‫پرديس کشاورزي و منابع طبيعي‬

‫دانشکده علوم و مهندسي کشاورزي‬

‫گروه مهندسي علوم باغباني و فضاي سبز‬

‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي ‪LED‬‬

‫نگارش‬

‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬

‫استاد راهنما‪ :‬دکتر رضا صالحي‬

‫استاد مشاور‪ :‬دکتر ساسان علينيايي‬

‫پاياننامه براي دريافت درجه کارشناسي ارشد‬

‫در رشته علوم باغباني گرايش فيزيولوژي و اصالح سبزيها‬

‫بهمن ‪1397‬‬
 ‫تقدیم هب‬

‫خدا یی هک آفرید‬
‫جهان ‪ ،‬انسان ‪ ،‬عقل ‪ ،‬علم ‪ ،‬معرفت ‪ ،‬عشق را‬

‫و هب کسانی هک عشقشان را رد وجودم دمیدند‬

‫پدر زبرگوارم ‪ ،‬مارد مهربانم‬

‫و ربارد زعزیم‬
 ‫تقدریانهم‬

‫سپاس خدا یی را هک اول و آخر وجود است‪ ،‬بی آنکه اولی رب او یشیپ بگیرد یا آخری پس از او باشد ‪ .‬خدا وندی هک بشر را آفرید و هب او قدرت اندیشیدن داد و تواانیی‬

‫اهی بالقوه رد نهاد رهیک از انسان اه گزارد ات هب تالش و کوشش همت نهند و رد این میان راهنمایانی ربای هدا یت نسل بشر فرستاد ‪.‬‬

‫رب خود واجب می دانم ات از اساتید ارجمند خود هب خاطر سعه صدر و رهنموداهی دلسوزاهن رد هب ثمر رساندن این تحقیق تقدری و تشکر هب عمل آورم ‪ .‬از استاد با امکالت و‬

‫شایسته؛ جناب آاقی دکتر رضا صالحی هک رد امکل سعه صدر‪ ،‬با حسن خلق و فروتنی‪ ،‬از چیه کمکی رد این رعهص رب من ردیغ ننمودند و زحمت راهنمایی این رساهل را رب ههده‬
‫مت ق‬
‫گردنتف‪ ،‬صمیماهن سپاسگزارم‪ .‬از استاد صبور ‪ ،‬جناب آاقی دکتر ساسان علینیایی فرد هک زحمت مشاوره این رساهل را رد حالی بل شدند هک بدون مساعدت ایشان‪،‬‬

‫این رپوژه هب هجیتن مطلوب نمیرسید؛ و از اساتید فرزاهن و دلسوز؛ سرکار خانم دکتر فروزنده سلطانی و جناب آاقی دکتر رضا معالی امیری هک زحمت داوری این‬
‫همچ‬ ‫متق‬
‫رساهل را بل شدند؛ امکل تشکر و قدردانی را دارم‪ .‬نین از استاد گرامی‪ ،‬جناب آاقی دکتر سیامک کالنتری نماینده تحصیالت تکمیلی‪ ،‬ربای حضور سبزشان و‬

‫ونها‪ ،‬کمکها ولطفشان سپاسگزارم ‪.‬‬

‫از جناب آاقی مهندس سعید ایلخانی ‪ ،‬بابت رهنم‬

‫رد نهایت صمیماهنرتین قدردانی و سپاس خودم را نثار کسانی میکنم هک حضورشان دلیل بودن من است از پدر و مارد مهربانم هک وجودشان ربایم همه مهر است و امید‬

‫و هب پاس محبت اهی بی ردیغشان هک رهگز فروکش نمی کند‪ .‬از ربارد زعزیم هک وجودش ماهی ی دلگرمی من است سپاسگزاری میکنم‪.‬‬

‫با احترام این پایان انهم را هب شما تقدیم میکنم و امیدوارم با این تشکر و قدردانی کوچک‪ ،‬اقرد هب ردک اندکی از زیبا یهای وجوداتن باشم‪.‬‬
‫سروانز رشیدی زمستان ‪97‬‬
 ‫چکيده‬

‫فراهم کردن نور يک تکنولوژي کليدي در نگهداري سبزيهاي گلخانهاي است‪ ،‬چرا که تامين نور سبب بهبود رشد و کيفيت‬
‫نشاءها ميشود‪ .‬المپهاي ‪ LED‬يک تکنولوژي جديد و جايگزين ديگر نورها در گلخانه است‪ ،‬اما المپهاي ‪ LED‬بايد از‬
‫لحاظ پاسخ گياه به آنها و از لحاظ اقتصادي مورد بررسي قرار گيرند‪ .‬هدف از آزمايش حاضر ارزيابي طيفهاي مختلف‬
‫المپهاي ‪ LED‬در سيستمهاي طبقاتي براي نشاءهاي پيوندي گوجه فرنگي است‪ .‬تيمارهاي مورد آزمايش شامل ‪ 5‬طيف‬
‫نوري از جمله طيف نور آبي‪ ،‬قرمز‪ ،‬ترکيب نورهاي آبي‪ -‬قرمز به نسبت ‪ ، 7:3‬سفيد و تاريکي بوده است‪ .‬نتايج نشان داده‬
‫است که تيمارهاي مورد آزمايش تاثير معناداري بر بيشتر شاخصهاي اندازهگيري شده داشته است‪ .‬صفات مورد اندازهگيري‬
‫در مراحل مختلف رشدي‪ 7 )1 :‬روز پس از پيوند ‪ 14 )2‬روز پس از پيوند ‪ 21 )3‬روز پس از پيوند اندازهگيري شده است‪.‬‬
‫شدت نوري در اين آزمايش ابتدا ‪ 50 µmol m2s‬بوده و به تدريج به ‪100 µmol m2s‬رسيده است‪ .‬کليه مراحل اين تحقيق‬
‫در سال ‪ 96-97‬در آزمايشگاه و گلخانه تحقيقاتي گروه مهندسي علوم باغباني و فضاي سبز پرديس کشاورزي و منابع طبيعي‬
‫دانشگاه تهران انجام شد‪ .‬اين آزمايش در قالب طرح اسپليت پالت در زمان در ‪ 3‬تکرار که از هر تکرار ‪ 5‬نمونه در ‪ 3‬هفته‬
‫متوالي ارزيابي شد‪ .‬نتايج نشان داده است که بيشترين درصد گيرايي پيوند و کيفيت نشاءها به ترتيب در نورهاي ترکيبي قرمز‪-‬‬
‫آبي (نسبت ‪ ،)3:7‬قرمز و سفيد بدست آمده است‪.‬‬

‫‪ -‬واژههاي کليدي‪ :‬گوجه فرنگي‪ ،‬پيوند‪ ،‬کيفيت نور‪ ،‬نشاء‪ ،‬شاخصهاي رشد و عملکرد‪.‬‬
 ‫فهرست‬
‫مقدمه ‪4 .........................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-1‬تاريخچه ‪6 ..............................................................................................................‬‬
‫‪ 2-1‬اهداف پيوند در سبزيها ‪7 .............................................................................................‬‬
‫‪ 3-1‬هدف از طرح مورد نظر و ضرورت انجام طرح ‪7 .......................................................................‬‬
‫‪ 1-3-1‬اهداف ‪8 ..........................................................................................................‬‬
‫‪ -1‬کليات ‪10 ...................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-1‬تاريخچه پيوند سبزيها ‪10 ............................................................................................‬‬
‫‪ 3-1‬انواع پيوند در سبزيها ‪13 .............................................................................................‬‬
‫‪ 1-3-1‬پيوند اسکنهاي ‪13 ...............................................................................................‬‬
‫‪ 2-3-1‬پيوند نيمانيم ‪13 .................................................................................................‬‬
‫‪ 3-3-1‬پيوند مجاورتي زبانهاي ‪14 .......................................................................................‬‬
‫‪ 4-3-1‬پيوند حفرهاي ‪14 ................................................................................................‬‬
‫‪ 4-1‬پيوند در گوجهفرنگي ‪15 ...............................................................................................‬‬
‫‪ 5-1‬نشاء ‪16 ................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-5-1‬مزاياي نشاکاري ‪16 .............................................................................................‬‬
‫‪ 2-5-1‬توليد نشاء توپي ‪17 ..............................................................................................‬‬
‫‪ 3-5-1‬نشاي توپي ‪17 ...................................................................................................‬‬
‫‪ 4-5-1‬مزاياي نشاء پيوندي ‪18 ..........................................................................................‬‬
‫‪ 5-5-1‬نشاء پيوندي ‪18 ..................................................................................................‬‬
‫‪ 6-1‬نور ‪21 ..................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-6-1‬المپهاي ‪21 ............................................................................................. LED‬‬
‫‪ -2‬پيشينه تحقيق ‪24 ..........................................................................................................‬‬
‫‪ 1-2‬اثر پيوند ‪24 ............................................................................................................‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 2-2‬تاثير المپهاي ‪ LED‬روي دانهالهاي پيوندي سبزيجات ‪24 ........................................................‬‬

‫‪ 3-2‬تاثير المپهاي ‪ LED‬بر روي رشد دانهالهاي گوجهفرنگي ‪27 ......................................................‬‬
‫‪ 4-2‬اثر سازگاري دما و شدت نور روي دانهالهاي پيوندي خيار ‪28 ........................................................‬‬
‫‪ -3‬مواد و روشها ‪30 ..........................................................................................................‬‬
‫‪ 1-3‬محل‪ ،‬زمان آزمايش و تيمارهاي آزمايشي ‪30 .........................................................................‬‬
‫‪ 2-3‬آزمايش در اتاقک رشد ‪30 .............................................................................................‬‬
‫‪ 1-2-3‬ارقام مورد استفاده و تيمارهاي آزمايش ‪30 ......................................................................‬‬
‫‪ 2-2-3‬کاشت بذور پايه و پيوندک ‪30 ...................................................................................‬‬
‫‪ 3-2-3‬عمليات پيوند ‪32 .................................................................................................‬‬
‫‪ 4-2-3‬عمليات بعد از پيوند ‪34 ..........................................................................................‬‬
‫‪ 5-2-3‬ارزيابي مختصات رشد گياهان در پايان هر مرحله ‪35 ...........................................................‬‬
‫‪ -4‬نتايج ‪40 ....................................................................................................................‬‬
‫‪ 1-4‬آزمايش اتاقک رشد ‪40 ................................................................................................‬‬
‫‪ 1-1-4‬نتايج مربوط به صفات رويشي در نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي تحت اثر نورهاي ‪40 .................. LED‬‬
‫‪ 2-4‬بحث ‪60 ...............................................................................................................‬‬
‫‪ 1-2-4‬اثر پيوند و تيمارهاي نور و زمان بر روي نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي (آزمايش اتاقک رشد) ‪60 ..............‬‬
‫‪ -5‬نتيجهگيري و پيشنهادها ‪63 ................................................................................................‬‬
‫‪ 1-5‬نتيجهگيري کلي ‪63 ....................................................................................................‬‬
‫‪ 2-5‬پيشنهادها ‪63 ..........................................................................................................‬‬
‫منابع ‪65 ........................................................................................................................‬‬

‫‪2‬‬
 ‫فهرست شکلها‬
‫شکل ‪ 1 -1‬درصد ميزان استفاده از پيوند در جهان (‪11 ................................................... )Lee et al., 2010‬‬
‫شکل ‪ 2 -1‬درصد ميزان استفاده از پيوند در اروپا (‪11 ..................................................... )Lee et al., 2010‬‬
‫شکل ‪ 3 -1‬درصد استفاده از نشاي پيوندي به تفکيک محصول در کره جنوبي (‪18 ..................... )Lee et al., 2010‬‬
‫شکل ‪ 4 -1‬درصد استفاده از نشاي پيوندي به تفکيک محصول در ژاپن (‪19 ............................ )Lee et al., 2010‬‬
‫شکل ‪ 5 -1‬درصد استفاده از نشاي پيوندي به تفکيک محصول در ترکيه (‪19 .......................... )Lee et al., 2010‬‬
‫شکل ‪ 6 -1‬سمت راست بذر گياه پايه و سمت چپ بذر گياه پيوندک‪31 .......................................................‬‬
‫شکل ‪ 1 -3‬سمت راست بذر گياه پايه و سمت چپ بذر گياه پيوندک ‪32 .....................................................‬‬

‫شکل ‪2 -3‬کاشت بذر پايه و پيوندک ‪32 .......................................................................................‬‬

‫شکل ‪ 3 -3‬آماده بودن گياهان براي پيوند ‪33 .................................................................................‬‬
‫شکل ‪ 4 -3‬سمت راست برش اريب گياهان پايه و پيوندک براي پيوند نيمانيم ‪ ،‬سمت چپ جايگزاري گيرهها در گياهان‬
‫پايه ‪33 ..........................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪5 -3‬جايگذاري گياهان پيوندي در اتاقک پيوند ‪34 ......................................................................‬‬
‫شکل ‪ 6 -3‬رطوبت ساز ‪35 ....................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ 7 -3‬گياهان پس از پيوند‪36 ............................................................................................‬‬
‫شکل ‪ 8 -3‬اندازه گيري ارتفاع گياه ‪37 ........................................................................................‬‬
‫شکل ‪ 9 -3‬اندازه گيري قطر با کوليس ‪38 ....................................................................................‬‬
‫شکل ‪ 10 -3‬دستگاه اندازهگيري سطح برگ ‪39 ...............................................................................‬‬
‫شکل ‪ 1 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي ارتفاع نشاء پيوندي گوجهفرنگي‪42 ........................................‬‬

‫شکل ‪ 2 -4‬اثر متقابل نور و زمان اندازهگيري روي ارتفاع ريشه از طوقه نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي ‪43 ...................‬‬

‫شکل ‪ 3 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي طول ساقه از نوک تا طوقه نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي ‪44 .............‬‬

‫شکل ‪ 4 -4‬اثر متقابل نور و زمان اندازهگيري روي ارتفاع نشاء از محل پيوند تا طوقه نشاهاي پيوندي گوجه فرنگي ‪45 ....‬‬

‫شکل ‪ 5 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي ارتفاع نشاء از پيوند تا نوک نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي ‪46 .............‬‬

‫شکل ‪ 6 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي قطر محل پيوند نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي ‪47 .........................‬‬

‫شکل ‪ 7 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي قطر پيوندک نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي ‪48 ............................‬‬

‫شکل ‪ 8 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي قطر پايه نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي ‪49 ................................‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫شکل ‪ 9 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي وزن تر کل نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي ‪50 .............................‬‬

‫شکل ‪ 10 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي وزن تر ريشه نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي ‪51 ..........................‬‬

‫شکل ‪ 11 -4‬اثر متقابل نور و زمان اندازهگيري وزن تر برگ نشاهاي پيوندي گوجه فرنگي ‪52 ..............................‬‬

‫شکل ‪ 12 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي تعداد برگ نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي ‪53 .............................‬‬

‫شکل ‪ 13 -4‬اثر تغييرات زمانهاي مختلف اندازهگيري روي وزن تر شاخساره نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي ‪54 ............‬‬

‫شکل ‪ 14 -4‬تغييرات اثر متقابل نور و زمان اندازهگيري بر حجم ريشه نشاهاي پيوندي گوجه فرنگي ‪55 ...................‬‬

‫شکل ‪ 15 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي وزن خشک برگ نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي ‪56 ......................‬‬

‫شکل ‪ 16 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي تعداد برگ نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي ‪57 .............................‬‬

‫شکل ‪ 17 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي وزن خشک نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي ‪58 ...........................‬‬

‫شکل ‪ 18 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي سطح برگ نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي ‪59 ............................‬‬

‫فهرست جداول‬

‫جدول ‪ 1 -4‬تجزيه واريانس اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬و زمانهاي متفاوت بر روي صفات رويشي نشاءهاي پيوندي‬
‫گوجهفرنگي ‪41 .....................................................................................................................‬‬
‫جدول ‪ 2 -4‬تجزيه واريانس اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬و زمانهاي متفاوت بر روي صفات رويشي نشاءهاي پيوندي‬
‫گوجهفرنگي ‪42 .....................................................................................................................‬‬
‫جدول ‪ 3 -4‬تجزيه واريانس اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬و زمانهاي متفاوت بر روي صفات رويشي نشاءهاي پيوندي‬
‫گوجهفرنگي ‪42 .....................................................................................................................‬‬

‫‪2‬‬
‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫تار‬‫ف‬ ‫گ‬‫ش‬ ‫ی‬‫پ‬

‫‪3‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫مقدمه‬
‫با توسعهي گلخانههاي پرورش و توليد سبزيهاي خانواده بادنجانيان در سيستمهاي کشت خاکي و بدون خاک (هيدروپونيک)‬

‫مطالعات زيادي توسط محققين داخلي و خارجي روي جنبههاي مختلف توليد و فيزيولوژي اين محصوالت انجام گرفته است‪.‬‬

‫توليد اين گياهان در گذشته بصورت مستقيم (با بذر) بوده و رفته رفته توليد نشايي اين سبزيها رونق پيدا کرده است‪ .‬توليد‬

