ‪ٝ‬اّ‪« ٟ‬ػ٘‪٧ٍٞ٢‬ز» ٍا‬
‫ٗ٘‪ٜٞ‬ع اػالًَٕى‪ ٝ ٟ‬ه‪ٞ‬ى ٍا ‪َ٘١‬ا‪ ٟ‬ثب ه‪ٍٝ َٚ‬كب‪٨ٛ‬ز ‪ٚٛ‬ب‪ٙ‬ىاى‪ .‬ا‪ ٚ٧‬ث‪٨‬ب‪ ٠٨ٛ‬دٔ اُ ٕلَ ٍئ‪-ٔ٨‬‬
‫آ‪ٍُٞ‬ا ث‪ ٠‬هٖ ىٍ س‪َ٢‬ا‪ٜٗ ٙ‬ش‪َٙٚ‬ي‪:‬‬
‫«‪ٜ٥ٞ٘١‬ب‪ -ٙ‬اَُؿ‪ ٠‬ث‪ ٠‬سؼَث‪ٗ ٠‬ؼٔ‪ٙ ٕٞ‬ي ً‪ ٠‬ا‪٨ٓٝ‬بء ى‪ٓٝ‬ز ‪٨١‬ؼ‪ٞ‬هز ‪ٛ‬جب‪٧‬ي ثب اكٌبٍ‬
‫ػبٗ‪١ ٠‬ي‪٧‬ز ‪ٗ ٝ‬وبٓلز ‪٘ٛ‬ب‪ٜ٧‬ي ‪ ٌٚ٨ٓ ...‬اُ ‪َ٥‬ف ى‪َِ٧‬ؿ‪ِ٧ ٙٞ‬ب‪َٗ ٠ٛ‬إ ‪ٖٔٗ ٝ‬ي‬
‫‪ٙ‬و‪ ٚٗ ٦ٞ‬اُ ا‪ ،ٍُٝ ٚ٨ٓٝ‬كلظ ‪ ٝ‬كَإز ػظ٘ز إالٕ ‪ ٝ‬إشوالّ ا‪َ٧‬ا‪ٍ ٝ ٙ‬ػب‪٧‬ز‬
‫ًبْٗ ٗ‪ٞ‬بٓق ٌٗ٘ٔز ‪ٔٗ ٝ‬ز ث‪ٞ‬ى‪ٖ١ ٝ ٟ‬ز ‪ٛ ٝ ...‬ظَ ث‪ ٠‬ا‪ ٠ٌٜ٧‬ىٍ ا‪ٞٗ ٚ٧‬هغ اكٌبٍ‬
‫ػبٗ‪ٗ ٠‬ش‪ٚ‬شز ‪ ٝ‬اً‪١‬ب‪ٞٚٗ ٙ‬ة َُى‪٧‬ي‪ٌ٢ٓ ... ٟ‬ا ىٍ ٗ‪ٞ‬هؼ‪ ٠ً٦‬ثَا‪ ٥‬س‪ٞ‬ى‪٧‬غ آهب‪٧‬ب‪ٙ‬‬
‫كؼغاالٕالٕ ‪ ٝ‬ػٔ٘ب‪ ٥‬اػالٕ ث‪ ٠‬ك‪َ٢‬ر ٗؼ‪ ٠ٗٞٞ‬ػ‪٢ٔ٨‬بٕالٕ ٗ‪َٚ‬ف ث‪ٞ‬ىٕ ثب‬
‫ٗؼظٖٓ‪ ٖ٢‬ىٍ ثبة د‪ٚ٨‬بٗي ً‪ ٦ٜٛٞ‬سجبىّ اكٌبٍ ‪ٞ٘ٛ‬ى‪ ٝ ٟ‬ثبالهَ‪ ٟ‬ؿ‪ٗ ٚ٨ٜ‬وش‪ ٦٢‬ىا‪ٖٛ‬شٖ‬
‫ً‪ ٠‬ث‪ ٠‬ػ٘‪ ٕٞ‬س‪٘ٛ ٠٨ٝٞ‬ب‪ ٖ٧‬ػ‪ٜٞ‬ا‪ ٙ‬ػ٘‪ٍ ٥ٍٞ٢‬ا ٗ‪ٞ‬ه‪ٞ‬ف ‪٘ٛ ...‬ب‪ٜ٧‬ي‪٘١( »... .‬ب‪)ٙ‬‬
‫ٍ‪١‬بهب‪ ٙ‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬اػالٗ‪ ِ٨ٛ ٝ ٠٨‬اػالٗ‪٠٨‬ا‪ ٠ً ٥‬ىٍ ُٗب‪ ٙ‬اػالٕ ا‪ٛ‬وَا‪ ٠ٖٕٔٔ ٟ‬هبػبٍ ٗ‪ٜ‬ش‪َٚ‬‬
‫ًَى‪ٞ٘١ ،‬اٍ‪ ٟ‬ا‪ٙ‬بٍ‪ ٟ‬ا‪ٛ ٥‬بٗلٖ‪ ٓٞ‬ث‪١ ٠‬ي‪٧‬ز هبػبٍ ثب ه‪ٞ‬إز ٗٔز ا‪َ٧‬ا‪ٍ ٙ‬ا ث‪٨‬ب‪ًَ ٙ‬ى‪ٙ .‬ب‪١‬ي‬
‫ا‪ٞ١ٞٗ ٚ٧‬ع‪ ،‬ػجبٍار اثشيا‪ ٦٧‬اػالٗ‪٠٨‬ا‪ ٠ً ٥‬ىٍ ثبال ًًَ‪ٙ‬ي‪ٗ ِ٨ٛ ٝ ٟ‬ش‪ ٚ‬اػالٗ‪٠٨‬ا‪ ٥‬إز ً‪٠‬‬
‫ث‪ ٠‬ػ‪٢‬ز ىٍ ىٕز َُكش‪ ٚ‬كٌ‪ٗٞ‬ز ٗ‪ٞ‬هز ثَا‪ٔٗ ٥‬ز ا‪َ٧‬ا‪ٜٗ ٙ‬ش‪ًَ َٚ‬ى‪ٟ‬إز‪ .‬ىٍ ٗش‪ٚ‬‬
‫اػالٗ‪٠٨‬ا‪ ٠ً ٥‬دٔ اُ آـب‪ٜ٦ٕٔ ٥‬ز هبػبٍ ‪ ٝ‬هَ‪ٝ‬ع ‪٨ٓٝ‬ؼ‪٢‬ي‪ٗ ،‬ل٘يكٖ‪َُ٨ٗ ٚ٨‬ا‪ ،‬اُ ً‪ٍٞٚ‬‬
‫ا‪ٛ‬ش‪ٚ‬بٍ ‪٧‬بكز ث‪ ٠‬ا‪ٌٛ ٚ٧‬ش‪ ٠‬ا‪ٙ‬بٍ‪ٟٙ‬ي‪ٔٗ ٠ً ٟ‬ز ا‪َ٧‬ا‪ٖٛ ٙ‬جز ث‪ ٠‬كٌ‪ٗٞ‬ز هبػبٍ اظ‪٢‬بٍ س‪ٜ‬لَ ‪ٝ‬‬
‫ا‪ِٛ‬ػبٍ ٗ‪ًٜٜ٦‬ي ‪ ٝ‬اكٖبٕبر ٗٔ‪ ٦‬ىٍ ٗوبثْ ا‪ ٚ٧‬كٌ‪ٗٞ‬ز إز (ٕ‪ٜ‬ي‪264/23397 :‬؛ ثٍَ ‪.)20‬‬
‫ىٍ ‪ٛ ٠٘٨ٛ‬وٖز ٕبّ ‪1304‬م‪ .‬اك٘ي‪ٙ‬ب‪ ٟ‬ه‪ٞ‬إشبٍ ثبُُ‪ٚ‬ز ٗؼيى ث‪ٙ ًٍٞٚ ٠‬ي (ٕ‪ٜ‬ي‪:‬‬
