วิชาวิทยาศาสตร์พื้นฐาน (ว22101) ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 2

นางสุรางค์รัตน์ เวติวัฒนา
ตาแหน่งครู วิทยฐานะครูชานาญการ
กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์
ตโรงเรี
ำแหน่ยงครู
นเมืวิอทงลี
ยฐำนะช ำนำญกำร
ประชาสามั คคี
สานักงานเขตพื้นที่การศึกษามัธยมศึกษา เขต 37
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ ก

คำนำ

ชุ ดกิ จกรรมการเรี ยนรู ้ รายวิชา วิทยาศาสตร์ รหัสวิชา ว21101 สาหรับนักเรี ยนชั้น

มัธยมศึ กษาปี ที่ 2 เรื่ อง ปฏิ กิริยาเคมี เล่ ม นี้ จัดขึ้ นตามสาระและมาตรฐานการเรี ยนรู ้ กลุ่ ม
สาระการเรี ยนรู ้วทิ ยาศาสตร์ ตามหลักสู ตรแกนกลางการศึกษาขันพื้นฐานพุทธศักราช 2551
ระดับชั้นมัธยมศึกษาตอนต้น ในสาระที่ 3 สารและสมบัติของสาร เมื่อนักเรี ยนได้ศึกษาชุ ด
กิจกรรมการเรี ยนรู ้น้ ี แล้ว จะช่วยเสริ มสร้างความรู ้ ความเข้าใจ สามารถสร้างองค์ความรู ้ดว้ ย
ตนเอง มีทกั ษะการสื บเสาะหาความรู ้ มีคุณธรรม จริ ยธรรม และคุณลักษณะอันพึงประสงค์
สามารถนาความรู ้ ทางวิทยาศาสตร์ ไปประยุกต์ใช้ในชี วิต ประจาวันได้ ดังนั้นชุ ดกิ จกรรม
การเรี ยนรู ้น้ ีจึงสามารถส่ งเสริ มและพัฒนาศักยภาพของนักเรี ยนได้เป็ นอย่างดี

ผูจ้ ดั ทาขอขอบพระคุณผูอ้ านวยการโรงเรี ยนเมืองลีประชาสามัคคี ผูเ้ ชี่ ยวชาญและ

บุ คคลที่ เกี่ ยวข้องทุ กท่านที่ ให้การสนับสนุ น ให้ความอนุ เคราะห์ ตรวจสอบ ให้คาปรึ กษา
แนะนา ให้กาลังใจ ผูจ้ ดั ทาหวังเป็ นอย่างยิ่งว่า ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้น้ ี จะเป็ นประโยชน์แก่
นัก เรี ยนและครู ผูส้ อน ส าหรับ การจัดกิ จกรรมการเรี ยนรู ้ เพื่ อพัฒ นาผูเ้ รี ยนให้บ รรลุ ตาม
เป้ าหมายและวัตถุประสงค์ของหลักสู ตรเป็ นอย่างดี

สุ รางค์รัตน์ เวติวฒั นา

สุ รางค์รัตน์ เวติวฒั นา

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
สุ รางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ ข

สำรบัญ

เรื่ อง หน้ ำ
คานา ก
สารบัญ ข
คาชี้แจง 1
คาแนะนาสาหรับนักเรี ยน 3
บทบาทของนักเรี ยน 4
ขั้นตอนการใช้ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้สาหรับนักเรี ยน 5
ขั้นตอนการดาเนิ นกิจกรรม 6
สาระ/ มาตรฐานการเรี ยนรู ้/ ตัวชี้วดั 7
สาระสาคัญ/ จุดประสงค์การเรี ยนรู ้ 8
แบบทดสอบก่อนเรี ยน 9
กระดาษคาตอบแบบทดสอบก่อนเรี ยน 12
ใบกิจกรรม 2.1 เรื่ อง ดูดีๆมีคาตอบ 13
แบบบันทึกกิจกรรม 2.1 เรื่ อง ดูดีๆมีคาตอบ 13
ใบกิจกรรม 2.2 เรื่ อง ปฏิกิริยาระหว่างโลหะแมกนี เซี ยมกับกรด 14
แบบบันทึกกิจกรรม 2.2 เรื่ อง ปฏิกิริยาระหว่างโลหะแมกนีเซี ยมกับกรด 16
ใบความรู ้ 2.1 เรื่ อง การเขียนสมการเคมี 20
ใบงาน 2.1 เรื่ อง การเขียนและดุลสมการเคมี 22
แบบบันทึกการเรี ยนรู ้หลังเรี ยน 2.1 เรื่ อง ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี 19
แบบทดสอบหลังเรี ยน 26
กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลังเรี ยน 30
บรรณานุกรม 31

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 1

คำชี้แจง

1. ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้แบบสื บเสาะหาความรู ้ 5 ขั้น เรื่ อง ปฏิกิริยาเคมี

รายวิชาวิทยาศาสตร์ 3 รหัสวิชา ว 22101 ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 2 มีเนื้ อหาสาระที่สอดคล้องกับ
หลัก สู ตรสถานศึกษาโรงเรี ยนเมืองลี ประชาสามัคคี ตามหลักสู ตรแกนกลางการศึ กษาขั้น
พื้นฐาน พุทธศักราช 2551 สาระที่ 3 สารและสมบัติของสาร ประกอบด้วย ชุ ดกิ จกรรมการ
เรี ยนรู ้วทิ ยาศาสตร์ จานวน 6 ชุด ดังนี้

