Teza 1

sintetizor frekuence: Termi nënkupton një qark kompleks, i cili mund të prodhojë një numër frek të =larguara nga nj-tj,
qëndrueshmëria kryesore e të cilave përcaktohet nga një kristal
kuarci i vetëm. Një qark i tillë do të zëvendësonte VFO ose
oshilatorin lokal, pasi burimi që kontrollon frek në një trx dhe/ose në
një marrës në një sistem kom përdor një nr të madh kanalesh frek të
=larguara. Një diagramë bazë e një SF është treguar në skemë. Frek
referuese merret nga një oshilator kristali i freku të ulta (zakonisht
nga 1MHz në 5MHz) i ndjekur nga një pjesëtues. Duke zgjedhur një raport përpjesëtimi mes frek referencë tek pjesëtuesi dhe
ndarësi i prog do të marrim si output një frek të program dhe të qëndrueshme. Frek që përftohet nuk mund të rregullohet si tek VFO,
por është e sinkronizuar sipas një nr hapash të caktuara diskretë. Në pajisjet FM është e leverdisshme t’i bëjmë këto hapa të = me
hapësirën mes kanaleve (psh 25 ose 12.5 kHz).
amplifikator audio: Qëllimi i amplifik udio është të riprodhojnë sinjalet audio
hyrëse në elementet dalës që prodhojnë zë, me vëllimin dhe nivelet e dëshiruara
të energjisë: me besnikëri, me efikasitet dhe me shtrembërim të ulët. Frek e
audios variojnë nga rreth 20 Hz deri në 20 kHz, kështu që amplifik duhet të ketë
përgjigje të mirë të frek mbi këtë interval. Qarku i amplifik audio përbëhet nga
një tranzitor një pajisje për të aplikuar sgn hyrëse dhe një altoparlant në dalje.
Faktorët e rëndësishëm që duhet të merren parasysh gjatë hartimit të një amplifik
audio janë përforcimi, zhurma, përgjigja e frekuencës dhe shtrembërimi.
tuner: Tuneri me i thjeshte konsiston ne nje kondesator dhe inductor ose i
cilesuar ndryshe si nje set kristalor. Avantazhi me i madh i ketij seti eshte qe i
gjithe procesi fillon tek frekuenca e sinjalit RF dhe mund te merret i gjithe
modulimi i bazuar ne kete mbartese. Figura me poshte jep nje nje tuner
tradicional. Sic shihet kapaciteti dhe induktiviteti jane te ndryshueshem, L1 ka
nje perdredhje shtese shtese per te krijuar nje rezistence me te mire midis
antenes dhe kufjeve. Nevoja per nje diode optimal eshte shume e rendesishme.
Rezistenca e ulet e qarkut detektues me diode do ta ngarkoje qarkun, gje qe
mund te shkaktoje probleme si psh mbivendosjen ose varferimin e stacioneve.
qarqet integruese : Qarqe integruese ideal quhen katër polar linear në të cilët tensioni
i daljes u2(t) është në përpjesëtim
të drejtë me integralin e tensionit të
hyrjes u1(t). Saktësia e integrimit
varet nga mosbarazimi u2 < < u1.
Qarqet derivuese. Qarqe
derivuese ideal quhen katër polarët
linear, në të cilët tensioni i daljes
(ud=u2) është në përpjesëtim të
drejtë me derivatin e tensionit të
hyrjes (uh=u1), ku k- koeficienti i
përpjesëtimit.
shkaqet e paqendrueshmerise ne ampl. e kls c. Skemat e neutralizimit:
Mungesa e kontakteve me qarqet e ushqimit ose me qarqet e frekuencave të larta;
Shkarkimi i heshtur në elementët e skemës; Gjatë akordimit shfaqen paqëndrueshmëri nga
auto-eksitimi i stadit të amplifikimit, për shkak të çiftimit parazitar të kundërt pozitiv të
brendshëm prej të EA; Nga çiftimi ndërmjet burimeve të ushqimit, prandaj vendosën
elementët ndarës, C, dorsela, qe nuk lejojnë kalimin e rrymave të frekuencave të larta në
fijet e ushqimit Për te eliminuar ndikimin e kapacitetit kalimtar: 1) Përdorimi i EA me
𝐶𝑘𝑎𝑙 sh te vogël 2) Përdorimi i skemave me 3) elektrodën e hyrjes se tokëzuar Neutralizimi
mund te kryhet duke shtuar një induktivitet 𝐿𝑁 paralel me 𝐶𝑘𝑎𝑙 nëpërmjet një C bllokues
me vlere 𝐶𝑏> > 𝐶𝑘𝑎l .
qarqet e integruara kombinatorike ECL

Ushtrimi 1: Sintetizor i frek. PLL.

