I.

KHÁI NIỆM VỀ TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH

Tư tưởng Hồ Chí Minh là một hệ thống quan điểm và sâu sắc của Hồ Chí Minh về
những vấn đề cơ bản trong sự nghiệp cách mạng Việt Nam, là kết quả của sự vận
dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác – Lênin vào điều kiện cụ thể của Việt
Nam, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh
hoa văn hoá nhân loại…
Tư tưởng Hồ Chí Minh là tài sản tinh thần vô cùng to lớn và quý giá của Đảng và
dân tộc ta, mãi mãi soi đường cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta giành
thắng lợi.
Tư tưởng Hồ Chí Minh không những có ý nghĩa thúc đẩy sự phát triển của cách
mạng Việt Nam mà còn góp phần tích cực trong các bước tiến của nhân loại vì hòa
bình, độc lập dân tộc, dân chủ, hữu nghị, hợp tác cùng phát triển. Đây là nhân tố
không thể thiếu trong tư duy và hành động của toàn Đảng, toàn dân Việt Nam
trong sự nghiệp đổi mới, hội nhập quốc tế, công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước
giai đoạn tới.
Các tìm kiếm liên quan đến tư tưởng hồ chí minh là gì, nội dung tư tưởng hồ chí
minh, nguồn gốc tư tưởng hồ chí minh, khái niệm tư tưởng là gì, hệ thống tư tưởng
hồ chí minh, tư tưởng hồ chí minh là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu về
những vấn đề cơ bản của, 7 tư tưởng cơ bản của bác, mục đích của tư tưởng hồ chí
minh nhằm, nội dung cốt lõi của tư tưởng hồ chí minh
II.NỘI DUNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ THANH NIÊN
1.VAI TRÒ CỦA THANH NIÊN ĐỐI VỚI XÃ HỘI
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn khẳng định tiềm năng, vai trò, vị trí to lớn của thanh
niên trong sự nghiệp cách mạng, luôn tin tưởng và nhìn nhận thanh niên theo quan
điểm phát triển. Ngay từ khi đất nước còn trong đêm đen nô lệ, Người đã nêu tư
tưởng: Thức tỉnh thanh niên để đi đến thức tỉnh dân tộc. Vào những năm đầu khi
nước ta giành được độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh dạy: “Thanh niên là người chủ
tương lai của nước nhà”, “nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là
do các thanh niên”(1). Người cho rằng sự phát triển trong tương lai của đất nước
và tiền đồ vẻ vang của dân tộc nằm trong tay thanh thiếu nhi. Vì thế, Chủ tịch Hồ
Chí Minh nhấn mạnh: Thanh niên “phải tham gia ý kiến vào công việc của chính
phủ, chiến đấu giữ lấy nền độc lập và tự rèn luyện từ bây giờ để sau này lên thay
những thủ lĩnh mà gánh vác những việc trọng đại của nước nhà”
Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu rõ vai trò của thanh niên trên cả hai bình diện xã hội và
mối quan hệ kết nối quá khứ với tương lai không thể tách rời nhau: “Thanh niên là
người tiếp sức cách mạng cho thế hệ thanh niên già, đồng thời là người phụ trách,
dìu dắt thế hệ thanh niên tương lai”. Vai trò này vô cùng quan trọng quyết định vận
mệnh của dân tộc và của giai cấp công nhân.
2.VAI TRÒ CỦA THANH NIÊN TRONG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH
Với tư cách là đội ngũ dự bị, lực lượng kế cận hùng hậu của cách mạng và là
những người chủ tương lai của nước nhà, các thế hệ trẻ – trước hết là thanh niên,
có trách nhiệm kế tục sự nghiệp cách mạng, thực hiện sứ mệnh lịch sử vẻ vang mà
lớp người đi trước đã chuyển giao vào tay mình
Coi vận mệnh của nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do thanh
niên, Hồ Chí Minh khẳng định, thanh niên phải trở thành một lực lượng to lớn,
vững chắc trong công cuộc kháng chiến và kiến quốc, phải ‘là người tiếp sức cách
mạng cho thế hệ thanh niên già,… là người xung phong trong công cuộc phát triển
kinh tế và văn hóa, trong sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội’.
Người còn gửi gắm niềm tin khi đặt trọn tương lai của cách mạng, của dân tộc vào
họ
Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, thanh niên đóng một vai trò rất quan trọng. Chủ tịch
Hồ Chí Minh luôn dành cho thế hệ trẻ sự quan tâm đặc biệt. Người nhận thấy
thanh niên có những ưu điểm nổi trội: trẻ, khỏe, chiếm số đông trong xã hội, hăng
hái, nhiệt tình, nhanh nhạy tiếp thu cái mới, giàu ước mơ
3.VỀ VẤN ĐỀ GIÁO DỤC THANH NIÊN.
