WONDZORG EN DECUBITUS

WONDZORG

TIME
Tijdig herkennen, tijdig aan behandeling beginnen. Omschrijving van een wonde kan ook via het TIME systeem.

- T: tissue: weefsel beoordelen: beslag? necrose? epithelialisatie?

- I: infectie aanwezig?
- M: moisture: vochtige of droge wonde, echt nat waar vocht uitloopt?
- E: edges: hoe zien de wondranden eruit: rood, verweking, irritatie, hyperkeratose, epithelialisatie, ..?

Time staat dus centraal in het schema. De wonddiagnose is belangrijk, daarnaast zijn andere aspecten ook belangrijk
en spelen ze ook een belangrijke rol:

- co-morbiditeiten beïnvloeden het herstel: orgaanfalen, diabetes, vasculaire ziekte etc.

- Ook patiëntenfactoren beïnvloeden het succes: als pt niet overtuigd is van de verzorging, socio-economisch
moeilijk waardoor de verbanden bv niet tijdig verwisseld worden.
- Omgevingsfactoren: hygiënische omgeving of niet (bv. pt behandelen in woning waar er geen stromend
water is etc)

Patiëntenkenmerken zijn even essentieel als alle andere

WOND BEOORDELING
WCS classificatie modellen: we delen de wonden in zwart – geel en rood. Specifiek kijken we ook naar al die
aspecten van de TIME => systematische benadering => zo kan je makkelijk bepalen welke wond verzorging hier
nodig is.

vb: Rode basis, licht verweekte maar vitale (egale)

wondrand, teken van granulatie bezig: capaciteit
tot genezing.

Rode wonde kan nat zijn => met absorberende

producten werken bv schuimverband of hydro-
actief (als het er echt uitsijpelt) of iets
absorberende verbanden als het al wat stagnerend
is.

Als je wat vochtigheid wil inbrengen werk je met

hydrogels of alginaten.

Als de wonde stagneert kan je met

proteaseremmers werken en als ze droog is met
vetverband of wondgaas (OF absorberend
schuimverband).

Infectie checken: bacterie aanwezig? Die willen we

lokaal verwijderen door zuivering (niet meteen AB
crèmes aanbrengen want dit beïnvloedt het vocht
aspect).
Wondranden: maceraties (vochtigheid?), zo weinig mogelijk de rand beschadigen => huidverzorgers gebruiken

vb gele wonde: duidelijk debris aanwezig, dit willen we wegkrijgen! => dit door actief, mechanisch reinigen met
fysiologisch water en gazen, hierover wrijven. Kan ook via alginaten of neutrale verbanden losgeweekt worden
Vrij droog debris? => hydrocolloïden om de vochtigheidsgraad te verhogen en dan het beslag eruit te krijgen
Infectie opnieuw belangrijk en maceratie ook!

vb zwarte wonde: volledig verdwijnen van de huid met daaronder mogelijk necrose van onderliggende structuren.
Als de necrose nattend is  losweken en verwijderen; kan adhv reinigingsstoffen of hydrogels. Als het zwarte letsel
al los zit kunnen we het ook mechanisch eraf halen. Droge wonde met een korst op proberen we zo droog mogelijk
te houden. Opletten voor infectie, zie rood aan de wondrand! Gevaarlijk dat de infectie zich onderhuids innestelt.

TIME ALGORITME
bekijk dit als we straks aan de oefeningen werken. Volg dit systamisch => je komt op de juiste behandeling uit. (leest
vakjes voor)

REINIGING EN ONTSMETTING
Opties:

- Fysiologisch water en gazen

- Wondzorg spoelmiddel bv Prontosan
- Iso betadine zalf of vloeistof: echt specifiek voor bacteriële infestatie!

DEBRIDEREN
Emulsies die de gele beslagen losmaken

- Iruxol: enzymatische crème => gaat geel beslag proberen op te ruimen – opgelet! Niet in contact laten
komen met jodium of zilver, dan werkt het niet meer
- Autolytisch: met honingzalven: suiker absorberend effect trekt het vocht aan en zet de verweking in gang +
is antibacterieel (je kan puur suiker in een wonde doen, maar dan complex om wonde terug suikervrij te
maken)
- Voor heel specifieke bacterieel geïnfecteerde wondes bv Pseudomonas
o wonde niet behandelen met debridering, je gaat eerst proberen om de bac er uit te krijgen
o via azijnzuur (compres gewoon om 10 min op te leggen, niet op laten liggen)
- Curretage: mechanisch debrideren, is wel pijnlijk (chirurgisch)
- Je kan er ook maden opleggen => gaan wonde proper maken

KLEUR
Soms is de wonde groen: typisch voor Pseudomonas wonde! Lokaal die bacterie eruit krijgen is de eerste stap!
amputatiestomp waarin deze wonde onstaan is, is nog niet echt geinfiltreerd haha what => dus actief behandelen
met azijnzuur. je kan wondzorg doen hoeveel je wil, da ga ni in orde komen als je niet eerst actief behandeld met
azijnzuur

WONDZALVEN
Veel keuze
 - Flaminal hydro: vochtinbrengende crème indien wonde droog is
- Flaminal forte: iets nattere wonde, het vocht net capteren hiermee
- Flamazine: voor brandwonden

WONDRANDBESCHERMING
- Magistrale bereidingen
- Cavilon oplossing/crème: ter bescherming van grotere oppervlaktes
- 3M oplossingen met sticks en swabs => mooi barriere leggen