ชุ ด ชื่ อชุ ดกิจกรรมกำรเรียนรู้ จำนวน

ที่ (ชั่วโมง)
1 การเกิดปฏิกิริยาเคมี 3
2 ปฏิกริ ิยำเคมีและสมกำรเคมี 3
3 มวล พลังงาน กับการเกิดปฏิกิริยาเคมี 3
4 ปั จจัยที่มีผลต่อการเกิดปฏิกิริยาเคมี 3
5 ปฏิกิริยาเคมีในชีวติ ประจาวัน 3
6 ปฏิกิริยาเคมีต่อสิ่ งมีชีวิตและสิ่ งแวดล้อม 3
รวม 18

2. ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้แบบสื บเสาะหาความรู ้ 5 ขั้น รายวิชา วิทยาศาสตร์ 3

รหัสวิชา ว22101 เรื่ อง ปฏิกิริยาเคมี ฉบับนี้ เป็ น ชุ ดที่ 2 ปฏิกริ ิยำเคมีและสมกำรเคมี
ใช้เวลาในการจัดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ท้ งั หมด 3 ชัว่ โมง

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 2

3. ส่ วนประกอบของชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ประกอบด้วย

3.1 คาชี้แจง
3.2 คาแนะนาในการใช้ชุดกิจกรรม
3.3 บทบาทของนักเรี ยน
3.4 แผนผังแสดงลาดับขั้นตอนการเรี ยนโดยใช้ชุดกิจกรรม
3.5 สาระ มาตรฐานการเรี ยนรู ้ ตัวชี้วดั และจุดประสงค์การเรี ยนรู ้
3.6 แบบทดสอบก่อนเรี ยน
3.7 กระดาษคาตอบแบบทดสอบก่อนเรี ยน
3.8 ใบงาน
3.9 ใบกิจกรรม
3.10 แบบบันทึกกิจกรรม
3.11 ใบความรู ้
3.12 แบบบันทึกการเรี ยนรู ้หลังเรี ยน
3.13 แบบทดสอบหลังเรี ยน
3.14 กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลังเรี ยน
3.15 บรรณานุกรม
4. ผูใ้ ช้ชุ ดกิ จกรรมนี้ ควรศึ กษาคาแนะนาในการใช้ชุดกิ จกรรมการเรี ยนรู ้ ก่อนใช้

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 3

คำแนะนำสำหรับนักเรียน

คำชี้แจง ให้นกั เรี ยนอ่านคาแนะนาให้เข้าใจก่อน ดังนี้

การใช้ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้แบบสื บเสาะหาความรู ้ 5 ขั้น เรื่ อง ปฏิกิริยาเคมี ให้เกิด

ประสิ ทธิ ภาพต่อการจัดกิจกรรมการเรี ยนการสอนได้อย่างสู งสุ ด นักเรี ยนควรปฏิบตั ิตาม
ขั้นตอน ดังนี้

1. ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้แบบสื บเสาะหาความรู ้ 5 ขั้น ชุดที่ 2 เรื่ อง ปฏิกิริยาเคมีและ

สมการเคมี ใช้เวลา 3 ชัว่ โมง
2. นักเรี ยนแบ่งกลุ่มๆ ละ 5-6 คน โดยคละนักเรี ยนในกลุ่มเป็ น 3 ระดับ คือ เก่ง
ปานกลาง และอ่อน
3. อ่านคาชี้แจง คาแนะนาการใช้ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ขั้นตอนการเรี ยน โดยใช้ชุด
กิจกรรมการเรี ยนรู ้ให้เข้าใจก่อนลงมือศึกษาชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้
4. ศึกษามาตรฐานการเรี ยนรู ้ ตัวชี้วดั และจุดประสงค์การเรี ยนรู ้
5. นักเรี ยนศึกษาและปฏิบตั ิกิจกรรมต่างๆ ตามชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ดังนี้
5.1 นักเรี ยนทาแบบทดสอบก่อนเรี ยน จานวน 10 ข้อ เพื่อตรวจสอบความรู ้พ้ืนฐาน
บันทึกผลคะแนนที่ได้ลงในแบบบันทึกคะแนน
6.1 นักเรี ยนส่ งผลงานหรื อชิ้นงานในการปฏิบตั ิกิจกรรม มีส่วนร่ วมในการนาเสนอ
ผลงาน และอภิปรายความรู ้
6.2 นักเรี ยนจะต้องร่ วมกิจกรรมในกลุ่ม ร่ วมแสดงความ และรับฟังความคิดเห็น
ของสมาชิกในกลุ่มด้วยความยินดี
6.3 นักเรี ยนทาแบบทดสอบหลังเรี ยน จานวน 10 ข้อ ซึ่งต้องทาแบบทดสอบ
หลัง เรี ยนได้ร้อยละ 80 ขึ้นไป จึงจะผ่านเกณฑ์ ถ้านักเรี ยนไม่ผา่ นตามเกณฑ์
ที่กาหนดให้ทบทวนเนื้ อหา แล้วให้ทาแบบทดสอบหลังเรี ยนอีกครั้ง