‫‪264/23397‬؛ ثٍَ ‪ .)25-20‬ا‪ ٚ٧‬ىٍه‪ٞ‬إز ‪ ٝ‬س٘ب‪ ْ٧‬اك٘ي‪ٙ‬ب‪ٗ ٟ‬ج‪ ٦ٜ‬ثَ ثبُُ‪ٚ‬ز ث‪ ٠‬ا‪َ٧‬ا‪ٙ‬‬
‫سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ ٝ ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪1402‬‬ ‫‪‬‬

‫ٗ‪ٞ‬ػت ا‪٧‬ؼبى ىٍُ‪ ٝ ٥َ٨‬س‪ٜٚ‬غ ٗ‪٨‬ب‪ٞٗ ٙ‬اكوب‪ٗ ٝ ٙ‬وبٓلب‪ُٚ ٙ‬ز (‪٘١‬ب‪١ٍ .)ٙ‬بهب‪ ٠ً ٙ‬ىٍ ا‪ٚ٧‬‬
‫ُٗب‪ ٙ‬ػب‪ِ٧‬ب‪ ٘١‬ث‪ ٘٨‬اُ د‪ ٘٨‬سظج‪٨‬ز ‪ٙ‬ي‪ٟ‬ث‪ٞ‬ى‪ ،‬ىٍ ا‪ ٚ٧‬ه‪ ٛٞٞ‬اػالٗ‪٠٨‬ا‪ٜٗ ٥‬ش‪ًَ َٚ‬ى‪ .‬ىٍ ا‪ٚ٧‬‬
‫اػالٗ‪٧ ٠٨‬ي ثبٍ ى‪ َِ٧‬سؼبٍ‪ ٟ‬ىٍ ث‪٨‬ب‪ ٝ ٙ‬ى‪٧‬يُب‪ ٟ‬ا‪ ٝ‬ى‪٧‬ي‪ٞٙ٦ٗ ٟ‬ى‪ .‬سـ‪ َ٨٨‬ث‪٨‬ب‪١ٍ ٙ‬بهب‪ ٠ً ٙ‬اُ‬
‫ُٗب‪٨ٍٕ ٙ‬ي‪ ٙ‬ث‪ُٝ ٠‬اٍر ػ‪ َٜ‬آؿبُ ‪ٙ‬ي‪ٟ‬ث‪ٞ‬ى‪ ،‬ىٍ اػالٗ‪٠٨‬ا‪ ٠ً ٥‬ىٍ ه‪ ٛٞٞ‬ه‪ٞ‬إش‪ٙ ٠‬ب‪ٜٗ ٟ‬ش‪َٚ‬‬
‫ًَى ‪ٞ٢ٚٗ ِ٨ٛ‬ى إز‪ .‬ىٍ ا‪ٕ ٚ٧‬و‪ٜ‬ب‪١ٍ ٙ‬بهب‪ ،ٙ‬ث‪٦‬سلب‪ٝ‬س‪ٖٛ ٦‬جز ث‪ٙ ٠‬ب‪ ٝ ٟ‬كؼبٓ‪٨‬ز‪١‬ب‪ ٥‬ا‪ٝ ٝ‬‬
‫‪ ِ٨ٛ‬ا‪ٜ٨٘٥‬ب‪ ٙ‬اُ ػب‪ِ٧‬ب‪ ٟ‬ؿ‪ٗ َ٨‬شِِّٓ ه‪ٞ‬ى ى‪٧‬ي‪ٞٙ٦ٗ ٟ‬ى ‪ ٝ‬ا‪ٔ٦ٗ ٚ٧‬ت ىٍ ا‪ ٚ٧‬ثو٘ اُ اػالٗ‪٠٨‬‬
‫‪٘ٛ‬ب‪٧‬ب‪ ٙ‬إز‪:‬‬
‫«‪ٞٗ ٚٗ ...‬هؼ‪٨‬ز ه‪ٞ‬ى ٍا ىٍ ٌٗ٘ٔز ٗ‪ ٖ٢‬سَ اُ ا‪٨ٗ ٚ٧‬يا‪ ٠ً ٖٛ‬ث‪ ٠‬ا‪ٍ ٚ٧‬كز‪ٝ‬آٗي‪١‬ب‬
‫‪ٝ‬هغ ‪ ٝ‬ا‪٨٘١‬ش‪ ٦‬ىاى‪٧ ٝ ٟ‬ب آ‪ ٠ٌٛ‬س‪٘١ٞ‬بر ػبى‪ ٥‬ثش‪ٞ‬ا‪ٛ‬ي ىٍ اًٍب‪ ٙ‬آ‪ٍٕٞ ٙ‬ه‪ ٦‬اكياص‬
‫‪٘ٛ‬ب‪٧‬ي‪»... .‬‬
‫‪ ٟٞ٨ٙ‬ث‪٨‬ب‪١ٍ ٙ‬بهب‪َٕ ٙ‬ىإٍذ‪ٕ ٝ ٠‬ذٔ ٍ‪١‬بهب‪ٍ ٙ‬ئ‪ٔ٨‬آ‪ٍُٞ‬اء ثب آ‪ٛ‬ـ‪ ٠‬ىٍ ث‪٨‬ب‪ٛ‬بر ٍئ‪ٔ٨‬‬
‫ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬هِام ٗ‪ٚ‬ب‪١‬ي‪ٙ٦ٗ ٟ‬ي‪ٌٖ٧ ،‬ب‪ٛ ٙ‬ج‪ٞ‬ى‪ .‬ا‪ ٚ٧‬ث‪٨‬ب‪ٛ‬بر ‪ٛ‬وٖز كٌ‪ٗٞ‬ز ٍا ‪ٚٛ‬ب‪َُ ٠ٛ‬كز‪،‬‬
‫ٕذٔ ث‪ ٠‬ػَا‪٧‬ي ‪٦ٗ ٝ‬ج‪ٞ‬ػبر ٍٕ‪٨‬ي ‪ ٝ‬دٔ اُ آ‪َٗ ٙ‬ىٕ ‪ ِ٨ٛ‬ثب ٓل‪ ٦ٜ‬س‪٢‬ي‪٧‬يآٗ‪ٗ ِ٨‬وب‪٥‬ت ‪٥ٝ‬‬
‫‪ٙ‬ي‪ٛ‬ي‪ .‬ث‪ ٠‬ػ‪ٜٞ‬ا‪ٗ ٙ‬ظبّ ىٍ ػَ‪٧‬ب‪ٗ ٙ‬وبثٔ‪ ٠‬ثب ‪٨ٙ ٍٗٞٙ‬ن هِػْ ىٍ ه‪ُٕٞ‬شب‪ ٝ ٙ‬دٔ اُ ٍكغ آ‪ٙ‬‬
‫اػالٗ‪٠٨‬ا‪ٜٗ ٥‬ش‪ٙ َٚ‬ي ً‪ ٠‬ىٍ آ‪ ٙ‬ث‪َٝ ٠‬اكز ث‪٨‬ب‪ ٙ‬ىا‪ٙ‬ز‪:‬‬
‫«‪ٛ ...‬ظَ ث‪ ٠‬ا‪ ٚٗ ٠ٌٜ٧‬ػِ ‪ٙ‬و‪ ٜ‬هِػْ ى‪ٍ ٥َِ٧‬ا ٗو‪ٜٙ٦٘ٛ َٞ‬بٕٖ سب ُٗب‪٠ٌ٨ٛ‬‬
