ARALIN 3: SANAYSAY

PANITIKAN: AKO SI JIA Li, ISANG ABC

(Sanaysay mula sa Tsina)

GRAMATIKA/RETORIKA: PAGGAMIT NG ANGKOP NA MGA PAHAYAG SA

PAGBIBIGAY NG SARILING OPINYON / PANANAW

PANIMULA

Sanaysay
Ang sanaysay ay isang piraso ng sulatin na kadalasang naglalaman ng ALAMIN MO
pananaw ng may katha. Ang mga sanaysay ay maaaring magkaroon ng mga Basahin ang bahaging Alam Mo Ba? sa pahina 201 sa batayang-aklat upang
elemento ng pagpuna, opinyon,impormasyon, obserbasyon, kuru-kuro, pang-araw – magkaroon ka ng karagdagang kaalaman hinggil sa bansang Tsina.
araw na pangyayari, alaala ng nakaraan at pagmumunimuni ng isang tao.
Pagkatapos mong sagutin nang mahusay ang gawain inaasahan ko na handa ka
na upang pag-aralan sanaysay mula sa Tsina.
YUGTO NG PAGKATUTO
B. PAGLINANG
A, PAGTUKLAS
GAWAIN 1: BALIKAN MO Basahin at unawaing mabuti ang sanaysay upang malaman at matutuhan
Sisimulan mo ang modyul na ito sa pamamagitan ng pagbabalik-tanaw sa nating tanggapin ang pagkakaiba-iba ng kultura’t tradisyon ng iba’t ibang tao at lahi.
mga naging impluwensiya ng mga Tsino sa ating pamumuhay, kultura, at tradisyon Makikita at mababasa ang sanaysay sa mga pahina 203 hanggang 207.
Sa tagal ng pakikisalamuha at pakikipagkalakalan nila sa ating mga ninuno at maging
hanggang sa ngayon.Ang kanilng presensiya ay damang-dama pa pa rin sa iba’t GAWAIN 2: PAGPAPAUNLAD NG TALASALITAAN
ibang aspekto ng ating buhay.Maglahad sa mga kahon sa ibaba ng iba’t ibang A. Minsan ang ilang salita ay may di lantad na kahulugan o iyong ang
impluwensiyang Tsino sa ating pamumuhay. kahulugn ay nasa pagitan ng hanay ng mga salita. Subuking tukuyin kung anong
IMPLUWENSIYANG TSINO SA IBA’T IBANG ASPEKTO NG BUHAY PILIPINO kahulugan ang ipinahihiwatig ng sumusunod. Lagyan ng tsek (/) ang pahiwatig na
Mga Pagkain Mga Mga Iba’t Ibang Negosyo at kahulugang maiuugnay sa bawat pahayag. Gawing gabay ang mga salitang
Paniniwala at Salita Gamit o Kabuhayan nakasulat ng madiin.Ang gaaing ito ay makikita sa mga pahina 201-202 sa inyong
Kaugalian Bagay batayang –aklat.
Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel.
B.Magbigay ng iba pang salitang kaugnay o halos kapareho rin ng kahulugan
ng pangunang salita sa bawat pangkat. Pumili ng salita mula sa kahon. Hindi pare-
pareho ang bling ng sagot sa bawat hanay.

13
 4.Paano napatunayan ni Jia Li na siya ay isang mabuti at mapagmahal na anak at
apo?
bangkete humihiwalay salusalo 5.May nakikita ka rin bang kahawig ng kultura at tradisyonng Pilipino sa nabasang
pamumuhay ngmag-anak na Wang? Ano-ano ito?
kalimutan Leche flan tumitiwalag 6.Kung sakaling ikaw at ang pamilya mo ay mangibang-bayan , nanaisin mo rin
kayang mapanatili ang kaugaliang Pilipino kahit pa malakas ang impluwensiya ng
kasayahan minatamis Ulila sa asawa kultura ng baying pinuntahahan ninyo? Bakit oo o bakit hindi?
7.Bakit mahalagang tanggapin, igalang,at matuto sa pagkakaiba-iba ng kultura’t
itabi Namatayan ng asawa iwala tradisyon ng iba ibang tao at lahi?

pista

Oo, isa na namang akdang pampanitikan mula sa Silangang Asyaang kakatapos

mo lamang na binasa’t inunawa.Nakita moa ng pagkakaiba –iba ng kultura’t
tradisyon ng iba’t ibang taoa lahi. Ngayon,iyong ipagpatuloy moa ng paglinang
nabalo bumubukod panghimakas piging iwaksi ng iyong pag-unawa sa teksto.

GAWAIN 4: PAGKILALA

Kilalanin ang mga kaisipan, layunin,at paksang ginamit sa sanaysay. Lagyan ng

tsek ( / ) ang pahayag na nagamit sa sanaysay at ng ekis (x) sa mga bahaging hindi
nakita sa sanaysay. Ipaliwanag o patunayan ang mga sagot na nilagyan mo ng tsek
(/ ) sa pamamagitan ng pagsasabi kung saang bahagi ng sanaysay ito nabigyan ng
diin. Makikita at mababasa moa ng gawaing ito sa mga pahina 208-209 at sa
ikalawang edisyon ay sa mga pahina 221-222. Isulat ang iyong sagot sa sagutang
papel.