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 4

บทบำทของนักเรียน

1. ศึกษาตัวชี้วดั จุดประสงค์การเรี ยนรู ้ และขอบข่ายเนื้ อหารสาระให้เข้าใจ

2. นักเรี ยนศึกษาชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ล่วงหน้าก่อนที่จะทาการทดลอง หรื อปฏิบตั ิ
กิจกรรมต่างๆ เพื่อให้มีความรู ้ ความเข้าใจเกี่ยวกับจุดประสงค์ วัสดุ อุปกรณ์และ
สารเคมี วิธีทดลอง ข้อควรปฏิบตั ิใน การทดลอง เทคนิคการใช้วสั ดุ อุปกรณ์และ
เครื่ องมือวิทยาศาสตร์ ต่างๆ และสามารถทาการทดลองได้ อย่างถูกวิธี ประหยัดเวลา
และมีความปลอดภัย หากพบปัญหา หรื อไม่เข้าใจให้สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมจากครู
3. วางแผน และจัดเตรี ยมอุปกรณ์ที่ใช้ประกอบการเรี ยนรู ้ของตนเอง หรื อของกลุ่ม
ให้พร้อมสาหรับการปฏิบตั ิกิจกรรมตามที่ได้รับ เนื่องจากทุกกิจกรรมมีเวลาจากัด
นักเรี ยนควรปฏิบตั ิให้ทนั เวลา
4. นักเรี ยนควรตระหนักว่า ในการทากิจกรรมเป็ นกลุ่มนั้น สมาชิกในกลุ่ม ถือว่าทุกคน
เป็ นบุคคล ที่มีความรู ้ ความสามารถ และควรยอมรับฟังความคิดเห็นของสมาชิก
และหาข้อสรุ ปในการทากิจกรรมร่ วมกัน
5. นักเรี ยนควรอ่าน คิด เขียน ปฏิบตั ิ กิจกรรมร่ วมกับเพื่อนสมาชิกในกลุ่มด้วยความ
ตั้งใจ และใช้เวลาอย่างคุม้ ค่าในการฝึ กกิจกรรมการเรี ยนรู ้
6. เมื่อศึกษาครบทุกกิจกรรมนักเรี ยนทาแบบทดสอบหลังเรี ยนประจาชุดกิจกรรม

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 5

ขั้นตอนกำรใช้ ชุดกิจกรรมกำรเรี ยนรู้ สำหรับนักเรียน

อ่ ำนคำชี้แจง คำแนะนำกำรใช้ ชุดกิจกรรมกำรเรี ยนรู้

ทำแบบทดสอบก่อนเรียน

ศึกษำมำตรฐำนกำรเรียนรู้ ตัวชี้วดั และจุดประสงค์ กำรเรี ยนรู้

ศึกษำใบควำมรู้ และใบงำน ใบกิจกรรม

ไม่ ผ่ำนเกณฑ์ (ร้ อยละ 80)

ทำแบบทดสอบหลังเรียน

ผ่ำนเกณฑ์ (ร้ อยละ 80)

ศึกษำชุ ดกิจกรรมกำรเรี ยนรู้ ถัดไป

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 6

ขั้นตอนกำรดำเนินกิจกรรม

ขั้นที่ 1 ขั้นสร้ ำงควำมสนใจ (Engagement phase )

- นักเรี ยนทากิจกรรม 2.1 เรื่ อง ดูดีๆมีคาตอบ

ขั้นที่ 2 ขั้นสำรวจและค้ นหำ (Exploration phase)

- นักเรี ยนทากิจกรรม 2.2 เรื่ อง ปฏิกิริยาระหว่างโลหะแมกนีเซี ยม
กับกรด

ขั้นที่ 3 ขั้นอธิบำยและลงข้ อสรุ ป (Explanation phase)

- นักเรี ยนทาแบบบันทึกกิจกรรม 2.2 เรื่ อง ปฏิกิริยาระหว่างโลหะ
แมกนีเซี ยมกับกรด

ขั้นที่ 4 ขั้นขยำยควำมรู้ (Elaboration phase)

- นักเรี ยนศึกษาใบความรู ้ 2.1 การเขียนสมการเคมี
- นักเรี ยนทาใบงาน 2.1 เรื่ อง การเขียนและดุลสมการเคมี

ขั้นที่ 5 ขั้นประเมินผล (Evaluation phase)

- นักเรี ยนสรุ ปความรู ้ เรื่ อง สมการเคมี โดยเขียนผังความคิด
- นักเรี ยนทาแบบทดสอบหลังเรี ยน เรื่ อง ปฏิกิริยาเคมี จานวน 10 ข้อ

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 7

สำระ/มำตรฐำนกำรเรียนรู้

สำระที่ 3 สารและสมบัติของสาร

ว 3.2 เข้าใจหลักการและธรรมชาติของการเปลี่ยนแปลงสถานะของสาร การเกิดสารละลาย

การเกิดปฏิกิริยา มีกระบวนการสื บเสาะหาความรู ้และจิตวิทยาศาสตร์ สื่ อสารสิ่ งที่
เรี ยนรู ้และนาความรู ้ไปใช้ประโยชน์
ว 8.1 ใช้กระบวนการทางวิทยาศาสตร์และจิตวิทยาศาสตร์ในการสื บเสาะหาความรู ้
การแก้ปัญหา รู ้วา่ ปรากฏการณ์ทางธรรมชาติที่เกิดขึ้นส่ วนใหญ่มีรูปแบบที่แน่นอน
สามารถอธิ บายและตรวจสอบได้ ภายใต้ขอ้ มูลและเครื่ องมือที่มีอยูใ่ นช่วงเวลานั้นๆ
เข้าใจว่า วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี สังคม

ตัวชี้วดั

ว 3.2 ม. / ทดลองและอธิบายการเปลี่ยนแปลงสมบัติ มวลและพลังงาน เมื่อสาร

เกิดปฏิกิริยาเคมีรวมทั้งอธิ บายปั จจัยที่มีผลต่อการเกิดปฏิกิริยาเคมี
ว 8.1 ม. /8 บันทึกและอธิ บายผลการสังเกต การสารวจ ตรวจสอบ ค้นคว้าเพิ่มเติม
จากแหล่งความรู ้ต่าง ๆ ให้ได้ขอ้ มูลที่เชื่อถือได้ และยอมรับการเปลี่ยนแปลง
ความรู ้ที่คน้ พบเมื่อมีขอ้ มูลและประจักษ์พยานใหม่เพิ่มขึ้นหรื อโต้แย้ง
จากเดิม