‫اػال‪ ٍٗٞ٧ ٙ‬ىاى‪ٟٞٚٛ‬ى ‪٧ َ١‬ي اُ اسجبع هِػْ ‪ ٖ١‬ث‪٨‬ب‪ٜ٧‬ي د‪ٜ‬ب‪ٜ١‬ي‪ ٟ‬ث‪ ٠‬ه‪ ٙٞٚ‬ث‪ٛٞٚ‬ي‬
‫ٗ‪ ٚ‬اُ سو‪ٕ َ٨ٞ‬بثو‪ ٠‬آ‪٢ٛ‬ب ‪َٝ‬ف ‪ٛ‬ظَ ٗ‪ ٝ ٌٖٜ٨‬ث‪ٛ ٠‬ظَ َٕدَٕش‪ ٦‬ث‪ ٠‬ا‪ِٛ ٝ‬ب‪ ٟ‬ه‪ٞ‬ا‪ٖ١‬‬
‫ًَى ‪ ٦ٓٝ‬اَُ اػال‪ ٙ‬ك٘ٔ‪ ٍٗٞ٧ ٝ ٠‬ىاى‪ٟٙ‬ي‪ ًٔ َ١ ،‬ثَ ‪١‬ي ه‪ ٙٞٚ‬إٔل‪ ٠‬ىٍ ىٕز‬
‫ىا‪ٙ‬ش‪٠‬ثب‪ٙ‬ي ىٍ ٍى‪٧‬ق ه‪ٞ‬ى هِػْ ٗلٖ‪ٞ‬ة ‪ ٝ‬ػِا‪ ٥‬ا‪ ٝ‬كو‪ ٍَٗ ٤‬ه‪ٞ‬ا‪١‬ي ث‪ٞ‬ى‪،‬‬
‫‪(»...‬ػٔ‪ ٦‬آج‪)42 :1350 ،َٞ‬‬

‫وتیجٍ‬
‫ثـٍَٕ‪ ٝ ٦‬سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬ىٍ ى‪ٍٞٗ ٍٟٝ‬ى ‪ٛ‬ظَ ٗؤٓل‪١٠‬ب‪٧ُ ٥‬ـبى‪ ٥‬ىٍثـبٍ‪ٟ‬‬
‫ى‪٧‬يُب‪١ٟ‬ب‪ ٥ٝ ٥‬اُ ‪ٛ‬ظبٕ ٕ‪٨‬بٕ‪ ٝ ٦‬اػش٘بػ‪ ٦‬ا‪٧‬ـَا‪ ٙ‬اٍائـ‪٦ٗ ٠‬ى‪١‬ي‪ .‬دٔ اُ ثٍَٕ‪ ٦‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪٥‬‬
‫ٍ‪١‬بهب‪ٖ٢ٗ ،ٙ‬سَ‪ٌٛ ٚ٧‬بس‪ ٠ً ٦‬ىٍ اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ٥ٝ ٥‬ى‪٧‬ي‪ٛٞٙ٦ٗ ٟ‬ي‪ ،‬ثَ سـ‪ٍ َ٨٨‬كشبٍ ٕ‪٨‬بٕ‪ٝ ٦‬‬
 ‫‪‬‬ ‫سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬اُ ىٍُ‪١٥َ٨‬ب‪ ٥‬ىاهٔ‪ ٦‬سب سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز‪...‬‬

‫كٌَ‪ ٥ٝ ٥‬ىالٓز ىاٍ‪ٛ‬ي‪ِٜ١ .‬بٗ‪١ٍ ٠ً ٦‬بهب‪ ٙ‬كَٗب‪ٛ‬ي‪ ٦١‬ه‪ٞ‬ا‪ ٥‬هِام ٍا ثَػ‪٢‬ي‪ٟ‬ىا‪ٙ‬ز ه‪ٞ‬ى ٍا‬
‫هبىٕ ‪ٙ‬ب‪ٔٗ ٝ ٚ٥ٝ ،ٟ‬ز ٗ‪٦‬ىا‪ٖٛ‬ز‪ .‬ا‪ ٝ‬دٔ اُ ا‪ٛ‬ؼبٕ ً‪ٞ‬ىسب ىٍ اػالٗ‪٠٨‬ا‪ ٥‬ث‪٨‬ب‪ًَ ٙ‬ى ً‪ ٠‬ه‪ٞ‬ي ا‪ٝ‬‬
‫سٖو‪ َ٨‬س‪َ٢‬ا‪ٛ ٙ‬ج‪ٞ‬ى‪ٟ‬إز‪ ،‬ؿَاً‪ ٠‬ا‪ٗ َ٢ٙ ٚ٧‬لْ ك‪ٙ ٍٞ٢‬ب‪ٍٞٗ ٟ‬ى سأ‪٨٧‬ي ‪ ٝ‬ك٘ب‪٧‬ز ٗؼٔٔ ‪ٝ‬‬
‫هب‪ٗ ٙٞٛ‬ويٓ إبٕ‪ ٦‬إز‪ .‬اٗب دٔ اُ ثَا‪ٛ‬ياُ‪ ٥‬هبػبٍ ‪ ٝ‬ىٕز‪٧‬بث‪ ٦‬ث‪ٗ ٠‬وبٕ ٕٔ‪ٜ٦‬ز ىٍ ث‪٨‬ب‪-٠٨ٛ‬‬
‫ا‪ ٥‬ى‪ َِ٧‬اػالٕ ًَى ً‪ ٠‬ػبْٗ ا‪ًٞ ٦ٔٝ‬ىسب‪ ٥‬إل‪ٜ‬ي ‪ 1299‬ث‪ٞ‬ى‪ٟ‬إز ‪ ٝ‬س٘بٕ ٖٗئ‪٨ٓٞ‬ز آ‪ٍ ٙ‬ا‬
‫ث‪ ٠‬ػ‪٢‬ي‪َُ ٟ‬كز ‪ ٝ‬ث‪ ٠‬ا‪ ٚ٧‬ػْ٘ اػشَاف ًَى‪ .‬ا‪ ٚ٧‬اػالٗ‪ٙ ٠٨‬ب‪ِٛ‬ى‪ ٍُٝ ٟ‬دٔ اُ س‪ ْ٨ٌٚ‬اٍس٘‬
‫‪ ٚ٧ٞٛ‬ا‪َ٧‬ا‪ ٝ ٙ‬ىٍ ٕبَِٓى ً‪ٞ‬ىسب‪ 1299 ٥‬ا‪ٛ‬ش‪ٚ‬بٍ ‪٧‬بكز‪ .‬اُ ى‪ َِ٧‬سـ‪َ٨٨‬ار ٍكشبٍ‪٦ٗ ،٥ٝ ٥‬س‪ٞ‬ا‪ٙ‬‬
‫ث‪ ٠‬سؼبْٗ ‪ ٝ‬سوبثْ ‪ ٥ٝ‬ثب َٗىٕ ا‪ٙ‬بٍ‪ًَ ٟ‬ى‪ .‬ىٍ اػالٗ‪٠٨‬ا‪ ٠ً ٥‬دٔ اُ ا‪ٛ‬ؼبٕ ً‪ٞ‬ىسب‪1299 ٥‬‬
