PANITIKAN

NG REHIYON
Dulog Modyular
 Paunang Salita

Bilang tugon sa makabagong tunguhin sa pagkatuto ay

binuo ang serye ng modyul na ito, upang matugunan ang
hamong kinakaharap sa edukasyon, kalusugan at kaligtasan
malaking tulong ang modyul na ito sa patuloy na pag-aaral
ng kabataan sa loob at labas ng paaralan sa
pakikipagtulungan ng mga magulang at tagagabay.
Ang modyul na ito ay tungkol sa Panitikan ng Rehiyon
na isa sa mga pandalubhasaang asignatura ng mga mag-
aaral sa BSED Filipino. Ang kurso ay naglalayong malaman
ang kasaysayan ng ating lahi, ang idealismong Pilipino, ang
ating pananampalataya at ang ating paniniwala, kultura, at
kaisipang panlipunan; at Matuklasan ang mga pangunahing
akda ng iba’t ibang rehiyon at genre na kinabibilangan nito.
Tatalakayin sa modyul na ito ang mga pangunahing
akda sa mga rehiyunal na wika. Maaaring orihinal o salin sa
Inihanda ni: Filipino ang mga tekstong susuriin at pagpapahalagang

PAGE 01
kultural.
LAWRENCE P. MENDOZA, MFil
Dalubguro
2020
 ARALIN 1: Batayang
Mailahad ang mga pagpapatotoo ng kagandahan,
Kaalaman sa Panitikan
katangian at kayamanan ng Panitikang Pilipino.
Ang mga paksa, babasahin, gawain at mga pagsasanay
ay sadyang iniaangkop sa kakayahan at interes ng mga
Panimula:
mag-aaral upang ang pagkatuto ay maging makabuluhan,
napapanahon, kawili-wili, nakalilinang ng kritikal at
Magandang araw!
mapanuring pag-iisip.
Ang panitikan ay isang mahalagang bahagi ng
Ang modyul na ito ay hinati sa iba’t ibang aralin:
kultura ng isang lahi. Ito ay naglalarawan ng mga tunay
Aralin 1: Batayang Kaalaman sa Panitikan
na pangyayaring naganap at patuloy na nagaganap sa
Aralin 2: Pahapyaw na Kasaysayan ng
isang lahi o bansa. Nagbibigay ito sa atin ng mga
Panitikang Pilipino
impormasyon upang maunawaan ang mga kaugalian at
Aralin 3: Panitikan ng Iba’t Ibang Rehiyon
ang uri ng pamumuhay ng iba’t ibang tao sa iba’t ibang
Inaasahan na ang modyul na ito ay higit na
kaalaman na nagbubunga ng kaularan pansarili man o
makatutulong sa paglinang ng kamalayan upang matalakay panlipunan. Masasabi ring ang panitikan ay isang uri ng
ang mga Panitikang Filipino noon at hanggang sa lakas na nagtulak sa atin upang tayo ay kumilos. Sa ano
kasalukuyan at maihambing ang paglago at paglinang ng mang kaparaanan, ito ay nauugnay sa damdamin ng mga
PAGE 02

PAGE 03
mga akda ayon sa pagtalakay ng mga manunulat. tao upang makita ang katwiran at karunungan.
 
 Sabay nating alamin ang mga Batayang Ano ba ang alam mo
na sa ating aralin,
Kaalaman sa Panitikan, Kasaysayan ang mga Panitikan ng subukin mo nga?
iba’t ibang Rehiyon ng Pilipinas. Alam kong
matututuhan mo ito nang maigi kapag nag-umpisa na
tayong mag-aral.
PANIMULANG GAWAIN #1

Okey ba iyon sa’yo? Sige, simulan mo na ang Panuto: Isulat sa loob ng bilog ang kahulugan ng PANITIKAN
ayon sa iyong nalalaman.
pagbabasa. Sana marami kang matutuhan.