‫نشاء داراي مزايايي از جمله‪ )1 ،‬توليد گياه خارج از فصل ‪ )2‬توليد بوتههايي با ذخاير ژنتيکي برتر ‪ )3‬کنترل آفات و بيماريها‬

‫‪ )4‬کاهش مصرف آب (مصرف آب ‪ 40‬درصد کاهش مييابد) ‪ )5‬کاهش هزينههاي کشاورزان است‪ .‬در راستاي پيشرفت‬

‫صنعت توليد نشاء‪ ،‬توليد نشاء به صورت مکانيزه شده است‪ .‬توليد نشاء صنعتي يعني کاشت بذور در سينيهاي نشاء در بستري‬

‫بدون خاک (بستر هيدروپونيک) رواج پيدا کرده است‪ .‬نسل جديد نشاء‪ ،‬نشاء پيوندي است‪ .‬نشاء پيوندي بسيار مناسب بوده‪،‬‬

‫زيرا روش پيوند در سبزيهاي ميوهاي باعث کنترل پاتوژنها و افزايش تحمل گياهان به استرسهاي زيستي و غيرزيستي‬

‫ميشود (لواس‪ 1‬و همکاران‪2010 ،‬؛ ساواس‪ 2‬و همکاران‪2010 ،‬؛ کوال‪ 3‬و همکاران‪ .)2010 ،‬يکي از سبزيهايي که در مقوله‬

‫پيوند‪ ،‬تحقيقات بنيادي و کاربردي توجه ويژهاي به آن شده است‪ ،‬گوجه فرنگي ميباشد‪ .‬بر همين اساس و با توجه به‬

‫جنبههاي مختلف توليد اين گياه مطالعاتي در زمينهي توليد بهينه و انبوه با بکارگيري تکنيک پيوند در دنيا در حال انجام است‬

‫که حاکي از نوپا بودن اين تکنيک براي محصوالت مهم گلخانهاي همچون گوجه فرنگي است‪ .‬توليد نشاءهاي پيوندي وابسته‬

‫به اجزاء و تجهيزات خاصي بوده و نيازمند مهارت کافي و کنترل محيط در طول دورهي پيوند است‪ .‬هدف اصلي در سبزيها‬

‫کسب بيشترين کارايي‪ ،‬بازده و کنترل بيماريها و آفات است (کوبوتا‪ 4‬و همکاران‪2008 ،‬؛ کوال و همکاران‪ .)2010 ،‬فرآيند‬

‫توليد نشاء پيوندي شامل ‪ )1 :‬توليد نشاء پايه ‪ )2‬توليد نشاء پيوندک ‪ )3‬عمليات پيوند ‪ )4‬عمليات پس از پيوند که مهمترين‬

‫مرحله عمليات پس از پيوند است‪ .‬بدين منظور از سيستمهاي طبقاتي در گلخانه براي توليد انبوه گوجه فرنگي استفاده شده‬

‫است‪ .‬در توليد دانهالهاي پيوندي با کيفيت باال‪ ،‬نور به عنوان يک عامل ضروري از يک فاکتور محيطي مهم مطرح ميشود‬

‫‪1‬‬
‫‪. Louwas‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. Savvas‬‬
‫‪3‬‬
‫‪. Colla‬‬
‫‪4‬‬
‫‪. Kubota‬‬

‫‪4‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫(تايز و زايگر‪ .)1995 ،1‬همچنين نور يک عامل محيطي ضروري جهت پيوند موفق و با کيفيت باال مطرح است (مونير‪ 2‬و‬

‫همکاران‪ .)2015 ،‬بنابراين اين عامل در کيفيت دانهالهاي پيوندي بسيار تاثير دارد (هوکاونينگ‪ .)2010 ،3‬در استفاده از‬

‫سيستم هاي طبقاتي بدليل عدم تامين نور کافي به صورت طبيعي‪ ،‬براي توليد گياه نيازمند فراهم کردن نور مورد نياز به‬

‫صورت مصنوعي بوده‪ ،‬در نتيجه از المپهايي جهت تامين نور مورد نياز گياهان استفاده شده است‪ .‬المپهاي معمولي به‬

‫دليل مشکالتي از قبيل‪ )1 :‬توليد گرماي فراوان که اين گرما باعث گرم شدن گياهان در طبقات شده‪ ،‬در نتيجه باعث صدمه‬

‫به گياهان مي شود‪ )2 .‬مصرف برق زياد ‪ )3‬عمر کم (بسيار شکنندهاند) کاربردي نداشته است‪ ،‬بنابراين استفاده از المپهاي‬

‫‪ 4LED‬براي رفع نواقص نورهاي حاصل از المپهاي معمولي براي توليد گياهان به کار رفته است‪ .‬المپهاي ‪ LED‬به عنوان‬

‫يک منبع نوري جديد با ويژگيهاي زياد و گسترهي طول موجهاي مختلف ميتواند به عنوان يک منبع نوري مناسب براي‬

‫تامين نياز نوري گياهان باشد (گونيز‪ 5‬و همکاران‪ .)1991 ،‬المپهاي ‪ LED‬به عنوان يک منبع نوري براي فتوسنتز و گسترش‬

‫بخشهاي هوايي و زميني گياهان مطرح ميشود (بوال‪ 6‬و همکاران‪ .)1991 ،‬عالوه بر آن المپهاي ‪ LED‬به عنوان يک‬

‫منبع انرژي مصرفي کم‪ ،‬اندازهي کوچک‪ ،‬طول عمر باال‪ ،‬مدت تاثير نوري بيشتر و بدليل داشتن دماي کم و حق انتخاب براي‬

‫گسترهي وسيعي از طول موجها مورد توجه قرار گرفته اند‪ ،‬در نتيجه انتظار ميرود که المپهاي ‪ LED‬يک منبع نوري مناسب‬

‫براي رشد و پرورش گياهان ميباشد‪ .‬انتخاب طيف مناسب در اين المپها بدليل داشتن طيفهاي مختلف نوري بسيار‬

‫ضرورت دارد‪ .‬کاربرد نور ‪ LED‬قرمز براي فتوسنتز بسيار مناسب است‪ ،‬زيرا طول موج آن ‪ 600‬تا ‪ 700‬نانومتر است‪ .‬اين‬

‫طول موج به عنوان طول موج دريافتي مناسب گياه براي فتوسنتز است (ماسا‪ 7‬و همکاران‪ .)2008 ،‬اگر چه نور ‪ LED‬آبي از‬

‫جهت داشتن نقش در فتومورفوژنيک‪ ،‬کنترل روزنهها‪ ،‬تبادل کربندياکسيد‪ ،‬کشيدگي ساقه و نورگرايي است (ماسا و همکاران‪،‬‬

‫‪ .)2008‬استفاده از نورهاي ‪ LED‬در گيرايي پيوند و افزايش رشد نشاهاي پيوندي تاثير زيادي دارد‪ .‬کيفيت و کميت نورهاي‬

‫‪1‬‬
‫‪. Taiz, Zeiger‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. Muneer‬‬
‫‪3‬‬
‫‪. Hokovening‬‬
‫‪4‬‬
‫‪. Light emitting diodes‬‬
‫‪5‬‬
‫‪. Guneez‬‬
‫‪6‬‬
‫‪. Bulla‬‬
‫‪7‬‬
‫‪. Mussa‬‬

‫‪5‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ LED‬استفاده شده بسيار مهم بوده و از آنجا که ترکيب اين طيفهاي نور بر افزايش کيفيت تاثير دارد‪ ،‬پيشنهاد ميشود که‬

‫ترکيبي از اين طيفهاي نوري استفاده شود‪.‬‬

‫‪ 1-1‬تاريخچه‬

‫کشور ايران به عنوان يکي از قطبهاي مهم توليد سبزي در قاره آسيا و در برخي موارد در دنيا ميباشد که ناشي از تنوع‬

‫اقليمي و گستردگي زمينهاي زراعي حاکم بر کشور ميباشد‪ .‬حدود ‪ 5/3‬درصد (‪ 805‬هزار هکتار) از کل زمينهاي زراعي‬

‫کشور به توليد سبزيها اختصاص دارد که از اين سطح ساالنه حدود ‪ 21‬ميليون تن محصول برداشت ميشود‪ .‬سهم خانواده‬

‫بادنجانيان از اين سطح حدود ‪ 60‬درصد ميباشد که رقم قابل توجهي بوده و بيانگر اهميت اين گروه از سبزيها از نظر‬

‫اقتصادي و اجتماعي در کشور است‪ .‬گوجه فرنگي از مهمترين محصوالت خانواده سوالناسه است که داراي جايگاه مهم در‬

‫کشت سبزيها در ايران است‪ .‬سطح زير کشت اين گياه تقريبا بيش از ‪ 50‬درصد از سطح زير کشت سبزيجات را به خود‬

‫اختصاص ميدهد‪.‬‬

‫اگرچه پيوند درختان ميوه از هزاران سال پيش وجود داشته است‪ ،‬اما پيوند سبزيها در مقياس تجاري‪ ،‬به تازگي گسترش‬

‫يافته است ‪(‬آشتيا‪1927،1‬؛ ساکاتا‪ 2‬و همکاران‪ .)2007 ،‬به دنبال استفاده از تکنيک پيوند به عنوان افزايش کارايي مصرف آب‬

‫براي يک کشوري همچون ايران که با مسئله کمبود آب مواجه است مناسب بوده‪ .‬در استفاده از سيستمهاي طبقاتي بدليل‬

‫عدم وجود نور کافي نيازمند ايجاد نور مصنوعي جهت تامين نياز نوري گياه است‪ .‬در مطالعات گذشته بدليل مشکالت زيادي‬

‫که دز توليد نور مصنوعي براي گياهان وجود داشته است‪ ،‬روبه سوي استفاده از المپهايي شده است که داراي بيشترين‬

‫کيفيت و اثر گذاري روي محصوالت باشد‪.‬‬

‫‪1.‬‬
‫‪Ashtiya‬‬
‫‪2.‬‬
‫‪Sacata‬‬

‫‪6‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 2-1‬اهداف پيوند در سبزيها‬

‫ريشههاي قوي و پايههاي انتخاب شده ميتواند تحمل بسيار زيادي به بيماريهاي مهم خاکزي مانند بيماريهاي ناشي از‬

‫قارچ فوزاريوم‪ ،‬ورتيسيليوم‪ ،‬فيتوفترا‪ ،‬پسيديوموناس‪ ،‬ديديمليابريونيا‪ ،‬مونوسپوراسکوس و نماتدها داشته باشد‪(‬ايدلستين‪ 1‬و‬

‫همکاران‪1999،‬؛ کوهن‪ 2‬و همکاران‪2007 ،2005 ،2000 ،‬؛ ايانو‪2001 ،3‬؛ تريونفتي نيسيني و همکاران‪2002 ،‬؛ بلستوس و‬

‫همکاران‪ .)2003 ،‬اگرچه ميزان متحمل بودن پايهها به طور قابل توجهي نسبت به هم متفاوت ميباشد‪ .‬حتي بيماريهاي‬

‫پيوندک‪ ،‬مانند بيماريهاي ويروسي مشخص مثل ويروس ‪ TMV‬ممکن است به طور قابل توجهي تحت تاثير مقاومت پايه‬

‫البته بسته به سطح مقاومت در پيوندک و پايهها قرار گيرد‪(‬نشي‪2001 ،‬؛ ساکاتا‪ ،1996-97 ،‬کاتالوگ بذر سبزي‪ ،‬ص ‪.)176‬‬

‫اين ويژگيها براي گياهان رشد يافته در محيطهاي بسته‪(‬گلخانه) بسيار مهم ميباشد‪ ،‬چرا که برداشت مداوم و طوالني مدت‬

‫و عملکرد باال مد نظر ميباشد‪ .‬همچنين پايههاي مقاوم ميتوانند در سيستمهاي کشت آبي که در آنها بيماري به صورت‬

‫سريع گسترش پيدا ميکند‪ ،‬مقابله کنند‪ .‬تحمل به بيماري در نشاءهاي پيوندي ممکن است به طور کامل وابسته به متمل‬

‫بودن ريشههاي پايه به چنين بيماريهايي ميباشد‪ .‬اگرچه در کشتهاي واقعي‪ ،‬پديد آمدن ريشههاي نابجا از پيوندک که نيز‬

‫معمول است‪ .‬گياهاني که ريشه آنها از پايه و هم از پيوندک ميباشد‪ ،‬انتظاري ميرود که به راحتي با بيماريهاي خاکزي‬

‫آلوده شوند‪.‬‬

‫‪ 3-1‬هدف از طرح مورد نظر و ضرورت انجام طرح‬

‫با توجه به مشکالت توليد سبزيها در روش سنتي‪ ،‬امروزه توليد کنندگان گوجهفرنگي گلخانهاي به دنبال افزايش ميزان‬

‫عملکرد نيازمند روشي بهينه براي توليد سبزيها در کشور هستند‪ .‬توليد نشاء در سبزيهاي ميوهاي ازجمله سبزيهاي خانواده‬

‫بادنجانيان رواج پيدا کرده است‪ .‬مشکالت و معايبي در توليد نشاء از طريق سنتي وجود دارد اين مشکالت شامل‪ )1 :‬تلقات‬

‫باالي نشاء ‪ )2‬توليد کم نشاء در هر مترمربع ‪ )3‬عدم نورگيري يکنواخت در گياهان است‪ .‬لذا براي رفع اين مشکالت و‬

‫همچنين براي رفع تلفات ناشي از کم آبي‪ ،‬آلودگيها‪ ،‬بيماريها و شوري و همچنين براي دستيابي به نشاء خوب و مقاوم‬

‫‪1‬‬
‫‪. Ildsteen‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. Kohen‬‬
‫‪3‬‬
‫‪. Iyano‬‬

‫‪7‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫نيازمند روشي نوين ميباشيم‪ .‬بنابراين سمت به سوي توليد نشاء پيوندي رفته است‪ .‬اين نشاءها داراي مقاومت بيشتر به‬

‫تنشهاي محيطي‪ ،‬افزايش رشد و عملکرد محصول‪ ،‬کاهش مصرف سموم و مواد ضد عفوني کننده خاک هستند‪ .‬ولي به‬

‫دليل حساسيت اين نشاءها توجه و کنترل شرايط التيام دهي و سازگاري پس از پيوند الزامي است‪ .‬اخيرا از روشهاي توليد‬

‫طبقاتي استفاده مي شود‪ .‬نشاء طبقاتي باعث توليد بيشتر نشاء در هر مترمربع و توليد نشاء مقاوم ميشود‪ .‬يکي از الزامات اين‬

‫طبقات‪ ،‬نور است‪ .‬براي توليد بيشتر و بهتر نشاءهاي پيوندي استفاده از طبقات و المپهاي ‪ LED‬با طيفهاي ترکيبي و‬

‫مختلف (براي تامين نياز نوري گياهان) در داخل فضاي بسته گلخانه نياز است‪.‬‬

‫‪ 1-3-1‬اهداف‬
‫‪ -1‬ارزيابي گيرايي پيوند و درصد زندهماني نشاء در سيستم تونلي و سيستم طبقاتي مجهز به نور ‪LED‬‬

‫‪ -2‬ارزيابي طيفهاي مختلف نور روي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي توليد شده‬

‫‪ -3‬ارزیابی برهمکنش پایه‪ ،‬سیستم و منابع تأمین نور روی گیرایی و کیفیت نشاء‬

‫‪8‬‬
‫ل اول‬ ‫فص‬

‫یات‬‫ل‬‫ک‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ -1‬کليات‬

‫‪ 1-1‬تاريخچه پيوند سبزيها‬

‫پيشينه پيوند را ميتوان در درختان ميوه و در روزگاران باستان جستجو کرد‪ .‬چينيها حداقل ‪ 1560‬سال قبل از ميالد مسيح‪،‬‬

‫از پيوند استفاده مينمودند‪ .‬پيوند يک روش معمول ازديد رويشي است‪ ،‬عمدتا در درختان ميوه مورد استفاده قرار ميگيرد‪.‬‬

‫آنچه معمول است‪ ،‬جوانه يا ساقه يک همگروه مطلوب (پيوندک)‪ ،‬بر روي پايهاي که به روش ازدياد جنسي (بذر) و رويشي‬

‫تکثير يافته است‪ ،‬قرار ميگيرد و با روي هم قرارا گرفتن بافتهاي زاينده‪ ،‬يک اتصال پيوندي بوجود ميآيد (بيکبين‪1995 ،1‬؛‬

‫هارتمن‪ 2‬و همکاران‪ .)1997 ،‬از پيوند براي تغيير رقم يا احياي دوباره درختان پير و فرسوده نيز استفاده ميشود‪ .‬همچنين با‬

‫کاربرد پيوند‪ ،‬ميتوان بر مشکل سخت ريشهزا بودن قلمههاي برخي از درختان ميوه مانند سيب که ازدياد آن از طريق قلمه‬

‫عملي نيست فائق آمد‪ .‬عالوه بر پيوند درختان‪ ،‬پسوند سبزيها نيز طبق اسناد و مدارک موجود‪ ،‬يکي از فنون قديمي و کهن‬

‫ميباشد‪.‬‬

‫در سال ‪ ،1960‬پيوند به عنوان يک روش تجاري و کاربردي در ژاپن و کره براي خيار و گوجهفرنگي ( ‪Lycopersicon‬‬