GAWAIN 3: Sa antas ng iyong pag-unawa sagutan ang mga gabay na tanong.Isulat GAWAIN 5: AKO AT IKAW
ang sagot sa sagutang papel.
1.Ilarawan ang mga katangian ni Jia Li bilang isang ABC.Totoo nga kaya ang
paniniwala nila ng kaibigan niyang si Lian na “ They have the best of both words”?
Ipaliwanag
2.Ilarawan naman ang kanyang pamilya. Ano-anong katangian ng pamilya ang
magpapatunay na kahit matagal na silang naninirahan sa Amerika ay nananatili pa
rin sa kanila ang mga tradisyon at kulturang Tsino?
3.Ano-anong kaugalian at tradisyong Tsino an gang nakilala at nangibabaw sa
sanaysay?
14
Marami ring naging impluwensiya ang mga Tsino sa ating pamumuhay kaya maaring GAWAIN 6: DEAR SARILI
nakakaugnay o nakikita mo rin sa sarili mong kultura at tradisyon ang ilan sa mga Sumulat ng isang talatang naglalarawan sa isang makabuluhang pagdiriwang sa
nabanggit ni Jia Li sa sanaysay. Pagkomparahinang mga pagkakapareho at iyong buhay kung saan ito ay naging makabuluhan sa iyo at hindi mo malilimutan.
pagkakaiba ninyong dalawa gamit ang Compare and Contrast Organizer sa ibaba. Isulat mo ang talata sa nakalaang mga patlang.
IKAW
JIA LI _____________
_______________________________________
Pangalan Mo
________________________________________
________________________________________
________________________________________
PAGKAKAPAREHO ________________________________________
________________________________________

_______________________________ Sagutin mo ang mga sumusunod na tanong.

_______________________________ 1.Paano mo nabuo ang talatang pinasulat sa iyo?
_______________________________ _______________________________________________________________
______________________________ _______________________________________________________________
_______________________________________________________________
PAGKAKAIBA 2.Ano ang iyong isinaalang-alang sa pagbuo mo ng isang talata?
______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
Samahan ng Pamilya 3.paano mo natiyak ang binuo mong talata?
______________________________________________________________
______________________________________________________________
Pagkain ______________________________________________________________

Pagdiriwang
Ang isinulat mong talata sa Gawain 6 ay maituturing nang isang sanaysay.Isang
sanaysay ang nabasa mong akda, sa gawain ito palawakin moa ng iyong kaalaman
Mga Pamahiin ukol sa sanaysay.Sa uring ito ng panitikan, nabibilang ang mga sulating
pampahayagan tulad ng: artikulo, natatanging pitak o lathalain,tudling;ang mga
akdang pandalub-aral: tesis, disertasyon, diskurso;at gayundin ang mga panunuring
Pananaw sa Buhay pampanitikan at mga akdang pananaliksik.

15
 URI NG SANAYSAY
1.PORMAL O MAANYONG SANAYSAY- ito ay nagnanasang magpaliwanag,
manghikayat,at magturo tungo sa pangkaunlarang-isip, moral,at hilagyo ng mga
mambabasa.
2.PAMILYAR NA SANAYSAY- ito ay nagmimithing mangganyak, magoatawa,, o
kaya’y manudyo o magsilbing salamin sa lahat ng saloobin at kondisyong
pansikolohikal ng mga mambabasa.
Upang higit mong maunawaaan ang pagkakaiba ng pormal at pamilyar na sanaysay
maaari kang sumangguni sa mga pahina 212 at 225 hanggang 226 sa ikalawang
edisyon ng batayang aklat mula sa mga sumusunod na paksa sa ibaba.
Paksa o Tema Nilalaman
Gamit ng Salita Tono
MGA ANGKOP NA PAHAYAG SA PAGBIBIGAY NG SARILING
PANANAW
Mga Dapat Tandaan sa Paglalahad ng Opinyon o Pananaw
1.Ilahad ang opinyon sa paraang maayos kahit pa salungat ang iyong pananaw sa
pananaw ng iba.
2.Makinig nang mabuti sa sinasabi ng kausap. Kung sakaling hindi man kayo pareho
ng pananaw o opinyon ay mabuting maipahayag mo rin ang iyong pinaniniwalaan.
3.Huwag pilitin ang kausap na sumang-ayon o pumanig sa iyong pananaw kung may
matubay siyang dahilan para maniwala sa kasalungat ng iyong pananaw
4.Maging magalang at huwag magtaas ng boses kung sakaling kailangan mong
sumalungat.
5.Makabubuting kung ang iyong pahayag ay nakabase sa katotohanan o kaya’y
sinusuportahan ng datos.
6. Gumamit ng mga pahayag na simple para madaling maintindihan ng mga
tagapakinig.

