ფილოსოფია 2222 1

1. რა არის ფილოსოფია გამგონეც და გასაგონიც, უგებენ ერთმანეთს,უყვართ ერთმანეთი...
პეტრიწის დიდი მოწაფე იყო შოთა

ადამიანებს უხსოვარი დროიდან აფიქრებდათ მათ გარშემო არსებული სინამდვილე და სმაყარო. ყოველივე ეს რუსთაველი .
მათში მრავალ კითხვას წარმოშობდა.ფილოსოფია სწორედაც რომ კითხვის დასმით იწყება, ეს კითხვა კი არის:
“რა არის ფილოსოფია?”. აზროვნების ეს წესი ძველმა ბერძნებმა შექმნეს ძვ.წ. VI საუკუნეში. მათი მოსაზრებით 3.სულის უკვდავების დასაბუთება (ფედონი)
ფილოსოფია არის სიბრძნის სიყვარული,სიბრძნისკენ სწრაფვა.
ანტიკურ ეპოქაში ფილოსოფიის ერთ-ერთი მთავარი ამოცანა იყო სულის უკვდავების დასაბუთება.პლატონის
ფილოსოფია ცდილობს გაიგოს ხელოვნების,ზნეობისა და რელიგიის შინაარსი და ასევე გაარკვიოს ის, თუ რა დიალოგში „ფედონი“ გადმოცემულია სოკრატეს ცხოვრების უკანასკნელი დღეები.ფედონი გვევლინება ამ ამბის
არის: სამყარო, სული, ჭეშმარიტება, სიყვარული და ცხოვრების საზრისი. თვითმხილველად.
ფილოსოფიის ფუძემდებლად მიიჩნევენ თალეს მილეთელს, რადგან მან პირველმა დააყენა სამყაროს სოკრატეს აზრით,სული გარედან არ იღებს ცნებებს,არამედ ის გარკვეულწილად იხსენებს შობამდელ
პირველმიზეზის პრობლემა. მართალია,უფრო ძველადაც არსებობდა რწმენა-წარმოდგენები სამყაროს არსებობას მარადისობაში. ესე იგი, სული არსებობდა შობამდე და ის სიკვდილის შემდეგაც განაგრძობს
შესახებ,თუმცა უნდა აღინიშნოს, რომ ადამიანებს ამ მითების ბრმად სწამდათ. პირველი ფილოსოფოსები, არსებობას. სოკრატე თვლის,რომ ფილოსოფოსი ყოველივე ხორციელს შორდება და „სულისთვის იღწვის
რომლებმაც პირველად იხმარეს სიტყვა ფილოსოიფა, სწორედ ამით განსხვავდებოდნენ მათგან,ისინი ბრმად არ მხოლოდ“. სწორედ მაშინ,სოკრატეს უკვე დაძლეული აქვს სიკვდილის შიში,რადგან მას სწამს სულის
ენდობოდნენ დადასტურებულს. უკვდავების,სჯერა რომ სიკვდილის შემდეგ შესაძლებელია შეხვდეს მარადისობის ბინადრებს. მისთვის ცოდნა
არის მოგონება, „ხოლო სული ყველაზე უკეთ აზროვნებს მაშინ,როცა არაფერი ამღვრევს მას“, ანუ როდესაც
ფილოსოფოსები მხოლოდ სიბრძნის მაძიებელნი,მოტრფიალენი შეიძლება იყვნენ და არა ბრძენები. იგი გათავისუფლებულია ხორციელისგან.
აღსანიშნავია, რომ ფილოსოფია გაკვირვებიდან წარმოიშვა. ეს არის ნაბიჯი უჩვეულოსკენ. სოკრატე ამბობს:
„მე ის ვიცი, რომ არაფერი ვიცი“. სწორედ არცოდნაში მდგომარეობს ფილოსოფია. სოკრატე,პლატონი და სოკრატე მოწაფეებს სულის შესაძლო თავგადასავალზე ესაუბრება სხეულიდან გამოსვლის შემდეგ. თუ როგორ
არისტოტელე ასწავლიდნენ, რომ ფილოსოფია არის მზადება,წვრთნა,ტრენინგი მარადიული სიცოცხლის იცოცხლებს სული ჰადესში,როგორ მოხდება მისი რეინკარნაციები და კვალავ გათავისუფლებები. სოკრატე
ზეიმისთვის. ამბობს: „თუ სული მართლაც უკვდავია,მას დიახაც შეჰფერის და მართებს კიდეც ამტკიცოს,რომ ყველაფერი
რაც ჩვენს სულებს შეეხება და მათ სავანეთ,მხოლოდ ასე,ან დაახლოებით მაინც ასეა“.
აღსანშნავია,რომ არისტოტელეს აზრით, ადამიანი ბუნებით ისწრაფვის შემეცნებისკენ,ის ბუნებითაა
ფილოსოფოსი. უნდა გვახსოვდეს,რომ ფილოსოფიისთვის აუცილებელია როგორც წიგნიერება,ისე „ფედონში“ ასევე განხილულია სულის უკვდავების რამდენიმე არგუმენტი. მაგალითად:
ცხოვრებისეული გამოცდილება. ჩემი აზრით კი ფილოსოფია ადამიანის ცხოვრების წესის განუყოფელი ყოველი სუბსტანცია მარადიულია ,სული სუბსტანციაა, აქედან გამომდინარე , ის მარადიულია.
ნაწილია. ფილოსოფია ყველაფერშია და მის გარეშე ცხოვრება ადამიანისთვის ძალიან რთული და ბუნდოვანი მარტივი მოუსპობადია,სული კი მარტივია,შესაბამისად სული მოუსპობადია.
იქნებოდა. უზენაესი ღირებულება მარადიულია,სული კი არის სწორედ უზენაესი ღირებულება.
2. ფილოსოფიური სკოლები 4.ფილოსოფიის შემადგენელი ნაწილები