‫‪ )esculentum‬معرفي گرديد‪ .‬تا سال ‪ ،1990‬درصد گياهان پيوندي براي توليد سبزيهاي ميوهاي (بادنجان‪ ،‬خيار‪ ،‬گوجهفرنگي‬

‫و خربزههاي مختلف) در ژاپن به ‪ 59‬درصد کل سطح زير کشت و در کره به ‪ 81‬درصد رسيده بود‪ .‬در حال حاضر در کشورهاي‬

‫کره و ژاپن تقريبا تمام کدوئيان براي کشت گلخانهاي‪ ،‬از نوع پيوندي است (ميگوئل‪2004 ،3‬؛ لي‪ .)1994 ،4‬در دهههاي اخير‬

‫آگاهي کشاورزان از مزاياي نشاء پيوندي سبزيها باعث گرديده که استفاده از اين فن بطور سريع در ساير کشورها نيز توسعه‬

‫يابد بطوريکه هم اکنون در کشورهاي يونان‪ ،‬فرانسه‪ ،‬ايتاليا‪ ،‬اسپانيا‪ ،‬فلسطين اشغالي و اردن استفاده از نشاءهاي پيوندي‬

‫سبزيها جنبه تحاري پيدا کرده است‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪. Beak bane‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. Hartman‬‬
‫‪3‬‬
‫‪. Miguel‬‬
‫‪4‬‬
‫‪. Lee‬‬

‫‪10‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫با اينکه کشاورزي سنتي ايران داراي تجربيات غني از علم‪ ،‬هنر و فن پيوند در پرورش درختان ميوه ميباشد ولي هيچگونه‬

‫سندي که نشان دهنده استفاده از آن در پرورش سبزيها باشد وجود ندارد‪ .‬با سابقهاي که کشور ايران و کشاورزان ايراني در‬

‫زمينه توليد سبزي به روش سنتي دارند‪ ،‬اين ضرورت احساس ميشود که نگاهي جامعتر و دقيقتر به فنون نوين پرورش‬

‫سبزيها در ايران صورت گيرد‪ .‬کاهش حاصلخيزي بسياري از زمينهاي سبزيکاري کشور به دليل عدم رعايت در تناوب‬

‫زراعي و گسترش بيرويه مصرف کود و سموم شيميايي از يک طرف و هجوم غير قابل کنترل عوامل بيماريزاي خاکزاد از‬

‫طرف ديگر باعث شده است که هر ساله تلفات محصول افزايش و عملکردها کاهش يابد (کاشي و همکاران‪ .)1387 ،‬آنچه از‬

‫اهميت زيادي برخوردار است‪ ،‬توان باالي کشور هم در جهت وجود شرايط اقليمي و خاکي و هم از نظر فن و تجربه کافي در‬

‫زمينه توليد سبزي است‪ .‬با وجود اين‪ ،‬آنچه که در حال حاضر ميتواند جلوي مصرف بيرويه سموم دفع آفات نباتي را بگيرد‪،‬‬

‫استفاده از روشهاي پيشرفته و کارا نظير فن پيوند سبزيها و کاربرد پايههاي مقاوم به اين بيماريها است (کاشي و همکاران‪،‬‬

‫‪.)1387‬‬

‫هدف اصلي استفاده از عمل پيوند کنترل پاتوژنهاي خاک است (کرينو‪ 1‬و همکاران‪ .)2007 ،‬اگرچه اهميت سبزيهاي پيوندي‬

‫بدليل عملکرد باالي محصوالت (کوال و همکاران‪ ،)2008 ،‬تحمل شديد گياهان به استرسهاي غير زنده شامل شوري‪،‬‬

‫آبهاي اسيدي‪ ،‬استرسهاي تغذيهاي‪ ،‬خشکي و آلودگي به عناصر سنگين است (کوال و همکاران ‪،2012 ،2011 ،2010‬‬

‫‪2013‬؛ کومار‪ 2‬و همکاران‪ .)2015 ،‬در عمل پيوند فاکتورهاي محيطي همچون نور‪ ،‬دما و رطوبت بسيار اهميت دارند که از‬

‫ميان اين فاکتورها نور يک منبع اساسي براي فتوسنتز‪ ،‬عملکرد هورمونهاي گياهي و مسيرهاي سيگنالي در گياه اثر دارد‬

‫(ولز‪ -‬رامرز‪ 3‬و همکاران‪2014 ،‬؛ مونير و همکاران‪.)2015 ،‬‬

‫‪1‬‬
‫‪. Crino‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. Kumar‬‬
‫‪3‬‬
‫‪. Velez-Ramorez‬‬

‫‪11‬‬
‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪‬‬

‫شکل ‪1 -1‬درصد ميزان استفاده از پيوند در جهان (‪)Lee et al., 2010‬‬

‫شکل ‪2 -1‬درصد ميزان استفاده از پيوند در اروپا (‪)Lee et al., 2010‬‬

‫‪12‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 3-1‬انواع پيوند در سبزيها‬

‫روشهاي پيوند با توجه به نوع محصول پيوندي‪ ،‬تجربهي پرورش دهندگان و در صورت انجام پيوند ماشيني‪ ،‬نوع ماشين و‬

‫ربات موجد‪ ،‬مرتبط و متفاوت ميباشند‪.‬‬

‫‪ 1-3-1‬پيوند اسکنهاي‬
‫انجام پيوند اسکنهاي در گياهان علفي ممکن است مشکلتر از گياهان چوبي باشد‪ .‬در اين روش‪ ،‬گياهچههاي پايه سرزني‬

‫ميشوند و شکافي به عمق ‪ 1/5-1‬سانتيمتر در جهت پايين بر روي آن ايجاد ميگردد‪ .‬پيوندک تا حدي که يک تا سه برگ‬

‫حقيقي بر روي آن باقي بماند‪ ،‬هرس شده و قسمت پايين ساقه با زاويه کج برش داده ميشود تا گوهاي شکل گردد‪ .‬پيوندک‬

‫در شکاف ايجاد شده بر روي پايه‪ ،‬قرار گرفته و از گيره استفاده ميشود‪(‬کاشي و همکاران‪.)1387،‬‬

‫‪ 2-3-1‬پيوند نيمانيم‬
‫پيوند نيمانيم در بين پرورش دهنگان مجرب و خزانههاي تجاري توليد نشاء بويژه کشورهاي کره و ژاپن از مقبوليت بسيار‬

‫بااليي برخوردار است‪ .‬اين پيوند ميتواند توسط دست و ماشين يا ربات و براي اکثر سبزيهاي بکار گرفته شود‪ .‬مهمترين‬

‫مزيت اين روش‪ ،‬توليد نشاهاي پيوندي قوي و سالم است چون تمام دستجات آوندي پيوندک و پايه به هم جوش ميخورد و‬

‫محل پيوند از وضعيت و ثبت خوبي برخوردار ميباشد‪ .‬گياهچههاي سالم يا برش خورده با توجه به سليقه پرورش دهنده‬

‫ممکن است به عنوان پايه مورد استفاده قرار گيرند‪ .‬در پايههاي مورد استفاده براي کدوييان‪ ،‬يک برگ لپهاي همراه با نقطه‬

‫رويشي حذف ميشود‪ .‬بعد از قرار دادن پيوندک بر روي پايه‪ ،‬از گيرههاي معمول پيوند جهت ثابت نگه داشتن محل پيوند‬

‫استفاده ميشود‪ .‬براي گياهان خانواده بادنجان‪ ،‬پيوند معموال در قسمت پايين اپيکوتيل انجام ميگيرد‪(‬کاشي و‬

‫همکاران‪ .)1387،‬‬

‫‪‬‬

‫‪13‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 3-3-1‬پيوند مجاورتي زبانهاي‬

‫اين پيوند يکي از روشهاي قديمي پيوند است که حتي در شرايط نه چندان مطلوب نيز کاربرد دارد‪ .‬اگرچه اين روش نياز به‬

‫فضا و هزينه بيشتري نسبت به ساير روشهاي پيوند دارد‪ ،‬ولي درصد زندهماني نشاهاي پيوند شده حتي براي افراد تازه کار‬

‫نيز رقم قابل توجهي است و هيچ نوع امکانات و ماشينهاي ويژه براي اين روش پيوند مورد نياز نميباشد‪ .‬جهت باال رفتن‬

‫ميزان گيرايي و بازده پيوند‪ ،‬بهتر است در زمان پيوند‪ ،‬گياهچههاي پيوندک و پايه يکسان داشته باشند‪ .‬نقطه رويشي پايه قبل‬

‫از پيوند کردن بايد به دقت حذف شود تا از تغذيه و رشد غير ضروري جلوگيري بعمل آمده و محل پيوند‪ ،‬سريعتر گيرايي خود‬

‫را بدست آورد‪ .‬براي انجام پيوند مجاورتي زبانهاي‪ ،‬روي پايه شکافي از باال به پايين و در روي پيوندک از پايين به باال با زاويه‬

‫‪ 30‬تا ‪ 40‬درجه ايجاد ميشود‪ .‬اين برش بايد به مقدار کافي عميق باشد تا امکان تماس بافتهاي زاينده و دستجات آوندي‬

‫فراهم شود‪ .‬معموال گياهان پيوند شده را با هم در گلداني با قطر ‪ 9‬تا ‪ 12‬سانتيمتر کاشته و به مدت ‪ 1‬يا ‪ 2‬روز قبل از انتقال‬

‫به شرايط رشدي بهينه در گلخانه‪ ،‬در يک محل سايه قرار ميدهند‪.‬اين پيوند عالرغم گيرايي بااليي که دارد کمتر استفاده‬

‫ميشود چرا که نيازمند نيروي کارگري براي انجام عمليات پيوند و قطع بخش هوايي پايه ميباشد‪ ،‬نياز به حذف گيرهها بعد‬

‫از گرفتن محل پيوند است‪ ،‬نياز به فضاي بيشتر براي رشد گياهان پيوندي در مقايسه با روشهاي ديگر و ريشهزايي زياد در‬

‫پيوندک بعد از نشاکاري در صورت کشت خيلي عميق نشاهاي پيوندي است‪(‬کاشي و همکاران‪.)1387 ،‬‬

‫‪ 4-3-1‬پيوند حفرهاي‬
‫در اين پيوند بذور پايه چند روز زودتر از بذور پيوندک کاشته ميشود لذا به دليل عدم هم قطر بودن پايه و پيوندک‪ ،‬بايداز‬

‫قسمت هايپوکوتيل پايه را برش زد و در آن يک حفره به طول ‪ 1/5-1‬سانتيمتر بوسيله يک مته پالستيکي يا فلزي بصورت‬

‫مورب يا عمود و در جهت طولي ايجاد شود‪ .‬بايد دقت نمود که در هنگام ايجاد حفره در پايه‪ ،‬شکافي در آن ايجاد نشود‪ .‬پس‬

‫از ايجاد حفره در پايه‪ ،‬پيوندک با دو برگ حقيقي را برش داده و در محل حفره ايجاد شده در پايه قرار داده ميشود‪(‬کاشي و‬

‫همکاران‪ .)1387 ،‬‬

‫‪14‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 4-1‬پيوند در گوجهفرنگي‬

‫گوجهفرنگي گلخانهاي که در بسترهاي خاکي و در سالهاي اخير در سيستمهاي هيدروپونيک پرورش داده ميشود‪ ،‬داراي‬

‫دورهي رشد نسبتا طوالني بوده و غالبا در معرض بيماريهاي مختلف قرار ميگيرند‪ .‬به منظور پيشگيري از آلودگي به‬

‫بيماريهاي مختلف خاکزاد عالوه بر اصالح و ايجاد ارقام مقاوم گوجهفرنگي‪ ،‬استفاده از پايههاي مقاوم نيز در بيشتر کشورهاي‬

‫جهاني رو به گسترش ميباشد‪ .‬معموال توصيه ميشود که از نشاءهاي پيوندي براي دورههاي رشد طوالني مدت و بويژه در‬

‫سيستمهاي کشت در محلولهاي غذايي (هيدروپونيک) استفاده شود‪ .‬کاشت نشاءهاي پيوندي نه تنها براي مقاومت پايه به‬

‫بيماريهاي مختلف‪ ،‬بلکه به دليل سيستمهاي قوي ريشه پايه جهت کمک به رشد پيوندک و برداشت ميوه براي مدت‬

‫طوالني‪ ،‬مورد توجه قرار گرفته است‪ .‬با اين حال بعلت سختي فناوري پيوند‪ ،‬اندازه کوچک نشاءها در زمان پيوند و نيازمند‬

‫بودن به مراقبتهاي ويژه بعد از پيوند‪ ،‬توليد و استفاده تجاري نشاءهاي پيوندي تيره بانجانيان اغلب در کشورهاي داراي‬

‫فناوري پيشرفته‪ ،‬با معرفي روشها‪ ،‬فنون و ابزارآالت و تسهيالت آماده سازي شرايط بعد از پسوند ممل شده است (هانگونگ‪،1‬‬

‫‪ .)2001‬گياهان پيوندي گوجهفرنگي داراي مزيتهايي از جمله‪ :‬مقاومت به بيماريها‪ ،‬کمتر در معرض حمله نماتدها قرار‬

‫مي گيرند‪ ،‬افزايش کيفيت ميوه‪ ،‬بازده بيشتر و کارايي بهتري در مصرف آب و تغذيه بوده و همينطور تحمل به استرسهاي‬

‫زنده و غيرزنده بااليي دارند (ريوارد و لوس‪.)2007 ،2‬‬

‫بر خالف سبزيهاي خانواده کدوييان که در قسمت هايپوکوتيل و در مرحله برگهاي لپهاي پيوند ميشوند‪ ،‬گوجهفرنگي در‬

‫قسمت اپيکوتيل پيوند ميشود زيرا گياهچههاي گوجهفرنگي داراي حفره در وسط ساقه خود نميباشند و قطر هايپوکوتيل‬

‫آنها بسيار کوچکتر از گياهچه هاي کدوييان است‪ .‬در حال حاضر از پيوند نيمانيم به ميزان زيادي توسط پرورش دهندگان‬

‫بزرگ و کشاورزان با تجربه استفاده ميشود‪ .‬عمليات اين نوع پيوند بسيار ساده و سريع است و محل پيوند بخوبي جوش‬

‫ميخورد‪ ،‬به طوريکه طي حمل و نقل و نشاءکاري صدمهاي نميبيند‪ .‬از گيرههاي ‪ 2‬ميليمتر پيوند جهت محکم نگهداشتن‬

‫‪1‬‬
‫‪. Hungong‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. Rivard and Louws‬‬

‫‪15‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫محل پيوند استفاده ميشود‪ .‬گيرههاي پيوند معموال به اندازه کافي انعطافپذير بوده و ممکن است با افزايش قطر ساقه بطور‬

‫طبيعي جدا شوند‪ .‬اين گيرهها براي چندين سال استفاده ميشوند‪.‬‬

‫‪ 5-1‬نشاء‬

‫نشاء دانهالي کوچک‪ ،‬سالم‪ ،‬قوي و عاري از هرگونه آفات و بيماريها است که معموال داراي ‪ 4‬الي ‪ 6‬برگ بوده و در محيطي‬

‫مناسب رشد نموده است و به مجرد بهود شرايط آب و هوايي مزرعه و يا آماده شدن گاخانهبه آنجا منتقل ميشود‪ .‬نشاها داراي‬

‫شکل يکدستاند که ميتوانند استرسهاي محيطي يا بيولوژيکي را تحمل کندد يا از آنها فرار کنند و همچنين آنها ميتوانند‬

‫به بلوغ زودرستر از گياهاني که مستقيم کشت شدهاند برسند‪(‬ليپلي‪ 1‬و همکاران‪ .)1997 ،‬گياهاني که به صورت مستقيم‬

‫کشت شدهاند‪ ،‬داراي ريشههاي انتهايي‪(‬عمودي) قوي هستند ولي گياهاني که به صورت نشاء هستند داراي ريشههاي تمايز‬

‫يافته هستند چرا که ريشههاي عمودي آنها خيلي زود در آن جايگاهي که آنها قرار گرفتهاند تغيير کرده و تمايز يافته شده‬

‫است (ام سي کي‪ .)1981 ،2‬و متغاقبا در نشاء ريشههاي اوليه و ريشههاي ثانويه نيز گسترش پيدا کرده است‪(‬لسکوار‪ 3‬و‬

‫همکاران‪1989 ،‬؛ استوفال‪ 4‬و همکاران‪ .)1988 ،‬شکل ريشههاي اوليه و گسترش آنها ممکن است در نهايت روي گسترش‬

‫جوانهها‪ ،‬ميوه و متعاقبا روي توليد محصول اثر داشته باشد‪(‬توماس‪ 5‬و همکاران‪.)1982 ،‬‬

‫‪ 1-5-1‬مزاياي نشاکاري‬
‫سبزيجاتي که بوسيله نشاء کشت ميشوند نسبت به سبزيجاتي که در مزرعه با يذر توليد ميشوند فصل رشد کوتاهتري‬