Bồi dưỡng lý tưởng cách mạng cho thanh niên
Bồi dưỡng thanh niên có nhận thức đúng đắn về Chủ nghĩa xã hội
nâng cao ý chí phấn đấu vì lý tưởng cao cả là độc lập dân tộc
tiến lên xây dựng thành công Chủ nghĩa xã hội trên đất nước ta:
Lý tưởng cao đẹp mà chúng ta đang phấn đấu thực hiện đã được Hồ Chí Minh xác
định khi gắn liền sự nghiệp giải phóng dân tộc với cách mạng vô sản kết hợp chặt
chẽ độc lập dân tộc với chủ nghĩa xã hội
Lý tưởng độc lập dân tộc, tự do và chủ nghĩa xã hội đã trở thành niềm tin, lẽ sống
của nhiều thế hệ nối tiếp nhau giác ngộ lý tưởng cách mạng, thanh niên mới đảm
đương được sứ mệnh đưa lá cờ bách chiến, bách thắng của Đảng và của dân tộc
đến thắng lợi cuối cùng
Giáo dục thanh niên thấm nhuần sâu sắc lý tưởng giải phóng con người khỏi áp
bức, bóc lột, xây dựng một xã hội mới tốt đẹp, công bằng và hạnh phúc
Lý tưởng của Hồ Chí Minh hướng tới mang tư tưởng nhân văn, cách mạng của giai
cấp công nhân và những người lao động, lấy hạnh phúc của con người làm nguyên
tắc cao nhất
Học “để phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, làm cho dân giàu, nước mạnh”
Đây chính là lý tưởng phấn đấu của thanh niên trong điều kiện mới.
Tin tưởng vào bản chất và sức mạnh của thanh niên giáo dục để họ trở thành lực
lượng kế tục sự nghiệp cách mạng tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng; giáo dục
chủ nghĩa Mác-Lênin.
4.GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG CHO THANH NIÊN
Thứ nhất, giáo dục phẩm chất trung với nước, hiếu với dân: Hồ Chí Minh đã khẳng
định: “cốt nhất của nhà trường là dạy cho học trò biết yêu nước, thương nòi. Phải
dạy cho họ ý chí tự lập, tự cường, quyết không chịu thua kém ai, quyết không chịu
làm nô lệ”. Phải làm cho họ biết kính trọng sự cần lao, tập cho họ quen lao khổ.
Dạy họ chí khí tự thực kỷ lực (tự làm lấy mà ăn), không ăn bám xã hội. Người dạy
thanh niên phải có 6 cái yêu: Yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu xã hội chủ nghĩa,
yêu lao động, yêu khoa học và yêu kỷ luật. Trong đó, yêu Tổ quốc, yêu nhân dân
phải được đặt lên hàng đầu.
Thứ hai, giáo dục phẩm chất cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư: Cần theo
Hồ Chí Minh là cần cù, siêng năng, chăm chỉ, làm việc có kế hoạch, sáng tạo, có
năng suất cao, lao động với tinh thần tự lực cánh sinh, không lười biếng, không ỷ
lại. Kiệm tức là tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thì giờ, tiết kiệm tiền của của
nhân dân, của nước, của bản thân mình, phải tiết kiệm từ cái to đến cái nhỏ, nhiều
cái nhỏ cộng lại thành cái to. Liêm tức là luôn luôn tôn trọng giữ gìn của công và
của dân, không xâm hại một đồng xu, hạt thóc của Nhà nước, của nhân dân. Phải
trong sạch, không tham lam. Chính nghĩa là không tà, thẳng thắn, đứng đắn. Về
Chí công vô tư, Người nói: “Khi làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình
trước, khi hưởng thụ thì mình nên đi sau”, “phải lo trước thiên hạ, vui sau thiên
hạ”. Theo Hồ Chí Minh, các phẩm chất đó có mối quan hệ mật thiết với nhau. Cần
mà không kiệm thì chẳng khác nào gió vào nhà trống, làm chừng nào xào chừng
ấy. Còn kiệm mà không cần thì sản xuất được ít, không đủ dùng, không có tăng
thêm, không có phát triển. Cần, kiệm, liêm, chính sẽ dẫn đến chí công vô tư, ngược
lại đã chí công vô tư, một lòng vì nước, vì dân, vì Đảng, thì nhất định sẽ thực hiện
được cần, kiệm, liêm, chính.
