Cong Cu Quan Li Chat Luong

Môc lôc
1. Qu¶n lý chÊt lƯîng b»ng çc c«ng cô thèng kª 5
1.1. Giíi thiÖu chung vÒ çc c«ng cô SQC vµ phÇn mÒm Power QC Tools 5
1.1.1. Çc c«ng cô kiÓm so¸t chÊt lưîng 5
1.1.2. PhÇn mÒm øng dông: Power QC tools 6
1.1.2.1. Bé c«ng cô PFT 6
1.1.2.2. Bé c«ng cô RFT 6
1.2. Qu¶n lý chÊt lưîng b»ng çc c«ng cô thèng kª 7
1.3. Yªu cÇu ®èi víi ®µo t¹o nh©n lùc trong viÖc ¸p dông SQC 7
1.4. Yªu cÇu cña ISO 9000 liªn quan tíi viÖc qu¶n lý chÊt lưîng dùa trªn d÷
liÖu thùc tÕ 7
2. PhƯ¬ng ph¸p thu thËp d÷ liÖu 9
2.1. Çc kh¸i niÖm 9

2.1.1. Çc d÷ liÖu cÇn thu thËp 9
2.1.2. D÷ liÖu d¹ng biÕn sè 9
2.1.3. Gi¸ trÞ rêi r¹c (d÷ liÖu nguyªn) 9
2.1.4. PhiÕu kiÓm tra 9
2.2. Phư¬ng ph¸p thu thËp d÷ liÖu 9
2.2.1. Nguyªn t¾c 9
2.2.2. Çc lo¹i d÷ liÖu cÇn ghi 10
2.2.3. VÝ dô vÒ phiÕu kiÓm tra ®Ó thu thËp d÷ liÖu 11
3. BiÓu ®å Pareto 12
3.1. Kh¸i niÖm 12

3.2. ý nghÜa 12
3.3. Çc bíc x©y dùng biÓu ®å Pareto 12
3.4. VÝ dô x©y dùng biÓu ®å Pareto 13
3.5. Sö dông biÓu ®å Pareto 16
4. BiÓu ®å nh©n qu¶ vµ biÓu ®å c©y 17
4.1. BiÓu ®å nh©n qu¶ 17

4.1.1. Kh¸i niÖm 17
4.1.2. X©y dùng biÓu ®å nh©n qu¶ 17
4.1.2.1 H×nh d¹ng cña mét biÓu ®å nh©n qu¶ 17
4.1.22 Phư¬ng ph¸p ®Ó ph¸t hiÖn çc yÕu tè cña biÓu ®å nh©n qu¶ 17
4.1.3. Sö dông biÓu ®å nh©n qu¶ 19
4.1.4. VÝ dô biÓu ®å nh©n qu¶ 20
4.2. BiÓu ®å c©y 20
1
Tµi liÖu kho¸ ®µo t¹o SQC
4.2.1. Kh¸i niÖm 20
4.2.2. X©y dùng biÓu ®å c©y 21
4.2.3. Sö dông biÓu ®å c©y 22
4.2.3.1. D¹ng ph¸t triÓn chiÕn lưîc (thưêng ®ưîc sö dông) 22
4.2.3.2. D¹ng ph¸t triÓn thµnh phÇn (nh©n qu¶) 22
5. BiÓu ®å ma trËn 24
5.1. Kh¸i niÖm 24

5.2. Sö dông biÓu ®å ma trËn ®Ó ®¸nh gi¸ chiÕn lưîc vµ ph©n c«ng tr¸ch
nhiÖm. 24
5.3. Sö dông biÓu ®å ma trËn ®Ó chØ râ hiÖn tượng, nguyªn nh©n vµ çc
biÖn ph¸p kh¾c phôc. 25
6. BiÓu ®å ph©n bè 28
6.1. Çc kh¸i niÖm thèng kª 28

6.1.1. Sù biÕn ®éng vµ ph©n bè 28
6.1.2. Tæng thÓ vµ mÉu 28
6.1.3. Yªu cÇu trong viÖc lÊy mÉu 29
6.1.4. BiÓu ®å ph©n bè 30
6.1.5. Çc th«ng sè thèng kª 30
6.2. X©y dùng biÓu ®å ph©n bè 32
6.2.1. ThiÕt lËp b¶ng tÇn suÊt 32
6.2.2. VÏ biÓu ®å ph©n bè 34
6.2.3. VÝ dô vÒ vÏ biÓu ®å ph©n bè 35
6.3. Ph©n tÝch h×nh d¹ng biÓu ®å ph©n bè 38
6.4. Sö dông biÓu ®å ph©n bè 39
6.4.1. Ph©n tÝch d¹ng biÓu ®å ph©n bè 40
6.4.2. X¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch n¨ng lùc qu¸ tr×nh 40
7. BiÓu ®å ph©n t¸n 42
7.1. Kh¸i niÖm 42

7.1.1. BiÓu ®å ph©n t¸n 42
7.1.2. HÖ sè quan hÖ 42
7.1.3. Phư¬ng tr×nh håi qui 42
7.2. C«ng thøc tÝnh 43
7.3. X©y dùng biÓu ®å ph©n t¸n 44
7.4. Sö dông biÓu ®å ph©n t¸n 44
7.5. VÝ dô 45
8. PhƯ¬ng ph¸p ph©n vïng 48
8.1. Môc ®Ých: 48

8.2. Çc bưíc thùc hiÖn 48
2
8.3. Çc phư¬ng ph¸p ph©n vïng 48
9. BiÓu ®å kiÓm so¸t 50
9.1. Kh¸i niÖm biÓu ®å kiÓm so¸t 50

9.2. ý nghÜa 50
9.3. Çc ®Þnh nghÜa 50
9.3.1. Çc ®ưêng kiÓm so¸t 50
9.3.2. Çc ®Æc tÝnh kiÓm so¸t (çc gi¸ trÞ) 51
9.3.3. Çc biÕn liªn tôc hay d÷ liÖu liªn tôc 51
9.3.4. Çc gi¸ trÞ rêi r¹c hay d÷ liÖu ®Õm ®ưîc 51
9.3.5. Nhãm nhá (mÉu) 52
9.4. Çc lo¹i biÓu ®å kiÓm so¸t 52
9.4.1. BiÓu ®å kiÓm so¸t cho çc d÷ liÖu d¹ng biÕn sè: 52
9.4.1.1. BiÒu ®å kiÓm so¸t 52
9.4.1.2. BiÒu ®å kiÓm so¸t 53
9.4.1.3. BiÓu ®å kiÓm so¸t X -Rs 53
9.4.1.4. Lùa chän lo¹i biÓu ®å 53
9.4.1.5. Thu thËp d÷ liÖu cho biÓu ®å kiÓm so¸t (d÷ liÖu d¹ng biÕn sè): 53
9.4.1.6. C«ng thøc tÝnh 54
9.4.2. BiÓu ®å kiÓm so¸t cho d÷ liÖu nguyªn: 56
9.4.2.1. BiÓu ®å kiÓm so¸t np 56
9.4.2.2. BiÓu ®å kiÓm so¸t p 56
9.4.2.3. BiÓu ®å kiÓm so¸t c 57
9.4.2.4. BiÓu ®å kiÓm so¸t u 58
9.4.2.5. Lùa chän biÓu ®å kiÓm so¸t d÷ liÖu d¹ng nguyªn 58
9.4.2.6. Thu thËp d÷ liÖu cho biÓu ®å kiÓm so¸t (d÷ liÖu d¹ng nguyªn) 59
9.4.2.7. C«ng thøc tÝnh 60
9.5. X©y dùng biÓu ®å kiÓm so¸t 60
9.5.1. Çc bưíc x©y dùng biÓu ®å - R 60
9.5.2. X©y dùng çc biÓu ®å kh¸c 61
9.6. Sö dông biÓu ®å kiÓm so¸t 61
9.6.1. Ph©n tÝch biÓu ®å kiÓm so¸t 61
9.6.2. VÝ dô 63
10. SQC vµ c¶i tiÕn chÊt lƯîng liªn tôc 66
10.1. Quy tr×nh kiÓm so¸t vµ c¶i tiÕn qu¸ tr×nh theo: 66
10.2. Sö dông çc c«ng cô SQC cho gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ c¶i tiÕn 66
10.3. VÝ dô vÒ sö dông kÕt hîp çc c«ng cô SQC cho gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
vµ c¶i tiÕn 67
Bíc 1: Lùa chän chñ ®Ò 67
Bíc 2: §¸nh gi¸ thùc tr¹ng 67
Bíc 3: Ph©n tÝch vµ x¸c ®Þnh nguyªn nh©n 68
Bíc 4: Thùc hiÖn vµ x¸c nhËn kÕt qu¶ 70
3
Bíc 5: Tiªu chuÈn ho¸ 72
Bíc 6- 7: Çc vÊn ®Ò cßn tån ®äng vµ chÝnh s¸ch s¾p tíi 72
11. sö dông çc c«ng cô SQC ®Ó ®¸p øng çc yªu cÇu cña ISO 9000:2000
72
Phô lôc 73
BiÓu ®å tư¬ng ®ång 73

BiÓu ®å quan hÖ 74
BiÓu ®å mòi tªn 75
S¬ ®å qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh (PDPC) 76
4
1. Qu¶n lý chÊt lƯîng b»ng çc c«ng cô thèng kª
1.1. Giíi thiÖu chung vÒ çc c«ng cô SQC vµ phÇn mÒm Power
QC Tools
1.1.1. Çc c«ng cô kiÓm so¸t chÊt lưîng

HiÖn nay, çc c«ng cô kiÓm so¸t chÊt lưîng dùa trªn ph©n tÝch sè liÖu ®ược chia
thµnh hai nhãm:
 Nhãm 1: Gåm 7 c«ng cô truyÒn thèng hay cßn gäi lµ 7 c«ng cô kiÓm so¸t chÊt
lưîng (7 QC tools). Çc c«ng cô nµy ®· ®ược ¸p dông mét çch hiÖu qu¶ tõ
nh÷ng n¨m cña thËp niªn 60 vµ ®· được ngưêi NhËt ¸p dông rÊt thµnh c«ng. C¬
së cña çc c«ng cô nµy lµ lý thuyÕt thèng kª. Çc c«ng cô bao gåm:
1. PhiÕu kiÓm tra (Check sheet)

2. BiÓu ®å Pareto (Pareto chart)
3. BiÓu ®å nh©n qu¶ (Cause-effect diagram)
4. BiÓu ®å ph©n bè (Histogram)
5. BiÓu ®å kiÓm so¸t (Control chart)
6. BiÓu ®å ph©n t¸n (Scatter diagram)
7. Phư¬ng ph¸p ph©n vïng (Stratified diagram)
Phư¬ng ph¸p x©y dùng vµ øng dông çc biÓu ®å nµy sÏ ®ưîc tr×nh bµy chi tiÕt
trong phÇn 3.
 Nhãm 2: Gåm 7 c«ng cô hay cßn gäi lµ 7 c«ng cô míi (7 new tools) ®ưîc ph¸t
triÓn vµ sö dông tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña thËp niªn 80. Çc c«ng cô nµy hç trî
rÊt ®¾c lùc cho qu¸ tr×nh ph©n tÝch ®Ó t×m ra nguyªn nh©n g©y ra chÊt
lưîng kÐm còng như t×m gi¶i ph¸p ®Ó c¶i tiÕn chÊt lưîng. 7 c«ng cô nµy bao
gåm:
1. BiÓu ®å tư¬ng ®ång (Affinity diagram): Ph©n tÝch vÊn ®Ò dùa

trªn c¶m gi¸c
2. BiÓu ®å quan hÖ (Relation diagram): Ph©n tÝch vÊn ®Ò dùa trªn
logic
3. BiÓu ®å ma trËn (Matrix diagram): Ph¸t hiÖn mèi quan hÖ gi÷a môc
tiªu vµ chiÕn lưîc, gi÷a gi¶i ph¸p ®Ò ra vµ kh¶ n¨ng thùc hiÖn
4. Ph©n tÝch d÷ liÖu theo phư¬ng ph¸p ma trËn: T×m ra møc ®é ưu
tiªn cho çc gi¶i ph¸p ®Ò ra
5. BiÓu ®å c©y (Tree diagram): chia mét môc tiªu thµnh çc môc tiªu
nhá hay mét phư¬ng ¸n thµnh çc phư¬ng ¸n chi tiÕt cã thÓ thùc hiÖn
®ưîc trong thùc tÕ. BiÓu ®å nµy còng cã thÓ sö dông ®Ó ph©n
tÝch nguyªn nh©n tư¬ng tù như biÓu ®å nh©n qu¶
5
6. BiÓu ®å mòi tªn (Arrow diagram): Sö dông ®Ó ®Ó x¸c ®Þnh râ çc
sù kiÖn, çc nguyªn nh©n cña vÊn ®Ò nh»m t¨ng hiÖu qu¶ ho¹ch
®Þnh gi¶i ph¸p
7. S¬ ®å qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh (PDPC): C«ng cô lËp kÕ ho¹ch ngẫu
nhiªn vµ dù b¸o sù kh«ng ch¾c ch¾n qua viÖc phèi hîp th«ng tin t¹i
mäi giai ®o¹n cña qu¸ tr×nh.
Trong sè çc c«ng cô nµy, biÓu ®å c©y vµ biÓu ®å ma trËn thưêng ®ưîc sö dông
kÕt hîp hiÖu qu¶ nhÊt víi 7 c«ng cô truyÒn thèng nãi trªn. Do ®ã, phư¬ng ph¸p
x©y dùng vµ sö dông 2 c«ng cô nµy sÏ ®ưîc tr×nh bµy cô thÓ h¬n ë phÇn 3. VÝ
dô vÒ 4 c«ng cô cßn l¹i cã thÓ t×m thÊy trong phô lôc 1.
1.1.2. PhÇn mÒm øng dông: Power QC tools

Power QC tools lµ phÇn mÒm ®ưîc x©y dùng nh»m hç trî cho viÖc ¸p dông mét
çch dÔ dµng çc c«ng cô ®· giíi thiÖu ë trªn. Bªn c¹nh ®ã, phÇn mÒm cßn hç trî
viÖc vÏ mét sè çc biÓu ®å kh¸c (tư¬ng tù Excel) như biÓu ®å cét, biÓu ®å b¸nh
(pie chart).
Çc d÷ liÖu vµ biÓu ®å ®ưîc qu¶n lý theo tõng dù ¸n (mçi file dù ¸n chøa d÷ liÖu
liªn quan tíi çc file d÷ liÖu vµ file ®å thÞ ngưêi sö dông x©y dùng nªn). Çc c«ng
cô ®ược bè trÝ thµnh hai nhãm:
1.1.2.1. Bé c«ng cô PFT
NhiÖm vô: Hç trî ph©n tÝch d÷ liÖu vµ ra quyÕt ®Þnh

C«ng cô: Bao gåm çc c«ng cô míi
 BiÓu ®å quan hÖ
 BiÓu ®å tư¬ng ®ång
 BiÓu ®å c©y: d¹ng cÊu tróc, d¹ng ph©n tÇng vµ d¹ng nh©n qu¶
 BiÓu ®å nguyªn nh©n kÕt qu¶
 BiÓu ®å ma trËn
 BiÓu ®å ra quyÕt ®Þnh çc qu¸ tr×nh (PDPC)
 BiÓu ®å lËp kÕ ho¹ch (BiÓu ®å Gant )
1.1.2.2. Bé c«ng cô RFT
NhiÖm vô: Hç trî ph©n tÝch d÷ liÖu vµ kiÓm so¸t qu¸ tr×nh
C«ng cô: Bao gåm çc c«ng cô truyÒn thèng
 C«ng cô t¹o biÓu ®å d¹ng thanh

 C«ng cô t¹o biÓu ®å qu¸ tr×nh
 C«ng cô t¹o biÓu ®å d¹ng b¸nh
 C«ng cô t¹o biÓu ®å d¹ng m¹ng nhÖn
 C«ng cô nhËp d÷ liÖu: Tæ chøc, qu¶n lý vµ theo dâi d÷ liÖu.
TÝnh to¸n çc mèi quan hÖ gi÷a çc d÷ liÖu.
6
 C«ng cô t¹o biÓu ®å Pareto
 C«ng cô t¹o biÓu ®å ph©n bè
 C«ng cô t¹o biÓu ®å ph©n t¸n
 C«ng cô t¹o ra çc biÓu ®å kiÓm so¸t
 C«ng cô t¹o biÓu ®å ph©n vïng cho biÓu ®å ph©n bè vµ ph©n t¸n
1.2. Qu¶n lý chÊt lưîng b»ng çc c«ng cô thèng kª
“Qu¶n lý b»ng d÷ liÖu”, “qu¶n lý dùa trªn thùc tÕ” ®ưîc xem như kÜ thuËt qu¶n lý
quan träng cña qu¶n lý thưêng ngµy. KiÓm so¸t chÊt lưîng thèng kª (SQC) ®ưîc
xem lµ c«ng cô ®Ó n¾m b¾t thùc tÕ t¹o trªn c¬ së çc d÷ liÖu sè.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trưêng, m«i trưêng kinh doanh kh«ng ngõng thay ®æi, do
®ã çc c«ng ty ph¶i kh«ng ngõng c¶i tiÕn qui tr×nh ho¹t ®éng vµ chÊt lưîng cña
s¶n phÈm vµ dÞch vô ®Ó t¨ng lîi nhuËn, kh«ng chØ duy tr× vµ kiÓm so¸t chÊt
lưîng hiÖn thêi cña s¶n phÈm trªn thÞ trưêng mµ cßn ph¶i duy tr× vµ kiÓm so¸t qu¸
tr×nh t¹o ra s¶n phÈm. Thªm vµo ®ã, ý tưëng nµy ®ưîc liªn tưëng tíi “Người phï
hîp nhÊt, ngưêi mµ cã thÓ theo dâi chÊt lưîng s¶n phÈm hµng ngµy lµ ngưêi gÇn
nhÊt, ngưêi lu«n lu«n bªn c¹nh s¶n phÈm” Con ngưêi ë ®©y lµ c«ng nh©n, ngưêi
®iÒu hµnh ph©n xưëng, ngưêi trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh t¹o ra s¶n phÈm
vµ cung cÊp dÞch vô. NÕu nh÷ng ngưêi ®ã cã thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh kiÓm
so¸t vµ qu¶n lý, th× ®©y sÏ lµ c¬ së ®Ó khuyÕn khÝch c¶i tiÕn hiÖu qu¶ nhÊt vµ
lµ çch Ýt tèn kÐm nhÊt ®Ó ®¶m b¶o chÊt lưîng s¶n phÈm.
Tãm l¹i, nÒn t¶ng cña thùc hiÖn kiÓm so¸t chÊt lîng dùa trªn d÷ liÖu thùc tÕ lµ sù
tham gia cña tÊt c¶ mäi ngêi, ®Æc biÖt lµ nh÷ng nh÷ng ngêi trùc tiÕp tham gia
vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ cung cÊp dÞch vô.
1.3. Yªu cÇu ®èi víi ®µo t¹o nh©n lùc trong viÖc ¸p dông SQC
§Ó ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn tèt SQC, çn bé c«ng nh©n viªn cÇn ph¶i ®îc ®µo t¹o
hîp lý ë çc møc ®é kh¸c nhau tuú môc ®Ých sö dông. Cô thÓ:
 Çn bé qu¶n lý vµ çc gi¸m s¸t viªn ph¶i quen thuéc víi çc c«ng cô kiÓm so¸t
chÊt lîng vµ hiÓu râ c¬ së cña ph¬ng ph¸p thèng kª ®ùoc sö dông trong qu¶n lý
chÊt lîng. Hä còng ph¶i ®îc ®µo t¹o ®Çy ®ñ ®Ó híng dÉn nh©n viªn ¸p dông
®óng çc kü thuËt thèng kª
 Tæ trëng tæ dÞch vô hoÆc ph©n xëng s¶n xuÊt ph¶i ®îc ®µo t¹o vÒ çc ph¬ng
ph¸p thèng kª ®Ó cã thÓ ¸p dông cña 7 c«ng cô qu¶n lý chÊt lîng truyÒn thèng
vµ 7 c«ng cô qu¶n lý chÊt lîng míi. Hä ph¶i cã kh¶ n¨ng ¸p dông çc kü thuËt
thèng kª ®Ó c¶i tiÕn viÖc kiÓm so¸t chÊt lîng còng nh çc c«ng viÖc hµng
ngµy.
7
1.4. Yªu cÇu cña ISO 9000 liªn quan tíi viÖc qu¶n lý chÊt lîng dùa
trªn d÷ liÖu thùc tÕ
B¶ng 2.1 díi ®©y cho thÊy mèi liªn quan gi÷a yªu cÇu cña ISO 9000 víi qu¶n lý
chÊt lîng dùa trªn d÷ liÖu thùc tÕ
B¶ng 1- : Yªu cÇu ISO 9000 víi viÖc ph©n tÝch d÷ liÖu
Ph©n tÝch d÷ ISO 9000:1994 ISO 9000:2000

liÖu
Yªu cÇu trong tiªu 4.20 8.2.1, 8.2.3, 8.2.4, 8.4
chuÈn
Môc ®Ých §Ó kiÓm so¸t vµ x¸c §Ó ®¶m b¶o sù phï hîp cña s¶n
nhËn kh¶ n¨ng cña qu¸ phÈm vµ ®¹t ®îc çc kÕt qu¶ c¶i
tr×nh s¶n xuÊt vµ ®Æc tiÕn
tÝnh cña s¶n phÈm
Çc chøc n¨ng chñ §¸nh gi¸ n¨ng lùc qu¸  §¸nh gi¸ sù tho¶ m·n kh¸ch
yÕu tr×nh vµ ®Æc tÝnh cña hµng
s¶n phÈm  Sù phï hîp cña s¶n phÈm
 §Æc tÝnh xu thÕ cña qu¸
tr×nh, s¶n phÈm
 Nhµ cung øng
Yªu cÇu ¸p dông Tuú chän, phô thuéc vµo B¾t buéc
doanh nghiÖp
Çc ho¹t ®éng chñ Kh«ng qui ®Þnh cô thÓ Thu thËp vµ ph©n tÝch d÷ liÖu
yÕu
Çc kü thuËt ¸p Híng dÉn trong ISO 9004 Híng dÉn trong ISO 9004
dông
Çch dÉn gi¶i yªu Lµ mét yªu cÇu ®éc lËp N»m trong yªu cÇu gi¸m s¸t & ®o
cÇu lêng
Yªu cÇu vÒ v¨n Ph¶i x©y dùng vµ duy tr× Ph¶i lËp kÕ ho¹ch
b¶n ho¸ v¨n b¶n thñ tôc
8
2. Ph¬ng ph¸p thu thËp d÷ liÖu
2.1. Çc kh¸i niÖm
2.1.1. Çc d÷ liÖu cÇn thu thËp