‫دارند‪(‬ليپلي و همکاران‪ .)1977 ،‬به همين منظور توليد کنندگان با هدف توليد محصول زودرس‪ ،‬کاهش زمان توليد و توليد‬

‫دو يا چند مرتبه محصول در طول يک فصل رشد‪ ،‬از نشاء استفاده ميکنند‪ .‬توليد نشاء در محيطهاي کنترل شده اين مزيت‬

‫را دارد که تنشهاي محيطي‪ ،‬عوامل بيماريزا‪ ،‬آفات و امراض مصون هستند‪ .‬توليد نشاء ميتواند راهکار مناسبي براي کاهش‬

‫هزينه هاي توليد باشد‪ .‬لذا در اين سيستم از تک تک بذور استفاده کرده و نيازي به تنک کردن و حذف علفهاي هرز مزرعه‬

‫‪1‬‬
‫‪. Liply‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. McKee‬‬
‫‪3‬‬
‫‪. Leskovar‬‬
‫‪4‬‬
‫‪. Stofella‬‬
‫‪5‬‬
‫‪. Thomas‬‬

‫‪16‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫در اوايل دوره ديده نميشود‪ .‬با استفاده از نشاء ميتوان کوددهي و آبياري را با راندمان باالتري در اوايل دوره رشد اعمال نمود‪.‬‬

‫اين مزايا سبب شده است که توليد نشاء بسيار رواج پيدا کند‪(‬کاشي و همکاران‪.)1387 ،‬‬

‫‪ 2-5-1‬توليد نشاء توپي‬

‫توليد گياهان از طريق بذر يکي از مهمترين روشهاي توليد در کشاورزي‪ ،‬جنگلداري‪ ،‬توليد سبزيها و گلکاري ميباشد‪ .‬اين‬

‫روش يک روش پيشرفته در توليد گياهان گلخانهاي است‪ .‬براي مثال در گلخانه هم ميتوان به صورت مستقيم و هم ميتوان‬

‫از طريق توليد نشاء‪ ،‬سبزيها را پرورش داد (فرانز‪ 1‬و همکاران‪.)1995 ،‬‬

‫‪ 3-5-1‬نشاي توپي‬
‫روش سنتي توليد نشاء شامل کاشت رديفي يا دستپاش بذر در کرت يا بسترهاي از پيش تهيه شده بود‪ .‬همين بذرها جوانه‬

‫زده و نشاها به اندازه کافي بزرگ ميشدند که بتوان آنها را انتقال داد‪ ،‬به صورت دستهاي از زمين درآورده و بادست از هم‬

‫جدا ميشدند و هر کدام از آنها به طور جداگانه توسط دست به ظروف بزرگتر يا مزرعه انتقال داده ميشدند‪ .‬اين روش‬

‫بسيار پر هزينه بود و به دليل آلودگي به پوسيدگي ريشه و رشد ناهماهنگ بعدي آنها (به دليل از دست دهي ريشهها و شوک‬

‫وارده به نشاها) باعث از بين رفتن مقدار قابل مالحظهاي از نشاها ميشد‪ .‬نشاي توپي در اصل يک نشاء داخل ظرف است‬

‫ک‪ .‬بذرها به طور مکانيکي دز تک تک سلولهاي سيني کاشته ميشوند‪ .‬دانهال پس از جوانهزني بذر تا زمان آماده شدن‬

‫براي انتقال‪ ،‬در داخل ظرف کوچک خود رشد ميکند‪ .‬رشد سيستم ريشهاي در محيط بستهاي صورت ميپذيرد که رشد بهينه‬

‫ريشه و توليد مقادير زيادي ريشههاي مويين را به دنبال دارد‪ .‬براي انتقال تنها کافي است که نشاء از داخل ظرف خود بيرون‬

‫کشيده شود و بدون هيچگونه صدمهاي‪ ،‬به ظرف بزرگتر يا مزرعه انتقال يابد‪ .‬در اين روش ممکن است صدمهاي بسيار ناچيز‬

‫و آن هم در صورت اتفاق‪ ،‬به سيستم ريشهاي وارد آيد‪ .‬به همين دليل از دستدهي نشاها به خاطر پوسيدگي ريشه بسيار‬

‫کاهش يافته و رشد نشاها پس از انتقال نيز بسيار يکنواخت خواهد بود‪ .‬عمل انتقال نشاء نيز بسيار سريعتر و راحتتر از انتقال‬

‫نشاها به صورت ريشه عريان صورت ميگيرد (راجر استاير و ديويد کورانسکي‪ .)2010 ،2‬گياهان موقتي و گياهان يکساله در‬

‫‪1‬‬
‫‪. Franz‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. Roger Styre and David Kouranskey‬‬

‫‪17‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫گلخانه به صورت نشاء در سلولهاي سينيهاي نشاء کاشته ميشوند‪ .‬بذرها‪ ،‬بخصوص بذرهاي چوبي در بسترهاي ويژهاي‬

‫کاشته ميشود تا آنها رشد کنند و از آنها به عنوان پايه در گياهان پيوندي استفاده کرد‪ .‬توليد گياهان از طريق بذر يک‬

‫روش بسيار با دقت براي جوانهزني بذور و آگاهي از نياز کامل بذور ميباشد‪ .‬براي موفقيت در اين روش بايد از بذوري استفاده‬

‫شود که اطالعات از ژن آنها داشت‪ ،‬کيفيت بااليي داشته باشند‪ ،‬خواب بذري گذشته باشد و يک بستر مناسب براي آنها‬

‫انتخاب شود (فرانز و همکاران‪.)1995 ،‬‬

‫‪ 4-5-1‬مزاياي نشاء پيوندي‬

‫‪ ‬زمان و کارگر کمتر براي انتقال نشاء‬

‫‪ ‬رشد سريعتر و يکنواختتر نشاها پس از انتقال‬

‫‪ ‬کاهش پوسيدگي ريشه و از دستدهي نشاها پس از انتقال‬

‫‪ ‬گلدهي و محصولدهي زودتر و يکنواختتر‬

‫‪ ‬افزايش ميزان توليد در واحد سطح و کاهش زمان مورد نياز براي توليد محصول‬

‫‪ ‬استفاده بهتر از بذر و فضاي گلخانه‬

‫‪ ‬کاهش مکانيزاسيون و استفاده از نيروي کارگري به دليل سهولت در جابجايي نشاها امکان به تعويق انداختن انتقال‬

‫نشاها براي مدتي کوتاه‬

‫‪ ‬کاهش احتمال شيوع بيماريها‬

‫نشاهاي توپي منتقل شده ريشههاي مويين بيشتري دارند‪ ،‬بنابراين سريعا آب و مواد غذايي را جذب ميکنند‪ .‬اين سيستم فعال‬

‫ريشهاي اجازه رشد يکنواختتر و سريعتر را به نشاها داده و شوک بسيار ناچيزي به آنها وارد ميآيد (راجر استاير و ديويد‬

‫کورانسکي‪.)2010 ،‬‬

‫‪18‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 5-5-1‬نشاء پيوندي‬
‫کشت نشاء پيوندي راهکار جديد براي کاشت محصوالت پرآب بر‪ ،‬از گروه صيفيجات ميباشد‪ .‬با استفاده از روش کشت نشا‬

‫پيوندي با توجه به کاهش مصرف آب‪ ،‬بينياز شدن محصول از سموم کشاورزي و امکان کشت در زمينهاي آلوده ميتوان‬

‫بازده کشت را تا ميزان قابل توجهي افزايش داد‪ .‬اين روش با استفاده از ريشه و ساقه کدو که مقاوم در برابر آلودگي است‪،‬‬

‫زمان رشد محصول را تا حدود ‪ 25‬روز و ميزان مصرف آب را تا حدود ‪ 35‬درصد کاهش ميدهد‪ .‬به طور معمول در کشت هر‬

‫هکتار هندوانه‪ ،‬ميتوان ‪ 60‬تن محصول برداشت نمود اما با روش نشا پيوندي ميتوان تا ‪ 140‬تن محصول برداشت و حتي با‬

‫اصالحاتي در روش کشت ‪ 2‬مرتبه از يک پايه هندوانه چيد که اين کار امکان برداشت ‪ 200‬تن محصول از هر هکتار را ايجاد‬

‫مينمايد (جوکار‪.)1385 ،‬‬

‫شکل ‪ 3 -1‬درصد استفاده از نشاي پيوندي به تفکيک محصول در کره جنوبي (‪)Lee et al., 2010‬‬

‫‪19‬‬
‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫شکل ‪ 4 -1‬درصد استفاده از نشاي پيوندي به تفکيک محصول در ژاپن (‪)Lee et al., 2010‬‬

‫شکل ‪ 5 -1‬درصد استفاده از نشاي پيوندي به تفکيک محصول در ترکيه (‪)Lee et al., 2010‬‬

‫‪20‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 6-1‬نور‬

‫نور يک منبع اصلي و مهم براي رشد و فتوسنتز گياهان ميباشد‪ .‬در بسياري از مطالعات نشان داده است که شدت و کيفيت‬

‫نور براي رشد‪ ،‬گسترش‪ ،‬عملکرد رنگدانهها‪‬و شکل گياه بسيار موثر است‪(‬آمکي و هيراي‪2008 ،1‬؛ فوکودا‪ 2‬و همکاران‪2008 ،‬؛‬

‫منليس و دنيگ‪1995 ،3‬؛ اسچورگر‪ 4‬و همکاران‪ .)1997 ،‬نور طبيعي خورشيد ارزانترين منبع در دسترس است اما اين منبع‬

‫براي باغباني علمي هميشه و به مقدار کافي در دسترس نيست‪ .‬بنابراين استفاده از نور مصنوعي به منظور افزايش محصول و‬

‫ارتقاي کيفيت آن بسيار رايج است‪ .‬کيفيت نورهاي مختلف برحسب فيزيولوژي و مورفولوژي گياهان روي رشد و گسترش‬

‫گياهان بسيار اثر دارد‪(‬اسچورگر و همکاران‪ .)1997 ،‬انواع مختلف نورهاي مصنوعي که در توليد گياهان استفاده شده است‬

‫شامل‪ :‬المپهاي فلورسنت‪ ،‬المپهاي متال هاليد و المپهاي فشار بخار سديمي‪‬است‪(‬فرانگ و جائو‪ .)2000 ،5‬تحقيقات‬

‫نشان داده است که گياهان دو لپه نسبت به گياهان تک لپه به کيفيت طيفهاي نوري بسيار حساس هستند‪ .‬لذا براي موفقيت‬

‫بيشتر در عمل پيوند‪ ،‬افزايش تعداد گياهان حاصل از پيوند و عملکرد بيشتر اتصال آوندهاي بين دو قسمت پايه و پيوندک‬

‫نيازمند منبع نوري مناسب بوده است (ادا‪.)2000 ،6‬‬

‫‪ 1-6-1‬المپهاي ‪LED7‬‬
‫در سالهاي اخير المپهاي ‪ LED‬به عنوان يک منبع مصنوعي نوري بسيار مورد توجه قرار گرفته است چرا که اين‬

‫المپها ميتواند يک منبع مناسب براي توليد گياهان باشد‪ .‬گزارشهاي زيادي وجود دارد که آنها داراي مزيت هايي‬

‫هستند (نات‪ 8‬و همکاران‪2003 ،‬؛‪ ‬گوپتا و جاتتو‪ .)2013 ،9‬از جمله‪ :‬سايز کوچک ‪ ،‬حجم کم‪ ،‬طول عمر طوالني‪ ،‬داشتن‬

‫طيفهاي نوري زياد و بازده تغيير انرژي هستند‪ ‬و گرماي کمي از خود ساطع ميکنند‪(‬گوتو‪2011 ،10‬؛ ماسا‪ 11‬و همکاران‪،‬‬

‫‪1‬‬
‫‪. Amaki and Hirai‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. Fukuda‬‬
‫‪3‬‬
‫‪. MeNellis and Deng‬‬
‫‪4‬‬
‫‪. Schuerger‬‬
‫‪5‬‬
‫‪. Fran gang Jao‬‬
‫‪6‬‬
‫‪. Oda‬‬
‫‪7‬‬
‫‪. light emitting diode‬‬
‫‪8‬‬
‫‪. Nhut‬‬
‫‪9‬‬
‫‪. Gupta and Jatothu‬‬
‫‪10‬‬
‫‪. Goto‬‬
‫‪11‬‬
‫‪. Massa‬‬

‫‪21‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪2008‬؛ براون‪ 1‬و همکاران‪ .)1995 ،‬درالمپهاي ‪ LED‬توانايي انتخاب طول موجهاي خاص براي هدف پاسخ به گياه وجود‬

‫دارد‪ .‬استفاده از اين المپها در اتاقک رشد و فضاي بسته بسيار رايج است و ممکن است آنها منبع نوري مناسب براي‬

‫موفقيت در عمل پيوند و رشد و گسترش گياهان باشند‪LED .‬ها داراي رنگهاي مختلف از جمله‪ :‬قرمز داراي طول موج‬

‫(‪ )600-700nm‬است‪ .‬آبي با طول موج (‪ ، (400-500nm‬سبز با طول موج (‪ (500-600nm‬و سفيد داراي طول موج‬

‫(‪ (380-740nm‬است‪ .‬طول موج نور قرمز بوسيله رنگدانههاي گياه به راحتي جذب ميشود‪LED .‬هاي اوليه داراي رنگ‬

‫قرمز با طول موج ‪ 660nm‬بوده است که اين طول موج بيشترين جذب در کلروفيل ‪ 2‬را داشته است (ماسا و همکاران‪،‬‬

‫‪ .)2008‬وجود طيفهاي وسيع در اين المپها ميتواند مطابق با هدف پيوند باشد (وو‪ 2‬و همکاران‪2014 ،‬؛ لي و همکاران‪،‬‬

‫‪ .)2010‬در موفقيت پيوند کيفيت و کميت نور بسيار حايز اهميت ميباشد لذا رعايت استفاده از طيف مناسب براي رشد و‬

‫پرورش گياهان ضروري است‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪. Brown‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. vu‬‬

‫‪22‬‬
 ‫ل دوم‬ ‫فص‬

‫ی‬ ‫ق‬‫ح‬
‫ینه ق‬‫ت‬ ‫ش‬ ‫ی‬‫پ‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ -2‬پيشينه تحقيق‬

‫‪ 1-2‬اثر پيوند‬

‫ساالکو‪ 1‬و همکاران در سال ‪ 2018‬تحقيقات خود را روي ميزان جذب نيتروژن با استفاده از دو نوع پيوند مختلف در دانهالهاي‬

‫پيوندي خيار آغاز کردند‪ .‬آن ها از دو نوع روش پيوند نيمانيم بدون هرس ريشه و ديگري پيوند هرس ريشه استفاده کردند و‬

‫نتيجه گرفتند که در پيوند هرس ريشه ميزان جذب نيتروژن و مقاومت دانهالهاي پيوندي در شرايط تنش شوري بيشتر است‪.‬‬

‫‪ 2-2‬تاثير المپهاي ‪ LED‬روي دانهالهاي پيوندي سبزيجات‬

‫کانگ مو لي‪ 2‬و همکاران در سال ‪ 2016‬در تحقيقي که به منظور عملکرد اتصاالت آوندي و تاثير کيفيت نور روي‬

‫گوجهفرنگيهاي پيوندي انجام دادند‪ ،‬بيان کردند که عملکرد روزنهها و اتصاالت آوندي در ‪ 5‬روز اول تقريبا ‪ 50‬درصد افزايش‬

‫يافته است در نتيجه استفاده از منبعهاي مختلف نوري اثر مثبت روي عملکرد و رشد گياه دارد‪ .‬در اين تحقيق آنها عملکرد‬

‫اتصاالت آوندي در دانهالهاي پيوندي گوجهفرنگي را با توجه به فاکتورهاي تعرق‪ ،‬محتواي قند گياه‪ ،‬مقدار آب خارج شده از‬

‫گياه و ميزان گرفتگي پيوند (استحکام) بررسي کردند‪ .‬کانگ مو لي و همکاران بيان داشتند که شرايط تاريکي (گياهان شاهد)‬

‫سبب شده است که ميزان قند موجود در گياه کاهش يافته است اما در شرايط وجود نورهاي مختلف اين کاهش قند کمتر‬

‫ديده شده است‪ 4 .‬روز پس از پيوند با استفاده از المپهاي فلورسنت و ‪ LED‬هاي سفيد ‪ : 1‬قرمز ‪ : 2‬آبي ‪ 1‬ميزان تبخير و‬

‫تعرق در گياه کم شده است ولي هنگامي که المپهاي ‪ LED‬آبي و قرمز به صورت خالص استفاده شدند ميزان تبخير و‬

‫تعرق افزايش يافته است‪ .‬به طور کل عملکرد آوندها و اتصاالت پايه و پيوندک با استفاده از المپهاي فلورسنت و ‪LED‬‬

‫هاي سفيد ‪ : 1‬قرمز ‪ : 2‬آبي ‪ 1‬بيشتر شده است لذا اين نورها ميتوانند منبع مناسبي براي دانهالهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫باشند‪ .‬‬

‫‪1‬‬
‫‪. Glenda Sallaku‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. Kang Mo Lee‬‬