Thứ ba, giáo dục lòng yêu thương con người: Theo Hồ Chí Minh, lòng yêu
thương con người là một tình cảm rộng lớn, trước hết giành cho những người cùng
khổ, bị áp bức, bóc lột, không phân biệt màu da, sắc tộc, tôn giáo…thể hiện trong
các mối quan hệ: bạn bè, đồng chí, anh em, với mọi ngươi bình thường trong quan
hệ hàng ngày. Trong các mối quan hệ đó, Người đòi hỏi mỗi người phải luôn
nghiêm khắc, chặt chẽ với mình và rộng rãi, độ lượng với người khác. Người dạy
thanh niên phải luôn yêu thương con người, trước hết là tôn trọng nhân phẩm của
con người, biết cách nâng con người lên, không hạ thấp, không vùi dập con người.
Thứ tư, giáo dục tinh thần quốc tế trong sáng, thủy chung: Đối với thế hệ trẻ
Bác yêu cầu phải có ý thức xây dựng tinh thần đoàn kết với các dân tộc bị áp bức,
với nhân dân lao động các nước, với những người tiến bộ trên thế giới. Đồng thời,
phải nắm vững tư tưởng, quan điểm, chủ trương, giải pháp về công tác đối ngoại và
hội nhập quốc tế của Đảng; tích cực, chủ động bồi dưỡng tinh thần quốc tế trong
sáng, thủy chung.
Trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, đây là các chuẩn mực đạo đức cách
mạng chung nhất của nền đạo đức mới, đạo đức cách mạng Việt Nam. Bất cứ
người nào cũng có thể tìm thấy những vấn đề đạo đức mà Hồ Chí Minh đặt ra rất
gần gũi với mình, những phẩm chất cần tu dưỡng, những định hướng để vươn tới
chân, thiện, mỹ của cuộc sống con người. Đó là những vấn đề đạo đức Người rút ra
từ cuộc đời thực của con người và xã hội Việt Nam, khái quát thành tư tưởng, lý
luận đạo đức, từ đó trở lại cải tạo con người, làm biến đổi hiện thực xã hội.
Thanh niên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là
lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, được đặt ở vị trí trung tâm
trong chiến lược bồi dưỡng phát huy nhân tố con người. Nhận thức rõ vai trò của
thanh niên, sinh viên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, trong những
năm qua Trường Đại học Sao Đỏ đã không ngừng chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục về
đạo đức cách mạng, lối sống văn hóa cho sinh viên để họ trở thành lớp người “vừa
hồng, vừa chuyên” đáp ứng được với yêu cầu thực tiễn.
5.NÂNG CAO VÀ PHÁT TRIỂN TRÌNH ĐỘ VĂN HÓA, KỸ THUẬT VÀ
NGHỀ NGHIỆP CHO THANH NIÊN
- Thanh niên là lực lượng xung kích chủ yếu của cách mạng, là chủ tương lai của
nước nhà. - Ðảng, Nhà nước phải chăm lo bồi dưỡng, giáo dục lý tưởng và đạo đức
cách mạng cho thanh niên, giáo dục ý thức làm chủ và đào tạo họ thành người làm
chủ trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội, nhất là khoa học kỹ thuật, đào tạo
nghề nghiệp.
Người cho rằng, học tập là công việc suốt đời của mỗi thanh niên, tấm gương học
tập và những điều dạy bảo của Người là bài học cho thanh niên nước ta noi theo,
làm theo.
6. Tăng cường sức khỏe và thể chất cho thanh niên
- Xác định tầm quan trọng của sức khỏe nhân dân nói chung, của thanh niên nói
riêng với tiền đồ dân tộc, ngay sau khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành
công, với cương vị là người đứng đầu Nhà nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhắc
nhở cán bộ và các cơ quan chức năng 4 việc cần quan tâm, là: Công tác phòng
bệnh, công tác thể dục, thể thao, công tác vệ sinh và thực hiện đời sống mới. Ngày
30-1-1946 Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký Sắc lệnh số 14-SL thành lập Nha Thể dục
Trung ương và Sắc lệnh số 38, ngày 27-3-1946 về việc thành lập Nha Thanh niên
và Thể dục. Cùng ngày, Người viết bài “Sức khỏe và thể dục” đăng trên báo Cứu
quốc, số 119, thể hiện rõ quan điểm về phát triển thể dục, thể thao quần chúng:
“Giữ gìn dân chủ, xây dựng nước nhà, gây đời sống mới, việc gì cũng cần có sức
khỏe mới thành công. Mỗi một người dân yếu ớt, tức là làm cho cả nước yếu ớt
một phần, mỗi một người dân mạnh khỏe là góp phần cho cả nước mạnh khỏe. Vậy
luyện tập thể dục, bồi bổ sức khỏe là bổn phận của mỗi một người yêu nước… Dân
cường thì quốc thịnh. Tôi mong đồng bào ta, ai cũng cố gắng tập thể dục. Tự tôi,
ngày nào cũng tập”.
