1

GENEL İŞLETME DERS NOTU

1757-1768’de buharın keşfedilerek sanayide kullanılmasıyla(İlk buhar makinesi 1775 yılında
İngiliz fizikçi James Watt tarafından yapılmıştır) başlayan, 18.yy’ın sonunda gerçekleşen
Sanayi Devrimi(1789); mal ve hizmet üreterek kar amacı güden kuruluşların (işletmelerin)
büyümelerine yol açmıştır. Bu alanda son yıllarda gündeme gelen oluşumlar artık işletmelerin
ulusallık kabuğunu kırıp uluslararası alanda işlerlik kazanmalarını sağlamış ve çok uluslu
işletmeler(ÇUŞ) doğmuştur.İşletmelerin büyümesi ve toplum içinde etkinliklerinin artması
ekonomik gelişmelerin yanı sıra sosyal alanda da gelişmelere yol açmıştır.

İşletme ve Yönetimin Temel Kavramları

İşletmecilik alanında kullanılan kavramların bir çoğu kökünü iş sözcüğünden alır:
Örneğin:İşadamı, İşveren, İşgören, İşyeri, İşyaşamı, İşbirliği, İşbölümü, İşletme…

İş sözcüğünün anlamları:
Ekonomik anlamada İŞ: Bireyin yaşamını sürdürmek ya da belirli düzeye yükseltmek
amacıyla giriştiği bedensel ve düşünsel çabadır. Bu çabanın temel amacı, ekonomik bir değer
yaratmak olup, bunu sonucu mal ya da hizmet üretilir ve karşılığında ücret elde edilir.
Toplumsal anlamda İŞ: Çalışma yaşamında başkalarıyla ilişki kurarak onlarla birlikte
üretme çabasıdır.
Psikolojik anlamda İŞ: Çalışana saygınlık ve doyum sağlayan bir olgudur.

İşgören(Çalışan-İşçi-Personel): Belirli bir ücret karşılığında işletmeye fiziksel ya da

düşünsel emeğini katan kişilerdir.
İşveren: Belirli büyüklükte bir işletmeyi kuran, sermaye veren ve işgören çalıştıran kişilerdir.
Girişim(Teşebbüs): Belirli bir yasal, finansal, örgütsel ve ekonomik özelliğe sahip
kuruluşlardır. Başka bir ifadeyle teşebbüs; hukuki, iktisadi ve mali bir birim olup, bir veya
birden çok işletmeyi(birden çok üretim birimini) çatısı altında toplayan kuruluşlardır.
Örneğin: Çaykur bir teşebbüs iken, çeşitli bölgelerdeki alım merkezleri ve fabrikalar ise
işletmelerdir.
Girişimci(Müteşebbis): Mal veya hizmet üretmek ya da pazarlamak için üretim
faktörlerini(emek-sermaye-doğal kaynak) bir araya getiren, kar amacı güden ve zarar
olasılığını göze alan kişilerdir.
Yönetim: Belirli birtakım amaçlara ulaşmak için başta insanlar olmak üzere parasal
kaynakları, donanımı, demirbaşı, hammaddeleri, yardımcı malzemeleri ve zamanı birbiriyle
uyumlu, verimli ve etkin kullanabilecek kararlar alma ve uygulatma süreclerinin toplamıdır.
 2

Yönetim için bazı bilim adamaları “Başkalarına iş yaptırma gücü ve sanatıdır” ifadesini
kullanmaktadır.
Yönetici: Bir zaman dilimi içinde amaçlara ulaşmak için insan, para, hammadde, malzeme,
makine, demirbaş gibi üretim araçlarını bir araya getiren, onlar arasında uygun bir bileşim,
uyumlaşma ve ahenkleşmeyi sağlayan kişilerdir.
Başka bir ifadeyle; İşletmenin yönetim sorumluluğunu üstlenen dönem sonunda ulaşılan kar
veya zarardan etkilenmeyen kişilerdir.
Yönetici için; Kar ve riski başkalarının olmak üzere mal ve hizmet ortaya koymak için üretim
faktörlerini bir araya getiren ve bu amaçla çalışanlara yön veren kişilerdir denebilir.
İşletme ve yönetim bilimcilerden Peter Drucker’a göre Yönetici; bilginin uygulanmasından ve
performansından sorumlu kişidir.
Üretim: Her türlü fayda yaratmaya yani iktisadi mal ve hizmet meydana getirmeye
ÜRETİM(istihsal)denir.
Üretim Faktörleri: Emek, Sermaye, Doğal Kaynaklar(tabiat,toprak), Müteşebbis.
Q=(E,S,DK,Y) Q:Üretim Miktarı
Emek: İnsan emeği(en önemli üretim faktörü)
Sermaye: Fiziksel sermaye, üretime tahsis edilen(konulan) üretim araçları(araç-gereç-makine
v.b.)nı ifade eder.
Doğal Kaynaklar: Toprak, arazi veya tabiat olarak ifade edilebilir. Bunun yanında daha
geniş bir ifadeyle maden orman,petrol,su ve benzeri kaynaklar da sayılabilir.
Müteşebbis: Kar etme ihtimali yanında zarar etme riskine de katlanmak suretiyle üretim
faktörlerini tedarik eden ve üretime yönlendiren kişidir.
* Küçük imalathanelerde müteşebbis patrondur, büyük şirketlerde ise ortaklardan oluşur.
* İktisatçılar müteşebbisi ; yönetim, organizasyon olarak ifade etmişlerdir.
*Eski dönemlerde yönetimde sahip-yönetici, profesyonel yönetici ayrımı fazla bir anlam
taşımamaktaydı. Dolayısıyla da, organize eden ve yöneten patron yöneticiydi.
GSMH: Üreticilerin dönem içinde yurt içi ve yurt dışı faaliyetleri ile yaratmış oldukları mal
ve hizmetlerin üretim değeri toplamından, bu üretim için giderler toplamının düşülmesiyle
elde edilen tutar.
MİLLİ GELİR: Bir milleti oluşturan bireylerin belli bir dönemde (genellikle yıl) yarattıkları
mal ve hizmetlerin toplam değeri. (http://ekonomik.tripod.com/ekonomik7.html)
KİŞİ BAŞINA MİLLİ GELİR : KBMG= MG / Nüfus
ENFLASYON: Genel fiyat düzeyindeki artışlar.
BÜYÜME: GSYH büyümesi denilen olgu bir ekonominin bir dönemden ötekine üretim
miktarındaki artış demektir. Basitleştirerek anlatmaya çalışayım. Yalnızca ekmek üreten bir
ekonomide 2012 yılında piyasa fiyatı 1 TL olan 100 adet ekmek üretilmişse o ekonominin
 3

GSYH’sı şöyle hesaplanıyor: GSYH 2012 = 100 x 1 = 100 TL. 2013 yılında 2012 yılındaki
üretimle aynı standart ve kalitede 105 ekmek üretilmişse o ekonomi 2013 yılında 2012 yılına
göre yüzde 5 büyümüş sayılıyor. (https://www.paraborsa.net/i/mahfi-egilmez-buyume-
illuzyonu/)