NHỮNG LỖI HỌC SINH THƯỜNG MẮC PHẢI KHI CẢM THỤ VĂN HỌC.

(Cô Thu Ngân)

Các con thân mến!
Có thể nói, trong chương trình ôn thi vào lớp 6 môn Tiếng Việt vào các trường chuyên,
cảm thụ văn học là một trong những phần quan trọng, không thể thiếu. Tuy nhiên, đây là
một phần khá mới mẻ, lạ lẫm với các bạn học sinh tiểu học cho nên khi viết cảm thụ văn
học, các con thường mắc khá nhiều lỗi. Cô sẽ tổng kết các lỗi sai thường gặp đó trong bài
viết này để các con có thêm kinh nghiệm trong hành trình luyện viết cảm thụ nhé!
1.Lỗi 1: Hỏi một đằng trả lời một nẻo
Thực sự, dạng đề cảm thụ rất phong phú… Đề bài có thể hỏi con cảm nhận một từ ngữ,
một hình ảnh, một biện pháp nghệ thuật hay một câu, một đoạn, một nhân vật, một chi
tiết… Tuy nhiên, hầu như các con ít chú ý đến sự khác biệt này. Nhiều khi, đề bài chỉ hỏi
cảm nhận 1 từ nhưng các con lại phân tích cả một câu, chỉ hỏi về 1 biện pháp nghệ thuật
và tác dụng của biện pháp ấy thì các con lại lạc sang cảm nhận cả 1 đoạn thơ, đoạn văn.
Rất ít bạn học sinh tiểu học có năng lực đọc hiểu và trả lời đúng và trúng vào vấn đề được
hỏi.
2.Lỗi 2: Đề bài yêu cầu cảm nhận đoạn thơ, đoạn truyện, học sinh lạc sang diễn xuôi
đoạn thơ hoặc kể lại câu chuyện.
Tiếp xúc và hướng dẫn các con học cảm thụ trên lớp, ở giai đoạn ban đầu, khi yêu cầu
học sinh cảm nhận đoạn thơ, mình nhận thấy, các con ít khi biết tìm ẩn ý hoặc ít khi biết
phân tích, nhận xét, đánh giá… mà hầu như chỉ kể lại hay diễn xuôi lại nội dung. Điều
này dẫn tới tình trạng nhiều khi câu trả lời của các con rất dài nhưng lại chẳng giúp mang
lại một điểm nào cho các con.
3.Lỗi 3: Hỏi cảm nhận về nội dung trong câu nhưng toàn lạc sang kể lể những cái
ngoài câu.
Trong các bài kiểm tra đánh giá ban đầu, mình thường hỏi học sinh cảm nhận câu thơ:
“Mẹ là đất nước, tháng ngày của con” trong bài “Mẹ ốm” của Trần Đăng Khoa và câu trả
lời mình nhận được thường là một đoạn rất dài nói về: Mẹ của em như thế nào…Đây
cũng là nhầm lẫn thường gặp nhất của các con.
4.Lỗi 4: Đọc hiểu sai ý của câu, của đoạn.
Vì các con không bao giờ được rèn lộ trình giúp đọc hiểu đúng và đọc hiểu sâu cho nên
việc đọc hiểu sai ý của câu, của đoạn là việc xảy ra với rất nhiều bạn. Ví dụ, cảm nhận về
câu: “Quê hương mỗi người chỉ một/ Như là chỉ một mẹ thôi” thì có những bạn “hào
phóng” dành cả nửa trang nói về mẹ mà không nhắc gì đến “quê hương”, đối tượng được
nói đến trong đoạn.
5.Lỗi 5: Không đọc hoặc đọc hiểu sai ẩn ý của câu
Ngôn ngữ văn học không giống như ngôn ngữ đời sống, ngôn ngữ của văn học luôn
ngầm ẩn những hàm nghĩa sâu xa mà người đọc phải suy nghĩ thì mới có thể tìm ra. Tuy
nhiên, vì không được trải qua một lộ trình đọc ý nghĩa hàm ẩn này cho nên các con ít khi
tìm ra được những ý nghĩa sâu sắc ẩn dấu trong thơ văn. Ví dụ, trong một câu thơ đơn
giản: “Mẹ là đất nước, tháng ngày của con” thì chỉ khi nào các con hiểu được ẩn ý của tác
giả: Mẹ là tất cả, mẹ là cả thế giới, mẹ vô cùng quan trọng với con… thì khi đó các con
mới nắm được nội dung quan trọng của câu.
6. Lỗi 6: Không tập trung vào nội dung chính mà chỉ mải phân tích nội dung không
quan trọng.
Ý chính thì không nhắc đến, ý phụ thì phân tích rõ dài, đây cũng là lỗi phổ biến của các
con trong cảm thụ văn học. Một khi không chạm được vào ý chính, ý trọng tâm này thì
các con cũng không làm bật lên được giá trị sâu sắc cũng như cái hay của đoạn văn, đoạn
thơ.
7. Lỗi 7: Diễn đạt lủng củng, không thoát ý.
Việc các con diễn đạt lủng củng, không thoát ý chính là kết quả tất yếu của việc tư duy
chưa rành mạch, rõ ràng: trước khi viết, các con chưa hiểu nội dung cũng như ẩn ý, chưa
hề ý thức được cái nào là chính cần nhấn vào, cái nào chỉ là phụ có thể lướt qua. Thêm
nữa, các con cũng chưa được rèn lộ trình giúp diễn đạt tốt hơn cho nên tất yếu sẽ xảy ra
nhiều lỗi trong diễn đạt. Chính vì vậy, đôi khi các bạn viết xong đọc lại câu văn của mình
viết cũng không hiểu mình định viết gì…
Các con ơi, như vậy, để rèn cho con viết được cảm thụ không phải là dễ dàng mà đó thực
sự là hành trình dài, trong đó các con cần phải luyện tư duy để tìm ý cũng như rèn luyện
về cách diễn đạt. Con hãy chịu khó suy nghĩ và chịu khó viết, chịu khó biểu đạt để có thể
chinh phục phần văn cảm thụ này nhé!