Pananaw ng Pagsulit Obhetibo o Subhetibo MGA ANGKOP NA PAHAYAG NA GINAGAMIT BILANG PANIMULA SA
PAGPAPAHAYAG NG OPINYON O PANANAW
 Sa aking palagay…
Tanong:  Sa tingin ko ay…
 Para sa akin…
1.Sa iyong palagay, sa anong uri ng sanaysay nabibilang ang binasa mong “Ako si  Kung ako ang tatanungin…
Jia Li, Isang ABC”? Magbigay ng patunay at ipaliwanag ang iyong sagot.  Ang paniniwala ko ay…
Sagot:  Ayon sa nabasa kong datos…
 Hindi ako sumasang-ayon sa sinasabi mo dahil…
 Mahusay ang sinabi moat ako man ay…
 Nasa iyo yan kung hindi ka sumasang-ayon sa aking pananaw subalit…
 Maari po bang magbigay ng aking mungkahi?
 Maaari po bang magdagdag sa sinasabi ninyo?

16
C. PAGPAPALALIM b.Ikaw na nga ang nagkasala ikaw pa ang mapagmalaki.
Natamo mo na ang sapat na impormasyon upang munawaan c.Hindi ko gusto ang asal mo sa paghingi ng paumanhin.
moa ng kabuluhan ng sanaysay na paglalaganap ng d.Matuto kang gumalang sa iyong kapwa.
kaalaman at pagpapalaganap ng kaalaman at
pagpapahalaga ukol kultura ng isang lahi. Ngayon naman, a. a, b, c, d
paigtingin ang hawak mo nang kaalaman at pag-unawa ukol b. c, b, a, d
sa paksa sa pamamagitan ng pagtupad sa mga gawain. c. c, a, d, b
d. d, a, b, c
GAWAIN 6: PAGSASAAYOS NG PANGUNGUSAP
GAWAIN 7: PAGBIBIGAY NG OPINYON
Kilalanin mula sa pagpipilian ang pinakaangkop upang makabuo ng pangungusap o Ikaw naman ngayon ang magbigay ng sarili mong opinyon o pananaw tungkol
talatang naglalahad at nangangatwiran. Ilagay lamang ang titik ng napiling sagot sa sa paksang pinag-usapan nina Jia Li at Nina. Basahin mo munang mabuti ang teksto
patlang bago ang sagot.Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel. sa saka ilahad ang iyong pananaw gamit ang mga pahayag sa pagbibigay ng
opinyon, paninindigan,o mungkahi. Mababasa at makikita mo sa mga pahina 217 at
_____1.Alin ang pinakatamang pangungusapng naglalahad at nangangatwiran? 218 /
a.dahil sa madalas umuulan 231 at 232 ang gawaing ito. Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel.
b.pansamantalang di dinidiligan
c.ng matandang hardener Napatunayan mo nang mahalaga ang natamo mong kaalaman at pag-unawa sa
d.ang malulusog na halaman pagsusuri at pagpapahalaga sa sanaysay lalo na’t nagtatampok ukol sa kultura ng
isang lahi.Sa iba’t ibang gawaing pagpaplalim, may mga pag-uulit ng kaalaman at
a. d, c, b, a pag-unawa na iyong natamo. Tumuloy ka na sa huling bahagi ng modyul na ito.
b. b, c, d, a
c. b, d, a, c
d. a, c, b, d D.PAGLILIPAT
______2.Alin ang pinakatamang pangungusap na naglalahad at nangangatwiran? GAWAIN 8: SANAY SA SANAYSAY
a.ang inang naglalako ng mga gulay Bumuo ng isang sanaysay na nagtatampok at nagpapahalaga sa isang pagdiriwang
b.namili ng mga bag na burina sa Pilipinas. Isaalang –alang lamang ang sumusunod na panuntunan:
c.sa palengke sa kabillang bayan  Tiyaking magkahiwalay na talata ang panimula, katawan, at wakas ng iyong
d.galing sa kabukiran sa nayon sanaysay.
 Dapat hindi baba sa 250 salita at hindi hihigit sa 300 salita ang bubuoing
a .b, c, a, d sanaysay.
b. b, d, a, c  Pumili ng isang angkop na pamagat para
c. c, b, a, d sa nabuong sanaysay.
d. Tama ang lahat ng sagot Isulat ang iyong nabuong sanaysay sa short
bond paper.
______3.Alin ang pinakatamang pangungusap na naglalahad at nangangatwiran
a.Kaya hindi ko tinatanggap an paghingi mo ng tawad.

17
Sa bahaging ito, nagawa mong bumuo ng isang sanaysay na nagtatampok ng isang
makabuluhang pagdiriwang sa Pilipinas. Ngayon nakita mo na ang
Kaugnayan ng pagbuo ng pagsasanaysay sa pangkaraniwang oportunidad na
maibahagi ukol sa isang makabuluhang paksa at ganon din na matuto ukol sa mga
ito.Batid mo na rin na isang paraan ng pagpapahalaga at pagpapalaganap sa kultura
at lahi ang mga sanaysay na naglalahad at nangangatwiran.

Ngayon handa ka nang magpatuloy sa mga susu-

Nod na aralin sa modyul na ito.