‫ٗ‪ٜ‬ش‪ُٚ َٚ‬ز‪١ ،‬يف ا‪ ٦ٔٝ‬اُ ا‪ ٚ٧‬كًَز ٍا ا‪ٝ‬الف ا‪١ٝ‬بع ٕ‪٨‬بٕ‪ ،٦‬اػش٘بػ‪ ٝ ٦‬اهش‪ٞ‬بى‪٥‬‬
‫ثَٗ‪َ٘ٙ٦‬ى ‪ ٝ‬سأً‪٨‬ي ٗ‪ًٜ٦‬ي ً‪ ٠‬ىٍ كٌ‪ٗٞ‬ز آ‪ٜ٧‬ي‪ ٟ‬ػال‪ ٟٝ‬ثَ كو‪ٞ‬م ٖٗب‪َٗ ٥ٝ‬ىٕ ا‪َ٧‬ا‪ ،ٙ‬كو‪ٞ‬م‬
‫ُ‪َٗ ٝ ٙ‬ى ىٍ آ‪ٌٖ٧ ٙ‬ب‪ ٙ‬إز‪ ،‬ث‪ ٠‬ث‪٨‬زآ٘بّ هي‪٠ٙ‬ا‪ٝ ٥‬اٍى ‪ٞٙ٦٘ٛ‬ى‪ ،‬إالٕ ‪ ٝ‬ثب‪١ٍٝ‬ب‪َٗ ٥‬ىٕ‬
‫ىٍ ه‪٦٘ٛ َ٦‬اكشي ‪ٔٗ ِ٨ٛ ٝ‬ز اُ كن آُاى‪ ٥‬ثَه‪ٍٞ‬ىاٍ ٗ‪ٛٞٙ٦‬ي‪ .‬اٗب دٔ اُ ىٕز‪٧‬بث‪ ٦‬ث‪ ٠‬هيٍر‪،‬‬
‫ثَه‪ ٦‬اُ ‪ٝ‬ػي‪١ٟ‬ب‪٨ٕ ٥‬بٕ‪ ٝ ٦‬اػش٘بػ‪ ٦‬ا‪ٗ ٝ‬لون ‪ٚٛ‬ي‪ ،‬كش‪ٍ ٦‬كشبٍ ٕ‪٨‬بٕ‪ ٥ٝ ٦‬ثب ٗ‪ٍٜٞ‬آلٌَا‪،ٙ‬‬
‫ٗ‪٦‬ج‪ٞ‬ػبر ‪٢ٛ ٝ‬بى‪١‬ب‪٨ٕ ٥‬بٕ‪ ٦‬ثَآٗي‪ ٟ‬اُ ٗ‪٨٥َٝٚ‬ز ٗـب‪ٝ َ٧‬ػي‪١ٟ‬ب‪ ٦٧‬ث‪ٞ‬ى ً‪ ٠‬د‪ٚ٨‬شَ ىٍ اػالٗ‪٠٨‬‬
‫ه‪ٞ‬ى ث‪ ٠‬آ‪ ٙ‬ا‪ٙ‬بٍ‪ًَ ٟ‬ى‪ٟ‬ث‪ٞ‬ى‪ .‬ىٍكبٓ‪ ٠ٌ٨‬ا‪ ٝ‬ه‪ٞ‬ى ٍا ٗياكغ ٗٔز ‪ ٝ‬كبٗ‪ ٦‬آٍاٗ٘ ‪ٍ ٝ‬كب‪ ٟ‬آ‪ٛ‬ب‪ٗ ٙ‬ؼَك‪٦‬‬
‫ٗ‪ًَ٦‬ى‪ .‬ىٍ ‪ ٦ٌ٧‬اُ ‪ٛ‬وٖش‪ ٚ٨‬اهيإ‪١‬ب‪ ٥‬ه‪ٞ‬ى ىٍ ٗوبٕ ٍ‪٧‬بٕز ى‪ ٙٞ٧ِ٧ٞ٧‬هِام ‪ ٝ‬كَٗب‪ٛ‬ي‪ًْ ٦١‬‬
‫ه‪ٞ‬ا‪ ،‬ثب ا‪ٛ‬ش‪ٚ‬بٍ اػالٗ‪٠٨‬ا‪ ٥‬ىٕش‪ ٍٞ‬كٌ‪ٗٞ‬ز ‪ٛ‬ظبٗ‪ٜٞ٘ٗ ،٦‬ػ‪٨‬ز ا‪ٛ‬ش‪ٚ‬بٍ ٍ‪ُٛٝ‬بٗ‪١٠‬ب ‪ ٝ‬اػبُ‪ ٟ‬ا‪ٛ‬ش‪ٚ‬بٍ‬
‫ٗ‪ ٣َٝٚ‬ىٍ آ‪ٜ٧‬ي‪ٜٞ٘ٗ ِ٨ٛ ٝ ،ٟ‬ػ‪٨‬ز اػش٘بع ث‪ ٘٨‬اُ ٕ‪ٛ ٠‬لَ ىٍ ٗ‪ٜ‬بُّ ‪ٜٗ ٝ‬ب‪٥‬ن ٗوشٔق ٍا ‪ٝ‬بىٍ‬
‫‪ٞ٘ٛ‬ى ً‪ ٠‬ا‪ٞٗ ٚ٧‬اٍى ٗ‪ٞ‬ػ‪ٞ‬ى ىٍ اػالٗ‪١٠٨‬ب ث‪ ٠‬ه‪ٞ‬ث‪ َ٨ٕ ٦‬سـ‪َ٨٨‬ار ٕ‪٨‬بٕ‪١ٍ ٦‬بهب‪ ٙ‬ىٍ ٍ‪ٛٝ‬ي‬
‫ٍٕ‪٨‬ي‪ ٙ‬ث‪ ٠‬اٍ‪ ٠ٌ٧‬هيٍر ٍا ‪ٚٛ‬ب‪٦ٗٙ‬ى‪١‬ي‪ .‬ىٍ ثَه‪ٍٞ‬ى ثب ػ‪ٜ‬ج٘‪١‬ب‪ ٥‬اػش٘بػ‪٨ٕ ٝ ٦‬بٕ‪ ٦‬ا‪ٚ٧‬‬
‫ى‪ ،ٍٟٝ‬ث‪ ْٟ٧ٝ ٠‬ػ‪ٜ‬ج٘ ػ‪ ٝ ِْٜ‬دٖ‪٨‬ب‪ٍ ،ٙ‬كشبٍ ‪ٌَ٧ٍٝ ٝ‬ى ‪ ٥ٝ‬ثب ه‪ٛٞٚ‬ز ‪ًَٕٞ ٝ‬ة ‪َ٘١‬ا‪ ٟ‬ث‪ٞ‬ى‪ .‬اُ‬
‫ٗ‪ٜ‬ظَ ا‪ ٝ‬ا‪ ٚ٧‬ػ‪ٜ‬ج٘‪١‬ب ثٖشَٕبُ اهشالّ ىٍ ٕبهشبٍ ٕ‪٨‬بٕ‪ ،٦‬اػش٘بػ‪ ٝ ٦‬اهش‪ٞ‬بى‪ٗ ٥‬لٔ‪٦ٔٗ ٝ ٦‬‬
‫ث‪ٞ‬ى‪ٟ‬ا‪ٛ‬ي‪ .‬سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ٚٛ ٥ٝ ٥‬ب‪٦ٗٙ‬ى‪١‬ي ً‪ ٠‬ا‪ ٝ‬ىٍ ثَه‪ٍٞ‬ى ثب ٍ‪١‬جَا‪ ٙ‬ا‪ ٚ٧‬ػ‪ٜ‬ج٘‪١‬ب كب‪َ١‬‬