Lµ çc d÷ liÖu vÒ ®Æc tÝnh chÊt lưîng ë d¹ng th«ng tin b»ng sè (hoÆc th«ng tin
cã thÓ ®îc tr×nh bµy b»ng çc sè liÖu) cña çc thùc tÕ kh¸ch quan. ViÖc kiÓm so¸t
chÊt lîng ®îc tiÕn hµnh víi 2 lo¹i d÷ liÖu: d÷ liÖu vÒ kÕt qu¶ cña ®Æc tÝnh chÊt
lîng vµ d÷ liÖu vÒ qu¸ tr×nh chØ ra nguyªn nh©n cña ®Æc tÝnh chÊt lîng.
 D÷ liÖu vÒ ®¨c tÝnh chÊt lîng cÇn ph¶n ¸nh çc ®iÒu kiÖn chÊt lîng cña
qu¸ tr×nh. Çc d÷ liÖu ®ã ®îc sö dông ®Ó kiÓm tra xem s¶n phÈm cã cã
phï hîp víi çc ®Æc tÝnh chÊt lîng yªu cÇu nh tiªu chuÈn hoÆc yªu cÇu kü
thuËt hay kh«ng hoÆc ®Ó x¸c ®Þnh phÇn vît qu¸ ®Æc tÝnh chÊt lîng
biÕn ®éng víi môc tiªu.
VÝ dô: ®Æc tÝnh chÊt lîng cña g¹ch men: §é bÒn (N/cm2), ®é Èm
 D÷ liÖu vÒ ®iÒu kiÖn qu¸ tr×nh còng chØ ra ®iÒu kiÖn thùc tÕ ¸p dông
®èi víi qu¸ tr×nh vµ ®iÒu kiÖn trong ®ã chóng ®îc lËp vµ duy tr×.
VÝ dô ®Æc tÝnh cña qu¸ tr×nh nung: nhiÖt ®é lß (oC)
2.1.2. D÷ liÖu d¹ng biÕn sè

 Gi¸ trÞ cña çc ®Æc tÝnh chÊt lưîng mµ cã thÓ ®o ®îc nh mét ®¹i lîng liªn
tôc (JIS Z 8101)
VÝ dô: ChiÒu dµi cña chi tiÕt (1,2m, 1,3m, 1,4m)
2.1.3. Gi¸ trÞ rêi r¹c (d÷ liÖu nguyªn)

Gi¸ trÞ cña ®Æc tÝnh chÊt lîng cã thÓ ®Õm ®îc nh lµ sè çc khuyÕt tËt
hoÆc sè s¶n phÈm khuyÕt tËt.
VÝ dô : 3 s¶n phÈm khuyÕt tËt/ 1000 s¶n phÈm ®îc kiÓm tra
2.1.4. PhiÕu kiÓm tra

PhiÕu kiÓm tra lµ mét trong b¶y c«ng cô truyÒn thèng thêng ®îc sö dông cho viÖc
thu thËp d÷ liÖu. D÷ liÖu thu ®îc tõ phiÕu kiÓm tra lµ ®Çu vµo cho çc c«ng cô
ph©n tÝch d÷ liÖu kh¸c, do ®ã ®©y bíc quan träng quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ sö dông
cña çc c«ng cô kh¸c.
2.2. Ph¬ng ph¸p thu thËp d÷ liÖu
9
2.2.1. Nguyªn t¾c
 Ghi chÐp l¹i çc d÷ liÖu vµo mÉu ghi hå s¬ tiªu chuÈn
 Ghi chÐp l¹i mäi d÷ liÖu cÇn thiÕt
Ghi chÐp çc d÷ liÖu ®èi víi çc lo¹i h×nh c«ng viÖc, m¸y mãc vµ thêi gian
kh¸c nhau.
Çc d÷ liÖu cÇn ph¶i chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ víi çc néi dung tin cËy ë d¹ng çc
con sè cã nghÜa ®Ó phôc vô cho môc ®Ých kiÓm tra.
 Tr¸nh ghi chÐp kh«ng chÝnh x¸c, bá sãt, viÕt kh«ng ®óng quy ®Þnh, ghi chÐp
sai néi dung hoÆc kh¾c phôc sai
 Tr×nh phiÕu ghi chÐp cho çn bé qu¶n lý cã tr¸ch nhiÖm thö nghiÖm ®¸ng thêi
h¹n tho nh quy tr×nh ®· m« t¶
 PhiÕu ghi chÐp cÇn ph¶i ®îc ®¸nh dÊu ®Ó x¸c nhËn vµ nhËn xÐt bëi nh÷ng
ngêi cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra, ngµy lËp hå s¬ vµ çc nhËn xÐt cÇn thiÕt hoÆc
híng dÉn viªn
 Trong çc trêng hîp m« t¶ kh«ng ®óng, kh«ng chÝnh x¸c, kh«ng râ rµng hoÆc
çc hå s¬ c«ng viÖc mµ kh«ng ®¸p øng tiªu chuÈn, çn bé qu¶n lý chÞu tr¸ch
nhiÖm lËp hå s¬, x¸c nhËn néi dung vµ ban hµnh v¨n b¶n híng dÉn hµnh ®éng
kh¾c phôc.
 Sau khi x¸c nhËn hå s¬ ®· ®óng ®¾n, çn bé qu¶n lý cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra
cÇn ký hoÆc ®¸nh dÊu vµo cét cô thÓ ®Ó chøng minh sù phª duyÖt. Khi sö
dông çc d÷ liÖu cÇn xem xÐt tÝnh kh¸ch quan vµ ®é tin cËy.
2.2.2. Çc lo¹i d÷ liÖu cÇn ghi
Çc hå s¬ cÇn ph¶i m« t¶ ®óng vÒ çc thiÕt bÞ ®o, ngêi kiÓm tra, thiÕt bÞ kiÓm
tra, ph¬ng ph¸p kiÓm tra. Çc d÷ liÖu cã thÓ cã trong phiÕu kiÓm tra bao gåm:
 Tªn vµ sè hiÖu s¶n phÈm
 Thêi gian
 Tªn qu¸ tr×nh
 Tªn thiÕt bÞ
 Tªn c«ng viÖc
 Tªn ngêi vËn hµnh
 Tªn ngêi ghi hå s¬
 Sè hiÖu l« trong qu¸ tr×nh tríc
 Sè hiÖu l« cña nguyªn vËt liÖu
 D÷ liÖu vÒ ®iÒu kiÖn qu¸ tr×nh (nhiÖt ®é, tèc ®é, ¸p suÊt, nång ®é, néi
dung, thêi gian vµ çc th«ng tin kh¸c)
 Tªn vµ sè hiÖu cña çc dông cô vµ ®å g¸
 Tªn vµ sè hiÖu cña çc thiÕt bÞ ®o
 §iÒu kiÖn lÊy mÉu thö nghiÖm vµ tÇn sè kiÓm tra.
1
 Çc d÷ liÖu vÒ ®Æc tÝnh chÊt lîng, chÊp nhËn hay lo¹i bá.
 KhuyÕt tËt, m« t¶ chi tiÕt, b¸o ço vµ hµnh ®éng kh¾c phôc.
2.2.3. VÝ dô vÒ phiÕu kiÓm tra ®Ó thu thËp d÷ liÖu

B¶ng 2-- PhiÓu kiÓm tra ®Ó ®iÒu tra khuyÕt tËt cña m¸y copy
BM 01-02-01 PhiÕu ghi sù cè thiÕt bÞ
S¶n phÈm M¸y copy Thêi gian ®iÒu 1-6 th¸ng 6

tra
Sè hiÖu s¶n phÈm FX-124 Bé phËn Bé phËn tæng hîp
Ngµy mua Th¸ng 4/ 1999 Ngêi ghi hå s¬ Thµnh viªn nhãm: NguyÔn
V¨n A
Ngµy th¸ng 6/1 6/2 6/3 6/4 6/5 6/6 Tæng
Lo¹i khuyÕt tËt

Qu¸ tèi ///// ///// / ///// // ///// / ///// /// ///// 37
Qu¸ mê ///// ///// ///// ///// ///// // ///// ///// / ///// / 44
BÈn /// /// //// ///// ///// // ///// 27
Sai vÞ trÝ // / ///// // /// /// 16
Sai cì / / /// // // /// 12
KÑt giÊy // / / // // / 9
Çc lçi kh¸c / // / / // // 9
Tæng 24 19 26 25 35 25 154
Sè b¶n copy 1.808 1.615 1.720 1.900 2.010 1.345 10.398
B¶ng d÷ liÖu thu thËp ®îc cho thÊy lo¹i khuyÕt tËt ‘qu¸ mê’ x¶y ra nhiÒu nhÊt vµ
thêng xuyªn nhÊt. Sö dông çc c«ng cô thèng kª nh biÓu ®å nh©n qu¶, biÓu ®å
pareto ®Ó xö lý vµ ph©n tÝch çc sè liÖu ®· thu ®îc sÏ gãp phÇn t×m ra gi¶i ph¸p
®Ó n©ng cao chÊt lîng b¶n copy vµ gi¶m sè lîng khuyÕt tËt.
1
3. BiÓu ®å Pareto
3.1. Kh¸i niÖm
BiÓu ®å Pareto ®îc Loren x©y dùng dùa trªn häc thuyÕt Pareto (tªn cña mét nhµ
kinh tÕ häc ngêi ý), ®ã lµ phÇn lín cña c¶i cña x· héi n»m trong tay mét sè Ýt ngêi.
TiÕn sÜ Juran (Mü) ®· øng dông ph¬ng ph¸p nµy vµo lÜnh vùc qu¶n lý chÊt lîng
theo ®Ó ph©n lo¹t çc vÊn ®Ò vÒ chÊt lîng thµnh vÊn ®Ò träng yÕu vµ thø yÕu.
¤ng chØ ra r»ng phÇn lín çc khuyÕt tËt vµ chi phÝ chÊt lîng cho çc khuyÕt tËt
nµy xuÊt ph¸t tõ mét sè Ýt nguyªn nh©n trong sè nhiÒu nguyªn nh©n.
BiÓu ®å Pareto sö dông çc cét ®Ó minh ho¹ çc hiÖn tîng vµ nguyªn nh©n, nhãm
l¹i çc d¹ng nh lµ çc khuyÕt tËt, t¸i s¶n xuÊt, söa ch÷a, khiÕu n¹i, tai n¹n vµ háng
hãc. Çc ®êng gÊp khóc ®îc thªm vµo ®Ó chØ ra tÇn suÊt tÝch luü (h×nh 1).
3.2. ý nghÜa
BiÓu ®å Pareto s¾p xÕp çc d¹ng khuyÕt tËt trªn trôc x theo tÇn sè vµ sè çc
khuyÕt tËt hoÆc tæng sai lçi vµ tæng tÝch luü cña chóng trªn trôc y tá ra hiÖu qu¶
trong viÖc chó träng vµo çc vÊn ®Ò lín, tËp trung chø kh«ng ph¶i nhiÒu vÊn ®Ò
nhá nhng t¶n m¹n. BiÓu ®å Pareto ®îc sö dông réng r·i ®Ó lùa chän çc vÊn ®Ò
vµ çc ®èi tîng nghiªn cøu vµ kh¶o s¸t t¹i giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch cña gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò vÒ chÊt lîng vµ ®Ó x¸c nhËn kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng kh¾c phôc khi çc
hµnh ®éng nµy ®· ®îc thùc hiÖn.
Tõ biÓu ®å Pareto, cho thÊy:

1) H¹ng môc nµo quan träng nhÊt,
2) HiÓu ®îc møc ®é quan träng
3) §Ó nhËn ra tØ lÖ mét sè h¹ng môc trong sè çc h¹ng môc
4) TØ lÖ c¶i tiÕn cã thÓ thÊy ®îc sau khi c¶i tiÕn çc h¹ng môc,
5) §é lín cña vÊn ®Ò dÔ dµng thuyÕt phôc khi nh×n tho¸ng qua.
3.3. Çc bíc x©y dùng biÓu ®å Pareto
Bíc 1. X¸c ®Þnh nghiªn cøu vÊn ®Ò g× vµ çch thu thËp d÷ liÖu.
(1)X¸c ®Þnh vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu.
VÝ dô: Çc h¹ng môc khuyÕt tËt, tæn thÊt b»ng tiÒn hoÆc tÇn suÊt
xuÊt hiÖn rñi ro.
1
(2)X¸c ®Þnh nh÷ng d÷ liÖu cÇn ®Ó ph©n lo¹i chóng.
VÝ dô: D¹ng khuyÕt tËt, vÞ trÝ, qua tr×nh, m¸y mãc, c«ng nh©n, vµ
ph¬ng ph¸p.
Ghi chó: TËp hîp çc h¹ng môc Ýt khi xuÊt hiÖn vµo môc "Çc d¹ng
kh¸c"
(3)X¸c ®Þnh ph¬ng ph¸p thu thËp d÷ liÖu vµ thêi gian thu thËp d÷ liÖu
Bíc 2. S¾p xÕp b¶ng d÷ liÖu theo çc h¹ng môc.

Bíc 3. §iÒn vµo b¶ng tÝnh d÷ liÖu vµ tÝnh to¸n tæng sè.
Bíc 4. LËp b¶ng d÷ liÖu cho biÓu ®å Pareto theo çc h¹ng môc, tæng sè tõng
h¹ng môc, tæng sè tÝch luü, phÇn tr¨m tæng thÓ vµ phÇn tr¨m tÝch luü.
Bíc 5. S¾p xÕp çc h¹ng môc theo sè lîng khuyÕt tËt gi¶m dÇn vµ ®iÒn vµo
b¶ng d÷ liÖu.
Ghi chó: H¹ng môc khuyÕt tËt ë d¹ng kh¸c ph¶i ®Æt ë cuèi dßng mÆc dï
sè lîng khuyÕt tËt lín.
Bíc 6. VÏ trôc tung vµ trôc hoµnh.
(1) Trôc tung
(a) Bªn tr¸i trôc tung: §¸nh dÊu vµo trôc, chia tõ 0 ®Õn tæng sè çc
khuyÕt tËt
(b) Bªn ph¶i trôc tung: §¸nh dÊu vµo trôc, chia tõ 0% ®Õn 100%.
(2) Trôc hoµnh
Chia trôc hoµnh thµnh çc kho¶ng theo sè çc lo¹i khuyÕt tËt ®· ®îc
ph©n lo¹i.
Bíc 7. X©y dùng biÓu ®å cét.
Bíc 8. VÏ ®êng cong tÝch luü (®êng cong Pareto).
§¸nh dÊu çc gi¸ trÞ tÝch luü (tæng tÝch luü hay phÇn tr¨m tÝch luü) ë
phÝa trªn bªn ph¶i kho¶ng çch cña mçi mét h¹ng môc, nèi çc ®iÓm b»ng
mét ®êng th¼ng.
Bíc 9. ViÕt çc chi tiÕt cÇn thiÕt trªn biÓu ®å.
(1) Çc chi tiÕt liªn quan tíi biÓu ®å: Tiªu ®Ò, çc con sè quan träng, ®¬n
vÞ, tªn ngêi vÏ biÓu ®å.
(2) Çc h¹ng môc liªn quan tíi d÷ liÖu: thêi gian thu thËp d÷ liÖu, chñ ®Ò
vµ ®Þa ®iÓm nghiªn cøu, tæng sè d÷ liÖu.
1
3.4. VÝ dô x©y dùng biÓu ®å Pareto
Bíc 1. VÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu: S¶n phÈm ®óc bÞ lçi

- D÷ liÖu cÇn ®Ó ph©n lo¹i chóng: Çc lo¹i khuyÕt tËt cña s¶n phÈm ®óc
- Ph¬ng ph¸p thu thËp d÷ liÖu vµ thêi gian thu thËp d÷ liÖu: KiÓm tra
100% b»ng m¾t trong thêi gian 3 th¸ng : 4, 5, 6.
Bíc 2. S¾p xÕp b¶ng d÷ liÖu theo çc h¹ng môc (d¹ng khuyÕt tËt)- Cét ®Çu,
b¶ng 4.1
Bíc 3. §iÒn d÷ liÖu thu thËp ®îc qua çc lÇn kiÓm tra vµo cét 2 – b¶ng 4.1 vµ
tÝnh to¸n tæng sè, ghi kÕt qu¶ vµo cét thø 3. TÝnh tæng sè khuyÕt tËt
çc lo¹i vµ ghi vµo hµng cuèi cïng
B¶ng 3-: B¶ng d÷ liÖu khuyÕt tËt cña s¶n phÈm ®óc
D¹ng khuyÕt §iÓm sè
Tæng sè
tËt
(1) (2) (3)
Søt, mÎ //// //// 10
Xíc //// //// //// ////........//// // 42
BÈn //// 6
Søc c¨ng //// //// //// //// ////.....................//// //// 104
KÏ hë //// 4
Lç hæng //// //// //// //// 20
D¹ng kh¸c //// //// //// 14
Tæng sè 200
Bíc 4. LËp b¶ng d÷ liÖu cho biÓu ®å Pareto theo çc h¹ng môc, tæng sè tõng
h¹ng môc, tæng sè tÝch luü, phÇn tr¨m tæng thÓ vµ phÇn tr¨m tÝch luü-
b¶ng 4-2.
Bíc 5. S¾p xÕp çc d¹ng khuyÕt tËt trong b¶ng 4-1 vµo b¶ng 4-2 theo sè lîng
khuyÕt tËt gi¶m dÇn. TÝnh tæng tÝch luü, phÇn tr¨m tæng thÓ vµ phÈn
tr¨m tÝch luü cho tõng hµng vµ ®iÒn vµo b¶ng d÷ liÖu.
Ghi chó: H¹ng môc khuyÕt tËt ë d¹ng kh¸c ph¶i ®Æt ë cuèi dßng mÆc dï sè lîng
khuyÕt tËt lín h¬n sè lîng cña d¹ng khuyÕt tËt cô thÓ (kÏ hë, bÈn, søt mÎ).
TØ lÖ phÇn tr¨m tæng thÓ cña h¹ng môc KhuyÕt tËt kh¸c nµy kh«ng nªn
qu¸ lín (10%-15%)
1
B¶ng 3-: B¶ng d÷ liÖu cho biÓu ®« Pareto
D¹ng khuyÕt Sè lîng Tæng tÝch PhÇn tr¨m PhÇn tr¨m
tËt khuyÕt luü tæng thÓ tÝch luü
tËt
(1) (2) (3) (4) (5)
Søc c¨ng 104 104 52 52
Xíc 42 146 21 73
Lç hæng 20 166 10 83
Søt, mÎ 10 176 5 88
BÈn 6 182 3 91
KÏ hë 4 186 2 93
D¹ng kh¸c 14 200 7 100
Tæng sè 200 - 100 -
Bíc 6. VÏ trôc tung vµ trôc hoµnh.