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 8

สำระสำคัญ

สมการเคมี คือกลุ่มสัญลักษณ์ที่เขียนแทนการเกิดปฏิกิริยาเคมี ประกอบด้วย

สารตั้งต้น ผลิตภัณฑ์ และเงื่อนไข ซึ่งสมการเคมีสามารถบอกถึงปริ มาณของสารตั้งต้น
ที่ใช้ทาปฏิกิริยากัน และปริ มาณของผลิตภัณฑ์ที่เกิดขึ้น

จุดประสงค์กำรเรียนรู้

ด้ ำนควำมรู้ (K)
1. เขียนสมการเคมีและอธิ บายการเกิดปฏิกิริยาเคมีได้
ด้ ำนทักษะกระบวนกำร (P)
1. ทดลองเพื่อศึกษาการเกิดปฏิกิริยาเคมีของสาร และเขียนสมการเคมีได้
2. มีทกั ษะกระบวนการกลุ่ม
ด้ ำนคุณลักษณะทีพ่ งึ ประสงค์ (A)
1. มีวนิ ยั
2. ใฝ่ เรี ยนรู ้
3. มุ่งมัน่ ในการทางาน

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 9

แบบทดสอบก่อนเรียน
เรื่ อง การเกิดปฏิกริ ิยาเคมีและสมการเคมี

คาชี้แจง
1. แบบทดสอบเป็ นแบบเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จานวน ข้อ คะแนนเต็ม คะแนน
2. ให้นกั เรี ยนเลือกคาตอบที่ถูกที่สุดเพียงคาตอบเดียว แล้วกากบาท (  ) ลงในกระดาษคาตอบ
ที่ครู แจกให้
3. นักเรี ยนใช้เวลาในการทาแบบทดสอบ นาที

1. สัญลักษณ์ (aq) ในปฏิกิริยาเคมีหมายถึงข้อใด

ก. ของเหลว
ข. แก๊สผสม
ค. สารละลายในน้ า
ง. สารละลายแอลกอฮอล์
2. ข้อใดเป็ นสารผลิตภัณฑ์ที่ได้จากปฏิกิริยา 2Na + 2H2O
ก. 2NaOH + H2
ข. 2NaOH + 2H
ค. NaOH + 2H2
ง. 2NaOH2 + H
3. จากภาพแสดงเหตุการณ์ไฟไหม้ป่า สิ่ งใดคือสารผลิตภัณฑ์

ที่มา https://mgronline.com/local/detail/9590000013657

ก. ต้นไม้ และใบไม้
ข. ต้นไม้ และออกซิเจน
ค. อากาศ และออกซิเจน
ง. แก๊สคาร์ บอนไอออกไซด์และไอน้ า

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 10

4. หากในปฏิกิริยาเคมีน้ นั ๆ ไม่มีสารตั้งต้น จะส่ งผลต่อการเกิดปฏิกิริยาเคมีอย่างไร

ก. ไม่เกิดผลิตภัณฑ์ใด ๆ
ข. ปฏิกิริยาเกิดขึ้นช้ามาก
ค. ผลิตภัณฑ์ที่ได้จะมีลกั ษณะที่หลากหลาย
ง. เกิดการดูดความร้อนเพื่อเร่ งให้ปฏิกิริยาเกิดเร็ วขึ้น
5. ข้อใดไม่ ใช่ สมบัติของสารผลิตภัณฑ์ที่เกิดจากปฏิกิริยาเคมี
ก. พลังงานเปลี่ยนไปจากสารตั้งต้น
ข. มีสถานะเปลี่ยนไปจากสารตั้งต้น
ค. มวลของสารเปลี่ยนไปจากสารตั้งต้น
ง. สามารถกลับคืนมาเป็ นสารตั้งต้นได้ง่าย
C
6. จากสมการ A + B D + E สารใดเป็ นสารตั้งต้น
ก. A และ B
ข. A และ C
ค. B และ C
ง. D และ E
7. จากภาพแสดงปฏิกิริยาเคมีของแคลเซี ยมและน้ า สามารถเขียนแสดงสมการเคมี
ได้อย่างไร

ก. Ca + H2O CaOH + 2H
ข. Ca + 2H2O Ca(OH)2 + 2H
ค. Ca + 2H2O Ca(OH)2 + H2
ง. Ca + (H2O)2 Ca(OH)2 + H2

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 11

8. Zn(s) + 2HCl(aq) ZnCl2(aq) + H2(g)

จากสมการข้างต้น (s) และ (aq) หลังสารเคมี มีความหมายตรงกับข้อใดตามลาดับ
ก. กรด และเบส
ข. ของแข็ง และสารละลาย
ค. ของแข็ง และแก๊ส
ง. ของแข็ง และของเหลว
9. สมการเคมีในข้อใดต่อไปนี้ถูกต้อง
ก. NaOH + HCl NaCl + H2O
ข. NaOH + 2HCl NaCl + H2O
ค. Mg + HCl MgCl2 + H2
ง. K + HCl KCl + H2
10. จงพิจารณาสมการเคมีต่อไปนี้
Mg + HCl MgCl2 + H2
ข้อใดดุลสมการเคมีได้ถูกต้อง
ก. 2Mg + HCl MgCl2 + H2
ข. 2M + HCl 2MgCl2 + H2
ค. Mg + HCl MgCl2 + H2
ง. Mg + 2HCl 2MgCl2 + H2

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 12

กระดาษคาตอบแบบทดสอบก่อนเรียน
เรื่ อง ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี

ชื่อ.......................................นามสกุล...........................ชั้น..................เลขที่..................