ფილოფოსიური სკოლა არის ტრადიცია, თაობათა ესტაფეტა,რომელიც ხელიდან ხელში გადადიოდა. ჩვენთვის
ცნობილია პითაგორას სკოლა,პლატონის აკადემია,არისოტოტელეს ლიცეუმი. ელინიზმის ეპოქაში შეიქმნა ფილოსოფია განიხილავს ყოფიერების,შემეცნებისა და ზნეობის პრობლემებს. სწორედ ამიტომ ის იყოფა
ასევე კასრის, ბაღისა და თაღის ფილოსოფიური სკოლები. მე12 საუკუნეში უნივერსიტეტები და აკადემიები რამდენიმე დისციპლინად. ესენია: მეტაფიზიკა, ეთიკა, პოლიტიკური ფილოსოფია, ესთეტიკა, ლოგიკა.
ბიზანტიაში,იტალიასა და ჩრდ.ევროპაშიც დაარსდა.
„მეტაფიზიკა“ ფილოსოფიის მთავარი დარგია,რომელიც სწავლობს ყოფიერებას,სამყაროსა და სინამდვილეს და
პლატონმა აკადემიკოსის სახელობის ბაღში იყიდა სახლი და გახსნა სკოლა, რომელსაც აკადემია ეწოდა. სვამს კითხვას-რა შემიძლია? ტერმინი „მეტაფიზიკა“ ნიშნავს -იმას,რაც ფიზიკის შემდეგაა. ის ასევე იშლება სამ
აკადემიაში სწავლება უფასო იყო, როგორც სოკრატემ უანდერძა პლატონს, რომელიც არასდროს იღებდა ქვედისციპლინად,ღმერთის,სამყაროსა და ადამიანის შემსწავლელ დარგებად. ეს დარგი სამ ფუნდამენტურ
გასამრჯელოს სიბრძნის სწავლებაში. პლატონის აკადემიამ 900 წელი იარსება. შეკითხვას სცემს პასუხს-არსებობს თუ არა ღმერთი,სული უკვდავია თუ მოკვდავი და რა არის სამყაროს
დასაბამი,ანუ არხე.
არისტოტელემ,რომელიც 20 წელი სწავლობდა პლატონის აკადემიაში, ათენის გარეუბანში გახსნა
სკოლა.ათენელებმა სკოლას ლიცეუმი, ხოლო მის ბინადრებს პერიპატეტიკოსები ანუ მოსეირნეები უწოდეს. ეთიკა არის ფიქრი,განსაზღვრა, ორი სიტყვის შესახებ -კეთილისა და ბოროტის. სვამს შეკითხვას-რა უნდა
სტუდენტებს ევალებოდათ არა მარტო დაეზეპირებინათ და გადმოეცათ მიღებული მასალის შინაარსი,არამედ ვაკეთო? ანუ შეიძლება დავასკვნათ,რომ ის ეფუძნება მორალს.არსებობს მორალური კანონები თუ
კრიტიკული შენიშვები მოეწოდებინათ სკოლის მოძღვრისთვის. პერიპატეტიკოსთა სკოლამ ახ.წ მეორე გამოიგონეს? და რამდენად ხდება ამ კანონებისა თუ ცნებების რღვევა-სწორედ ამას შეისწავლის ეთიკა.
საკუნემდე იარსება.
ლოგიკა ეფუძნება ლოგიკურს-გამართულ,წინამძღვრებიდან გამომდინარე დასკვნებს. „ლოგიკის მამად“
ბაღის ფილოსოფოსები-ამ სკოლის ფუძემდებელია ეპიკურე, რომელიც პლატონურ აკადემიაში სწავლობდა, ითვლება არისტოტელე,რომელმაც სწორი დასკვნის გამოტანის ფორმალური პირობები ჩამოაყალიბა. ლოგიკის
შემდეგ დაშორდა მის პრინციპებს და დაარსა საკუთარი სკოლა,რომელიც ბაღში მდებარეობდა.მას არსის განსაზღვრებაში გვეხმარება თქმულება მოლა ნასრედინზე.
„ეპიკურელთა ბაღი“ შეარქვეს ,ხოლო იქ მოღვაწეებს „ბაღის ფილოსოფოსები“.ეს იყო ღია სასწავლო-კვლევითი
დაწესებულება,სადაც ყოველ გამვლელ/მგზავრს შეეძლო შეეარა და შეერთებოდა ფილოსოფიურ განხილვებს. პოლიტიკური ფილოსოფია პრაქტიკულია,სვამს შეკითხვას-ჩვენ რა უნდა ვაკეთოთ? არის თუ არა პოლიტიკური
წესრიგი ყოფიერების წესრიგის გამოხატულება? სწორედ ყოფიერების გარკვევას ეფუძნება სახელმწიფოსა და
თაღის ფილოსოფოსები-ეს სკოლა ათენში,თაღოვან დარბაზში, გახსნა ძენონმა ძვ.წ.მე4 საუკუნეში. ამიტომ მათ მოქალაქის ურთიერთობის განსაზღვრა.
„თაღის ფილოსოფოსები„ ეწოდათ. მათი პრიციპი იყო ცხოვრება ბუნებრივ წესრიგთან თანხვედრაში.
მშვენირების არსს იკვლევს ესთეტიკა. ეს ერთგვარ გამოცანას ჰგავს,გვიბიძგებს დავიწყოთ ფილოსოფიური
კასრის ფილოსოფებიდან ცნოიბილია დიოგენე. კასრის ფილოსოფოსების მიზანი იყო ცხოვრების ამაოებიდან აზროვნება ხელოვნებაზე,მშვენირების არსზე. ყოფიერების ძიებას მოგვიანებით ონტოლოგია ეწოდა,ხოლო
განშორება, არაფილოსოფიური სამყაროდან გამიჯვნა. შემეცნების ბუნების ძიებას გნოსეოლოგია.
ჩვენთვის ასევე ცნობილია გელათის აკადემია,სადაც იოანე პეტრიწმა ააღორძინა არა მხოლოდ ანტიკური
ფილოსოფია, არამედ მისტერიათა სიბრძნეც.მან ფილოსოფიური სიბრძნე ქრისტიანულ ჭრილში განიხილა.
პეტრიწი ასწავლიდა,რომ ქვეყნიერება შედგება მწყობრი შრეებისგან,რომლებიც ერთდროულად არიან
5. მეტაფიზიკა, როგორც ამოცანა და როგორც მეცნიერება.
1 2
სიტყვა „მეტაფიზიკის“ ავტორია- ანდრონიკე როდოსელი, რომელმაც არისტოტელეს ერთ უსათაურო ღმერთიც ვერაფერს შექმნის“. ფილოსოფიის წარმოშობიდან დღემდე არის კითხვები იმაზე, აქვს თუ არა
წიგნს,რომელიც ფიზიკის შემდეგ იდო „მეტა ტა ფიზიკა“ უწოდა, რაც ქართულად ნიშნავს-ის რაც ფიზიკის სამყაროს დასაბამი.
შემდეგაა. მოგვიანებით ეს ტერმინი არსისა და აზრის შესახებ მოძღვრების აღმნიშვნელად იქცა.
გვიან შუა საუკუნეებსა და რენესანსის ეპოქაში მეტაფიზიკურ კვლევებში დიდ ადგილს იკავებს
პირველფილოსოფია,ანუ მეტაფიზიკა, მოიცავს ონტოლოგიას,შემეცნებასა და ცოდნის თეორიებს. სუბსტანცია,რაც ნიშნავს ქვემდებარეს,ანუ რაც საფუძვლად უდევს მრავალგვარობას. ის არის ყოველივეს
ღმერთი,სამყარო და ადამიანი სწორედ რომ იდეალებს წარმოადგენენ, რომელთაც შემეცნების ფუნქცია არ პირველმიზეზი და პირველმამოძრავებელი. ახალ დროში ის იცვლება სუბიექტის პრინციპით.
აქვთ.შესაძლოა ისინი შევადაროთ მანათობელ ვარსკვლავებს,რომელნიც ორიენტირს გვაძლევენ, მაგრამ ჩვენ
მათ ვერასდროს მივწვდებით.აქედან გამომდინარე,მეტაფიზიკა დაუსრულებელი დავის ასპარეზია,ვერავინ მონიზმი- ფილოსოფიური მოძღვრება, რომელიც ყოველი არსებულის საფუძვლად აცხადებს ერთ საწყისს.
მოახერხა საწინააღმდეგოსა თუ დამადასტურებელის დასაბუთება. თუმცაღა მეტაფიზიკა ისევ პირველ მატერიალიზმი ასეთ საწყისად მატერიას მიიჩნევს, ხოლო იდეალიზმი- ღმერთს. ტერმინი მონიზმი სათავეს
ფილოსოფიად მიიჩნევა. ამიტომაც სწორი იქნება თუ მეტაფიზიკას განვიხილავთ არა როგორც მეცნიერებას, დასავლური ფილოსოფიიდან იღებს და ხშირად გამოიყენება სხვადასხვა რელიგიებში.
არამედ გონების ბუნებრივ მისწრაფებას.
დუალიზმი"ორნაირი"-ფილოსოფიური მოძღვრება, რომელიც სამყაროს საფუძვლად აღიარებს ორ ერთმანეთის
სიტყვა „მეტაფიზიკა“ კიდევ ერთი აზრითაც იხმარება : თუ, ეძებ იმას რაც ფიზიკის მიღმაა, ხარ მეტაფიზიკოსი, საწინააღმდეგო საწყისს - მატერიალურსა და იდეალურს.
ხოლო თუ მიგაჩნია, რომ ფიზიკა და ის,რაც მის მიღმაა სინამდვილეში განუყრელ ერთობაშია, ხარ
დიალექტიკოსი. „დიალექტიკის მამა“ ჰერაკლიტე ეფესელი თვლიდა,რომ ყველაფრის სათავე არის ომი. ტერმინი პლურალიზმი კი საწყისად მრავალს მიიჩნევს.
მეტაფიზიკა დაუსრულებელი კამათისა და დავის ასპარეზს წარმოადგენს .
9.რა არის ადამიანი
6.ყოფიერება: მიზანი, მიზეზი, საზრისი, რა არის ონტოლოგია.
ყოფიერების შესახებ არსებობდა განსხვავებული შეხედულებები. პლატონის განსაზღვრებით ყოფიერება არის ადამიანში კონცენტრირებულია ყოფიერების ყველა შრე,ყველა ფენა. ამდენად,ის გამოდის ცენტრი,რომელიც
იდეა, ხოლო მისი არანამდვილი ანარეკლებია ერთეული საგნები.კანტის მიხედვით კი საგნებს ორი მხარე აკავშირებს ღმერთსა და სამყაროს, ის ერთგვარ შუამავალად გვევლინება.
აქვთ:მოვლენათა სახე,ანუ ჩვენთვის მისაწვდომი და ჩვენთვის მიუწვდომელი „ნივთი თავისთავად“.პლატონის
იდეა და კანტის „ნივთი თავისთავად“ წარმოადგენდნენ კამათსა და აღფრთოვანების საგანს. ვხვდებით 3 განსხვავებულ იდეას ადამიანის შესახებ,ესენია: ბიბლიური იდეა,რომლის მიხედვითაც ადამიანი
ღვთის ხატადაა შექმნილი.ამას შეიძლება ვუწოდოთ ანთროპოლოგია ზემოდან.
წინასწარგანსაზღვრულობა(დეტერმინაცია) ორი სახისაა-მიზეზობრივი ანუ კაუზალური და მიზნობრივი ანუ
ტელელოგიური. მეორეა ანტიკური,ფილოსოფიური იდეა ადამიანის შესახებ. ამ იდეის მიხედვით ადამიანი გონებით
დაჯილდოებული ცოცხალი არსებაა.
ახალ დროში მეცნიერებაში გაბატონდა მიზეზობრიობის პრინციპი და გამოიდიევნა მიზნობრიობობა. მე-20
საუკუნის ფილოსოფიამ უარი თქვა ყოფიერების გაგებაზე, ახლა უკვე შემდეგნაირად დაისვა მესამე არის საბუნებიმეტყველო მეცნიერებაში შემუშავებული იდეა-ადამიანი წარმოიშვა ბუნების ევოლუციის
საკითხი-ყოფიერების საზრისი მიმართ. მის გამოცანას სწორედ საზრისში ეძებდნენ. ალბერ კამიუ წერს: გარკვეულ საფეხურზე და ის არის განვითარებული ცხოველი. ის არის იარაღის მკეთებელი ადამიანი. ამ გზას
„გადაწყვიტო ღირს თუ არა ცხოვრება,იგივეა ფილოსოფიის ძირითად კითხვას გასცე პასუხი“. ყველაფერმა ეწოდება ანთროპოლოგია ქვევიდან.
დაკარგა აზრი,დარჩა მხოლოდ საზრისის ძიების,ყოფიერების საზრისის პოვნისკენ მიდრეკილება.
ჰაიდეგერი და შილერი აკრიტიკებენ ადამიანს,როგორც ევოლუციის პროდუქტს,რადგან,მათი აზრით,თუ
ყოფიერების,არსებულის შესახებ მოძღვრებას ეწოდება ონტოლოგია. პირველად ის 1712 წელს ქრისტიან ადამიანს ერთხელ ვუწოდეთ ცხოველი,ის მუდამ დარჩება ცხოველად.ისინი ცხოველისა და ადამიანის
ვოლფმა შეიტანა ფილოსოფიურ ენციკლოპედიაში როგორც „პირველი ფილოსოფია ანუ ონტოლოგია.“.ის განმასხვავებლად ასახელებენ პერსონას,რომელსაც საუკუნეების განმავლობაში განსხვავებული განსაზღვრება
განიხილავს სამ უმთავრეს საკითხს-ღმერთს,სამყაროს და ადამიანს. „საკითხთა საკითხი“ არის ყოფიერება. ჰქონდა.პიროვნების,პერსონის იდეა კი ქრისტეს დროს წარმოიშვა. პიროვნება არის ღვთიური ელემენტი
ონტოლოგია შეკითხვაზე- რა არის ყოფიერება? შემდეგნაირად პასუხობდა-არსებული საბოლოო მიზან/მიზეზი ადამიანში. ადამიანში მუდამ არის რაღაც,რაც მეტია ვიდრე თვით ადამიანი.
ანუ ღმერთი.
პიროვნების არსის გაგებაში მიმართულების ფუძემდებელია ჯონ ლოკი.იგი ნაშრომში „ადამიანის ბუნების
7. ღმერთი – თეიზმი, ათეიზმი, დეიზმი, პანთეიზმი. შესახებ“ მას წარმოაჩენს როგორც ცხოველის განსაკუთრებულ სახეობას.
ღმერთის არსებობის შესახებ უამრავი შეხედულება არსებობდა. ფილოსოფოსები კამათოდბენ იმის შესახებ,
შესაძლებელია თუ არა მისი არსებობს დასაბუთება. მრავალსაუკუნიანი კამათის შემდეგ, ჩამოყალიბდა საბოლოო ჯამში შეიძლება ითქვას რომ ადამიანი არის არსება რომელსაც გააჩნია საკუთარი აზრები,
საკითხის გადაწყვეტის რამდენიმე ვარიანტი. ესენია: თეიზმი-მე მწამს რომ ღმერთი არსებობს, ათეიზმი- მე მსოფმხედველობა და ცხოვრობს გარკვეულ პრინციპებზე - მორალზე დაყრდნობით.
მწამს რომ ღმერთი არ არსებობს, აგნოსტიციზმი- მე არ ვარ დარწმუნებული არც იმაში რომ არსებობს და არც
იმაში რომ არ არსებობს. დეიზმი -ღმერთმა შექმნა სამყარო,მაგრამ აღარ ერევა და პანთეიზმი-ღერთი 10. აზროვნება, შემეცნება, გაგება – გნოსეოლოგია, ეპისტემოლოგია
ყველაფერშია.
ადამიანის მიდრეკილება ცოდნისადმი ბუნებრივი სწრაფვაა. აზროვნება არის ადამიანის გონების უნარი შექმნას
მესამე საუკუნის მოაზროვნემ ტერტულიანემ შემდეგი სიტყვები თქვა:“მწამს,რადგან აბსურდია“-ის რწმენისა და ახალი აზრები,იდეები,რომლებიც მრავალფეროვნებით გამოიჩევა და არა გარკვეული
ცოდნის შეუთავსებლობაზე მიგვანიშნებს. მე-13 საუკუნის მოაზროვნე თომა აქვინელი კი ფიქრობდა, რომ არა სიმკაცრით.აღსანიშნავია,რომ აზროვნება ერთგვარი ნიჭია,რომელსაც ყველა ვერ შესწვდება და რაც
მხოლოდ რწმენით,არამედ გონებითაც აუცილებელი იყო უფლის შემეცნება. მთავარია,ის ეფუძნება ლოგიკურ აუცილებლობას.
არისტოტელე დიდხანს ცდილობდა დაედგინა, თუ ცოდნის რომელი სახე გამოხატავდა უკეთ ადამიანის არსს.
ცოდნის ერთ-ერთი სახეა დოქსა, რომელიც არის შეხედულებათა სისტემა, ემპირიული დაკვირვების შედეგად
მიღებული.
8. სამყარო: სუბსტანცია, მონიზმი, დუალიზმი, პლურალიზმი
ცოდნის შემსწავლელ დისციპლინას ეპისტემოლოგია ეწოდება. მისი საგანია ცოდნა,როგორც შემეცნების
ყოველივე რასაც ჩვენ აღვიქვამთ და ვხედავთ სამყაროს შემადგენელი ნაწილია,მაგრამ სად არის თვით შედეგი.არკვევს ცოდნის ჭეშმარიტებებს. ეპისტემოლოგიისთვის ცოდნის ფენომენი პრობლემატურია და უნდა
სამყარო?ჩვენ გვაინტერესბს დაუსაბამოა თუ აქვს დასაბამი სამყაროს. ვირგილიუსი წერდა: „არარასგან თავად აიხსნას ჭეშმარიტის ცოდნის პირობები.
3 4
აზროვნება — კოგნიტური პროცესი, რომელიც წარმოადგენს ახალ სიტუაციაში ადამიანის ორიენტაციის,
პრობლემის, ამოცანის გადაჭრის უნარს. მესამე საფეხურია-წარმოდგენა. წარმოდგენს დროს,აღქმისგან განსხვავებით,ადამიანს შეუძლია დაივიწყოს
დრო-სივრცითი ჩარჩოები. მას შეუძლია წარმოიდგინოს ყოველივე,თუნდაც ის,რაც თვალწინ არ
შემეცნება ადამიანის გონების მიერ განხორციელებული მოქმედების ერთობლიობაა,რომლის მიზანი და აქვს.ადამიანური კულტურა,ხელოვნება ხომ სწროედ მსგავს წარმოდგენებს ეყრდნობა.
შედეგია სინამდვილის,მისი მოვლენებისა და კანონზომიერების შესახებ ცოდნის მოპოვება.შემეცნების პროცესს
იკვლევს ფილოსოფიური დისციპლინა გნოსეოლოგია.ის ადგენს გონების არსს და თუ რა ელემენტები ემპირიულ-გრძნობადი საფხეურების გარდა,გამოიყოფა თეორიული საფეხურები,რომემლიც აგრეთვე
მონაწილეობენ შემეცნების პროცესში.ტერმინი შემოღებული იქნა მე-18 საუკუნეში. ფსიქოლოგიაში შემეცნება არანაკლებ მნიშვნელოვანია საგანთა უსასრულო სიმრავლის გააზრებაში.
განიხილება როგორც გარედან შემოსული ინფორმაციის გონებრივი აღქმისა და გადამუშავების უნარი.
კანტმა განასხვავა აზროვნება და შემეცნება.მისთვის აზროვნება მეტაფიზიკურია,მიუწვდომელი,ხოლო 14. შემეცნების თეორიული საფეხური: ცნება, მსჯელობა, დასკვნა.
შემეცნება ბუნების მეცნიერებაა.
შემეცნების თეორიული საფეხურებია- ცნება,მსჯელობა და დასკვნა.
11. შემეცნება, როგორც მეტაფიზიკური პრობლემა: აგნოსტიციმზი და სკეპტიციზმი.
ცნება არის საგანთა კლასის არსებითი თვისებების ერთობლიობა. ცნების წარმოქმნა იწყება საგნის თვისებათა
ადამიანი ესწრაფვის ცოდნას ,მისი უნარი ცოდნის მიღებისა არის შემეცნება .ფილოსოფია ცდილობს ახსნას და ანალიზით. ცნების მეშვეობით გადაჭრილია სამყაროს მრავალფეროვნების გააზრების პრობლემა. ამით
დაადგინოს ადამიანის მიერ სინამდვილის შემეცნების შესაძლებლობა. ამ საკითხის გადაჭრისთვის ადამიანის გონება მეტად ეკონომიური ხდება.თუმცა ცნებით აღწერილი სამყარო არ არის სრული ,ამ
განსაკუთრებით აღსანიშნავია ორი ძირითდი მხარე-ესენია აგნოსტიციზმი და სკეპტიციზმი სიმრავლეებს შორის არ არის კავშირი,წესრიგი. ეს მხოლოდ მარტივი დონეა.
აგნოსტიციზმი მიიჩნევს,რომ ადამიანს არ შეუძლია სინამდვილის შემეცნება.მის მიერ მოპოვებული მონაცემები მსჯელობა არის ცნებათა შორის აუცილებელი კავშირი.მარტივი თხრობითი წინადადება,რომელშიც მტკიცდება
არ ასახავს რეალობას.აგნოსტიკოსი ცოდნად აღიარებს მხოლოდ აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას და რახან მისი ან უარიყოფა რამე სინამდვილესთან მიმართებით. სამყარო წარმოდგენილია,როგორც წესრიგის მქონე
მიღწევა შეუძებელია .ე.ი ჭეშმარიტი,მარადიულო ცონდნის მოპოვებაც შეუძებელია. მე20 საუკუნეში გამოჩნდა მთლიანობა და საგნებსა და მოვლენებს შორის კავშირიც არსებობს.
ე.წ ფარდობითი აგნოსტიციზმი,რომლის თანახმად ადამიანის შემეცნება მუდამ ესწრაფვის აბსოლუტურ
ჭეშმარიტებას,მაგრამ ვერასდროს მიაღწევს მას. დასკვნა არის მსჯელობის კავშირი.მას აქვს ორი წინამძღვარი,რომელთაგანაც გამომდინარეობს მესამე
წინადადება-ანუ დასკვნა.
სკეპტიციზმისთვის მთავარია დაეჭვება,ეს არის აზროვნებს პრინციპი.ის არ უარყოფს ობიექტური რეალობის
შემეცნების შესაძლებლობას,თუმცა თავს იკავებს საბოლოო შეხედულების გამოთქმისგან. სკეპტიციზმი ორი 15. რა არის ცოდნა?
სახისაა:სრული და მეთოდოლოგიური. ერთ-ერთი ყველაზე გამორჩეული ფილოსოფიური პრობლემაა ცოდნის არსის დადგენა.ცოდნის შემსწავლელ
დისციპლინას ეწოდება ეპისტემოლოგია. ტრადიციული ფილოსოფიის თანახმად ცოდნა შემეცნებითი აქტის
მეთოდოლოგიურ სკეპტიციზმის წარმომადგენელია დეკარტე.ეჭვი მისთვის მეთოდური გზაა ჭეშმარიტების შედეგს წარმოადგენს.ცოდნის ადგილად ტრადიციულად ითვლებოდა ადამიანის გონება. ის შემეცნებითი
მოსაპოვებლად. სოკრატესთვის შემეცნება სხვა არაფერია,თუ არა მოგონება. პროცესების შედეგად იღებს გარკვეულ ინფორმაციას. ცოდნის ერთ-ერთი უმნშვნელოვანესი ელემენტია
თვითცნობიერება-რაც გულისხმობს იმას, რომ ჩვენ გააზრებული გვაქვს,რომ ვფლობთ ამა თუ იმ
ინფორმაციას.
12. შემეცნების პროცესში განასხვავებენ ემპირიზმსა და რაციონალიზს.
ცოდნა მუდმივ ცვალებადობას განიცდის.ცოდნას უდიდესი მნიშვნელობა აქვს ადამიანის ცხოვრებაშიც
ემპირიზმის ძირითადი დებულება ასეთია:“გონებაში არაფერია ისეთი,რაც მანამდე არ ყოფილიყო ჩვენს იმდენად,რამდენადაც ის არი ადამიანის ზნეობის,თავისუფლების საფუძველი. მან იცის რა არის
შეგრძნებებში“.ემპირიზმის მიხედვით საჭიროა ცდა და ის სწორედ გონების მთელ შინაარსს წარმოადგენს. სამართლიანობა,სიკეთე. ცოდნა ხდის მას ადამიანურს.აღსანიშნავია ისიც,რომ ადამიანს არ შეუძლია მიიღოს
ადამიანის გონება ჰგავს სუფთა დაფას. ემპირიზმისთვის მთავარია ცდა,გამოცდილება და აბსოლუტური ცოდნა. ცოდნის ერთ-ერთი პარადოქსი იმაში მდგომარეობს,რომ ცოდნის მიღებისას ადამიანის
ექსპერიმენტი.ემპირიზმის მამად ითვლება ჯონ ლოკი,ასევე გამოსარჩევია ფრენსის ბეკონი თავისი ცნობილი ზნეობრივი ბუნების გამოცდა ხდება.რამდენად აირჩევს ის სიკეთეს? და თუ მისი ცოდნა მოიტანს
თეზისით „ცოდნა ძალაა“. სარგებელს,მან შეიძლება კატასტროფულ შედეგამდეც მიგვიყვანოს.
ემპირიზმის საპირისპიროდ რაციონალიზმის დებულებას ვუმატებთ კიდევ რამდენიმე სიტყვას: „გარდა თვითონ 16. ცოდნის სახეები და ფუნქციები, ევოლუცია
გონებისა“.რაციონალიზმი პირველ საფეხურზე აყენებს გონებას. გონებას შეუძლია დაძლიოს ცდის
შეზღუდულობა,დაინახოს ის საგნის არსებითი,ფარული,რომელიც არ მოგვეცემა გრძნობებში.რაციონალიზმის ცოდნის ფენომენი უმნიშვნელოვანესია ფილოსოფიაში. სოკრატე შეეცადა აეხსნა,თუ რა არის ცოდნა. მისი
მიხედვით,გონებას შეულია შეიმეცნოს უშუალოდ რეალობა. რაციონალიზმის „მამად“ შეიძლება მივიჩნიოთ თქმით „მე ის ვიცი,რომ არაფერი ვიცი“,მისი პასუხი გამოხატავს ზოგად ადამიანურს.ადამიანმა იცის სწორედ
დეკარტე. ასევე მნიშვნელობანია ამ საკითხში ლაიბნიცის კვლევები. რაღაც,იცის რომ ესა თუ ის საგანი მშვენიერია,თუმცა რა არის მშვენიერება თავისთვად?
კანტმა ჩამოაყალიბა თეორიული ცოდნა. მან ცოდნა განსაზღვრა როგორც თეორიული ცოდნა,რომლის საგანია
13. შემეცნების გრძნობად-ემპირიული საფეხური: შეგრძნება, აღქმა, წარმოდგენა. სინამდვილე,ბუნება. ადგენს რეალობას ისე,როგორც არის თავისთავად.მან უარყო თანშობილი ცოდნის
პლატონისეული თეორია.
შეგრძნება არის ცოდნის პირველწყარო,მისით ჩვენ ვიღებთ არა საგნებს,არამედ საგნის თვისებებს.ეს არის
ადამიანის უშუალო კავშირი სინამდვილესთან.ადამიანი ყველაზე მეტ ინფორმაციას იღებს მხედველობისა და მეცნიერული ცოდნა ექსპერიმენტს ეფუძნება.ექსპერიმენტი არის ძალადობა ბუნებაზე.მეცნიერება იჭრება
შეხების შეგრძნებებიდან.შეგრძნებებით მიღებულ საგანს აკლკია გარკვეულობა და მთლიანობა.ამიტომაც ბუნების სიღრმეებში,ამ ცოდნის მიზანია ბუნებაზე გაბატონება.
გარკვეულწილად შესაძლოა შეგრძნებები იყოს სუბიექტური ან დამახინჯებული.
პოპერი ფიქრობდა,რომ ცოდნა არის დინამიური და ცვალებადი,ის ერთგვარ ევოლუციას განიცდის. ცოდნის
გრძნობადი შემეცნების მეორე საფეხურია აღქმა. აღქმის მეშვეობით,შეგრძნებისგან განსხავავებით, ვიღებთ განვითარება ნიშნავს ცოდნის დაზუსტებას,მის ზრდასა და გაღრმავებას და არა ახალი ცოდნის მოპოვებას. მან
მთლიან საგანს და არა ცალკეულს,თუმცა აღქმა შეზღუდულია დროისა და სივრცის ჩარჩოებით. ჩვენ 3 პირობა წამოაყენა ახალი თეორიების მიმართ,რომლებიც წამოიჭრა ცოდნის გაღრმავების
აღვიქვამთ საგანს აქ და ახლა. ამ საფეხურზე ხდება შეგრძნებადი მონაცემების სინთეზირება და გააზრება ერთ შედეგად.დღესდღეობით ცოდნა განიხილება,როგორც პროცესი,ასოლუტურ ჭეშმარიტებასთან მიახლოებული
მთლიანობად. პროცესი,თუმცა გონებას არ შესწევს ჩაწვდეს ამ აბსოლუტურს.
5 6
აუცილებელია მთელის წინასწარ ცოდნა.ამით ჩვენ ვწვდებით მოვლენის არსს. ჰერმენევტიკული მეთოდი
17. ცოდნა და რწმენა: ლოგიკური ახსნის პრიციპისგან გასხვავდება.
სოკრატე იყო პირველი, ვინც ყურადღება მიაქცია ცოდნისა და რწმენის მიმართებას ადამიანის ყოფიერებაში.
მან ცხადი გახადა, რომ ადამიანმა ცოტა იცის და ძალიან ბევრი რამე სწამს და სჯერა. რწმენა ცოდნის 20. რა არის ცნობიერება, ცნობიერება, როგორც უნარი და წმინდა ცნობიერება. იდეალიზმი და
თავისებური სახეა. რწმენის აუცილებლობა ადამიანის სასრულობით, მისი დასჯით არის განპირობებული. მატერიალიზმი.
ქრისტიანობის მიხედვით , ადამმა იცოდა ღმერთი, რადგან მასთან უშუალო ურთიერთობა ჰქონდა,მაგრამ ცნობიერება წარმოადგენს განცდების ნაკადს. ის სპეციფიკურ-ადამიანური ნიშნია. უნდა განვასხვავოთ
ცოდვით დაცემის შემდეგ ადამმა სამოთხეში დაკარგა ღმერთის უტყუარი ცოდნა და დარჩა მხოლოდ რწმენის ცნობიერება,როგორც შინაარსი და ცნობიერება,როგორც უნარი. ცნობიერება არის უნარი იდეალური
უნარი და ნიჭი. ცოდნისგან განსხვევბით რწმენის ბუნება უცვლელია. რწმენა რაოდენობრივ ზრსად არ ფორმების მეშვეობით აითვისოს გარე სამყარო. ცნობიერებამ არა მხოლოდ იცის რაიმე საგანზე,არამედ მან
განიცდის. რწმენა ან არის ან არ არის. რწმენის საგანია მარადიული, მეტაფიზიკური, ცოდნის საგანია იცის,რომ იცის ამ საგნის შესახებ. ის განსხვავდება აზროვნებისგან,ცნობიერება სინამდვილესთან მიმართების
ამქვეყნიური, ემპირიული. უნარია. ცნობიერება განიხილება როგორც ნორმალური მდგომარეობა,როდესაც ადამიანს შეუძლია
ადეკვატურად აღიქვას და გააკონტროლოს თავი.
18. რა არის ჭეშმარიტება და ჭეშმარიტების ფორმები? წმინდა ცნობიერება განწმენდილია ყოველგვარი ემპირიული შინაარსისაგან. წმინდა ცნობიერების მიღების
პროცედურები შეიმუშავეს ბეკონმა და დეკარტემ. დეკარტემ ცნობიერების ბუნება დაინახა cogito-ში.
ჭეშმარიტება გულისხმობს ,რომ აზრი და სინამდვილე შესაბამისობაშია. ეს ის ცოდნაა,რომელიც დეკარტეს ეპოქა ეჭვით იყო შეპყრობილი. მან ეჭვი მეთოდად გამოიყენა. თუმცაღა დეკარტეს წმინდა
ადეკვატურად ასახავს სინამდვილეს. ცოდნა იმ შემთხვევაშია ჭეშმარიტი,თუ ის სწორად ,ობიექტურად ასახავს ცნობიერება არ აღმოჩნდა სუფთა ,მან კოგიტოს გვერდით აღიარა ღმერთის იდეისა და მათემატიკური
რეალობას.თუ პირიქით,მაშინ ის ჩაითვლება მცდარად.ასევე უნდა განვაასხვავოთ ვარაუდი,რომლის აქსიომების არსებობა.ბეკონის მიხედვით,უნდა მომხდარიყო შემეცნების მეთოდების სრულყოფა.
ჭეშმარიტება თუ მცდარობა ჯერ კიდევ არ არის დამტკიცებული.
გამოიყოფა ჭეშმარიტების რამდენიმე სახე: იდეალიზმი მიიჩნევს,რომ უპირველესი არსებული არის ცნობიერება და ემპირიული საგნის არსებობა
ცნობიერებაზეა დამოკიდებული.გონება არის ის რისგანაც ყველაფერი გამომდგინარეობს.იდეალიზმის
აბსოლუტური ჭეშმარიტება-ეს არის სრული,ამომწურავი ცოდნა სინამდვილის შესახებ.ის უეჭველი და პრობლემას წარმოადგენს ის,თუ როგორ გამომდინარეობს ცნმობიერებიდან ფიზიკური რეალობა.
მარადიულია.
მატერიალიზმი მიიჩნევს,რომ ცნობიერება სამყაროს ევოლუციური განვითარების შედეგია. საწყისად მიიჩნევს
შეფარდებითი ჭეშმარიტება- ეს არის არასრული,ჭეშმარიტი ცოდნა საგნის შესახებ,რადგან აბსოლუტური მატერიას,ფიზიკურ რეალობას. ცნობიერება კი ტვინის ფუნქციაა.
ჭეშმარიტება მიუწვდომელია.ეს არის შედარებითი ჭეშმარიტება,რომელიც ცვლილებას ექვემდებარება.
21.ენის ფენომენი
კონკრეტული ჭეშმარიტება-ის ეფუძნება შემეცნების საგნის ანუ რეალობის სწრაფად ცვალებად ხასიათს.ის ენა და გონიერება ადამიანის ფუნდამენტური ნიშნებია.არისტოტელეს მიხედვით, ადამიანი არის ცოცხალი
დამოკიდებულია ცოდნის არსებობის ადგილზე,დროსა და სხვა პირობებზე.ის შეფარდებითი ჭეშმარიტების მეტყველი გონება. ენა მჭირდროდაა კავშირში ცნობიერებასთან,ენა არის ცნობიერების
ერთ-ერთი სახეა. გამოვლენის,გონების,ცოდნის ობიექტივაციის ფორმა. ენა არსებობს დამწერლობისა და მეტყველების
სახით.ენის ფილოსოფია იკვლევს ენის ბუნებასა და მის ფუნქციებს. ადამიანი ენას გამოიყენებს
ობიექტური ჭეშმარიტება-ეს გვიჩვენებს,რომ ცოდნის შინაარსი დამოუკიდებელია სუბიექტურობისგან. აზროვნების,ურთიერთობებისა და გაგებისთვის. ადამიანი ენის საშუალებით აღწერს რეალობას,გამოხატავს
ობიექტური ჭეშმარიტებით ჩვენ შევიძენთ სინამდვილეს პრინციპულად,გონივრულად. გრძნობებს,ახდენს კომუნიკაციას. აქედან გამომდინარე, ენა საზოგადოების მთლიანობის ერთადერთი
საშუალებაა. ენის,როგორც ნიშნათა სისტემის თეოერია კი სოსიურმა დაამუშავა,რომელიც თანამედროვე
ენათმეცნიერების ფუძემდებელია.ბუნებრივი ენის ნაკლოვანების გამო არსებობს იდეალური ენის ცნება.
ფილოსოფიურ ამოცანას წარმოადგენდა ენის სრულყოფა. ბუნებრივი ენის ნაკლია სიტყვების