‫‪24‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫لي‪ 1‬و همکاران در مطالعهاي که بر روي رشد و فيزيولوژي دانهالهاي پيوندي هندوانه متاثر از نورهاي مختلف در سال ‪2015‬‬

‫انجام دادند‪ ،‬بيان کردند که نسبتهاي مختلف المپهاي ‪ LED‬قرمز و آبي ميتواند اثرات مختلفي روي دانهالهاي پيوندي‬

‫هندوانه داشته باشد‪ .‬در اين مقاله آنها از سه تيمار نسبتهاي نوري ‪ R/B=7/1, R/B=7/2, R/B=7/3‬استفاده کردند و‬

‫نتيجه گرفتند که بهترين نسبت نوري ‪ R/B=7/3‬است چرا که مقدار ماده خشک‪ ،‬ميزان رشد گياه‪ ،‬شاخصهاي دانهالها و‬

‫ميزان فتوسنتز گياهان در اين نسبت نوري بيشتر از گياهان شاهد هستند‪ .‬نور آبي به تنهايي باعث خشبي شدن و کوتاه شدن‬

‫دانهالهاي پيوندي شده است عالوه بر آن نور آبي مقدار اکسين داخل برگ را کم ميکند لذا اين نور بازدارنده رشد ساقه‬

‫است‪ .‬اندازهي روزنهها زير نور ‪ LED‬تغييري نکرده است اما تراکم روزنهها بسيار زياد شده است که اين افزايش تراکم سبب‬

‫افزايش ميزان فتوسنتز شده است‪.‬‬

‫کيم‪ 2‬و همکاران در سال ‪ 2014‬تاثير طول مدت نور ‪ LED‬و نوع آنها را روي دانهالهاي پيوندي فلفل بررسي کردند‪ .‬در‬

‫اين تحقيق از تيمارهاي نوري مختلف از جمله‪ LED :‬قرمز‪ LED ،‬آبي‪ ،‬ترکيب ‪ LED‬قرمز و آبي به نسبت ‪ ،1:1‬المپهاي‬

‫فلورسنت (‪ )WLF‬و ‪ LED‬فرو سرخ استفاده شده است‪ .‬آنها در اين مطالعه بيان کردند که نور روي قطر ساقه‪ ،‬تعداد برگ‪،‬‬

‫سطح برگ‪ ،‬وزن خشک و تر گياه‪ ،‬شکل ريشه‪ ،‬حجم و ارتفاع ريشه و رشد گياهان اثر دارد چرا که قرار گرفتن گياهان در‬

‫نورهاي ‪ LED‬قرمز و ترکيب قرمز و آبي و ‪ WFL‬سبب شده است که تمامي فاکتورهاي اندازهگيري بسيار خوب باشند اما در‬

‫تاريکي و فروسرخ اين ويژگيها کاهش پيدا کرده است‪.‬‬

‫کيم‪3‬و همکاران در سال ‪ 2014‬به اين نتيجه رسيدند که ميزان گرفتگي پيوند‪ ،‬وزن تر و خشک دانهالهاي پيوندي خيار در‬

‫زير نور ‪ LED‬قرمز با شدت نوري ‪ 95 ،PPFD=25‬درصد بوده است‪ .‬آنها در اين مطالعه از چهار تيمار نوري ‪ LED‬قرمز‪،‬‬

‫آبي‪ ،‬ترکيب آبي و قرمز و ‪ LED‬سفيد براي هدف تاثير شدت و کيفيت نوري روي رشد و گرفتگي دانهالهاي پيوندي خيار‬

‫استفاده کردند‪ .‬دانهالها در زير نور ‪ LED‬آبي کمترين ميزان گرفتگي پبوند و رشد را داشتهاند‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪. X.E. Li‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. I. S. Kim‬‬
‫‪3‬‬
‫‪. Kim‬‬

‫‪25‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫هرناندز و کوبوتا‪ 1‬در سال ‪ 2013‬اثر نورهاي ‪ LED‬را براي توليد نشاء سبزيها در مقايسه با المپهاي ‪ HPS‬بررسي کردند‪.‬‬

‫در اين تحقيق دو آزمايش براي ارزيابي گوجهفرنگي و خيار انجام گرفته است‪ .‬در آزمايش اول تيمارهاي مختلفي از درصدهاي‬

‫نور آبي قرار گرفته است از جمله ‪ 0‬درصد‪ 4 ،‬درصد و ترکيبي از نور آبي و قرمز استفاده شده است‪ .‬در همه تيمارها ميزان رشد‬

‫گياهان نسبت به نمونههاي شاهد (بدون نور ‪ )LED‬بيشتر بوده است‪ .‬ميزان ماده خشک گوجهفرنگي ‪ 39‬درصد و ميزان ماده‬

‫خشک خيار ‪ 47‬درصد در زير نور ‪ LED‬افزايش يافته است‪ .‬مقدار ماده خشک گوجهفرنگي براي همه تيمارها ‪ 39‬درصد بوده‬

‫است اما براي خيار با افزايش نور آبي مقدار ماده خشک کاهش پيدا کرده است‪ .‬در آزمايش دوم ‪ LED‬قرمز با المپهاي‬

‫‪ HPS‬مقايسه شدند‪ .‬مطالعات نشان داده است که ‪ 100‬درصد نور قرمز براي رشد هر دو سبزي بسيار مناسب است ولي در‬

‫نور قرمز خيار ‪ 25‬درصد ماده خشکش نسبت به نور ‪ HPS‬کاهش يافته است‪.‬‬

‫جانگ‪ 2‬و همکاران در سال ‪ 2013‬تحقيقات خود را روي اثر کيفيت و شدت نور در ميزان جابجايي کربندياکسيد و رشد و‬

‫شکل فلفلهاي پيوندي انجام دادند‪ .‬در اين مطالعه گياهان قبل از پيوند ‪ 5‬روز اول براي جوانهزني در دماي ‪ 28‬درجهسانتيگراد‬

‫و پس از آن به مدت ‪ 4‬هفته در اتاقک رشد تحت ‪ 14‬ساعت نور و ‪ 10‬ساعت تاريکي در دماي ‪ 25‬درجه سانتيگراد قرار‬

‫گرفتند‪ .‬سپس در گياهان پيوند زده شد‪ ،‬گياهان پيوندي به مدت ‪ 12‬ساعت در نور و ‪ 12‬ساعت در تاريکي قرار گرفتند‪.‬‬

‫تيمارهاي نوري شامل المپهاي ‪ LED‬قرمز‪ ،‬آبي‪ ،‬ترکيب آبي و قرمز و المپهاي فلورسنت بودند‪ .‬در مرحله پس از پيوند‬

‫دما ‪ 22‬درجه سانتيگراد بود‪ .‬مقدار ‪ 100 ،50 PPFD‬و ‪ µmol/m2 s 180‬است‪ .‬جانگ و همکاران بيان کردند که گياهان در‬

‫‪ 180 PPFD‬و در زير ‪ LED‬آبي بيشترين جابجايي کربندياکسيد و در ‪ LED‬قرمز کمترين جابجايي کربندياکسيد مشاهده‬

‫شده است‪ .‬همچنين نتيجه گرفته شد که ‪ 10‬روز پس از پيوند بيشترين درصد بقاء گياهان پيوندي در نور ‪ LED‬قرمز و ترکيب‬

‫قرمز و آبي است‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪. R. Hernandez‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. Yoonah Jang‬‬

‫‪26‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫يانگ‪ 1‬و همکاران در سال ‪ 2011‬اثر نور فروسرخ از يک منبع ترابري ‪ LED‬روي کشيدگي هايپوکوتيل پايهي کدو مسمايي‬

‫رقم‪ )Tetsukabuto(‬را بررسي کردند‪ .‬طبق اين مطالعات آنها بيان کردند که با افزايش شدت و مدت نور فروسرخ ميزان‬

‫کشيدگي يا ارتفاع هايپوکوتيل کدو مسمايي افزايش پيدا ميکند‪ .‬در اين مطالعه آنها از دو تيمار نوري يکي نور فروسرخ از‬

‫يک منبع ثابت ساطع ميشود و ديگري نور فروسرخ از يک منبع متحرک ساطع ميشود‪ .‬در هر دو تيمار تفاوت معناداري‬

‫وجود ندارد و هر دو تقريبا نتايج شبيه هم داشتند اما به طور کل هنگامي که نور از يک منبع متحرک ساطع ميشود بهتر از‬

‫نوري است که از يک منبع ثابت ساطع ميشود‪ .‬به طور کل در گياهان زير نور ‪ 55-69 LED‬درصد کشيدگي هايپوکوتيل‬

‫بيشتر از نمونههاي شاهد (بدون نور ‪ )LED‬بوده است‪ .‬در پيوند خانواده کدوئيان عامل کشيدگي هايپوکوتيل براي استحکام‬

‫و مقاومت بوتهها موثر است‪.‬‬

‫‪ 3-2‬تاثير المپهاي ‪ LED‬بر روي رشد دانهالهاي گوجهفرنگي‬

‫اوا ماريا‪ 2‬و همکاران در سال ‪ 2018‬اثر کيفيت نورهاي مصنوعي روي گوجهفرنگيهاي پيوندي بررسي کردند‪ .‬در اين تحقيق‬

‫دماي روز ‪ 19/8‬و دماي شب ‪ 17/5‬درجه سانتيگراد و رطوبت از ‪ 40‬تا تقريبا ‪ 100‬درصد بوده است‪ .‬تيمارهاي مورد آزمايش‬

‫المپهاي فلورسنت استاندارد و المپهاي ‪ LED‬آبي است‪ .‬وزن خشک و تر ريشه‪ ،‬ساقه‪ ،‬برگ‪ ،‬مقدار هورمون ايندول استيک‬

‫اسيد‪ ،‬پرولين و کم شدن قندهاي گياه ارزيابي شد‪ .‬المپهاي فلورسنت استاندارد داراي يک کيفيت مناسبي براي گياهان‬

‫پيوندي دارند چرا که آنهاي داراي طيفهاي وسيع نوري هستند‪ .‬از اين مطالعه نتيجه گرفته شد که مقدار پرولين گياهان‬

‫پيوندي تحت نور فلورسنت کم شده است ولي مقدار قند نسبت به نور ‪ LED‬آبي افزايش پبداکرده است‪ .‬عالوه بر اين گياهان‬

‫تحت المپهاي فلورسنت داراي بيشترين رشد ساقه‪ ،‬ريشه بوده و مصرف آب نيز کاهش پيدا کرده است‪.‬‬

‫در سال ‪ 2010‬برازايتيت‪ 3‬و همکاران‪ ‬تاثير المپهاي ‪ LED‬را روي رشد نشاءهاي گوجهفرنگي بررسي کردند‪ .‬تيمارهاي‬

‫استفاده شده در اين تحقيق شامل‪ :‬انواع مختلفي از ترکيبهاي المپهاي ‪ LED‬و المپهاي فشار بخار سديمي (‪ )HPS‬با‬

‫‪1‬‬
‫‪. Zhen-Chao Yang‬‬
‫‪2‬‬
‫‪. Eva Maria‬‬
‫‪3‬‬
‫‪. Ausra BRAZAITYTE‬‬

‫‪27‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫طول موجهاي مختلف است‪ .‬رقم استفاده شده در اين مطالعه يک رقم هيبريد ‪ F1‬به نام ‪ Raissa‬است‪ .‬دما و فتوپريود قبل از‬

‫جوانهزني ‪ 23‬درجه سانتيگراد و ‪ 14‬ساعت است‪ .‬پس از جوانهزني فتوپريود به ‪ 18‬ساعت و دماي روز به ‪ 22‬درجه سانتي‬

‫گراد و دماي شب به ‪ 18‬درجه سانتيگراد تغيير پيدا کرد‪ .‬برازايتيت و همکاران به اين نتيجه رسيدند که نور فرابنفش با طول‬

‫موج ‪ 380‬نانومتر و المپهاي ‪ LED‬آبي‪ ،‬قرمز و فروسرخ بهترين منبع نوري براي رشد نشاءهاي گوجهفرنگي است‪ .‬اما‬

‫نورهاي نارنجي با ‪ 622‬طول موج نانومتر‪ ،‬زرد با طول موج ‪ 595‬نانومتر و سبز با طول موج ‪ 520‬نانومتر اصال براي رشد‬

‫نشاءهاي گوجهفرنگي مناسب نبودند‪.‬‬

‫‪ 4-2‬اثر سازگاري دما و شدت نور روي دانهالهاي پيوندي خيار‬

‫خاتر‪ 1‬در سال ‪ 2017‬اثر دما و شدت نور را روي دانهالهاي پيوندي خيار بررسي کرد‪ .‬هدف اصلي در اين تحقيق بهينه سازي‬

‫شرايط محيطي براي بهترين پيوند با کنترل دما و نور است‪ .‬تيمارهاي دمايي شامل (‪ 26 ،23 ،20‬و ‪ 29‬دجه سانتيگراد) و‬

‫شدتهاي نور شامل (‪ 2500 ،0‬و ‪ 5400‬لوکس) بوده است‪ .‬نور در دو نوع شکل يکي به صورت ثابت و ديگري به صورت‬

‫آويزان است‪ .‬ميانگين دما در سطح آويزان تقريبا ‪ 1‬درجه سانتيگراد بيشتر از دماي محيط بوده است و ميانگين دما در سطح‬

‫ثابت يا صاف بيشتر از ‪ 1‬درجه سانتيگراد بوده است‪ ،‬يعني اگر دماي محيط ‪ 23‬درجه بوده دما در سطح آويزان ‪ 24/21‬و در‬

‫سطح صاف ‪ 23/61‬درجه ساتنيگراد بوده است‪ .‬در اين تحقيق قطر ساقه‪ ،‬ارتفاع گياهچه‪ ،‬وزن خشک و سطح برگ اندازهگيري‬

‫شد‪ .‬نتيجهگيري نشان داده است که بيشترين قطر ساقه مربوط به دما ‪ 26‬درجه سانتيگراد در سطح آويزان با شدت ‪5400‬‬

‫لوکس بوده است و بيشترين گيرايي پيوند در ‪ 26‬درجه سانتيگراد در تمام شدتهاي نوري بوده حال آنکه با افزايش دما تا‬

‫‪ 26‬درجه سانتي گراد گيرايي پبونذ افزايش يافته است‪ .‬انرژي مصرف شده با افزايش دما و کاهش شدت نور نيز کاهش پيدا‬

‫کرده است‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪. Khater‬‬

‫‪28‬‬
 ‫س‬
‫ل وم‬ ‫فص‬

‫مواد و روشاه‬

‫‪‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ -3‬مواد و روشها‬

‫‪ 1-3‬محل‪ ،‬زمان آزمايش و تيمارهاي آزمايشي‬

‫عمليات اجرايي اين تحقيق پاييز سال ‪ 1397‬در اتاقک رشد واقع در گلخانه سبزيکاري گروه علوم باغباني پرديس کشاورزي‬

‫و منابع طبيعي دانشگاه تهران واقع در کرج انجام شد‪.‬‬

‫‪ 2-3‬آزمايش در اتاقک رشد‬

‫‪ 1-2-3‬ارقام مورد استفاده و تيمارهاي آزمايش‬

‫در اين آزمايش از يک رقم گوجهفرنگي (‪ )Solanum Lycopersicum‬هيبريد به نام ‪( ARMADA‬شرکت ‪TAKII‬‬

‫‪ SEED‬کشور ژاپن) به عنوان پايه و از گياه گوجهفرنگي رقم هيبريد ‪( PENDOLINO ،F1‬شرکت ‪ TOP SEED‬ايتاليا)‬

‫به عنوان پيوندک استفاده گرديد‪ .‬تيمارهاي آزمايشي شامل ‪ 5‬نوع تيمار نوري با استفاده از المپهاي ‪ LED‬قرمز‪ ،‬آبي‪،‬‬

‫ترکيب قرمز و آبي به نسبت ‪ ،7:3‬سفيد و تاريکي مطلق (شاهد) بوده است‪ .‬در مجموع هر تيمار با ‪ 3‬تکرار و از هر تکرار ‪5‬‬

‫گياه به عنوان نمونه در نظر گرفته شد‪ .‬آزمايش به صورت طرح فاکتوريل به صورت بلوکهاي دو عامله زمان و تيمار در سه‬

‫تکرار انجام شد‪.‬‬

‫‪ 2-2-3‬کاشت بذور پايه و پيوندک‬

‫بذور پايه و پيوندک به طور همزمان در ‪ 21‬مهر ماه سال ‪ 1397‬کشت گرديد‪ .‬براي کشت بذور پايه و پيوندک (شکل ‪ )1-3‬از‬

‫کوکوپيت ريز و پرليت به نسبت ‪ 3:7‬به عنوان بستر کاشت استفاده شد‪ .‬بدين منظور براي کاشت بذور پايه از سينيهاي نشايي‬

‫‪ 50‬حجرهاي و براي کاشت بذور پيوندک از سينيهاي نشايي ‪ 72‬حجره استفاده گرديد‪ .‬پس از خيس کردن و آماده کردن‬

‫بستر کاشت‪ ،‬سينيهاي نشايي مورد نظر بطور کامل با بستر کاشت (مخلوط کوکوپيت و پرليت) پر شدند‪ .‬براي کاشت بذور‪،‬‬