Ku duhet te merret dalja
nese PLL do te perdorej
si demodulator FM
Diskriminator frek-
PLL,i cili duhet të
realizojë demodulimin e
sinjaleve të moduluara
në frek-FM.Frek e hyrjes e diskriminatorit PLL është frek e mesme 10.7
MHz e moduluar në frek,kurse në dalje të kësaj nyjeje=PLL do të marrim një
tension propocional me ndryshimin e frekuencës,përftohet sinjali me frek te
ulët (akustike) 30 Hz ÷15000 Hz.
-nese perdorim nje detector faze nje porte XOR dhe ne hyrje kemi 2 sinajle
te shfazuar me pi/2 si do jete dalja. Ndertoni grafikun e hyrjes dhe te daljes
ne varesi te kohes.
Nje porte logjike exclusive-OR (XOR) ben nje detektor faze te kenaqshem.
Kur dy sinjalet qe krahasohen jane plotesisht ne faze, outputi i portes XOR do te kete nje nivel konstant zero. Kur dy sinjalet ndryshojne ne
faze me 1˚, outputi i portes XOR do te jete High per 1/360 e cdo cikli – pjesa e ciklit gjate te cilit sinjalet jane te ndryshem ne vlere. Kur
sinjalet jane te ndryshem me 180˚ - kjo ndodhe kur nje sinjal eshte High dhe tjetri eshte Low dhe anasjellas – outputi i portes XOR
qendron High gjate cdo cikli.

Ushtrimi 2- per qarkun e gjeneruesit te vales trekendore, amplifikatoret operacionale kane: L+=L-=12V, C=0.05uF, R=8 kohm, gjej R
dhe R1 qe frekuenca e oshilimit te jete 5khz dhe amplitude pik-pik e vales trekendore te jete 12 V. ndertoni grafiket e varesise nga koha
per tensionet Vo dhe V. Numrat ndryshe poshte
 Teza 2
Pyetja 1:Shpjegoni procesin e modulimit dhe detektimit te sinjalit ne FM: Gjatë këtij lloj mod, ampl e lëkundjes me frek të
lartë qëndron e pandryshueshme U = konst, kurse vlefta e çastit e frek ndryshon sipas frek
së ulët (u = UmΩ·cost). Gjatë mod në frek, frek e lëkundjes bartëse është në përpjestim të
drejtë me ampl e sinjalit me frek të ulët:
ω(t) =ω0 + Δωmaks·cosΩt. Atëherë
shprehja e përgjith e një sinjali të mod në
frek është: u(t) = U·sin(ω0t + msinΩt). Ky
sinjal paraqitet grafikisht nga një vektor që
rrotullohet me bartësen, duke i shtuar
vektorit të bartëses dy vektorë të tjerë që rrotullohen me shpejtësi këndore të kundërta. Për
devijim shumë të vogël Δω (në lidhje me Ω) gjerësia e spektrit nuk varet nga madhësia e
devijimit Δω.

Detektimi: Detektor frek quhet pajisja qe jep ne dalje tension me frek

te ulet Ω madhesia e te cilit varet nga frek e tensionit ne hyrje.Figura
tregon tensionet ne hyrje e ne dalje te detektorit te frek.Karekt
kryesore e detektorit te frek eshte varesia e tensionit ne dalje te
detektorit nga frek e tensionit ne hyrje,kur ky i fundit ka amplitude te
pandryshueshme.
Autogjeneratoret sinusoidale me rezistence negative:
Perbehen nga nje qark lekundes LC me humbje r qe
percakton frek e gjenerimit te lekundjes dhe nga rezis
negative Rn, e karakt statike te diodes tunel, qe
kompeson ate humbje. Qarku ushqehet me tension të
vazhduar E0 në pikën e punës P0 ku rezistenca e
brendshme e saj është negative Rn.

Shumefishuesit e frek, parimi i punes dhe qarku i realizimit:

Shumëfishuesit e frek janë zakonisht tranzistorë që operojnë në
klasën C në mënyrë që të prodhojnë një rrymë elektrike në kolektor,
e cila është e pasur me harmonika. Qarku është rezonant në n x f , ku
f është frek e tensionit hyrës dhe n ë zakonish 2 or 3. Shumëfishime
më të larta mund të përdoren, por outputi është pak i ulët. Qarku
mund të përbëhet nga një bobinë e vogël dhe kondensatorë variabël
ose nga një bobinë e ndryshueshme dhe kondensator të fiksuar.
Qarku i parë dhe i dytë LC janë gjenerues frek, ku i pari gjeneron një
frek f1 ndërsa i dyti një frek f2. Nqs C7 është variabël, nga f1 ne marrim f2 = n f1. Tek qarku i trete rezistencat R1 dhe R2
shërbejnë për polarizim. Këto e çojnë qarkun në zonën e punës.
Pyetja 2: Parimi i punes per oshilatorin impulsiv me kohues NE 555: Qarku i integruar kohues 555 (NE 555, LM 555 etj)
perdoret per:multivibratore me nje gjendje te qendrueshme (element kujtese SR), autogjenerator impulsiv (multivibrator
astabel) dhe per krijimin e vonesave.NE-555 perbehet nga: dy krahasuesa tensioni te ndertuar me tekniken TTL, trigeri (R-S)
po i teknikes TTL, transistorit te shkarkimit T14,pjestuesit te tensionit prej tre rezistenca 5 KW secila, i cili lidhet midis
burimit VCC dhe mases, si edhe nga stadi i daljes.