19. მეთოდის პრობლემა: დიალექტიკური მთეოდი, ჰერმენევტიკული მეთოდი, ბუნდოვანება,ორაზროვანი საზრისი.ენის მეცნიერებაში გამოყენება მოითხოვდა მის სიზუსტეს.სწორედ ამიტომ,
ფენომენოლოგიური მეთოდი. ცდილობდნენ შეექმნათ იდეალური ენა,რომელიც იქნებოდა ლოგიკურად სრულყოფილი.
შემეცნების პროცესში უდიდესი ადგილი ეთმობა სწორი მეთოდის შერჩევას. სწორედ მეთოდმა უნდა
უზრნუნველყოს უტყუარი ცოდნის მოპოვება დროისა და ენერგის მინიმალური 22. ენის ფუნქციები
დანახარჯით.ფილოსოფიას,როგორც მეცნიერებას აქვს 3 მეთოდი,ესენია: ენას რამდენიმე ფუნდამენტური ფუნქცია აქვს. რეპრეზანტიულ ფუნქციას ენა აინტერებს,როგორც საგანთა
წარმომადგენელი და პრობლემას წარმოადგენდა იმის გარკვევა,თუ რამდენად სწორეად წარმოადგენდა ენა
1.დიალექტიკური მეთოდი არის სამყაროს ფილოსოფიური მეთოდი,რომლის თანახმად სამყარო უნდა რეფერენტს,საგანს. ლოგიკურმა პოზიტივიზმმა გადადგა ნაბიჯები იდეალური ენის შემუშავებისკენ.
განვიხილოთ,როგორც დაპირსპირებულთა ერთიანობა.მის მიხედვით,ორი აზრის ურთიერთდაპირისპირების
შედეგად იბადება აზრი.მისი მიზანია,რაციონალურად გადაჭრას ფილოსოფიური პრობლემები.ის ენის კომუნიკაციური ფუნქცია - ვიტგენშტეინმა გაითვალისწინა ლოგიკური პოზიტივიზმის შედეგები და
გნესეოლოგიური მეთოდია,რომელიც ხორციელდება „თეზისი-ანტითესიზი-სინთეზის“ თავისი მოღვაწეობიოს მეორე ეტაპზე ყურადღება მიაქცია ენის კომუნიკაციურ ფუნქციას.ერთია აღწერო და
სქემით.დიალექტოკოსებიდან აღსანიშნავია ჰეგელი მეორეა გადასცე რეალობის აღმწერი ინფორმაცია ადამიანებს. კონცეპტუალური აზროვნების დამსახურებით
ადამიანი ახერხებს გადასცეს მოსაუბრეს ინფორმაცია.
2.ფენომენოლოგიური მეთოდი-ამ მეთოდის ფუძემდებელის,ჰუსერლის აზრით,მეთოდის მიზანია მოვიპოვოთ
სინამდვილესთან უშუალო მისასვლელი.სინამდვილე კი ცნობიერებით მოგვეცემა.ფილოსოფიას შეუძლია ენის პრაგმატული ფუნქცია გულისხმობს ადამიანებზე ემოციური და ინტელექტუალური ზემოქმედების
გააფართოვოს ცნობიერების ჰორიზონტი.ეს არის შინაგანი საზრისების წარმოქმნის ცოცხალი პროცესი.ჩვენ მოხდენას.ამ ფუნქციამ ყურადღება მიიქცია მე20 საუკუნეში. ბორის მალინოვსკი ამ ფუნქციას მთავარ
ფენომონოლოგიური განწყობით და თავშეკავებით ვთავისუფლდებით ინტერესისგან,ცრურწმენისგან და ფუნქციაც მიიჩნევს. ენა ეხმარება ადამიანს შეასრულებინოს გარკვეული სახის მოქმედება. პრაგმატული
მივისწრაფვით დავინახოთ ცნობიერებაში მოცემული საგანი წმინდა სახით. ფუნქციის სწორი გამოყენება მნიშვნელოვანია იმ ადამიანებისთვის,რომლებიც გასცემენ ბრძანებას. ამ დროს
სიტყვა მიმართულია რეალობის შეცვლისკენ.
3.ჰერმენევტიკული მეთოდი-არის საგნის,მოვლენის,მთლიანობაში დანახვის მეთოდი. არსებობს ისეთი
სფეროები,რომელთა ახსნა ლოგიკური დანაწილებითა და ანალიზით შეუძლებელია. იგი უნდა იყოს გაგებული 23. რა არის ლოგიკა?
მთლიანობაში.მთელის გაგება შესაძლებელია მისი ნაწილების გაგებით,მაგრამ ნაწილების გაგებისთვის
7 8
ლოგიკა აღწერს ადამიანის გონებაში მიმდინარე პროცესებს. ლოგიკა არის მეცნიერება სწორი
აზროვნების,ფორმალური კანონების,პირობებისა და პროცედურების შესახებ. სახელწოდება ბერძნული განსაზღვრებითში გამოითქმეა კავშირი საგანსა და ნიშანვს შორის,ეს კავშირი ან დასრტუდება ან უარიყოფა.
სიტყივდან, logos-იდან მომდინარეობს. არისტოტელემ „ორგანონში“ ჩამოაყალიბა ლოგიკის ძირითადი
კანონები,აღწერა უმთავრესი ლოგიკური ოოპერციები. ლოგიკის ცნების განსაზღვრაში ასევე გვეხმარება მოლა მიმართებით მსჯელობებიგამოხატავენ მიმართებას საგნებს შორის. მაგ“ პეტრე არის ივანეს მამა“.
ნასრედინის ამბის გახსენება. როცა ადამიანს აზროვნება სურს,მას არ შეუძლია თვითნებურად წარმმართოს
აზროვნების პროცესი. ადამიანს ბუნებით ახასიათებს აზროვების ლოგიკურობა. ის ემორჩილება ლოგიკის არსებობის მსჯელობა გამოხატავს მსჯელობის საგნის არსებობის ფაქტს.
კანონებს. თუმცა თუ ადამიანი შეგნებულად გახდის თავის აზროვნებას ლოგიკურს,ეს შესაძლებლობას მისცემს
მიიღოს ახალი ცოდნა,შეამოწმოს აზროვნების სისწორე. მსჯელობები შეიძლება იყოს თვისობრიობის და რაოდენობის მიხედვით.
ლოგიკა ადამიანს აჩვევს ზუსტ აზროვნებას,რათა მან თავისი აზრების ნათელი არგუმენტირება მოახდინოს. თვისობრიობის მიხედვით არის დადებითი და უარყოფითი მსჯელობები. დადებითია,რომელშიც საგანს
ჩვენი აზრები მუდამ ეფუძნება გარკვეულ წესრიგს, აუცილებლობას, სწორედ ამ წესრიგს ეწოდება მიეწერება რაიმე ნიშანი.“სოკრატე არის მაღალი“. უარყოფითია თუ არ მიეწერება“ სოკრატე არ არის მაღალი“.
ლოგიკურობა.შეგვიძლია განვასხვავოთ პოეტური,ლიტერატურული და თეორიული ტექსტი. თეორიულ და
მეცნიერულ ტექსტს საქმე არ აქვს ჭეშმარიტების ძიებასთან.თუკი მსჯელობის პროცესში ლოგიკური კანონები არსებობს ზოგადი,კერძო და ერთეული მსჯელობა. ერთული მსჯელობა,,დასტურდება ან უარიყოფა რაიმე
არ არის დაციული,მაშინ ჭეშმარიტი წინამძღვრებიდან ვიღებთ მცდარ დასკვნას. ამგვარად,ლოგიკა გამოხატავს ერთი საგნის შესახ,მაგ: სოკრატე არის ფილოსოფოსი“.
აზროვნების პროცესში აუცილებელ და არსებიბთ კავშირს აზრებს შორის.
კერძო მსჯელობაში რაიმე დასტურდება ან უარიყოფა,რომელიმე კლასის საგანთა ნაწილის შესახებ. შედის
24. ლოგიკის ენა და სიმბოლოები სიტყვები:რამდენიმე,ბევრი,.ზოგიერთ...
ენას ლოგიკის სფეროში უდიდესი ადგილი უკავია. ბუნებრივი ენის ნაკლოვანება-მისი ალეგორიულობა და
მეტაფორულობა ლოგიკისთვის გამოუსადეგარია. სწორედ ამიტომ ადამიანმა შექმნა ახალი ენა,რომელიც ზოგადში რაიმე დასტურდება კლასის ყველა საგნის შესახებ,მაგ:“ ყველა სტუდენტი სწავლობს ფილოსოფიას.“.
ხელოვნური ენის სახელითაა ცნობილი. იგი ფართოდ გამოიყენება თანამედროვე მეცნიერებაში.ის
შესაძლებელს ხდის თავიდან აიციოს აზრის შინაარსის დამახინჯება,არასწორი გაგება. ლოგიკასაც საკუთრი ენა 28.ლოგიკის კანონები
აქვს,ის სიმბოლოებს გამოიყენებს აზრის ჩამოსაყალიბებლად.
კონიუნქცია - ∧ - ნიშნავს „და“ ლოგიკა აღწერს ადამიანის გონებაში მიმდინარე პროცესებს. ლოგიკა არის მეცნიერება სწორი
აზროვნების,ფორმალური კანონების,პირობებისა და პროცედურების შესახებ. სახელწოდება ბერძნული
კონიუნქცია - & - ნიშნავს „და“ სიტყივდან, logos-იდან მომდინარეობს. ლოგიკა მოიცავს 4 ძირითად კანონს.
დისუნქცია - ∨ - ნიშნავს „ან“ პირველი იგივეობის კანონი ჩამოაყალიბა არისტოტელემ თავის მეტაფიზიკაში. ეს კანონი მოითხოვს
აზროვნების კონკრეტულობას. ცნება უნდა უდრიდეს თავის თავს. მისი შინაარსი მსჯელობის პროცესში არ
იმპლიკაცია - → - ნიშნავს „თუ მაშინ“ უნდა იცვლებოდეს. მაგალითად, როცა განვიხილავთ სკამს,ჩვენ უნდა განვიხილოთ ის ერთი,დასაჯდომი
მნიშვნელობით და ამ შემთხვევაშ არ უნდა გავურიოთ მისი სხვა დანიშნულებები.ცნების შინაარსი უნდა იყოს
ეკვივალენცია - ☰ - ნიშნავს „ტოლია, იგივეობრივია“ კონკრეტული.როდესაც უნებურად ირღვევა იგივეობის კანონი,ადგილი აქვს ლოგიკურ შეცდომას, ხოლო თუ
შეგნებულად მაშინ სოფიზმთან.
უარყოფა - ┐ - ნიშნავს „ არა, არ არის სწორი“
წინააღდეგობის შეუძებლობლის კანონი-შეუძებელია ერთსა და იმავე დროს,ერთსა და იმავე საგანზე
გამოთქმული ორი უერთერთგამომრიცხავი დებულება იყოს ერთდროულად ჭეშმარიტი. მაგ „სოკრატე
26. საწინადადებო მაკავშირებლები მაღალია „ და „სოკრატე არ არის მაღალი“ ერთდროულად ჭეშმარიტი ვერ იქნება,ეს არალოგიკური იქნებოდა.
საწინადადებო მაკავშირებლები არის სპეციალურ სიტყვები ან ფრაზები,რომელთა მეშვეობით მარტივი
წინადადებები უკავშირდებიან ერთანეთს. საწინადადებო მაკავშირებლები მნიშვნელოვან როლს თამაშობენ გამორიცხული მესამის კანონი- კონკრეტული მსჯელობები გულისხმობენ გადაწყვეტის მესამე ვარიანტს.
მსჯელობის ხასიათისა და შინაარსის დადგენაში. ცოდნა გამოიხატება მსჯელობებბის სახით,დასაბუთების მაგალითად,სოკრატე შეიძლება იყოს საშუალო სიმაღლის. რადგან არსებობს მესამე ვარიანტი,ამიტომ
პროცესი შედგება მსჯელობათა თანმიმდევრობისგან. დაპირისპირებული მსჯელობებიდან ორივე შეიძლება იყოს მცდარი. სწორედ ამიტომ, აუცილებელია მესამე
ვარიანტის გამორიცხვა,რათა მსჯელობა ლოგიკურ დასასრულამდე მივიდეს.
რთული წინადადება თავის მხრივ შეიცავს სხვა წინადადებებს,რომელიც ყალიბდება მარტივი წინადადებებისა
და საწინადადებო მაკავშირებლების მეშვეობით. მარტივის გარდაქმნა რთულად სწორედ მათ მეშვეობით ხდება. ლაიბნიცის საკმაო საფუძვლის კანონი მიიჩნევს,რომ დებულება უნდა იყოს დასაბუთებული
არგუმენტებით,რათა ჰქონდეს ლოგიკური ძალა. ის აუცილებლად უნდა გამომდინარეობდეს საფუძვლიდან.“მე
არსებობს ინტენსიური და ექსტენსიური საწინააღმდეგო მაკავშირებლები. ექსტენსიური არის ისეთ მეკუთვნის მაღალი ქულა,რადგან მთელი წიგნი წავიკითხე” აქ საკმაო საფუვლის კანონი დარღვეულია,რადგან
მაკავშირებელი,რომელის გამოყენებით რთული წინადადების ჭეშმარიტების მნიშვნელობა განისაზღვრება მისი წიგნის წაკითხვა არ გულისხმობს მის ზედმიწევნით ცოდნას.ამ კანონის მნიხედვით თავიდან ავიცილებთ
შემადგენელი წინადადებების ჭეშმარიტების მნიშვნელობებით. დაუსაბუთებელ და ნაჩქარევ დასკვნებს.
ინტენსიური ეწოდება ისეთ მაკავშრებლებს,რომმლის გამოყენებით აგებული რთული წინადადების
29. იგივეობის კანონი
ჭეშმარიტების მნიშვნელობის განსაზღვრისთვის საკმარისი არაა მარტივი წინადადების ჭეშმარიტების
მნიშვნელობები.მაგ „და“,“თუ“ „ან-ან“ და ა.შ.საწინააღმდეგო მაკავშირებელი სრულიად უცვლის შინაარსს
წინადადებას. ლოგიკა აღწერს ადამიანის გონებაში მიმდინარე პროცესებს. ლოგიკა არის მეცნიერება სწორი
სიტყივდან, logos-იდან მომდინარეობს. ლოგიკა მოიცავს 4 ძირითად კანონს, საიდანაც ერთ-ერთი იგივეობის
კანონია.
27. მსჯელობის ფორმები
პირველი იგივეობის კანონი ჩამოაყალიბა არისტოტელემ თავის მეტაფიზიკაში. ეს კანონი მოითხოვს
არსებობს მარტივი და რთული მსჯელობა. ის შეიძლება იყოს განსაზღვრებით,მიმართებითი და
აზროვნების კონკრეტულობას. ცნება უნდა უდრიდეს თავის თავს. იგივეობის კანონს თუ დავარღვევთ, და
ეგსისტენციალური.
სიტყვებში ხან ერთ მნიშვნელობას ჩავდებთ, ხანაც მეორეს, გაქრება აზრებს შორის კავშირი, შეუძლებელი
9 10
გახდება ურთიერთგაგებინება, ინფორმაციის გაცვლა. მაგალითად, როცა განვიხილავთ სკამს,ჩვენ უნდა დასკვნა წარმოადგენს მსჯელობათა კავშირს. დასკვნას აქვს ორი წინამნძღვარი,ამომავალი
განვიხილოთ ის ერთი,დასაჯდომი მნიშვნელობით და ამ შემთხვევაშ არ უნდა გავურიოთ მისი სხვა მსჯელობა,საიდანაც ლოგიკური აუცილებლობით გამომდინარეობს მესამე მსჯელობა-დანასკვი. ის არის ახალი
დანიშნულებები. იგივეობის კანონის დარღვევის ტიპური შემთხვევაა ომონიმური სიტყვებისა და ფრაზების ცოდნის მიღების წესი. სიმკაცრის მიხედვით განასხვავებენ დემონსტრაციულ და არადემონსტრაციულ
ხმარება ომონიმურობის ფაქტის გაუთვალისწინებლად. როდესაც უნებურად ირღვევა იგივეობის კანონი,ადგილი დასკვნებს. ლოგიკური გამომდინარეობის მიმართულების მიხედვით კი, განასხვავებენ სამი სახის
აქვს ლოგიკურ შეცდომას, ხოლო თუ შეგნებულად მაშინ სოფიზმთან. უნდა ითქვას, რომ იგივეობის კანონის გამომდინარეობას:
ნორმატიულ და აღწერით ფორმულირებებს შორის კავშირი ძალზე ბუნდოვანია.
დედუქციური დასკვნა(ზოგადიდან-კერძოსკენ)-ზოგადი ხასიათის მსჯელობიდან ვაკეთებთ დასკვნას
30. წინაღმდეგობის შეუძლებლობის კანონი კონკრეტული საგნის შესახებ. ამას ეწოდება დედუქცია
ლოგიკა აღწერს ადამიანის გონებაში მიმდინარე პროცესებს. ლოგიკა არის მეცნიერება სწორი ინდუქციური დასკვნის დროს ერთეული მსჯელობიდან ვაკეთებთ დასკვნას ზოგად მოვლენათა მთელი
აზროვნების,ფორმალური კანონების,პირობებისა და პროცედურების შესახებ. სახელწოდება ბერძნული კლასის, ანუ მრავალი საგნის შესახებ.
სიტყივდან, logos-იდან მომდინარეობს. ლოგიკა მოიცავს 4 ძირითად კანონს, საიდანაც ერთ-ერთი
წინააღმდეგობის შეუძლებლობის კანონია. დასკვნა ანალოგიის დროს ერთეული ხასითის მსჯელობიდან ვაკეთებთ დასკვას მეორე მოვლენაზე მათი
მსგავსების საფუძველზე.
წინააღმდეგობის შეუძლებლობის კანონის კანონი შეგვიძლია ჩამოვაყალიბოთ შემდეგი სახით: „შეუძლებელია,
რომ ერთი და იგივე რამ, ერთსა და იმავე დროს, ერთი და იგივე მიმართებით ერთდროულად იყოს და არ იყოს 34. არაკლასიკური ლოგიკა
კიდევაც“. კანონი ლაპარაკობს ერთი და იგივე ნივთის ან მოვლენის შეუძლებლობაზე, ერთსა და იმავე დროს და
ერთი და იგივე მიმართებით. „სოკრატე მაღალია „ და „სოკრატე არ არის მაღალი“ ერთდროულად ჭეშმარიტი ლოგიკა აღწერს ადამიანის გონებაში მიმდინარე პროცესებს. ლოგიკა არის მეცნიერება სწორი
ვერ იქნება,ეს არალოგიკური იქნებოდა. აზროვნების,ფორმალური კანონების,პირობებისა და პროცედურების შესახებ. სახელწოდება ბერძნული
სიტყივდან, logos-იდან მომდინარეობს.
ლაპარაკია ერთი და იმავე მიმართებით რაღაცის შეუძლებლობაზე, თორემ სხვადასხვა მიმართებით ერთი და როდესაც კლასიკური ლოგიკა კრიტიკის ქვეშ მოექცა, წარმოიშვა „არაკლასიკური ლოგიკა“. იგი გამოირჩევა