LAYUNIN
Sa modyul na ito, inaasahan na:

 Nakikilala at nabibigyang pagkakaiba ang mga

panitikang nasa anyong tuluyan at patula. PANITIKAN
 Nababasa at napag-aaralan ang mga pangunahing
akda sa iba’t ibang rehiyunal na wika ng Pilipinas.
 Natutuklasan ang mga teoryang pampanitikan na
nakapaloob sa akdang pinahahalagahan.
 Nakikilala ang mga akdang panrehiyon kaugnay ng
pagpapahalagang kultural na nakapaloob.
 Nakapagsasagawa ng mga pagsusuri bilang
PAGE 04

pagpapahalaga sa mga aspetong kultural ng rehiyon

PAGE 05
sa kapuluan.
 Binabati kita. Natapos mo
ang unang pagsubok.
Nahirapan ka ba?
GAWAIN #2: AKROSTIK
Panuto: Gamit ang bawat LETRANG kumakatawan sa
terminong “PANITIKAN”, bigyan ito ng tig-iisang salita o O, diba kayang-kaya mong gawin
pariralang iugnay sa konseptong ito. Isulat ito sa guhit. ang mga gawain...

Halika, may inihanda pa akong

P _______________________________________
aralin para sa iyo.
_______________________________________
A _______________________________________
_______________________________________
N _______________________________________ MGA GAWAIN SA PAGKATUTO
_______________________________________
I _______________________________________
Ano ang Panitikan?
_______________________________________
T _______________________________________
Marami ang pakahulugan ang iba’t ibang
_______________________________________
manunulat tungkol sa panitikan.
I _______________________________________
_______________________________________
 May nagsasabing “ang tunay na kahulugan daw ng
K _______________________________________
panitikan ay yaong pagpapahayag ng damdamin,
_______________________________________
panaginip, at karanasan ng sangkatauhang nasusulat
A _______________________________________
sa maganda, makahulugan, at masining na mga
_______________________________________
pahayag”.
PAGE 06

N _______________________________________

PAGE 07
 Banggit naman ni Maria Ramos na ang panitikan ay
_______________________________________
ang kasaysayan ng kaluluwa ng mga mamamayan.
  Sa aklat nina Atienza, Ramos, Zalasar, at Nazal na
pinamagatang Panitikang Pilipino, ipinahahayag na “
ang tunay na panitikan ay yaong walang kamatayan,
yaong nagpapahayag ng damdamin ng tao bilang ganti
niya sa reaksyon sa kaniyang pang-araw-araw na
pagsusumikap upang mabuhay at lumigaya sa
kaniyang kapaligiran at gayun din sa kaniyang
pagsusumikap na makita ang Maykapal”.
 Ayon naman kay Bro. Azarias, “ang panitikan ay ang
pagpapahayag ng damdamin ng tao, sa lipunan, sa
pamahalaan, sa kapaligiran, sa kapwa, at sa Dakilang
Lumikha.
 Ang panitikan ay hindi lamang lumilinang ng
nasyonalismo kundi ito’y nag-iingat din ng mga
karanasan, tradisyon, at mga mithiin ng bawat bansa.
Hinuhubog sa panitikan ang kagandahan ng kultura ng
bawat lipunan. Dito nasusulat ang henyo ng bawat
PAGE 08
panahon. Ito’y walang paglipas hanggang may tao
sa sandaigdigan. Ang panitikan ay isang ilaw na walang
kamatayang tumatanglaw sa kabihasnan ng tao.
Ang Panitikan at Kasaysayan
Matalik na magkaugnay ang Panitikan at
Kasaysayan. Sa pagtalakay ng kasaysayan ng isang lahi,
tiyak na kasama rito ang damdamin, saloobin, kaugalian,
o tradisyon ng lahing ito. At ang lahat ng ito kapag
naisatitik ay tinatawag na PANITIKAN. Samakatwid,
bahagi ng panitikan ang kasaysayan.
Mayroon ding pagkakaiba ang Panitikan at
Kasaysayan. Ang PANITIKAN ay maaaring mga likhang-
isip o bungang-isip lamang o mga pangyayaring hubad
sa katotohanan na naisatala, samantalang ang
kasaysayan ay pawang mga pangyayari, at may panahon,
may pinangyarihan, may sanhi ng pangyayari, at may
PAGE 09
panahon.
 Mga Paraan ng Pagpapahayag
 Tulad ng ibang lahi sa daigdig, dapat nating mabatid
Pasulat man o pasalita, tuluyan man o patula, ang
na tayo’y may dakila at marangal na tradisyong
anumang sining ng panitikan ay maaaring talakayin sa apat
tradisyong siya nating ginawang sandigan ng
na paraan ng pagpapahayag.
pagkabuo ng ibang kulturang nakarating sa ating
 Pagsasalaysay – ito’y isang uri ng pagpapahayag na
bansa.
nagsasalaysay ng isang karanasan.
 Upang matanto natin ang ating mga kakulangan sa
 Paglalahad – ito’y isang paraang nagbibigay katuturan
pagsulat ng panitikan at makapagsanay na ito’y
sa isang ideya o konsepto.
matuwid at mabago.
 Paglalarawan - ito’y isang paraang naglalarawan ng
 Upang makilala at magamit ang ating mga kakayahan
isang tao, bagay o lunan.
sa pagsulat at magsikap na ito’y malinang at
 Pangangatwiran - naglalayong humikayat sa bumabasa
mapaunlad.
o sa mga nakikinig na pumanig sa opinyon ng
 Higit sa lahat, bilang mga Pilipinong nagmamahal sa
nagsasalita o sa sumulat.
sariling kultura ay kailangang maipamalas ang
pagmamalasakit sa ating sariling panitikan.
Bakit Dapat Mag-aral ng Panitikan
May limang mahahalagang bagay kung bakit dapat
Mga Kalagayang Nakapangyayari sa Panitikan
tayong mag-aral ng Panitikang Pilipino.
May mga mahahalagang bagay na nakapangyayari sa
·Upang makilala natin ang ating sarili bilang Pilipino, at
PAGE 10