‫ث‪٘ٗ ٠‬ب‪ٙ‬بر ‪ٛ‬ج‪ٞ‬ى‪ ٝ ٟ‬ه‪ٞ‬ا‪١‬ب‪ ٙ‬ا‪٥‬بػز ث‪٦‬ؿ‪ ٝ ٙٞ‬ؿَا‪ ٥‬آ‪ٛ‬ب‪ ٙ‬ث‪ٜٗ ٠‬ظ‪ ٍٞ‬ا‪٧‬ؼبى ‪ٛ‬ظٖ ىٍ َٕإَ‬
‫ً‪ ٍٞٚ‬ثـ‪ٞ‬ى‪ٟ‬إز‪ .‬اُ ٕ‪ ٥ٞ‬ى‪٧‬ـَِ اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ٥ٝ ٥‬ىٍ ى‪ٍٝ‬ا‪ٛ ٙ‬وٖز‪ٚٛ ِ٨ٛ ٥َ٧ُٝ‬ب‪ٙ‬ى‪ٜ١‬ي‪ٟ‬‬
‫ػ‪٢‬زُ‪ ٥َ٨‬ا‪ ٝ‬ىٍ هج‪ٞ٘ٛ ٠٢‬ى‪ ٙ‬هيٍر ثـ‪ٞ‬ى‪ٟ‬إز‪ ٥ٝ .‬ىٍ ى‪ٍٝ‬ا‪ ٙ‬ى‪ٕٝ‬بٓ‪ٛ ٠‬وٖز‪ ٥َ٧ُٝ‬ثب س‪ٞ‬ػ‪٠‬‬
‫سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ ٝ ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪1402‬‬ ‫‪‬‬

‫ث‪ ٠‬اهياٗبس‪ ٠ً ٦‬ىٍ ػ‪٢‬ز ُٖشَٗ ‪ٛ‬ظٖ ‪ ٝ‬اٗ‪٨ٜ‬ز ‪ ِ٨ٛ ٝ‬ا‪٧‬ؼبى ُٗ‪ ٠ٜ٨‬ثَا‪ ٥‬اٍس٘ ‪ ٚ٧ٞٛ‬ا‪ٛ‬ؼبٕ‪-‬‬
‫ىاى‪ٟ‬ث‪ٞ‬ى‪ ،‬ثٖشَ سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز ٍا ثب س‪ٞ‬ػ‪ ٠‬ث‪١ٍ ٠‬ب‪٧‬ز ػ٘‪ ٦ٗٞ‬ىٍ ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬كَا‪ٞ٘ٛ ٖ١‬ى‪ ٠ً ،‬ا‪ٌٛ ٚ٧‬ش‪٠‬‬
‫ىٍ سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪ ٥ٝ ٥‬ى‪٧‬ي‪ٞٙ٦ٗ ٟ‬ى‪.‬‬
 ‫‪‬‬ ‫سلٔ‪ ْ٨‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬اُ ىٍُ‪١٥َ٨‬ب‪ ٥‬ىاهٔ‪ ٦‬سب سـ‪ٜ٦ٕٔ َ٨٨‬ز‪...‬‬

‫مىابع ي مآخذ‬
‫کتابَا‬
‫‪ ‬آ‪ٝ‬ل‪ٍ ٦‬اٗ‪ ،٥َِٗ٢‬ك٘ياهلل ‪ٚ٥ٝ ٝ‬ى‪ٕٝ‬ز‪ ،‬ؿالَٗ‪١‬ب (‪ ،)1383‬عزدار عپٍ ي فزيپاؽی ديدمان‬
‫قاجار‪َ٨ٙ ،‬اُ‪٧ٞٛ ،‬ي ‪َ٨ٙ‬اُ‪.‬‬
‫آ‪ ،٥ٍٝ‬د‪٨‬شَ (‪ ،)1390‬تاریخ کمبزیج‪ :‬تاریخ ایزان ديرٌ پُلًی اس رضاؽاٌ تا اوقالب اعالمی‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫سَػ٘‪َٗ :٠‬س‪ ٦٢‬طبهت كَ‪ ،‬ىكشَ ‪ 2‬اُ ػٔي ‪ ،7‬ؿبح ى‪ ،ٕٝ‬س‪َ٢‬ا‪.ْ٨ٛ ،ٙ‬‬
‫آج‪ ،٥َٞ‬ػٔ‪ ،)1350( ٦‬یادداؽتَای اعلیحضزت رضاؽاٌ کبیز در سمان ریاعت الًسرائی ي‬ ‫‪‬‬
‫فزماوذَی کل قًا‪ ،‬سَػ٘‪َ٢ٙ :٠‬إ ًَ‪ ،ٞٔ٘٧‬س‪َ٢‬ا‪ َٚٛ ،ٙ‬ثـٍَٕ‪١٦‬ب‪ ٥‬سبٍ‪٧‬و‪.٦‬‬
‫د‪ٜ‬ب‪ ،٦١‬ػجبٓ (‪ ،)1401‬گشارؽ ی اعىادی اس جىبؼ جىگل ي مذاخالت ريعیٍ ي ؽًريی در‬ ‫‪‬‬
‫ایزان‪ٍٙ ،‬ز‪ٕ ،‬ذ‪٨‬يٍ‪ٝ‬ى‪.‬‬
‫ٍائ‪ ،ٚ٨‬إ٘بػ‪ ،)1357( ْ٨‬قیام جىگل‪ ،‬س‪َ٢‬ا‪ ،ٙ‬ػب‪٧ٝ‬يا‪.ٙ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪٢ٙ‬جبُ‪ ،٥‬ػجياهلل (‪ ،)1396‬ظًُر ي عقًط علطىت پُلًی‪ ،‬ػٔي ى‪ ،ٕٝ‬س‪َ٢‬ا‪ ،ٙ‬ا‪ٛ‬ش‪ٚ‬بٍار‬ ‫‪‬‬