იგივე პიროვნება ერთსა და იმავე დროს შეიძლება ატარებდეს და შემდეგ არ ატარებდეს რაიმე თვისებას, მიმდინარეობათა მრავალფეროვნებით, ესენია: მრავალნიშნა ლოგიკა, ინტუიციური ლოგიკა, რელევანტური
ვთქვათ, თუ ერთი მიმართებით პირი არის სტუდენტი, სხვა მიმართებით არა სტუდენტი, არამედ დედა და ა.შ. ლოგიკა, მოდალური ლოგიკის ახალი სახეები.
აზროვნების სეგმენტში კანონი გვეუბნება, რომ შეუძლებელია ერთდროულად ვამტკიცოთ რაღაც და მისი
საპირისპიროც. არაკლასიკური ლოგიკის მიხედვით: აზროვნების პროცსი და სამყარო იმდენად რთულია, რომ მისი შემეცნება
და აღწერა მხოლოდ ფორმალური ლოგიკით შეუძლებელია. ადამიანისთვის ცხადი გახდა, რომ ფორმალური
31. გამორიცხული მესამის კანონი ლოგიკით შესაძლებელია ადამიანის აზროვნების და საქმიანობის მრავალფეროვნების მოცვა. ახალი ლოგიკური
თეორიები აღიარებენ აზროვნების პროცესში სხვა ფაქტორების გავლენას.
ლოგიკა აღწერს ადამიანის გონებაში მიმდინარე პროცესებს. ლოგიკა არის მეცნიერება სწორი
აზროვნების,ფორმალური კანონების,პირობებისა და პროცედურების შესახებ. სახელწოდება ბერძნული 35. კამათის წესები
სიტყივდან, logos-იდან მომდინარეობს. ლოგიკა მოიცავს 4 ძირითად კანონს, საიდანაც ერთ-ერთი მეცნიერების განვითარების მნიშვნელოვანი ელემენტია მეცნიერული დისკუსია.
გამორიცხული მესამეს კანონია. დისკუსიის სუბიექტებია: პროპონენტი, ოპონენტი, აუდიტორია.
პროპონენტი – დისკუსისს წამყვანი ფიგურა. წამოაყენებს თეზისს და ასაბუთებს.
ამ შემთხვევის დროს მსჯელობები არამარტო ურთიერთგამომრიცხავია, არამედ უპირისპირდებიან ერთმენეთს. ოპონენტი – მეორე მონაწილე, არ ეთანხმება პროპონენტს. არსებობს ასევე ფარული ოპონენტი.
მაგალითად, „სოკრატე მაღალია“ და „სოკრატე არ არის მაღალი“ ურთიერთგამომრიცხავი დებულებებია. დესტრუქციული უთანხმოება – ოპონენტი ახორციელებს პროპონენტის მიმართ კრიტიკულ ანალიზს.
ურთიერთგამომრიცხავი და ურთიერთდაპირისპირებული მსჯელობები იმით განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან, კონსტრუქციული უთანხმოება – ოპონენტი ამბობს საკუთარ აზრს და ასაბუთებს.
რომ კონტრარული მსჯელობები გულისხმობენ გადაწყვეტის მესამე ვარიანტს. მაგალითად, „სოკრატე აუდიტორია – დისკუსიის მესამე წევრი. აუდიტორიას აქვს საკუთარი პოზიცია. არსებობს რაოდენობის
შეიძლება იყოს არც დაბალი და არც მაღალი, არამედ საშუალო სიმაღლის, რადგან არსებობს მესამე ვარიანტი, მიხევით ორმხრივი და მრავალმხრივი დისკუსია.
ამიტომ დაპირისპირებული მსჯელობებიდან ორივე შეიძლება იყოს მცდარი. დასაბუთეა – შედგება თეზისის, არგუმენტებისა და არგუმენტების დემონსტრაციის პროცესისგან.
არგუმენტი – თეორიული და ფაქტობბრივი ხასიათის დებულება, რითაც ხდება თეზისის დასაუთება.
ანუ, კანონი ამბობს, რომ ორი ურთიერთგამომრიცხავი მსჯელობა ერთსა და იმავე საგანზე, ერთსა და იმავე
დროს, ერთსა და იმავე მიმართებაში შეუძლებელია ერთდროულად იყოს ჭეშმარიტი ან მცდარი.
36. რა არის ეთიკა
32. საკმაო საფუძვლის კანონი ეთოსი ნიშნავს ზნე-ჩვეულებას. ეთიკა ფოლოსოფიის დარგია; იგი მიზნად ისახავს იმ ბაზისური პრინციპების
დადგენას, რომელთა მიხედვითაც უნდა ვიმსჯელოთ ადამიანის ქცევების მორალურ სისწორესა თუ
ლოგიკა აღწერს ადამიანის გონებაში მიმდინარე პროცესებს. ლოგიკა არის მეცნიერება სწორი მცდარობაზე.
სიტყივდან, logos-იდან მომდინარეობს. ლოგიკა მოიცავს 4 ძირითად კანონს, საიდანაც ერთ-ერთი საკმაო ეთიკა ნორმატიული სწავლებაა და მისი ამოცანა პრაქტიკული, მორალური პრობლემების რაციონალური
საფუძვლის კანონია. არგუმენტაციის საშუალებით გადაწყვეტაა. სოკრატეს მიხედვით, ეთიკის ამოცანაა ზნეობის ბუნების
სისტემური გაგების დაფუძნება. ეთიკამ პასუხი უნდა გასცეს ადამიანის ცხოვრების მთავარ კითხვას: „როგორ
საკმაო საფუძვლის კანონი გულისხმობს შემდეგს: „არცერთი წინადადება არ შეიძლება იყოს ჭეშმარიტი, თუ არ უნდა ვიცხოვრო?’’
არსებობს მისი ჭეშმარიტების საკმაო საფუძველი.ერთმანეთისგან უნდა განვასხვაოთ დამოკიდებულება მიზეზსა
და შედეგს შორის და დამოკიდებულება საფუძველსა და შედეგს შორის. ის აუცილებლად უნდა ზოგადკულტურულ ლექსიკონში სიტყვები - ეთიკა, მორალი, ზნეობა ურთიერთჩანაცვლებადნი არიან;
გამომდინარეობდეს საფუძვლიდან.“მე მეკუთვნის მაღალი ქულა,რადგან მთელი წიგნი წავიკითხე” აქ საკმაო რეალურად ეს ტერმინები განსხვავდებიან ერთმანეთისაგან:
საფუვლის კანონი დარღვეულია,რადგან წიგნის წაკითხვა არ გულისხმობს მის ზედმიწევნით ცოდნას.ამ კანონის ეთიკა - განიმარტება, როგორც სწავლება მორალის შესახებ;
მნიხედვით თავიდან ავიცილებთ დაუსაბუთებელ და ნაჩქარევ დასკვნებს. მორალი - ეთიკის შესწავლის საგანია, მისი ინტერესი ადამიანთა ქცევის ნორმათა შესწავლაა;
ზნეობა - ერთეული ინდივიდის მიერ ქცევის სუბიექტური შეფასებაა.
33. დასკვნის ფორმები
11 12
40. რას ნიშნავს ეთიკური ქცევა
37. ეთიკის სამი ძირითადი სეგმენტი ეთიკური ქცევა კომპლექსური ფენომენია და ამიტომ ერთი მახასიათებლით მისი წარმოდგენა არ არის სწორი.
ეთიკა ნორმატიული სწავლებაა და მისი ამოცანა პრაქტიკული, მორალური პრობლემების რაციონალური შეიძლება გამოვყოთ მისი ამგები სამი კომპონენეტი: თავისუფალი ნება, მორალური მოტივაცია და
არგუმენტაციის საშუალებით გადაწყვეტაა. ეთიკის ინტერესთა სფერო მოიცავს სამ ძირითად სეგმენტს: ავტონომიური ეთიკური მსჯელობა.
მეტაეთიკას, ნორმატიულ ეთიკასა და გამოყენებით ეთიკას.
ეთიკურად შეიძლება ჩაითვალოს ქცევა, რომელიც ემყარება ადამიანის მიერ ავტონომიური ეთიკური
მეტაეთიკის ინტერესია ეთიკური პრინციპების რაობისა და გენეზისის კვლევა. მეტაეთიკური პასუხები მსჯელობის შედეგად მოტივთა შორის განხორციელებულ თავისუფალ არჩევანს. მნიშვნელოვანი მომენტია
დამოკიდებულია იმაზე, თუ რა ორიენტირს ირჩევს ფილოსოფოსი, რაზე ახდენს ფოკუსირებას. ასევე პიროვნების ე.წ. მორალური სენსიტიურობა ანუ ის, თუ როგორ არის ადამიანში განვითარებული
თანაგრძნობის უნარი.
ნორმატიულ ეთიკას უპირატესად პრაქტიკული მიზანი აქვს - იმ მორალური სტანდარტების დადგენა, ეთიკური ქცევა ვერ შედგება თუ ერთ-ერთი კომპონენეტი უგულებელყოფილია, ვინაიდან ეს კომპონენტები
რომლებითაც შესაძლებელი იქნება ქცევათა რეგულირება. გამოყენებითი ეთიკა ინტერესდება სხვადასხვა ერთმანეთისაგან დამოუკიდებლად არ არსებობენ. პლატონს სწამდა, რომ კარგი ქცევა ადამიანის გონებისა და
სპეციფიკური პრობლემით; მაგ.: სუიციდი, კონტრიბუცოინი- ზმი და ა.შ. ცოდნის შედეგია; ამის საპირისპიროდ დევიდ ჰიუმი თვლიდა, რომ ეთიკურის აგებაში მნიშვნელოვან როლს
თამაშობენ გრძნობები.
გამოყენებითი ეთიკა ცდილობს გადაჭრას დილემური სიტუაციები. ეთიკის ამ სამ არსობრივ სეგმენს -
მეტათიკას, ნორმატიულ ეთიკასა და გამოყენებით ეთიკას შორის საზღვრები მკაცრად არარის დადგენილი.
41. რა არის ნორმატიული ეთიკა? 42. ნორმატიული ეთიკის თეორიული სტრატეგიები
38. რა არის მეტაეთიკა
თეორიას, რომელიც გადმოსცემს ღირებულებით მსჯელობას იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა მოიქცეს
მეტაეთიკა ეთიკის ინტერესთა სფეროს ერთ-ერთი ძირითადი სეგმენტია. მეტაეთიკის ინტერესია ეთიკური ადამიანი, ეწოდება ნორმატიული. ნორმატიული ეთიკა ადამიანისაგან მოითხოვს ქცევის ნორმების სისტემურ
პრინციპების რაობისა და გენეზისის კვლევა. იგი შეიასწავლის ეთიკურ ცნებათა წაწარმოშობასა და ცოდნას. ნორმატიულ ეთიკას საქმე აქვს მორალურ სტანდარტებთან, რომელნიც არეგულირებენ სწორ და
მნიშვნელობას. მეტაეთიკის სივრცეში განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება ორ საკითხს: ა) საიდან მოდის მცდარ ქცევებს. ნორმატიული პრინციპის ოქროს წესია: „მოექეცი სხვას ისე, როგორც გინდა რომ მოგექცნენ
მორალი? და ბ) ვინ არის მორალის სუბიექტი? შენ’’. ნორმატიული ეთიკის სამი ძირითადი სტრატეგია არსებობს: სათნოებათა, მოვალეობის და
ტელეოლოგიური.
პირველი საკითხის გადაჭრისას ობიექტივიზმისა და რელატივიზმის სახელით ცნობილი ორი მიდგომა
იკვეთება: ობიექტივიზმის მომხრეები თვლიან, რომ ღირებულებები ტოტალურად ობიექტურნი არიან; მათი სათნოებათა თეორიას მიაჩნია, რომ ეთიკა ტოტალურად უნდა დაკავდეს ადამიანის ცხოვრებით, ხოლო
აზრით მორალური ღირებულებები არსებობენ სუბიექტური, ადამიანური გამონაგონის მიღმა; თავისი ბუნებით მოქმედებებისა და გადაწყვეტილების მიღების ანალიზი მისი საქმე არაა. ამ თეორიის მიმდევრებისთვის
ეთიკური ღირებულებები არიან აბსოლუტურნი, მარადიულნი, უცვლელნი და უნივერსალურნი. ცენტრალური თემაა „კარგი ცხოვრება’’.
რელატივიზმის მომხრეები თვლიან, რომ ღირებულებები ტოტალურად სუბიექტურნი არიან; მათ მიაჩნიათ, მოვალეობის თეორიები მორალს აფუძნებენ ვალდებულების სპეციფიკურ, ფუნდამენტურ პრინციპზე. ამ
რომ მორალი უშუალოდ ადამიანიდან იღებს სათავეს. თუ არ იარსებებს ადამიანი, არც მორალური თეორიებს დეონტოლოგიურს ანუ არაკონსიქვენციონალისტურს უწოდებენ. დეონტოლოგიური სტრატეგიის
ღირებულებების არსებობაა საჭირო. არსებობს მორალური რელატივიზმის ორი ფორმა: ინდივიდუალური მიხედვით, პრინციპები, რომელთაც ეფუძნება მორალი არ არიან დამოკიდებულნი გარემოებებზე. მისი
რელატივიზმი, რომელიც ამტკიცებს, რომ ინდივიდი თვითონ ქმნის საკუთარ მორალურ სტანდარტს; და ამოსავალი დებულებაა: „ქცევა არ განისაზღვრება მისი შედეგით“.
კულტურული რელატივზმი, რომელიც თლის, რომ მორალურ პრინციპებს ქმნის საზოგადოება.
ტელეოლოგიურად ორიენტირებული ნორმატიული თეორიების მიხედვით მორალური ქცევა
მეორე საკითხის განხილვისას - თუ ვინ არის მორალის სუბიექტი, გამოიყოფა ოთხი ასპექტი: რელიგიური დეტერმინირებულია მხოლოდ ქცევის შედეგით. მორალურად ის ქცევა მიიჩნევა, რომლის მოსალოდნელი
მორალი - რომელიც არეგულირებს პიროვნების მიმართბას მხოლოდ და მხოლოდ ღმერთთან და სხვასთან შედეგი ზნეობრივია. ამ თეორიებს კონსიქვენციონალისტურს უწოდებენ. ამ სტრეტეგიის შიგნით გამოიყოფა
არავისთან; მორალი და ბუნება - იგი მიმართულია გახსნას ადამიანისა და ბუნების ურთიერთობა; სამი ქვეჯგუფი: ეთიკური ეგოიზმი, ეთიკური ალტრუიზმი და უტალიტარიზმი.
ინდივიდუალური მორალი - იგი გულისხმობს ადამიანის რელაციას საკუთარ თავთან; სოციალური მორალი - 43. რა არის გამოყენებითი ეთიკა
გულისხმობს ადამიანების რელაციას სხვა ადამიანებთან. გამოყენებითი ეთიკა ზოგადი ეთიკის ნაწილია. მისი ამოცანაა კონკრეტულ დარგობრივ სიტუაციებში
წარმოშობილი სპეციფიკური, საკამათო, დაპირისპირებული მორალური საკითხების ანალიზი.
39. ბაზისური მეტაეთიკური ცნებები
გამოყენებითი ეთიკა ფართოდ იყენებს მეტაეთიკური და ნორმატიული ეთიკის მიდგომებს, მაგრამ ახდენს მათ
მეტაეთიკა ეთიკის ინტერესთა სფეროს ერთ-ერთი ძირითადი სეგმენტია. მეტაეთიკის ინტერესია ეთიკური თვისებრივად ახალ, სსპეციფიკურ ინფორმაციად გარდაქმნას კონკრეტული დარგობრივი სიტუაციის
პრინციპების რაობისა და გენეზისის კვლევა. იგი შეისწავლის ეთიკურ ცნებათა წარმოშობასა და მნიშვნელობას. საჭიროებისათვის. იგი ასევე ითვალისწინებს სოციოლოგიურ, პედაგოგიურ და ფსიქოლოგიურ მეცნიერებათა
მეტაეთიკის სფეროში გამოიყოფა სამი ბაზისური ცნება: სიკეთე, სინდისი და მოვალეობა. კვლევის შედეგებსა და მიდგომებს.
სიკეთე ცენტრალური ეთიკური კონცეპტია. იგი დადებითი მორალური ღირებულებების მახასიათებელია და გამოყენებითი ეთიკის სივრცეში რამდენიმე სფერო გამოიყოფა:
ადმიანის მიერ კეთილმოსილებათა შექმნის დაუინტერესებელ, გულწრფელ სწრაფვას გამოხატავს. მისი
მთავარი მახასიათებელი დაუინტერესებულობაა. ბიოეთიკა-რომელიც განიხილავს ნორმებს ცოცხალი სამყაროს მიმართ.
სინდისი ზნეობრივი მოვალეობების დამოუკიდებლად ფორმულირების, საკუთარი ქცევების შეფასებისა სიტუაციური ეთიკა გამოიმუშავებს პრაქტიკულ რეკომენდაციებს კონკრეტული სიტუაციებისა და სფეროების
დაზნეობრივი თვითკონტროლის რეალიზების უნარია. სინდისი მორალური თვითცნობიერების ერთ-ერთი მიმართ.
გამოხატულებაა. აღსანიშნავია, რომ ანტიკურ ფილოსოფიაში სინდისის აღმნიშვნელი სიტყვა არ არსებობდა,
იგი მხოლოდ ქრისტიანობაში აღმოცენდა. ბიზნეს ეთიკა მიზნად ისახავს გახსნას ბიზნეს საქმიანობის ეთიკური და პოლიტიკური პრობლემები.
მოვალეობა გარკვეული ქმედების აღსრულების აუცილებლობაა. ადამიანის ქცევითი აქტივობაა, რომელიც ეკოეთიკის პრობლემატიკა მოიცავს თანამედროვე დისკუსიებს, რომელნიც ეხებიან ადამიანის ურთიერთობას
განპირობებულია მორალური ღირებულების გატარების აუცილებლობით. ბუნებასთან და გარემოს ეკოლოგიურ კრიზისს.
13 14
მედია ეთიკის ამოცანაა თანამედროვე საინფორმაციო სივრცეში ადამიანის საქმინობის ეთიკური პრინციპების, ეთიკური ალტრუიზმი - ქცევა მორალურია, თუ მისი შედეგი დადებითია ყველასთვის, გარდა მოქმედი
პრობლემებისა და დილემების შესწავლა. სუბიექტისა.
საქმიან ურთიერთობათა ეთიკა იგივე ბიზნესის ეთიკაა. უტილიტარიზმი - ქცევა მორალურია, თუ მისი შედეგი ყველასთვის მისაღებია.
მასწავლებლის პროფესიული ეთიკის მიზანია განათლების ფილოსოფიის ძირითადი პრინციპების კვლევა