Multivibratoret pa gjendje te qendrueshme: Oshilatorët impulsivë ndërtohen nga skemat e njëvibratorëve, në të cilët zëv edhe
pjesëtuesi i dytë Rç, RB nga një hallkë RB, C. Funksionimi i tyre nxirret nga njëvibratorët. Transistoret T1 dhe T2 luajnë rolin
e çelësve dhe rezist e tyre Rk1 dhe Rk2 lejojnë ngarkimin e kondens të çiftimit të kundërt pozitiv të fortë C1 dhe C2.
Shkarkimi I kondens bëhet nëpërmjet rezistencave të polarizimit R1 dhe R2. Për shkak të asimetrisë të skemave simetrike do
të kemi një gjendje të dhënë, p.sh. T1 i bllokuar dhe T2 i saturuar, atëhere: ngarkohet kondensa-tori C1 nëpërmjet rezistencës
Rk1 dhe rezistencës së kalimit bazë - emiter I transistorit T2 dhe shkarkohet kondensatori C2 nëpërmjet rezistencës së
polarizimit R2 dhe rezistencës së kalimit kolektor- emiter të transistorit T2.
Analiza teorike e qarqeve me kycje faze-PLL: Qarqet apo nyjet me kyçje faze janë qarqe elektronikë numerikë te integruara
me përdorim shumë të gjerë si në:sistemet e tlk; sistemit e
radiokom;TV,sidomos demodulimet e zërit në
FM;Modem(modulim-demodulim) në kompjutra;Telemetri dhe
dekoduesit e toneve. Kur Vh=0 edhe Vg =0 kurse f0=fd.( Kur
sinjali në hyrje është zero(vh=0) edhe tensioni i gabimit është
zero(vg=0),kurse frekuenca e oshilatorit të kontrolluar nga
tensioni(VCO) është f0=fd,e cila quhet frekuencë qëndrore.)Detektori i fazes krahason fazen dhe frek Vh me VCO, shumezon
dy sinjalet. Vg permban komp. e (fh-fo) dhe (fh+f0). FFP lejon (fh-fo), tensioni qe eshte ~ me dif amplifikohet. Tensioni që
është në përpjestim të drejtë me diferencën e këtyre dy frekuencave (vdif)amplifikohet nga një amplifikator i rrymës së
vazhduar me koeficent amplifikimi KA,pastaj zbatohet në hyrjen komanduese të oshilatorit të kontrolluar nga tensioni
(VCO),quhet tension kontrolli,vkontr.

Ushtrim 2. C=1nfm RA=? RB=? Foshilimi=100Khz dhe raport ciklik 75% Ushtrimi 1. Monostabel

Ushtrimi 2, si funksionon skema: Le te marrim nje gjendje fillestare te cfaredoshme, ne

te cilen tensioni ne bornat e kondens C(I lidhur me hyrjen e poragut dhe me kolektorin
T14. ) ka nje vlere te cfardo jozero. Tranzistori T14 ë i bllokuar dhe Q=1. Kondens
ngarkohet nepermjet R, me konst kohe ℐng=R*C, ku tensioni ne kondes arrin vleren e
tensionit te kontrollit V5 ose V6=V5+-0,001. Dalja e krahasuesit 1 prodhon nje impuls qe
e riseton trigerin, duke cuar Q=0. Tranzistori T14 saturohet dhe fillon shkarikimi I
kondes C, ne kohe shume te shpejte, duke e cuar Vs=0 te kohuesit 555. Jo gjendje e
qendrueshme vazhdon per sa kohe ne hyrjen 2 nuk vepron ndonje impuls triger per te
permysur sistemin.
Sintetizatoret e terthorte te frekueces PLL:
Realizimi praktik i sintetizatorëve të tërthortë bëhet duke
shfrytëzuar të ashtuquajturën “nyje me kyçje faze”(PLL).
Skema bazë e sintetizatorëve të tërthortë nuk është gjë tjetër
veçse një PLL,në të cilën ndërmjet VCO dhe krahasuesit fazor
është shtuar një pjestues i programuar i frekuencës
(:N).Frekuenca OKT –oshilator i kontrolluar nga tensioni ose
VCO,pasi pjestohet me N jepet në njërën nga nyjet e
krahasuesit fazor.Në hyrjen tjetër jepet frekuenca referencë,rezultati i krahasimit të tyre kalon në FFU.Ne dalje të këtij filtri
merret një tension i vazhduar vlera e të cilit ndryshon në varësi të diferencës fazore midis f ref dhe fd/N.Ky tension i vazhduar
jepet në hyrjen e kontrollit të GKT-së duke e ndryshuar frekuencën e saj deri sa f ref dhe fd/N të përputhen në fazë.
 Teza 5
Pyetja 1: Modulimi me amplitude me bartese te shtypur MAK: Modulimi ne amplitude me bartese te shtypur perdoret ne sistemet
speciale te komunikimit qe jane unikale, dmth ne ato raste kur cdo transmetues lidhet vetem me nje marres. Ne keto sisteme efektiviteti i
komunikimit duhet te jete i larte, prandaj modulimi ne amplitude me bartese te shtypur siguron shfrytezimin optimal te fuqise se
transmetuesit, sepse arrihet qe . Ne sistemet e tjera te komunikimit ne distance, si ne radioperhapje, televizion etj., ku sic dihet nje
transmetues i fuqishem ndertohet per nje numer mjaft te madh marresish, parapelqehet dhe eshte racionale qe transmetuesi te dale me
kosto me te larte e te punoje me rendiment me te ulet, kurse aparatet marrese te jene sa me te thjeshte, prandaj perdoret modulimi ne
amplitude me bartese te plote.