ARALIN 4: MAIKLING KUWENTO

PANITIKAN: HASNU, ANG MANLILILOK NG BATO

(Maikling kuwento mula sa Tsina)

18
GRAMATIKA / RETORIKA: PAGSASALAYSAY (Ang Pagsulat ng Maikling Kuwento)

PANIMULA

MAIKLING KUWENTO ALAMIN MO

Ang maikling kuwento ay isang uri ng panitikang masining na naglalahad ng isang
pangyayari.Ang maikling kuwento, di tulad ng nobela’y hindi kahabaan, higit na
kokonti ang mga tauhan, mas mabilis ang paglalahad at higit na matipid sa paggamit
ng pananalita, Ang banghay nito’y hindi gaanong tumatalakay sa masasalimuot na
pangyayari sapagkat inaasahang mababasa ito sa isang upuan lamang.
YUGTO NG PAGKATUTO
A.PAGTUKLAS
GAWAIN 1: ORAS NG PAGKILALA
Panoorin ang video ni Nick Vujicic na pinamagatang “I Love Living Life”. Maaring
puntahan ang site na ito para sa video.
http://www.youtube.com/watch?v=sldspy80xzy
Matapos mapanood ang video sagutin ang sumusunod na tanong. Isulat ang iyong
sagot sa sagutang papel.
Tanong:
1.Kitang-kita sa video ang kakulangan ni Nick, ano ang una mong naramdaman nang
Makita ito?
2.Ano ang nakita mong damdamin ni Nick sa kanyang kalagayan? Masaya ba siya?
Bakit kaya ganito ang nararamdaman niya?
3.Kung ikaw ay maginong kalagayan, magiging masaya ka pa rin kaya?
Basahin ang bahaging Alam Mo Ba? upang
mapatunayan mo na ang pinakamayamang tao sa Pilipinas sa loob ng anim na taon
hanggang sa kaslukuyan ay mula sa lahi mga Tsino. Makikita mo ito sa pahina
221 / 236-237.
B. PAGLINANG
Maaring maraming bagay ang patuloy na naglalaro sa iyong isipan habang
humahakbang ka sa pag-aaral ukol sa isang akdang tradisyunal buhat sa
Tsina.Bilang paghahanda sa mga kasunod na gawain, makabubuting
isaalang-alang mo muna ang tanong na ito. Bakit kailangang mapag-aralan
ng mga Asyano ang iba’t ibang panitikan ng bansa sa Asya? Mahaharap ka
na naman sa serye ng mga gawaing gagabay, magpapayaman susubok sa
iyong pag-unawa at pagpapahalaga ukol sa maikling kuwento sa Silangang
Asya.
GAWAIN 3: PAGPAPAUNLAD NG TALASALITAAN
A.
Piliin ang maaring maging simbolo ng mga nasa kaliwa. Maaring higit sa isa ang
mapili mong sagot.Bilugan ang iyong sagot at sa loob ng kahon ay ipaliwanag kung
bakit mo pinili ang nasabing simbolo.

GAWAIN 2: IPAKITA MO 1.pangarap: (araw buwan bituin bagyo)

Lahat ng tao ay nilikha ng Diyos na may kakayahan, talento,at pangarap sa buhay.
Isula sa loob ng salamin kung ano ang pinakamagandang katangian o kakayahang
mayroon ka gayundin ang pangarap momg maging sa hinaharap.Sa nakalaang
patlang ay ipaliwanag ang iyong sagot.

2.pag-asa (bahaghari ulan bato ulap)

19

3.lungko:t (gabi panyo
4.pag-ibig: ( bulaklak puso
5.katatagan: ( bato maso
B. Ibigay ang kasingkahulugan ng mga salitang may salungguhit sa parirala.
1.pagal na katawan
2.nagliliyab na kahoy
3.nilukuban ng tela
4.hindi naglaon
5.nakahihilakbot sa sinag
6. lubhang nanangis
7.pagtunghay sa lupa
8.pagkabuwal ng puno
9.kagyat na nanumbalik
10.dibuho ng manghuhugis
1.Sino ang pangunahing tauhan sa akda? Bakit ninais niyang mabago angtakbo ng
sundalo ulo) kanyangbuhay?
2.Anong pangyayari ang bumago sa kanyang buhay bilang manlililok?
3.Naging ganap ba ng kanyang kanyang kaligayahan bilang hari? Ipaliwanag ang
iyong sagot.
4.Ano ang nagpabago ng kanyang isip at ninais naman niyag maging araw?
bundok walis ) 5.Naging masaya ba siya sa kapangyarihanniya bilang araw? Ipaliwanag ang iyong
sagot.
6.Bakit ninais niya pang maging ulap sa kabila ng kanyang kapangyarihanbilang
papel palay) bilang araw? Ano –anong mga katangian at kalakasan ng ulap ang kanyang nakita
na naging sanhi upang naisin niyang maging katulad nito?
6.Ano-ano naman ang mga naging kaahinaan niya bilang isang ulap na naging
dahilan upang ayawan niya ang kalagayang ito?
7.Ano-ano naman ang mga pangyayaring nagbunsod sa kanya para naisin niyang
maging isang bato? Bakit nasabi niyang higit na malakas ang bato kaysa hari, araw,
( p__ __ __ d ) araw, at ulap?
( __ __ g-a__ __ o__ ) 8.Matapos ang maraming pangyayari sa buhay niHasnu, bakit muli niyang ninais na
( __ n __ __ __ a __ ) magbalik sa pagiging manlililok ng bato? Kung ikaw an gang nasa kanyang
(__ a g __ __ __a __) kalagayan, ganito rin kaya ang gagawin mo? Bakit?
( n __ __ __ __ __t a __ __ __ ) 9.Sa lahat ng pagbabago na kanyang naranasan, ano ang ugaling nagtulak sa kanya
(u __ __ __a __) upang mahangad palagi ng pagbabago?Nabuti ba ito sa kanya? Ipaliwanag ang
( p __g __ __ __ g __ n) iyong sagot.
( __ a __ k __t __ __ b __) 10.Kung ikaw ay bibigyan ng pagkakataong mabuhay sa ibang katauhan o
( __ g __ d ) kalagayan,ano kaya ito at bakit?
( __ __ s __n __ __ ) 11.Bilang kabataan, paano mo maipapakita na pinahahalagahan moa ng mga
katangian at kakayahang ipinagkaloob sa iyo ng Diyos?