‫حفرهاي به عمق تقريبا ‪ 1‬سانتيمتر در هر يک از حجرهها ايجاد و در هر حفره يک بذر کاشته شد (شکل ‪ .)2-3‬براي پوشاندن‬

‫بذور نيز از همان مخلوط کوکوپيت و پرليت استفاده شد‪ .‬بعد از کامل شدن عمليات کاشت بذور آبياري‪ ،‬سينيهاي نشاء را تا‬

‫‪ 3‬الي‪ 4‬روز در تاريکي مطلق در اتاقک رشد (اتاقکي داراي رطوبت باال) براي جوانهزني بهتر منتقل کرده‪ ،‬پس از جوانهزني‬

‫‪30‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫سينيها را به گلخانه با نور کافي و طبيعي‪ ،‬دماي ‪ 25-27‬درجه سانتيگراد (روز) و ‪ 18-20‬درجه سانتيگراد (شب) منتقل شده‬

‫و روزي يک نوبت گياهان آبياري و ‪ 3‬روز در هفته محلولدهي شدند‪.‬‬

‫شکل ‪ 1 -3‬سمت راست بذر گياه پايه و سمت چپ بذر گياه پيوندک‬

‫شکل ‪ 2 -3‬کاشت بذر پايه و پيوندک‬

‫‪31‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 3-2-3‬عمليات پيوند‬
‫قبل از عمليات پيوند گياهان را به خوبي آبياري کرده‪ .‬گياهچههاي پايه و پيونک ‪ 21‬روز بعد از کاشت بذور‪ ،‬در تاريخ ‪ 12‬آبان‬

‫سال ‪ 1397‬آماده براي عمليات پيوند بودند (شکل ‪.)3-3‬‬

‫شکل ‪ 3 -3‬آماده بودن گياهان براي پيوند‬

‫‪ 1-3-2-3‬روش پيوند‬
‫عمليات پيوند در مرحله کامل شدن برگهاي لپهاي و ظهور اولين برگ حقيقي انجام شد (شکل ‪ .)3-3‬از روش پيوند نيمانيم‬

‫تغيير يافته براي انجام عمل پيوند استفاده شد (شکل ‪.)4-3‬‬

‫شکل ‪ 4 -3‬سمت راست برش اريب گياهان پايه و پيوندک براي پيوند نيمانيم ‪،‬‬
‫سمت چپ جايگزاري گيرهها در گياهان پايه‬

‫‪32‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 2-3-2-3‬انتقال به اتاقک پيوند و نحوه اعمال تيمارها‬

‫گياهچههاي پيوند شده بعد از عمليات پيوند به اتاقک پيوند جهت فرآيند ترميم منتقل شدند (شکل‪ .)5-3‬اتاقک پيوند داراي‬

‫‪ 5‬قفسهي طبقهبندي شده که در هر قفسه ‪ 3‬طبقه وجود دارد (محل جايگزاري سينيهاي پيوند شده) است‪ .‬هر قفسه مربوط‬

‫به يکي از تيمارهاي نوري بوده‪ .‬قفسهها با ورقههاي آلومينيوم جهت عدم اثرگذاري نورهاي مختلف روي همديگر پوشانده‬

‫شدند‪ .‬براي تامين رطوبت نسبي مورد نظر‪ ،‬از دستگاه رطوبت ساز استفاده شد (شکل ‪ .)6-3‬گياهچههاي پيوند در اتاقک پيوند‬

‫به هيچ وجه آبياري نميشوند چرا که رطوبت ‪ 100‬درصد است و اتاقک رشد کامال عايق بوده است‪ .‬اتاقک پيوند مجهز به‬

‫سيستم توليد رطوبت‪ ،‬سنجش رطوبت‪ ،‬سنجش دما بود‪ .‬دماي اتاقک پيوند ‪ 36‬درجه سانتيگراد نيز بود‪ .‬گياهان طي دو مرحله‬

‫پيوند زده شدند‪ ،‬اولين مرحله ‪ 21‬روز پس از کاشت يکسري از گياهان پيوند زده شدند و در مرحله بعدي گياهان ‪ 24‬روز پس‬

‫از کاشت بذر پيوند زده شدند‪.‬‬

‫شکل ‪ 5 -3‬جايگذاري گياهان پيوندي در اتاقک پيوند‬

‫‪33‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫شکل ‪ 6 -3‬رطوبت ساز‬

‫‪ 4-2-3‬عمليات بعد از پيوند‬

‫گياهان در سه مرحله پس از پيوند مورد بررسي قرار گرفتند (شکل ‪ .)7-3‬در مرحله اول گياهان ‪ 7‬روز‪ ،‬مرحله دوم ‪ 14‬روز و‬

‫در مرحله سوم ‪ 21‬روز پس از عمليات پيوند‪،‬گياهچههاي پيوندي از اتاقک پيوند خارج شده و جهت اندازهگيري صفات رويشي‬

‫ارتفاع کل گياهچه‪ ،‬طول ريشه از طوقه‪ ،‬طول ساقه از نوک تا طوقه‪ ،‬ارتفاع از محل پيوند تا نوک‪ ،‬قطر محل پيوند‪ ،‬اندازه قطر‬

‫يک سانتيمتر باالتر از محل پيوند‪ ،‬قطر پيوند يک سانتيمتر پايينتر از محل پيوند‪ ،‬وزن کل گياهچه‪ ،‬وزن تر ريشه‪ ،‬وزن تر‬

‫برگ‪ ،‬تعداد برگ‪ ،‬وزن تر شاخساره بدون برگ و ريشه و اندازهگيري سطح برگ به آزمايشگاه گروه علوم و مهندسي باغباني‬

‫منتقل شدند‪.‬‬

‫‪34‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫شکل ‪ 7 -3‬گياهان پس از پيوند‬

‫‪ 5-2-3‬ارزيابي مختصات رشد گياهان در پايان هر مرحله‬

‫در ابتدا براي ارزيابي مختصات رشدي‪ ،‬گياهان به خوبي با آب شستشو شده به طوري که ريشه گياهان عاري از هر گونه بستر‬

‫کشت (کوکوپيت و پرليت) باشد‪ .‬در مرحله اول گياهان ‪ 7‬روز پس از عمليات پيوند در تاريخ ‪ 19‬آبان ماه‪ ،‬مرحله دوم گياهان‬

‫‪ 14‬روز پس از عمليت پيوند در تاريخ ‪ 26‬آبان ماه‪ ،‬مرحله سوم گياهان ‪ 21‬روز پس از عمليات پيوند در تاريخ ‪ 3‬آذر ماه سال‬

‫‪ ،1397‬از هر تکرار ‪ 5‬نمونه انتخاب کرده و مورد ارزيابي قرار گرفتند‪.‬‬

‫‪ 1-5-2-3‬ارتفاع کل گياهچه‬
‫از نوک آخرين برگ گياه تا انتهاي ريشه گياه با استفاده از خط کش اندازهگيري شد و مقادير براساس واحد سانتيمتر ثبت‬

‫گرديد (شکل ‪.)8-3‬‬

‫‪35‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫شکل ‪ 8 -3‬اندازه گيري ارتفاع گياه‬

‫‪ 2-5-2-3‬طول ريشه از طوقه و طول ساقه از نوک ساقه تا طوقه‬

‫طول ريشه از طوقه از ناحيه طوقه گياه يعني از ناحيهاي که گياه توليد ريشه کرده و در بستر کاشت بوده (محلي که رنگ آن‬

‫کمي سفيدتر از ساقه گياه است) تا مريستم انتهايي ريشه‪ ،‬طول ساقه از نوک ساقه تا طوقه با استفاده از خط کش بر اساس‬

‫واحد سانتيمتر اندازهگيري شد‪.‬‬

‫‪ 3-5-2-3‬ارتفاع گياه از محل پيوند تا انتهاي گياه و ارتفاع از محل پيوند تا نوک‬
‫ارتفاع از نوک گياه تا محل پيوند و از محل پيوند تا انتهاي گياه با استفاده از خط کش بر اساس واحد سانتيمتر اندازهگيري‬

‫شد‪.‬‬

‫‪ 4-5-2-3‬قطر محل پيوند‪ ،‬اندازه قطر يک سانتيمتر باالتر از محل پيوند‪ ،‬قطر پيوند يک سانتيمتر پايينتر از محل پيوند‬
‫اندازهگيري قطر محل پيوند‪ 1 ،‬سانتيمتر باالتر و ‪ 1‬سانتيمتر پايينتر از محل پيوند با استفاده از دستگاه کوليس ديجيتال‬

‫براساس واحد ميليمتر اندازهگيري شد (شکل ‪.)9-3‬‬

‫‪36‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫شکل ‪ 9 -3‬اندازه گيري قطر با کوليس‬

‫‪ 5-5-2-3‬وزن کل گياهچه‪ ،‬وزن تر ريشه‪ ،‬برگ و شاخساره‬

‫وزن قسمتهاي مختلف گياه با استفاده از ترازو ديجيتال به دقت ‪ 0.01 ±‬گرم براساس واحد گرم اندازهگيري شد‪.‬‬

‫‪ 6-5-2-3‬وزن خشک و درصد ماده خشک اندام هوايي و ريشه و درصد تخصيص ماده خشک به بخش هوايي و ريشه‬
‫پس از اندازهگيري وزن تر گياهچهها‪ ،‬هر کدام از قسمتهاي مختلف گياه را جدا کرده و در داخل پاکت مقوايي قرار گرفته و‬

‫به مدت ‪ 48‬ساعت در آون با دماي ‪ 80‬درجه سانتيگراد قرار گرفتند‪ .‬سپس وزن خشک آنها با استفاده از ترازو ديجيتال به‬

‫دقت ‪ 0.01 ±‬گرم براساس واحد گرم اندازهگيري شد‪ .‬درصد ماده خشک به وزن تر ضرب در ‪ 100‬محاسبه گرديد‪ .‬درصد‬

‫تخصيص ماده خشک از طريق تقسيم وزن خشک هر قسمت به ماده خشک کل بدست آمد‪.‬‬

‫‪37‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 7-5-2-3‬تعداد و سطح برگ‬

‫در آزمايشگاه تعداد برگهاي موجود بر هر بوته شمارش و يادداشت شدند‪ .‬مجموع سطح برگ کليه برگهاي يک گياه توسط‬

‫دستگاه سطح برگ سنج مدل (‪ )DELTA- T DEVICES lat‬اندازهگيري شدند و برحسب سانتيمتر مربع ثبت و يادداشت‬

‫شدند (شکل ‪.)10-3‬‬

‫شکل ‪ 10 -3‬دستگاه اندازهگيري سطح برگ‬

‫‪38‬‬
‫ل چهارم‬ ‫فص‬

‫ح‬ ‫ب‬ ‫ی‬

‫نتا ج و ث‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ -4‬نتايج‬
‫در اين فصل به تجزيه و تحليل آماري نتايج حاصل از تحقيق ميپردازيم‪ .‬در آزمايش اتاقک رشد نتايج و نمودارهاي مربوط‬

‫به فاکتورهاي رويشي آورده شده است‪.‬‬

‫‪ 1-4‬آزمايش اتاقک رشد‬

‫‪ 1-1-4‬نتايج مربوط به صفات رويشي در نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي تحت اثر نورهاي ‪LED‬‬
‫نتايج تجزيه واريانس اثر تيمارهاي نوري و زمان (‪ 3‬هفته متوالي) روي نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي در جدول (‪-4( ،)1-4‬‬

‫‪ )3-4( ،)2‬نشان داده شده است‪ .‬اثر تيمار نور بر روي ارتفاع کل گياهچه در سطح ‪ %1‬معنيدار بود ولي اثر زمان بر روي‬

‫ارتفاع کل گياهچه معنيدار نبود‪ ،‬همچنين اثر متقابل بين نور و زمان معنيدار نبود‪ .‬اثر تيمار نور بر ارتفاع نشاء از محل پيوند‬

‫تا طوقه در سطح ‪ %1‬معنيدار بود اما اثر زمان معنيدار نبود و همچنين اثر متقابل بين نور و زمان معنيدار نبود‪ .‬اثر نور بر‬

‫روي ارتفاع از محل پيوند تا نوک گياهچه و تعداد برگ در سطح ‪ %1‬معنيدار بود و همچنين اثر زمان و اثر متقابل بين نور و‬

‫زمان در سطح ‪ %1‬معنيدار بود‪ .‬اثر نور بر روي حجم ريشه‪ ،‬سطح برگ و طول ريشه از طوقه در سطح ‪ %1‬معنيدار بود‪،‬‬

‫همچنين اثر زمان در سطح ‪ %1‬بر اين صفات رويشي معنيدار بود‪ ،‬اما اثر متقابل بين نور و زمان معنيدار نبود‪ .‬اثر نور و زمان‬

‫روي صفت طول ساقه از نوک تا طوقه و همچنين اثر متقابل بين نور و زمان در سطح ‪ %1‬معنيدار بود‪ .‬اثر نور روي صفت‬

‫قطر ‪ 1cm‬پايينتر از محل پيوند و وزن تر ريشه در سطح ‪ %1‬معنيدار بود‪ ،‬اما اثر زمان معنيدار نبود و همچنين اثر متقابل‬

‫بين نور و زمان در سطح ‪ %5‬معنيدار بود‪ .‬اثر نور و زمان بر روي قطر ‪ 1cm‬باالتر از محل پيوند و وزن کل گياهچه در سطح‬

‫‪ %1‬معنيدار بود‪ ،‬اما اثر متقابل بين نور و زمان در سطح ‪ %5‬معنيدار بود‪ .‬اثر نور روي قطر محل پيوند‪ ،‬وزن خشک ريشه و‬

‫وزن خشک شاخساره در سطح ‪ %1‬معنيدار بود‪ ،‬اما اثر زمان و اثر متقابل بين نور و زمان معنيدار نبود‪ .‬اثر نور و زمان روي‬

‫وزن تر برگ و شاخساره در سطح ‪ %1‬معنيدار بود‪ ،‬اما اثر متقابل بين نور و زمان معنيدار نبود‪ .‬اثر نور روي وزن خشک برگ‬

‫در سطح ‪ %1‬معنيدار بود‪ ،‬همچنين اثر زمان در سطح ‪ %5‬معنيدار بود‪ ،‬اما اثر متقابل نور و زمان روي وزن خشک برگ‬

‫معنيدار نبود (جدول‪.)1-4‬‬

‫‪40‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫جدول ‪ 1 -4‬تجزيه واريانس اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬و زمانهاي متفاوت بر روي صفات رويشي نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫وزن خشک‬ ‫وزن خشک‬ ‫وزن خشک‬ ‫وزن تر‬

‫وزن کل‬ ‫شاخساره‬ ‫ريشه‬ ‫برگ‬ ‫شاخساره‬ ‫وزن تر ريشه‬ ‫وزن تر برگ‬ ‫درجه آزادي‬ ‫منبع تغييرات‬

‫**‪1/24‬‬ ‫*‪0/27‬‬ ‫**‪0/29‬‬ ‫*‪0/24‬‬ ‫*‪0/09‬‬ ‫**‪0/23‬‬ ‫*‪0/21‬‬ ‫‪4‬‬ ‫نور‬

‫‪0/06ns‬‬ ‫**‪0/02‬‬ ‫**‪0/029‬‬ ‫**‪0/03‬‬ ‫‪0/01ns‬‬ ‫**‪0/01‬‬ ‫‪0/04ns‬‬ ‫‪10‬‬ ‫نور * خطا‬
‫‪0/25ns‬‬ ‫**‪0/05‬‬ ‫**‪0/05‬‬ ‫**‪0/05‬‬ ‫‪0/04ns‬‬ ‫**‪0/04‬‬ ‫**‪0/09‬‬ ‫‪8‬‬ ‫نور * زمان‬
‫**‪4/16‬‬ ‫**‪0/02‬‬ ‫**‪0/02‬‬ ‫**‪0/05‬‬ ‫**‪0/77‬‬ ‫*‪0/01‬‬ ‫**‪1/66‬‬ ‫‪2‬‬ ‫زمان‬
‫‪0/1‬‬ ‫‪0/00005‬‬ ‫‪0/0001‬‬ ‫‪0/002‬‬ ‫‪0/03‬‬ ‫‪0/003‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫‪16‬‬ ‫خطا (‪)Error‬‬
‫ضريب تغييرات‬
‫‪19/83‬‬ ‫‪5/49‬‬ ‫‪11/03‬‬ ‫‪31/53‬‬ ‫‪24/93‬‬ ‫‪19/45‬‬ ‫‪18/08‬‬ ‫(‪)%cv‬‬
‫‪ ** ،* ،ns‬به ترتيب غير معنيدار و معنيدار در سطح احتمال ‪ 5‬و ‪ 1‬درصد‬