- Việc rèn luyện sức khoẻ cho thanh niên cần phải như thế nào? Theo Chủ tịch Hồ
Chí Minh, sức khoẻ, khả nǎng đề kháng của cơ thể con người không tự nhiên mà
có, nó phụ thuộc nhiều vào ý thức tự bảo vệ, tự chǎm sóc, bồi dưỡng sức khoẻ của
mỗi cá nhân. Do vậy, trong luyện tập sức khỏe, phải biết hoà nhập với thiên nhiên,
thích nghi với hoàn cảnh sống để có sức khoẻ học tập, làm việc. Mặt khác, rèn
luyện sức khỏe phải được duy trì thường xuyên, kiên trì, bền bỉ. Theo Hồ Chí
Minh, rèn luyện thân thể là một quá trình tự ý thức.
7. Học đi đôi với hành
- Trong tác phẩm Sửa đổi lối làm việc (năm 1947), Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng
định: cán bộ là gốc của mọi công việc và muôn việc thành công hay thất bại đều do
cán bộ tốt hoặc kém. Người xác định: “Huấn luyện cán bộ là công việc gốc của
Đảng”(1); và để huấn luyện cán bộ đạt hiệu quả thì phải thực hiện phương châm
“học đi đôi với hành”. Đây là quan điểm mang tính phương pháp luận sâu sắc,
không những có ý nghĩa chỉ đạo công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ của Đảng và
cả hệ thống chính trị, mà còn trong xây dựng nền giáo dục mới của nước nhà.
- Khi sáng lập Hội Việt Nam Cách mạng Thanh niên (1925) và bắt tay vào công
việc trực tiếp đào tạo, bồi dưỡng những “hạt giống đỏ” của cách mạng Việt Nam,
tại các lớp huấn luyện lý luận chính trị ở Quảng Châu, Trung Quốc trong những
năm 1925 - 1927, Nguyễn Ái Quốc đã thực hiện nhất quán phương châm học đi
đôi với hành. Chương trình đào tạo luôn có sự gắn kết giữa kiến thức lý luận và
kiến thức thực tiễn, giữa truyền dạy lý thuyết và thảo luận, đặc biệt là thực hành,
rèn luyện các kỹ năng tuyên truyền, làm báo, diễn thuyết, đi thực tế... Sau những
khóa học, các học viên được đưa về nước hoạt động, thâm nhập thực tế đời sống
nhân dân lao động, vận dụng những kiến thức đã học để vừa tuyên truyền, xây
dựng, phát triển cơ sở cách mạng; vừa tìm kiếm, chọn lựa những học viên mới đưa
sang Tổng bộ Thanh niên đào tạo.
8. Lý luận liên hệ với thực tiễn
- Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh lý luận được hiểu là “Đem thực tế trong lịch sử,
trong kinh nghiệm, trong các cuộc đấu tranh, xem xét, so sánh thật kỹ lưỡng rõ
ràng, làm thành kết luận, rồi lại đem nó chứng minh với thực tế. Đó là lý luận chân
chính”. “Thực tế là các vấn đề cần mình cần phải giải quyết, là mâu thuẫn của sự
vật. Chúng ta là những người cán bộ cách mạng, thực tế của chúng ta là những vấn
đề mà cách mạng đề ra cho ta phải giải quyết. Thực tế bao gồm rất rộng, nó bao
gồm kinh nghiệm công tác và tư tưởng của cá nhân, chính sách và đường lối của
Đảng, kinh nghiệm lịch sử của Đảng cho đến các vấn đề trong nước và thế giới”.

- Từ quan niệm về “Lý luận” và “Thực tế” cũng như mối quan hệ của chúng, Hồ
Chí Minh đi tới nguyên tắc “lý luận liên hệ với thực tế” trong nghiên cứu học tập
lý luận của chủ nghĩa Mác- Lênin. Nguyên tắc đó là: “Khi học tập lý luận thì nhằm
mục đích học để vận dụng chứ không phải học lý luận vì lý luận, hoặc vì tạo ra cho
mình một cái vốn lý luận để sau này đưa ra mặc cả với Đảng. Tất cả những động
cơ học tập không đúng đắn đều phải tẩy trừ cho sạch”. Nhiều lần Người nhấn
mạnh: “Thống nhất giữa lý luận và thực tiễn là một nguyên tắc cơ bản của chủ
nghĩa Mác - Lênin. Thực tiễn không có lý luận hướng dẫn thì thành thực tiễn mù
quáng. Lý luận mà không liên hệ với thực tiễn là lý luận suông”. Trong tư tưởng
Hồ Chí Minh, học lý luận là để trở thành những cán bộ hoàn chỉnh, “hoàn toàn” …
tức là suốt đời làm đầy tớ trung thành của nhân dân”, để có thể phục vụ tốt hơn cho
Đảng, cho nhân dân, cho cách mạng. Hồ Chí Minh nêu ra mục đích học tập lý luận
rất toàn diện, bao gồm bốn nội dung: Thứ nhất, học để sửa chữa tư tưởng; thứ hai,
học để tu dưỡng đạo đức cách mạng; thứ ba, học để tin tưởng; thứ tư, học để hành.