პედაგოგიური მოღვაწეობის სპეციფიკის გათვალისწინებით. 47. გამოყენებითი ეთიკის სფეროები
გამოყენებითი ეთიკა ზოგადი ეთიკის ნაწილია. მისი ამოცანაა კონკრეტულ დარგობრივ სიტუაციებში
წარმოშობილი სპეციფიკური, საკამათო, დაპირისპირებული მორალური საკითხების ანალიზი.
და ბოლოს, პოლიტიკური ეთიკა მიზნად ისახავს დემოკრატიული სამოქალაქო საზოგადოების მორალური
ბაზისის , როგორც ზნეობრივი დისკურსის პრინციპულად განსხვავებული ტიპის შესწავლას. გამოყენებითი ეთიკა ფართოდ იყენებს მეტაეთიკური და ნორმატიული ეთიკის მიდგომებს, მაგრამ ახდენს მათ
44. ეგოიზმი და ალტრუიზმი თვისებრივად ახალ, სსპეციფიკურ ინფორმაციად გარდაქმნას კონკრეტული დარგობრივი სიტუაციის
საჭიროებისათვის. იგი ასევე ითვალისწინებს სოციოლოგიურ, პედაგოგიურ და ფსიქოლოგიურ მეცნიერებათა
ეთიკური ეგოიზმი, როგორც ყველა ნორმატიული ეთიკური თეორია, მოწოდებულია განმარტოს თუ როგორ კვლევის შედეგებსა და მიდგომებს.
უნდა მოიქცეს ადამიანი. ამ თეორიის მიხედვით ადამიანმა ყოველთვის უნდა იმოქმედოს იმგვარად, რომ მისი გამოყენებითი ეთიკის სივრცეში რამდენიმე სფერო გამოიყოფა:
პერსონული კეთილდღეობა და ინტერესი მაქსიმალურად დაკმაყოფილდეს. ეთიკური ეგოიზმი სამი ფორმით
იჩენს თავს: ბიოეთიკა-რომელიც განიხილავს ნორმებს ცოცხალი სამყაროს მიმართ.
1.ინდივიდუალური ფორმა - ყველა უნდა მოიქცეს ჩემი თვით-ინტერესისი მიხედვით;
სიტუაციური ეთიკა გამოიმუშავებს პრაქტიკულ რეკომენდაციებს კონკრეტული სიტუაციებისა და სფეროების
2.პერსონული ფორმა - მე უნდა მოვიქცე საკუთარი თვით-ინტერესის მიხედვით, ყურადღება არ ექცევა რა მიმართ.
უნდა გააკეთოს სხვამ;
ბიზნეს ეთიკა მიზნად ისახავს გახსნას ბიზნეს საქმიანობის ეთიკური და პოლიტიკური პრობლემები.
3.უნივერსალური ფორმა - ყველა ყოველთვის უნდა მოიქცეს საკუთარი თვით-ინერესის მიხედვით.
ეკოეთიკის პრობლემატიკა მოიცავს თანამედროვე დისკუსიებს, რომელნიც ეხებიან ადამიანის ურთიერთობას
ალტრუიზმი პირადი სარგებლისგან თავისუფალი, დამოუკიდებელი მოტივით განსაზღვრული ეთიკაა. ამ
ცნებით აღინიშნება სხვების კეთილდღეობისათვის უშურველი, დაუინტერესებელი ზრუნვა. სხვათა ბუნებასთან და გარემოს ეკოლოგიურ კრიზისს.
ინტერესებისათვის საკუთარი სარგებლის, თვითინტერესის უგულვებელყოფა. ეს ტერმინიცა და ცნებაც
შემოიტანა ფრანგმა ფილოსოფოსმა ოგიუსტ კონტმა. ალტრუიზმის პრინციპი კონტის მიხედვით არის - მედია ეთიკის ამოცანაა თანამედროვე საინფორმაციო სივრცეში ადამიანის საქმინობის ეთიკური პრინციპების,
„იცოცხლე სხვებისთვის!“ პრობლემებისა და დილემების შესწავლა.
45. რა არის ეთიკის დეონტოლოგიური თორია (მოვალეობის თორიები) საქმიან ურთიერთობათა ეთიკა იგივე ბიზნესის ეთიკაა.
მოვალეობის თეორიები მორალს აფუძნებენ ვალდებულების სპეციფიკურ, ფუნდამენტურ პრინციპზე. ამ მასწავლებლის პროფესიული ეთიკის მიზანია განათლების ფილოსოფიის ძირითადი პრინციპების კვლევა
თეორიას ტრადიციულად დეონტოლოგიურს ანუ არაკონსიქვენციონალისტურს უწოდებენ. ადამიანთა პედაგოგიური მოღვაწეობის სპეციფიკის გათვალისწინებით.
უმრავლესობა გრძნობს, რომ მათ აკისრიათ სრულიად ნათელი რიგი ვალდებულებებისა. დეონტოლოგიური
სტრატეგიის მიხედვით, პრინციპები, რომელთაც ეფუძნება მორალი არ არიან დამოკიდებულნი გარემოებებზე. და ბოლოს, პოლიტიკური ეთიკა მიზნად ისახავს დემოკრატიული სამოქალაქო საზოგადოების მორალური
მისი ამოსავალი დებულებაა: „ქცევა არ განისაზღვრება შედეგით“. არსებობს ორო ძირითადი თეორია, ბაზისის , როგორც ზნეობრივი დისკურსის პრინციპულად განსხვავებული ტიპის შესწავლას.
რომელიც დეონტოლოგიურ სტრატეგიას აფუძნებს, ესაა - უფლებები და მოვალეობები.
48. რა არის პროფესიული ეთიკა
უფლებათა თეორიის მომხრეები თვლიან, რომ ადამიანს, როგორც პიროვნებას, აქვს გარკვეული მორალური გამოყენებითი ეთიკა ზოგადი ეთიკის ნაწილია. მისი ამოცანაა კონკრეტულ დარგობრივ სიტუაციებში
უფლებები, ისეთი, როგორიცაა სიცოცხლის და პიროვნული თავისუფლების უფლება. ადამიანს,როგორც წარმოშობილი სპეციფიკური, საკამათო, დაპირისპირებული მორალური საკითხების ანალიზი.
სოციალურ არსებას, ასევე აქვს უფლებები, რომელნიც კანონისა და საზოგადოების მიერაა მიღებული.
გამოყენებითი ეთიკა ფართოდ იყენებს მეტაეთიკური და ნორმატიული ეთიკის მიდგომებს, მაგრამ ახდენს მათ
მოვალეობის თეორიის მიხედვით ადამიანს აქვს უპირობო მორალური მოვალეობები. ადამიანის მორალური თვისებრივად ახალ, სსპეციფიკურ ინფორმაციად გარდაქმნას კონკრეტული დარგობრივი სიტუაციის
მოვალეობაა მოიქცეს უპირობო მორალურო მოვალეობის შესაბამისად და თავი შეიკავოს ყველა იმ საჭიროებისათვის. იგი ასევე ითვალისწინებს სოციოლოგიურ, პედაგოგიურ და ფსიქოლოგიურ მეცნიერებათა
ქმედებისგან, რომელიც მორალურად მცდარია. კვლევის შედეგებსა და მიდგომებს.
46. რას უწოდებენ კონსიქვენციალისტურ ნორმატიულ თეორიებს პროფესიული ეთიკა წარმოადგენს ამა თუ იმ დარგის სპეციალისტის მორალური ნორმებისა და წესების
სისტემას მისი პროფესიული საქმიანობის ფარგლებში. ეს ნორმები ჩვეულებრივ ერთიანდება ე.წ. პროფესიული
კოდების სახით, რომლებსაც სამართლებრივი დოკუმენტის ძალა აქვთ. პროფესიული ეთიკა ნებისმიერი
ტელეოლოგიურად ორიენტირებული ნორმატიული ანუ კონსიქვენციალისტური თორიების მიხედვით
დარგის სპეციალისტის მომზადების განუყოფელი ნაწილია. პროფესიული ეთიკის სფეროებია:
მორალური ქცევა დეტერმინირებულია მხოლოდ ქცევის შედეგით. მორალურად ის ქცევა მიიჩნევა, რომლის
მოსალოდნელი შედეგი ზნეობრივია. ტელეოლოგიური ანუ კონსიქცენციალისტური ნორმატიული პრინციპები
სამედიცინო ეთიკა,პოლიტიკური მორალის ფილოსოფია, სამართლის ეთიკა,
მოითხოვენ, რომ ქცევები პირველყოვლისა დაჯგუფედეს მოსალოდნელი შედეგების ავ-არგიანობის მიხედვით,
შემდეგ უნდა გაითვალოს, თუ რამდენად გადასწონის კარგი შედეგები ცუდს. ამ სტრატეგიის შიგნით
მასწავლებლის ეთიკა,რომლის მიზანია განათლების ფილოსოფიის ძირითადი პრინციპების კვლევა
გამოიყოფა სამი ქვეჯგუფი:
პედაგოგიური მოღვაწეობის სპეციფიკის გათვალისწინებით.
ეთიკური ეგოიზმი - ქცევა მორალურია, თუ მისი შედეგი მისაღებია მოქმედი სუბიექტისათვის.
ეკოეთიკა, რომლის პრობლემატიკა მოიცავს თანამედროვე დისკუსიებს, რომელნიც ეხებიან ადამიანის
ურთიერთობას ბუნებასთან და გარემოს ეკოლოგიურ კრიზისს.
15 16
პოლიტიკა არის ადამიანური საქმიანობის უმაღლესი ფორმა,რომლის მეშვეობითაც ყალიბდება
მედია ეთიკა, რომლის ამოცანაა თანამედროვე საინფორმაციო სივრცეში ადამიანის საქმინობის ეთიკური სამართლიანობა და საერთო სიკეთე. ადამიანს ღირსეული ცხოვრება შეუძლია მხოლოდ იმ
პრინციპების, პრობლემებისა და დილემების შესწავლა. საზოგადოებაში,სადაც პოლიტიკაა. ის არისტოტელესთან უპირატესად ეთიკური ასპექტით წარმოსდგება.ის
უკავშირდება სამართლიან საზოგადოებას. მართალია, ცხოველები ცხოვრობენ ჯგუფებად, ფარებად, მაგრამ
ისინი ვერ შექმნიან ქალაქებს,ვერ განსჯიან სიკეთეს.
ადამიანის სოციალურობა პოლიტიკური სოციალურობაა.სოციალურობა არის საერთო თვისება,რომლებიც