ข้ อที่ ก ข ค ง ข้ อที่ ก ข ค ง

1 6

2 7

3 8

4 9

5 10

คะแนน

เต็ม 10

ได้

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 13

ขั้นที่ 1 สร้ างความสนใจ

ให้ นักเรียนทากิจกรรมต่ อไปนี้

กิจกรรม 2.1 เรื่ อง ดูดีๆ มีคาตอบ

ดูคลิปวีดีโอ วิทยา ตาสว่าง ตอน น้ ากรด

(https://www.youtube.com/watch?v=
yTDsNPtJD5k)

แบบบันทึกกิจกรรม 2.1 เรื่ อง ดูดีๆมีคาตอบ

เด็กๆ ช่ วยพีม่ ดตอบคาถาม

หน่ อยนะจ๊ ะ

1. เมื่อเทสารละลายกรดไฮโดรคลอริ กเทบนพื้นหิ นปูน เกิดการเปลี่ยนแปลง

อย่างไรบ้าง
.....................................................................................................................
2. ฟองสี ขาวนั้นคืออะไร
..................................................................................................................
3. สารตั้งต้น คือสารใด
..................................................................................................................
4. สารผลิตภัณฑ์คือสารที่มีลกั ษณะอย่างไร
..................................................................................................................
............................................................................................................................
นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 14

ขั้นที่ 2 สารวจและค้ นหา

ให้ นักเรียนศึกษาใบกิจกรรม 2.2

เรื่ อง ปฏิกิริยาระหว่างโลหะแมกนีเซียมกับกรด
( 20 คะแนน)

วัตถุประสงค์ การทดลอง

1. ทดลองศึกษาปฏิกิริยาระหว่างโลหะแมกนีเซียมกับกรดไฮโดรคลอริ กได้
2. ระบุสารผลิตภัณฑ์ที่เกิดจากการทาปฏิกิริยาระหว่างโลหะแมกนีเซียมกับ
กรดไฮโดรคลอริ กได้

อุปกรณ์ และสารเคมี

อุปกรณ์ และสารเคมี จานวนต่ อกลุ่ม

1. ลวดแมกนีเซียมยาว 2 เซนติเมตร 2 อัน

2. หลอดทดลอง 2 หลอด
3. สารละลายกรดไฮโดรคลอริ ก เข้มข้น 0.1 mol/dm3 3 cm3
4. น้ ากลัน่ 3 cm3

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 15

วิธีการทดลอง

1. นาลวดแมกนีเซียมยาว 2 เซนติเมตร มาขัดให้สะอาด

1. ใส่ ลวดแมกนีเซียมลงในหลอดทดลองที่มีสารละลาย
กรดไฮโดรคลอริ กเจือจางปริ มาตร 3 ลูกบาศก์เซนติมเตร

2. สังเกตการเปลี่ยนแปลง บันทึกผล

3. ทาการทดลองซ้ า แต่เปลี่ยนจากสารละลาย
กรดไฮโดรคลอริ กเจือจางเป็ นน้ ากลัน่ แทน

คาถามหลังการทดลอง

1. เมื่อหย่อนลวดแมกนี เซี ยมลงสารละลายกรดไฮโดรคลอริ กเจือจาง เกิดการ

เปลี่ยนแปลงเหมือนหรื อต่างจากเมื่อหย่อนลวดแมกนีเซี ยมลงในน้ ากลัน่ อย่างไร
2. การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นทั้ง 2 หลอดเป็ นการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพหรื อการ
เปลี่ยนแปลงทางเคมี ทราบได้อย่างไร
3. สารใหม่ที่เกิดขึ้นจากปฏิกิริยาเคมีในการทดลองครั้งนี้คืออะไร
4. จงเขียนสมการเคมีแสดงการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในหลอดทดลองทั้ง 2 หลอด

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 16

ขั้นที่ 3 อธิบายและลงข้ อสรุป

แบบบันทึกกิจกรรม 2.2
เรื่ อง ปฏิกริ ิยาระหว่ างโลหะแมกนีเซียมกับกรด

กลุ่มที่......................................
วันที่..........เดือน........................พ.ศ. ............เวลา .......................................
สมาชิ กกลุ่ม
1……………………………………………เลขที่...............ประธาน
2……………………………………………เลขที่...............รองประธาน
3……………………………………………เลขที่...............กรรมการ
4……………………………………………เลขที่...............กรรมการ
5……………………………………………เลขที่...............กรรมการ
6……………………………………………เลขที่...............กรรมการและเลขานุการ

จุดประสงค์ การทดลอง
...……………………………………………………………………………………...
.....……………………………………………………………………………………..
กาหนดปัญหา
………………………………………………………………………………............
กาหนดสมมติฐาน
...…………………………………………………………………………………….
...……………………………………………………………………………………..

ตัวแปร
ตัวแปรต้น…..……………………………………………………………………….
…..………………………………………………………………………..................
ตัวแปรตาม………………………………………………………………………......
…..………………………………………………………………………..................
ตัวแปรควบคุม…………………………………………………………………........
…..………………………………………………………………………..................