(1) Trôc tung
(a) Bªn tr¸i trôc tung: §¸nh dÊu vµo trôc, chia tõ 0 ®Õn 200 (tæng sè çc
khuyÕt tËt)
(b) Bªn ph¶i trôc tung: §¸nh dÊu vµo trôc, chia tõ 0% ®Õn 100%.
(2) Trôc hoµnh
Chia trôc hoµnh thµnh 7 kho¶ng theo sè h¹ng môc çc lo¹i khuyÕt tËt ®·
®îc ph©n lo¹i.
Bíc 7. X©y dùng biÓu ®å cét (lÊy d÷ liÖu tõ cét thø 2 cña b¶ng 4-2). BiÓu ®å
®îc thÓ hiÖn trªn h×nh 1
Bíc 8. VÏ ®êng cong tÝch luü (®êng cong Pareto) b»ng çch lÊy d÷ liÖu tõ cét 3
hoÆc cét 5 cña b¶ng 4-2.
§¸nh dÊu çc gi¸ trÞ tÝch luü (tæng tÝch luü hay phÇn tr¨m tÝch luü) ë
phÝa trªn bªn ph¶i kho¶ng çch cña mçi mét h¹ng môc, nèi çc ®iÓm b»ng
®êng th¼ng.
Bíc 9. ViÕt çc chi tiÕt cÇn thiÕt trªn biÓu ®å.
(3) Çc chi tiÕt liªn quan tíi biÓu ®å: Tiªu ®Ò, çc con sè quan träng, ®¬n
vÞ, tªn ngêi vÏ biÓu ®å.
(4) Çc h¹ng môc liªn quan tíi d÷ liÖu: thêi gian thu thËp d÷ liÖu, chñ ®Ò
vµ ®Þa ®iÓm nghiªn cøu, tæng sè d÷ liÖu.
1
Sè s¶n phÈm kiÓm tra:
5000
Thêi gian: 1/4 - 30/6/2000
PhÇn tr¨m khuyÕt tËt
H×nh 3-: BiÓu ®å Pareto cho çc h¹ng môc khuyÕt tËt
3.5. Sö dông biÓu ®å Pareto
BiÓu ®å Pareto sö dông ®Ó:

1) QuyÕt ®Þnh vÊn ®Ò träng yÕu cÇn gi¶i quyÕt,
2) ThÊy râ sù kh¸c nhau gi÷a trưíc khi c¶i tiÕn vµ sau khi c¶i tiÕn,
3) B¸o ço hay ghi l¹i mét çch dÔ hiÓu.
Mét sè lu ý khi sö dông biÓu ®å Pareto

(1) Ph©n lo¹i tæn thÊt theo sè lưîng khuyÕt tËt, tû lÖ khuyÕt tËt, sè lưîng
khiÕu n¹i, chi phÝ chÊt lưîng cho çc lo¹i khuyÕt tËt.
(2) X¸c ®Þnh kho¶ng thêi gian theo dâi phï hîp víi môc ®Ých.
(3) X©y dùng biÓu ®å Pareto b»ng çch thu thËp çc d÷ liÖu ®· ®îc ph©n
vïng theo nguyªn nh©n (yÕu tè) hoÆc kÕt qu¶ (®Æc tÝnh, hiÖn tîng).
Kh«ng nªn lÊy çc d÷ liÖu tõ çc lo¹i kh¸c nhau, møc kh¸c nhau, çc nguyªn
nh©n kh¸c nhau.
(4) Khi sö dông biÓu ®å Pareto theo mét ph¬ng ph¸p nµo ®ã mµ kh«ng thÓ
ph©n biÖt ®îc sù kh¸c nhau gi÷a çc thµnh phÇn, th× nªn thay ®æi ph¬ng
ph¸p ph©n lo¹i hoÆc çc ®Æc tÝnh trªn trôc y ®Ó x¸c ®Þnh ®îc çc thµnh
phÇn quan träng.
1
4. BiÓu ®å nh©n qu¶ vµ biÓu ®å c©y
4.1. BiÓu ®å nh©n qu¶

4.1.1. Kh¸i niÖm
BiÓu ®å nguyªn nh©n vµ kÕt qu¶ chØ mèi liªn hÖ gi÷a çc ®Æc tÝnh môc tiªu vµ
çc yÕu tè, nh÷ng yÕu tè dêng nh cã ¶nh hëng ®Õn çc ®Æc tÝnh, biÓu diÔn
b»ng h×nh vÏ gièng x¬ng ç. BiÓu ®å nh©n qu¶ do nh÷ng ngêi cïng lµm viÖc thu
thËp vµ ph©n lo¹i b»ng kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc cña hä ®Ó ph©n tÝch çc yÕu
tè gièng nh ë biÓu ®å Pareto vµ çc biÓu ®å kh¸c.
BiÓu ®å nh©n qu¶ cßn ®îc gäi lµ biÓu ®å x¬ng çc, biÓu ®å Ishikawa.
4.1.2. X©y dùng biÓu ®å nh©n qu¶
BiÓu ®å nh©n qu¶ ®îc gäi lµ "biÓu ®å x¬ng ç", bëi v× h×nh d¹ng cña nã gièng
h×nh x¬ng ç. X¬ng trung t©m lµ x¬ng sèng, sau ®ã ®Õn x¬ng lín, x¬ng võa vµ
x¬ng nhá ...(H¹ng môc lín, h¹ng môc võa, h¹ng môc nhá...) ®îc vÏ ®Ó nèi nguyªn
nh©n vµ kÕt qu¶. Do ®ã ph¶i x¾p xÕp çc yÕu tè liªn quan mét çch cã hÖ thèng
®Ó vÏ biÓu ®å nh©n qu¶.
4.1.2.1 H×nh d¹ng cña mét biÓu ®å nh©n qu¶
Xư¬ng lín
X¬ng nhá
X¬ng
võa
Çc ®Æc
tÝnh
(KÕt qu¶)
H×nh 4-1: M« h×nh x©y dùng biÓu ®å nh©n qu¶
4.1.22 Ph¬ng ph¸p ®Ó ph¸t hiÖn çc yÕu tè cña biÓu ®å nh©n qu¶
1
Qu¸ tr×nh ®Ó ph¸t hiÖn çc yÕu tè vµ x©y dùng biÓu ®å theo ph¬ng ph¸p huy
®éng trÝ n·o bao gåm çc bíc:
Bíc 1: §a ra çc ®Æc tÝnh ®Ó th¶o luËn. Çc ®Æc tÝnh ph¶i phï hîp víi vÊn ®Ò
cÇn gi¶i quyÕt víi môc ®Ých râ rµng.
Bíc 2: Th¶o luËn vÒ çc yÕu tè, nh÷ng yÕu tè nµo cã ¶nh hëng ®Õn çc ®Æc
tÝnh, vµ thu thËp çc yÕu tè nµy. Th«ng thêng, kho¶ng 30 - 40 phót ph¸t huy trÝ
n·o tËp thÕ cã thÓ ®a ra çc yÕu tè ®Ó m« t¶ trong giÊy hoÆc thÎ. Ph¸t huy trÝ
n·o ph¶i theo 4 nguyªn t¾c sau:
 Kh«ng phª ph¸n chØ trÝch ý kiÕn cña ngêi kh¸c
 ViÕt ra cµng nhiÒu ý kiÕn cµng tèt
 Hoan nghªnh çc ý kiÕn cña ngêi tù do vµ kh«ng cïng së thÝch
 Bè trÝ, x¾p xÕp vµ söa ch÷a çc ý kiÕn kh¸c.
Bíc 3: Ph©n lo¹i çc yÕu tè tõ 4 ®Õn 8 h¹ng môc vµ vÏ x¬ng lín. YÕu tè ®Ó xem
xÐt çc h¹ng môc nµy bao gåm:
 M¸y mãc/ThiÕt bÞ
 Nguyªn vËt liÖu
 Con ngêi/Ngêi vËn hµnh
 Ph¬ng ph¸p
 M«i trêng
 §o lêng
 HÖ thèng th«ng tin
H¹ng môc 1
H¹ng môc 2 H¹ng môc 2
H¹ng môc 1
§Æc tÝnh
§Æc tÝnh (kÕt qu¶)
(kÕt qu¶)
H¹ng môc 3
H¹ng môc 4 H¹ng môc 4
H¹ng môc 3
Bíc 4: X¸c ®Þnh çc x¬ng nhá vµ võa. T×m çc yÕu tè tõ x¬ng lín ®Õn x¬ng võa,
tõ x¬ng võa ®Õn x¬ng nhá nh h×nh 4.2
1
(Çc ®Æc X¬ng lín X¬ng võa X¬ng nhá
tÝnh)
KÕt H¹ng môc
qu¶
Nguyªn nh©n
KÕt qu¶ cÊp 1
Nguyªn nh©n
cÊp 2
KÕt qu¶
KÕt qu¶
H×nh 4-2 Ph¸t triÓn tõ ®Æc tÝnh ®Õn yÕu tè

Bíc 5: §¸nh gi¸ tÇm quan träng cña mçi yÕu tè vµ ®¸nh dÊu vµo çc yÕu tè cã ¶nh
hëng lín tíi ®Æc tÝnh chÊt lîng ®îc xem xÐt.
4.1.3. Sö dông biÓu ®å nh©n qu¶
§Ó ®¹t ®îc c«ng viÖc tèt, kÕt qu¶ tèt, cÇn thiÕt lµ ph¶i lùa chän nh÷ng yÕu tè
nµo ¶nh hëng ®Õn çc ®Æc tÝnh vµ thùc hiÖn çc biÖn ph¸p ®èi víi çc nguyªn
nh©n thùc lµm h¹ thÊp gi¸ trÞ trung b×nh hoÆc sù biÕn ®éng lín. BiÓu ®å nguyªn
nh©n vµ kÕt qu¶ rÊt cã hiÖu qu¶ trong nh÷ng trêng hîp díi ®©y:
 §Ó biÕt ®îc çc nguyªn nh©n x¶y ra khuyÕt tËt. BiÓu ®å nh©n qu¶ lµ c«ng cô
h÷u hiÖu x¾p xÕp mèi quan hÖ gi÷a nguyªn nh©n vµ kÕt qu¶, ph¸t hiÖn ra çc
nguyªn nh©n thùc ®Ó ph©n tÝch vµ ph©n lo¹i xem vÊn ®Ò tån t¹i ë ®©u.
§ång thêi nã cã hiÖu qu¶ trong viÖc diÔn gi¶i çc yÕu tè ®Ó thiÕt kÕ thùc
nghiÖm.
 §Ó chuÈn bÞ çc biÖn ph¸p c¶i tiÕn. Nã cã hiÖu qu¶ trong viÖc ph©n lo¹i hiÖu
qu¶ cña çc biÖn ph¸p lµm gi¶m ¶nh hëng cña çc nh©n tè ®· ®îc x¸c ®Þnh.
Çc ®iÓm cÇn chó ý khi sö dông biÓu ®å nh©n qu¶:

(1) VÏ çc ý kiÕn thu thËp ®îc tõ nhiÒu ngêi
(2) Ph¶i biÓu diÔn çc ®Æc tÝnh mét çch cô thÓ
(3) Thu thËp tÊt c¶ çc yÕu tè
(4) Thu thËp çc d÷ liÖu
(5) Xem xÐt nghiªn cøu theo thêi gian
1
(6) Ph¸t hiÖn çc yÕu tè xÊu.
4.1.4. VÝ dô biÓu ®å nh©n qu¶
H×nh 4.3 minh ho¹ m« h×nh nh©n qu¶ ¸p dông cho ph©n tÝch nguyªn nh©n
khuyÕt tËt vÒ h×nh d¹ng cña s¶n phÈm nhùa.
§iÒu kiÖn ®· ®
Khu«n
îc thiÕt lËp
mÉu Lç th«ng khÝ NhiÖt ®é thÊp
NhiÖt ®é xy lanh
Sù ®Èy ga
Thêi gian ¸p lùc
§êng kÝnh èng §iÒu chØnh
Sù bµo mßn
ThiÕt kÕ Tiªm ¸p lùc ngîc l¹i
l¹nh Cæng
Sù c©n §o lêng
H×nh d¹ng b»ng ThiÕt kÕ dßng ch¶y
C©n b»ng dßng ch¶y Dßng ch¶y

KhuyÕt tËt
Sù h×nh d¹ng
Mòi tiªm Lß nung gÆm NhiÖt ®é Thêi gian
mßn ¸p lùc
Lµm
Xy lanh kh« §é nhít
PÝt t«ng Ga
Nhùa Khãi lîng khÝ BiÕn

rß Háng b¬m
Chèng xoay Bét ®éng l«
Hh¹i thuèc
DÇu §é tan Khãi lîng
Thuèc ch¶y ph©n tö
Xoay viªn
Mßn çc bé phËn ¸p lùc
dÇu
Níc b¾n Líp díi §é th«
ra
M¸y lµm khu«n Nguyªn vËt liÖu
H×nh 4-3: BiÓu ®å nh©n qu¶ vÒ khuyÕt tËt h×nh d¹ng cña khu«n ®óc
2
4.2. BiÓu ®å c©y
4.2.1. Kh¸i niÖm
Çc biÓu ®å c©y, cßn ®îc biÕt nh lµ çc biÓu ®å hÖ thèng, lµ sù øng dông cña
ph¬ng ph¸p ®îc ph¸t triÓn ®Ó ph©n tÝch chøc n¨ng vÒ gi¸ trÞ cña c«ng viÖc. Ph-
¬ng ph¸p nµy b¾t ®Çu b»ng viÖc thiÕt lËp mét môc tiªu (chØ tiªu, môc ®Ých, hay
kÕt qu¶) vµ thùc hiÖn çc chiÕn lîc ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu ®ã, nã ®îc minh ho¹ theo
biÓu ®å sau:
Môc tiªu ChiÕn lîc
H×nh 4-5 : ChiÕn lîc chÝnh lµ môc tiªu tiÕp theo
X©y dùng biÓu ®å c©y ®em l¹i çc híng dÉn cô thÓ cho viÖc gi¶i quyÕt mét vÊn
®Ò. Çc biÓu ®å c©y ®îc ph©n lo¹i theo viÖc triÓn khai chiÕn lîc hoÆc triÓn
khai tõng phÇn, phô thuéc vµo môc ®Ých sö dông.
4.2.2. X©y dùng biÓu ®å c©y

Qu¸ tr×nh x©y dùng biÓu ®å c©y ®îc thùc hiÖn theo çc bíc sau
Bíc 1: ViÕt chñ ®Ò cña biÓu ®å quan hÖ (hoÆc bÊt kú vÊn ®Ò kh¸c cÇn
®îc gi¶i quyÕt) b»ng mµu ®á trªn mét thÎ hoÆc nh·n dÝnh, tr×nh bµy
nã nh mét môc tiªu cô thÓ hoÆc môc tiªu b»ng sè. ThÎ nµy ®îc gäi lµ
thÎ môc tiªu.
Bíc 2: X¸c ®Þnh vµ liÖt kª çc trë ng¹i cã ¶nh hëng ®Õn viÖc ®¹t ®îc môc
tiªu ®Ò ra.
Bíc 3: Th¶o luËn çc biÖn ph¸p tøc thêi ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu sau ®ã thu hÑp
xuèng cßn tõ hai ®Õn bèn biÖn ph¸p vµ viÕt ra çc thÎ riªng biÖt b»ng
mùc ®en. ChiÕn lîc møc ®Çu tiªn ®îc gäi lµ biÖn ph¸p cÊp ®Çu tiªn.
Bíc 4: §Æt thÎ ghi môc tiªu vµo gi÷a mÐp c¹nh tr¸i cña tê giÊy réng vµ s¾p
xÕp çc thÎ biÖn ph¸p cÊp ®Çu tiªn bªn ph¶i cña nã. VÏ çc ®êng bót
ch× nèi thÎ môc tiªu vµ thÎ biÖn ph¸p cÊp ®Çu tiªn.
2
Bíc 5: Xem thÎ biÖn ph¸p cÊp ®Çu tiªn nµy lµ thÎ môc tiªu vµ tiÕp tôc t×m
çc chiÕn lîc kh¸c nhau ®Ó ®¹t môc tiªu nµy - ®©y gäi lµ biÖn ph¸p
cÊp thø 2 - vµ xÕp çc biÖn ph¸p nµy vÒ bªn ph¶i cña thÎ biÖn ph¸p
cÊp ®Çu tiªn. T¬ng tù, vÏ çc ®êng nèi b»ng bót ch×.
Bíc 6: TiÕp tôc th¶o luËn nhãm ®Ó më réng biÓu ®å theo çch nµy cho ®Õn
møc 4.
Bíc 7: Khi ®· x©y dùng biÓu ®å ®Õn møc 4, xem xÐt çc tÇng biÖn ph¸p
theo c¶ hai phÝa (tõ môc tiªu tíi biÖn ph¸p vµ tõ biÖn ph¸p tíi môc tiªu)
Thªm çc thÎ míi nÕu cÇn thiÕt.
Bíc 8: D¸n çc thÎ nµy vµo tê giÊy, vÏ b»ng mùc çc ®êng kÕt nèi vµ ghi l¹i
chñ ®Ò, tªn çc thµnh viªn nhãm vµ çc th«ng tin cÇn thiÕt kh¸c.
4.2.3. Sö dông biÓu ®å c©y
Çc lîi thÕ chÝnh cña biÓu ®å c©y bao gåm:
- Chóng ®a ra mét hÖ thèng chiÕn lîc ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt mét vÊn ®Ò
hoÆc çc ph¬ng ph¸p ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu.
- T¹o thuËn lîi cho viÖc nhÊt trÝ gi÷a çc thµnh viªn trong nhãm
- Do biÓu ®å c©y x¸c ®Þnh vµ thÓ hiÖn râ rµng çc chiÕn lîc gi¶i quyÕt vÊn
®Ò nªn chóng lµ c«ng cô cã tÝnh thuyÕt phôc cao
4.2.3.1. D¹ng ph¸t triÓn chiÕn lîc (thêng ®îc sö dông)
Khi môc tiªu lµ c¶i tiÕn chÊt lîng, çc chiÕn lîc ®îc sö dông ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu
®ã (gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò) kh«ng ®îc dÉn ®Õn viÖc chi phÝ cao h¬n,
ph¬ng ph¸p lµm viÖc kh«ng an toµn hoÆc n¨ng suÊt thÊp h¬n. H×nh 4-5 m« t¶ çc
thñ tôc ®Ó x©y dùng biÓu ®å c©y vÒ triÓn khai chiÕn lîc trong ®ã ®a ra çc
biÖn ph¸p ®Ó ®¹t ®îc môc tiªu theo 4 møc ®é.
4.2.3.2. D¹ng ph¸t triÓn thµnh phÇn (nh©n qu¶)
BiÓu ®å nh©n qu¶ còng cã thÓ ®îc x©y dùng theo bè côc cña biÓu ®å c©y. Nã
rÊt cã Ých trong trêng hîp cã mét sè lîng lín çc nguyªn nh©n, bëi v× çc nguyªn
nh©n gèc rÔ thêng xuÊt hiÖn cã trËt tù trong mét cét thay v× n»m r¶i r¸c trªn trang
giÊy. §iÒu nµy cho phÐp ®a ra çc chiÕn lîc nh»m lo¹i trõ çc nguyªn nh©n ®îc
chØ ra trong cét
BiÓu ®å nh©n qu¶ trong h×nh 4.3 cã thÓ chuyÓn thµnh bè côc cña biÓu ®å c©y
nh trong h×nh 4.4 díi ®©y.
2
Khèi lîng
ph©n tö
BiÕn ®éng l« §é tan ch¶y
§é nhít
Nguyªn vËt
liÖu
DÇu
Lµm kh«
Hh¹i
Xoay
Níc b¾nra
Lß nung
Xy lanh
Nhùa rß
M¸y lµm
khu«n
PÝt t«ng
Mßn çc bé
phËn
B¬m ¸p lùc dÇu
KhuyÕt tËt
h×nh d¹ng Hán b¬m
§o lêngra
NhiÖt ®é thÊp
NhiÖt ®é xy
§iÒu kiÖn ®· lanhra
®îc thiÕt lËp
§iÒu chØnh
Thêi gian
B¬m nhùa
¸p lùc
Sù bµo mßn
Sù ®Èy ga
Lç th«ng
khÝ
§êng kÝnh
èng
ThiÕt kÕ
H×nh d¹ng
l¹nh
Khu«n mÉu
Sù c©n b»ng
ThiÕt kÕ
dßng chy
C©n b»ng
dßng ch¶y
H×nh 4.4 : ¸p dông biÓu ®å c©y ®Ó ph©n tÝch nguyªn nh©n khuyÕt tËt s¶n
phÈm nhùa
2
5. BiÓu ®å ma trËn
5.1. Kh¸i niÖm
BiÓu ®å ma trËn cã thÓ ®îc sö dông ®Ó ph©n tÝch ®¸nh gi¸ çc biÖn ph¸p
cã ®îc tõ biÓu ®å c©y hoÆc biÓu ®å nh©n qu¶ vµ ®Ó ®¸nh gi¸ møc ®é u
tiªncña çc gi¶i ph¸p. BiÓu ®å ma trËn cã thÓ sö dông ®Ó triÓn khai chÊt l -
îng - ®iÒu tra mèi t¬ng quan gi÷a çc yªu cÇu cña s¶n phÈm hoÆc dÞch vô
cña kh¸ch hµng vµ çc ®Æc trng kiÓm so¸t qu¸ tr×nh cã liªn quan.
5.2. Sö dông biÓu ®å ma trËn ®Ó ®¸nh gi¸ chiÕn lîc vµ ph©n c«ng
tr¸ch nhiÖm.
NÕu biÓu ®å c©y ®îc tr×nh bµy trong phÇn tríc ®îc x©y dùng tíi
møc thø 4 hoÆc thËm chÝ tíi møc 5, th× chóng ta sÏ x¸c ®Þnh ®îc rÊt nhiÒu
gi¶i ph¸p cô thÓ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Tuy nhiªn, kh«ng cÇn thiÕt ph¶i
thùc hiÖn cïng mét lóc tÊt c¶ çc gi¶i ph¸p nµy. Mét sè gi¶i ph¸p cha cÇn u
tiªn vµ cã thÓ ®Ó sau. §ång thêi còng cÇn x¸c ®Þnh ngêi cã tr¸ch nhiÖm
thùc hiÖn çc chiÕn lîc nµy. Quy tr×nh x©y dùng biÓu ®å ma trËn lo¹i nµy
®îc tr×nh bµy díi ®©y:
Bíc 1: ViÕt çc biÖn ph¸p ë møc cuèi cïng tõ biÓu ®å c©y (çc biÖn
ph¸p ë møc 4) vµo mÐp bªn tr¸i cña tê giÊy vµ nã sÏ t¹o nªn trôc
tung cña biÓu ®å ma trËn.
Bíc 2: ViÕt çc néi dung ®¸nh gi¸, tÝnh hiÖu qu¶, tÝnh thùc thi vµ ®a
lªn trôc hoµnh. Chia nhãm nµy thµnh ba cét ®¸nh gi¸.
Bíc 3: Xem xÐt çc biÖn ph¸p møc ë møc cuèi cïng ®Ó x¸c ®Þnh çc
®¬n vÞ tæ chøc thùc hiÖn vµ viÕt tªn cña chóng däc theo trôc
hoµnh bªn c¹nh çc néi dung ®¸nh gi¸. Gäi cét nµy lµ cét tr¸ch
nhiÖm.
Bíc 4: ViÕt ghi chó vµo phÇn cuèi bªn ph¶i cña trôc hoµnh.
Bíc 5: VÏ çc ®êng trôc hoµnh vµ trôc tung cña ma trËn.
Bíc 6: KiÓm tra tõng « cña ma trËn vµ vÏ çc biÓu tîng phï hîp theo danh
môc sau:
HiÖu qu¶: O: Tèt; : Kh¸ : Kh«ng
N¨ng lùc thùc tÕ O: Tèt; : Kh¸; : Kh«ng
2
Bíc 7: X¸c ®Þnh çch tÝnh ®iÓm cho mçi biÓu tîng (xem ghi chó t¹i gãc
trªn bªn ph¶i cña h×nh 4), hÖ sè träng lîng cña mçi cét, tÝnh tæng
®Ióm vµ vµ ghi ®iÓm lªn cét
Bíc 8: KiÓm tra çc « díi cét tr¸ch nhiÖm vµ vÏ vßng trßn ®óp ®Ó x¸c
®Þnh tr¸ch nhiÖm chÝnh vµ vßng trßn ®¬n x¸c ®Þnh tr¸ch
nhiÖm thø yÕu.
Bíc 9: Ghi çc ghi chó víi çc ng«n ng÷ ®Æc biÖt
Bíc 10: Ghi ý nghÜa çc biÓu tîng sö dông vµ çc th«ng tin cÇn thiÕt
kh¸c.
TÝnh ®iÓm Tr¸ch nhiÖm