Per ampl. FL ne kls C, skema e lidhjes ne seri dhe || te burimit te ushqimit t qarkut te daljes me filtrin

Pyetje 2: analiza teorike e qarqeve me kycje faze-PLL:Qarqet apo

nyjet me kyçje faze janë qarqe elektronikë numerikë te integruara me
përdorim shumë të gjerë si në:sistemet e tlk; sistemit e radiokom;
TV,sidomos demodulimet e zërit në FM;Modem(modulim-demodulim) në
kompjutra;Telemetri dhe dekoduesit e toneve. Kur Vh=0 edhe Vg =0 kurse
f0=fd.( Kur sinjali në hyrje është zero(vh=0) edhe tensioni i gabimit është zero(vg=0),kurse frekuenca e oshilatorit të kontrolluar nga
tensioni(VCO) është f0=fd,e cila quhet frekuencë qëndrore.)Detektori i fazes krahason fazen dhe frek Vh me VCO, shumezon dy sinjalet.
Vg permban komp. e (fh-fo) dhe (fh+f0). FFP lejon (fh-fo), tensioni qe eshte ~ me dif amplifikohet. Tensioni që është në përpjestim të
drejtë me diferencën e këtyre dy frekuencave (vdif)amplifikohet nga një amplifikator i rrymës së vazhduar me koeficent amplifikimi
KA,pastaj zbatohet në hyrjen komanduese të oshilatorit të kontrolluar nga tensioni (VCO),quhet tension kontrolli,vkontr. Tensioni i
kontrollit v është një tension i vazhduar dhe vepron në oshilatorin VCO që frekuenca e gjeneruar nga ai (fVCO=fd) të ndryshojë në
drejtimin që të zvogëlohet diferenca midis tensionit me frekuencë të panjohur në hyrje fh dhe frekuencës së gjeneruar nga VCO-ja.

Autogjeneratoret Hartley Autogjeneratoret Kleip

Diskriminatori i fazes: Skema simetrike e nje multivibratori me dy gjendje

Ushtrimi 1: Sintetizor i frek. PLL.

Ku duhet te merret dalja nese PLL do te perdorej si demodulator FM
Diskriminator frek-PLL,i cili duhet
të realizojë demodulimi e sinjaleve
të moduluara në frek-FM.Frek e
hyrjes e diskriminatorit PLL është
frek e mesme 10.7 MHz e mod në
frek,kurse në dalje të kësaj
nyjeje=PLL do të marrim një
tension propocional me ndryshimin e frekuencës,përftohet sinjali me frek te ulët
(akustike) 30 Hz ÷15000 Hz.
-nese perdorim nje detector faze nje porte XOR dhe ne hyrje kemi 2 sinajle te shfazuar
me pi/2 si do jete dalja. Ndertoni grafikun e hyrjes dhe te daljes ne varesi te kohes.: Nje
porte logjike exclusive-OR (XOR) ben nje detektor faze te kenaqshem. Kur dy sinjalet qe krahasohen jane plotesisht ne faze, outputi i
portes XOR do te kete nje nivel konstant zero. Kur dy sinjalet ndryshojne ne faze me 1˚, outputi i portes XOR do te jete High per 1/360 e
cdo cikli – pjesa e ciklit gjate te cilit sinjalet jane te ndryshem ne vlere. Kur sinjalet jane te ndryshem me 180˚ - kjo ndodhe kur nje sinjal
eshte High dhe tjetri eshte Low dhe anasjellas – outputi i portes XOR qendron High gjate cdo cikli.