‫ا‪٥‬الػبر‪.‬‬
‫ؿ‪ ،)1385( َٓٝ٨ٕ ،٦ٜ‬ایزان‪ ،‬بزآمذن رضا خان‪ ،‬بزافتادن قاجار ي وقؼ اوگلیغیَا‪ ،‬سَػ٘‪٠‬‬ ‫‪‬‬
‫كٖ‪ً ٚ‬بٗ‪ٚ‬بى‪ ،‬س‪َ٢‬ا‪ ،ٙ‬ا‪ٛ‬ش‪ٚ‬بٍار ‪ٞٔ٨ٛ‬كَ‪ ،‬ؿبح ى‪.ٕٝ‬‬
‫كَا‪١‬ب‪ ،٦ٛ‬كٖ‪ ،)1385( ٚ‬ريسؽمار تاریخ معاصز ایزان (عًم اعفىذ ‪ ،)1311 - 1211‬ػٔي‬ ‫‪‬‬
‫ا‪ ،ّٝ‬س‪َ٢‬ا‪ٗ ،ٙ‬ؤٕٖ‪٦ٗ ٠‬بٓؼبر ‪ ٝ‬دْ‪١٘١ٝ‬ب‪٨ٕ ٥‬بٕ‪.٦‬‬
‫كوَا‪ ،٦٧‬اثَا‪ ،)1368( ٖ٨١‬عزدار جىگل‪ ،‬ؿبح ى‪ٝ‬اُى‪ ،ٖ١‬س‪َ٢‬ا‪ ،ٙ‬ػب‪٧ٝ‬يا‪.ٙ‬‬ ‫‪‬‬
‫ٗ‪َُ٨‬ا‪ٗ ،٦٧‬لٖ‪ ،)1394( ٚ‬تاریخچٍ بزیگاد ي دیًیشیًن قشاق (اس کلىل ديماوتًیچ تا میزپىج‬ ‫‪‬‬
‫رضاخان عًادکًَی)‪ ،‬س‪َ٢‬ا‪ ،ٙ‬ا‪ٛ‬ش‪ٚ‬بٍار ػٖٔ‪.‬‬
‫ٗ‪َُ٨‬ا ‪ٝ‬بٓق‪ ،‬ؿالٗلٖ‪ ،)1369( ٚ٨‬جىبؼ میزسا کًچک خان بىابز گشارػَای عفارت اوگلیظ‬ ‫‪‬‬
‫در تُزان‪ ،‬س‪َ٢‬ا‪ َٚٛ ،ٙ‬سبٍ‪٧‬ن ا‪َ٧‬ا‪.ٙ‬‬
‫ُ‪ٔ٨‬ي‪ٗ،‬ل٘يػٔ‪ ،)1371(٦‬تاریخ اوقالب جىگل(بٍ ريایت ؽاَذان عیىی)‪ٍٙ ،‬ز‪ ،‬ا‪ٛ‬ش‪ٚ‬بٍار‬ ‫‪‬‬
‫ُ‪ٌٔ٨‬ب‪.ٙ‬‬
‫‪ِ٧‬ىا‪َ٢ٕ ،٦ٛ‬اة (‪ ،)1395‬کًدتاَای ایزان‪ ،‬ؿبح ٕ‪ ،ٕٞ‬س‪َ٢‬ا‪ٗ َٚٛ ،ٙ‬ب‪.٦١‬‬ ‫‪‬‬
‫‪٧‬و‪٨ٌ٨‬ب‪( ٍِٞ٧َُ ،ٙ‬ث‪ ً٘ٙٞ ٠‬ثَُ‪ ٠٧ٝ‬ى‪ِ١‬ب‪ ،)1386( )ٙ‬ؽًريی ي جىبؼ جىگل‪ :‬یادداؽتَای‬ ‫‪‬‬
‫یک ؽاَذ عیىی‪ ،‬س‪َ٢‬ا‪ ،ٙ‬اهشَا‪.ٙ‬‬
‫سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ ٝ ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪1402‬‬ ‫‪‬‬

‫مقالٍَا‬
‫‪ ‬د‪ٜ‬ب‪ ،٦١‬ػجبٓ‪« ،‬سلٔ‪ٛ ٝ ْ٨‬وي ٍ‪ٌَ٧ٝ‬ى‪١‬ب‪َِ٨ٔٗ ٥‬ا‪ ٝ ٦٧‬سؼِ‪ٔ٥ ٠٧‬ج‪ ٦‬ىٍ ػ‪ٜ‬ج٘ ػ‪،»ِْٜ‬‬
‫فصلىامٍ مطالعات ملی‪.1401 ،3 ٗ ،‬‬
‫‪ ‬سجَ‪٨ِٛ٧‬ب‪ٗ ،‬ؼشج‪ٌَُٕٙ« ،٦‬ز ثَ‪ِ٧‬بى هِام»‪ ،‬کتاب ماٌ تاریخ ي جغزافیا‪ ،‬آًٍ ‪ ٝ‬ى‪ٗ ٥‬ب‪.1383 ،ٟ‬‬
‫‪٦ٍٕٓٞ ‬د‪َٗ ،ٍٞ‬س‪« ،٦٢‬إ‪ٜ‬بى‪ ًْٜٔ :‬دٖ‪٨‬ب‪ ٙ‬ىٍ ىاِٗ‪ ٠‬كبىط‪٠‬؛ إ‪ٜ‬بى‪ ٥‬ىٍثبٍ‪ٝ ٟ‬اهؼ‪ ٠‬هَإب‪ ٙ‬ىٍ‬
‫ٕبّ ‪ ،»1300‬تاریخ معاصز‪.1378 ،11 ٗ ،‬‬
‫‪٦ٕٔ ‬ب‪ُٙ‬اى‪ ٟ‬دٖ‪٨‬ب‪ ،ٙ‬كٖ‪ٜ٨‬ؼٔ‪ِٛ« ،٦‬ب‪ ٦١‬ى‪ َِ٧‬ث‪ُٛ ٠‬يُب‪ٗ ًْٜٔ ٦ٛ‬ل٘يسو‪ ٦‬دٖ‪٨‬ب‪ ،»ٙ‬آیىذٌ‪ٗ ،‬‬
‫‪.1360 ،7‬‬