=3 = 2  Tr¸ch nhiÖm
X=1 chÝnh
 Tr¸ch nhiÖm phô
§¸nh gi¸ Tr¸ch nhiÖm Ghi chó

BiÖn TÝn HiÖ XÕ Ph©n Ph©n Ph©n Ph©n KCS
ph¸p h u p xëng xëng B xëng c xëng
møc hiÖu qu¶ lo¹i A D
cuèi tõ lùc KT
biÓu (1) (2)
®å c©y
A   9   
B   7   Tæ chøc lÇn/
th¸ng
C   8   Mäi buæi s¸ng
D   7 
E   6  
H×nh 5.1 BiÓu ®å Ma trËn d¹ng L ®Ó ®¸nh gi¸ chiÕn lưîc vµ ph©n c«ng thùc
hiÖn
5.3. Sö dông biÓu ®å ma trËn ®Ó chØ râ hiÖn tưîng, nguyªn nh©n vµ

çc biÖn ph¸p kh¾c phôc.
BiÓu ®å ma trËn còng cã thÓ ®îc sö dông ®Ó chØ râ mèi t¬ng quan
gi÷a çc nhãm yÕu tè cã mèi quan hÖ víi nhau, çc nguyªn nh©n vµ çc biÖn
ph¸p kh¸c phôc. BiÓu ®å ma trËn d¹ng T lµ d¹ng biÓu ®å tèt nhÊt sö dông
cho môc ®Ých nµy. Quy tr×nh lËp biÓu ®å lo¹i nµy ®îc tr×nh bµy díi ®©y.
2
Bíc 1: ViÕt nguyªn nh©n gèc tõ biÓu ®å quan hÖ lªn mét nh·n dÝnh.
§©y lµ çc yÕu tè sö dông cho biÓu ®å ma trËn d¹ng T.
Bíc 2: Xem xÐt çc nguyªn nh©n møc cuèi cïng tõ biÓu ®å quan hÖ, x¸c
®Þnh nh÷ng nguyªn nh©n cÇn lo¹i bá vµ viÕt lªn nh·n dÝnh. §©y
lµ çc nguyªn nh©n ®èi víi biÓu ®å ma trËn h×nh T.
Bíc 3: LÊy çc biÖn ph¸p ë møc cuèi cïng trªn biÓu ®å c©y vµ viÕt lªn
nh·n dÝnh, ®©y lµ çc biÖn ph¸p kh¾c phôc cña biÓu ®å ma
trËn h×nh T.
Bíc 4: VÏ trôc tung vµ trôc hoµnh trªn tê giÊy réng nh h×nh 5.
Bíc 5: §Æt çc hiÖn tîng lªn trªn cïng cña trôc tung, biÖn ph¸p kh¾c phôc
vµo phÇn díi cña trôc tung vµ trôc hoµnh lµ nguyªn nh©n.
Bíc 6: S¾p xÕp çc nh·n hiÖn tîng nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p kh¾c
phôc däc theo trôc t¬ng øng.
Bíc 7: Xem xÐt çc nh·n hiÖn tîng, nguyªn nh©n vµ biÖn ph¸p kh¾c
phôc vµ s¾p xÕp l¹i chóng theo thø tù quan träng, tÇn suÊt xÈy
ra hoÆc theo tiªu chÝ kh¸c, sau ®ã d¸n vµo tê giÊy.
Bíc 8: Trong bíc nµy sö dông çc biÓu tîng chØ ra díi ®©y ®Ó nªu râ
møc ®é quan hÖ t¹i mçi « cña ma trËn.
 Cã quan hÖ chÆt chÏ
O Cã quan hÖ
 Cã thÓ cã quan hÖ
(¤ tr¾ng) Kh«ng quan hÖ
Bíc 9: Xem xÐt tõng hiÖn tîng, vÏ çc biÓu tîng phï hîp t¹i mçi « víi mçi
nguyªn nh©n. Thùc hiÖn ®iÒu nµy cho tÊt c¶ çc « nguyªn nh©n
- hiÖn tîng.
2
Bíc 10: T¬ng tù, xem xÐt tõng nguyªn nh©n vµ vÏ bót ch× çc biÓu tîng
phï hîp t¹i çc « víi biÖn ph¸p kh¾c phôc. Thùc hiÖn ®iÒu nµy
cho tÊt c¶ çc « nguyªn nh©n - biÖn ph¸p kh¾c phôc.
Bíc 11: Xem xÐt tõng biÖn ph¸p kh¾c phôc vµ kiÓm tra çc biÓu tîng
trªn çc « víi tõng nguyªn nh©n, thay ®æi biÓu tîng nÕu cÇn
thiÕt. TiÕn hµnh t¬ng tù cho çc cÆp nguyªn nh©n - hiÖn tîng.
Bíc 12: VÏ b»ng mùc çc biÓu tîng vµ ghi chñ ®Ò, tªn çc thµnh viªn nhãm vµ
çc th«ng tin kh¸c.
HiÖn tîng 1
HiÖn tîng n
HiÖn tîng
NN m
NN 1
Nguyªn
“
“
nh©n
BiÖn ph¸p
kh¾c phôc
BP 1
“
“
“
“
“
“
“
“
BP a
Chñ ®ÒNgµy§Þa ®iÓmÇc thµnh viªn

Ghi chó: Quan hÖ chÆt chÏ
Cã quan hÖ
Cã thÓ cã quan hÖ
H×nh 52: BiÓu ®å ma trËn h×nh T ®Ó chØ râ hiÖn tîng, nguyªn
nh©n vµ
biÖn ph¸p kh¾c phôc
2
2
6. BiÓu ®å ph©n bè
6.1. Çc kh¸i niÖm thèng kª

6.1.1. Sù biÕn ®éng vµ ph©n bè
NÕu chóng ta cã thÓ thu thËp d÷ liÖu tõ mét qu¸ tr×nh mµ trong qu¸ tr×nh ®ã tÊt
c¶ çc yÕu tè (con ngêi, m¸y mãc, nguyªn vËt liÖu vµ ph¬ng ph¸p) ®Òu kh«ng thay
®æi (bÊt biÕn), th× tÊt c¶ çc d÷ liÖu chóng ta thu ®îc sÏ cã cïng gi¸ trÞ. Tuy
nhiªn, trong thùc tÕ, kh«ng thÓ duy tr× tÊt c¶ çc yÕu tè nµy ë tr¹ng th¸i bÊt biÕn
trong mäi lóc. Nãi ®óng ra, thËm trÝ cã mét vµi yÕu tè, chóng ta gi¶ thiÕt, cã tr¹ng
th¸i bÊt biÕn nhng kh«ng ph¶i bÊt biÕn mét çc hoµn toµn. Nã ch¾c ch¾n sÏ x¶y
ra sù biÕn ®éng ®èi víi çc gi¸ trÞ cña d÷ liÖu thu ®îc. Gi¸ trÞ cña d÷ liÖu kh«ng
sÏ kh«ng gièng nhau trong mäi lóc, tuy nhiªn ®iÒu nµy kh«ng cã nghÜa r»ng chóng
®îc x¸c ®Þnh theo ph¬ng ph¸p bõa b·i. MÆc dï çc gi¸ trÞ thay ®æi trong mäi lóc,
chóng vÉn ®îc qu¶n lý theo nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh, vµ t×nh huèng nµy ®a ®Õn
viÖc çc d÷ liÖu ®îc ph©n bè theo sù ph©n bè nhÊt ®Þnh.
6.1.2. Tæng thÓ vµ mÉu
Tæng thÓ
 Mét nhãm thùc thÓ cã çc ®Æc tÝnh cÇn ®iÒu tra hoÆc nghiªn cøu.
 Mét nhãm çc thùc thÓ lµ ®èi tîng cña çc hµnh ®éng ®îc thùc hiÖn dùa
trªn çc mÉu. (JIS Z 8101- ViÖn tiªu chuÈn NhËt)
VÝ dô: Trong s¶n xuÊt chi tiÕt « t« mang nh·n hiÖu X120, tÊt c¶ çc chi tiÕt
mang nh·n hiÖu X 120 ®îc t¹o ra lµ mét tæng thÓ
MÉu
Mét phÇn cña tæng thÓ ®îc lùa chän ®Ó nghiªn cøu çc ®Æc tÝnh cña nã
(JIS Z 8101)
VÝ dô: Khi kiÓm tra chÊt lîng chi tiÕt X120 nãi trªn, mçi ngµy cã 10 chi
tiÕt ®îc lÊy ra ®Ó ph©n tÝch, ®o lêng çc ®Æc tÝnh vÒ ho¸, lý…§©y lµ
mÉu cña tæng thÓ çc s¶n phÈm t¹o ra
Tæng thÓ lµ ®èi tîng cña çc hµnh ®éng cÇn thùc hiÖn, dùa trªn çc th«ng tin dùa
trªn çc d÷ liÖu. Lu«n lu«n nhí r»ng nh÷ng g× thu ®îc tõ çc d÷ liÖu nµy chØ giíi
h¹n ®èi víi tæng thÓ nµy.
§èi víi kiÓm so¸t chÊt lîng, chóng ta cè g¾ng nhËn biÕt thùc tÕ th«ng qua thu thËp
d÷ liÖu vµ cã çc hµnh ®éng cÇn thiÕt dùa trªn thùc tÕ ®ã. Trong viÖc kiÓm tra
2
mÉu, chóng ta lÊy mÉu tõ mét l« s¶n phÈm, tiÕn hµnh çc phÐp ®o ®èi víi mÉu
®ã, vµ sau ®ã quyÕt ®Þnh xem chóng ta cã chÊp nhËn toµn bé l« s¶n phÈm ®ã
hay kh«ng. ë ®©y mèi quan t©m cña chóng ta kh«ng ph¶i lµ viÖc lÊy mÉu mµ lµ
chÊt lîng cña toµn bé l« s¶n phÈm.
6.1.3. Yªu cÇu trong viÖc lÊy mÉu
(1) CÇn lùa chän ph¬ng ph¸p lÊy mÉu phï hîp víi môc ®Ých lÊy mÉu. Ph¬ng ph¸p
lÊy mÉu bao gèm lÊy mÉu ngÉu nhiªn ®¬n gi¶n, lÊy mÉu 2 giai ®o¹n vµ lÊy
mÉu theo ph©n vïng. Sö dông ph¬ng ph¸p lÊy mÉu h÷u Ých ®èi víi môc
®Ých.
(2) §µo t¹o cho nh÷ng ngêi thu thËp d÷ liÖu vÒ viÖc sö dông çc thiÕt bÞ ®o l-
êng, ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®é chÝnh x¸c ®o, ph¬ng ph¸p ®o vµ ph¬ng
ph¸p lµm trßn sè liÖu vµ ph¬ng ph¸p ghi chÐp. X¸c nhËn ®iÒu kiÖn hiÖu
chuÈn vµ ®é chÝnh x¸c ®o.
Bèn qui t¾c lÊy mÉu ngÉu nhiªn
Qui t¾c 1: S¶n phÈm kh«ng ®îc lÊy mÉu bëi nh÷ng c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt
ra chÝnh s¶n phÈm ®ã (phßng ngõa sù lùa chän cã chñ ý).
Qui t¾c 2: LÊy mÉu ph¶i do ngêi cã thÈm quyÒn tiÕn hµnh (lÊy mÉu kh«ng ®îc
kiÓm tra tríc).
Qui t¾c 3: Ngêi thùc hiÖn lÊy mÉu tõ tæng thÓ ph¶i hiÓu râ vÒ ý nghÜa vµ môc
®Ých cña viÖc lÊy mÉu.
Qui t¾c 4: LÊy mÉu ngÉu nhiªn dùa trªn b¶ng sè ngÉu nhiªn, theo thêi gian.
Tæng thÓ MÉu D÷ liÖu
LÊy mÉu §o
tr×nh
Hµnh ®éng ®èi víi Qu¸ MÉu D÷
L
qu¸ tr×nh (KiÓm tr×nh liÖu
«
so¸t qu¸ tr×nh, Ph©n
tÝch qu¸ tr×nh)
Hµnh ®éng
LÊy mÉu
§o
Hµnh ®éng ®èi víi tr×nh D÷
L MÉu
l« (KiÓm tra, íc liÖu
«
tÝnh chÊt lîng s¶n
phÈm)
Hµnh ®éng
3
6.1.4. BiÓu ®å ph©n bè
BiÓu ®å ph©n bè lµ mét d¹ng cña ®å thÞ cét trong ®ã çc yÕu tè biÕn ®éng hay
çc d÷ liÖu ®Æc thï ®îc chia thµnh çc líp hoÆc thµnh çc phÇn vµ ®îc diÔn t¶
nh çc cét víi kho¶ng çch líp ®îc biÓu thÞ qua ®êng ®¸y vµ tÇn suÊt biÓu thÞ
qua chiÒu cao.
6.1.5. Çc th«ng sè thèng kª
a) Çc th«ng sè cña ph©n bè tæng thÓ

 Trung b×nh cña tæng thÓ:  = E (X)
 §é lÖch chuÈn cña tæng thÓ: 
Trªn thùc tÕ thëng kh«ng thÓ x¸c ®Þnh çc gi¸ trÞ  vµ  vµ trªn v× kh«ng thÓ ®o
lêng toµn bé tæng thÓ. Trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, thêng lÊy mÉu, ®o lêng vµ x¸c
®Þnh çc ®Æc tÝnh chÊt lîng cña mÉu, x¸c ®Þnh çc th«ng sè thèng kª cña mÉu
vµ coi çc gi¸ trÞ ®ã ®¹i diÖn (b»ng) çc th«ng sè thèng kª cña tæng thÓ
b) Çc th«ng sè cña ph©n bè mÉu
 Gi¸ trÞ trung b×nh :
Tæng n gi¸ trÞ ®o chia cho n ®îc gäi lµ gi¸ trÞ trung b×nh (gi¸ trÞ trung b×nh sè
häc) vµ ®îc ký hiÖu b»ng ch÷
Trong ®ã x1, x2, ... xn lµ çc gi¸ trÞ ®o ®îc vµ n lµ sè çc gi¸ trÞ ®o ®îc. Gi¸ trÞ
®îc coi lµ ®¹i diÖn (b»ng)  cña tæng thÓ
 §é réng (R)
Kho¶ng chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ lín nhÊt (Xmax) vµ gi¸ trÞ nhá nhÊt (Xmin) cña çc
d÷ liÖu ®îc gäi lµ ®é réng vµ ký hiÖu lµ R
R = Xmax - Xmin
§é réng kh«ng bao giê cã gi¸ trÞ ©m
R0
 §é lÖch chuÈn (s): §é lÖch chuÈn (s) cña mÉu ®îc coi lµ ®¹i diÖn (b»ng) ®ä
lÖch chuÈn  cña tæng thÓ
3
s ®îc tÝnh theo c«ng thøc:
s=
Trong ®ã V lµ ph¬ng sai
 Ph¬ng sai V: V ®îc tÝnh theo c«ng thøc
Trong ®ã S lµ tæng çc b×nh ph¬ng vµ gi¸ trÞ (n –1) gäi lµ bËc tù do. n lµ sè çc
gi¸ trÞ x ®o ®îc
 Tæng çc b×nh ph¬ng (S)
Tæng çc b×nh ph¬ng cña çc hiÖu çc gi¸ trÞ riªng vµ gi¸ trÞ trung b×nh ®îc gäi lµ
tæng çc b×nh ph¬ng vµ ®îc ký hiÖu lµ S
S = (x1 - )2 + (x2 - )2 + ... + (xn - )2

=  (xi - )2 C«ng thøc ®Þnh nghÜa
=  xi2 - C«ng thøc tÝnh to¸n
Trong ®ã ®îc gäi lµ gi¸ trÞ hiÖu chØnh (CT)
V× tæng çc b×nh ph¬ng vµ ph¬ng sai cã quan hÖ víi b×nh ph¬ng çc gi¸ trÞ ®o
®îc nªn ta kh«ng thÓ so s¸nh çc gi¸ trÞ dùa trªn tõng ®¬n vÞ ®o. §é lÖch chuÈn
kh«ng cã sù trë ng¹i nµy nªn cã thÓ sö dông çc ®¬n vÞ ®o
c) ChØ sè n¨ng lùc qu¸ tr×nh
Trêng hîp giíi h¹n hai phÝa: Tiªu chuÈn cho s¶n phÈm cã hai giíi h¹n trªn vµ giíi h¹n
díi:
Cp = Trong ®ã: Su lµ giíi h¹n tiªu chuÈn trªn

Sl lµ giíi h¹n tiªu chuÈn díi
Chó ý :
Trong trêng hîp lÖch t©m ( rÊt chªnh lÖch víi (Su+Sl)/2), hÖ sè n¨ng lùc qu¸
tr×nh ®îc tÝnh theo Cpk
Cpk = min (Cpu, Cpl)
3
Trong ®ã Cpu vµ Cpl ®îc tÝnh theo c«ng thøc sau
Cpu =
Cpl =
Trêng hîp giíi h¹n 1 phÝa: Tiªu chuÈn s¶n phÈm chØ cã giíi h¹n trªn Su hoÆc giíi
h¹n díi Sl
HÖ sè n¨ng lùc ®îc tÝnh theo çc c«ng thøc sau
Cp = (Trong trêng hîp giíi h¹n trªn)
HoÆc Cp = (Trong trêng hîp giíi h¹n díi)
6.2. X©y dùng biÓu ®å ph©n bè
Qu¸ tr×nh x©y dùng biÓu ®å ph©n bè bao gåm :

 ThiÕt lËp b¶ng tÇn suÊt
 VÏ biÓu ®å
6.2.1. ThiÕt lËp b¶ng tÇn suÊt

Bíc-1 TÝnh ®é réng (R)
 T×m ra gi¸ trÞ lín nhÊt vµ gi¸ trÞ nhá nhÊt cña çc gi¸ trÞ quan s¸t ® îc vµ tÝnh
R.
R=(gi¸ trÞ lín nhÊt quan s¸t ®îc) - (gi¸ trÞ nhá nhÊt quan s¸t ®îc)
 Cã thÓ dÔ dµng t×m ra gi¸ trÞ lín nhÊt hay gi¸ trÞ nhá nhÊt qua çch sau:
Chän çc gi¸ trÞ lín nhÊt vµ nhá nhÊt tõ mçi dßng cña b¶ng çc gi¸ trÞ quan s¸t ®îc,
sau ®ã lÊy gi¸ trÞ lín nhÊt trong çc gi¸ trÞ lín nhÊt vµ lÊy gi¸ trÞ nhá nhÊt trong
çc gi¸ trÞ nhá nhÊt. §ã lµ gi¸ trÞ lín nhÊt vµ nhá nhÊt cña toµn bé çc gi¸ trÞ quan
s¸t ®îc.
Bíc-2 X¸c ®Þnh ®é réng líp

 §é réng cña líp ®îc x¸c ®Þnh sao cho ®é réng R, bao gåm çc gi¸ trÞ lín nhÊt vµ
nhá nhÊt, ®îc chia thµnh çc kho¶ng cã ®é réng b»ng nhau. §Ó cã ®îc ®é réng
3
çc kho¶ng b»ng nhau, chia R cho 1, 2 hoÆc 5 (hoÆc 10, 20, 50, 0.2, 0.5...) ®Ó
thu ®îc tõ 5 - 20 kho¶ng cã ®é réng b»ng nhau. Cã 2 kh¶ n¨ng, sö dông kho¶ng
hÑp h¬n nÕu sè lîng çc gi¸ trÞ ®o lín h¬n hoÆc b»ng 100. NÕu gi¸ trÞ nµy
nhá h¬n hoÆc b»ng 99 th× sö dông kho¶ng réng h¬n.
 Sè líp: Sè líp lµ bao nhiªu th× thÝch hîp?
Mét sè chØ dÉn rÊt dÔ nhí. Sè líp thêng xÊp xØ b»ng c¨n bËc 2 cña sè d÷ liÖu, vµ
cã çc ®iÒu chØnh ®Ó quyÕt ®Þnh ®é réng thÝch hîp. K cã thÓ lÊy theo b¶ng díi
®©y:
Sè d÷ liÖu (n) Sè nhãm (k)

50 -100 6 – 10
100 - 250 7 – 12
250 - 10 –20
HoÆc tÝnh theo c«ng thøc

K=
Tríc tiªn, tèt nhÊt h·y quyÕt ®Þnh ®é réng líp lµ 1, 2, 5, vµ sau ®ã ®iÒu
chØnh sè líp cho gÇn b»ng víi K =
 §é réng líp
RÊt hîp lý khi ®é réng líp cã thÓ ®îc quyÕt ®Þnh b»ng çc con sè ®¬n gi¶n nh
1, 2 hay 5 (chóng ta sö dông hÖ thËp ph©n) vµ sè líp ph¶i ®îc ®iÒu chØnh.
h = (gi¸ trÞ lín nhÊt - gi¸ trÞ nhá nhÊt)/ K
 Gi¸ trÞ ®¹i diÖn cña líp
Gi¸ trÞ ®¹i diÖn cña líp lµ ®iÓm gi÷a cña mçi líp, thËm chÝ c¶ khi ®iÓm
gi÷a nµy kh«ng trßn sè. Gi¸ trÞ ph©n sè kh«ng g©y trë ng¹i lín nhng nÕu lµ sè
trßn th× dÔ hiÓu h¬n.
Bíc-3
ChuÈn bÞ b¶ng tÇn suÊt, trong ®ã gåm çc líp, ®iÓm gi÷a, ®¸nh dÊu tÇn suÊt,
tÇn suÊt, vv...
Bíc –4
X¸c ®Þnh biªn vµ ®é réng cña çc líp sao cho chóng bao gåm çc gi¸ trÞ lín nhÊt vµ
nhá nhÊt, viÕt vµo b¶ng tÇn suÊt
3
§Çu tiªn, chän biªn díi cña líp ®Çu tiªn vµ céng thªm ®é réng cña mét líp ®Ó x¸c
®Þnh ®îc ®êng biªn gi÷a líp thø nhÊt vµ líp thø 2. Khi thùc hiÖn viÖc nµy, ®¶m
b¶o r»ng líp thø nhÊt cã chøa gi¸ trÞ nhá nhÊt. TiÕp tôc nh trªn ta ®îc líp cuèi cïng,
®¶m b¶o r»ng líp cuèi chøa gi¸ trÞ lín nhÊt.
Bíc-5
TÝnh ®iÓm gi÷a cña çc líp theo ph¬ng tr×nh sau, tÝnh ®iÓm gi÷a cña líp vµ
viÕt díi b¶ng tÇn suÊt.
 §iÓm gi÷a cña líp thø nhÊt
= (Tæng cña biªn trªn vµ biªn díi cña líp thø nhÊt) ÷ 2
 §iÓm gi÷a cña líp thø 2
= (Tæng cña biªn trªn vµ biªn díi cña líp thø 2) ÷ 2
Vµ tiÕp tôc tÝnh theo nh vËy
§iÓm gi÷a cña líp thø 2, thø 3 ... cã thÓ tÝnh theo çch sau
= (§iÓm gi÷a cña líp thø nhÊt) + (®é réng cña líp)
= (§iÓm gi÷a cña líp thø 2) + (®é réng cña líp)
Vµ tiÕp tôc tÝnh theo nh vËy
Bíc-6 X¸c ®Þnh tÇn suÊt