PAGE 11
panitikan.
matalos ang ating minanang yaman ng isip at angking
talino ng ating pinanggalingang lahi.
  Ang Klima – ang init o lamig ng panahon, ang bagyo,
unos, baha, at ulan ay malaki ang nagagawa sa
kaisipan at damdamin ng manunulat.
 Ang Hanapbuhay o Gawaing Pang-araw-araw ng tao –
nagpapasok ng mga salita o kuru-kuro sa wika at
panitikan ng isang lahi ang tungkulin, hanapbuhay, o
gawaing pang-araw-araw ng mga tao.
 Ang Pook o Tinitirhan – malaki ang nagagawa nito sa
isipan at damdamin ng tao. Kung ang pook na
kinatitirhan ng mga tao ay may magagandang
tanawin, mahalaman, maaliwalas, sagana sa
kabukiran, madagat, at mabundok, ang mga ito’y
siyang magiging paksa ng panitikan ng mga taong
nagnanasang sumulat.
 Lipunan o Pulitika – nasasalamin sa panitikan ng
isang lahi ang sistema ng pamahalaan, ang idelohiya
at ugaling panlipunan, at gayundin ang kultura ng
PAGE 12
mga tao
 Edukasyon at Pananampalataya – kung busog ang
isipan, dala ng malawak na edukasyong natutuhan,
ang mga ito’y mababakas sa panitikan ng lahi. Ang
pananampalataya ay pinapaksa rin ng mga makata at
manunulat.
ANG IMPLUWENSIYA NG PANITIKAN
 Ang panitikan ay nagpapaliwanag ng kahulugan ng
kalinangan at kabihasnan ng lahing pinanggalingan ng
akda.
 Dahil sa panitikan nagkakalapit ang damdamin ng
mga tao sa sandaigdigan. Nagkakahiraman sila ng
ugali at palakad at nagkakatulungan.
Mga Akdang Pampanitikan na nagdala ng
Impluwensiya sa buong daigdig
 Banal na Kasulatan o Bibliya – ito ang naging batayan
PAGE 13
ng Kakristiyanuhan. Mula sa Palestino at Gresya.
  Koran – ang pinakabibliya ng mga Muslim. Galing ito  Ang El Cid Compeador – nagpapahayag ng mga
sa Arabia. katangiang panlahi ng mga Kastila at ng kanilang
 Ang Iliad at Odyssey – ito ang kinatutuhan ng mga kasaysayang pambansa.
mitolohiya at paalamatan ng Gresya. Akda ito ni
Homer.  Ang Awit ni Rolando – kinapapalooban ito ng Doce
 Ang Mahabharata – ito ay ipinalalagay na Pares at Roncesvalles ng Pransya. Nagsasalaysay ng
pinakamahabang epiko sa buong daigdig. Naglalaman gintong panahon ng Kakristiyanuhan sa Pransya.
ito ng kasaysayan ng pananampalataya ng India.
 Canterbury Tales – naglalarawan ito ng  Ang Aklat ng mga Araw – akda ni Confucio ng Tsina.
pananampalataya at pag-uugali ng mga Ingles noong Naging batayan ng mga Intsik sa kanilang
unang panahon. Galing ito sa Inglatera at sinulat ni pananampalataya.
Chaucer.
 Uncle Tom’s Cabin – akda ito ni Harriet Beecher Stowe  Ang Aklat ng mga Patay – naglalaman ito ng mga kulto
ng Estados Unidos. Kababasahan ito ng naging ni Osiris at ng mitolohiya at teolohiya ng Ehipto.
karudumal – dumal na kalagayan ng mga alipin at
naging batayan ng demokrasya.  Isang Libo’t Isang Gabi – mula ito sa Arabia at Persya.
 Ang Divine Comedia – akda ni Dante ng Italya. Nagsasaad ng mga ugaling pampamahalaan,
PAGE 14