* Giáo dục kết hợp với lao động sản xuất
Giáo dục kết hợp với lao động sản xuất. Một nguyên tắc giáo dục quan trọng cho
học sinh trong mọi thời đại là giáo dục cho lao động và bằng lao động. Lao động
sản xuất vừa là môi trường, vừa là phương tiện giáo dục con người. Mọi phẩm chất
nhân cách được hình thành trong lao động và trong hoạt động xã hội. Do vậy, tùy
theo trình độ, lứa tuổi và ngành, nghề đào tạo mà các trường vận dụng tư tưởng
này một cách sáng tạo để giáo dục cho hiệu quả.
9. Xây dựng môi trường bình đẳng, dân chủ trong giáo dục để thanh niên
phát huy tài năng
Quan niệm của Hồ Chí Minh về thanh niên:
Hồ Chí Minh cho rằng, thanh niên là lớp người trẻ tuổi, có hoài bão, ước mơ, giàu
nghị lực và rất khát khao với lý tưởng cao đẹp, có đức xả thân vì nghĩa lớn và lòng
vị tha sâu sắc. Đó là lứa tuổi có tính nhạy cảm cao với những cái mới, đẹp và tiến
bộ. Do vậy, nếu được giáo dục tốt, phù hợp với tâm lý và tính cách, giáo dục tiến
hành trên cơ sở tạo ra những điều kiện vật chất, tinh thần cho sự phát triển của tâm
lý, tính cách đó và biết định hướng, động viên đúng mức, thanh niên sẽ say sưa với
lý tưởng sống cao đẹp, phát huy tài năng, tính sáng tạo, sẵn sàng hy sinh vì đại
nghĩa.
Xây dựng môi trường bình đẳng, dân chủ trong giáo dục để thanh niên phát huy tài
năng
“Ai cũng được học hành” là một trong những tư tưởng quan trọng nhất trong hệ
thống Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục. “Ai cũng được học hành” thể hiện
mong ước ai cũng được học hành không phân biệt trai - gái, giàu - nghèo, già -
trẻ… và suốt đời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn luôn phấn đấu vì mục tiêu duy nhất
đó là vì con người.
Dân chủ trong giáo dục là nguyên tắc được Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan
tâm. Bởi theo Người, muốn thực hiện dân chủ phải làm cho mọi người nhận thức
về quyền hưởng dân chủ, nghĩa vụ đối với việc thực hiện quyền dân chủ và một
trong những yếu tố quan trọng đầu tiên để thực hiện quyền dân chủ là giáo dục con
người về dân chủ ngay từ lúc còn ngồi trên ghế nhà trường - biểu hiện bằng quyền
và nghĩa vụ học tập.
10. Câu kết
Tóm lại, Tư tưởng Hồ Chí Minh về bồi dưỡng thanh niên là những quan điểm vừa
mang tính cách mạng, tính khoa học và thấm đượm triết lý nhân văn sâu sắc. Đó là
cơ sở tư tưởng và lý luận để chúng ta vạch ra chiến lược giáo dục, bồi dưỡng thanh
niên Việt Nam trong thế kỷ XXI nhằm đáp ứng yêu cầu của công cuộc đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.