‫‪٨٢ٙ ‬ي‪٧ ،٥‬ل‪« ،٦٨‬ثَ‪ِ٧‬بى هِام»‪ ،‬مجلٍ بزرعیَای تاریخی‪.1351 ،43 ٗ ،‬‬
‫‪ ‬ػجيٓ‪ ٦‬كَ‪ ،‬كَ‪٧‬ي‪ٗ« ،ٙٝ‬بػَا‪ ٥‬ػ٘‪ ٥ٍٞ٢‬ه‪ٞ‬ا‪١ٍ ٦١‬بهب‪ ،»ٙ‬مجلٍ آيیه‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍٕ‪ٝ 15 ٗ ،‬‬
‫‪.1385 ،16‬‬
‫‪ ‬ه‪ٞ‬بث‪ ،ًُِٟٞ ٦‬ػٔ‪ ٝ ْ٨‬ث‪ٚ٢‬ش‪ٗ ،٦‬ل٘يٍ‪١‬ب‪« ،‬ا‪١ٝ‬بع ىاهٔ‪ ٦‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ىٍ ػ‪ َٜ‬ػ‪٢‬ب‪ ٦ٛ‬ا‪ :ّٝ‬اُ ث‪٦‬‬
‫‪َ٥‬ك‪ ٦‬سب س‪ ْ٨ٌٚ‬ى‪ٓٝ‬ز ٗ‪ٞ‬هز ٗٔ‪ ،»٦‬پضيَؼ در تاریخ‪.1393 ،1 ٗ ،‬‬
‫‪ٗ ‬يى‪ٔ٢ٕ ،٥‬ؼٔ‪« ،٦‬د‪١ٍ ٠ٜ٨ٚ٨‬بهب‪ ٙ‬هجْ اُ ً‪ٞ‬ىسب»‪ ،‬تاریخ معاصز ایزان‪.1379 ،16 ٝ 15 ٗ ،‬‬
‫‪ٔٗ ‬يُاى‪ ،ٟ‬آ‪٢‬بٕ‪ٍٝ« ،‬ا‪٧‬ز إ‪ٜ‬بى‪ٛ ٥‬و٘ ٍ‪ ٥ٍٝٞٙ ٝ ٠٨ٕٝ‬ىٍ ثلَا‪ ٙ‬هل‪ ٦٦‬ػ‪ َٜ‬ػ‪٢‬ب‪ ٦ٛ‬ا‪ّٝ‬‬
‫ىٍ ا‪َ٧‬ا‪ ،»ٙ‬تاریخ اعالم ي ایزان‪.1394 ،25 ٗ ،‬‬
‫‪ٔٗ ‬يُاى‪ ،ٟ‬آ‪٢‬بٕ ‪ ٝ‬ك٘ب‪ً ،٦ٛ‬بَٗا‪« ،ٙ‬ثٍَٕ‪ ٦‬ػْٔ ثلَا‪١ٙ‬ب‪ ٥‬اػش٘بػ‪ ٦‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ىٍ ػ‪ َٜ‬ػ‪٢‬ب‪٦ٛ‬‬
‫ا‪ ّٝ‬ثب ‪ِٛ‬ب‪ ٟ‬ث‪٦ٗ ٠‬ج‪ٞ‬ػبر»‪ ،‬مطالعات تاریخی جىگ‪1399 ،1 ٗ ،‬‬
‫‪ٗ ‬الئ‪ ٦‬س‪ٞ‬ا‪ ،٦ٛ‬ػٔ‪١َ٨‬ب‪« ،‬سأٗٔ‪ ٦‬ىٍ سبٕ‪ ،ٔ٨‬س‪ٕٞ‬ؼ‪ٍ ٝ ٠‬كشبٍ ثَ‪ِ٧‬بى هِام ا‪َ٧‬ا‪-1917( ٙ‬‬
‫‪ ،»).ٕ1879‬مجلٍ فزَىگ‪.1384 ،56 ٗ ،‬‬
‫پایانوامٍ‬
‫‪٨َٛ٢ٗ -‬ب‪ ،‬اٗ‪ ،)1391( َ٨‬بزرعی تطبیقی وُضت جىگل ي قیام کلىل محمذتقی خان پغیان‪،‬‬
‫دب‪٧‬ب‪ٛ ٙ‬بٗ‪ٗ ٠‬و‪٦‬غ ًبٍ‪ٜٙ‬بٕ‪ ٦‬اٍ‪ٙ‬ي‪ َُٟٝ ،‬ا‪َ٧‬ا‪ٜٚٛ‬بٕ‪َُ( ٦‬ا‪ ٘٧‬سبٍ‪٧‬ن)‪ ،‬ىا‪ِٚٛ‬ب‪٨ُ ٟ‬ال‪.ٙ‬‬
‫مقالٍ آوالیه‬
‫‪ٗ -‬ؼي‪ٗ ،‬ل٘يهٔ‪« ،٦‬اػالٗ‪١٠٨‬ب‪١ٍ ٥‬بهب‪ ٙ‬دٔ اُ ً‪ٞ‬ىسب»‪ ،‬ثََُكش‪ ٠‬اُ ‪ٝ‬ثٖب‪٧‬ز ٗؤٕٖ‪٦ٗ ٠‬بٓؼبر‬
‫‪ ٝ‬دْ‪١٘١ٝ‬ب‪٨ٕ ٥‬بٕ‪ ،٦‬آىٍٓ‪.1399 ،„https://psri.ir/?id=mb10450y‟ :‬‬
  ...‫ز‬ٜ٦ٕٔ َ٨٨‫ سب سـ‬٦ٔ‫ ىاه‬٥‫ب‬١٥َ٨ٍُ‫ اُ ى‬ٙ‫بهب‬١ٍ ٥‫ب‬١٠٨ٗ‫ْ اػال‬٨ٔ‫سل‬

‫مقالٍ اوگلیغی‬
 Dailami, Peyman ]٦٘ٔ٧‫ ى‬ٙ‫[دْٗب‬, “The Bolsheviks and Jangali
Revolutionary Movement (1915-1920)”, Cahiers du Monde russe et
sovietique, XXXI (1), Janvier-Mars 1990, pp.43-60.