Ushtrimi2: Bistabli jo invertues. Ndertoni funksionin e transmetimit. Nese L+=L-=10V dhe R1=5kohm, gjeni vleren e R2 per te marre nje
vlere te histerezise 80mv.
 Teza 6
Pyetja1: Modulimi ne kolektor me anen e modulatorit dytaktesh: Tensioni me frek te ulet UM=UΩcosΩt zbatohet zbatohet ne seri me
tensionin ne seri me tenionin e vazhduar te qarkut te kolektorit ose te anodes E T. Elementi aktiv punon me rendiment te larte. Ky rendiment
ë dy here me I larte se ne rastin e mod me ane te polarizimit.
Humbjet ne kolektor zvogelohen ≈ 4 here ne krahasim me
modulimin me ane te polarizimit. Edhte me leverdi qe modulimi
kolektorial te behet ne stadin e fuqishem. Te mete ka
domosdoshmerine per te patur modulator te fuqishem.
Autogjeneratoret sinusoidale me lidhje te kundert positive

Trigeri me vetepolarizim:

Kalimi nga njera faze ne tjetren

Detektori I raportit:

Procesi i modulimit ne FM:

c) Sa eshte brezi max per nje sinjal te moduluar ne frekuence FM

me devijim 30 khz dhe nje sinjal max modulus prej 5 khz.

Gjeni R kur ampl out 100 us monostabel

 Teza 7

Pyetja 4. Modulimi ne frekuence, spektri i sinjalit te moduluar dhe realizimi i FM me FET: Gjatë këtij lloj modulimi, amplituda e
lëkundjes me frek të lartë qëndron e pandryshueshme U = konst, kurse vlefta e çastit e frek ndrysh sipas frek së ulët (u = UmΩ·cosΩt).
Fillimisht pranojmë se lëkundjet me frek të lartë bartëse janë sinusoidale dhe kanë amplitudë dhe frek këndore të pandryshueshme, atëhere
argumenti θ = ωt + φ është funksion linear i kohës. Gjatë modulimit në frek, frek e lëkundjes bartëse është në përpjestim të drejtë me
amplitudën e sinjalit me frek të ulët: ω(t) = ω0 + Δωmaks·cosΩt. Atëherë shprehja e përgjith e një sinjali të moduluar në frek është: u(t) =
U·sin(ω0t + msinΩt). Për devijim shumë të vogël Δω (në lidhje me Ω) gjerësia e spektrit nuk varet nga madhësia e devijimit Δω.
Realizimi me FET: Një nga mënyrat është lidhja në paralel me qarkun lëkundës LkCk të autogjeneratorit një mikrofon me kapacitet ( me
membranë të hollë që zhvendoset paralelisht me një pllakë metalike ).
Valët zanore shkaktojnë vibrimin e membranës dhe mikrofoni paraqet
një kapacitet të ndryshueshëm, i cili i shtohet kapacitetit Ck të qarkut
lëkundës dhe shkakton modulimin në frekuencë. Meqënëse ndikojnë
kapacitetet parazitare që jane funksion i gjatësisë së kabllos, etj,
mikrofoni lidhet nëpërmjet një transistori me efekt fushe. Ky i fundit
paraqet kapacitetin Cp të lidhur midis derdhësit dhe portës.Sinjali
modulues ( uΩ= UΩsin Ω t ) zbatohet në qarkun e portës me
rezistencën R. Transistori është polarizuar automatikisht nga hallka
RbuCbu . Fillimisht duhet të përcaktojmë rezistencën e daljes së
transistorit në mungesë të sinjalit modulues ( uΩ= 0 ). Për këtë qëllim ndërtojmë skemën e njëvlershme në regjimin e ndryshueshëm, duke
pranuar se rezistenca Rbu është shuntuar krejtësisht (kur 1/Ω·Cbu << Rbu ) dhe, duke zbatuar teoremën e Teveninit, gjejmë rymën I që
shkakton tensioni U: ZΩ = U / I , kështu që YΩ= I / U. Në praktikë zakonisht kemi : R << 1/ Ω C dhe SR >> 1, atëherë :YΩ≈ jwCΩ, ku :
CΩ≈SRC. Në qoftë se pranojmë se kemi një sinjal sinusoidal me amplitudë shumë të vogël , ky do të shkaktojë ndryshimin e pjerësisë S
të transistorit FET, e cila ndryshon kapacitetin CΩ, kështu që :S = So ( 1 + kUΩ cos Ωt) ku So është pjerësia e elementit aktiv kur mungon
sinjali modulues. Pra , transistori FET sillet si kondesarori ndryshueshëm” transistor reaktiv” dhe nëpërmjet tij realizohet modulimi ne
frekuencë.
Pyetja 5. Qarqet krahasuese me filter brezi te ngushte lejimi me dy ciftime te kunderta negative me A0-741: Brezi i lejimit i filtrit të brezit
zgjidhet i ngushtë,në mënyrë që frekuenca e kanalit të pasqyruar të ndodhet shumë larg brezit të
lejimit. Autogjeneratori me urë Vin me AO-741C është një nga autogjeneratorët e tipit RC që
gjeneron frekuenca më të sakta.Ashtu si autogjeneratori me zhvendosje faze,për zgjedhjen e
frekuencës përdoret një qark i kombinuar:R2C1 filtër lejues i FP(fcp)dhe C2R1 filtër lejues i
FL(fcs).Frekuenca e gjenerimit është e mesmja gjeometrike e tyre. Njëra diagonale e urës
formohet nga çiftimet e kundërta pozitive dhe negative,kurse diagonalja tjetër formohet nga
hyrjet 2 dhe 3 të AO-741C. Lidhja e kundërt pozitive në hyrjen joinvertuese realizohet nëpërmjet
rezistencave komplekse Z1 dhe Z2,e cila do të përcaktoj frekuencën e gjenerimit.Kur tensioni i
këtij çiftimi pozitiv do të jetëi barabartë me atë të lidhjes së kundërt negative,që realizohet nga
pjestuesi rezistiv R1 dhe R2 në hyrjen invertuese (kuptohet se mjafton që të kenë një diferencë
prej 0.01V),skema do të gjenerojë. Për çdo frekuencë tjetër çiftimi i kundërt pazitiv (tensioni
V(3)do të jetë shumë më i vogël për të anuluar çikn V(2) dhe skema nuk do të gjenerojë.
Pyetja 3. Sqaroni skemen simetrike te nje multibratoreve ne gjendje te qendrueshme: Multivibratorët me një gjendje te
qendrueshme, (njëvibratorët,monostablat). Në qoftë se njëra nga rezist e çiftimit të kundërt pozitiv realizohet me kond (C) dhe
tjetra me rezis (Rç), sistemi ka vetem një gjendje të qëndrueshme, e cila arrihet vetëm
kur realizohet impulsi i lëshimit nga jashtë.Gjendja e dytë është e paqendrueshme dhe
lidhet me kohën e shkarkimit te kond (C) të qarkut të çiftimit te kundërt pozitiv. Ajo
komutohet vetë sapo mbaron shkarkimi i këtij kondensatori. Në këtë mënyrë një
impulsi të hyrjes i përgjigjet një impuls në dalje, që shfaqet me një vonesë të
përcaktuar. Njëvibratorët bëjnë pjesë në gjeneratorët impulsivë të komanduar (pritës).
Në ekuiliber, kur nuk vepron asnjë sinjal në hyrje (Uhy = 0), transistori T1 synon të
bllokohet prej burimit të polarizimit negativ EB, kurse transistori T2 do të saturohet
sepse polarizohet nëpërmjet rezistencës RB2. Nëpër bazën e transistorit T2 kalojnë
dy rryma: ing e kondensatorit C dhe rryma IB2 = Ek / RB2 = 147 mA, prandaj ky
transistor saturohet. Gjatë kësaj kohe tensioni në bazën (B1) e transistorit T1 është
rreth -1.9V, si në stadin e trigerit simetrik, kurse tensioni në kolektorin e transistorit
të bllokuar T1 është: uk1 = Ek = 15V, kjo është gjendje me qendrueshmëri stabël e
monostablit. Në qoftë se në kohën t0 zbatohet një impuls hyrjeje (impuls triger) me
kohëzgjatje shumë të vogël Uh<0, ngarkesa në kondensatorin C nuk ka kohë që të ndryshojë, ky i fundit paraqet lidhje të
shkurtër për këto impulse.
 <- Pyetja 2. Shpjegoni kalimin ne 4 gjendje te skemes
Ushtrim 1: Te jep vlerat e dy C dhe bobines L

