Nghĩa sở chỉ ( nghĩa biểu vật)

1. Khái niệm

- Cái sở chỉ: là đối tượng mà từ ngữ biểu thị, gọi tên. Cái sở chỉ mà từ biểu thị không chỉ là
những sự vật, mà còn là các quá trình, tính chất hoặc hiện tượng thực tế nào đó.

- Nghĩa sở chỉ (nghĩa biểu vật) (Ý nghĩa biểu vật còn được gọi là ý nghĩa sự vật hoặc ý nghĩa sở
chỉ): là mối liên hệ giữa từ và đối tượng, sự vật, hiện tượng mà từ biểu thị. Mối quan hệ của từ
với cái sở chỉ được gọi là nghĩa sở chỉ.
- Một từ không chỉ có một nghĩa biểu vật mà thường có nhiều nghĩa biểu vật khác nhau. Ví dụ
Phân tích nghĩa biểu vật của từ ‘mũi’ , ta sẽ có sự phân xuất như sau:
Mũi :
- bộ phận nhô lên ở giữa mặt người và động vật có xương sống, là cơ quan dùng để thở và
ngửi(1)
- bộ phận nhọn, nhô ra phía trước của một số vật dùng vận tải trên nước như tàu, thuyền (mũi
tàu, mũi thuyền)(2)
- bộ phận có đầu nhọn nhô ra phía trước của mọt số vật thường dùng hàng ngày: mũi kim, múi
kéo, mũi dao...(3)
- bộ phận có đầu nhọn nhô ra phía trước của một số laoij vũ khí: mũi tên, mũi giáo, mũi mác,
mũi kiếm, mũi súng...(4)
- doi đất nhọn nhô ra khỏi bờ trên sông, tên biển: mũi Né ( Bình Thuận), mũi Cà Mau...(5)
2.VD: Con cá này to
Tôi uống một cốc nước
-Cá và nước trong hai câu trên chỉ đến những đối tượng , sự vật cụ thể trong
tình huống giao tiếp cụ thể đc gọi là (vật) sở chỉ của từ . Quan hệ giữa các từ
này với sở chỉ là quan hệ quy chiều
Vật sở chỉ là các sự vật, hành động thuộc tính, sự kiện,...tồn tại trong thế
giới quanh ta. Chúng được từ ngữ chỉ ra trong một phát ngôn cụ thể, một
tình huống giao tiếp xác định.
Quan hệ giữa từ và vật sở chỉ là quan hệ quy chiều
3. Cái sở biểu và cái sở chỉ của một từ có quan hệ chặt chẽ với nhau. Tuy nhiên giữa chúng vẫn
có sự khác nhau lớn:
+ Mỗi cái sở biểu có thể ứng với nhiều cái sở chỉ khác nhau
+ Ngược lại, một cái sở chỉ có thể thuộc vào những cái sở biểu khác nhau