§äc çc gi¸ trÞ nhËn ®îc vµ ghi tÇn suÊt vµo mçi líp sö dông çc ký hiÖu.
TÇn suÊt: 1 2 3 4 5 6
Ký hiÖu: I II III IIII IIIII IIIII I
6.2.2. VÏ biÓu ®å ph©n bè

Bíc-1
Trªn tê giÊy vu«ng, ®¸nh dÊu trôc n»m ngang theo mét tû lÖ. Tû lÖ kh«ng nªn dùa
vµo ®é réng cña líp mµ tèt h¬n dùa trªn ®¬n vÞ ®o cña sè liÖu. VÝ dô 10 gam t-
¬ng ®¬ng víi 10 mm
§iÒu nµy t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi khi so s¸nh çc biÓu ®å ph©n bè cïng biÓu diÔn
çc yÕu tè vµ ®Æc trng gièng nhau còng nh çc yªu cÇu kü thuËt. Trªn trôc n»m
ngang lÊy mét kho¶ng b»ng ®é réng cña líp vÒ mçi phÝa cña líp thø nhÊtvµ çc
líp cuèi cïng.
3
Bíc-2
§¸nh dÊu trôc tung bªn tay tr¸i theo tû lÖ tÇn suÊt, vµ nÕu cÇn thiÕt vÏ trôc tung
bªn tay ph¶i theo tû lÖ tÇn suÊt t¬ng ®èi. ChiÒu cao cña líp cã tÇn suÊt lín nhÊt
nªn gÊp 0,5 ®Õn 2 lÇn kho¶ng çch gi÷a gi¸ trÞ lín nhÊt trªn trôc hoµnh.
Bíc-3
§¸nh dÊu tû lÖ trôc ngang víi çc gi¸ trÞ biªn cña líp.
Bíc-4
Sö dông ®é réng líp nh mét ®êng c¬ b¶n, vÏ h×nh ch÷ nhËt víi ®é cao t¬ng øng víi
tÇn suÊt trong líp.
Bíc-5
VÏ mét ®êng th¼ng trªn biÓu ®å ph©n bè ®Ó biÓu thÞ gi¸ trÞ trung b×nh, vµ
®ång thêi còng vÏ mét ®êng th¼ng ®Ó chØ ra giíi h¹n kü thuËt, nÕu cã.
Bíc-6
T¹i chç trèng cña biÓu ®å, ghi chó th«ng tin vÒ çc d÷ liÖu cña biÓu ®å (giai ®o¹n
thu thËp d÷ liÖu...), sè d÷ liÖu n, gi¸ trÞ trung b×nh, ®é lÖch chuÈn.
6.2.3. VÝ dô vÒ vÏ biÓu ®å ph©n bè
Trong mét ph©n xëng s¶n xuÊt trôc xe ®¹p, sau mçi ca s¶n xuÊt, 10 mÉu s¶n phÈm
sÏ ®îc lÊy ra ®Ó ®o kÝch thíc nh»m ®¸nh gi¸ chÊt lîng qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. D÷
liÖu ®o ®îc sau 3 ngµy (9 ca s¶n xuÊt ®îc tr×nh bµy trong b¶ng 6.1). VÏ biÓu ®å
ph©n bè cho çc d÷ liÖu nµy. Tiªu chuÈn kiÓm tra kÝch thíc trôc lµ (2.52  0.02)
Bíc 1 : TÝnh ®é réng
B¶ng 6-1: B¶ng tÝnh ®é réng (Sè liÖu vÒ kÝch thíc s¶n phÈm)
Sè Çc kÕt qu¶ cña phÐp ®o Max Min

mÉu
1-10 2.510 2.517 2.522 2.522 2.510 2.511 2.519 2.532 2.543 2.525 2.543 2.510
11-20 2.527 2.536 2.506 2.541 2.512 2.515 2.521 2.536 2.529 2.524 2.541 2.506
3
21-30 2.529 2.523 2.523 2.523 2.519 2.528 2.543 2.538 2.518 2.534 2.543 2.518
Sè Çc kÕt qu¶ cña phÐp ®o Max Min

mÉu
31-40 2.520 2.514 2.512 2.534 2.526 2.530 2.532 2.526 2.523 2.520 2.534 2.512
41-50 2.535 2.523 2.526 2.525 2.532 2.522 2.503 2.530 2.522 2.514 2.535 2.503
51-60 2.533 2.510 2.542 2.524 2.530 2.521 2.522 2.535 2.540 2.528 2.542 2.510
61-70 2.525 2.515 2.520 2.519 2.526 2.527 2.522 2.542 2.540 2.528 2.542 2.515
71-80 2.531 2.545 2.524 2.522 2.520 2.519 2.519 2.529 2.522 2.513 2.545 2.513
81-90 2.518 2.527 2.511 2.519 2.531 2.527 2.529 2.528 2.519 2.521 2.531 2.511
Gi¸ trÞ lín nhÊt (nhá nhÊt) 2.545 2 .503
§é réng R = 2.545 – 2.503 =0.042

Bíc 2 : TÝnh sè líp vµ ®é réng líp:
Víi n=90, sè líp K = 9 hoÆc 10. LÊy K=9
h= R/K = 0.042/9 = 0.0047 => Lµm trßn h = 0.005
Bíc 3, 4, 5, 6: TÝnh tÇn suÊt

Líp 1: Biªn díi 1 = Xmin - h/2 = 2.503 – 0.005 /2 = 2.5005
Biªn trªn 1 = Biªn díi 1 +h = 2.5005 + 0.005 = 2.5055
§iÓm gi÷a 1 = (Biªn díi 1 + Biªn trªn 1) /2 = 2.503
Líp 2 : Biªn díi 2 = Biªn trªn 1 = 2.5055
TÝnh tiÕp nh vËy vµ ta ®îc kÕt qu¶ trong cét thø 2 vµ 3 b¶ng 4. §Õm sè gi¸ trÞ
trong b¶ng 4.3 n»m trong kho¶ng gi¸ trÞ (2.5005-2.5055) cña líp 1, ta thÊy cã mét
gi¸ trÞ =2.502 thuéc sè mÉu (41-50), ®iÒn gi¸ trÞ nµy vµo cét 4 vµ 5. TiÕp tôc
lµm nh vËy cho çc líp tiÕp theo tõ 2 tíi 9.
B¶ng 6- 2 B¶ng tÇn suÊt
Líp §iÓm gi÷a Ký hiÖu tÇn suÊt TÇn suÊt

1 2.5005-2.5055 2.503 I 1
2 2.5055-2.5105 2.508 IIII 4
3
3 2.5105-2.5155 2.513 IIIII IIII 9
Líp §iÓm gi÷a Ký hiÖu tÇn suÊt TÇn suÊt
4 2.5155-2.5205 2.518 IIIII IIIII IIII 14
5 2.5205-2.5255 2.523 IIIII IIIII IIIII IIIII II 22
6 2.5255-2.5305 2.528 IIIII IIIII IIIII IIII 19
7 2.5305-2.5355 2.533 IIIII IIIII 10
8 2.5355-2.5405 2.538 IIIII 5
9 2.5405-2.5455 2.543 IIIII I 6
Tæng 90
VÏ biÓu ®å ph©n bè vµ tÝnh çc th«ng sè theo c«ng thøc ®· cho:
n = 90
25 SL=2.5 mean = 2.525 S U=2.54
s = 0.00906
Cp = 0.908 (lower)
20 Cp = 0.564 (upper)
Cp = 0.736
Cpk = 0.564
15
TÇn suÊt
TÇn suÊt 10
0
2.5005 2.5105 2.5205 2.5305 2.5405
2.5055 2.5155 2.5255 2.5355 2.5455
§§êêng
ng kÝnh trôc
kÝnh trôc
3
6.3. Ph©n tÝch h×nh d¹ng biÓu ®å ph©n bè
D¹ng H×nh d¸ng Gi¶i thÝch Lu ý
D¹ng chu«ng ë trung t©m tÇn suÊt XuÊt hiÖn khi qu¸ tr×nh
hoÆc chu«ng cao nhÊt, gi¶m dÇn vÒ æn ®Þnh
treo hai phÝa, h×nh d¸ng
(Ph©n bè c©n ®èi.
chuÈn)
D¹ng r¨ng lîc TÇn suÊt ph©n bè XuÊt hiÖn khi ®é réng
kh«ng ®Òu trªn çc cña çc nhãm kh«ng phï
phÇn kh¸c nhau t¹o ra hîp, hoÆc ngêi thu thËp
d¹ng r¨ng lîc d÷ liÖu cã xu híng thiªn
vÞ khi ®äc çc chØ sè
trªn çc dông cô ®o lêng.
D¹ng dèc vÒ Gi¸ trÞ trung b×nh cña XuÊt hiÖn khi d÷ liÖu
bªn ph¶i (bªn biÓu ®å ph©n bè lÖch cña bªn thÊp h¬n bÞ giíi
tr¸i) vÒ bªn tr¸i (bªn ph¶i). h¹n bëi lý thuyÕt hoÆc
V¸ch tr¸i (ph¶i) cña biÓu tiªu chuÈn hay chia
®å ph©n bè dèc h¬n bªn kho¶ng d÷ liÖu mµ
ph¶i (tr¸i). H×nh d¸ng kh«ng cã gi¸ trÞ ©m
kh«ng c©n ®èi.
D¹ng v¸ch Gi¸ trÞ trung b×nh cña XuÊt hiÖn khÝ çc d÷
dùng ®øng ph©n bè n»m h¼n vÒ liÖu kh«ng phï hîp víi
bªn tr¸i (bªn bªn tr¸i, h×nh d¸ng dè tiªu chuÈn bÞ lo¹i ra
ph¶i) h¼n vÒ bªn tr¸i vµ tho¶i hoÆc khi çc gi¸ trÞ ®o
dÇn vÒ bªn ph¶i. H×nh kh«ng ®óng
d¸ng kh«ng c©n ®èi
3
D¹ng H×nh d¸ng Gi¶i thÝch Lu ý
D¹ng cao TÇn suÊttrong çc nhãm XuÊt hiÖn khi mét sè
nguyªn kh¸c nhau hÇu nh gièng ph©n bè cã gi¸ trÞ trung
nhau t¹o ra ®¹ng cao b×nh trén lÉn nhau
nguyªn
D¹ng 2 ®Ønh TÇn suÊt t¹i vµ xung XuÊt hiÖn khi hai ph©n
quang trung t©m thÊp bè cã çc gi¸ trÞ trung
h¬n çc kho¶ng kh¸c t¹ob×nh kh¸c nhau bÞ trén
ra d¹ng hai ®Ønh lÉn víi nhau nh khi d÷
liªô cña hai m¸y hay hai
lo¹i nguyªn vËt liÖu bÞ
trén lÉn vµo nhau
§¹ng ®¶o XuÊt hiÖn mét ®¶o t¹i Khi ph©n bè cã mét sè l-
bªn tr¸i hoÆc bªn ph¶i îng nhá çc d÷ liÖu tõ
cña ph©n bè mét ph©n bè kh¸c hoÆc
cã çc d÷ liÖu bÊt thêng
6.4. Sö dông biÓu ®å ph©n bè

Nguyªn t¾c cña kiÓm so¸t chÊt lîng lµ n¾m b¾t ®îc çc nguyªn nh©n g©y ra sù
biÕn ®éng vÒ chÊt lîng vµ ®Ó qu¶n lý çc yÕu tè ®ã. Víi môc ®Ých nµy, cÇn
thiÕt ph¶i biÕt ®îc sù biÕn ®éng (ph©n bè) cña çc d÷ liÖu ®Æc thï mét ®óng
®¾n. Th«ng qua çc bè trÝ nhiÒu d÷ liÖu trªn mét biÓu ®å ph©n bè, chóng ta cã
thÓ hiÓu tæng thÓ mét çch kh¸ch quan
Môc ®Ých cña viÖc thiÕt lËp biÓu ®å ph©n bè lµ:
1) BiÕt ®îc h×nh d¹ng ph©n bè lµm cho biÓu ®å cã thÓ dÔ hiÓu h¬n.
2) BiÕt ®îc n¨ng lùc qu¸ tr×nh so s¸nh víi çc tiªu chuÈn (qui ®Þnh kü
thuËt).
3) Ph©n tÝch qu¸ tr×nh vµ qu¶n lý nã.
4) BiÕt ®îc trung t©m vµ biÕn ®éng cña sù ph©n bè.
5) BiÕt mét d¹ng ph©n bè thèng kª.
4
Vµ tõ çc th«ng tin trªn ngêi sö dông cã thÓ :
1) Ph¸t hiÖn ra çc vÊn ®Ò vµ thiÕt lËp çc ch¬ng tr×nh c¶i tiÕn.
2) Xem xÐt hµnh ®éng nµo lµ hiÖu qu¶.
3) Kh¼ng ®Þnh kÕt qu¶ cña hµnh ®éng.
Qu¸ tr×nh sö dông biÓu ®å ph©n bè bao gåm hai giai ®o¹n:
1. VÏ biÓu ®å ph©n bè vµ ph©n tÝch d¹ng cña biÓu ®å. NÕu h×nh d¹ng biÓu ®å
cho thÊy kh«ng cã hiÖn tîng d÷ liÖu bÞ pha trén, tiÕn hµnh ph©n tÝch ®é
biÕn ®éng cña qu¸ tr×nh
2. TÝnh hÖ sè n¨ng lùc cña qu¸ tr×nh, tõ ®ã ph©n tÝch n¨ng lùc cña qu¸ tr×nh
6.4.1. Ph©n tÝch d¹ng biÓu ®å ph©n bè

KiÓm tra çc ®iÓm sau ®©y
(1) H×nh d¸ng cña biÓu ®å ph©n bè cã biÕn d¹ng hay kh«ng? Nã cã bÞ d¹ng
®¶o hoÆc d¹ng cÆp hai ®Ønh hay kh«ng ?
- Ph©n tÝch h×nh d¸ng, nÕu thÊy cã kh¶ n¨ng cã sù pha trén d÷ liÖu, tiÕn
hµnh ph©n vïng d÷ liÖu vµ çc biÓu ®å ph©n bè sÏ ®îc thiÕt lËp l¹i dùa
trªn çc d÷ liÖu ®· ph©n vïng ®ã.
- Sau khi viÖc ph©n vïng ®· thùc hiÖn tèt, tiÕn hµnh ph©n tÝch s©u h¬n
(2) VÞ trÝ cña trung t©m ph©n bè.
(3) §é biÕn ®éng so víi chØ tiªu t¬ng øng.
(4) Çc d÷ liÖu cã phï hîp víi chØ tiªu t¬ng øng hay kh«ng?
6.4.2. X¸c ®Þnh vµ ph©n t Ých n¨ng lùc qu¸ tr×nh

Chóng ta cã thÓ x¸c nhËn r»ng n¨ng lùc s¶n xuÊt cña qu¸ tr×nh hiÖn hµnh tho¶
m·n yªu cÇu kü thuËt b»ng çch so s¸nh biÓu ®å ph©n bè víi gi¸ trÞ chØ tiªu.
N¨ng lùc qu¸ tr×nh ®îc ®¸nh gi¸ th«ng qua hÖ sè n¨ng lùc qu¸ tr×nh, cßn ®îc gäi lµ
n¨ng lùc chÊt lîng qu¸ tr×nh, hÖ sè n¨ng lùc qu¸ tr×nh cho biÕt n¨ng lùc qu¸ tr×nh
vÒ chÊt lîng. N¨ng lùc qu¸ tr×nh chØ ra møc ®é biÕn ®éng chÊt lîng cã thÓ ®¹t
®îc, th«ng thêng ®îc biÓu thÞ qua 3 (3s) hoÆc 6 (6s).
4
Çc hÖ sè thêng ®îc sö dông gåm Cp (hoÆc Cpk). Tõ gi¸ trÞ tÝnh ®îc cña hÖ sè
n¨ng lùc qu¸ tr×nh cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc n¨ng lùc cña qu¸ tr×nh nh sau :
B¶ng 6.3 X¸c ®Þnh n¨ng lùc qu¸ tr×nh
STT Cp (hoÆc Cpk) §¸nh gi¸ n¨ng lùc qu¸ tr×nh
1 Cp  1.67 N¨ng lùc qu¸ tr×nh lµ ®Çy ®ñ vµ d

thõa
2 1.67  Cp  1,33 N¨ng lùc qu¸ tr×nh lµ ®Çy ®ñ
3 1,33 > Cp  1,00 N¨ng lùc qu¸ tr×nh lµ s¸t vµo giíi h¹n
4 1,00 > Cp  0,67 N¨ng lùc qu¸ tr×nh lµ kh«ng ®Çy ®ñ
5 0,67 > Cp N¨ng lùc qu¸ tr×nh lµ qu¸ kÐm
§ång thêi tõ gi¸ trÞ cña hÖ sè n¨ng lùc qu¸ tr×nh, cã thÓ dù ®o¸n ®îc tØ lÖ khuyÕt
tËt trung b×nh cña qu¸ tr×nh:
B¶ng 6.4 Mèi quan hÖ gi÷a hÖ sè n¨ng lùc qu¸ tr×nh Cp vµ tû lÖ khuyÕt tËt
trung b×nh cña qu¸ tr×nh p
Cp (HÖ sè n¨ng lùc qu¸ tr×nh p (tû lÖ khuyÕt tËt trung b×nh
cña qu¸ tr×nh)
0,67 4,55%
1 0,27%
1,33 0,0063%
1,67 0,000057%
2 0,0000002%
§«i khi, sù biÕn ®éng néi t¹i (do çc nguyªn nh©n kh¸ch quan) vµ sù biÕn ®éng do
çc nguyªn nh©n chñ quan ®îc kÕt hîp víi nhau vµ mang l¹i sù biÕn ®éng lín (hÖ
sè n¨ng lùc thÊp). §Ó ph©n tÝch çc yÕu tè cÊu thµnh nªn sù biÕn ®éng nµy, dïng
biÓu ®å kiÓm so¸t ®Ó theo dâi vµ ph©n tÝch sù biÕn ®éng th× rÊt hiÖu qu¶.
4
7. BiÓu ®å ph©n t¸n
7.1. Kh¸i niÖm
7.1.1. BiÓu ®å ph©n t¸n
BiÓu ®å ph©n t¸n chØ ra mèi quan hÖ gi÷a 2 biÕn trong ph©n tÝch b»ng sè. §Ó
gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò vµ x¸c ®Þnh ®iÒu kiÖn tèi u b»ng çch ph©n tÝch ®Þnh
lîng mèi quan hÖ nh©n qu¶ gi÷a çc biÕn sè.
7.1.2. HÖ sè quan hÖ
HÖ sè quan hÖ r biÓu hiÖn møc ®é quan hÖ gi÷a hai ®Æc tÝnh vµ cã gi¸ trÞ
thuéc kho¶ng tõ -1 ®Õn +1.
7.1.3. Ph¬ng tr×nh håi qui
Ph¬ng tr×nh håi quy thÓ hiÖn mèi quan hÖ gi÷a hai ®Æc tÝnh y vµ x, trong ®ã y
lµ biÕn môc tiªu vµ x lµ biÕn gi¶i thÝch.
Ph¬ng tr×nh håi qui cã çc d¹ng kh¸c nhau phô thuéc vµo çc biÕn ®îc sö dông vµ
sè çc biÕn. ë ®©y chóng ta nghiªn cøu trêng hîp trong ®ã y ®îc biÓu diÔn b»ng
ph¬ng tr×nh bËc nhÊt cña x nh sau:
y = a + bx
Trong ®ã a lµ h»ng sè vµ b lµ hÖ sè håi qui.
BiÓu ®å cña ph¬ng tr×nh håi quy
y
y = a + bx
.
.
. . . .
. . . . Sè gia cña y
y . . .
Sè gia cña x
. . .
. . . . . HÖ sè håi qui b (§é dèc: tû
H»ng . . sè sè gia cña y/ sè gia cña
sè a x)
x x
4
7.2. C«ng thøc tÝnh
TÝnh tæng çc b×nh ph¬ng cña çc ®Æc tÝnh x
TÝnh tæng çc b×nh ph¬ng cñaçc ®Æc tÝnh y
TÝnh ®é lÖch cña tæng s¶n phÈm cña çc ®Æc tÝnh x vµ y
TÝnh hÖ sè t¬ng quan (r)
r=
Ph¬ng tr×nh håi qui
 HÖ sè håi quy thêng ®îc lµm trßn ®Õn phÇn ngh×n