‫جدول ‪ 2 -4‬تجزيه واريانس اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬و زمانهاي متفاوت بر روي صفات رويشي نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫طول ساقه از‬ ‫طول ريشه از‬ ‫ارتفاع از پيوند‬ ‫ارتفاع از پيوند تا‬
‫ارتفاع گياهچه‬ ‫درجه آزادي‬ ‫منبع تغييرات‬
‫نوک تا طوقه‬ ‫طوقه‬ ‫تا طوقه‬ ‫نوک‬
‫**‪147/81‬‬ ‫‪22/67ns‬‬ ‫‪1/84ns‬‬ ‫**‪98/1‬‬ ‫**‪294/22‬‬ ‫‪4‬‬ ‫نور‬
‫**‪6/56‬‬ ‫**‪4/82‬‬ ‫**‪0/77‬‬ ‫‪3/5ns‬‬ ‫**‪23/76‬‬ ‫‪10‬‬ ‫نور * خطا‬
‫**‪20/5‬‬ ‫**‪10/2‬‬ ‫**‪0/88‬‬ ‫**‪13/08‬‬ ‫**‪44/23‬‬ ‫‪8‬‬ ‫نور * زمان‬
‫**‪87/31‬‬ ‫**‪36/97‬‬ ‫**‪1/07‬‬ ‫**‪104/24‬‬ ‫**‪40/41‬‬ ‫‪2‬‬ ‫زمان‬
‫‪1/21‬‬ ‫‪0/49‬‬ ‫‪0/14‬‬ ‫‪2/08‬‬ ‫‪1/58‬‬ ‫‪16‬‬ ‫خطا (‪)Error‬‬
‫ضريب تغييرات‬
‫‪6/38‬‬ ‫‪7/39‬‬ ‫‪11/16‬‬ ‫‪10/31‬‬ ‫‪4/72‬‬ ‫(‪)%cv‬‬
‫‪ ** ،* ،ns‬به ترتيب غير معنيدار و معنيدار در سطح احتمال ‪ 5‬و ‪ 1‬درصد‬

‫جدول ‪ 3 -4‬تجزيه واريانس اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬و زمانهاي متفاوت بر روي صفات رويشي نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫قطر يک‬ ‫قطر يک‬

‫قطر محل‬
‫سانت باالتر از‬ ‫سانت پايين تر‬ ‫تعداد برگ‬ ‫حجم ريشه‬ ‫سطح برگ‬ ‫درجه آزادي‬ ‫منبع تغييرات‬
‫پيوند‬
‫محل پيوند‬ ‫از محل پيوند‬
‫**‪1/63‬‬ ‫**‪0/76‬‬ ‫**‪1/18‬‬ ‫**‪4/72‬‬ ‫‪0/27ns‬‬ ‫*‪584/65‬‬ ‫‪4‬‬ ‫نور‬
‫‪0/07ns‬‬ ‫‪0/06ns‬‬ ‫*‪0/09‬‬ ‫*‪0/39‬‬ ‫‪0/08ns‬‬ ‫**‪130/93‬‬ ‫‪10‬‬ ‫نور * خطا‬
‫*‪0/16‬‬ ‫**‪0/17‬‬ ‫**‪0/17‬‬ ‫**‪1/2‬‬ ‫**‪0/11‬‬ ‫**‪142/95‬‬ ‫‪8‬‬ ‫نور * زمان‬
‫**‪2/46‬‬ ‫**‪0/29‬‬ ‫*‪0/05‬‬ ‫**‪18/13‬‬ ‫**‪0/9‬‬ ‫**‪1350/73‬‬ ‫‪2‬‬ ‫زمان‬
‫‪0/05‬‬ ‫‪0/03‬‬ ‫‪0/041‬‬ ‫‪0/11‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫‪27/8‬‬ ‫‪16‬‬ ‫خطا (‪)Error‬‬
‫ضريب تغييرات‬
‫‪9/45‬‬ ‫‪9/22‬‬ ‫‪8/07‬‬ ‫‪7/13‬‬ ‫‪14/96‬‬ ‫‪19/84‬‬ ‫(‪)%cv‬‬
‫‪ ** ،* ،ns‬به ترتيب غير معنيدار و معنيدار در سطح احتمال ‪ 5‬و ‪ 1‬درصد‬

‫‪41‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 1-1-1-4‬اثر سطوح مختلف نور ‪ LED‬روي ارتفاع نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫مطابق با نتايج حاصل از تجزيه واريانس دادههاي مربوط به ارتفاع نشاء‪ ،‬تفاوت معنيداري بين طيف نور تاريکي و نورهاي‬

‫ديگر وجود دارد‪ ،‬اما بين ديگر طيفهاي نوري اختالف معنيداري وجود ندارد‪ .‬با توجه به نتايج حاصل از نمودار‪ ،‬بهترين تيمار‬

‫نوري تيمار طيف نور قرمز بوده است چرا که ارتفاع گياه تحت اين نور بيشترين مقدار را داشته و تيمار تاريکي (شاهد) کمترين‬

‫اثر را روي رشد نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي دشته است‪.‬‬

‫‪35‬‬
‫‪a‬‬
‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪30‬‬
‫‪a‬‬
‫‪25‬‬
‫ارتفاع نشاء (سانتيمتر)‬

‫‪20‬‬

‫‪15‬‬

‫‪10‬‬
‫‪b‬‬
‫‪5‬‬

‫‪0‬‬
‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬
‫نور ‪LED‬‬ ‫طيفهاي مختلف‬

‫شکل ‪ 1 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي ارتفاع نشاء پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪42‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 2-1-1-4‬اثر متقابل نور و زمان روي طول ريشه از طوقهي نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي‬
‫اثر متقابل نور و زمانهاي مختلف اندازهگيري اثر معنيداري در سطح ‪ 1‬داشته است‪ .‬هفته اول در همهي طيفهاي مختلف‬

‫اثرگذارترين زمان براي طول ريشه از طوقهي نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي داشته است‪ .‬با توجه به تجزيه واريانس دادههاي‬

‫آماري‪ ،‬در طيف نور ترکيبي هفته اول تفاوت معنيداري با هفته دوم و سوم داشته است‪ .‬در تمار تاريکي (شاهد) هفته اول با‬

‫هفته دوم و سوم اثر معنيداري داشته است‪ .‬در طيف نور قرمز هفته سوم تفاوت معنيداري با هفته اول و دوم دارد و اثر‬

‫کمتري نسبت به هفته اول و دوم در اثر ريشه از طوقه دارد‪ .‬در طيف نور آبي بين سه هفته تفاوت معنيداري وجود دارد و‬

‫هفته اول اثرگذارترين زمان براي طول ريشه از طوقهي نشاهاي پيوندي پيوندي گوجهفرنگي است‪ .‬در طيف نور سفيد سه‬

‫زمان با يکديگر تفاون معنيداري وجود ندارد و در هر سه هفته طول ريشه از طوقه تقريبا يکسان بوده است‪ .‬به طور کل در‬

‫اثر متقابل نور و زمان روي طول ريشه هفته اول اثر گذارترين زمان در همهي طيفهاي نوري بوده است‪.‬‬

‫‪14‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪ab‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪c‬‬ ‫‪bc‬‬ ‫‪bc‬‬
‫طول ريشه از طوقه (سانتيمتر)‬

‫‪cd‬‬ ‫‪cd‬‬ ‫‪cd‬‬

‫‪10‬‬ ‫‪de‬‬ ‫‪de‬‬

‫‪8‬‬ ‫‪e‬‬

‫‪6‬‬
‫‪4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪cde cde‬‬
‫‪0‬‬
‫هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته‬
‫سوم دوم اول سوم دوم اول سوم دوم اول سوم دوم اول سوم دوم اول‬

‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬

‫اثر متقابل نور و زمان‬

‫شکل ‪ 2 -4‬اثر متقابل نور و زمان اندازهگيري روي ارتفاع ريشه از طوقه نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪43‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 3-1-1-4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي طول ساقه از نوک تا طوقه نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي‬
‫با توجه به نمودار مشاهده شده‪ ،‬در اثر طيفهاي نوري متفاوت روي طول ساقه از نوک تا طوقهي نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫طيف نور قرمز با نور تاريکي و طيف نور آبي خالص اثر معنيداري دارد و بيشترين اثر را نسبت به ساير طيفهاي نوري داشته‬

‫تقريبا در يک سطح قرار دارند‪.‬‬ ‫‪LED‬‬ ‫است‪ .‬البته در کل تمام طيفهاي نور‬

‫‪25‬‬
‫‪a‬‬
‫‪ab‬‬
‫طول ساقه از نوک تا طوقه (سانتيمتر)‬

‫‪20‬‬ ‫‪ab‬‬
‫‪b‬‬

‫‪15‬‬

‫‪10‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪c‬‬

‫‪0‬‬
‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬
‫نور ‪LED‬‬ ‫طيفهاي مختلف‬

‫شکل ‪ 3 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي طول ساقه از نوک تا طوقه نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪44‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 4-1-1-4‬اثر متقابل نور و زمان اندازه گيري روي ارتفاع نشاء از محل پيوند تا طوقه نشاهاي پيوندي گوجه فرنگي‬
‫با توجه به نمودار اثر متقابل نور و زمانهاي مختلف اندازهگيري روي ارتفاع از محل پيوند تا طوقهي نشاهاي پيوندي‪،‬‬

‫اثرگذارترين زمان براي تمامي تيمارها هفته اول مشاهده ميشود و در طيفهاي نوري‪ ،‬طيف نور ترکيبي و آبي خالص در‬

‫هفته اول بيشترين مقدار ارتفاع را نشان ميدهد‪ ،‬در طيف نور قرمز خالص هفته سوم اثر بسزايي در ارتفاع از محل پيوند تا‬

‫طوقه گياه داشته است‪ ،‬در طيف سفيد هفته اول و سوم تقريبا در يک رده قرار گرفته است‪.‬‬

‫‪5‬‬ ‫‪abc‬‬
‫‪a‬‬
‫ارتفاع از محل پيوند تا طوقه (سانتيمتر)‬

‫‪4.5‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪bc‬‬ ‫‪abc‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪abc‬‬ ‫‪abc‬‬ ‫‪abc‬‬
‫‪abc ab‬‬ ‫‪bc‬‬ ‫‪bc‬‬
‫‪3.5‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪3‬‬
‫‪2.5‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1.5‬‬
‫‪1‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪d‬‬ ‫‪abc‬‬
‫‪0‬‬
‫هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته‬
‫سوم دوم اول سوم دوم اول سوم دوم اول سوم دوم اول سوم دوم اول‬

‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬

‫اثر متقابل نور و زمان‬

‫شکل ‪ 4 -4‬اثر متقابل نور و زمان اندازهگيري روي ارتفاع نشاء از محل پيوند تا طوقه نشاهاي پيوندي گوجه فرنگي‬

‫‪45‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 5-1-1-4‬اثر سطوح مختلف نور ‪ LED‬روي ارتفاع از محل پيوند تا نوک نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي‬
‫با توجه به نمودار حاصله‪ ،‬اثر طيفهاي مختلف نوري‪ ،‬طيف قرمز خالص اثر گذارترين تيمار نوري در ارتفاع نشاء از محل پيوند‬

‫تا نوک بوده است حال آنکه اثر تيمار ترکيبي و سفيد مشابه يکديگر است و تقاوت معنيداري با تيمار قرمز ختلص نداشته‬

‫است‪ .‬همچنين در تيمار ترکيبي و سفيد با تيمار آبي خالص نيز تفاوت معنيداري مشاهده نشده است‪.‬‬

‫‪20‬‬
‫ارتفاع نشاء از محل پيوند تا نوک (سانتيمتر)‬

‫‪18‬‬
‫‪a‬‬
‫‪ab‬‬ ‫‪ab‬‬
‫‪16‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪14‬‬
‫‪12‬‬
‫‪10‬‬
‫‪8‬‬
‫‪6‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪c‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬
‫نور ‪LED‬‬ ‫طيفهاي مختلف‬

‫شکل ‪ 5 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي ارتفاع نشاء از پيوند تا نوک نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪46‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 6-1-1-4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي قطر محل پيوند نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬
‫با توجه به نمودار حاصل اثر طيفهاي مختلف‪ ،‬تمار تاريکي تفاوت معنيداري با ساير تيمارهاي نوري دارد‪ ،‬حال آن که‬

‫تفاوت معنيداري با يکديگر ندارند و تقريبا همه در يک سطح قرار دارند اما از ميا آنها‬ ‫‪LED‬‬ ‫تيمارهاي طيفهاي مختلف نور‬

‫طيف نور ترکيبي و سفيد اثر بيشتري در قطر محل پيوند نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي نشان ميدهد‪.‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬

‫‪a‬‬
‫‪a‬‬
‫‪2.5‬‬
‫قطر محل پيوند (ميليمتر)‬

‫‪2‬‬

‫‪1.5‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪1‬‬

‫‪0.5‬‬

‫‪0‬‬
‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬
‫نور ‪LED‬‬ ‫طيفهاي مختلف‬

‫شکل ‪ 6 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي قطر محل پيوند نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪47‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 7-1-1-4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي قطر پيوندک نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬
‫با توجه به تجزيه واريانس داههاي آماري حاصل از تغييرات قطر پيوندک‪ ،‬تيمار نور ترکيبي قرمز و آبي به نسبت ‪ 7:3‬تفاوت‬

‫معني داري با تيمار تاريکي‪ ،‬آبي و قرمز نشان داده است‪ ،‬اما اين تيمار با تيمار نور سفيد تفاوت معنيداري ندارد‪ .‬به طور کلي‬

‫تيمار ترکيبي اثر بيشتري در قطر پيوندک نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي دارد‪.‬‬

‫‪3.5‬‬
‫‪a‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ab‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪2.5‬‬
‫قطر پيوندک (ميليمتر)‬

‫‪2‬‬

‫‪1.5‬‬
‫‪c‬‬
‫‪1‬‬

‫‪0.5‬‬

‫‪0‬‬
‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬
‫نور ‪LED‬‬ ‫طيفهاي مختلف‬

‫شکل ‪ 7 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي قطر پيوندک نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪48‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 8-1-1-4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي قطر پايه نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬
‫با توجه به تجزيه واريانس داههاي آماري حاصل از تغييرات قطر پيوندک‪ ،‬تيمار نور ترکيبي قرمز و آبي به نسبت ‪ 7:3‬تفاوت‬

‫معني داري با تيمار تاريکي‪ ،‬آبي و قرمز نشان داده است‪ ،‬اما اين تيمار با تيمار نور سفيد تفاوت معنيداري ندارد‪ .‬به طور کلي‬

‫تيمار ترکيبي اثر بيشتري در قطر پايه نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي دارد‪.‬‬

‫‪3‬‬
‫‪a‬‬
‫‪2.5‬‬ ‫‪ab‬‬
‫‪b‬‬
‫‪b‬‬
‫‪2‬‬
‫قطر پايه (سانتيمتر)‬

‫‪1.5‬‬ ‫‪c‬‬

‫‪1‬‬

‫‪0.5‬‬

‫‪0‬‬
‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬
‫نور ‪LED‬‬ ‫طيفهاي مختلف‬

‫شکل ‪ 8 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي قطر پايه نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪49‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 9-1-1-4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي وزن تر کل نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫با توجه به نمودار مشاهده شده‪ ،‬تيمار تاريکي تفاوت معنيداري با تيمار نور قرمز خالص‪ ،‬ترکيبي و سفيد دارد اما اين تيمار‬

‫تفاوت معنيداري با تيمار طيف آبي خالص ندارد و هر دو کمترين اثر را روي وزن کل نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي نشان‬

‫دادهاند‪.‬‬

‫‪2.5‬‬
‫‪a‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬
‫وزن کل نشاءها (گرم)‬

‫‪1.5‬‬
‫‪b‬‬

‫‪1‬‬

‫‪0.5‬‬
‫‪b‬‬
‫‪0‬‬
‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬

‫نور ‪LED‬‬ ‫طيفهاي مختلف‬

‫شکل ‪ 9 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي وزن تر کل نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪50‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 10-1-1-4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي وزن تر ريشه نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬
‫با توجه به اين نمودار‪ ،‬تمار نور ترکيبي و سفيد دو تيمار اثر گذار براي وزن تر نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي است‪ ،‬حال آنکه‬

‫اين دو تيمار تفاوت معنيداري با طيف نور قرمز و آبي خالص ندارد‪.‬‬

‫‪0.3‬‬

‫‪b‬‬
‫‪0.25‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪0.2‬‬ ‫‪b‬‬
‫وزن تر ريشه (گرم)‬

‫‪b‬‬

‫‪0.15‬‬

‫‪0.1‬‬

‫‪0.05‬‬ ‫‪a‬‬

‫‪0‬‬
‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬

‫طيفهاي مختلف نور ‪LED‬‬

‫شکل ‪ 10 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي وزن تر ريشه نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪51‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 11-1-1-4‬اثر متقابل نور و زمان اندازهگيري وزن تر برگ نشاهاي پيوندي گوجه فرنگي‬
‫در نمودار اثر متقابل نور و زمان اندازهگيري در وزن تر ريشه‪ ،‬بدليل اينکه تجزيه واريانس دادههاي آماري معنيدار بودن‬

‫دادههاي وزن تر برگ را در سطح ‪ 1‬و ‪ 5‬درصد نشان نداده است بايد نمودار اثر متقابل نور و زمان را رسم نمود چرا که اين‬