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 17

อุปกรณ์ และสารเคมี
………………………………………………………………………………………
………..……………………………………………………………………………
…………………..…………………………………………………………………
……………………………..………………………………………………………
………………………………………..……………………………………………
…………………………………………………..…………………………………
……………………………………………………………..………………………
…………………………………………………………..……………..……………

วิธีการทดลอง

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 18

บันทึกผลการทดลอง

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 19

คาถามหลังการทดลอง
1. ผลการลองเป็ นไปตามที่คาดคะเนหรื อไม่ อย่างไร
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
2. เมื่อหย่อนลวดแมกนี เซี ยมลงสารละลายกรดไฮโดรคลอริ กเจือจางเกิดการ
เปลี่ยนแปลงเหมือนหรื อต่างจากเมื่อหย่อนลวดแมกนีเซี ยมลงในน้ ากลัน่ อย่างไร
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
3. การเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นทั้ง 2 หลอดเป็ นการเปลี่ยนแปลงทางกายภาพหรื อการ
เปลี่ยนแปลงทางเคมี ทราบได้อย่างไร
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
4. สารใหม่ที่เกิดขึ้นจากปฏิกิริยาเคมีในการทดลองครั้งนี้คืออะไร
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
5. จงเขียนสมการเคมีแสดงการเปลี่ยนแปลงที่เกิดขึ้นในหลอดทดลองทั้ง 2 หลอด
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

อภิปรายและสรุ ปผลการทดลอง
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 20

ขั้นที่ 4 ขยายความรู้

ให้นกั เรี ยนศึกษาใบความรู ้ 2.1 เรื่ อง การเขียนสมการเคมี

ใบความรู้ 2.1
เรื่ อง การเขียนสมการเคมี

หลักการเขียนสมการเคมี
1. เขียนสู ตรเคมีหรื อสัญลักษณ์ของสารตั้งต้นไว้ทางซ้ายมือ ถ้ามีมากกว่า 1 สาร ให้ใช้
เครื่ องหมาย + คัน่ ระหว่างสาร แล้วเขียนลูกศร ( ) แสดงการเปลี่ยนแปลง ต่อจากนั้น
เขียนสู ตรของผลิตภัณฑ์ไว้ทางขวามือ
2. ให้ระบุสถานะของสารไว้หลังสู ตรเคมี โดยเขียนไว้ในวงเล็บดังนี้
(s) = ของแข็ง (solid)
(l) = ของเหลว (liquid)
(g) = แก๊ส (gas)
(aq) = สารละลายที่มีน้ าเป็ นตัวทาละลาย (aqueous solution)
3. ดุลสมการ โดยทาจานวนอะตอมของธาตุทุกธาตุทางซ้ายให้เท่ากับจานวนอะตอม
ของธาตุทุกธาตุทางขวาของสมการ โดยนาตัวเลขไปเติมหน้าสู ตรเคมี
4. ตรวจสอบความถูกต้อง

ตัวอย่ าง

แก๊สไฮโดรเจน (H2) ทาปฏิกิริยากับแก๊สออกซิ เจน (O2)

ได้น้ า (H2O) ซึ่ งมีสถานะเป็ นของเหลวเขียนสมการได้ดงั นี้

ขั้นที่ 1 เขียนสู ตรของสารตั้งต้น สู ตรของผลิตภัณฑ์

H2 (g) + O2 (g) H2O (l)

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 21

ขั้นที่ 2 ดุลสมการ โดยทาจานวนอะตอมของสารตั้งต้นและผลิตภัณฑ์ให้เท่ากัน

2.1 เติม 2 หน้า H2O เพื่อทาให้ออกซิ เจนเท่ากัน จะได้
H2 (g) + O2 (g) 2H2O (l)

2.2 เติม 2 หน้า H2 เพื่อทาให้ไฮโดรเจนเท่ากัน จะได้

2H2 (g) + O2 (g) 2H2O (l)

ขั้นที่ 3 ตรวจสอบความถูกต้อง

จานวนอะตอมของสารตั้งต้ น = จานวนอะตอมของผลิตภัณฑ์

2H2 (g) + O2 (g) 2H2O (l)

H มี 4 อะตอม H มี 4 อะตอม

O มี 2 อะตอม O มี 2 อะตอม

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 22

ใบงาน 2.1
เรื่ อง การเขียนและดุลสมการเคมี

คาชี้แจง จงตอบคาถามโดยการเติมข้อความลงในช่องว่างให้ถูกต้อง
(ช่องว่างละ 1 คะแนน เต็ม 15 คะแนน)
1.
โลหะแมกนีซียม (Mg) ทาปฏิกิริยากับสารละลายกรดไฮโดรคลอริ ก
(HCl) ได้สารละลายแมกนีเซียมคลอไรด์ (MgCl2) และแก๊สไฮโดรเจน (H2)
เป็ นปฏิกิริยาไปข้างหน้าทิศทางเดียว ( ) จงเขียนและดุลสมการ

วิธีทา

1. เขียนสู ตรสารตั้งต้นทางซ้าย เขียนลูกศรแทนการเปลี่ยนแปลง

และเขียนสู ตรผลิตภัณฑ์ทางขวามือ ระหว่างสารตั้งต้นหรื อผลิตภัณฑ์
ใช้เครื่ องหมาย + คัน่ และระบุสถานะของสาร ดังนี้
....................................................................................................................

2. ทาจานวนอะตอมของไฮโดรเจนให้เท่ากัน
โดยการเติมเลข...............................หน้าสู ตร ............................ ดังนี้ .
.....................................................................................................................

3. ตรวจสอบจานวนอะตอมของธาตุ Mg , H และ Cl พบว่าเท่ากันแล้วดังนี้

.....................................................................................................................