III.VẬN DỤNG TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC
CÁCH MẠNG CHO THANH NIÊN TRONG THỜI KỲ ĐỔI MỚI
1.TƯ TƯỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CÁCH MẠNG
CHO THANH NIÊN
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: Để trở thành những cán bộ cách mạng chân chính,
thanh niên phải coi việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức là nền tảng, là gốc, bỏi vì:
“Có đạo đức cách mạng thì khi gặp khó khăn, gian khổ, thất bại, cũng không sợ
sệt, rụt rè, lùi bước…”; “khi gặp thuận lợi và thành công cũng vẫn giữ vững tinh
thần gian khổ, chất phác, khiêm tốn”; “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ” ;
“Không tham địa vị. Không tham tiền tài. Không tham sung sướng. Không ham
người tâng bốc mình”
Cùng với tu dưỡng đạo đức thanh niên phải phấn đấu học tập, để nắm lấy tri thức,
bồi dưỡng ý chí, nghị lực và tinh thần cách mạng, phục vụ Tổ quốc. Người dặn:
“Nói chung thanh niên phải chuẩn bị làm người chủ nước nhà. Muốn thế phải ra
sức học tập chính trị, kỹ thuật, văn hóa, trước hết phải rèn luyện và thấm nhuần tư
tưởng xã hội chủ nghĩa, gột rửa cá nhân chủ nghĩa”. Theo Người: Chủ nghĩa cá
nhân là đồng minh của đế quốc, là một thứ vi trùng rất độc. Chủ nghĩa cá nhân đề
ra hàng trăm thứ bệnh nguy hiểm, như: quan liêu, mệnh lệnh, bè phái, chủ quan,
tham ô, lãng phí, tham danh, trục lợi, thích địa vị, quyền hành, coi thường tập thể,
tự cao tự đại, độc đoán chuyên quyền. Đó “là một thứ rất gian giảo, xảo quyệt; nó
khéo dỗ dành người ta đi xuống dốc”.
Đồng hành với thanh niên, Hồ Chí Minh căn dặn Đảng ta phải có trách nhiệm
chăm lo giáo dục, bồi dưỡng, đào tạo thanh niên. Nội dung giáo dục, bồi dưỡng
cho thanh niên, trước hết là giáo dục đạo đức cách mạng. Bởi vì, theo Hồ Chí
Minh: “Làm cách mạng để cải tạo xã hội cũ thành xã hội mới là một sự nghiệp rất
vẻ vang, nhưng nó cũng là một nhiệm vụ rất nặng nề, một cuộc đấu tranh rất phức
tạp, lâu dài, gian khổ. Sức có mạnh mới gánh được nặng và đi được xa. Người cách
mạng phải có đạo đức cách mạng làm nền tảng, mới hoàn thành được nhiệm vụ
cách mạng vẻ vang”
Quán triệt tư tưởng của Người, dưới sự lãnh đạo của Đảng và tổ chức Đoàn Thanh
niên Cộng sản Hồ Chí Minh, thanh niên đã phát huy vai trò nòng cốt trên mọi lĩnh
vực kinh tế - văn hóa - xã hội, góp phần quan trọng trong sự nghiệp đổi mới phát
triển đất nước và bảo vệ Tổ quốc. Nhiều phong trào cách mạng của tuổi trẻ, tiêu
biểu như phong trào “Thanh niên lập nghiệp”, “Tuổi trẻ giữ nước”, “Thanh niên
tình nguyện xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”.
2. Đảng cộng sản việt nam vận dụng tư tưởng hồ chí minh về giáo dục đạo đức
cách mạng cho thanh niên trong thời kì đổi mới
Giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên. Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến
việc giáo dục đạo đức cách mạng cho thanh niên. Trong mối quan hệ đức - tài, Hồ
Chí Minh coi đạo đức là cái gốc của người cách mạng, là vấn đề có ý nghĩa quyết
định của việc xây dựng con người mới. Người yêu cầu thanh niên phải học tập,
trau dồi đạo đức cách mạng. Bởi vì: “Cũng như sông thì có nguồn mới có nước,
không có nguồn thì sông cạn. Cây phải có gốc, không có gốc thì cây héo. Người
cách mạng phải có đạo đức, không có đạo đức thì dù tài giỏi mấy cũng không lãnh
đạo được nhân dân”(3). Người đã nêu những nội dung cụ thể về giáo dục, rèn
luyện đạo đức cách mạng cho thanh niên như sau:
Đạo đức cách mạng là tuyệt đối trung thành với Tổ quốc, với Đảng và hiếu với
Nhân dân;
Đạo đức cách mạng là ra sức thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư và
khiêm tốn, giản dị;
Đạo đức cách mạng là tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, trí tuệ của tập thể, của
Nhân dân và kiên quyết đấu tranh trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân.