PAGE 15
Nagpapahayag ito ng pananampalataya at pag-uugali pangkabuhayan, at panlipunan ng mga Arabo at
ng mga Italyano nang panahong yaon. Persyano.
 Anong mahahalagang impormasyon ang iyong
GAWAIN #3 nalaman?
Makatutulong kaya ang mga ito sa iyong pag-aaral
Markahan sa ibaba ang antas ng iyong
pagkaunawa:
I. Sagutin ang mga sumusunod: ____ Lubos na naunawaan
____ Naunawaan
1. Ano ang panitikan? Magbigay ng kahulugan ng ____ Naguluhan
panitikan ayon sa paborito mong manunulat at
ipaliwanag ang kaniyang pakahulugan.
IPAGPATULOY MO ANG IYONG
2. .Ano ang kasaysayan? Paano ito nauugnay sa
PAGBABASA
panitikan?
3. .Bakit dapat mag-aral ng panitikan?
PANGKALAHATANG URI NG PANITIKAN
4. .Anu - ano ang iba’t ibang paraan ng pagpapahayag
Ang pangkalahatang uri ng panitikan ay ang TULUYAN
ng panitikan? Ipaliwanag ang bawat isa.
AT PATULA.
5. .Anu - ano ang mga mahahalagang bagay na
 Ang mga akdang tuluyan ay yaong nasusulat sa
nakapangyayari sa panitikan? Ipaliwanag kung
karaniwang takbo ng pangungusap.
paano nakapagdudulot ng impluwensiya sa
 Samantalang ang patula ay yaong mga pahayag na
buong daigdig? Saan saan nagmula ang bawat isa?
may sukat o bilang ng mga pantig, tugma, taludtod,
PAGE 16