VERBAND
- Liefst transparant: dan zie je de wonde nog
- Sommige zijn rechtstreeks klevend; dan neem je de cellen wel weer mee bij het eraf halen als je dit
rechtstreeks op een open wonde doet  je doet het enkel als de wonde klevend genoeg is, anders beter
safetac systeem of siliconen verband
- Afdekverbanden (evt met speciale toepassing)
o Kan sijpeling van sereus vocht opnemen
o Hydroalginaat verband met zilver: specifiek bij wonden met bacteriële invasering om te voorkomen
dat de groei zich verder doorzet (mag ook wat langer ter plaatse blijven)
o Koolstofverbanden: dienen voor stinkende wonden, om de geur op te vangen (vaak in oncologische
setting)
- Hydrocolloïden: transparant, vrij flexibel
- Hydrofiber: alginaten die geweven zijn
- Schuimverband: soort kussen waarin het vocht kan opgezogen worden
o Bestaat ook met afdekkende rand
o Bestaat in speciale vorm bv. voor de stuit
o Zilververband: niet op een te natte wonde dat risico heeft op bac geïnfecteerd te zijn, kan 7d ter
plekke
o Siliconen verbanden met schuimaspect bv. Mepilex

HUIDGREFFE
Als we geen verband gebruiken: huidgreffe mogelijk bv. van dijbeen

- Autoloog transplant van huid doen => je creërt een 2 e wonde!

Huidflap ook mogelijk: ingreep die soms nodig is voor stuit wonden, huid wordt gemigreerd via een steel => op een
aberrante manier gehecht.

HUID MORFOLOGIE
Keuze verbanden en verzorging hangt af van huid morfologie! 4 types die frequent bij ouderen voorkomen

- Perkament huid: vrij dun en kan makkelijk loskomen: klassiek klevend verband trekt dit weg
o Als je een scheur maakt: niet hechten, huid gewoon op zijn plaats leggen en een siliconen verband
erover leggen => dagelijks inspectie en checken voor infectie (verband mag 7d blijven)
- Craquelé: te droge huid; heeft hydratatie nodig! Soepel maken; kan dat kleefverbanden hier niet goed op
hechten
- Stase oedeem: moeilijker om verband op aan te brengen, de verbanden weken hierdoor wel sneller los =>
uitdaging om hier ook de vochtbalans en lekkage effect onder controle te houden. Ook advies voor
 hoogstand vh been om lekkage van vocht tegen te gaan (via zwaartekracht) => kans op heling zonder dat de
stase oedeem constant via de wonde verdwijnd
- Schubbige huid: behandelen met hydratatie die tegelijk lichte desquamatie doet; crème met beetje ureum
in

Vb ulcus dat behandeld werd met hydro-alginaat; gele beslagen moeten wegweken, door hoogstand en intensieve
reiniging is er een mooie ronde wonde ontstaan en verbetering vh ulcus.

DECUBITUS

= doorligwonden. Voorkomen door juist om te gaan met bedlegerige patiënten.

PREVALENTIE
- EU: bijna 20% in de zkh, in WZC neemt dit nog toe
- Hoge kosten voor de maatschappij, verlengt lengte vh verblijf in zkh of zorginstelling + extra kosten voor pt

DEFINITIE
Door een rechtstreekse of zijdelingse druk. Vaak net beiden samen => die frictie geeft nog extra effect. Die
drukletsels kunnen zich op veel plaatsen voordoen; zelfs achter de oren, op het hoofd, aan de dijen, de knieën, thv
de stuit, etc. Schuif- en druk effect!

CLASSIFICATIE
- 1. Roodheid op de opperhuid, dermis is intact, vet- en spierlaag ook – roodheid = niet wegdrukbaar
- 2 Doorbraak tot op de dermis: effect van blaarvorming, aspect roodheid en weefselschade
- 3. Dermis volledig genecrotiseerd, weefsel beschadigd, je komt uit op de vetlaag (sc vet): diepere wonde
- 4. Zowel epidermis, dermis als sc vet doorboord: je zit tot op de spierlaag en soms zelf bot

OORZAKEN
- Verticale druk en schuifkrachten => geven de weefselvervroming
- Weefseltolerantie hangt af van hoe hoog die druk is en hoe de zuurstoftoevoer naar dat weefsel is
- => geeft samen aanleiding tot decubitus

RISICOBEPALING
via evaluatie tabellen bepalen

- Pijn, ongemak?
- Vochtigheid vd huid?
 - Risico activiteiten die aanleiding tot decubitus kunnen geven? Stoelgebonden, bedgebonden, ..
- Voeding
- Wrijving en schuiven
- Geestelijk: apathisch, verward? Mobiel? Incontinent?

iemand die verward/apathisch is => gaat zich niet spontaan wisselen van houding. Beide schema’s op de slides zijn
quasi hetzelfde. bv. pt fixeren omwille van onrust => hoogste risico’s, bedfixaties, onrustlakens, rolstoelfixaties =>
aanleiding tot gefixeerde druk. belangrijkste is het inco ? materiaal = grootste boosdoener

PREVENTIE
- Huidmassage is eerder aangeraden door de plaatsverschuiving dan door de crèmes zelf
- Preventie: als er roodheid is en die is niet wegdrukbaar => opstarten!
- Grootte vd druk ↓
- Duur vd druk ↓
- Wissel schema: pt om de 2-3h verschuiven
- Houding
o Semi Fowler => liggende houding met verdeling vd druk over het hele lichaam itt de oranje persoon
op de foto
o Zijlig met ondersteunende kussens; positioneringskussens voor 30°
o Zittend: druk verdelen!
o Wisselhouding
- Matrassen
o Matras met draagschuim – vereist nog wisselhouding
o Dynamische druk met lucht druk verschillen (kan ook voor zittend)
- Zwevende hielen tegen hiel decubitus
- Voeding en hydratatie: evt bijvoeding als niet alle voeding nutriënten opgenomen worden