Ushtrim 2: si funksionon skema: Le te marrim nje gjendje

fillestare te cfaredoshme, ne te cilen tensioni ne bornat e
kondens C(I lidhur me hyrjen e poragut dhe me kolektorin
T14. ) ka nje vlere te cfardo jozero. Tranzistori T14 ë i
bllokuar dhe Q=1. Kondens ngarkohet nepermjet R, me konst kohe ℐng=R*C, ku tensioni ne kondes arrin vleren e tensionit te
kontrollit V5 ose V6=V5+-0,001. Dalja e krahasuesit 1 prodhon nje impuls qe e riseton trigerin, duke cuar Q=0. Tranzistori
T14 saturohet dhe fillon shkarikimi I kondes C, ne kohe shume te shpejte, duke e cuar Vs=0 te kohuesit 555. Jo gjendje e
qendrueshme vazhdon per sa kohe ne hyrjen 2 nuk vepron ndonje impuls triger per te permysur sistemin.

Pyetje: Skemat e funksionimit te tranzistorit si tuner, celes, oshilator

Si celes: Gjate periodes + te sgn hyres transistori do te percjelle (ON). Mund ta mendojme
transistorin si nje celes qe lidh E me C. Ajo qe ndodh eshte qe rryma I1(kuqe) rrjedh neper bobine
dhe pastaj ne transistor e shkarkohet ne toke. Rryma I2 kalon neper rezist (antene) e cila rrezaton
energjine. Gjate periodes - te sgn hyres transistori nuk percjelle (OFF). Mund ta mendojme si nje
celes te hapur.asnje rryme nuk kalon nga kolektori ne emitter. Fusha magnetike e formuar ne
bobine do te dobesohet duke formuar nje rryme I1(kuqe) e cila do te rrjedhi neper kondesator dhe
pastaj ne rezistence (antene).
Si oshilator: Tranzistorët bipolarë
FET dhe MOSFET janë të
përshtatshme për këtë aplikim dhe skema tipike e treguar në këtë figurë
është një oshilator Colpitts, një burim kolektori qe stabilizohet nga një diodë
zener 6.8V. Outputi I oshilatorit ushqehet nga një stad bufer qe të sigurojë
izolimin midis oshilatorit dhe mikserit. Qarku i inputit RF te akorduar është
mes portës së parë dhe tokes dhe qarku I outputit IF të akorduar është midis
derdhjes dhe burimit 12V. Voltazhi oshilatorit aplikohet tek porta e dyte.
 Teza 8 & 9 + te vjetra
Modulimi ne AM, spektri isinjalit te moduluar dhe skema e modulimit kolektorial