49.ჩამოაყალიბე კანტის კატეგორიული იმპერატივი დამახასიათებელია ზოგიერთი ცხოველისთვის და ახასიათებს ყველა ადამიანს. თუმცა ადამიანთან მას აქვს
განსხვავებული მნიშვნელობა. ადამიანთა ბუნებაშია ცხოვრება ერთობილიობათა სახით,სადაც სხდება
არსებობს მოვალეობები,რომლებიც აღმოცენდებიან სოციალური თუ სამართლებრივი შეთანხმების შეფასება სამართლიანობისა და უსამართლობის მიხედვით.
საფუძველზე. ამ ტიპის მოვალეობებს ჰიპოთეტურ იმპერატივებს უწოდებენ. ისინი იმიტომ იქცევიან
მოვალეობებად, რადგან რეზულტატის მისაღწევ ინსტურმენტად გვევლინებიან. მაგრამ მორალი ადამიანის პოლიტიკური სოციალურობის აშკარა ნიშანს წარმოადგენს მისი მეტყველების უნარი,რაც მხოლოდ
კონცენტრირებულია არა ჰიპოთეტურ, არამედ კატეგროიულ იმპერატივებზე. კატეგორიული იმპარტივების მას ახასიათებს.რაც მთავარია, ისინი აზროვნებენ უსამართლობისა თუ სამართლიანობის თაობაზე.ასოციაციას
გამოყენება აუცილებლობას წარმოადგენს,მიზინებისა და ქცევების მიუხედავად. ეს სტრატეგია დახვეწილ ან საზოგადოებას უწოდებენ დაჯგუფებას,რომელიც ეფუძნება გარკვეულ შეთანხმებას. თუნდაც შეთანხმებები
ფორმას იღებს იმანუელ კანტის ეთიკაში. მან კატეგორიული იმპერატივის სამი ალტერნატიული ფორმულირება მოქალაქეებს შორის იყოს არათანაბარი და რთული. რუსო უარყოფს ჰიპოთეზას ადამიანის ბუნებრივ
გამოთვა. სოციალურობაზე არისტოტელესგან განსხვავებით.ასევე თომას ჰობსი არ თვლის ადამიანს პოლიტიკურ
ცხოველად,მაგრამ ის მიიჩნევს,რომ პოლიტიკა გარდაქმნის ცხოველს ადამიანად.
1. მიიღე გადაწყვეტილება საკუთარი ქცევების შესახებ ისე, თითქოს წარმოსახვითი სამეფოს კანონმდებელი 52. რა არის პოლიტიკა
ხარ,სადაც ადამიანები საკუთარ თავში მიზნისა და შინაგანი ღირებულების მატარებელნი არიან.
თუ გვსურს გავარკვიოთ,თუ რა არის პოლიტიკა,ჯერ ადამიანი უნდა შევისწავლოთ.მაქს ვებერის მიხედვით „
2. მოიქეცი ისე,რომ კაცობრიობა როგორც შენი,ისე ყველა ადამიანის სახით მიგაჩნდეს მიზნად და არასდროს პოლიტიკა მოღვაეწობის ყველა ნაირსახეობას მოიცავს“. პოლიტიკა ძვ.ბერძნული სიტყვაა და პოლისის ან
საშუალებად. სახელმწიფოს მართვას ნიშნავს.ოსვალდ შპენგლერის მიხედვით, პოლიტიკა არის პრპცესი,რომლის შიგნითაც
ადამიანები ქმნიან,ხვეწენ და ინარჩუნებენ ერთად ცხოვრების ნორმებს. არისტოტელეს მიხედვით კი
3. მხოლოდ იმ პრინციპების მიხედვით მოიქცი, რომელსაც ისურვებდი გამხდარიყო საყოველთაო კანონი. პოლიტიკის მიზანი სწორედ სიკეთეს უნდა ემყარებოდეს.
ყველაფერი რასაც ჩვენ ვუწოდებთ კარგს,კანტის მიხედვით მხოლოდ იმ შემთხვევაშია კარგი, თუ კეთილ ნებას ანტიკურობაში პოლიტიკის საშუალებით ხდება ცხოვრების გაუმჯობესება.პოლიტიკა აუცილებლად
უკავშირდება. სწორედ კეთილი ნება მიმართავს ადამიანს,მოიქცეს ისე როგორც საჭიროა და არა საკუთარი საზოგადოებრივი ინტერესების ერთობლიობაა.პოლიტიკის ცნება ორი რადიკალურად განსხვავებული
ინტერესების გათვალისწინებით.კანტი მიზანსა და საშუალებას შორის განსხვავებას პოულობს. თუ ქცევა რეპუტაციითაც სარგებლობს: ერთი მიდგომის თანახმად პოლიტიკა „ბინძური საქმეა’ მეორე მიდგომით კი
კარგია მიზნის მისაღწევად-ის სასარგებლოა,თუ ის კარგია თავისთავად ის ზნეობრივია. ქცევის მორალური აუცილებელი,მნიშვნელოვანი.
პრიცნიპი განსაზღვრავს შედეგს და არა პირიქით. კანტის მიხედვით არსებობს რამდენიმე
მაქსიმა,დაურღვეველი პრინციპები. მათგან აღსანიშნავია - იყავი მართალი,იყავი მეცნიერები დღემდე ვერ თანხმდებიან პოლიტიკის შესახებ,რაც მისივე ცნების მრავალმნიშვნელობითაა
პატიოსანი,კეთილშობილი,ფუჭად არ გაფანტო ნიჭი,არ მოიკლა თავი,იყავი მზად დასაჯო ყველა,ვინც გამოწვეული.შეიძლება გამოიყოს 5 შეხედულება პოლიტიკაზე.
ღირსია,იყავი კეთილი ცხოვრების მიმართ. ამ სტრატეგიის მიხედვით მორალური წესი უნივერსალური და
აბსოლუტურია. ყველა ადამიანის მოვალეობაა იყოს ზნეობრივ,გარემოებისგან დამოუკიდებლად. 1. პოლიტიკა,როგორც სახელმწიფოს მართვის ხელოვნება- სახელმწიფოს კონტროლის განხორციელება
საზოგადოებით,როგორც ეს ხდება კოლექტიური გადაწყვეტილებების მიღების დროს.ამ დროს პოლიტიკა
50. ეთიკური ღირებულებები წარმოდგება,როგორც ოფიციალური გადაწყვეტილებათა ერთობლიობა,რომლითაც ხელისუფლების ორგანო
ეთიკა ნორმატიული სწავლებაა და მისი ამოცანა პრაქტიკული, მორალური პრობლემების რაციონალური საზოგადოებას განუსაზღვრავს საქმიანობის ამა თუ იმ მიმართლებას.
არგუმენტაციის საშუალებით გადაწყვეტაა. სოკრატეს მიხედვით, ეთიკის ამოცანაა ზნეობის ბუნების
სისტემური გაგების დაფუძნება. ეთიკამ პასუხი უნდა გასცეს ადამიანის ცხოვრების მთავარ კითხვას: „როგორ 2. პოლიტიკა,როგორც საჯარო პროცესი- ამ მიდგომით ხდება გარკვევა თუ სად გადის ზღვარი საჯარო
უნდა ვიცხოვრო?’’ ცხოვრებას შორის.სახელმწიფო ორგანოები განახილება საჯაროდ,რადგან ის პასუხს აგებს საზოგადოების
კოლექტიური ცხოვრების ორგანოებზე და ფინაანსდება საზოგადოების ხარჯზე.
ეთიკური ღირებულებები გვაკავშირებენ სამყაროსთან, არეგლურებენ ადამიანის ურთიერთობას მაკრო და
მიკრო კოსმოსთან. ფილოსოფიაში ერთ-ერთი გავრცელებული განმარტბით: ღირებულება არის ის, რაც არ 3. პოლიტიკა,როგორც კომპრომისი და კონსენსუსი- პოლიტიკა განიხილება კონფლიქტების გადაწყვეტის
არსებობს, მაგრამ მნიშვნელობს. ეთიკური ღირებულებების სისტემაში ერთიანდება: სამართლიანობა, ხერხად. კომპრომისების,მოლაპარაკებების და სხვა ზომების გამოყენება უპირისპირდება ძალის ან
თანასწორობა, სათნოება, ღირსება, პატიოსნება, ზრდილობა, თავმდაბლობა, პასუხისმგებლობა, ხელისუფლების უხეშად გამოყენებას.
ვალდებულება, გულმოწყალება, სიმართლისმოყვარეობა, გულკეთილობა, კეთილმოსურნეობა. ეთიკური
ღირებულებების განსაკუთრებულობა ვლინდება იმაში, რომ მათ საქმე აქვთ ადამიანის არსობრივ 4.პოლიტიკა,როგორც ხელისუფლებისა და რესურსების განაწილება- ამ მიდგომის მიხედვით პოლიტიკა
მოთხოვნილებებთან და ადამიანურ ლეგიტიმურ მოლოდინებთან. საზოგადოებრივი საქმიანობის ყველა სფეროშია.ის არის ყველაფერი,რაც დაკავშირებულია რესურსების
ეთიკური ღირებულებები ნაწილობრივად ემოციურ ხასიათს ატარებენ, ნაწილობრივ კი ფაქტებს ემყარებიან. განაწილებსათან და გამოყენებასთან საზოგადოების ნორმალური ფუნქციონირებისთვის.
51. პოლიტიკის ადამიანური განზომილება zoon politicon
5. პოლიტიკა, როგორც ძალაუფლება- ამ შემთხვევაში პოლიტიკა ცხოვრების ყველა კუნჭულში აღწევს.კარლ
პოლიტიკის არსის ფილოსოფიური გააზრება დღესდღეობით მეტად აქტუალურია,ისევე,როგორც მისი შმიტის მიხედვით პოლიტიკის არსის განსაზღვრა რთულია,რადგან ის გამოიკვეთება სხვა ტერმინებთან
წარმოშობისას-ძველ საბერძნეთში. ძვ.წ. მე5 საუკუნეში არისტოტელემ განაცხადა,რომ ადამიანი არის zoon შეპირისპირებით. პოლიტიკური ყოველთვის შეხებაშია სახელმწიფოსთან და მის გარეშე არ მოიაზრება.
Politicon. ე.ი ადამიანი არის პოლიტიკური ცხოველი. სიტყვები სოციალური და პოლიტიკური სინონიმებია. 53. რა არის პოლიტიკური ფილოსოფია
არისტოტელეს მიხედვით, ადამიანი არის პოლიტიკური არსება, სხვა არსებებისგან განსხვავებით. მისი
მიხედვით, სახელმწიფო პოლიტიკური ურთიერთობათა ერთიანობას წარმოადგენს. პოლიტიკის ფილოსოფიის ფუძემდებლები არიან პლატონი და არისტოტელე. არისტოტელეს მიხედვით
პოლიტიკა ისაა,რაც უკავშირდება სამართლიან საზოგადოებას.სწორედ საბერნეთში ჩაისახა პოლიტიკური
სახელმწიფოებრივი ცხოვრებისკენ მისწრაფება მხოლოდ ადამიანშია ჩადებული. ფილოსოფია. ის ნორმატიულ ხასიათს ატარებს. ანუ ის რაც სასურველია იყოს და არა ის,რაც არის.
17 18
სახელმწიფოს ბევრი მომხრე თუ მოწინააღმდეგე ჰყავს. მომხრეებისთვის სახელმწიფო ნამდვილი „მიწიერი
პოლტიკური ფილოსოფიის წარმომადგენელი ლეო შტრაუსი აღნიშნავს,რომ პოლიტიკური ფილოსოფიის საგანს ღერთია“, მხოლოდ მასში შეუძლია იცხოვროს ადამიანის მოდგმამ. ადამიანთა გარკვეული ჯგუფი ანარქიზმის
კაცობრიობის დიადი მიზნები წარმოადგენს, როგორიცაა: თავისუფლება, მმართველობის ფორმა და მომხრეა. ანუ ისინი მიიჩნევენ,რომ უკეთესი იქნებოდა სამყარო,სახელმწიფოები რომ არ იყოს. მაკიაველი
ბატონობა-ამ მიზნებს შეუძლიათ ადამიანი საკუთარ მე-ზე აამაღლონ. „მთავარში“ აღნიშნავს,რომ ყველა სახელმწიფო,ყველა ძლიერი ხელისუფლება,რომელსაც ძალაუფლება გააჩნია
ხალხზე, არის რესპუბლიკა ან სამეფო“.
პოლიტიკური ფილოსოფია იკვლევს სახელმწიფოს. ცდილობს გასცეს პასუხი ზოგად კითხვებს: რატომ უნდა
დაემორჩილოს ადამიანი იმ სახელმწიფოს მთავრობას, რომელშიც ცხოვრობს? რა არის თვისუფლება, 56. წინარესახელმწიფოებრივი ანუ ბუნებრივი მდგომარეობა. საზოგადოებრივ
სამართლიანობა? თანასწორობა? ძალაუფლება? ის ნორმატიული დისციპლინაა, მას აინტერესებს არა ხელშეკრულებამდე
არსებული, არამედ ის რაც უნდა იყოს. პოლიტიკური ფილოსოფია ზნეობის ფილოსოფიასთან მჭიდრო
კავშირშია. პოლიტიკური ფილოსოფიის მნიშვნელოვანი თხზულებებია პლატონის „სახელმწიფო“, თანამედროვე ადამიანისათვის სახელმწიფოს გარეშე ცხოვრება წარმოუდგენელია. ადამიანის თავისუფლება
არისტოტელეს „პოლიტიკა“, ავგუსტინეს „ღვთის ქალაქი“ და ა.შ. საზოგადოებაში ისაა,რომ ის არ დაემორჩილოს სხვა საკანონმდებლო ხელისუფლებას,გარდა იმისა,რაც
სახელმწიფოში თანხმობით მიიღება.ხელისუფლების პირობებში მცხოვრები ადამანების თავისუფლება
ამდენად, პოლიტიკური ფილოსოფიის ამოცანაა სახელმწიფოს არსისა და ძალაუფლების,მისი მიზნებისა და მდგომმარეობს იმაში,რომ არსებობდეს მოქმედი სახელმღვანელო წესები,რაც საზოგადოების ყველა წევრზე
დანიშნულების,ადამიანის ბუნებასთან მისი ურთიერთობის კვლევა. ის ორიენტირებულია არსების თანაბრად ვრცელდება.
კვლევაზე,ხოლო თანამედროვე მოდიფიკაციაში კი ცდომილებათა ანალიზზე. ის არის ცოდნა პოლიტიკის არსსა
და დანიშნულებაზე. ადამიანის ბუნებრივ მდგომარეობას შეიძლება ვუწოდოთ წინასახელმწიფოებრივი პერიოდი. თომას ჰობსის
მიხედვით,ადამანთა პოლიტიკურ ყოფას წინ უსწრებს ბუნებრივი მდგომარეობა. მასთან ბუნებრივი
54. პოლიტიკური ფილოსოფია გუშინ და დღეს მდგომარეობა ხასიათდება თანასწორობით.ბუნებრივ მდგომარეობაში მყოფ ადამიანთა შორის მტრობის სამი
მეოცე საუკუნის პირველ ნახევარში თითქოს დაიკარგა ინეტერესი პოლიტიკური ფილოსოფიის მიზეზი არსებობს: მეტოქეობა,უნდობლობა და პატივმმოყვარეობა ანუ დიდების წყურვილი.
პრობლემებზე,რაც გამოწვეული იყო გასული საუკუნის 30იანი წლებიდან ლოგიკური პოზიტივიზმისა და ენის
ფილოსოფიის აღმავლობით. თანამედროვე პოზიტივიზმი მე19 საუკუნის ბოლოს ჩამოყალიბდა. მეტოქეობა,როდესაც ადამიანები ხდებიან ერთმანეთის მტრები,როდესაც ერთი და იგივე რამ სურთ.
მეცნიერება ეყრდნობა ფაქტებზე დაფუძნებულ დასკვნებს. თანამედროვე პოზიტივიზმი უარს ამბობს უნდობლობა გამომდინარეობს მეტოქეობიდან ,რადგან საფრთხე კარნახობს წინასწარგანჭვრეტას და
პოლიტიკურ ფილოსოფიაზე,რამენადაც მას არამეცნიერულად თვლის. მისი ფუძემდებელი ოფიუსტ კონტი მოქმედების აუცილებლობას.
ამტკიცებდა,რომ თანამედროვე მეცნიერება არის ცოდნის უმაღლესი ფორმა. პოლიტიკური ფილოსოფია კი
აბსოლუტური ცოდნის მაგივრად შეფასებით ცოდნას აღიარებს. პატივმოყვარეობა,რადგან ჯგუფური ცხოვრების თითოეული წევრი ცდილობს სხვამ პატივი სცეს მას
ისე,როგორც ის მიიჩნევს.ამდენად,ჰობსის მიხედვით ადამიანები იბრძვიან უსაფრთხოებისთვის,ნადავლის
ლეო შტრაუსის მიხედვით დღეს პოლიტიკურ ფილლოსოფიას ადგილი აქვს მხოლოდ უთანხმოებას მის ხელში ჩასაგდებად.
საგანთან.ერთადერთი რაშიც თანხმდებიან არის ის,რომ პოლიტიკური ფილოსოფიის ისტორიის შესწავლას
შეუძლია სარგებლის მოტანა.1970 წლის დასაწყისში პოლიტიკური ფილოსოფია აღორძინების გზას ადამიანებს შორის დაიდო საზოფადოებრივი ხელშეკრულება, რომლის მიხედვით დაცული უნდა ყოფილიყო
დაადაგა.ზოგიერთი მკვლევარი პოლიტიკური ფილოსოფიის აღორძინების თარიღად 1971 წელს თითეული მათგანის ბუნებრივი უფლება სიცოცხლეზე და ბედნიერებაზე. ამდენად,როგორც ჩანს,სახელმწიფო
ასახელლებს,რაც დაკავშირებულია ჯონ როულსის ფუნდამენტურ შრომასთან „სამართლიანობის შეიქმნა ხელშეკრულების საფუძველზე.ჰობსის მტკიდევით სახელმწიფოს მუდმივი და ძირითადი ფუნქცია
თეორია“,რომლითაც ფაქტობრივად ახალი ეტაპი დაიწყო. მშვიდობის შენარჩუნებაა. ჯონ ლოკი მიიჩნევს,რომ ადამნიანებს შეუძლიათ იცხოვრონ მშვიდობიანად ბუნებრივ
მდგომარეობაშც კი. რუსო უარყოფს ჰობსის თეორიას „ბუნებრივი მდგომარეობის“ შესახებ.
ამასთან,ადამიანებს შორის არსებობს 2 სახის უთანასწორობა. ერთა ბუნებრივი, ანუ ფიზიკური და მეორე
55. რა არის სახელმწიფო, საჭიროა თუ არა მისი არსებობა პირობითი, ანუ პოლიტიკური. ის მყარდება ადამიანთა შორის გარკვეული კონვენციის საფუძველზე. რუსოს
თხზულება სამაგიდო წიგნად იქცა საფრანგეთის რევოლუციის ლიდერებისათვის. 1789 წლის რევოლუციის
ყოველდღიურობაში ცნება „სახელმწიფო“ ორი ძირითადი მნიშვნელობით გამოიყენება. პირველი-სახელმწიფოში შემდეგ დამყარდა რესპუბლიკური წყობა პრინციპით: „თავისუფლება,თანასწორობა,.ძმობა“.ამიდეალების
იგულისხმება ადამიანთა დიდი ჯგუფების გაერთიანება,ამ შემთხვევაში ტერმინი იდენტურია ცნებისა სახელით შემდეგ სხვა ქვეყნებშც განხორციელდა რევოლუციები.
„ხალხი“,“საზოგადოება“.
57. სახელმწიფოს წარმოშობა. ძირითადი ნიშნები
მეორე-სახელმწიფოში გულისხმობენ გარკვეულ ორგანოებს და ინსტიტუტებს.მათი საქმიანობის
წესს.სახელმწიფო პოლიტიკური ორგანიზაციაა,რომელსაც გარკვეული ტერიტორიის ფარგლებში სუვერენული სახელმწიფოს წარმოშობა საზოგადოების ბუნებრივი განვითარების და გვაროვნული თემური წყობილების
ძალაუფლება გააჩნია. რღვევის შედეგია. ამ პროცესს პოლიტოგენეზი ეწოდება. სახელმწიფოებრიობის განვითარებაში მსოფლიოს
მასშტაბით გამოიყოფა ორი ტიპი: ტრადიციული და კონსტიტუციური. მეორენაირად მონარქია და
ბერძნები სახელმწიფოს სტაბილურობას პირველ რიგში აკავშრებდნენ კანონების არსებობასთან.ქალაქი რესპუბლიკა. სხვადასხვა ხალხში პოლიტოგენეზის პროცესები თავისებურად მიმდინარეობდა, მიუხედავად
შეიძლება დახასიათდეს,როგორც სამართლებრივი სახელმწიფო. სახელმწიფო პოლიტიკური ამისა,შესაძლებელია გამოვყოთ პოლიტოგენეზის სამი მოდელი,იმის მიხედვით,თუ ვინ ექცეოდა სათავეში.
გაერიანებაა,რომელიც დამოუკიდებელ იურისდიქციას ავრცელებს გარკვეულ ტერიტორიაზე.
სახელმწიფოსთვის დამახასიათებელი 3 ძირითადი ნიშანი: 1.სამხედრო მოდელი-სამხედრო ლიდერები ითვისებენ ხელისუფლებას,სამხედრო ორგანიზაციის
1.ტერიტორია-როგორც განუყოფელი და ხელშეუხებელი. ის თუ კარგავს ტერიტორიას,აღარ მხარდაჭერით.
არსებობს,როგორც სახელმწიფო.
2.მოსახლეობა-ადამიანები რომლებიც ცხოვრობენ მის ტერიტორიაზე. 2.არისტოკრატიული მოდელი-ტომთა ბელადები თავიანთ ხელში აქცევდნენ საზოგადოების ხელმძღვანელობას
და თანდათან ზღუდავდნენ თანატომელთა მონაწილეობას.
3.სუვერენული ხელისუფლება ,რომლის მოხელეების მეშვეობით ხორციელდება მართვა. ის სახელმწიფოს
განმსაზღვრელი ელემენტია.სუვერენულობა ნიშნავს,რომ თავის ტერიტორიაზე სახელმწიფოს ხელისუფლება 3.პლუტოკრატიული მოდელი-საზოგადოების სათავეში ექცეოდნენ ცალკეული მდიდარი ინდივდები.
არის უნივერსალური. პოლიტიკური რეჟიმი არაა დამოკიდებული მმართველობის ფორმაზე. ერთმანეთსგან განასხვავებენ
დემოკრატიულ,დიქტატორულ და ტოტალიტარულ რეჟიმებს.
19 20
დემოკრატია ხალხის მმართველობაა.მას ახასიათებს შემდეგი ნიშნები: ხელისუფლების ლეგიტიმურობა,მისი 1.ძალაუფლება არ წარმოადგენს ისეთ რამეს,რომელიც შეიძლება შეიძინო ან დაკარგო,ის ხორციელდება
შეზღუდვა კანონით, ოპოზიციის ლეგიტიმურობა.ხელისუფლების არჩევა უნდა მოხდეს შესაბამისი კანონების მრავალი მომენტის გათვალისწინებით.
დაცვით.მისთვის არ უნდა იყოს ყველაფერი ნებადართული.ძალაუფლება განაწილებულია სამ დამოუკიდებელ
ორგანოს შორის- საკანონმდებლო- პარლამენტი,აღმასრულებელი მთვრობა და სასამართლო. გამოყოფენ 2.ძალაუფლებრივი ურთიერთობები არსებობენ არა ცალკე ან გარეთ,არამედ სხვა ურთიერთობებთან
დემოკრატიის ოთხ მოდელს-კლასიკური,მფარველობითი,განვითარების და სახალხო დემოკრატია. ჩერჩილის მიმართებაში.
მიხედვით დემოკრატია მმართველობის ყველაზე ცუდი ფორმაა,თუ მხედველობაში არ მივიღებთ იმას,რომ სხვა
ფორმები უარესია. 3.არსებობენ ჯგუფები,ინსტიტუტები,სადაც ძალაუფლებრივი ურთიერთბები არსებობს.
დიქტატორული რეჟიმი დემოკრატიის საწინააღმდეგოა,ძალაუფლება თავმოყრილია ერთი 4.ძალაუფლებრივი ურთიერთობები არ არის გამოწვეული ინდივიდუალური პირის,ან ერთგვარი სოციალური
პირის,დიქტატორისხელში.მას ეკუთვნის ყველა სახელმწიფო ორგანო.ის თრგუნავს ხალხის ნებას. ხელყოფილია შტაბის ძალაუფლების სურვილით,ისინი წარმოიქმნებიან პროგრამის, რთული ტაქტიკური სვლების შედეგად და
პიროვნების თავისუფლება,ღირსება. ფუნქციონირებენ თავისთავად.
ტოტალიტარიზმი არის თეორია,რომელიც ამართლებს მთელი ძალაუფლების სახელმწიფოს ხელში თავმოყრას. 5.იქ,სადაც არსებობს ძალაუფლება ,არის წინააღმდეგობაც. ადამიანის მოქმედება ეფუძნება
აუცილებლობას,ისახავს მიზნებს და შეიძლება წარმოქმნას ორგანიზაცია და პირიქით, მისი აპარატი მოითხოვს
მოქმედების საზღვრების დადგენას.
58.იდეალური სახელმწიფოს მოდელი
უტოპიური აზრები ემსახურება მნიშვნელოვან მიზნებს და პირდაპირ თუ არაპირდაპირ,გავლენას ახდენს 60.ლეგიტიმურობა და პოლიტიკური მდგრადობა. ვინ მართავს-ადამიანი თუ კანონი?
პოლიტიკურ საქმიანობაზე. ასეთი ცნობილი უტოპიურ კვლევას წარმოადგენს პლატონის „სახელმწიფო“, თომას საზოგადოების პოლიტიკური მართვა შეუძლებელია ლეგიტიმურობის გარეშე.ლეგიტიმურობა ნიშნავს
მორის „უტოპია“, ბეკონის „ახალი ატლანტიდა“ და მარქსის ნაშრომები. უტოპიურ პროექტებზე პლატონი პოლიტიკური წესრიგის აღიარებას. ის არის აუცილებელი პირობა ძალაუფლების სტაბილურობისა და
პასუხს ფილოსოფიაში ეძებს,ბეკონი- მეცნიერებაში ხოლო მარქსი-ეკონომიკაში. ეფექტურობისთვის.ინდივიდი ან ინსტიტუტი ფლობს ლეგიტიმურობას იმ შემთხვევაში,თუ ისინი,ვინც უნდა
დაექვემდებაროს ამ ძალაუფლებას ,აღიარებენ მათ უფლებებს გასცენ ბრძანებები. არსებობს ლეგიტიმურობის
პლატონის თეორია ემყარება არსებობის თავისებურ მოდელს. ის „სახელმწიფოს“ მე7 წიგნში ადამაინის რამდენიმე ფაქტორი. მათ შორის მნიშვნელოვანია დროის ფაქტორი. დროთა განმავლობაში ადამაინები
არსებობას ადარებს გამოქვაბულის ბინადრებს,რომელთაც არასოდეს უნახავთ სინათლე. არსებობენ ეჩვევიან ძალაუფლების განსაზღვრულ ტიპს. ასევე მნიშვნელოვანი ფაქტორია წარმატება.ლეგიტიმურობა და
ადამიანები,რომელებმაც გააღწიეს გამოქვაბულის გარეთ.ისინი ფილოსოფოსები არიან.ესე იგი პლატონისთვის სუვერენიტეტი მჭიდრო კავშირშია.ლეგიტიმურობის დაკარგვა გამოიწვევს მთავრობის სუვერენიტეტის
იდეალური სახელმწიფოს მმართველი შეიძლება იყოს მხოლოდ ფილოსოფოსი.ისინი ჭვრეტენ სამართლიანობის უარყოფას მოცემულ ტერიტორიაზე.
იდეას,მხოლოდ მათი მმართველობის დროს დამყარდება სამართლიანი სახელმწიფოს წყობა.პლატონის
სახელმწიფო სულის ანალოგიაა.იგი სამ სხვადასხვა წოდებადაა დანაწევრებული. საინტერესოა თუ ვინ მართავს სახელმწიფოს: მონარქია ანუ ერთმმართველობა. იგი შეიძლება გადაიზარდოს
თვითნებურ მართვაში-ტირანიაში. არისტოკრატია „უკეთესთა“ მმართველობაა. იგი შეიძლება გადაიზარდოს
პირველი წოდება,დაბალი კლასი მოიცავს ხალხს,რომელიც მიწათმოქმედთა და ხელოსანთაგან შედგება.ასევე უმცირესობის მმართველობაში უმრავლესობის საზიანოდ. ოლიგარქიას მივიღებთ. დემოკრატია არის ხალხის
ვაჭრები. მმართველობა. ის შეიძლება ოქლოკრატიაში-ბბრბოს მმართველობაში გადაიზარდოს. საკითხი ასეც დგას:
„ადამიანთა მიერ მართვა თუ კანონის მიერ?“ ეს კითხვა ეხება იამს,თუ როგორ ხორციელდება
მეორე წოდებას მიეკუთვნებიან მეომარი მცველები და სახელმწიფო საქმეთა მოხელენი. მმართველობა.ტრადიციულად განსხვავებენ საერთო კეთლდღეობაზე ორიენტირებულ ანუ კარგ და
პერსონალურზე ორიენტირებულ ანუ ცუდ მმართველობას.ამ კრიტერიუმზე დაყრდნობით გამოვყოფთ
მესამე კი მმართველ ფილოსოფოსთა კლასი.ეს სამი კლასი ისევე შეწყობილად უნდა მოქმედებდეს, როგორც ტირანიასა და ავტოკრატიას. არისტოტელეს მიხედვით,საუკეთესო მმართველობაა „პოლიტეა“ ანუ საშუალო
ორგანოების თავი,გულ-მკერდი და მუცელი. პლატონის სახელმწიფოს პროექტს ვერც ერთი ეპოქის სწავლულმა კლასის ძალაუფლება.დესპოტია მმართველობის უარესი ფორმაა,ესაა მმართველობა ყოველგვარი კანონის
ვერ აუარა გვერდი. გარეშე.დაფუძნებულია შიშზე.
კითხვაზე რომელია უკეთესი-როდესაც მართავენ კანონები თუ ადამიანები,პასუხს სხვადასხვაგვარად