‫اعىاد‬
:ٙ‫َا‬٧‫ ا‬٦ٔٗ ٠ٛ‫ ًشبثوب‬ٝ ‫بى‬ٜٕ‫ ا‬ٙ‫ ٕبُٗب‬:٥ٍ‫يا‬٢ِٛ ْ‫ٗل‬
264/23397 :٦‫بث‬٧ُ‫ ثب‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
293/1477 :٦‫بث‬٧ُ‫ ثب‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
296/18311 :٦‫بث‬٧ُ‫ ثب‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
296/20678 :٦‫بث‬٧ُ‫ ثب‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
296/20964 :٦‫بث‬٧ُ‫ ثب‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
233/71 :٦‫بث‬٧ُ‫ ثب‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
340-6121 :٦‫بث‬٧ُ‫ ثب‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
:٠‫ٍ هبٍػ‬ٞٗ‫ُاٍر ا‬ٝ ٦ٕ‫ذٔ٘ب‬٧‫ن ى‬٧ٍ‫ سب‬ٝ ‫بى‬ٜٕ‫ ًَِٗ ا‬:٥ٍ‫يا‬٢ِٛ ْ‫ٗل‬
GH1333-42-115 :ٟ‫ي‬َٛٝ‫ د‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
GH1333-K42-P77 :ٟ‫ي‬َٛٝ‫ د‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
GH1333-K42-P114 :ٟ‫ي‬َٛٝ‫ د‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
GH1335-K43-P14 :ٟ‫ي‬َٛٝ‫ د‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
GH1335-K43-P62 :ٟ‫ي‬َٛٝ‫ د‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
GH1336-K43-P10 :ٟ‫ي‬َٛٝ‫ د‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
GH1337-K61-P4 :ٟ‫ي‬َٛٝ‫ د‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
GH1338-K44-P6 :ٟ‫ي‬َٛٝ‫ د‬٠ٕ‫ب‬ٜٙ 
‫سبٍ‪٧‬ن‪ٛ‬بٗ‪ ٤‬ا‪َ٧‬ا‪ ٙ‬ثؼي اُ إالٕ‪ٕ ،‬بّ ؿ‪٢‬بٍى‪٘ٙ ،ٖ١‬بٍ‪ ٝ ٦ٕ ٣‬ؿ‪٢‬بٍٕ‪ ،‬ث‪٢‬بٍ ‪1402‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ٜٙ ‬بٕ‪ ٠‬دَ‪ٛٝ‬ي‪GH1338-K47-P31 :ٟ‬‬

‫‪ٜٙ ‬بٕ‪ ٠‬دَ‪ٛٝ‬ي‪GH1339-K44-P21 :ٟ‬‬
‫‪ٜٙ ‬بٕ‪ ٠‬دَ‪ٛٝ‬ي‪GH1338-K27-P3 :ٟ‬‬
‫‪ٜٙ ‬بٕ‪ ٠‬دَ‪ٛٝ‬ي‪GH1338-K66-P1 :ٟ‬‬
‫ٗلْ ‪٢ِٛ‬ياٍ‪ :٥‬آٍ‪ ٞ٨ٙ‬إ‪ٜ‬بى ٗؤٕٖ‪٦ٗ ٠‬بٓؼبر سبٍ‪٧‬ن ٗؼب‪ َٝ‬ا‪َ٧‬ا‪:ٙ‬‬
‫‪٘ٙ ‬بٍ‪ ٟ‬آٍ‪ 21531 :ٞ٨ٙ‬م‬
‫‪٘ٙ ‬بٍ‪ ٟ‬آٍ‪ 21532 :ٞ٨ٙ‬م‬
‫‪٘ٙ ‬بٍ‪ ٟ‬آٍ‪ 21534 :ٞ٨ٙ‬م‬