autogjeneratoret Kolpits dhe Pierce me transistor FET

Qarku kohues dhe perd si monostabli me kohues NE555

Monostabli:
Le te marrim nje gjendje
fillestare te cfaredoshme, ne te
cilen tensioni ne bornat e
kondens C(I lidhur me hyrjen e
poragut dhe me kolektorin T14.)
ka nje vlere te cfardo jozero.
Tranzistori T14 ë i bllokuar dhe
Q=1. Kondens ngarkohet
nepermjet R, me konst kohe ℐng=R*C, ku tensioni ne kondes arrin vleren e tensionit te
kontrollit V5 ose V6=V5+-0,001. Dalja e krahasuesit 1 prodhon nje impuls qe e riseton
trigerin, duke cuar Q=0. Tranzistori T14 saturohet dhe fillon shkarikimi I kondes C, ne kohe shume te shpejte, duke e cuar Vs=0 te
kohuesit 555. Jo gjendje e qendrueshme vazhdon per sa kohe ne hyrjen 2 nuk vepron ndonje impuls triger per te permysur sistemin.
Ushtrim: BJT e polarizuar, Ic=1mA, oshilator Colpitts, w=106 rad/s, C=0.01uF, Q=100, r0=100kΩ Rc=2kΩ, L=? Dhe C2=?
gm=Ic/VT =1mA/25mV=0.04 A/V; Q/ωoC1=100/106*0.01*10-6;
R=2kΩ||100 kΩ||10 kΩ=1.64 kΩ; gmR=C2/C1
C2= gmR*C1=0.66 μF ; ωo=1/√(𝐿(𝐶1𝐶2/(𝐶1+𝐶2))) >> L=1/
ωo2(C1C2/C1+C2) ≈100 μH
Shpjegim teorik: Skema kolpits formohet duke ndarë degët kapacitive të qarkut
lëkundës LC dhe mesi i lidhjes së këtyre dy kondesator C1C2 lidhet me masën.
Pjestuesi i tensionit R1R2 shërben për të dhënë polarizimin fillestar ne bazën e
tranzistorit, që ai të punoj fillimisht në regjimin “A” të punës. Dhe RECE
shërben për të kaluar regjimin e autogjeneratorit nga klasa “A” në “C”.
 Pyetja 1: Qarku me R=∞ jepet ne figure. Ketu perdoret nje rezistence hyrje shume e madhe, e
ndjekur nga nje FET me rryme konstante per te siguruar linearitet dhe per te minimizuar
shformimet. Stadi i dyte vepron sin je buffer midis detektorit dhe sinjalit audio ne hyrje.
shformime te vogla dhe ndjeshmeri te larte.Per te gjitha keto detektoret AM ofrojne nje kualitet te
larte audio. Detektori me R=∞ jep ne teresi avantazhin ˝jo nevoje per rregullim˝.