Basahin at unawain mo ang maikling kuwentong “Hasnu, ang
Manlililok ng Bato” kung paanong ang pangarap ni Hasnu ay
kanyang nakuha ngunit sa bandang huli ay pinili niya pa rin kung
ano at sino ang talagang siya. Sagutin mo ang mag inihandang
tanong matapos mong basahin ang kuwento. Isulat sa sagutang
papel ang sagot.
GAWAIN 5: PAGBIBIGAY- KAHULUGAN
Tukuyin ang tamang kahulugan ng mga imahen o simbolong ginamit sa mga
pahayag.Ang gawaing ito ay makikita at mababasa mo sa mga pahina 225-227 / 242-
243.Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel (titik at salita).

GAWAIN 4: GAWAIN 6: PAGSUSURI

Sa antas ng iyong pagkaunawa sagutin ang mga gabay na tanong. Isulat ang sagot Ang akdang “Hasnu, Ang Manlililok ng Bato” ay isang kuwentong punumpuno ng
sa sagutang papel. kababalaghan. Ito ay naglalaman ng mga pangyayaring mahirap paniwalaan

20
 sapagkat ito’y sumasalungat sa batas ng kalikasan at makatwirang pag-iisip. Sa unang aralin ng unang kabanata ay nalaman mo kung ano kuwentong
Gayundin naman, maibibilang din ang akdang ito bilang isang halimbawa ng isang makabanghay, sa araling ito ay makikilala moa ng iba pang uri ng kuwento.
maikling kuwento ng katutubong kulaysapagkay ito ay nagbibigay-diin din sa uri ng
pag-uugali, paniniwala,at pamumuhay ng pangunahing tauhan na isang Tsino. 1.Kuwento ng Pag-ibig