IV. Vận dụng tư tưởng hồ chí minh trong công tác đoàn và hội sinh viên
trường đại học bách khoa hiện nay
Để giáo dục thế hệ thanh niên, Hồ Chí Minh rất chú trọng tới vai trò của nhà
trường, của ngành giáo dục - đào tạo. Có thể nói, trường học là môi trường thuận
lợi nhất để giáo dục thanh niên trên mọi phương diện. Nhà trường là nơi tuổi trẻ
tiếp thu những tri thức, những kinh nghiệm để chuẩn bị bước vào đời, trau dồi đạo
đức ý chí, luyện rèn những phẩm chất cần thiết cho một tương lai tươi sáng. Trong
Đời sống mới, Hồ Chí Minh đã nhấn mạnh vai trò của nhà trường trong chế độ
mới: "Cốt nhất là phải dạy học trò biết yêu nước, thương nòi, phải dạy cho họ ý chí
tự lập tự cường, quyết không chịu thua kém ai, quyết không chịu làm nô lệ" Hiện
nay, do cơ chế, chính sách chưa thực sự hoàn thiện, đồng bộ nên trong bản thân các
trường học, các cơ quan, bộ phận của ngành giáo dục - đào tạo vẫn còn tồn tại
những hạn chế, thiếu sót. Những căn bệnh phổ biến, như "bệnh thành tích", hiện
tượng tiêu cực, bất công, gian lận trong thi cử, ngồi "nhầm" chỗ, "nhầm" lớp… vẫn
chưa được khắc phục một cách triệt để. Trong điều kiện hiện nay, chúng ta càng
phải quán triệt tư tưởng có tính chỉ đạo của Hồ Chí Minh: dù khó khăn đến đâu
cũng phải quyết tâm dạy thật tốt, học thật tốt. Bên cạnh trường học, tổ chức Đoàn
Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh cũng có vai trò quan trọng đối với việc giáo
dục, bồi dưỡng thanh niên. Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh là một tổ
chức cách mạng do chính Hồ Chủ tịch và Đảng Cộng sản Việt Nam sáng lập, rèn
luyện, là đội ngũ của những người thanh niên Việt Nam ưu tú. Trong suốt quá trình
cách mạng Việt Nam, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh đã có những đóng
góp to lớn vào sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Đây vừa là tổ chức, vừa là môi
trường cho người thanh niên yêu nước rèn luyện và cống hiến. Để phát huy vai trò
của tuổi trẻ, Hồ Chí Minh căn dặn: "Trung ương Đoàn cần phải tăng cường hơn
nữa việc giáo dục tinh thần yêu nước, giác ngộ giai cấp và đạo đức cách mạng cho
đoàn viên và thanh niên". Trong bối cảnh ngày nay, lời nhắc nhủ đó của Người lại
càng có ý nghĩa hơn bao giờ hết. Những thế hệ cha anh đi trước đã hy sinh biết bao
xương máu cho dân tộc được độc lập và tự do, cho Tổ quốc được hòa bình thống
nhất, cho lãnh thổ Việt Nam được vẹn toàn. Trong hai cuộc kháng chiến thần thánh
trường kỳ chống đế quốc Pháp và đế quốc Mỹ, nhân dân Việt Nam nói chung và
thanh niên Việt Nam nói riêng đã nêu cao tinh thần yêu nước, ý chí kiên cường, bất
khuất, thà hy sinh đến giọt máu cuối cùng chứ nhất định không chịu mất nước,
nhất định không chịu sống cuộc đời nô lệ. Con người Việt Nam vĩ đại nhất, tiêu
biểu nhất cho tinh thần và ý chí đó chính là Chủ tịch Hồ Chí Minh. Là nhà ái quốc
vĩ đại, cuộc đời cao cả của Người chính là tấm gương sáng ngời cho thế hệ trẻ hôm
nay noi theo và học tập. Việc giáo dục tuổi trẻ thông qua những tấm gương cách
mạng là một vấn đề hết sức quan trọng. Hồ Chí Minh là người rất thấu hiểu điều
này và Người đã từng nhắc nhở: "Có số thanh niên tưởng xây dựng chủ nghĩa xã
hội ngày nay là trên trời rơi xuống, không biết sự gian nan, cực khổ cũ. Các đồng
chí già phải kể lại cho họ nghe. Đó là một cách giáo dục thanh niên". Đối với
những tấm gương anh hùng cách mạng, với những chiến công của các anh hùng
dũng sĩ đã lập nên trong công cuộc cứu nước và giữ nước, Người căn dặn: "Chúng
ta phải ghi chép và thường nhắc lại những sự tích ấy… để giáo dục thanh niên ta
rèn luyện một ý chí kiên quyết quật cường, một tâm lý quả cảm xung phong, tin
tưởng vào tương lai tươi sáng của Tổ quốc". Người thanh niên có giáo dục phải là
người "uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây". Đạo lý này được lưu giữ
từ nghìn đời nay và đã trở thành một lẽ sống quý báu của dân tộc ta. Với những
anh hùng liệt sĩ đã cống hiến máu xương mình cho Tổ quốc, chúng ta phải đời đời