qarqet integruese : Qarqe integruese ideal quhen katër polar linear

në të cilët tensioni i daljes u2(t) është në përpjesëtim të drejtë me
integralin e tensionit të hyrjes u1(t). Saktësia e integrimit varet nga
mosbarazimi u2 < < u1. Qarqet derivuese. Qarqe derivuese ideal
quhen katër polarët linear, në të cilët tensioni i daljes (ud=u2) është
në përpjesëtim të drejtë me derivatin e tensionit të hyrjes (uh=u1), ku k- koeficienti i përpjesëtimit.
Pyetja 2: Skemat me FF
Me nje rezistenca jashte: Monostabli me NE555, Q me vize =0 => BJT (off) => C ngarkohet, kur VC= 2/3 Vcc=> K1 => R =1 => Q = 0
Q = 0 => not(Q) = 1 atehere C shkarkohet dhe nuk ndikon ne daljen nga gjendja Q = 0. Duhet te veproje nje sinjal trigger i jashtem me pol
negativ qe te jap nje komande set i mbi FF SR, Me ane te K2 . Pol negativ duhet te jete me i vogel se 1/3Vcc. Keshtu permbyset FF dhe
kemi Q = 1 ose => BJT off dhe C ngarkohet perseri.
Me dy rezitenca jashte: Astabli me NE555, Transistori i shkarkimit eshte i bllokuar , kur tensioni ne dalje eshte ne nivelin e larte Q=1 ose
not(Q)=0 atehere kondensatori C ngarkohet nepermjet rezistencave RA. d he RB te lidhura ne seri, τng = (RA + RB )*C. Ne çastin kur
tensioni ne kondensator Vc = V1 = 2/3Vcc krahasuesi 1 jep ne dalje te tij nje nivel tensioni te lart i cili komandon nje Reset mbi FF SR
duke e çuar daljen e tij Q=0 ose not(Q)=1 kjo e fundit ben qe transistori i shkarkimit te jete ON dhe te filloje shkarkimi i kondensatorit me
ane te rezistences RB, nese marrim parasysh edhe rezist e transistorit ne gjendje ON shkarkimi do te kryhet me konstante kohe τsh = ( RB
+ Ri (BJT) )*C. Ne çastin kur tensioni ne kondensator arrin vleren Vc = V2 = 1/3Vc. krahasuesi 2 vendos daljen ne nivel te larte Q=1
(not(Q)=0) dhe shkakton kyçjen e transistorit . Ne keto kushte sistemi merr gjendjen e meparshme dhe procesi riperseritet
Pyetja3: Prej tranzistorit me emiter te perbashket, nga ngarkimi dhe shkarkimi i kondensatorit perftohet
forma e sinjalit dhembesharre Kondensatori ngarkohet nga burimi i tensionit te vazhduar nepermjet
rezistences se tranzistorit R1.Kur tranzisori bllokohet kondensatori shkarkohet nepermjet rezistences
kolektor emiter.
Detektori diodik: Bartesja e moduluar AM kapet nga antena e kapesit radio dhe drejtohet nga nje qark
detector diodik. Nje radio praktike AM perdor procesin e quajtur heterodin per te zhvendosur frekuencen
bartese te cdo stacioni radio ne nje frekuence te vetme te quajtur Frekuence Ndermjetese (FN), keshtu qe
mund te perdoret vetem nje detektor AM i sofistikuar per te kapur te gjitha stacionet radio. Procesi
heterodin realizohet ne ato qe quhen detektore
shumezues, i cili perdoret ne rastin kur kemi te bejme me sinjale AM me nje brez
anesor. Detektori shumezues ne vend qe te konvertoje mbeshtjellen e sinjalit ne
sinjal te dekoduar si ne rastin e detektorit diode, merr ne hyrje produktin e sinjalit
te moduluar me nje sinjalin e nje oshilatori lokal. Sinjali I marre miksohet ne nje pajisje jolineare me nje sinjal nga oshilatori lokal per te
prodhuar frekuencen e ndermjetme (FN), nga e cila detektohet dhe rindertohet sinjali modulues.
Detektori raporti: Ne kete skeme qe eshte skema e detektorit te raportit tensionin e radrizuar e marrim ndermjet pikave A dhe B. Rryma e
diodes D1 ngarkon kondesatorin Cd1 dhe jep ne te tensionin e detektuar Ud1,
kurse rryma e diodes D2 ngarkon kondestorin Cd2 dhe jep tensionin e detektuar
Ud2. Midis pikave CD kemi:Ud1+Ud2=U0 dhe neper rezist Rd1+Rd2=R0 kalon
rryma e shkarkimit:(Ud1+Ud2)/2R duke dhene ne secilin prej tyre tensionin
:0.5(Ud1+Ud2). Tensioni i daljes eshte: Udal=Ud2-0.5 U0=0.5(Ud2-Ud1) Pra
eshte dy here me i vogel se ne diskriminatorin e frekuences. Tensioni i radrizuar
merret ne kondesatorin CN dmth ne pikat AB. Rezistencat Rd1*Rd2 jane te
njejta dhe te rendit 5 deri ne 50 kom, kurse kondesa Cd1, Cd2 merren gjithashtu
te njejte,te rendit 200-300pf,te cilet perbejne ngarkesen e diodave D1 dhe D2.
Autogjeneratoret Wien: është një nga autogjeneratorët e tipit RC që gjeneron frekuenca më të sakta.Ashtu si autogjeneratori me
zhvendosje faze,për zgjedhjen e frekuencës përdoret një qark i kombinuar:R2C1
filtër lejues i FP(fcp)dhe C2R1 filtër lejues i FL(fcs).Frek e gjenerimit është e
mesmja gjeo e tyre. Njëra diagonale e urës formohet nga çk pozitive dhe
negative,kurse diagonalja tjetër formohet nga hyrjet 2 dhe 3 të AO-741C. Lidhja e
kundërt pozitive në hyrjen joinvertuese realizohet nëpërmjet rezist Z1 dhe Z2,e
cila do të përcaktoj frek e gjenerimit.Kur tensioni i këtij çiftimi pozitiv do të jetëi
barabartë me atë të lidhjes së kundërt negative,që realizohet nga pjestuesi rezistiv
R1 dhe R2 në hyrjen inv (kuptohet se mjafton që të kenë një diferencë prej
0.01V),skema do të gjenerojë. Për çdo frek tjetër çk pozitiv (tensioni V(3)do të jetë
shumë më i vogël për të anuluar çkn V(2) dhe skema nuk do të gjenerojë.
Ushtrime random