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 23

2.
เผาแก๊สโพเพน (C3H8) ในอากาศ ซึ่ งมีแก๊สออกซิ เจน (O2)
โพเพนจะเผาไหม้รวมกับแก๊สออกซิ เจน (O2) ได้แก๊สคาร์ บอนไดออกไซด์
(CO2) และไอน้ า (H2O) เขียนและดุลสมการ

วิธีทา
1. เขียนสู ตรสารตั้งต้นทางซ้าย เขียนลูกศรแทนการเปลี่ยนแปลง
และเขียนสู ตรผลิตภัณฑ์ทางขวามือ ระหว่างสารตั้งต้นหรื อภัณฑ์ใช้
เครื่ องหมาย + คัน่ และระบุสถานะของสาร ดังนี้
.....................................................................................................................

2. ทาจานวนอะตอมของคาร์บอนให้เท่ากัน
โดยการเติมเลข...........................หน้าสู ตร CO2(g) ดังนี้
.....................................................................................................................

3. ทาจานวนอะตอมของไฮโดรเจนให้เท่ากัน
โดยการเติมเลข...........................หน้าสู ตร H2O(g) ดังนี้
.....................................................................................................................

4. ทาจานวนอะตอมของออกซิ เจนให้เท่ากัน เนื่ องจากมีอะตอมออกซิ เจน

ทางขวามือ รวม............ อะตอม จึงเติมเลข ......... หน้าสู ตร .........ดังนี้
.....................................................................................................................

5. ตรวจสอบจานวนอะตอมของธาตุ C , H และ O พบว่าเท่ากันแล้วดังนี้

.....................................................................................................................

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 24

ใบงาน 2.2
เรื่ อง การดุลสมการเคมี

คาชี้แจง ให้นกั เรี ยนเขียนดุลสมการเคมีของสมการเคมีที่กาหนดให้ต่อไปนี้

( ข้อละ 2 คะแนน เต็ม 20 คะแนน)

1. Fe + O2  Fe2O3

ตอบ

2. C2H2Cl4 + Ca (OH)2  C2HCl3 + CaCl2 + H2O

ตอบ

3. Zn3Sb2 + H2O  Zn (OH)2 + SbH3

ตอบ

4. HClO4 + P4O10  H3PO4 + Cl2O7

ตอบ

เก่งมาก..สู้ ๆ

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 25

5. C6H5Cl + SiCl4 + Na  (C6H5)4 Si + NaCl

ตอบ

6. Sb2S3 + HCl  H3SbCl6 + H2S

ตอบ

7. IBr + NH3  NI3 + NH4Br

ตอบ

8. KrF2 + H2O  Kr + O2 + HF

ตอบ

9. Mg + HCl  MgCl2 + H2

ตอบ

10. CO2 + H2O  C6H12O6 + O2 + H2O

ตอบ

เก่งมากค่ ะ

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 26

ขั้นที่ 5 ประเมินผล

ให้นกั เรี ยนเขียนผังความคิด (Mind Mapping) เรื่ อง สมการเคมี

ลงในแบบบันทึกการเรี ยนรู ้ 2.1 เรื่ อง ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี (16 คะแนน)

แบบบันทึกการเรียนรู้ หลังเรี ยน 2.1

เรื่ อง ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 27

แบบทดสอบหลังเรียน
เรื่ อง การเกิดปฏิกริ ิยาเคมีและสมการเคมี

คาชี้แจง
1. แบบทดสอบเป็ นแบบเลือกตอบ 4 ตัวเลือก จานวน ข้อ คะแนนเต็ม คะแนน
2. ให้นกั เรี ยนเลือกคาตอบที่ถูกที่สุดเพียงคาตอบเดียว แล้วกากบาท (  ) ลงในกระดาษคาตอบ
ที่ครู แจกให้
3. นักเรี ยนใช้เวลาในการทาแบบทดสอบ นาที

1. Zn(s) + 2HCl(aq) ZnCl2(aq) + H2(g)

จากสมการข้างต้น (s) และ (aq) หลังสารเคมี มีความหมายตรงกับข้อใดตามลาดับ
ก. กรด และเบส
ข. ของแข็ง และแก๊ส
ค. ของแข็ง และสารละลาย
ง. ของแข็ง และของเหลว
2. จากภาพแสดงเหตุการณ์ไฟไหม้ป่า สิ่ งใดคือสารผลิตภัณฑ์

ที่มา https://mgronline.com/local/detail/9590000013657

ก. ต้นไม้ และใบไม้
ข. ต้นไม้ และออกซิเจน
ค. อากาศ และออกซิเจน
ง. แก๊สคาร์ บอนไอออกไซด์และไอน้ า

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 28

3. สัญลักษณ์ (aq) ในปฏิกิริยาเคมีหมายถึงข้อใด

ก. ของเหลว
ข. แก๊สผสม
ค. สารละลายในน้ า
ง. สารละลายแอลกอฮอล์
4. ข้อใดเป็ นสารผลิตภัณฑ์ที่ได้จากปฏิกิริยา 2Na + 2H2O
ก. 2NaOH + H2
ข. 2NaOH + 2H
ค. NaOH + 2H2
ง. 2NaOH2 + H
5. หากในปฏิกิริยาเคมีน้ นั ๆ ไม่มีสารตั้งต้น จะส่ งผลต่อการเกิดปฏิกิริยาเคมีอย่างไร
ก. ไม่เกิดผลิตภัณฑ์ใด ๆ
ข. ปฏิกิริยาเกิดขึ้นช้ามาก
ค. ผลิตภัณฑ์ที่ได้จะมีลกั ษณะที่หลากหลาย
ง. เกิดการดูดความร้อนเพื่อเร่ งให้ปฏิกิริยาเกิดเร็ วขึ้น
6. ข้อใดไม่ ใช่ สมบัติของสารผลิตภัณฑ์ที่เกิดจากปฏิกิริยาเคมี
ก. พลังงานเปลี่ยนไปจากสารตั้งต้น
ข. มีสถานะเปลี่ยนไปจากสารตั้งต้น
ค. มวลของสารเปลี่ยนไปจากสารตั้งต้น
ง. สามารถกลับคืนมาเป็ นสารตั้งต้นได้ง่าย