2.Kuwento ng Katutubong Kulay

3.Kuwento ng Katatakutan

4.Kuwento ng Kababalaghan

5.Kuwento ng Katatawanan

Upang higit mong maunawaan ang mga uri ng maikling kuwento maaari mo itong
basahin sa pahina 229-230 at pahina 247. Matapos mong basahin at isa-isahin ang
mga uri ng maikling kuwento sagutin mo ang mga tanong bilang 1-7 sa bahaging,
Gawin Natin pahina 230 at sa ikalawang edisyon ng Plumas a pahina 248. Isulat ang
Suriin ang estilo ng may-akda sa pagbuo niya ng kuwentong ito.Ano ang masasabi iyong sagot sa sagutang papel.
mo sa estilo niya sa pagsisimula, pagpapadaloy,at pagwawakas?Suriin ang mga
bahagi ng maikling kuwento gamit ang sumusunod na tanong. Isulat ang iyong sagot GRAMATIKA: PAGSASALAYSAY
sa sagutang papel.( 5puntos) ( Ang Pagsulat ng Maikling Kuwento)
Ang maikling kuwento ay isang halimbawa ng pagsasalaysay. Ang
Pagsusuri ng Pasimula pagsasalaysay ay isang uri ng pagpapahayag na may layuning ikuwento ang mga
kawil na pangyayari na maaring pasalita o pasulat.
1. Ano ang masasabi mo sa estilo ng may-akda sa pagsisimula ng kuwento? Mga maaring pagbatayan ng isang pagsasalaysay:
 Sariling karanasan
Pagsusuri ng Pagpapadaloy
 Nasaksihan o napanood
 Napakinggan o nabalitaan
2. Paano pinadaloy ng may-akda ang kuwento?
 Nabasa
Bigyang-puna ang estilo ng may-akada sa pagpapadaloy ng kuwento.
 Likhang –isip lamang
Pagsusuri ng Pagwawakas
Mga Katangiang Dapat Taglayin ng Isang Talatang Nagsasalaysay na Isasaalang-
3. Paano winakasan ng may-akda ang kuwento? alang Mo sa Iyong pagsusulat:
Naging epektibo ba ang kanyang estilo sa pagwawakas? Bakit? .
ALAMIN MO 1.May Maganda o Mabuting Pamagat
2.May Mahalagang Paksa o Diwa
IBA PANG URI NG MAIKLING KUWENTO: 3.May Wasto o Maayos na Pagkakasunod-sunod ng mga Pangyayari
21
4.May Kaakit –akit na Simula
5.May kasiya_siyang Wakas
Mga Katangiang Dapat Taglayin ng Isang Talatang Nagsasalaysay:
1.Kinakailangang ang mga kaisipan nito ay nagtataglay ng kaisahan.
2.Kinakailangang ito ay nagbibigay diin sa mahalagang pangyayaring isinasalaysay.
3.May paglalarawan upang magkaroon ng kulay at buhay ang mga pangyayari.
4.May kasukdulan na siyang lumilikha ng pananabik sa bumabasa o nakikinig.
Tatlong Uri ng Pananaw o Paningin sa Pagsasalaysay:
1.Unang Panauhang Pananaw (First Person Point of View)—Ang naglalahad o
nagsasalaysay ng mga pangyayari ay gumagamit ng unang panauhan o panhalip
panaong ako.Maaring ang nagsasalaysay na gumagamit ng ako ay isa sa mga
tauhanng kuwento o maari ring awtor mismo.
2.IKatlong Panauhang Pananaw (Third Person Point of View) –Ang tagapagsalaysay
ng mga pangyayari ay gumagamit ng panghalip panaong siya. Sa ganitong uri ng
pananaway limitado lamang sa nakikita ng tagapagsalaysay ang kanyang nailalahad.
Hindi niya kasi mababasa ang iniisip ng tauhan gayundin ang damdaming taglay ng
mga ito.
3.Mala-Diyos na Pananaw (Omnipotent Point of View)—Ang tagapagsalaysay ng
mga pangyayari ay gumagamit din ng panghalip panaong siya o sila subalit sa
pagkakataong ito, hindi lamang limitado ang kanyang pagsasalaysay sa nakikitang
panlabas na kilos ng mga tauhan.Maari rin niyang mabasa ang isipan t matukoy ang
damdamin nmga tauhan.
C.PAGPAPALALIM
Napalawak mo na ang iyong kaalaman at pag-unawa ukol
Sa maikling kuwento at pagsasalaysay.Napag-alaman mong
kahit na nahango ang isang panitikan sa isang kontesto ng
nakaraan, lumalawak naman ang saklaw nitong karanasan
kung magagawang matangkilik at mapahalagahan sa
pamamagitan ng pagsuri at pag-uugnay sa sariling karanasan.
22
Ngayon naman, paigtingin ang hawak mo nang kaalaman at pag- unawa ukol sa
paksa sa pamamagitan ng pagtupad sa mga gawaing magpapatunay sa iyong
kaalaman at pag-unawa.
GAWAIN 7: IUGNAY MO
Ss kabila ng ilang hindi kanais-nais na katangian ni Hasnu, mababakas pa ri sa
kanya ang pagsisikap na mapaunlad ang sarili.Wala siyang tigil sa paghahanap ng
sollusyon upang higitan niya kung ano man siya sa kasalukuyan.
Batay sap ag-uugali, paniniwal, at pamumuhay ni Hasnu, anong kultura ng mga
Tsino ang mahihinuha mo o naunawaan mo? Ipaliwanag ang iyong sagot.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
Balikan moa ng kulturang nahinuha mo sa itaas. Pamilyar bas a iyo ang pag-uugaling
ito? Umisip k ng isang karanasang may kaugnayan dito.
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
____________________________________________________________________
GAWAIN 8: SURIIN MO
Naisa-isa mo ang ang tatlong uri ng pananaw na ginagamit sa pagsasalaysay.
Ngayon, suriin mo naman kung anong pananaw ang makikita mo sa bawat salaysay
at saka mo ipaliwanag kung bakit ito ang iyong naging sagot. Ang gawaing ito ay
makikita at mababasa mo sa mga pahina 236-237 at sa mga 255-256 sa ikalawang
edisyon ng Pluma9. Isulat ang iyong sagot sa gagutang papel.
D. PAGLILIPAT
KULTURA KO, IKUKUWENTO KO!
Sumulat ka ng isang maikling kuwento naglalarawan sa kultura ng Pilipinas Ang
maikling kuwentong iyong isususlat ay maaaring gumamit ng alinman sa sumusunod
na paksa.Isulat ang iyong kuwento sa isang short bond paper.

Kaugalian, Paniniwala, at Tradisyon ng mga Sinaunang Pilipino

Ang Kalagayan ng Kababaihan sa Kulturang Pilipino

Ang Pamilyang Pilipino sa Nagbabagong Panahon

Ngayon, handang-handa ka na para sa huling

aralin ng modyul na ito.Patuloy mo sanang
ipakita ang kagalakan at interes na matuto sa
mundo ng dula.