 Gi¸ trÞ b trong ph¬ng tr×nh håi quy biÓu thÞ ®é dèc cña ®êng håi
quy hay còng chÝnh lµ møc ®é quan hÖ
 §Ó tÝnh hÖ sè håi quy, ph¶i ®¶m b¶o g¸n ®óng çc gi¸ trÞ biÓn ®æi
cña x vµ y
Nguyªn t¾c nµy còng ®îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh ph¬ng tr×nh håi
quy. Nªn cÈn thËn ë bíc nµy v× nÕu g¸n nhÇm çc gi¸ trÞ cña x cho y
hay ngîc l¹i sÏ t¹o ra ph¬ng tr×nh håi quy kh¸c
7.3. X©y dùng biÓu ®å ph©n t¸n
4
Bíc 1:
Thu thËp cÆp d÷ liÖu (x, y). x vµ y lµ hai ®Æc tÝnh ®îc gi¶ ®Þnh lµ cã
quan hÖ víi nhau. Nªn cã Ýt nhÊt 30 cÆp d÷ liÖu
Bíc 2:
X¸c ®Þnh gi¸ trÞ lín nhÊt vµ nhá nhÊt cña x vµ y, tõ ®ã x¸c ®Þnh tØ lÖ
®¬n vÞ trªn trôc tung vµ trôc hoµnh sao cho chiÓu dµi cã sè liÖu trªn hai
trôc gÇn b»ng nhau.
Bíc 3 :
VÏ çc ®iÓm t¬ng øng víi tõng cÆp d÷ liÖu trªn biÓu ®å
Bíc 4:
§iÒn çc d÷ liÖu liªn quan nh:
 Tªn biÓu ®å
 Kho¶ng thêi gian thu thËp d÷ liÖu
 Sè cÆp d÷ liÖu
 Tªn çc trôc
 Tªn ngêi x©y dùng biÓu ®å
Bíc 5:
TÝnh hÖ sè t¬ng quan. NÕu r >0.85 hoÆc r < -0.85, tÝnh tiÕp çc hÖ sè
cña ph¬ng tr×nh håi qui theo c«ng thøc trong phÇn 7..2 vµ vÏ ®êng th¼ng t-
¬ng øng víi ph¬ng tr×nh håi qui. Ph¬ng tr×nh håi qui nµy cã thÓ sö dông
cho çc môc ®Ých : dù b¸o qu¸ tr×nh, lËp kÕ ho¹ch....
7.4. Sö dông biÓu ®å ph©n t¸n
 X¸c ®Þnh møc ®é t¬ng quan dùa trªn biÓu ®å ph©n t¸n.
 BiÓu ®å ph©n t¸n ®îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh cã tån t¹i mèi quan hÖ gi÷a hai
®Æc tÝnh b»ng çch ®¸nh dÊu çc cÆp sè liÖu trªn hÖ to¹ ®é X-Y hoÆc ®¸nh
dÊu 1 ®Æc tÝnh trªn trôc Y cßn ®Æc trng kh¸c trªn trôc X.
 Khi x¸c ®Þnh cã tån t¹i mèi quan hÖ gi÷a 2 ®Æc tÝnh th× chóng ta nãi r»ng
chóng cã quan hÖ víi nhau. Khi mét ®Æc tÝnh t¨ng th× ®Æc tÝnh kh¸c còng
t¨ng chóng ta nãi r»ng chóng cã mèi quan hÖ thuËn. NÕu mét ®Æc tÝnh gi¶m
mµ ®Æc tÝnh kh¸c t¨ng th× chóng ta nãi r»ng chóng cã mèi quan hÖ nghÞch.
4
Khi hai ®Æc tÝnh cã mèi quan hÖ thuËn th× çc ®iÓm cña d÷ liÖu n»m trong
vïng elip nghiªng vÒ bªn tr¸i. Khi hai ®Æc tÝnh kh«ng cã mèi quan hÖ th×
chóng ta nãi r»ng chóng kh«ng cã mèi quan hÖ vµ çc ®iÓm d÷ liÖu ph©n t¸n
trong mét vßng trßn
Mèi quan hÖ ®îc thÓ hiÖn qua gi¸ trÞ cña hÖ sè håi qui R. Gi¸ trÞ nµy gÇn víi
-1 (<-0.85) th× cã mèi quan hÖ nghÞch rÊt lín (quan hÖ nghÞch chÆt). Gi¸ trÞ
gÇn víi +1 (>0.85) th× cã mèi quan hÖ thuËn rÊt lín (quan hÖ thuËn chÆt). Gi¸
trÞ nµy gÇn 0 th× mèi quan hÖ gi÷a 2 ®Æc tÝnh rÊt kÐm.
Kh«ng cã quan hÖ
Quan hÖ nghÞch lín Quan hÖ thuËn lín
HÖ sè quan hÖ nghÞch HÖ sè quan hÖ thuËn

-1 0 +1
Trªn c¬ së ph©n tÝch biÕu ®å ph©n t¸n, hÖ sè r vµ ph¬ng tr×nh håi qui, cã thÓ
dù b¸o ®îc ®Æc tÝnh chÊt lîng vµ ®Æc tÝnh qu¸ tr×nh, còng nh x¸c ®Þnh çc
yÕu tè cÇn ®îc kiÓm so¸t chÆt chÏ ®Ó ®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm
7.5. VÝ dô
§Ó x¸c ®Þnh quan hÖ gi÷a ¸p suÊt lµm viÖc vµ ®é bÒn lùc cña s¶n phÈm t¹o ra,
ngêi ta ®· lµm thÝ nghiÖm víi çc gi¸ trÞ kh¸c nhau cña ¸p suÊt. Qu¸ tr×nh x©y
dùng biÓu ®å nh sau :
Bíc 1:
Thu thËp cÆp d÷ liÖu (x, y). D÷ liÖu ®îc lÊy trong 30 ngµy cña th¸ng
5/2001. Mçi ngµy lÊy mét mÉu. B¶ng d÷ liÖu thu ®îc nh sau :
4
B¶ng d÷ liÖu quan hÖ gi÷a ¸p suÊt (X) vµ søc bÒn lùc (Y)
Thø tù lÇn X Y Thø tù lÇn X Y

lÉy mÉu lÉy mÉu
1 5 6.3 16 22 28.5
2 6 7.3 17 8 9.3
3 24 30.5 18 9 10.3
4 25 31.5 19 10 11.3
5 26 32.5 20 17 23.5
6 1 2.3 21 18 24.5
7 2 3.3 22 19 25.5
8 3 4.3 23 20 26.5
9 4 5.3 24 11 12.3
10 27 33.5 25 12 13.3
11 28 34.5 26 13 14.3
12 29 35.5 27 14 15.3
13 30 36.5 28 15 16.3
14 31 37.5 29 12 13.4
15 21 27.5 30 14 15.7
Bíc 2:
X¸c ®Þnh gi¸ trÞ lín nhÊt vµ nhá nhÊt cña x vµ y : Xmax = 31; Xmin=1 ;
Ymax= 37.5; ymin=2.3
Tõ ®ã x¸c ®Þnh tØ lÖ ®¬n vÞ trªn trôc tung tõ 0-40 vµ trôc hoµnh tõ 0 tíi
35
Bíc 3 :
VÏ çc ®iÓm t¬ng øng víi tõng cÆp d÷ liÖu trªn biÓu ®å
Bíc 4:
§iÒn çc d÷ liÖu liªn quan nh:
 Tªn biÓu ®å
 Kho¶ng thêi gian thu thËp d÷ liÖu
 Sè cÆp d÷ liÖu
 Tªn çc trôc
 Tªn ngêi x©y dùng biÓu ®å
Bíc 5:
4
TÝnh hÖ sè t¬ng quan, çc hÖ sè cña ph¬ng tr×nh håi qui theo c«ng thøc
trong phÇn 7..2 vµ vÏ ®êng th¼ng t¬ng øng víi ph¬ng tr×nh håi qui.
Sxx= 2369.47
Syy= 3761.45
Sxy= 2965.64
r = 0.994 > 0.85 -> X¸c ®Þnh çc hÖ sè cña ph¬ng tr×nh håi qui
= 15.9 ; = 19.61
b= 1..253
a= -0..249
y = -0.249 +1.252x
40
n = 30 r = 0.993
35 y = -0.249 + 1.252x
30
Søc bÒn lùc
25
§é chÞu 20
lùc
15
10
0
0 5 10 15 20 25 30 35
¸p suÊt
¸p suÊt
4
8. Ph¬ng ph¸p ph©n vïng
8.1. Môc ®Ých:

Ph©n vïng th«ng thêng ®Ó t×m ra nguyªn nh©n cña khuyÕt tËt
8.2. Çc bíc thùc hiÖn

Bíc 1: X¸c ®Þnh néi dung cÇn t×m hiÓu hay muèn gi¶i quyÕt
Bíc 2: X¸c ®Þnh çc h¹ng môc cã thÓ ph©n vïng
Bíc 3: Thu thËp çc d÷ liÖu theo sù ph©n vïng
Bíc 4: So s¸nh çc néi dông ph©n vïng theo çc ph¬ng ph¸p QC phï hîp :
 NÕu cã sù sai kh¸c, cÇn ®iÒu tra nguyªn nh©n

 NÕu kh«ng cã sù sai kh¸c, lùa chän çc h¹ng môc ph©n vïng kh¸c vµ
b¾t ®Çu l¹i tõ bíc 2
8.3. Çc ph¬ng ph¸p ph©n vïng
(1) Ph©n vïng theo kÕt qu¶ (®Æc tÝnh)
KiÓm tra sù kh¸c nhau gi÷a çc yÕu tè b»ng çch ph©n vïng d÷ liÖu theo kÕt qu¶
(®Æc tÝnh). VÝ dô ph©n lo¹i çc s¶n phÈm tiÕp thÞ thµnh lo¹i lín vµ lo¹i bÐ vµ
so s¸nh sù kh¸c nhau.
(2) Ph©n vïng theo yÕu tè (nguyªn nh©n)
KiÓm tra sù biÕn ®éng gi÷a çc ®Æc tÝnh b»ng çch ph©n vïng d÷ liÖu theo yÕu
tè (nguyªn nh©n). VÏ biÓu ®å ®Æc tÝnh ®Ó t×m ra çc yÕu tè cã ¶nh hëng nhiÒu
nhÊt ®Õn kÕt qu¶ vµ ph©n vïng b»ng yÕu tè. NÕu kh«ng cã sù biÕn ®éng, lùa
chän çc yÕu tè kh¸c. VÝ dô, nÕu kh«ng cã sù kh¸c biÖt gi÷a tû lÖ ®îc ph©n vïng
theo nhiÖt ®é xö lý
Çc ph¬ng ph¸p ph©n vïng th«ng thêng ®Ó t×m ra nguyªn nh©n cña khuyÕt
tËt
STT Vïng (Nhãm) H¹ng môc
1 S¶n phÈm Tªn s¶n phÈm, nhµ s¶n xuÊt, thiÕt kÕ, lo¹i, cì, khèi l-
îng, chi phÝ
4
2 §Þa lý ThÞ x·, ®« thÞ, quËn, thµnh phè, khu vùc, níc
3 Maketing Khu vùc, sè nh©n viªn, doanh thu, sè lîng s¶n phÈm,
chi phÝ qu¶ng ço, sè khiÕu n¹i
STT Vïng (Nhãm) H¹ng môc
4 HiÖn tîng H×nh d¸ng, cì, ®iÒu kiÖn x¶y ra khuyÕt tËt, khèi l-
îng, ®é tinh khiÕt, kho¶ng thêi gian, ®Ö bÒn, thµnh
(chÊt lîng) phÇn
5 TuyÕn ph©n phèi Kªnh, lo¹i tiÕp thÞ, thÞ trêng, kh¸ch hµng
6 Tæ chøc Nhãm, tæ, bé phËn, phßng ban, xëng s¶n xuÊt, nhµ
m¸y, quËn, v¨n phßng chi nhµnh, bé phËn marketing
7 Tªn s¶n phÈm, nhµ s¶n xuÊt, thiÕt kÕ, cì, mµu, hå s¬,
kho¶ng thêi gian ghi hå s¬
8 Thêi gian Giê, ngµy, tuÇn, th¸ng, quý, mïa, n¨m, s¸ng, chiÒu, thø
trong tuÇn, ®ªm
9 C«ng nh©n Giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp, tuæi, kinh nghiÖm, b»ng
cÊp, bËc thî, tÝnh çch, së thÝch
10 Kh¸ch hµng Giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp, tuæi, tÝnh çch, së thÝch,
thu nhËp hµng n¨m
11 Nguyªn liÖu vµ phô tïng Nhµ s¶n xuÊt, nhµ cung cÊp, ®Þa chØ, chi nh¸nh, tªn
s¶n phÈm, nguyªn liÖu, thµnh phÇn
12 M¸y mãc vµ thiÕt bÞ Chñng lo¹i m¸y, ®êi, vËn hµnh, nhµ m¸y, d©y
chuyÒn, møc ®é ®iÒu chØnh, tríc vµ sau söa ch÷a
13 Ph¬ng ph¸p lµm viÖc Cì, l«, ®Þa ®iÓm, môc ®Ých, ph¬ng ph¸p, tèc ®é,
vµ ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é, ¸p suÊt
14 §o lêngvµ kiÓm tra Ngêi lÊy mÉu, thiÕt bÞ ®o, ngêi ®o, ngêi kiÓm tra
15 M«i trêng, kh«ng khÝ TiÕng ån, th«ng giã, chiÕu s¸ng, giã, ¸p suÊt kh«ng
vµ nhiÖt ®é khÝ, nhiÖt ®é kh«ng khÝ, ®é Èm
5
9. BiÓu ®å kiÓm so¸t
9.1. Kh¸i niÖm biÓu ®å kiÓm so¸t
BiÓu ®å kiÓm so¸t lµ ®å thÞ ®êng gÊp khóc biÓu diÔn gi¸ trÞ trung b×nh cña çc
®Æc tÝnh, tû lÖ khuyÕt tËt hoÆc sè khuyÕt tËt. Chóng ®îc sö dông ®Ó kiÓm tra
sù bÊt thêng cña qu¸ tr×nh dùa trªn sù thay ®æi cña çc ®Æc tÝnh (®Æc tÝnh
kiÓm so¸t). BiÓu ®å kiÓm so¸t bao gåm 2 lo¹i ®êng kiÓm so¸t: ®êng trung t©m
vµ çc ®êng giíi h¹n kiÓm so¸t, ®îc sö dông ®Ó x¸c ®Þnh xem qu© tr×nh cã b×nh
thêng hay kh«ng. Trªn çc ®êng nµy vÏ çc ®iÓm thÓ hiÖn chÊt lîng hoÆc ®iÒu
kiÖn qu¸ tr×nh. NÕu çc ®iÓm nµy n»m trong çc ®êng giíi h¹n vµ kh«ng thÓ
hiÖn xu híng th× qu¸ tr×nh ®ã æn ®Þnh. NÕu çc ®iÓm nµy n»m ngoµi giíi h¹n
kiÓm so¸t hoÆc thÓ hiÖn xu híng th× tån t¹i mét nguyªn nh©n gèc. Trong trêng hîp
sau, t×m vµ lo¹i trõ nguyªn nh©n (JIS Z 8101).
9.2. ý nghÜa
Cã hai lo¹i biÕn ®éng cña qu¸ tr×nh. Lo¹i thø nhÊt lµ biÕn ®éng ngÉu nhiªn lu«n
tån t¹i trong qu¸ tr×nh. Lo¹i thø hai lµ lo¹i biÕn ®éng do çc nguyªn nh©n cã thÓ
lo¹i bá ®ược. TÝnh to¸n ®é lÖch chuÈn do biÕn ®éng ngÉu nhiªn vµ lËp çc
®ưêng giíi h¹n kiÓm so¸t cã ®é réng b»ng 3 lÇn ®é lÖch chuÈn tÝnh tõ ®ưêng
trung t©m (gi¸ trÞ trung b×nh cña ph©n bè) (qui luËt 3 ). NÕu qu¸ tr×nh æn
®Þnh, çc d÷ liÖu cña çc ®Æc tÝnh kiÓm so¸t sÏ biÕn ®éng n»m trong vïng cña
2 ®ưêng giíi h¹n kiÓm so¸t.
Khi vÏ çc ®êng kiÓm so¸t theo híng dÉn trªn ®èi víi 1000 gi¸ trÞ ®o th× chØ cã 3
gi¸ trÞ n»m ngoµi çc ®êng nµy do çc ®iÒu kiÖn qu¸ tr×nh hoÆc ®iÒu kiÖn m«i
trêng, ®iÒu kiÖn m¸y mãc hoÆc yªu cÇu kü thuËt ®èi víi nguyªn vËt liÖu kh«ng
thay ®æi.
Kh¸i niÖm nµy ®îc rót ra tõ lý thuyÕt x¸c suÊt ®èi víi ph©n bè chuÈn. Çc qu¸
tr×nh ®îc coi lµ æn ®Þnh khi çc ®iÓm d÷ liÖu gi÷a çc ®êng kiÓm so¸t kh«ng
t¹o thµnh mét lo¹t, cã xu híng hoÆc tuÇn tù, bëi v× sù biÕn ®éng n»m trong dung
sai hoÆc kho¶ng cho phÐp díi mét ®iÒu kiÖn ®· ®îc lËp ra. §Êy gäi lµ biÕn
®éng ngÉu nhiªn.
BiÓu ®å kiÓm so¸t ®îc sö dông ®Ó x¸c nhËn r»ng qu¸ tr×nh æn ®Þnh vµ ®Ó duy
tr× tÝnh æn ®Þnh cña qu¸ tr×nh
9.3. Çc ®Þnh nghÜa
9.3.1. Çc ®êng kiÓm so¸t
5
Çc ®êng kiÓm so¸t bao gåm ®êng trung t©m (CL), ®êng giíi h¹n kiÓm so¸t trªn
(UCL) vµ ®êng giíi h¹n kiÓm so¸t díi (LCL) ®îc vÏ trªn biÓu ®å kiÓm so¸t ®Ó
kiÓm tra xem qu¸ tr×nh cã ®îc kiÓm so¸t hay kh«ng.
25
k = 10 UCL=23.39
20
15
CL=12.7
10
LCL=2.01
0
9.3.2. Çc ®Æc tÝnh kiÓm so¸t (çc gi¸ trÞ)
Çc ®Æc tÝnh kiÓm so¸t biÓu thÞ çc kÕt qu¶ qu¸ tr×nh, qua ®ã chóng ta thÊy ®-
îc tr¹ng th¸i kiÓm so¸t cña qu¸ tr×nh.
Çc ®Æc tÝnh kiÓm so¸t bao gåm chÊt lîng ®Çu ra, linh kiÖn gèc, kh«Ý lîng tæng
s« s¶n phÈm b¸n ra, tû lÖ ngêi tham dù, c«ng viÖc ngoµi giê, sè lîng khiÕu n¹i vµ
çc gi¸ trÞ ®Þnh lîng kh¸c biÓu thÞ kÕt qu¶ ®Þnh lîng cuèi cïng (çc ®Æc tÝnh)
vµ tr¹ng th¸i kiÓm so¸t.
9.3.3. Çc biÕn liªn tôc hay d÷ liÖu liªn tôc
Çc biÕn liªn tôc hay d÷ liÖu liªn tôc bao gåm çc con sè vÒ ®é dµi, khèi lîng, cêng
®é, dung lîng, s¶n lîng, ®é nguyªn chÊt vµ nh÷ng d÷ liÖu nµy cã thÓ ®o ®îc theo
çch th«ng thêng (JIS Z S101). D÷ liÖu lo¹i nµy cã thÓ ®o theo ®¬n vÞ nhá ®Õn
møc nµo b¹n muèn. Mét sè lîng tiÒn tÖ còng ®îc coi lµ mét biÕn liªn tôc.
9.3.4. Çc gi¸ trÞ rêi r¹c hay d÷ liÖu ®Õm ®îc
Çc gi¸ trÞ rêi r¹c hay d÷ liÖu cã thÓ ®Õm ®îc bao gåm çc sè liÖu vÒ sè lîng s¶n
phÈm khuyÕt tËt, sè lîng khuyÕt tËt, tû lÖ s¶n phÈm khuyÕt tËt, sè lîng trung
b×nh cña khuyÕt tËt vµ çc gi¸ trÞ kh¸c cã thÓ ®Õm ®îc (JIS Z 8101).
5
Mét tû lÖ phÇn tr¨m chØ ra tû lÖ so víi tæng sè lµ mét biÕn liªn tôc nÕu sè liÖu
cña nã lµ sè biÕn thiªn. Gi¸ trÞ gäi lµ rêi r¹c nÕu sè liÖu cña nã cã thÓ ®Õm ®îc.
9.3.5. Nhãm nhá (mÉu)
Çc nhãm nhá (hay nhãm mÉu) lµ tËp hîp çc gi¸ trÞ ®o ®îc chia cho çc thµnh
phÇn khi cã sù kh¸c biÖt vÒ çc ®iÒu kiÖn nh thêi gian, s¶n phÈm, nguyªn vËt
liÖu khi kiÓm tra xem chóng cã æn ®Þnh hay kh«ng (JIS 8101).
ViÖc chia çc gi¸ trÞ ®o ®îc thµnh çc nhãm ®îc gäi lµ chia nhãm nhá. Mét tËp
hîp çc gi¸ trÞ ®o ®îc t¹o ra theo çch nµy ®îc gäi lµ mét nhãm nhá (mét mÉu).
Sè çc ®¹i lîng trong mét nhãm nhá ®îc gäi lµ cì nhãm (Cì mÉu).
9.4. Çc lo¹i biÓu ®å kiÓm so¸t
9.4.1. BiÓu ®å kiÓm so¸t cho çc d÷ liÖu d¹ng biÕn sè:
9.4.1.1. BiÒu ®å kiÓm so¸t
BiÒu ®å kiÓm so¸t -R bao gåm mét biÓu ®å kiÓm so¸t sö dông ®Ó kiÓm tra
sù thay ®æi cña gi¸ trÞ trung b×nh vµ mét biÓu ®å kiÓm so¸t R ®Ó kiÓm tra sù
thay ®æi vÒ ®é biÕn ®éng. BiÓu ®å kiÓm so¸t -R tr×nh bµy mét sè lîng lín çc
th«ng tin vÒ sù biÕn ®éng cña qu¸ tr×nh.
50
UCL=45.7
BiÓu ®å n=5
40 k = 25
30 CL=29.86
20
LCL=14.03
10
60 UCL=58.04
BiÓu ®å
R 40 x
x
x x x x x x x
x x x x x x x x x CL=27.44
x x x
20 x x
x
x
0
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
5
9.4.1.2. BiÒu ®å kiÓm so¸t
BiÒu ®å kiÓm so¸t bao gåm mét biÓu ®å kiÓm so¸t sö dông ®Ó kiÓm
tra sù thay ®æi cña gi¸ trÞ trung b×nh vµ mét biÓu ®å kiÓm so¸t s ®Ó kiÓm tra sù
thay ®æi vÒ ®é biÕn ®éng. T¬ng tù biÓu ®å kiÓm so¸t , biÓu ®å kiÓm
so¸t tr×nh bµy mét sè lîng lín çc th«ng tin vÒ sù biÕn ®éng cña qu¸ tr×nh.
H×nh d¹ng cña biÓu ®å nµy t¬ng tù biÓu ®å , chØ kh¸c c«ng thøc tÝnh
9.4.1.3. BiÓu ®å kiÓm so¸t X -Rs
BiÓu ®å kiÓm so¸t nµy sö dông çc gi¸ trÞ ®o riªng (X) mµ kh«ng chia chóng
thµnh çc nhãm. D¹ng biÓu ®å nµy bao gåm mét biÓu ®å kiÓm so¸t X sö dông
®Ó kiÓm tra sù thay ®æi cña gi¸ trÞ ®o ®îc cho tõng s¶n phÈm vµ mét biÓu ®å
kiÓm so¸t Rs ®Ó kiÓm tra sù thay ®æi vÒ ®é biÕn ®éng. H×nh d¸ng cña biÓu
®å nµy t¬ng tù biÓu ®å
9.4.1.4. Lùa chän lo¹i biÓu ®å
ViÖc lùa chän mét trong ba biÓu ®å nªu trªn phô thuéc vµo cì mÉu (sè ®¬n vÞ s¶n
phÈm trong mçi lÇn lÊy mÉu) nh sau:
C¬ së chän biÓu ®å cho d÷ liÖu d¹ng biÕn sè
Gi¸ trÞ cì mÉu Lo¹i biÓu ®å nªn sö dông
Cì mÉu =1 BiÓu ®å X- Rs
1< Cì mÉu < 10 BiÓu ®å -R
Cì mÉu >10 BiÓu ®å -s
§Ó x©y dùng biÓu ®å kiÓm so¸t cho d÷ liÖu d¹ng biÕn sè ë trªn, cÇn thiÕt lËp
phiÕu kiÓm tra ®Ó thu thËp d÷ liÖu vµ sau ®ã sö dông çc c«ng thøc t¬ng øng
cho tõng lo¹i d÷ liÖu ®Ó x¸c ®Þnh çc ®êng kiÓm so¸t.
9.4.1.5. Thu thËp d÷ liÖu cho biÓu ®å kiÓm so¸t (d÷ liÖu d¹ng biÕn sè):
B¶ng d÷ liÖu biÓu ®å vµ : Thu thËp d÷ liÖu qua m lÇn lÊy mÉu,
ký hiÖu ni cho sè ®¬n vÞ s¶n phÈm trong lÇn lÊy mÉu thø i (cì mÉu cña lÇn lÊy
5
mÉu thø i). NÕu cì mÉu kh«ng thay ®æi: n i=n2...=nm=n. D÷ liÖu thu thËp ®îc
tr×nh bµy nh d¹ng b¶ng díi.
B¶ng d÷ liÖu d¹ng biÕn sè cho biÓu ®å kiÓm so¸t
Thø tù lÇn S¶n S¶n ... S¶n .... S¶n