PAGE 17
at saknong.
 Ang mga Akdang Tuluyan
o Nobela – ito’y isang mahabang salaysaying nahahati
sa mga kabanata. Hango sa tunay na buhay ng tao
ang mga pangyayari at sumasakop sa mahabang
panahon. Ginagalawan ito ng maraming tauhan.
Halimbawa: “Banaag at Sikat” ni Lope K. Santos.
o Ang Pabula – mga salaysayin din itong hubad sa
katotohanan ngunit ang layuni’y gisingin ang isipan
ng mga bata sa mga pangyayaring makahuhubog ng
kanilang ugali at pagkilos. Natungkol sa mga hayop
ang kuwentong ito: Halimbawa: “Ang Pagong at Ang
Unggoy”.
o Maikling Kuwento – ito’y salaysaying may isa o ilang
tauhan, may isang pangyayari sa kakintalan.
PAGE 18
Halimbawa: “Pagbabalik” ni Genoveva E. Matute.
o Dula – ito’y itinatanghal sa ibabaw ng entablado o
tanghalan. Nahahati ito sa ilang yugto, at sa bawat
yugto ay maraming tagpo. Halimbawa: “Kahapon,
Ngayon, at Bukas” ni Aurelio Tolentino.
o Alamat – ito’y mga salaysaying hubad sa
katotohanan. Tungkol sa pinagmulan ng bagay ang
karaniwang paksa rito. Halimbawa: “Ang Alamat ng
Pinya”.
o Anekdota – mga likhang – isip lamang ng
manunulat ang mga maikling salaysaying ito na ang
tanging layunin ay makapagbigay-aral sa mga
mambabasa. Maaaring ito’y isang kuwento ng mga
hayop o bata. Halimbawa: “Ang Gamugamo at Ang
Munting Ilawan”.
o Sanaysay – ito’y pagpapahayag ng kuru-kuro o
opinyon ng may-akda tungkol sa isang suliranin o
pangyayari. Ang pinakamahusay na halimbawa
PAGE 19
nito’y bahagi ng Editoryal ng isang pahayagan.
 o Talambuhay – ito’y tala ng kasaysayan ng buhay ng
Ang mga Akdang Patula
isang tao. Maaaring ito’y pang-iba o pansarili.

o Balita – ito’y isang paglalahad ng mga pang-araw- Ang Tula

araw na pangyayari sa lipunan, pamahalaan, mga Ang pagsulat ng tula ay naiiba sa ibang sangay ng
industriya at agham, mga sakuna, at iba pang panitikan sapagkat dito ay nangangailangan ng masusing
paksang nagaganap sa buong bansa o maging sa pagpili ng mga salita, pagbilang ng mga pantig, at
ibayong dagat. paghahanap ng magkakatugmang mga salita upang
maipadama ang isang damdamin o kaisipang nais
o Talumpati – ito’y isang pagpapahayag na binibigkas ipahayag ng isang manunulat.
sa harap ng mga tagapakinig. Ang layunin nito ay
Ayon kay Julian Cruz Balmaceda, “ang tula ay isang
humikayat, magbigay ng impormasyon,
kaisipang naglalarawan ng kagandahan, ng kariktan na
mangatwiran, magpaliwanag, at magbigay ng
natitipon sa isang kaisipan upang maangkin ang
opinyon o paniniwala.
karapatang matawag na tula.

o Parabula – ito’y mga salaysaying hango sa Bibliya na Ang mga akdang patula ay may apat na uri: tulang
tulad ng anekdota. Ang layunin nito’y pasalaysay, tulang paawit o liriko, tulang padula o
PAGE 20

PAGE 21
makapagbigay-aral sa mga mambabasa o nakikinig. pantanghalan at tulang patnigan.
Halimbawa: “Ang Matandang Mayaman at si Lazaro”.
.
 TULANG PASALAYSAY - ang uring ito ay naglalarawan ng
mahahalagang mga tagpo o pangyayari sa buhay;
halimbawa’y ang kabiguan sa pag-ibig, ang mga suliranin
at panganib sa pakikidigma, o kagitingan ng mga bayani.
Mga Uri ng Tulang Pasalaysay
 Epiko - ang mga epiko ay nagsasalaysay ng mga
kabayanihang halos hindi mapaniwalaan pagkat
nauukol sa mga kababalaghan. Ito’y nagbubunyi sa
isang alamat o kasaysayan na naging matagumpay
laban sa mga panganib at kagipitan.
 Awit at Kurido - ang mga ito’y may mga paksang
hango sa panngyayaring tungkol sa pagkamaginoo at
pakikipagsapalaran, at ang mga tauhan ay mga
hari’t reyna, prinsipe’t prinsesa. Ang dalawang ito’y
nagkakaisa sa kaharian. Ang awit ay may sukat na
labindalawang (12) pantig at inaawit nang
PAGE 22
mabagal sa saliw nggitara, bandurya, samantalang ang
kurido’y
may sukat na walong (8) pantig at binibigkas sa kumpas
ng martsa.
 Balad - ito ay may himig na awit dahilang ito ay
inaawit habang may nagsasayaw. Ito ay nilikha noong
unang panahon. Sa kasalukuyan ay napapasama na
ito sa tulang kasaysayan na may anim hanggang
walong pantig.
.
TULA NG DAMDAMIN O LIRIKO
 ang uring ito ay nagpapahayag ng damdaming
maaaring sarili ng sumulat o ng ibang tao, o kaya’y
likha ng maharaya o mapangaraping guni - guni ng
makata batay sa isang karanasan. Karaniwang maikli,
likas, at madaling maunawaan ang mga ito.
Mga Uri ng Tulang Liriko
PAGE 23
·Awiting Bayan - ang karaniwang paksa ng uring ito
ay pag-ibig, kawalang pag-asa o pamimighati,
 Mga Uri ng Tulang Liriko  Oda - nagpapahayag ng isang papuri, panaghoy, o