იძლეოდნენ,ფილოსოფიის ევოლუციის პროცესში.მაგალითად,შუა საუკუნეები კანონს ემხრობოდა. კანონის
უზენაესობის პრინციპის აღიარება და მისი ცხოვრებაში გატარება სამართლებრივი სახელმწიფოს
დამახასიათებელი ნიშანია,მაგრამ არა განმსაზღვრელი. სამართლებრივ სახელმწიფოში სამართალი
პოლიტიკისგან დამოუკიდებელია.პოლიტიკაა სამართალზე დამოკიდებული.
59. ძალაუფლება და მასთან დაკავშირებული ცნებები

მთავრობებისა და მათი ლიდერების უნარი მიიღონ და ცხოვრებაში გაატარონ წესები,წახალისებისა ან
სასჯელის მეშვეობით,გავლენა იქონიონ ინდივიდებსა და ჯგუფების ქცევაზე,შეადგენს ძალაუფლებას. მის
61.ძალაუფლების ლეგიტიმაცია და მმართველობის ტიპები
გარეშე ხელისუფლება ვერ შეინარჩუნებს მშვიდობას.ნებისმიერ საზოგადოებასა და სახელმწიფოში
ლეგიტიმური ბატონობა არის ძალაუფლების ისეთი ტიპი,რომლის კანონიერება მომდინარეობს იმ პირთა
შეუძლებელია ძალაუფლების თანაბარი გადანაწილება. ძალაუფლება და ავტორიტეტი ხშირად სინონიმურად
თავისუფალი ნებიდან,რომელთა მიმართ ეს ბატონობა ხორციელდება. მაქს ვებერი მივიდა იმ დასკვნამდე,რომ
იხმარება. უზოგადესი გაგებით ძალაუფლება არის ერთი ინდივიდის უნარი, გააკონტროლოს მეორე ინდივიდი
ხელისუფლების განკარგულებისადმი მორჩლება არ ემყარება მხოლოდ იძულების წესების გამოყენებას.ვებერი
ან ინდივიდთა ჯგუფის ქმედებები.ძალაუფლების რაობის შესახებ გამოყოფენ ვერბიანულ და სისტემურ
გამოყოფს ლეგიტიმურობის სამ ფორმას: ტრადიციული,ქარიზმატული და ბიურკრატიული.
მიდგომებს. პირველი მიდგომა გამოხატულია მაქს ვებერის შემდეგ განსაზღვრებაში: ძალაუფლება ნიშნავს
სოციალურ ურთიერთობათა განმტკიცებულ ნებისმიერ შესაძლებლობას დაიჟინო და გაიტანო
ტრადიციული მმართველობა-ამ შემთხვევაში ძალაუფლების საფუძველში დევს ტრადიციები. ტრადიციული
საკუთარი,დამოუკიდებლად იმისა,რაშიც ეს შესაძლებლობა გამოიხატება. ძალაუფლებას ადამიანი ესწრაფვის
მმართველბის დროს ტიპურ ფიგურას წარმოადგენს მემკვიდრე მონარქი.ტიპურ რეიმს კი- მონარქია.
,არა მარტო გამდიდრების მიძნით,არამედ მისი სწრაფვა შეიძლება შეფასდეს
ტრადიციული ბატონობის ყველაზე გავრცელებული სახეობაა „პატრიარქალური ბატონობა“.
ძალაუფლება ძალაუფლება შეიძლება დახასიათდეს 5 ნიშნით:
21 22
ქარიზმატული ძალაუფლება ეფუძნება წარმოდგენას,რომ მოცემული კანონი,ან ადამიანთა მოცემული ჯგუფი მთელი მეოთხედი საუკუნის განმავლობაში ფილოსოფოსების დიდ ნაწილი ცდილობდა როულსის იდეების
ფლობს განსაკუთრებულ უფლებას მართოს ადამიანები.პიროვნება ფასდება ზეადამიანური თვისებებით. ეს დამუშავებას და განვითარებას. აქედან იწყება პოლიტიკური ფილოსოფიის აღმავლობა.
ძალაუფლება არ გადაეცემა მემკვიდრეობით. ქარიზმა მომდინარეობს ბერძ. სიტყვიდან და ნიშნავს
„არაჩვეულებრივ მონაცამებს“.ის ეფუძნება რჩეულისადმი დაქვემდებარებას.
64. თანასწორობის არსი-რა არის თანასწორობა?
რაციონალური მმართველობა ეფუძნება იმის რწმენას,რომ ადამიანები,რომლებიც მოწოდებულნი არიან ადამიანებს მუდამ სწამდათ თანასწორობის.ეს რწმენა ასახულია სხვადასხვა ტრადიციის მქონე კონკრეტულ
მოახდინონ მმართველობა მათთვის მისაწვდომი საშუალებებით,ფლობენ დადგენისა და დირექტივების გაცემის რელიგიურ-ფილოსოფიურ სქემებში. თანასწორობა,როგორც პოლიტიკური მოთხოვნა მე18 საუკუნის ბოლოს
უფლებას.ეს მმართველობა დაფუძნებულია იმაზე,თუ რა სარგებლობას მივიღებთ ძალაუფლებისგან. ჩამოყალიბდა. ამერიკის ვირჯინიის შტატის უფლებათა ქარტია აცხადებდა,რომ ყველა ხალხი თავისი ბუნებით
ფლობს თანასწორ თავისუფლებებს,დამოუკიდებლობის უფლებას. საინტერესოა ის,რომ საფრანგეთში
არსებობს კიდევ ბიუროკრატია-მოხელეთა მმართველობა- ხელისუფლება ხორციელდება სპეციალიზირებული გილიოტინის შემოღების აუცილებლობას სხვა მიზეზებთან ერთად თანასწორობის იდეის დაფუძნება ედო
ინსტიტუტების მიერ,რომლებიც ხდებიან ბიუროკრატიულები.ვებერა სიცოცხლის ბოლო წლებში შერეული საფუძვლად.
მმართველობის იდეა განავითარა.შერწყმული უნდა ყოფილიყო დემოკრატიის ლეგიტიმურობა და აქტიური
ლიდერი. თანასწორობაზე მსჯელობისას მხედველობაში გვექნება,როგორ არის შესაძლებელი პოლიტიკური
თანასწორობა.ეკონომიკური თანასწორობის მიღწევა ვერ შეძლო ვერც ერთმა მთავრობამ,მაგრამ ზოგიერთი
62. პოლიტიკური თავისუფლების გამოვლენის თავისებურება მოაზროვნე ფიქრობს,რომ მოქალაქეებს შეუძლიათ იყვნენ თანასწორნი მატერიალური კუთხით.სინამდვილეში
არც ერთ ძლიერ მთავრობას არ ძალუძს გაათანაბრონ თავიანთ ქვეშევრდომები ისე,რომ მთავრობისადმი
თავისუფლება ყოველი ადამიანის როგორც თეორიული,ისე პრაქტიკული ინტერესის საგანია.ის არის იყვნენ თანაბრად დამჯერნი,სიმაღლით ტოლნი და ა.შ. მთავრობას შეუძლია აქციოს ადამიანები
ადამიანური ყოფიერების, ღირსებისა და სიძლიერის მაჩვენებელი.არჩევანს წინაშე ის ყოველ დღე დგას და თანასწორად,როგორც ღირსეული ასევე არაღირსეული ქმედებებით.
სწორედ ეს არჩევანია მისი თავისუფალი ნების გამოვლინება. ციცერონი ამბობს: „ადამიანი არის კანონის მონა
და ის თავისუფალია ამ მონობის წყალობით“. პასუხისმგებლობა თავისუფლების სტრუქტურის შემადგენელი თანასწორობაში იგულისხმება უფლებებისა და კანონის წინაშე თანასწორობა. იგი თავისი მნიშვნელობით
ელემენტია. იგი მას ემყარება. თავისუფლება გაგებულია, როგორც გარედან ჩაურეველობა (ნეგატიური ძალიან ახლოს დგას დისკრიმინაციის აკრძალვასთან.თუმცა ჯერჯერობით არ ყოფილა
თავისუფლება) ან როგორც პიროვნების თვითრეალიზაცია (პოზიტიური). პოზიტიური არის თავისუფლება საზოგადოება,რომელშიც სრული თანასწორობა ყოფილიყო მიღწეული. თანასწორობის ანალიზისას უნდა
რაღაცისთვის. ეს ადამიანის შინაგანი თავისუფლებაა. ნეგატიური ნიშნავს თავისუფლება გაირკვეს ორი თვალსაზრისი: ეგალიტარისტული და ანტიეგალიტარისტული. ეგალიტარიზმი თეორია ან
რაღაცისაგან,ადამიანის თავისუფლება გარეშე ძალებისგან. პრაქტიკაა,რომელსაც საფუძვლად თანასწორობისადმი სწრაფვა უდევს. რწმენა იმისა,რომ თანასწორობა
ძირითადი პოლიტიკური პრინციპია. ანტიეგალიტარისტები ამტკიცებენ,რომ ადამიაინები არ არიან
სიტყვა თავისუფლების პოზიტიური მნიშვნელობა გამომდინარეობს ინდივიდის სურვილისგან იყოს თავისი თანასწორნი და იმის მტკიცება,რომ თანასწორნი უნდა იყვნენ,ძნელი მისაღწევია.
თავის უფალი.მოქალაქისა და სახელმწიფოს შორის ურთიერთდამოკიდებულების აზრით,როცა
თავისუფლებაზე მსჯელობენ,ხშირად მოჰყავთ რუზველტის წერილი კონგრესისადმი,სადაც იგი საუბრობს ოთხ ლიბერალები როდესაც თანასწორობაზე მსჯელობენ,ისინი კანონის წინაშე თანასწორობას
თავისუფლებაზე. ესენია: 1.პირველი-სიტყვისა და გამოთქმის თავისუფლება,2-თავისუფლება თითოეული გულისხმობენ.ცხოვრება ყველასთვის ერთნაირ სათამაშო მოედანზე უნდა გათამაშდეს.ყველას უნდა ჰქონდეს
ადამიანისა -თაყვანი სცეს ღმერთ,როგორც მას მიაჩნია ანუ რწმენის თავისუფლება,3 -თავისუფლება აღზევების თუ დაცემის ერთნაირი შესაძლებლობა. თანასწორობის ეს პრინციპი რეალურ ცხოვრებაში
გაჭირვებისაგან მთელს მსოფილიოში, 4-შიშისაგან,ტირანული რეჟიმის შიშისგან. ეკონომიკურ თავისუფლებაში ნაკლებად ხორციელდება,ამიტომ თანასწორობის პორობლემა ყოველთვის ყველა რევოლუციის ლოზუნგი იყო.
იგულისხმება კერძო საკუთრების ფლობის თავისუფლება. ხელისუფლებამ უნდა შექმნას ისეთი გარემო და პირობები,სადაც მოქალაქეებს ექნებათ საშუალება
გამოავლინონ ყოველმხრივ თავიანთი შესაძლებლობები. თანასწორობა ვლიდნება თითოეუკლი მოქალაქის
63. სამართლიანობის ძირითადი პრინციპები - რა არის სამართლიანობა? კანონის დაქვემდებარებულობაში,რომელიც არ გამოიწვევს თავისუფლების შეზღუდვას. ლიბერალიზმი
პლატონს „სახელმწიფოში“ აინტერესებდა რა არის სამართლიანობა და ვინ არის სამართიანი კაცი. მასთან ცდილობს ისეთი პირობები შექმნას,როდესაც ადამიანი თვითონ განსაზღვრავს რა არის კარგი ცხოვრება.
სამართლიანობა განხორციელებადი და არსებულია მხოლოდ სახელმწიფოს საშუალებით. სამართლიანობა მათთვის უმნიშვნელოვანესია ინდივიდი, თავისუფლება, გონება, სამართლიანობა...
წარმოადგენს ღირებულებას,ერთ-ერთს იმ მიზნებიდან,რომელსაც ადამიანი ისახავს უკეთესი ცხოვრების
მისაღწევად.მას განიხილავენ როგორც „დიდ კეთილ საქმეს“.ეს შეიძლება იყოს როგორც საშუალება, ისე
თვითმიზანიც. არსებობს სამართლიანობის ანალიტიკური,ემპირიული და ნორმატიული თეორიები. 65. რა არის ესთეტიკა
ანალიტიკური თეორია აანალიზებს სამართლიანობის ცნების ლოგიკურ სტრუქტურასა და ლიინგვისტურ ესთეტიკა არის ფილოსოფიის დარგი,რომელიც იკვლევს მშვენიერებას ფართო აზრით,როგორც სამყაროს
შინაარსს. ერთ-ერთ არსებით განზომილებას. ტერმინი „ესთეტიკა“ წარმოდგება ბერძნული სიტყვიდან „აისთეზის“,რაც
გრძნობადობას ნიშნავს. პირველად იგი გერმანელმა ფილოსოფოსმა ალექსანდრ გოტლიბ ბაუმგარტენმა
ემპირიული თეორია აანალიზებს სამართლიანობის შესახებ საზოგადოებაში არსებულ შეხედულებებს. ამ გამოიყენა 1750 წელს გამოცემულ წიგნში,რომელიც წარმოადგენდა ესთეტიკის პირველ სისტემატურ
შეხედულებების როლს საზოგადოების განვითარებაში. კურსს.მოგვიანებით,ეს ტერმინი დამკვიდრდა და ფილოსოფიის ერთ-ერთი სისტემატური ელემენტის და
დისციპლინის აღმნიშვნელი გახდა.
ნორმატიული თეორია არა მარტო აღწერს ადამიანთა ფაქტობრივ წარმოდგენებს,არამედ აფასებს კიდეც.
არსებობს მრავალი თვალსაზრისი ესთეტიკური წვდომის პარადიგმებთან დაკავშირებული. მათგან
განასხვავებენ სამართლიანობის 2 ძირითად სახეს: განაწილებითი სამართლიანობა და გათანაბრებითი აღსანიშნავია შემდეგი: ესთეტიკური არის ღმერთის ან აბსოლუტური იდეის განხორციელება კონკრეტულ
სამართლიანობა. გათანაბრებით მოიცავს ამა თუ იმ სიკეთის განაწილების პროცესს. სამართლიანობა გრძნობად მოვლენებში.
წარმოადგენს განაწილების ერთ-ერთ მასშტაბს. განაწილების მასშტაბი შეიძლება იყოს სინამდვილე ესთეტიკურად ნეიტრალურია,მშვენიერების წყარო ადამიანის სულშია.
თანასწორობა,შეტანილი წვლილი ან მოთხოვნილება. მშვენიერება არის ესთეტიკური სუბიექტის და ობიექტის ურთიერთმიმართების შედეგი.
ხელოვნების ნაწარმოები არის სიმბოლო,რომელიც ღირებულების სტრუქტურას აღნიშნავს. ესთეტიკური არის
სამართლიანობას ხშირად იმის მიხედვით განსაზღვრავენ,თუ რამდენად იცავს მთავრობა ინდივიდის ნებისა და წარმოდგენის ობიექტივაცია.
უფლებებს. ხშირად ამტკიცებენ,რომ მოქალაქეთა ერთი ნაწილის დანარჩენ ნაწილზე ბატონობა მისაღებია
მხოლოდ იმ შემთხვევაში,თუ ეს საზოგადოებრივი ინტერესებისთვის ხელსაყრელია. აქედან ესთტიკურის თავისებურება ის არის,რომ თუ კულტურის სხვა ფორმები-ზნეობა,რელიგია,მეცნიერება
გამომდიარე,ძალაუფლების განხორციელება სამართლიანობის საკითხის მეშვეობით უნდა იქნას წარმოადგენენ ზეგრძნობადი ვითარებების განხორციელებას გრძნობად-აღქმად სინამდვილეში, ხელოვნებაში
გაწონასწორებული. მხოლოდ სამართლიანობის ორი პრინციპით არის შესაძლებელი ძირითადი თავისუფლების გრძნობად-აღქმადი თავად შიგნიდან გამოასხივებს ზეგრძნობადს. ესთეტიკურში მიწა ადის ზეცაში,ხილულს
უზრუველყოფა,ისინი ყველაზე ეფექტური საშუალებებია. “სამართლიანობის თეორიის“ გამოქვეყნების შემდეგ გავყავართ უხილავში. ესთეტიკურ ცდაში ადამაინური ყოფიერება იღებს სრულყოფილების იმგვარ
23 24
ნიშანს,რომელსაც იგი ვერასდროს აღწევს რეალურ სამყაროში. ეს ისაა,სადაც უზენაესი მიზანი მიღწეულია. გაგებული ის,რასაც ნიცშემ „მარადიული კვლავდაბრუნება“ უწოდა. გადამერის მიხედვით,არ არსებობს
სრული და უნაკლო ყოფის წესი გამომჟღავნებული. ტექსტის რაიმე „პირველადი გაგება“,რომლის რესტავრაცია მიზნად უნდა გაიხადოს „სხვა გაგებამ“. ქმნილების
ხელახლა შობა დამოკიდებულია „შუამავალ გონზე“-მის გამგებ მედიუმზე. ჰერმენევტიკა არის არა ხელოვნების
66. რა არის ხელოვნების არსი ქმნილების რეპროდუქცია ესთეტიკურ ცნობიერებაში,არამედ მისი ინტეგრაცია.
ესთეტიკურის გამოვლენის განვითარებული ფორმაა ხელოვნება. ის არის ადამიანის მიერ სამყროსა და 69. ესთეტიკური გემოვნება და ესთეტიკური ღირებულება
საკუთარი თავის გაცნობიერების ერთ-ერთი ძირითადი წესი.ანტიკური გაგებით ის არის
ღვთაებრივი,მეტაფიზიკური საწყისის გამოვლენის წესი. მისი ნიშანია ექსპრესიულობა. გერმანული კლასიკური ფილოსოფიის ფუძემდებელი იმანუელ კანტი აფუძნებს ესთეტიკას,როგორც
ფილოსოფიურ დისციპლინას.მის წინაშე დაისვა ამოცანა გამოეკვლია ბუნებისა და მორალის ჰარმონიული
ხელოვნება არის ადამიანური ყოფიერების არსებითი სტრუქტურების სახვით-სახეობრივი გამომჟღავნება. მთლიანობის სფერო. ასეთი აღმოჩნდა ესთეტიკური საწყისი და ბუნების მიზანშეწონილება.
ხელოვნება ზოგიერთ ეპოქაში კულტურის წარმმართველი ხდება,ხელოვანი იღებს ბიბლიური ერთიანობა,რომელიც კანტმა აღმოაჩინა ბუნების მიზანშეწონილებასა და თავისუფალი მხატვრული
წინასწარმეტყველის მისიას. შემოქმედების სფეროებს შორის,მოითხოვს გემოვნების ფენომენის განხილვას.გემოვნება აწესრიგებს
სიამოვნებისა და უსიამოვნების გრძნობას.ის ემყარება მსჯელობის უნარს და გამოიხატება შეფასებით
ნიცშე ამბობდა: ჩვენ გვაქვს ხელოვნება,რათა რეალობის სიმძიმემ არ გაგვსრისოს. ჰეგელის ხელოვნების მსჯელობაში.
ფილოსოფიის ამოსავალიც მშვენიერების იდეაა. ჰეგელის მიხედვით,ხელოვნებაც გონის აბსოლუტურ სფეროს
ეკუთვნის და რელიგიასა და ფილოსოფიასთან ერთი საერთო საგანი აქვს-ესაა აბსოლუტი,ღმერთი. ესთეტიკური გემოვნება არის ზნეობრივ იდეათა გრძნობადი ხორცშესხმის შესახებ მსჯელობის უნარი. კანტმა
უარყო ბაძვის პრინციპი.გემოვნება არის მხოლოდ მსჯელობის უნარი,რომელსაც ეწოდება „გენია“. გენიის
ხელოვნების კვდომის ჰეგელისეული კონცეფციის წინააღმდეგ გაილაშქრა მე-19 საუკუნის გერმანელმა ქმნილება მიუწვდომელია რაციონალური ახსნისათვის. ხელოვანმა უნდა მიბაძოს არა ბუნებას,არამედ
ფილოსოფოსმა ნიცშემ. მან ჰეგელის ჩაკეტილ სისტემაში დაინახა ყველა ღირებულაბათა ხელოვნების ნიმუშებს,რომელიც შექმნა „გენიამ“.ის მხოლოდ იმპულსია სხვა გენიის
გაუფასურების,ნიჰილიზმის გამოვლენა. შეუძლებელია ხელოვნების კვდომა. კვდება მხოლოდ ხელოვნების ის ორიგინალობისათვის.თავისუფლებაშა გამოვლენილი.
სახეობა,რომელიც რაციონალური საწყისის გამოვლენაა.
კანტმა სათავე დაუდო ესთეტიკურის ღირებულებით გაგებას. ესთეტიკური ღირებულებების იდეალური
ჩარლზ პირსის კონცეპციის მიხედვით,ხელოვნების ნაწარმოები ნიშანია. ყოველი მხატვრული სახე წარმოადგენს სამყარო ვლინდება მხატვრულ ნაწარმოებებში,ხოლო ხელოვანი არის შუამავალი ღირებულებათა იდეალურ
ნიშანს,რომელიც ხელოვანის იდეებს გვამცნობს.ხელოვნების არსს წარმოადგენს ადამიანური ყოფიერების სამყაროსა და ამქვეყნიურს შორის.ღირებულება არ არსებობს,მაგრამ მნიშვნელობს. ადამიანის მიერ
ფუნდამენტური სტრუქტურის გამოვლენა,რაც ვლინდება სახეებით აზროვნებაში. ხორცშესხმული ღრებულება ხდება კულტურის საუნჯე.ეს ღირებულება არის ზეგრძნობადის გრძნობადში
67. არისტოტელეს მიხედვით ხელოვნების არსი : კათარზისი და მიმეზისი. გამოცხადება.ამგვარი გამოვლენა გამოიკვლიეს ნიკოლაი ჰარტენმა და რომან ინგარდენმა.
არისტოტელეს „პოეტიკაში“ ხელოვნების არსი გააზრებულია მიბაძვის-მიმეზისისა და განწმენდის-კათარზისის