lÊymÉu phÈm 1 phÈm 2 phÈm j phÈm n
1 X11 X12 X1j X1n
2 X21 X22 X2j X 2n
...
i Xi1 Xi2 Xlj X3n
...
m Xm1 X11 Xmj Xmn
Lu ý:
- Tèt nhÊt, cì mÉu tõ 2 ®Õn 6 cho ®èi víi biÓu ®å kiÓm so¸t
- §èi víi biÓu ®å - s, mçi lÇn lÉy mÉu chØ cã mét d÷ liÖu, do ®ã b¶ng d÷
liÖu t¬ng tù b¶ng trªn nhng chØ cã 2 cét
9.4.1.6. C«ng thøc tÝnh
D¹ng biÓu ®å C«ng thøc tÝnh trung C«ng thøc tÝnh ®êng giíi h¹n
b×nh
BiÓu ®å
Cì mÉu n kh«ng thay ®æi

( X trung b×nh)
1.1.1.1 Cì mÉu n thay ®æi

(ni)
R
(®é réng)
Trong ®ã:
gi¸ trÞ trung b×nh tæng thÓ
Trong ®ã: UCL: §êng giíi h¹n trªn
CL: §êng trung t©m
: §é réng trung b×nh
LCL: §êng giíi h¹n díi
Ri: §é réng cña d÷ liÖu cho
A2,D4,D3: HÖ sè (tra b¶ng theo
lÇn lÉy mÉu thø i
5
n)
BiÓu ®å
( X trung b×nh)
s
(§é lÖch chuÈn)
Trong ®ã:
Trong ®ã: A3, B3,B4: Çc hÖ sè (tra b¶ng
: §é lÖch chuÈn trung b×nh theo n)
si: §é réng cña d÷ liÖu cho
lÇn lÉy mÉu thø i
BiÓu ®å x- Rs
x- Rs
(Gi¸ trÞ ®o - ®é
réng)
B¶ng tra hÖ sè A2, D3 vµ D4
9.4.2. BiÓu ®å kiÓm so¸t cho d÷ liÖu nguyªn:

9.4.2.1. BiÓu ®å kiÓm so¸t np
BiÓu ®å kiÓm so¸t np ®îc sö dông ®Ó kiÓm so¸t qu¸ tr×nh theo sè s¶n phÈm
khuyÕt tËt (np) trong mçi lÇn lÊy mÉu - trong ®ã n lµ cì mÉu cña mét lÇn kiÓm
5
tra, vµ p lµ tØ lÖ khuyÕt tËt trong mçi lÇn kiÓm tra. Mçi lÇn lÊy mÉu, ®¸nh gi¸
chÊt lîng cña tõng s¶n phÈm xem nã sÏ ®îc chÊp nhËn (s¶n phÈm tèt) hay lo¹i bá
(s¶n phÈm khuyÕt tËt). Cì mÉu (sè lîng s¶n phÈm) cña mçi lÇn lÊy mÉu ph¶i b»ng
nhau. BiÓu ®å kiÓm so¸t pn lµ trêng hîp ®Æc biÖt cña biÓu ®å kiÓm so¸t p trong
®ã cì mÉu kh«ng ®æi.
7 UCL=6.89
n = 100
k = 20
6
3
CL=2.35
2
ë biÓu ®å trªn, gi¸ trÞ çc ®êng kiÓm so¸t CL, UCL, LCL ®îc tÝnh theo c«ng thøc
trong phÇn 9.4..2.7 Çc ®iÓm hiÓn thÞ trªn biÓu ®å lµ gi¸ trÞ cña sè s¶n phÈm
khuyÕt tËt np cho mçi lÇn lÊy mÉu
9.4.2.2. BiÓu ®å kiÓm so¸t p
BiÓu ®å kiÓm so¸t p ®îc sö dông ®Ó kiÓm so¸t qu¸ tr×nh theo tû lÖ s¶n phÈm
khuyÕt tËt (p) trong mçi lÇn lÉy mÉu. Cì mÉu (n) kh«ng cÇn thiÕt ph¶i nh nhau
®èi víi çc nhãm kh¸c nhau.
5
0.09
Mean of n = 87
0.08 k = 20
UCL
0.07
0.06
0.05
0.04
0.03
CL=0.0269
0.02
0.01
trong phÇn 9.4..2.7 Çc ®iÓm hiÓn thÞ trªn biÓu ®å lµ gi¸ trÞ cña tØ lÖ s¶n
phÈm khuyÕt tËt p cho mçi lÇn lÊy mÉu
9.4.2.3. BiÓu ®å kiÓm so¸t c
BiÓu ®å kiÓm so¸t c ®îc sö dông ®Ó kiÓm so¸t qu¸ tr×nh theo sè khuyÕt tËt, tai
n¹n hoÆc sai lçi trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh khi kÝch thíc s¶n phÈm
(chiÒu dµi, réng, diÖn tÝch..) hay cì mÉu lµ kh«ng ®æi.
25
k = 10 UCL=23.39
20
15
CL=12.7
10
LCL=2.01
0
5
trong phÇn 9.4..2.7 Çc ®iÓm hiÓn thÞ trªn biÓu ®å lµ gi¸ trÞ sè khuyÕt tËt c
®Õm ®îc cho mçi lÇn lÊy mÉu
9.4.2.4. BiÓu ®å kiÓm so¸t u
BiÓu ®å kiÓm so¸t u ®îc sö dông ®Ó kiÓm so¸t qu¸ tr×nh theo sè khuyÕt tËt
trong mét ®¬n vÞ s¶n phÈm nhÊt ®Þnh khi kÝch thíc s¶n phÈm (chiÓu dµi, diÖn
tÝch, khèi lîng..) hay cì mÉu thay ®æi hoÆc kh«ng ®æi.
0.08
Mean of n = 100 UCL
0.07 k = 10
0.06
0.05
0.04
0.03 CL=0.026
0.02
0.01
0
trong phÇn 9.4..2.7. Çc ®iÓm hiÓn thÞ trªn biÓu ®å lµ sè khuyÕt tËt trªn mét
®¬n vÞ (u) x¸c ®Þnh ®îc cho mçi lÇn lÊy mÉu
9.4.2.5. Lùa chän biÓu ®å kiÓm so¸t d÷ liÖu d¹ng nguyªn
ViÖc lùa chän mét trong bèn biÓu ®å nªu trªn phô thuéc vµo lo¹i d÷ liÖu (sè s¶n
phÈm khuyÕt tËt hay sè khuyÕt tËt) nh sau:
C¬ së chän biÓu ®å kiÓm so¸t d÷ liÖu d¹ng nguyªn
Lo¹i d÷ liÖu Lo¹i biÓu ®å nªn sö dông

Sè s¶n phÈm khuyÕt tËt BiÓu ®å np
(ChØ sö dông ®îc khi cì mÉu kh«ng ®æi)
TØ lÖ s¶n phÈm khuyÕt tËt BiÓu ®å p
Sè khuyÕt tËt BiÓu ®å c
(VÝ dô: Sè vÕt xíc) (ChØ sö dông ®îc khi cì mÉu kh«ng ®æi)
Sè khuyÕt tËt trªn mét ®¬n BiÓu ®å u
5
vÞ (m, m2, 1 s¶n phÈm)
(VÝ dô: Sè vÕt xíc/m2)
9.4.2.6. Thu thËp d÷ liÖu cho biÓu ®å kiÓm so¸t (d÷ liÖu d¹ng nguyªn)
B¶ng d÷ liÖu biÓu ®å p vµ biÓu ®å np: Thu thËp d÷ liÖu qua m lÇn lÊy mÉu,
ký hiÖu ni cho sè ®¬n vÞ s¶n phÈm trong lÇn lÊy mÉu thø i (cì mÉu cña lÇn lÊy
mÉu thø i). NÕu cì mÉu kh«ng thay ®æi: n1=n2...=nm=n
Lu ý:
Tèt nhÊt, cì mÉu tõ 100 ®Õn 1000 cho biÓu ®å kiÓm so¸t p vµ np.
B¶ng d÷ liÖu d¹ng biÕn sè cho biÓu ®å kiÓm so¸t p vµ np
Thø tù lÇn Cì mÉu Sè s¶n phÈm TØ lÖ s¶n

lÉy mÉu (Sè ®¬n vÞ khuyÕt tËt phÈm
s¶n phÈm/ (np) khuyÕt tËt
lÇn lÊy (p)
mÉu)
1 n1 (np)1 (np)1 / n1
2 n2 (np)2 (np)2 / n2
...
i ni (np)i (np)i / ni
...
m nm (np)m (np)m / nm
D¹ng d÷ liÖu biÓu ®å c vµ biÓu ®å u: Thu thËp d÷ liÖu qua m lÇn lÊy mÉu, ký
hiÖu ni cho sè ®¬n vÞ s¶n phÈm trong lÇn lÊy mÉu thø i (cì mÉu cña lÇn lÊy mÉu
thø i). NÕu cì mÉu kh«ng thay ®æi: n1=n2...=nm=n
B¶ng d÷ liÖu d¹ng biÕn sè cho biÓu ®å kiÓm so¸t c vµ biÓu ®å u
Thø tù lÇn Cì mÉu Sè khuyÕt Sè khuyÕt

lÉy mÉu (Sè ®¬n vÞ tËt x¸c ®Þnh tËt trªn mét
s¶n phÈm/ ®îc ®¬n vÞ s¶n
lÇn lÊy (c) phÈm (u)
mÉu)
1 n1 c1 c1 / n1
2 n2 c2 c2 / n2
...
i ni ci ci / ni
...
m nm cm cm / nm
6
9.4.2.7. C«ng thøc tÝnh
§Ó x©y dùng biÓu ®å kiÓm so¸t, cÇn x¸c ®Þnh çc gi¸ trÞ cña çc ®êng kiÓm so¸t
vµ gi¸ trÞ çc ®iÓm hiÖn thÞ trªn biÓu ®å. C«ng thøc ®Ó x¸c ®Þnh çc ®êng
kiÓm so¸t nh sau
C«ng thøc tÝnh ®êng kiÓm so¸t biÓu ®å np vµ biÓu ®å p
D¹ng biÓu ®å C«ng thøc tÝnh trung b×nh C«ng thøc tÝnh ®êng
giíi h¹n
np
(Sè s¶n phÈm
khuyÕt tËt)
p
(TØ lÖ s¶n phÈm
khuyÕt tËt)
C«ng thøc tÝnh ®êng kiÓm so¸t biÓu ®å c vµ biÓu ®å u
c
(Sè khuyÕt tËt)
u
(Sè khuyÕt tËt trªn
mét ®¬n vÞ s¶n
phÈm)
Chó ý: Khi tÝnh theo çc c«ng thøc trªn, nÕu gi¸ trÞ cña LCL < 0 th× lÊy LCL=0
(V× çc gi¸ trÞ np, p, c, u ®Òu lu«n >=0)
9.5. X©y dùng biÓu ®å kiÓm so¸t

9.5.1. Çc bíc x©y dùng biÓu ®å - R
Bíc 1:
6
 Thu thËp d÷ liÖu. TiÕn hµnh l©ý mÉu 20 tíi 25 lÇn , cì mÉu tõ 5 tíi 10 ®¬n
vÞ. §o gi¸ trÞ cÇn kiÓm so¸t x.
 Ta sÏ cã çc gi¸ trÞ Xij trong ®ã i=1-m vµ j=1-n. m lµ sè lÇn lÉy mÉu vµ n lµ cì
mÉu
Bíc 2
 TÝnh gi¸ trÞ trung b×nh cña X
 TÝnh gi¸ trÞ trung b×nh lÇn 2 theo c«ng thøc trong môc 4.8.4
Bíc 3 TÝnh gi¸ trÞ R trong mçi nhãm mÉu

 Ri = (Gi¸ trÞ max trong nhãm i - gi¸ trÞ min trong nhãm i)
Bíc 4:
 TÝnh gi¸ trÞ trung b×nh cña R
= (R1 + R2+. . . + Rm)/ m
Bíc 5
 TÝnh gi¸ trÞ çc ®êng kiÓm so¸t CL. UCL, LCL vµ vÏ lªn ®å thÞ
Bíc 6
 VÏ çc ®iÓm t¬ng øng víi çc gi¸ trÞ
 §iÒn çc th«ng tin cÇn thiÕt
9.5.2. X©y dùng çc biÓu ®å kh¸c
Çc bíc x©y dùng çc biÓu ®å kh¸c còng t¬ng tù trªn theo nguyªn t¾c:
 X¸c ®Þnh lo¹i biÓu ®å, ph¬ng ¸n thu thËp d÷ liÖu vµ tiÕn hµnh thu thËp d÷
liÖu vµo phiÕu kiÓm tra
 TÝnh to¸n çc gi¸ trÞ trung b×nh t¬ng øng víi tõng lo¹i biÓu ®å
 Tra çc hÖ sè theo gi¸ trÞ cña cì mÉu (nÕu cÇn)
 TÝnh gi¸ trÞ cña çc ®êng kiÓm so¸t: UCL, LCL, CL theo çc c«ng thøc trong
phÇn 7.4
 VÏ ®å thÞ: trôc tung, trôc hoµnh, çc ®êng kiÓm so¸t
 VÏ çc ®iÓm t¬ng øng víi mçi lÇn lÊy mÉu
 §iÒn çc th«ng tin cÇn thiÕt
9.6. Sö dông biÓu ®å kiÓm so¸t
9.6.1. Ph©n tÝch biÓu ®å kiÓm so¸t
6
Díi ®©y lµ tiªu chÝ sö dông ®Ó x¸c ®Þnh xem qu¸ tr×nh cã ®îc kiÓm so¸t hay
kh«ng hoÆc cã æn ®Þnh hay kh«ng. Lý tëng nhÊt lµ tr¹ng th¸i cña qu¸ tr×nh ®îc
x¸c ®Þnh víi 25 phÐp ®o trë lªn.
(1) Mét qu¸ tr×nh ®îc coi lµ ®îc kiÓm so¸t chÆt chÏ nÕu nh çc ®iÓm d÷
liÖu kh«ng n»m ngoµi çc giíi h¹n kiÓm so¸t hoÆc kh«ng t¹o ra mét xu híng.
Çc ®iÓm sau ®©y còng chØ ra qu¸ tr×nh ®îc kiÓm so¸t:
 25 hoÆc h¬n çc ®iÓm d÷ liÖu n»m trong giíi h¹n kiÓm so¸t
 Trong sè 35 ®iÓm d÷ liÖu, chØ cã 1 ®iÓm d÷ liÖu n»m ngoµi ®êng giíi
h¹n kiÓm so¸t mµ qua ®iÓm nµy còng kh«ng x¸c ®Þnh ®îc cã sù bÊt thêng.
 Trong sè 100 ®iÓm d÷ liÖu, chØ cã 1 hoÆc 2 ®iÓm d÷ liÖu n»m ngoµi
giíi h¹n kiÓm so¸t mµ qua ®iÓm nµy còng kh«ng x¸c ®Þnh ®îc cã sù bÊt
thêng hay kh«ng.
(2) Mét qu¸ tr×nh ®îc coi lµ cã sù bÊt thêng trong nh÷ng trêng hîp sau:
 Çc ®iÓm d÷ liÖu n»m trªn hoÆc ngoµi çc ®êng giíi h¹n kiÓm so¸t
 MÆc dï tÊt c¶ çc ®iÓm d÷ liÖu n»m trong çc ®êng giíi h¹n kiÓm so¸t, nã
chØ ra mét trong nh÷ng xu híng sau:
 7 ®iÓm d÷ liÖu liÒn nhau n»m trªn cïng mét phÝa cña ®êng trung t©m
(®êng trung b×nh)
 ThËm chÝ nÕu çc ®iÓm liÒn nhau n»m vÒ mét phÝa cña ®êng trung
t©m Ýt h¬n 7 ®iÓm d÷ liÖu, qu¸ tr×nh vÉn kh«ng b×nh thêng nÕu gÆp
1 trong nh÷ng trêng hîp sau:
10 trong sè 11 ®iÓm d÷ liÖu n»m vÒ mét phÝa.
Ýt nhÊt 12 trong sè 14 ®iÓm d÷ liÖu n»m vÒ 1 phÝa.
 Qu¸ tr×nh cã thÓ ®îc xem lµ bÊt thêng khi çc ®iÓm d÷ liÖu xuÊt hiÖn
thêng xuyªn gÇn víi çc ®êng giíi h¹n kiÓm so¸t.
VÒ c¶ hai phÝa cña ®êng trung t©m, chia ph¹m vi gi÷a ®êng trung t©m
vµ ®êng giíi h¹n kiÓm so¸t 1 ®êng çch 2/3 tÝnh tõ ®êng trung t©m tíi
®êng giíi h¹n kiÓm so¸t. NÕu çc ®iÓm d÷ liÖu n»m ë kho¶ng gi÷a ®-
êng nµy vµ ®êng giíi h¹n kiÓm so¸t, th× qu¸ tr×nh ®îc coi lµ bÊt thêng
nÕu gÆp çc trêng hîp sau:
 Hai trong sè 3 ®iÓm d÷ liÖu n»m trong ph¹m vi ®ã
 3 trong sè 7 ®iÓm d÷ liÖu n»m trong ph¹m vi ®ã.
 trong sè 10 ®iÓm d÷ liÖu n»m trong ph¹m vi ®ã.
Trong çc trêng hîp trªn, qu¸ tr×nh ®îc coi lµ bÊt thêng v× qu¸ tr×nh
b×nh thêng chØ cho phÐp kho¶ng 5% çc ®iÓm d÷ liÖu n»m ngoµi
ph¹m vi  2 tõ ®êng trung t©m.
 Qu¸ tr×nh cã thÓ ®îc xem lµ bÊt thêng khi Ýt nhÊt cã 7 ®iÓm d÷ liÖu
h×nh thµnh nªn xu híng ®i lªn hoÆc ®i xuèng.
6
 NÕu çc ®iÓm d÷ liÖu thÓ hiÖn tÝnh chu kú, qu¸ tr×nh bÊt thêng.
PhÇn lín çc d÷ liÖu ®ét nhiªn b¾t ®Çu tËp trung xung quanh ®êng
trung t©m - trong ph¹m vi 1  hoÆc  1,5 tõ ®êng trung t©m - th× qu¸
tr×nh ®îc coi lµ bÊt thêng. HiÖn tîng nµy xuÊt hiÖn khi d÷ liÖu kh«ng
®ång nhÊt ®îc nhãm vµo mét nhãm hoÆc cã sù ®ét biÕn cña qu¸ tr×nh
 Qu¸ tr×nh cã thÓ ®îc xem lµ bÊt thêng khi cã xu híng lªn xuèng lÆp ®i
lÆp l¹i
9.6.2. VÝ dô
Trong qu¸ tr×nh kiÓm tra s¶n phÈm ®îc xö lý bÒ mÆt, ngêi ta kiÓm tra theo tõng
l«, mçi l« cã 200 s¶n phÈm. B¶ng díi chØ ra sè s¶n phÈm khuyÕt tËt bÒ mÆt
trong tõng l« sau kiÓm tra. X¸c ®Þnh xem qu¸ tr×nh cã æn ®Þnh kh«ng.
Sè thø tù Sè s¶n phÈm STT Sè s¶n phÈm khuyÕt

l« khuyÕt tËt tËt
1. 4 11. 3
2. 5 12. 5
3. 0 13. 5
4. 1 14. 6
5. 2 15. 1
6. 1 16. 0
7. 2 17. 0
8. 2 18. 1
9. 3 19. 2
10. 5 20. 4
Tæng sè 52
n = 200
Tríc hÕt, ®Ó kiÓm so¸t qu¸ tr×nh cÇn x¸c ®Þnh lo¹i biÓu ®å kiÓm so¸t sö
dông. Do d÷ liÖu d¹ng nguyªn vµ lµ sè s¶n phÈm khuyÕt tËt, ta thÊy chØ cã 2
lo¹i biÓu ®å cã thÓ sö dông ®îc lµ p hoÆc np. Cì mÉu n kh«ng thay ®æi nªn
c¶ hai lo¹i biÓu ®å nµy ®Òu cã thÓ sö dông ®îc. Trong t×nh huèng nµy, biÓu
®å np sÏ ®îc sö dông ®Ó kiÓm so¸t vµ ph©n tÝch qu¸ tr×nh.
X©y dùng biÓu ®å:

Bíc 1: TÝnh gi¸ trÞ np trung b×nh
6
Bíc 2: TÝnh gi¸ trÞ p trung b×nh
Bíc 3: TÝnh gi¸ trÞ çc ®êng kiÓm so¸t.