 Awiting Bayan - ang karaniwang paksa ng uring ito iba pang masiglang damdamin; walang tiyak na bilang

ay pag-ibig, kawalang pag-asa o pamimighati, ng pantig o tiyak na bilang ng taludtod sa isang

pangambsa, kaligayahan, pag-asa, at kalungkutan. saknong.

 Soneto - ito’y tulang may labing – apat na taludtod TULANG DULA O PANTANGHALAN

hinggil sa damdamin at kaisipan, may malinaw na  Komedya - isang gawa na ang sangkap ay piling - pili
batirin ng likas na pagkatao, at sa kabuuan, ito’y at ang pangunahing tauhan ay may layong pukawin
nagjajatid ng aral sa mambabasa. ang kawilihang manonood. Nagwawakas ito nang

 Elehiya - nagpapahayag ng damdamin o guni - guni masaya. Ang tunggalian ay karaniwang nagtatapos sa

tungkol sa kamatayan o kaya’y tula ng pananangis pagkakasundo ng mga tauhan na siyang

lalo na sa paggunita ng isang yumao. nakapagpapasiya ng damdamin ng manonood.

 Dalit - awit na pumupuri sa Diyos o Mahal na BIrhen  Melodrama - ito ay karaniwang ginagamit sa lahat ng

at nagtataglay ng kaunting pilosopiya sa buhay. mga dulang musical, kasama na ang opera. Ngunit
nagyon ito ay may kaugnayan sa trahedya tulad din ng
 Pastoral - ito’y may layuning maglarawan ng tunay na
parsa sa komedya. Ang sangkap ng uring ito ng dula
buhay sa bukid.
ay malungkot ngunit nagiging kasiya-siya ang
PAGE 24

PAGE 25
katapusan para sa pangunahing tauhan ng dula.
  Trahedya - angkop ang uring ito ng dula sa mga
tunggaliang nagwawakas sa pagkasawi o pagkawasak
ng pangunahing tauhan.
 Parsa - isang uri ng dula na ang layunin ay
magpasiya sa pamamagitan ng mga kawing-kawing na
mga pangyayaring nakatatawa.
 Saynete - ang paksa ng ganitong uri ng dula ay mga
karaniwang pag-uugali ng tao o pook.
TULANG PATNIGAN
 Karagatan - ito ay batay sa alamat ng singsing ng
isang prinsesa na naihulog niya sa dagat sa hangarin
nitong mapangasawa ang kasintahang mahirap.
Hinamon niya ang mga binatang may gusto sa kanya
na sisirin ang singsing sa dagat at ang makakakuha’y
pakakasalan niya. Sa larong ito, isang kunwa’y
matanda ang tutula hinggil sa dahilan ng laro;
PAGE 26
pagkatapos ay paiikutin ang isang lumbo o tabo na may
tandang puti at ang sinumang matapatan ng tandang ito
paghinto ay siyang tatanungin ng dalaga ng mga talinhaga.
 Duplo - ito ang humalili sa karagatan. Ito’y paligsahan
ng husay sa pagbigkas at pangangatwiran nang patula.
Ang mga pangangatwiran ay hango sa Bibliya, sa mga
sawikain, at mga kasabihan.
 Balagtasan - ito ang pumalit sa duplo at ito’y sa
karangalan ng Siesne ng Panginay na si Francisco
“Balagtas” Bltazar. Ito’y tagisan ng talino sa pagbigkas
ng tula, bilang pangangatwiran sa isang paksang
pagtatalunan.
KAHULUGANG SAKLAW NG PANITIKANG FILIPINO
 Ang kasaysayang pinagdaanan ng Panitikang Pilipino
mula sa panahon bago dumating ang mga Kastila
hanggang sa kasalukuyan.
PAGE 27
  Ang mga akdang sinulat sa wikang banyaga ng mga
Pilipino at dayuhang manunulat subalit ang nilalaman
PANAPOS NA PAGSASANAY
ay tungkol sa mga saloobin, damdamin, at kalinangang
Pilipino.

