1422

Droge en natte ogen

Droge ogen is een veel voorkomend probleem en wordt veroorzaakt door onvoldoende
bevochtiging en smering van het oogoppervlak (figuur 1). Als gevolg hiervan kunnen de ogen
gaan steken, branden, of slijm afscheiden. De ogen reageren hier meestal op door te gaan
tranen, maar dat lost het probleem niet op. Dit omdat bij droge ogen de tranen vaak van
onvoldoende kwaliteit zijn. Als vicieuze cirkel blijven de ogen doorgaan met overmatige
traanproductie: natte ogen.

Bij elke knipperslag, gemiddeld 12-15x per minuut, wordt het traanvocht in een dun laagje
gelijkmatig verdeeld over het oogoppervlak. Deze dunne laag noemen we de “traanfilm”, en
bestaat uit drie lagen (figuur 2):

1. Een buitenste olie-achtige (vet) laag verhindert de verdamping van de traanfilm. Deze
wordt geproduceerd door kleine kliertjes in de oogleden: de kliertjes van meiboom.
2. Een middelste waterachtige laag heeft als taak het oog schoon te wassen van vuil en
stof. Deze wordt geproduceerd door de traanklier en de kliertjes in het bindvlies dat over
het oogwit (conjunctiva) heen zit.
3. Een binnenste slijmachtige (muceuze) laag zorgt voor een goede binding en gelijkmatige
verdeling van de waterachtige laag aan het oogoppervlak. Deze komen uit andere
kliertjes in het bindvlies (conjunctiva) van het oog.

Figuur 1: Doorsnede voorkant van oog Figuur 2: Traanfilm

1-5
 1422

Als de traanfilm in goede verhouding is hebben we geen klachten. Als deze om welke reden
dan ook niet in goede verhouding is (bijvoorbeeld een van de laagjes van de traanfilm is
onvoldoende of ontbreekt) krijgen we hier klachten van. Mogelijke klachten zijn:

31-8-2018
 Jeuk
 Branderig en/ of droog gevoel
 Gevoel dat er wat in de ogen zit
 Roodheid van de ogen
 Wazig zicht
 Lichtgevoeligheid
 Veel tranen
 Drukkend gevoel achter en/of rondom de ogen
 Wisselend zicht. Typisch bij lezen, autorijden, of kijken naar een televisie of beeldscherm.
Dit omdat er door het ingespannen kijken vaak minder geknipperd wordt
 Vermoeide ogen
 Gezwollen oogleden

Mogelijke oorzaken van droge ogen zijn:

 Het natuurlijk verouderingsproces (met onder andere de menopauze)
 Bepaalde systemische ziekten
 Gebruik van bepaalde medicijnen
 Het klimaat: koude buitenlucht in de winter (en droge lucht binnen als gevolg van de
verwarming)
 Airconditioning
 Onvoldoende knipperen met de ogen, bijvoorbeeld bij langdurig lezen, autorijden, of
kijken naar een televisie of beeldscherm
 Langdurig gebruik van contactlenzen
 Overmatig alcohol en/of cafeïne gebruik (zoals koffie en energiedrank)

Behandeling is meestal niet eenvoudig, omdat het lang niet altijd lukt de oorzaak van de
droge ogen weg te nemen. Waar dat wel mogelijk is, zal geprobeerd worden de oorzaak te
behandelen. Als bijvoorbeeld het probleem wordt veroorzaakt door een ontsteking van de
oogleden dan wordt deze behandeld.
Als de oorzaak niet behandeld kan worden, bijvoorbeeld als de traanklier niet goed meer
werkt, of zelfs door een ziekte onherstelbaar beschadigd is, is het doel van de behandeling
om te proberen de irritatie door uitdroging zoveel mogelijk te verminderen. De nadruk van de
behandeling verschuift dan van het wegnemen van de oorzaak naar het zoveel mogelijk
bestrijden van de symptomen en het onder controle krijgen van de klachten.
Om bij een slechtere traanfilm het oog weer vochtiger te krijgen wordt er vaak gestart met
kunstmatig traanvocht, in de vorm van "kunsttranen" (oogdruppels) of ooggel. Hiervan zijn er
zeer veel soorten te verkrijgen. Vaak is het een tijd zoeken naar een product dat het beste
bevalt. Wees u ervan bewust dat het helaas meestal een terugkerend probleem is.
De klachten kunnen in de loop van de tijd veranderen, waardoor er ook verandering van
therapie gewenst kan zijn.
Soms kan het sluiten van de traanafvoerkanaaltjes, door middel van plugjes, een
mogelijkheid zijn om de tranen zo lang mogelijk in het oog te houden. Hierover adviseert de
oogarts of optometrist u als dit voor u een goede optie is.
Figuur 3