ghi nhớ công ơn của họ. Trong “Di chúc" để lại cho đồng bào cả nước, Hồ Chí
Minh căn dặn: "Đối với các liệt sĩ mỗi địa phương (thành phố, làng xã) cần xây
dựng vườn hoa và bia kỷ niệm ghi sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ, để đời đời
giáo dục tinh thần yêu nước cho nhân dân ta". Những tư tưởng quý báu của Chủ
tịch Hồ Chí Minh về giáo dục thanh niên sẽ mãi mãi tỏa sáng trong suốt hành trình
lịch sử của dân tộc Việt Nam. Trong bối cảnh thời đại và quốc tế ngày nay, những
tư tưởng đó lại càng có giá trị hơn bao giờ hết. Thấm nhuần và quán triệt một cách
sâu sắc những lời dạy đó sẽ giúp thanh niên có thêm niềm tin và sức mạnh. Đó
cũng là biểu hiện sinh động của phong trào toàn dân, trong đó có thanh niên "sống,
chiến đấu, lao động và học tập theo gương Bác Hồ vĩ đại". Tin tưởng vào bản chất
và sức mạnh của thanh niên nhưng phải giáo dục họ để họ trở thành lực lượng kế
tục sự nghiệp cách mạng. Theo Người, thanh niên phải được giáo dục vừa "hồng",
vừa "chuyên". Một tư tưởng hết sức ngắn gọn nhưng cũng hết sức đầy. Bồi dưỡng
thế hệ thanh niên là công việc hết sức công phu và bền bỉ, là sự nghiệp của toàn
Đảng, toàn dân. Người cho rằng, học phải đi đôi với hành, giáo dục gắn liền với xã
hội. Học để hành, để phục vụ cuộc sống. Người phê phán lối học vẹt. Học phải có
suy nghĩ, thực hành, thí nghiệm. Giáo dục thanh niên không thể tách rời mà phải
liên hệ chặt chẽ với những cuộc đấu tranh của xã hội. "Đạo đức cách mạng không
phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển
cũng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong" Người
cũng nghiêm túc chỉ rõ bệnh ham chuộng hình thức, thiếu thực tế, bệnh cá nhân,
anh hùng của thanh niên. "Thanh niên cần phải chống tâm lý tự tư tự lợi, chỉ lo lợi
ích riêng và sinh hoạt riêng của mình... Chống thói quen xem khinh lao động, nhất
là lao động chân tay. Chống lười biếng xa xỉ. Chống cách sinh hoạt uỷ mị. Chống
kiêu ngạo, giả dối khoe khoang"13. "Thanh niên phải có đức, có tài. Có tài mà
không có đức ví như một anh làm kinh tế tài chính rất giỏi nhưng lại đi đến thụt két
thì chẳng những không làm được gì ích lợi cho xã hội mà còn có hại cho xã hội
nữa. Nếu có đức mà không có tài ví như ông bụt không làm hại gì, nhưng cũng
không lợi ích gì cho người". Trong việc “trồng người”, Hồ Chí Minh cho rằng:
“Lấy gương người tốt, việc tốt để hằng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những
cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con
người mới, cuộc sống mới” Đó là phương pháp giáo dục cơ bản vừa mang tính
khoa học và tính thực tiễn do chính Hồ Chí Minh đề xướng. Phương pháp này vừa
đáp ứng nhu cầu của con người là muốn học tập noi gương người tốt, việc tốt để
tiến lên, vừa thể hiện niềm tin yêu, lạc quan của Hồ Chí Minh đối với con người và
đối với sự nghiệp giáo dục thanh niên. Hồ Chí Minh luôn quan tâm khơi dậy và
chăm chút những phần tốt, mặt tốt ở mỗi thanh niên, nêu lên những tấm gương tốt
diễn ra hằng ngày để mọi người noi theo. Để động viên khuyến khích những việc
làm tốt của thanh niên, người đã gửi hàng ngàn huy hiệu, viết và trả lời hàng ngàn
bức thư, tiếp hàng ngàn thanh, thiếu nhi tiêu biểu cho những gương người tốt việc
tốt. Đó là các anh hùng, dũng sĩ ngoài mặt trận, những tấm gương cứu bạn, hành
động dũng cảm, đến những việc làm tốt như chăm sóc trâu bò của hợp tác xã, nhặt
được của rơi trả lại... Đồng thời, Người còn nhắc nhở thanh niên luôn luôn trân
trọng, lắng nghe, tìm hiểu, suy ngẫm các gương tốt, ý hay của nhân dân. Người
nói: “Dân rất thông minh. Quần chúng kinh nghiệm, sáng kiến rất nhiều. Chỉ cần
mình có biết học hay biết lợi dụng mà thôi” Với thái độ và tinh thần lạc quan cách
mạng, lòng nhân ái, bao dung đối với con người, Hồ Chí Minh thể hiện tấm lòng
yêu mến, trân trọng, tin tưởng đối với thanh niên, động viên khích lệ họ ra sức học
tập, rèn luyện để kế tục xứng đáng sự nghiệp cách mạng mà nhân dân đã giao cho.