 .Mga akdang sinulat ng ating mga dakilang manunulat I. Sagutin ang mga sumusunod:

na Pilipino bagamat ang mga paksain ay sa dayuhan. 1. Anu-ano ang labindalawang akdang pampanitikan na
nagdala ng malaking impluwensya sa buong daigdig?
 .Higit sa lahat, saklaw ng Panitikang Pilipino ang mga
Saan-saan nagmula ang bawat isa?
akdang sinulat ng mga manunulat sa Pilipino at ang
2. Turuan at ipaliwanag ang dalawang
mga paksa’y nahihinggil sa lahi’t kalinangang Pilipino.
pangkalahatang uri ng panitikan.
. 3. Anu-anong mga akdang pampanitikan ang
nabibilang sa tuluyan? Ipaliwanag ang bawat isa at

Lodi! Ngayong natapos mo nang pag- magbigay ng halimbawa.

aralan ang mga Batayang Kaalaman sa 4. Ilang pangkalahatang uri ng tula mayroon? Turan at

Panitikan maaari mo nang gawin ang ipaliwanag ang bawat isa.

sumusunod na mga pagsasanay. 5. Ano ang epiko? Magbigay ng halimbawa.

6. Ano ang pagkakaiba ng awit sa kurido? Magbigay ng
PAGE 28

PAGE 29
halimbawa.
 7. Ano ang pagkakaiba ng awit sa kurido? Magbigay ng II. Pagtapat-tapatin. Hanapin ang sagot ng Hanay A
halimbawa. sa Hanay B. Isulat lamang ang titik.
8. Turan ang mga uri ng tulang liriko. Ipaliwanag ang
bawat isa at magbigay ng halimbawa. Hanay A Hanay B
9. Anu-ano ang mga uri ng dula? Ipaliwanag ang bawat
isa. _______1. Tulang may labing-apat
10. Ano ang karagatan? Paano ang paglalaro nito? na tauldtod A. Panitikan
11. Ibigay ang pagkakaiba ng pagtatanghal ng duplo sa _______2. Binubuo ng sukat na B. Awit
balagtasan? lalabin-dalawahang pantig C. Oda
12. Anu-anong kahulugang saklaw ng Panitikang Filipino? at inaawit nang mabagal sa D. Epiko
13. Anu-anong mga kagandahangang-asal ang saliw ng gitara E. Soneto
napapaloob sa mga awit at kurido? _______3. Binubuo ng wawaluhing F. Talambuhay
14. Anong kabutihan ang ating mapupulot sa mga awiting pantig na sukat at binibigkas G. Kasaysayan
bayan? sa kumpas ng martsa. H. Parsa
15. Paano makatutulong ang dalit at duplo sa _______4. Tulang nagpapahayag ng I. Kurido
pananampalataya ng isang tao? Damdamin tungkol sa J. Elehiya
kamatayan.
PAGE 30

PAGE 31
_______5.Mga awit na pumupuri sa
Diyos o sa Mahal na Birhen.
 Hanay A Hanay B _______ 13. Uri ng dula na ang layunin
ay magpasaya sa pamamagitan
_______6. Tulang nagsasalysay ng K. Komedya ng mga kawing-kawing na mga
Kabayanihan O. Liriko pangyayaring nakatatawa.
_______7. Tala ng kasaysayan ng P. Bibliya _______ 14. Nagpapahayag ng isang papuri o panaghoy.
buhay ng tao. Q. Dalit _______ 15. Isang paglalahad ng mga pang-araw-araw na
_______8. Anumang bagay na pangyayari sa buong bansa.
naisatitik at may R. Pabula
kaugnayan sa buhay at III. Turan ang mga sumusunod:
damdamin ng tao.S. Balita
_______9. Mga bagay na naisatitik at ______________________ 1. Aklat na kinatutuhunan ng mga
tunay na nangyayari. mitolohiya at paalamatan ng
_______10. Pinagmulan ng Kakristiyanuhan. Gresya.
_______11. Tulang nagpapahayag ng ______________________ 2. Pinakabibliya ng mga Muslim.
damdamin ng makata. ______________________ 3. Salaysaying nahahati sa mga
_______12. Dulang nagwawakas sa kabanata at sumasakop sa
kasiysiyang pangyayari mahabnag kawing ng panahon.
PAGE 32