23
 GAWAIN 2: KAYA MO !
ARALIN 5: DULA Sagutin ang mga tanong.
1.Ano-anong mga pangyayari ang kadalasang ipinapakita sa dula?
PANITIKAN: ANG TAGAHULI NG IBON SA IMPIYERNO ni Esashi Juwo Sagot:
( Dula mula sa Hapon )
Mga Elemento ng Dulang Pantanghalan
2.Ano-ano ang natatandaan mo hinggil sa dula na pinag-aralan mo sa modyul 1?
GRAMATIKA/ RETORIKA: MGA PANANDANG KOHESYONG GRAMATIKAL Sagot:

PANIMULA
DULA ALAMIN MO
Sa araling ito, inaasahang maipamalas moa ng pag-unawa at pagpapahalaga Basahin ang bahaging Alam Mo Ba? upang magkaroon ka ng kaalaman hinggil sa
sa dula na may pamagat na “Ang Tagahuli ng Ibon Sa Impiyerno” Matutuhan mo rin dulang pantanghalan ng mga Hapon.makikita mo ito sa pahina 241/ 260-262 sa
ang kahalagahan ng nga mga Panandang Kohesyong Gramatikal sa pagbuo ng mga ikalawang edisyon ng pluma.
pahayag o diyalogo.
B. PAGLINANG
YUGTO NG PAGKATUTO Kung ang pag-uusapan ay ang serye ng mga pangyayari sa buhay ng tao,
A.PAGTUKLAS maaaring ang pangyayari ngayon sa iyong buhay ay nangyari o nangyayari rin sa
buhay ng isang taga-Hapon. Upang mapatunayan mo na mabisa ang dula sa
Sisimulan mo ang bahaging ito sa pamamagitan ng paglalarawan ng karaniwang pamumuhay ng tao, naririto ang isang akdang mula sa
paggawa mo sa inihandang mga gawain. Hapon. Basahin at unawain.

Isagawa mong mabuti ang mga panimulang gawain sa ibaba. Huwag kang mag-alala GAWAIN 3: PAGPAPAUNLAD NG TALASALITAAN
madali lamang iyan sa iyo. Sagot na!
GAWAIN 1: PILIIN MO! A.GAMITIN AT IPALIWANAG
Piliin ang mga elemento ng dula sa kaliwang maskara at isulat ito sa loob ng mascara
sa gawing kanan. Ang mga salitang nasa unang hanay ay may higit sa isang kahulugan.
Matatagpuan naman sa ikalawang hanay ang iba’t ibang kahulugan nito.Gamitin sa
pangungusap ang bawat salita sa unang sa unang hanay at ipaliwanag ito gamit ang
kahulugang iyong napili.

Epektong pantunog

24
 Salitang may Mga Kahulugan ng Basahin at unawain ang dulang “Tagahuli ng Ibon sa Impiyerno”ni
Higit sa Isang Salita Pangungusap Paliwanag Esashi Juwo. Maraming nagpapatotoo na sadyang tuna yang kon-
Kahulugan septo ng langit. Bagama’t wala pang nakapagkuwento tungkol sa im-
1.panghuli pansilo piyerno. Makikita at mababasa ang dula sa mga pahina 243 hanggang
kabligtaran ng 245 / 263 hanggang 265.
pang-una
GAWAIN 4: SAGUTIN MO
2.lupa lote
mundo
ginagamit sa
pagtatanim

3.mahal mataas ang presyo

hindi mura
malapit sa puso

4.sala Isang parte ng korte

Isang parte ng Matapos mong basahin at unawain ang dula sagutin ang mga sumusunod na tanong.
bahay; kasalanan Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel.
5.sapul Sa umpisa pa 1.Sino si Yama? Anoang utos nya sa kanyang mga kasama?
lamang 2.Ilarawan si Kiyoyori. Ano ang kanyang pinagkakitaan noong nabubuhay pa siya?
tinamaan 3.Totoo bang makasalanan si Kiyoyori? Ipaliwanag ang iyong sagot.
4.Sa iyong palagay, bakit sinabi ng demonyong mas madaling magpunta sa impiyerno
kaysa langit? Ipaliwanag ang iyong sagot.
B.Buoin ang talahanayan sa pamamagitan ng pagsulat sa kinakailangan. 5.Bakit itinuring na naiiba ang kaso ni kiyoyori?
Salita Salitang- Kasingkahulugan Kasalungat 6.Posible bang mangyari na hilingin ng isang yumao na pabalikin siya sa lupa at bigyan
ugat pa ng isang pagkakataon? Ipaliwanag ang iyong sagot.
1.naglalahong laho 7.Ilahad ang iyong naramdaman habang binabasa ang maikling dula.
8.Ano ang mabuting aral na iniwan ng dula sa iyo?
2.hangganan hulihan
GAWAIN 5:SURIIN MO
3.pinagkakakitaan pinagkakagastahan Sagutan ang bahaging, Sagutin Natin titik B at C na makikita sa mga pahina 247 at
267 -268 sa ikalawang edisyon ng pluma. Isulat ang iyong sagot sa sagutang papel.
4.kumikitil bumubuhay