C
7. จากสมการ A + B D + E สารใดเป็ นสารตั้งต้น
ก. A และ B
ข. A และ C
ค. B และ C
ง. D และ E

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 29

8. จงพิจารณาสมการเคมีต่อไปนี้
Mg + HCl MgCl2 + H2
ข้อใดดุลสมการเคมีได้ถูกต้อง
ก. 2Mg + HCl MgCl2 + H2
ข. 2M + HCl 2MgCl2 + H2
ค. Mg + HCl MgCl2 + H2
ง. Mg + 2HCl 2MgCl2 + H2
9. สมการเคมีในข้อใดต่อไปนี้ถูกต้อง
ก. NaOH + HCl NaCl + H2O
ข. NaOH + 2HCl NaCl + H2O
ค. Mg + HCl MgCl2 + H2
ง. K + HCl KCl + H2
10. จากภาพแสดงปฏิกิริยาเคมีของแคลเซี ยมและน้ า สามารถเขียนแสดงสมการเคมี
ได้อย่างไร

ก. Ca + H2O CaOH + 2H
ข. Ca + 2H2O Ca(OH)2 + 2H
ค. Ca + 2H2O Ca(OH)2 + H2
ง. Ca + (H2O)2 Ca(OH)2 + H2

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 30

กระดาษคาตอบแบบทดสอบหลังเรียน
เรื่ อง ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี

ชื่อ.......................................นามสกุล...........................ชั้น..................เลขที่..................

ข้ อที่ ก ข ค ง ข้ อที่ ก ข ค ง

1 6

2 7

3 8

4 9

5 10

คะแนน

เต็ม 10

ได้

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา
ชุดกิจกรรมการเรี ยนรู ้ ชุดที่ 2 ปฏิกิริยาเคมีและสมการเคมี _ 31

บรรณานุกรม

กระทรวงศึกษาธิการ. (2552). ตัวชี้วดั และสาระการเรี ยนรู้ แกนกลาง กลุ่มสาระการเรี ยนรู้

วิทยาศาสตร์ ตามหลักสู ตรแกนกลางการศึกษาขั้นพืน้ ฐาน พุทธศักราช 2551. กรุ งเทพฯ :
โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย จากัด.
พัชริ นทร์ แสนพลเมือง. แบบวัดและบันทึกผลการเรียนวิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 2.
กรุ งเทพฯ : บริ ษทั อักษรเจริ ญทัศน์ อจท. จากัด.
ยุพา วรยศ และคณะ. หนังสื อเรียนรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร์ ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 2.
กรุ งเทพฯ : บริ ษทั อักษรเจริ ญทัศน์ อจท. จากัด.
โรจน์ฤทธิ์ โรจนธเนศและคณะ. (2554). หนังสื อเรียนรายวิชาพืน้ ฐานวิทยาศาสตร์ สารและสมบัติ
ของสาร ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 4-6. กรุ งเทพฯ : บริ ษทั พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จากัด.
สถาบันส่ งเสริ มการสอนวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี. (2554). หนังสื อเรียนรายวิชาพืน้ ฐาน
วิทยาศาสตร์ พืน้ ฐาน เล่ม 3 ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 2. กรุ งเทพฯ : โรงพิมพ์ สกสค. ลาดพร้าว.
สถาบันส่ งเสริ มการสอนวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี. (2554). คู่มือครู รายวิชาพืน้ ฐาน
วิทยาศาสตร์ พืน้ ฐาน เล่ม 3 ชั้นมัธยมศึกษาปี ที่ 2. กรุ งเทพฯ : โรงพิมพ์ สกสค. ลาดพร้าว.
สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ(พว.). (2556). คู่มือครู วทิ ยาศาสตร์ ชั้ นมัธยมศึกษาปี ที่ 2.
กรุ งเทพฯ : บริ ษทั พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จากัด.
สถาบันพัฒนาคุณภาพวิชาการ(พว.). (2560). ชุ ดกิจกรรมพัฒนาการคิดเสริมสร้ างสมรรถนะ
สาคัญ และคุณลักษณะอันพึงประสงค์ ของผู้เรียนวิทยาศาสตร์ ชั้ นมัธยมศึกษาปี ที่ 2
เล่มที่ 1. กรุ งเทพฯ : บริ ษทั พัฒนาคุณภาพวิชาการ (พว.) จากัด.
สุ วทิ ย์ มูลคา. (2552). วิธีการจัดการเรี ยนรู้ : เพื่อพัฒนากระบวนการคิด. กรุ งเทพฯ : ห้างหุ น้ ส่ วน
จากัด ภาพพิมพ์.
สุ วทิ ย์ มูลคา. (2551). กลยุทธ์ การสอนคิดเชิ งมโนทัศน์ . กรุ งเทพฯ : ห้างหุ น้ ส่ วนจากัด ภาพพิมพ์.

นางสุรางค์รัตน์ เวติวฒั นา