PAGE 33
at pagkakasundo-sundo ng
mga tauhan.
 ______________________ 4. Tulang may layuning maglarawan
______________________ 10. Aklat na nagpapahayag ng pag-
ng tunay na buhay sa bukid.
uugali at pananampalataya ng
______________________ 5. Paraan ng pagpapahayag na
mga Italyano.
naglalayong humikayat sa mga
______________________11. Ipinalalagay na pinakamahalagang
bumabasa o nakikinig na
epiko sa buong daigdig.
pumanig sa opinyon ng sumulat
______________________ 12. Aklat na nagsasaad ng ugaling
o nagsasalita.
pampamahalaan,
______________________ 6. Aklat na naging batayan ng mga
pangkabuhayan, at panlipunan ng
Intsik sa kanilang
mga Arabo at Persyano.
pananampalataya.
______________________ 13. Tulang nagpapahayag ng isang
______________________ 7. Paraan ng pagpapahayag na
papuri, panaghoy o iba pang
nagbibigay katuturan sa isang
masiglang damdamin. Walang
ideya o konsepto.
tiyak na bilang ang pantig o
______________________ 8. Aklat na naglalaman ng mga kulto
taludtod nito.
ni Osiris at mitolohiya ng Ehipto.
______________________ 14. Dulang paksa’y tungko sa pag-
______________________ 9. Aklat na kinapapalooban ng “Doce
uugali ng tao o pook.
Pares” at “Ronces Valles” ng
______________________ 15. Dula na nagtatapos sa pagkasawi
PAGE 32

PAGE 33
Pransya.
o pagkawasak ng pangunahing
tauhan.
 ______________________ 16. Tulang patnigan na ipinalalagay SANGGUNIAN:
na kahalili ng karagatan. Abadilla, Alejandro G. Tanagabadilla, Unang Aklat,
______________________ 17. Tulang patnigan na ang pinapaksa Manila: Panitikan Publishing Co., 1964
Agoncillo, Teodoro, Ang Maikling Kuwentong Tagalog,
ay tungkol sa singsing ng dalaga Quezon City: Inang Wika Publishing Co., 1971.
ng nahulog sa dagat, na kung sino Arrogante, Jose A.Dula-Dulaan. National Book Store,
Inc., 1996
man ang makapagsasauli sa Cassanova, Arthur P.Kasaysayan at Pag-unlad ng
kaniya nito ay siya nang Dulaang Pilipino, Manila Philippines, Rex Book Store,
1984
pakakasalan. Guamen, Fructuosa C.Panitikang Pilipino, Quezon City,
______________________18. Tulang damdamin na ang GMS Publishing Corp., 1979
Pineda, Ponsiano B.P. Ang Panitikang Pilipino,
karaniwang paksa’y pag-ibig, Caloocan City, Philippine Graphic Arts, Inc., 1979
kawalang pag-asa o pamimighati,
Diksyunaryo
pangamba, kaligayahan, pag-asa
o kalungkutan. Panganiban, Jose Villa.Diksyunaryo Tesauro Pilipino-
Ingles, 1972
______________________ 19. Aklat na nagpapahayag ng Sagolongos, Felicidad T. Diksyunaryo Ingles -
katangiang panlahi ng mga Pilipino, Pilipino - Ingles, Mandaluyong, Metro
Manila.Cacho Hermanos, Inc.1968
Kastila at ng kanilang
kasaysayang pambansa.
PAGE 32

PAGE 33
______________________ 20. Aklat mula sa Estados Unidos at
naging batayan ng demokrasya.