5.ipatataboy taboy

25
 Ang dulang iyong binasa ay maaaring may layuning magpatawa sa mga GRAMATIKA: MGA PANANDANG KOHESYONG GRAMATIKAL
manonood dahil iyon ay isang katangian ng kyogen ngunit kung uunawain itong mabuti Panandang Kohesyong Gramatikal- ginagamit ito upang maiwasan ang paulit-ulit na
may mabuting aral kang matutuhan mula rito. Una ang pag-amin ni Kiyoyori na ang lahat paggamit ng pangngalan o salitang ginagamit sa pagpapahayag
ng tao ay nagkakasala at ang pagtanggap niya na dumating na siya sa katapusan ng
buhay.Ikalawa ang pagtanggap ng mas malaking responsibilidadkapag binigyan ng isa 1.Pagpapatungkol ( Reference)- Ito ang paggamit ng panghalip na tumutukoy sa mga
pang pagkakataaon. nauna o nahuling pangalan.May dalawang uri ito.
a.Anapora o Sulyap na Pabalik
Matapos mong basahin at unawain ang dula isa-isahin mo naman ang mga b.Katapora o Sulyap na pasulong
Elemento ng Dulang Pantanghalan. 2.Elipsis- ito ay pagtitipid sa pahayag. May mga salitang hindi na inilalagay o nawawala
na sa pahayag sa kadahilanang naiintinihan na ito sa pahayag at magiging paulit-ulit
1.Tauhan – makikilala ayon sa kaanyuan ng papel na ginampanan lamang.
2.Tagpuan – pangyayarihan ng aksiyon 3.Pagpapalit – Ito ay ang paggamit ng iba’t iba pang reperensiya sa pagtukoy ng isang
3.Banghay- maayos na pagkakasunud- sunod ng mga eksena bagay o kaisipan.
4. Diyalogo- usapan ng mga tauhan 4.Pag-uugnay – Ito naman ay paggamit ng iba’t ibang pangatnig upang pag –ugnayin ang
5 Epektong Pantunog-huling elemento ng dula, mahalagang malinaw at may maayos na dalawang pahayag.
tunog ang pagtatanghal
Tatlong Bahagi ng Dulang Pantanghalan: GAWAIN 6: TUKUYIN AT URIIN
1.Simula Sagutan ang bahaging,Madali Lang Yan at Subukin Pa Natin na mababasa sa mga
 tauhan pahina256-257 at mga pahina 277-278 sa ikalawang edisyon ng pluma.Isulat ang iyong
 tagpuan sagot sa sagutang papel.
 panahon
2.Gitna C. PAGPAPALALIM
 banghay GAWAIN7: PAGHAHAMBING
 diyalogo Pagkatapos mong punun ang ikalawang hanay ay isipin kung mayroon kang napanood na
 Iba pang katangian ng dula: dulang nagtataglay ng mga katangian at elemento ng dulang binasa. Suriin ang dulang
a.saglit na kasiglahan napanood at punan ang ikatlong hanay ng graphic organizer.Sagutin din ang sumusunod
b.tunggalian na tanong.
c.kasukdulan Katangian at Elemento Ang Tagahuli ng Ibon sa Isa Pang Dula
Impiyerno ___________________
3.Wakas
Pamagat
 Kakalasan
 Katapusan
Upang lubos mong maunawaan ang mga elemento ng dula maaari mo itong basahin Mga Pangunahing Tauhan
sa mga pahina250-252 at mga pahina 270-272 sa ikalawang edisyon ng pluma.

26
 Tagpuan _____________________________________________________________________
D.PAGLILIPAT
GAWAIN: 8 ISULAT MO
Suriin:Maayos ba ang Isipin mong isa kang manunulat na bubuo ng isang dulang pantanghalan, para sa
banghay nito? mga mag-aaral sa ikasiyam na baitang.Marami sa mga mag-aaral ang hindi
masyadong pamilyar sa buhay ng ibang Asyano. Pagkakataon mo nang ipakilala ito
Suriin:Malinaw ba at maa- sa kanila.Maipakikita mo rin dito ang kaisahan ng iyong maikling dula sa
yos ang daloy ng mga pamamagitan ng paggamit ng iba’t ibang panandang kohesyong gramatikal.Ang
diyalogo ng mga tauhan? iyong maikling dula ay tatayain gamit ang rubric sa ibaba.
1.ang maikling dula ay tungkol sa karaniwang buhay ng isang Asyano- 5 puntos
Galaw ng mga Pangyayari 2.Bagama’t tungkol lamang ito sa karaniwang buhay ay naipakita ng may-akda ang
pagkamalikhain—5puntos
Simula
3.Ang maikling dula ay hindi nakalilito, madaling maunawaan, at ginamitan ng mga
panandang kohesyong gramatika—5 puntos
Saglit na Kasiglahan
Kabuoang puntos—15

Tunggalian Binabati kita!Lubhang napakahusay mo sapagkat

napagtagumpayan moa ng lahat ng mga gawaing may
Kasukdulan kaugnayan sa ating mga araling natapos.Ito na ang huling
bahagi ng aralin ng modyul na talaga namang inilaan upang
Wakas higit pang mapayaman ang iyong kaalaman at mapagtibay
ang anumang bagay na iyong natutuhan. Mga natututhang
Suriin: Paano winakasan magagamit mo sa pang-araw-araw na pamumuhay.
ang dula?
Bilang ng Yugto

Mahalagang Eksenang
Nakaantig ng Iyong Puso

Gamit ang nilalaman ng graphic organizer ay sagutin ang sumusunod na mga tanong.
1.Ano-ano ang pagkakatulad ng dalawang dula?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
2.ano –ano ang pagkakaiba ng dalawang dula?
_____________________________________________________________________
_____________________________________________________________________
27
28