2-5
 1422

Wat is blefaritis?
Blefaritis is een ontsteking en vaak een infectie van de ooglidrand. Hierin bevinden zich
talgkliertjes (de kliertjes van Meiboom) en de haarzakjes met de wimperharen. Blefaritis gaat
vaak gepaard met jeuk, irritatie en soms een rood oog en schilfers aan de wimperharen
(vooral in de ochtend). Blefaritis kan op alle leeftijden voorkomen.
Blefaritis ontstaat als er door de Meiboomkliertjes te veel talg (vet) wordt geproduceerd, dit
blijft dan aan de oogharen kleven. Het wordt vervolgens zuur waardoor de ooglidranden en
het oogoppervlak geïrriteerd raken.
Huidbacteriën, die normaal gesproken onschuldig zijn, kunnen bij deze irritatie harder gaan
groeien en nu toch een infectie veroorzaken.

Wat is meiboomklier dysfunctie?

De ontsteking en infectie bij blefaritis treedt vaak op als er al langer een verandering van de
kliertjes van Meiboom bestaat. De Meiboomkliertjes kunnen verstopt zijn, maar ook te veel
talg afgeven. Beide situaties worden Meiboomklierdysfunctie genoemd. De talg die
geproduceerd wordt door de Meiboomklieren is normaal nodig om het verdampen van de
tranen op het oogoppervlak (de traanfilm) tegen te gaan. Verstopte Meiboomklieren vormen
waarschijnlijk de belangrijkste en meest voorkomende oorzaak van klachten van droge ogen.
Meiboomklier dysfunctie kan op zichzelf voorkomen maar kan ook heel verschillende
oorzaken hebben, zoals medicijn‐ en contactlensgebruik, allergie, hormonale veranderingen
zoals zwangerschap en overgang (menopauze), systemische ziektes zoals diabetes mellitus
(suikerziekte) en schildklieraandoeningen.

Wat kunt u zelf doen?

Als u heeft gemerkt dat u onder bepaalde omstandigheden méér klachten heeft, probeer dan
deze omstandigheden te veranderen of te verminderen:
 De luchtvochtigheid in huis of op kantoor te verbeteren. Dit kunt u doen met behulp van
waterbakken aan de verwarming of door de aanschaf van een luchtbevochtiger.
 Buiten kan een speciale (fiets‐)bril die aan de zijkanten is afgesloten er voor zorgen dat
de ogen door de wind niet te veel uitdrogen.
 Zaken die extra droogte of irritatie geven, zoals een föhn, ventilator, airconditioning of
rook proberen te vermijden of aan te passen.
 Druppel extra met kunsttranen of gel in situaties die u niet kunt vermijden maar waarvan
u bij voorbaat weet dat u er meestal last bij krijgt.
 Het dragen van contactlenzen kan bij droge ogen soms grote problemen geven, dus
vaker op een bril overschakelen kan klachten doen verminderen.
 Indien de kwaliteit van de traanfilm niet goed is doordat de klieren in de ooglidrand niet
goed werken kunt u warme kompressen gebruiken en ooglid massage uitvoeren (zie
hieronder).
 Regelmatig oogdruppels gebruiken volgens de aanwijzingen van de oogarts of
optometrist en de ogen regelmatig laten controleren door de optometrist of oogarts (in
ernstige gevallen) kan complicaties voorkomen.

3-5
 1422

 Omega 3 vetzuren zorgen voor een betere doorbloeding, dit heeft een gunstig effect bij
droge ogen. Zorg dat u de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid hiervan binnen krijgt via de
voeding (bv vette vis) of supplementen.