Thay çc gi¸ trÞ tÝnh ®îc ë trªn vµo c«ng thøc trong phÇn 9.4.2.7, ta ®îc:
UCL = 7.4
CL = 2.6
LCL = -2.2 =>= 0
Bíc 4: VÏ trôc tung víi gi¸ trÞ tõ 0 – 8 (gi¸ trÞ nguyªn gÇn nhÊt víi gi¸ trÞ lín
nhÊt trong sè çc gi¸ trÞ UCL, (np) i). VÏ trôc hµnh víi 20 ®iÓm chia (t¬ng øng
víi 20 lÇn lÊy mÉu)
Bíc 5: VÏ çc ®êng kiÓm so¸t CL, UCL vµ LCL song song víi trôc hoµnh vµ
c¾t trôc tung t¹i çc gi¸ trÞ t¬ng øng tÝnh ®îc t¹i bíc thø 3
8 UCL=7.41
n = 200
7 k = 20
6
5
4
3 CL=2.6
2
1
0
Bíc 6: VÏ çc ®iÓm víi to¹ ®é (i, np i) lªn biÓu ®å, trong ®ã i lµ sè thø tù cña
lÇn lÊy mÉu thø i (i tõ 1 ®Õn 20)
Bíc 7: Ghi çc th«ng tin cÇn thiÕt: sè lÇn lÊy mÉu, cì mÉu...
6
Ph©n tÝch biÓu ®å:
Tõ biÓu ®å trªn ta thÊy tõ d÷ liÖu thø 3 cã xu híng ®i lªn víi 7 d÷ liÖu

liÒn nhau chøng tá qu¸ tr×nh ®ang cã biÕn ®éng vµ ®ang kh«ng ®îc
kiÓm so¸t. Trong thùc tÕ nÕu gÆp trêng hîp nµy cÇn ph©n tÝch kü h¬n
®Ó t×m ra nguyªn nh©n cña xu híng nµy vµ tiÕn hµnh hµnh ®éng kh¾c
phôc ®Ó lo¹i bá nguyªn nh©n ®ã
10. SQC vµ c¶i tiÕn chÊt lîng liªn tôc
10.1. Quy tr×nh kiÓm so¸t vµ c¶i tiÕn qu¸ tr×nh theo:
Qu¸ tr×nh gi¶i quyÕt vÊn ®Ò thêng ®îc thùc hiÖn theo çc bíc sau
(1) Ph¸t hiÖn vÊn ®Ò vµ lùa chän chñ ®Ò
(2) §¸nh gi¸ thùc tr¹ng
(3) Ph©n tÝch
(4) X¸c nhËn kÕt qu¶
(5) Tiªu chuÈn ho¸
(6) Çc vÊn ®Ò cßn tån ®äng
(7) ChÝnh s¸ch s¾p tíi
10.2. Sö dông çc c«ng cô SQC cho gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ c¶i
tiÕn
Çc c«ng cô SQC cã thÓ ®îc sö dông h÷u hiÖu cho çc bíc cña qu¸ tr×nh gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò vµ c¶i tiÕn:
(1) Ph¸t hiÖn vÊn ®Ò vµ lùa chän chñ ®Ò

Huy ®éng trÝ n·o tËp thÓ. X©y dùng biÓu ®å Pareto
BiÓu ®å ma trËn
(2) §¸nh gi¸ thùc tr¹ng

a) VÊn ®Ò lµ g×?
BiÓu ®å Pareto
b) Thùc tr¹ng nh thÕ nµo
BiÓu ®å ph©n bè, PhiÕu kiÓm tra, biÓu ®å ph©n t¸n, ®å thÞ,
biÓu ®å kiÓm so¸t
c) Quan hÖ gi÷a nguyªn nh©n vµ kÕt qu¶?
BiÓu ®å ®Æc tÝnh, biÓu ®å t¬ng quan, biÓu ®å ma trËn, ph-
¬ng ph¸p PDPC
Ghi chó: LÆp l¹i bíc 1 ®Õn bíc 3 ®Ó chØ ra vÊn ®Ò hiÖn t¹i
(3) Ph©n tÝch vµ x¸c nhËn nguyªn nh©n

a) C«ng cô trî gióp ph©n vïng d÷ liÖu?
BiÓu ®å ph©n bè, biÓu ®å ph©n t¸n, ®å thÞ, biÓu ®å kiÓm
so¸t
b) Çc ®Æc tÝnh quan hÖ víi nhau nh thÕ n¸o
BiÓu ®å ph©n t¸n, ®å thÞ, biÓu ®å kiÓm so¸t
c) Çc ®Æc tÝnh cã thay ®æi theo thêi gian kh«ng.
BiÓu ®å ph©n bè, ®å thÞ, biÓu ®å kiÓm so¸t
(4) LËp kÕ ho¹ch, thùc hiÖn biÖn ph¸p kh¾c phôc vµ x¸c nhËn kÕt qu¶
a) LËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn biÖn ph¸p kh¾c phôc
BiÓu ®å hÖ thèng, biÓu ®å PDPC, biÓu ®å mòi tªn
b) X¸c nhËn kÕt qu¶ cña çc hµnh ®éng
BiÓu ®å ph©n bè, phiÕu kiÓm tra, biÓu ®å ph©n t¸n, ®å thÞ,
biÓu ®å kiÓm so¸t, biÓu ®å Pareto.
(5) Çc giai ®o¹n Tiªu chuÈn ho¸

biÓu ®å kiÓm so¸t.
(6) Duy tr× vµ n©ng cao hiÖu qu¶

(7) Çc vÊn ®Ò kh«ng gi¶i quyÕt ®îc vµ çc chÝnh s¸ch cho t¬ng lai
10.3. VÝ dô vÒ sö dông kÕt hîp çc c«ng cô SQC cho gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò vµ c¶i tiÕn
Bíc 1: Lùa chän chñ ®Ò

§Ó n©ng cao tÝnh c¹nh tranh, c«ng ty ph¸t chuyÓn nhanh X thiÕt lËp vµ triÓn
khai dù ¸n c¶i tiÕn chÊt lîng trong vßng 8 th¸ng, tõ th¸ng 5/2000 ®Õn th¸ng
12/2000. C«ng ty ®· thµnh lËp 4 nhãm chÊt lîng. VÝ dô nµy giíi thiÖu vÒ
ho¹t ®éng cña mét trong sè 4 nhãm chÊt lîng ®ã – nhãm S¸ng t¹o, nhãm nµy
tËp trung vµo c¶i tiÕn chÊt lîng dÞch vô chuyÓn bu phÈm.
Bíc 2: §¸nh gi¸ thùc tr¹ng

§Ó t×m hiÓu çc vÇn ®Ò liªn quan tíi chÊt lîng dÞch vô, nhãm tiÕn hµnh thu
thËp d÷ liÖu vÒ çc vÊn ®Ò vÒ chÊt lîng – çc lo¹i khuyÕt tËt x¶y ra trong
th¸ng 6/2000
B¶ng 10-1 : Lîng khuyÕt tËt theo hiÖn tîng trong th¸ng 6/2000
(DÞch vô chuyÓn bu phÈm)
Lo¹i khuyÕt tËt Ký hiÖu Sè lîng % tÝch luü

Bao b× háng 1 100 52
Hµng ho¸ thÊt l¹c 2 30 68
Giao hµng sai ngµy hÑn 3 20 79
Hµng ho¸ bÞ suy chuyÓn 4 10 84
Tõ chèi yªu cÇu kh¸ch hµng 5 10 89
HiÖu chØnh ho¸ ®¬n 6 8 93
ThÊt l¹c chøng tõ giao hµng 7 5 96
Giao hµng trÔ giê 8 4 98
Çc yÕu tè kh¸c 9 4 100
Tæng 191
Dùa trªn d÷ liÖu thu thËp ®îc, nhãm chÊt lîng x©y dùng biÓu ®å Pareto vµ
®i tíi quyÕt ®Þnh t×m vµ lo¹i bá nguyªn nh©n dÉn ®Õn khuyÕt tËt bao b×
háng v× nÕu lo¹i bá ®îc hiÖn tîng nµy, hä cã thÓ gi¶m ®îc kho¶ng 50 % sè l-
îng khuyÕt tËt.
Bíc 3: Ph©n tÝch vµ x¸c ®Þnh nguyªn nh©n
§Ó lo¹i bá ®îc nguyªn nh©n g©y ra hiÖn tîng bao b× háng, nhãm chÊt lîng ®·
x©y dùng biÓu ®å nh©n qu¶ (tr×nh bµy trong trang sau) ®Ó x¸c ®Þnh çc
nguyªn nh©n chÝnh. Trªn c¬ së çc nguyªn nh©n ®· t×m ra, nhãm chÊt lîng
tiÕn hµnh thu thËp d÷ liÖu trong th¸ng 7 sè lîng khuyÕt tËt bao b× bÞ háng
g©y ra do tõng nguyªn nh©n. KÕt qu¶ d÷ liÖu thu thËp ®îc nh trong b¶ng
10.2.
B¶ng 10-2: Lîng khuyÕt tËt dÞch vô theo nguyªn nh©n trong th¸ng 7/2000
NGUY£N NH¢N Ký hiÖu Sè lîng % tÝch luü

D©y buéc kh«ng tèt 1 97 50
Ngêi thùc hiÖn cha ®îc ®µo t¹o 2 45 74
GiÊy gãi kh«ng tèt 3 20 84
B¨ng t¶i cã gê 4 12 90
Keo d¸n kh«ng tèt 5 10 95
Çc nguyªn nh©n kh¸c 6 9 100
Bíc 4: Thùc hiÖn vµ x¸c nhËn kÕt qu¶
Tõ d÷ liÖu thu thËp ®îc, nhãm chÊt lîng ®i ®Õn quyÕn ®Þnh lo¹i bá 2 nguyªn
nh©n ®Çu tiªn th«ng qua çc ph¬ng ¸n sau:
 Tæ chøc ®µo t¹o l¹i nhãm gãi hµng
 Sö dông lo¹i d©y buéc kh¸c
 BiÓu ®å kiÓm so¸t cho søc bÒn cña d©y buéc cña çc nhµ cung øng kh¸c nhau
Tµi liÖu ®µo t¹o Kü thuËt thèng kª

6
Çc ph¬ng ¸n nµy ®îc thùc hiÖn trong 2 th¸ng 8 vµ 9. Sau ®ã nhãm chÊt lîng thu
thËp d÷ liÖu vÒ sè lîng khuyÕt tËt trong th¸ng 10 ®Ó x¸c nhËn kÕt qu¶ çc ph¬ng
¸n ®· thùc hiÖn. D÷ liÖu thu ®îc (B¶ng 10-3) cho thÊy sù c¶i tiÕn râ rÖt: sè lîng
khuyÕt tËt gi¶m trªn 50%, hiÖn tîng bao b× háng gÇn nh kh«ng cßn.
B¶ng 10-3: Lîng khuyÕt tËt dÞch vô theo hiÖn tîng trong th¸ng 10/2000
Lo¹i khuyÕt tËt Ký hiÖu Sè lîng % tÝch luü

Hµng ho¸ thÊt l¹c 1 29 29
Giao hµng sai ngµy hÑn 2 19 48
Hµng ho¸ bÞ suy chuyÓn 3 9 58
Tõ chèi yªu cÇu kh¸ch hµng 4 11 69
Bao b× háng 5 9 78
HiÖu chØnh ho¸ ®¬n 6 7 85
ThÊt l¹c chøng tõ giao hµng 7 6 91
Giao hµng trÔ giê 8 5 96
Çc yÕu tè kh¸c 9 4 100
Tæng 99

7
Bíc 5: Tiªu chuÈn ho¸
Duy tr× BiÓu ®å kiÓm so¸t cho ®é bÒn cña d©y buéc
Bíc 6- 7: Çc vÊn ®Ò cßn tån ®äng vµ chÝnh s¸ch s¾p tíi
Gi¶i quyÕt lo¹i bá hiÖn tîng hµng ho¸ thÊt l¹c vµ giao hµng muén
11. sö dông çc c«ng cô SQC ®Ó ®¸p øng çc yªu cÇu cña ISO 9000:2000
C«ng cô Sö dông trong ®¸p øng yªu cÇu ISO

9000:2000
BiÓu ®å pareto 8.2.1, 8.4, 8.5
BiÓu ®å nh©n qu¶ 8.4, 8.5
BiÓu ®å ph©n bè 7.4, 8.2.3, 8.2.4, 8.4, 8.5
BiÓu ®å ph©n t¸n 7.5, 8.2.3
Ph©n vïng 8.2.3, 8.2.4, 8.4, 8.5
BiÓu ®å kiÓm so¸t (kiÓm tra) 7.4, 8.2.3, 8.2.4, 8.4, 8.5
BiÓu ®å c©y 8.4, 8.5
BiÓu ®å ma trËn 7.3, 8.5

7
Phô lôc
VÝ dô vÒ çc c«ng cô míi
BiÓu ®å t¬ng ®ång
ThÎ t¬ng ®ång ThÎ t¬ng ®ång ThÎ t¬ng ®ång
ThÎ d÷ liÖu ThÎ d÷ liÖu ThÎ d÷ liÖu

ThÎ d÷ liÖu
ThÎ d÷ liÖu ThÎ d÷ liÖu ThÎ d÷ liÖu
ThÎ t¬ng ®ång
Ngµy:
ThÎ d÷ liÖu
§Þa ®iÓm:
ThÎ d÷ liÖu Ngêi chuÈn bÞ:
H×nh P1: BiÓu ®å t¬ng ®ång

7
BiÓu ®å quan hÖ
Nguyªn
Nguyªn nh©n
nh©n
Nguyªn nh©n cÊp 4
cÊp 3
cÊp 3
Nguyªn nh©n
thø cÊp
Nguyªn nh©n Nguyªn nh©n
thø cÊp thø cÊp
Nguyªn nh©n
cÊp 3
chÝnh chÝnh
Nguyªn nh©n
thø cÊp
T¹i sao X kh«ng xÈy ra
Nguyªn nh©n
Nguyªn nh©n
chÝnh
Nguyªn nh©n chÝnh
chÝnh
Nguyªn nh©n
thø cÊp
Nguyªn nh©n thø cÊp thø cÊp
thø cÊp
Nguyªn nh©n
cÊp 3
Nguyªn nh©n Nguyªn
cÊp 3 nh©n
cÊp 3 cÊp 3
Nguyªn cÊp 5
nh©n cÊp 4
Nguyªn nh©n
cÊp 4 cÊp 4
cÊp 4

cÊp 6 cÊp 5
H×nh P2: BiÓu ®å quan hÖ víi chñ ®Ò T¹i sao X kh«ng xÈy ra

7
BiÓu ®å mòi tªn
X©y t Trang trÝ

êng bªn ngoµi
ngoµi 4 5
2 1 KiÓm tra vµ
X©y mãng Dùng khung L¾p çc ®å néi thÊt cè hoµn thiÖn
2 3 ®Þnh 6 12
1 11
2 4 3 2 1
ChØnh
th¼ng 8
2 Trang trÝ têng
X©y têng bªn trong
trong 9 10
2 2
Lµm ®iÖn
7
1
H×nh P3. BiÓu ®å mòi tªn cho viÖc lËp kÕ ho¹ch

x©y dùng nhµ

7
S¬ ®å qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh (PDPC)
B¾t ®Çu
Kh«ng
Kh«ng
Kh«ng Kh«ng
Cã Cã
Kh«ng Kh«ng
Cã
Kh«ng Kh«ng
Cã
Cã Cã
Kh«ng
Cã
Môc
®Ých
H×nh P4. BiÓu ®å PDPC

7

Cong Cu Quan Li Chat Luong

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Cong Cu Quan Li Chat Luong

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Môc lôc

1. Qu¶n lý chÊt lƯîng b»ng c¸c c«ng cô thèng kª 5

2.1. C¸c kh¸i niÖm 9

3.1. Kh¸i niÖm 12

4.1. BiÓu ®å nh©n qu¶ 17

5.1. Kh¸i niÖm 24

6.1. C¸c kh¸i niÖm thèng kª 28

7.1. Kh¸i niÖm 42

8.1. Môc ®Ých: 48

9.1. Kh¸i niÖm biÓu ®å kiÓm so¸t 50

BiÓu ®å tư¬ng ®ång 73

1.1.1. C¸c c«ng cô kiÓm so¸t chÊt lưîng

1. PhiÕu kiÓm tra (Check sheet)

1. BiÓu ®å tư¬ng ®ång (Affinity diagram): Ph©n tÝch vÊn ®Ò dùa

1.1.2. PhÇn mÒm øng dông: Power QC tools

1.1.2.1. Bé c«ng cô PFT

NhiÖm vô: Hç trî ph©n tÝch d÷ liÖu vµ ra quyÕt ®Þnh

1.1.2.2. Bé c«ng cô RFT

 C«ng cô t¹o biÓu ®å d¹ng thanh

1.2. Qu¶n lý chÊt lưîng b»ng c¸c c«ng cô thèng kª

Ph©n tÝch d÷ ISO 9000:1994 ISO 9000:2000

2.1. C¸c kh¸i niÖm

2.1.1. C¸c d÷ liÖu cÇn thu thËp

VÝ dô ®Æc tÝnh cña qu¸ tr×nh nung: nhiÖt ®é lß (oC)

2.1.2. D÷ liÖu d¹ng biÕn sè

VÝ dô: ChiÒu dµi cña chi tiÕt (1,2m, 1,3m, 1,4m)

2.1.3. Gi¸ trÞ rêi r¹c (d÷ liÖu nguyªn)

2.1.4. PhiÕu kiÓm tra

2.2. Ph¬ng ph¸p thu thËp d÷ liÖu

2.2.2. C¸c lo¹i d÷ liÖu cÇn ghi

2.2.3. VÝ dô vÒ phiÕu kiÓm tra ®Ó thu thËp d÷ liÖu

BM 01-02-01 PhiÕu ghi sù cè thiÕt bÞ

S¶n phÈm M¸y copy Thêi gian ®iÒu 1-6 th¸ng 6

Lo¹i khuyÕt tËt

3.1. Kh¸i niÖm

Tõ biÓu ®å Pareto, cho thÊy:

3.3. C¸c bíc x©y dùng biÓu ®å Pareto

Bíc 2. S¾p xÕp b¶ng d÷ liÖu theo c¸c h¹ng môc.

Bíc 1. VÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu: S¶n phÈm ®óc bÞ lçi

Bíc 6. VÏ trôc tung vµ trôc hoµnh.

PhÇn tr¨m khuyÕt tËt

3.5. Sö dông biÓu ®å Pareto

BiÓu ®å Pareto sö dông ®Ó:

Mét sè lu ý khi sö dông biÓu ®å Pareto

4.1. BiÓu ®å nh©n qu¶

4.1.2. X©y dùng biÓu ®å nh©n qu¶

4.1.2.1 H×nh d¹ng cña mét biÓu ®å nh©n qu¶

H×nh 4-1: M« h×nh x©y dùng biÓu ®å nh©n qu¶

H×nh 4-2 Ph¸t triÓn tõ ®Æc tÝnh ®Õn yÕu tè

4.1.3. Sö dông biÓu ®å nh©n qu¶

C¸c ®iÓm cÇn chó ý khi sö dông biÓu ®å nh©n qu¶:

(3) Thu thËp tÊt c¶ c¸c yÕu tè

(4) Thu thËp c¸c d÷ liÖu

(5) Xem xÐt nghiªn cøu theo thêi gian

C©n b»ng dßng ch¶y Dßng ch¶y

Nhùa Khãi l­îng khÝ BiÕn

Môc tiªu ChiÕn l­îc

Môc tiªu ChiÕn l­îc

Môc tiªu ChiÕn l­îc

H×nh 4-5 : ChiÕn lîc chÝnh lµ môc tiªu tiÕp theo

4.2.2. X©y dùng biÓu ®å c©y

4.2.3. Sö dông biÓu ®å c©y

C¸c lîi thÕ chÝnh cña biÓu ®å c©y bao gåm:

Nhùa Khãi lîng khÝ BiÕn

Môc tiªu ChiÕn lîc

Môc tiªu ChiÕn lîc

Môc tiªu ChiÕn lîc