ცნებებით. ხელოვნება ბაძავს „საგანთა არსებას“. მხატვრული კათარზისი,ემოციური პროცესის კალაპოტს
ცვლის. სული კვლავ განიცდის შიშისა და თანაგრძნობის აფექტებს,მაგრამ ის აღარ არის
დამანგრეველი,ქაოტური.არისტოტელეს აზრით, „ტრაგედია არის ასახვა არა მხოლოდ 70. ესთეტიკური კატეგორიები.
დასრულებულის,არამედ აგრეთვე შიშისა და სიბრალულის აღმძვრელი მოვლენების“. ეს ყოველივე კი უფრო ესთეტიკა არის ფილოსოფიის დარგი,რომელიც იკვლევს მშვენიერებას ფართო აზრით,როგორც სამყაროს
ადვილად მაშინ ისახება,როცა ეს მოვლენები მოლოდინის გარეშე ჩნდებიან.ესენი შიშისა და სიბრალულისკენ ერთ-ერთ არსებით განზომილებას. ტერმინი „ესთეტიკა“ წარმოდგება ბერძნული სიტყვიდან „აისთეზის“,რაც
მიმართული გზაა.ეს არის კათარზისის წინაპირობა. გრძნობადობას ნიშნავს. პირველად იგი გერმანელმა ფილოსოფოსმა ალექსანდრ გოტლიბ ბაუმგარტენმა
კათარზისი არის კონტროლირებული ემოციების შედეგი.ამ რეგულაციის გარანტს ტრაგედიის გამოიყენა 1750 წელს გამოცემულ წიგნში,რომელიც წარმოადგენდა ესთეტიკის პირველ სისტემატურ კურსს.
განსაკუთრებული ხასიათები ქმნის. საბოლოოდ,მხატვრული სახეთა თანაგრძნობის მეშვეობით,ემოციები
გარდაიქმნებიან მხატვრული წესრიგის,სილამაზისა მიხედვით. ესთეტიკური სანგები ერთმანეთისგან განსხვავდებიან.სხვა განცდებს აღძრავს ტრაგიკული სერიოზულობა და
კომედიის მსუბუქი მხიარულება.მათი სხვადასხვაობა უდევს საფუძვლად ესთეტიკურის გამოვლენის ძირითად
68. მხატვრული ტექსტის ჰერმენევტიკა სახეებს. მათ ესთეტიკურ კატეგორიებს უწოდებენ. მშვენიერება უმაღლესი ესთეტიკური ღირებულებაა.
ფილოსოფიის მეთოდებიდან ვიცით,რომ ტექსტების გაგების ხელოვნება არის ჰერმენევტიკა. ტერმინი ესთეტიკურის გამოვლენის მოდიფიკაციებია: მშვენიერი, ამაღლებული, ტრაგიკული და კომიკური. ყოფენ 2
უკავშირდება „ჰერმესს“, რომელიც ბერძნული მითის მიხედვთ იყო ღმერთთა და ადამიანთა შორის ამბების ჯგუფად:1.ესთეტიკურის უკონფლიქტო მოდიფიკაცია,შინაარსი შეესაბამება ფორმის პრინციპებს.
მაცნე, შუამავალი. ტექსტი არის საზრისული ფენომენი. ეს იმას ნიშნავს,რომ შინაგანი ტენდენციის ძალით 2.ესთეტიკურის კონფლიქტური მოდიფიკაცია-შინაგან კოლიზიას აქვს ადგილი.ესთეტიკური კატეგორიები
საჭიროებს მის გაგებას.ჰერმენევტიკის ამოცანაა ერთმანეთისგან გაუცხოებული ეპოქების, პიროვნებების ამჟღავნებენ საპირისპრო მისწრაფებათა ისეთვე კონფლიქტს,როგორც ადამიანის არსებაა.დრამა
ერთმანეთთან დაკავშირება ანუ გაგება. მე-19 საუკუნემდე ჰერმენევტიკას დამხმარე მნიშვნელობა ჰქონდა არისტოტელეს მიხედვით,ერთი მთლიანი სამოქმედო პროცესია. დრამატული კოლიზია
რელიგიური,იურიდიული და მხატვრული ტექსტების განმარტებისა და ინტერპრეტაცისთვის. ანტიკურ ხანაში ამაღლებულის,ტრაგიკულის ან კომიკურის ფენომენებით ვლინდება.
მას იყენებდნენ პოეზიის და სამისნოების ენის განსამარტავად. შუა საუკუნეების და აღორძინების თეოლოგიაში
ბიბლიის ენისა და სიმბოლოების განმარტებისთვის. 71. მშვენიერების მეტაფიზიკა
ხელოვნება ანტიკური გაგებით არის ღვთაებრივი,მეტაფიზიკური საწყისის გამოვლენის წესი. პლატონის
ჰერმენევტიკული მეთოდის ამოცანა იმის განმარტებაა,რომ ხელოვნების ნაწარმოები არასოდეს არ ხდება „ნადიმში“ აღწერილია ანტიკური სიმპოზიუმი. თითეული მონაწილე წარმოადგენს საკუთარ კონცეფციას
წარსული,მას გააჩნია თავისი აწმყო და შეუძლია გადალახოს დროითი დისტანცია. ჰანს გეორგ გადამერმა მშვენიერებისა და ხელოვნების არსის შესახებ. სიმპოზიუმის ბოლოს,პლატონი გადმოგვცემს სოკრატეს
განიხილა ორი შესაძლო ექსტრემალური ვარიანტი.პირველის მიხედვით,ესთეტიკაში ჰერმენევტიკის გამოყენება საუბარს .მონაწილენი მიდიან დასკვნამდე,რომ ტრაგედიაც და კომედიაც არის ვარიაცია აბსოლუტური
მიზნად ისახავს მხატვრული სინამდვილის რესტავრაციას. ხოლო მეორის მიხედვით-ინტეგრაციას. სპეციალური მშვენიერების იდეის გამოვნელის.
ჰერმენევტიკული ოპერაციების საშუალებით უნდა მოხდეს აღდგენა იმ სამყაროსი,რომლის კუთვნილებაცაა
ქმნილება. სოკრატე სვამს კითხვას „რა არის მშვენიერება“ პასუხს იღებს: „მშვენიერი ქალი“.სოკრატე უხსნის რომ ის
ცდება. ყველაზე მშენიერი ქალი ყველაზე მახინჯ ანგელოზთან შედარებით ხომ მაინც მახინჯი
ჰეგელმა დაადგინა თვითცნობიერების სტრუქტურული კავშირი სიცოცხლის ცნებასთან.ჰერმენევტიკა არის გამოჩნდება.მოკამათენი მივლენ დასკვნამდე რომ მშვენიერების არსება არის ცალკეულ მშვენიერ საგანთა
წრეში მოძრაობის ხელოვნება,ქმნილება მოიცავს გაგების უსასრულო შესაძლებლობებს.ამგვარად უნდა იქნებს მიღმა-მშვენიერება თავისთავად,იდეა მშვენიერებისა.ხოლო ხელოვნება არის მშვენიერების იდეის უკუფენა და
25 26
განფენა მის გრძნობად მისაწვდომებში.“ნადიმში“ ესთეტიკური სიამოვნების ადგილს იჭერს
სიყვარული-„პლატონური ეროტიკა“.ამის შემდეგ პლატონის ესთეტიკაში იწყება ეროსის მისტერია-რომლის
ამოცნობა დღესაც ამოცანად რჩება.ჰეგელთან მშვენიერების იდეა არ არის მშვენიერი საგნების,ხელოვნების
ნაწარმოებების მიღური, აბსტრაქტული არსი, არამედ ის არის მშვენიერების არსების მეხსიერებაში
აღდგენა,წვდომა და ცნობიერებაში განფენა.
72. რა არის ტრაგიკული

ტრაგედია ბერძნული სიტყვაა და ნიშნავს თხის სიმღერას.ტრაგედია აღმოცენდა ანტიკურ საბერძნეთში
სარიტუალო სახიობიდან, რომელიც დაკავშირებული იყო მწუხარე ამბებსა და განცდებთან. გუნდი მღეროდა
დითირამბებს და ინსცენირებული იყო დიონისეს სიკვდილი და გლოვა-დატირება.
ანტიკურ ტრაგედიას ემჩნევა რელიგიურ-სატირული თქმულების ნიშანი: ის ეძღვნებოდა მითებს ღმერთებისა

და გმირების საბედისწერო შერკინების შესახებ და ამავე დროს იწვევდა ერთიან განცდას, ელდას, ძლიერ
ფიზიოლოგიურ შეგრძნებებსაც კი.
ტრაგედიას არისტოტელე ხელოვნების უმაღლეს გამოვლინებად თვლიდა. არისტოტელესთან ის

გამოვლენილია მიბაძვისა და განწმენდის ცნებებით. დაპირისპირებულ ტენდენციათა კონფლიქტში ერთ-ერთის
მარცხი ტრაგიკული და კომიკური ფენომენების წარმოშობის საფუძელი ხდება. ტრაგიკულია,როდესაც
მარადისობა მარცხდება დროითობასთან. ეს ტრაგიკული გმირის დაღუპვაში ვლინდება. ჰეგელმა აჩვენა,რომ
ტრაგიკული კონფილქტის განვითარება ლოგიკური აუცილებლობის საფუძველზე ხდება.
73. რა არის კომიკური
კომედიის არსებითი ნიშანი არის დროითს უეცარი მარცხი მარადისობასთან,რომელიც დამარცხებულის
ტანჯვას ან განადგურებას არ შეიცავს. ის არის დაძაბული მოლოდინის უეცარი განმუხტვით გამოწვეული
აფექტი, რაც სიცილში გამოიხატება.არისტოტელეს კომიკური ესმოდა, როგორც კონფლიქტი მშვენიერსა და
მახინჯს შორის, რომელშიც ხდება სიმახინჯის მხილება და მარცხი. კომედია ისეთივე ესთეტიკური
ღირებულებაა,როგორც ტრაგედია.
74. რა არის ამაღლებული

კოლიზიის დისჰარმონიული ფორმით გაშლა გვაძლევს ამაღლებულს. ამაღლებულის გრძნობა პირველ
სტადიაში უსიამოვნი,შიშის გრძნობის სახით გვეძლევა.შემდეგ კი სიამოვნების სტადიაში გადადის.ძალთა
დისჰარმონია-ჰარმონიად.წმინდა ჭვრეტამ უნდა მოახდინოს საფრთხის ნამდვილობისგან
დისტანცირება.ამაღლებული შეიძლება მხოლოდ ჩვენი სულიერი ძალების მიმართ იქნეს გამოყენებული.
27

ფილოსოფია 2222 1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ფილოსოფია 2222 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1. რა არის ფილოსოფია გამგონეც და გასაგონიც, უგებენ ერთმანეთს,უყვართ ერთმანეთი...

პეტრიწის დიდი მოწაფე იყო შოთა

2. ფილოსოფიური სკოლები 4.ფილოსოფიის შემადგენელი ნაწილები

ფილოსოფიურ ამოცანას წარმოადგენდა ენის სრულყოფა. ბუნებრივი ენის ნაკლია სიტყვების

მასწავლებლის პროფესიული ეთიკის მიზანია განათლების ფილოსოფიის ძირითადი პრინციპების კვლევა

ადამიანის სოციალურობა პოლიტიკური სოციალურობაა.სოციალურობა არის საერთო თვისება,რომლებიც

კითხვაზე რომელია უკეთესი-როდესაც მართავენ კანონები თუ ადამიანები,პასუხს სხვადასხვაგვარად

59. ძალაუფლება და მასთან დაკავშირებული ცნებები

არისტოტელეს „პოეტიკაში“ ხელოვნების არსი გააზრებულია მიბაძვის-მიმეზისისა და განწმენდის-კათარზისის

72. რა არის ტრაგიკული

ანტიკურ ტრაგედიას ემჩნევა რელიგიურ-სატირული თქმულების ნიშანი: ის ეძღვნებოდა მითებს ღმერთებისა

ტრაგედიას არისტოტელე ხელოვნების უმაღლეს გამოვლინებად თვლიდა. არისტოტელესთან ის

74. რა არის ამაღლებული

You might also like