Behandeling
Verwarmen van de oogleden:
Bij niet goed werkende of verstopte meiboomklieren is warmte
aanbevolen (talg wordt pas zacht bij 39°, zie tabel 1). De oogleden
verwarmen gedurende 10 minuten met warme kompressen,
kersenpittenzakje of gelmasker (een warm washandje koelt te snel af,
zie rechter balkjes tabel 1). De warmte zorgt voor een betere
bloedtoevoer, zachter worden van de huid en hierdoor het smelten van
de talg in de meiboomkliertjes. Het duurt ten minste 7 Tabel 1: temperatuur van het ooglid met
minuten voordat het talg gaat smelten daarom is het warmte masker (links) en met warme
belangrijk de 10 minuten aan te houden. washand (rechts).
Gelmaskers verkoop bijvoorbeeld bij:
https://www.drogeogenproducten.nl/a-46398136/oogmaskers/eyecure/
https://www.pharmamarket.nl/therapearl-hot-cold-eye-ssential-oogmasker-1-stuk.html

Massage van de oogleden:

Na het verwarmen van de oogleden is het belangrijk dat de
klieren ook uitgedrukt worden (figuur 3). Dit doet u door met uw
wijsvinger op de ooglidrand richting het oog te drukken. Dit doet
u bijvoorbeeld in 3 keer: neuskant – midden - buitenkant.
Dit doet u bij beide ogen en zowel het boven als onderooglid.
Probeer zoveel mogelijk bij de massage weg te kijken van de
drukrichting, dat wil zeggen dat u bij het drukken op het
onderooglid naar boven kijkt en andersom.
Pas op dat u niet te hard duwt. Het beste werkt om de plek 5
Figuur 3: masseren en poetsen van
tellen vast te houden met een constante druk alvorens u naar oogleden.
het volgende plekje gaat om te masseren.

Reinigen van oogleden:

Het is belangrijk om de oogleden ook goed schoon te maken na de massage en het
uitknijpen, zodat al het losgekomen talg niet weer op de ooglidrand opdroogt.
Dit reinigen kan op verschillende manieren:
 Er is een speciale reinigingsvloeistof (Blephasol of Blephagel), deze hoeft niet gemengd
te worden en is bij de apotheek/optiekzaak verkrijgbaar (gebruik volgens de handleiding).
 Er zijn speciale vochtige doekjes (Blephaclean of Blephaplus) voor het reinigen van de
oogleden. Dit is bij de apotheek/optiekzaak verkrijgbaar (gebruik volgens de handleiding).
 Dep een wattenstokje in lauwwarm kraanwater en poets over de ooglidrand en tussen de
wimperharen.
Doe dit ook weer voor beide ogen en zowel het boven- als onderooglid.

Hoe vaak volgt u de stappen:

4-5
 1422

Eerste 2 weken 2 maal per dag

Daarop volgende 1 maal per dag
3 weken
Vervolg 1 maal om de twee
dagen.

Meiboomklierdysfunctie is vaak van chronische aard, het is daarom niet aan te raden volledig
te stoppen met de behandeling. Wanneer u zelf merkt meer klachten te krijgen is het aan te
raden om het aantal keren per dag te verhogen.

Anel test:
Tranende ogen kunnen worden veroorzaakt door een afsluiting van de traanwegen. Het
afvoersysteem van het traanvocht is dan verstopt of werkt onvoldoende.
Uw behandelaar kan bij het vermoeden hierop een aanvullende test met u afspreken: de
Anel test.

Deze test wordt uitgevoerd op de behandelkamer van de afdeling oogheelkunde. De dag van
de behandeling dient u geen make-up te dragen. De test wordt voor beide ogen uitgevoerd
en u ontvangt een verdovende oogdruppel (hiervan gaat u niet slechter zien). Daarna wordt
de traanpunt van het onderste ooglid met een stompe canule verwijdt. Vervolgens door
middel van een dun buisje een kleine hoeveelheid zoutoplossing in het traankanaal
gespoten. Dit kan wat gevoelig zijn, maar wordt over het algemeen niet als pijnlijk ervaren.
Wanneer er geen verstopping van de traanwegen is, zal de zoutoplossing afgevoerd worden
naar de neus- en keelholte. Mocht er een volledige verstopping aanwezig zijn dan zal deze
vloeistof niet afgevoerd worden. Dan zal er een vervolgconsult bij de oogarts gepland
worden.
Het doorspuiten van de traanwegen kan de klacht bij een gedeeltelijke verstopping al doen
afnemen.

Tot slot
Deze folder geeft in het kort aan, wat er aan de hand kan zijn als u last heeft van droge
ogen. Niet alle informatie in deze folder is noodzakelijk op u van toepassing.

Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen, stel deze dan gerust aan uw oogarts of
optometrist. Natuurlijk kunt u met uw vragen ook telefonisch bij ons terecht, polikliniek
Oogheelkunde:  (036) 868 8733.

5-5