‫اثر متقابل در سطح ‪ 1‬درصد معنيدار شده است‪ .‬با توجه به تحليل نمودار‪ ،‬هفته سوم در همه تيمارها به جز تاريکي‪ ،‬بيشترين‬

‫اثر را در وزن تر برگهاي نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي داشته است‪ .‬اثر تيمار ترکيبي و سفيد نيز تقريبا يکسان بوده است و‬

‫بيشترين اثر را روي وزن تر برگها داشتند‪.‬‬

‫‪1.8‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪1.6‬‬
‫‪a‬‬
‫‪1.4‬‬
‫وزن تر برگ (گرم)‬

‫‪1.2‬‬ ‫‪abc‬‬ ‫‪abc‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪de‬‬
‫‪ef‬‬ ‫‪ef‬‬
‫‪0.8‬‬ ‫‪efg‬‬
‫‪bc‬‬ ‫‪efg‬‬ ‫‪efg‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪g‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪fg‬‬
‫‪0.2‬‬ ‫‪efg efg‬‬
‫‪0‬‬
‫هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته‬
‫سوم دوم اول سوم دوم اول سوم دوم اول سوم دوم اول سوم دوم اول‬

‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬

‫اثر متقابل نور و زمان‬

‫شکل ‪ 11 -4‬اثر متقابل نور و زمان اندازهگيري وزن تر برگ نشاهاي پيوندي گوجه فرنگي‬

‫‪52‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 12-1-1-4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي تعداد برگ نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬
‫با توجه به تجزيه واريانس دادههاي آماري‪ ،‬نتيجه حاصل نشان ميدهد که تيمار ترکيبي‪ ،‬سفيد‪ ،‬قرمز و آبي خالص با يکديگر‬

‫تفاوت معنيداري ندارند اما طيف آبي خالص يا طيف ترکيبي تفاوت معنيداري را نشان ميدهد‪ .‬در اين بين تيمار ترکيبي باز‬

‫اثر بيشتري روي تعداد برگهاي نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي را دارد‪.‬‬

‫‪6‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪ab‬‬
‫‪ab‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪4‬‬
‫تعداد برگ‬

‫‪3‬‬

‫‪2‬‬
‫‪c‬‬

‫‪1‬‬

‫‪0‬‬
‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬
‫نور ‪LED‬‬ ‫طيفهاي مختلف‬

‫شکل ‪ 12 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي تعداد برگ نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪53‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 13-1-1-4‬اثر تغييرات زمانهاي مختلف اندازهگيري روي وزن تر شاخساره نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي‬
‫نور به عنوان تيمار اصلي بر روي وزن تر شاخسارهي نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي در سطح ‪ 1‬و ‪ 5‬درصد معنيدار نشده‬

‫است همچنين اثر متقابل نور و زمان نيز معنيدار نشده است حال بايد رسم و توصيف نمودار زمان را به تنهايي بررسي کرد‪.‬‬

‫در هفتههاي مختلف اندازهگيري هفته سوم به عنوان اثر گذارترين زمان براي وزن تر شاخسارههاي نشاهاي پيوندي مطرح‬

‫شده است‪.‬‬

‫‪1.2‬‬

‫‪a‬‬
‫‪1‬‬
‫وزن تر شاخساره (گرم)‬

‫‪0.8‬‬
‫‪b‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪b‬‬

‫‪0.4‬‬

‫‪0.2‬‬

‫‪0‬‬
‫هفته اول‬ ‫هفته دوم‬ ‫هفته سوم‬
‫زمانهاي مختلف اندازهگيري‬

‫شکل ‪ 13 -4‬اثر تغييرات زمانهاي مختلف اندازهگيري روي وزن تر شاخساره نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪54‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 14-1-1-4‬تغييرات اثر متقابل نور و زمان اندازهگيري بر حجم ريشه نشاهاي پيوندي گوجه فرنگي‬
‫با توجه به دادههاي آماري و تجزيه واريانس آنها (شکل ‪ )15-5‬تيمارهاي مختلف دما و نور هر دو اثر متقابل روي وزن‬

‫حجم ريشه نشاءهاي پيوندي داشته است‪ .‬در حجم ريشه هفته اول اثر مثبتي داشته است و پس از آن هفته سوم اثر بسزايي‬

‫در حجم ريشه داشته است‪ .‬در تيمار نور ترکيبي و سفيد هفته اول و سوم با هفته دوم تفاوت معنيداري دارد‪ .‬و هفته اول و‬

‫سوم اثر بسزايي روي حجم شاخساره داشتند‪ .‬در تيمار طيف نوري قرمز خالص و آبي خالص هفته اول با هفته دوم و سوم‬

‫تفاوت معنيداري دارد و هفته اول بهتر از ساير هفتهها بوده است‪ .‬به طور کل نيمار ترکيبي و سفيد در هفته اول و سوم اثر‬

‫بيشتري نسبت به ساير هفتهها و تيمارها در اثر آنها بر روي حجم ريشه شاخساره داشته است‪.‬‬

‫‪1.4‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬

‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪1.2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪b‬‬
‫حجم ريشه (سيسي)‬

‫‪bc‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪b‬‬ ‫‪bc‬‬
‫‪0.8‬‬ ‫‪cd‬‬
‫‪e‬‬
‫‪0.6‬‬
‫‪0.4‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪de‬‬ ‫‪de‬‬
‫‪0‬‬
‫هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته هفته‬
‫سوم دوم اول سوم دوم اول سوم دوم اول سوم دوم اول سوم دوم اول‬

‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬

‫اثر متقابل نور و زمان‬

‫شکل ‪ 14 -4‬تغييرات اثر متقابل نور و زمان اندازهگيري بر حجم ريشه نشاهاي پيوندي گوجه فرنگي‬

‫‪55‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 15-1-1-4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي وزن خشک برگ نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬
‫با توجه به نمودار حاصله وزن خشک برگ نشاءهاي پيوندي تحت اثر تيمارهاي طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬تيمار ترکيبي و‬

‫قرمز اثر بيشتري روي وزن خشک برگها داشته است حال آنکه تمام تيمارهاي نوري تفاوت معنيداري با يکديگر ندارند‪.‬‬

‫‪0.12‬‬ ‫‪a‬‬

‫‪0.1‬‬ ‫‪a‬‬
‫وزن خشک برگ (گرم)‬

‫‪0.08‬‬ ‫‪a‬‬

‫‪0.06‬‬ ‫‪ab‬‬

‫‪0.04‬‬

‫‪0.02‬‬
‫‪b‬‬
‫‪0‬‬
‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬
‫نور ‪LED‬‬ ‫طيفهاي مختلف‬

‫شکل ‪ 15 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي وزن خشک برگ نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪56‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 16-1-1-4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي تعداد برگ نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬
‫مطابق با نتايج حاصل از تجزيه واريانس دادههاي آماري‪ ،‬در اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬طيف نور ترکيبي و سفيد بيشترين‬

‫اثر را روي وزن خشک شاخساره داشتند‪ .‬الزم به ذکر است که طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬تفاوت معنيداري با يکديگر‬

‫نداشته است‪ .‬اما تيمار تاريکي کال با ساير تيمارها تفاوت معنيداري دارد‪.‬‬

‫‪0.045‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪a‬‬
‫‪0.04‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪0.035‬‬ ‫‪a‬‬
‫وزن خشک شاخساره (گرم)‬

‫‪0.03‬‬
‫‪0.025‬‬
‫‪0.02‬‬
‫‪0.015‬‬
‫‪0.01‬‬
‫‪0.005‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪0‬‬
‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬

‫نور ‪LED‬‬ ‫طيفهاي مختلف‬

‫شکل ‪ 16 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي تعداد برگ نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪57‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 17-1-1-4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي وزن خشک نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬
‫وزن خشک ريشه نشاهاي پيوندي تحت اثر طيفهاي مختلف نور باعث شده است طيف نور قرمز خالص اثر خيلي بسزايي‬

‫در وزن خشک ريشه داشته است حال آنکه تيمار ترکيبي‪ ،‬آبي و سفيد تفاوت معنيداري با هم ندارند‪ .‬تيمار نوري سفيد اثر‬

‫مشابهي را روي نشاهاي پيوندي گوجه فرنگي داشته است‪.‬‬

‫‪0.035‬‬
‫‪a‬‬
‫‪0.03‬‬

‫‪0.025‬‬
‫وزن خشک ريشه (گرم)‬

‫‪ab‬‬
‫‪0.02‬‬
‫‪ab‬‬ ‫‪ab‬‬
‫‪0.015‬‬

‫‪0.01‬‬

‫‪0.005‬‬ ‫‪b‬‬
‫‪0‬‬
‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬
‫نور ‪LED‬‬ ‫طيفهاي مختلف‬

‫شکل ‪ 17 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي وزن خشک نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪58‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 18-1-1-4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي سطح برگ نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬
‫مطابق با نتايج بدست آمده از دادههاي آماري مربوط به سطح برگ‪ ،‬تيمار ترکيبي و سفيد اثر يکسان و بسزايي در سطح برگ‬

‫نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي داشته‪ ،‬حال آنکه طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬تفاوت معنيداري با يکديگر نداشتند‪ .‬نتايج‬

‫حاصل از تجزيه واريانس دادههاي آماري نشان داده است که تيمارهاي طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬با يکديگر تفاوت معنا‬

‫داري نداشته اما تيمار ترکيبي و سفيد بيشترين اثر را بر روي سطح برگ نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي داشته است‪.‬‬

‫‪40‬‬ ‫‪a‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪a‬‬

‫‪30‬‬
‫سطح برگ (سانتيمتر مربع)‬

‫‪a‬‬
‫‪25‬‬ ‫‪a‬‬

‫‪20‬‬

‫‪15‬‬

‫‪10‬‬
‫‪b‬‬
‫‪5‬‬

‫‪0‬‬
‫تاريکي‬ ‫ترکيبي‬ ‫قرمز‬ ‫آبي‬ ‫سفيد‬
‫‪LED‬‬ ‫طيفهاي مختلف نور‬

‫شکل ‪ 18 -4‬اثر طيفهاي مختلف نور ‪ LED‬روي سطح برگ نشاهاي پيوندي گوجهفرنگي‬

‫‪59‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ 2-4‬بحث‬

‫‪ 1-2-4‬اثر پيوند و تيمارهاي نور و زمان بر روي نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي (آزمايش اتاقک رشد)‬
‫پيوند در مراحل اوليه رشد گياهان پيوندي به عنوان يک تنش محسوب ميشود‪ ،‬چرا که گيرايي پيوند در روزهاي اوليه پس‬

‫از پيوند تحت اثر شرايط مناسب بوده است‪ .‬طي مطالعات انجام شده دانهالهاي پيوندي مقاومت بيشتري نسبت به تنشهاي‬

‫شوري و خشکي داشتهاند و همچنين قدرت جذب نيتروژن گياهان پيوندي بسيار باالتر از گياهان غير پيوندي است (ساالکو‬

‫و همکاران‪ ، )2018 ،‬در نتيجه رشد در گياهان پيوندي نيز بيشتر بوده است‪ ،‬حال آنکه براي داشتن گياهان پيوندي سالم و‬

‫کارآمد ايجاد شرايط پس از پيوند بسيار حياتي است‪ .‬براي ايجاد شرايط مناسب پس از پيوند‪ ،‬وجود نور‪ ،‬رطوبت و دماي مناسب‬

‫گيرايي پيوند و رشد گياه الزامي است (لوييس و همکاران‪ .)2010 ،‬حال آنکه تيمارهاي مختلف نوري روي گياهان اثر متفاوتي‬

‫گذاشته است‪ .‬در تحقيق ما نيز تفاوت معنيداري در برخي از صفات رويشي مورد ارزيابي در نشاءهاي گوجهفرنگي در تيمارهاي‬

‫نوري متفاوت و زمان هاي متفاوت مشاهده شده است‪ .‬از جمله اين صفات وزن خشک ريشه‪ ،‬برگ و شاخساره‪ ،‬قطر محل‬

‫پيوند‪ ،‬وزن تر برگ و ‪ ...‬است‪ .‬گياهان حاصل از آزمايش ما کوتاه قد تر از گياهان بقيه تيمارها بوده است‪ .‬نور آبي به تنهايي‬

‫باعث خشبي شدن و کوتاه شدن دانهالهاي پيوندي شده‪ ،‬عالوه بر آن‪ ،‬نور آبي مقدار اکسين داخل برگ را کم ميکند لذا‬

‫اين نور بازدارنده رشد ساقه است (لي و همکاران‪ .)2015 ،‬مقدار ماده خشک گياهان با افزايش نور آبي نيز کاهش پيدا ميکند‬

‫و همچنين کمترين ميزان گرفتگي پيوند و رشد گياهان در اين نور است (کيم و همکاران‪ .)2014 ،‬در تاثير کيفيت نور روي‬

‫گوجهفرنگيهاي پيوندي بيان شده است که عملکرد روزنهها و اتصاالت آوندي در ‪ 5‬روز اول پس از پيوند تقريبا ‪ 50‬درصد‬

‫افزايش يافته است (گانگ مولي و همکاران‪ )2016 ،‬در اين آزمايش نيز عملکرد اتصاالت آوندي افزايش يافته است‪ .‬در‬

‫آزمايش حاضر بهترين تيمار نوري‪ ،‬تيمار ترکيب بين نور قرمز و آبي به نسبت ‪ 7:3‬بوده است چرا که در اين تيمار قطر محل‬

‫پبوند و قطر در ‪ 1‬سانتيمتر باالتر از محل پيوند و پايينتر از محل پيوند‪ ،‬وزن تر برگ‪ ،‬سطح برگ بيشتر از ساير تيمارها بوده‬

‫است‪ .‬ترکيب نوري قرمز و آبي به نسبت ‪ 7:3‬بهترين تيمار براي مقدار ماده خشک‪ ،‬ميزان رشد گياه و شاخصهاي فتوسنتز و‬

‫سطح برگ نيز در اين تيمار افزايش يافته است (لي و همکاران‪ .)2015 ،‬با استفاده از ترکيب نور قرمز‪ ،‬آبي و سفيد به نسبت‬

‫‪ 2:1:1‬تبخير و تعرق در اين تيمار کاهش پيدا کرده است در نتيجه وزن تر گياهان در اين تيمار افزايش پيدا کرده است (کانگ‬

‫‪60‬‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫مولي و همکاران‪ )2016 ،‬که اين نتيجه در آزمايش حاضر نيز بدست آمده است‪ .‬عملکرد آوندها و اتصاالت بين پايه و پيوندک‬

‫در المپهاي فلورسنت و ترکيب نور قرمز‪ ،‬آبي و سفيد بيشتر بوده است (کانگ مولي و همکاران‪ .)2016 ،‬در تيمار قرمز‬

‫خالص و آبي خالص باعث افزايش تبخير و تعرق گياه شده است (کانگ مولي و همکاران‪ .)2016 ،‬به طور کل به عنوان يک‬

‫اصل پذيرفته شده است که تيمار تاريکي (شاهد) به عنوان بدترين تيمار بيان شده است (هرناندز و کوبوتا‪ .)2013 ،‬در تحقيق‬

‫ما در تيمار نوري قرمز خالص ارتفاع محل پيوند تا طوقه‪ ،‬ارتفاع از محل پيوند تا نوک گياهچه و ارتفاع گياهچه از نوک نشاء‬

‫تا طوقه بيشتر از ساير تيمارها مشاهده شده است اما اين تيمار باعث شده است که گياهان حالت راست و مستقيم را نداشته و‬

‫به صورت خميده شدهاند‪ .‬بررسي رشد گياهان نشان داده است که اين تيمار براي رشد گياهان مناسب بوده است (هرناندز و‬
‫‪1‬‬
‫کوبوتا‪ .)2013 ،‬المپهاي ‪ LED‬آبي‪ ،‬قرمز و فروسرخ بهترين منبع نوري براي رشد نشاءهاي گوجهفرنگي است (برازايتيت‬

‫و همکاران‪.)2013 ،‬‬

‫** الزم به ذکر است که به علت انتخاب تيمار تاريکي به عنوان شاهد در اعداد جدول خطاهايي مشاهده ميشود که اين‬

‫خطاها با حذف تيمار تاريکي برطرف ميشوند‪ .‬حال آنکه در پايان نامه حاضر بدليل عدم جداسازي تيمار شاهد و تيمارهاي‬

‫اصلي اين مشکل در اعداد جدول و نيز در شکل نمودارها مشاهده شده است‪ .‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪‬‬

‫‪1‬‬
‫‪. Ausra BRAZAITYTE‬‬

‫‪61‬‬
 ‫فصل پن مج‬

‫ن‬ ‫ش‬‫ی‬‫پ‬ ‫ی‬ ‫گی‬

‫هجیتن ر و هاداه‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ ‫‪LED‬‬ ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫‪ -5‬نتيجهگيري و پيشنهادها‬

‫‪ 1-5‬نتيجهگيري کلي‬

‫‪ ‬شاخصهاي رشد رويشي در نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي در اکثر موارد در تيمارهاي مختلف نوري و زمان بيشتر‬
‫از گياهان پيوندي شاهد بودهاند‪.‬‬
‫‪ ‬نشاءهاي پيوندي که به عنوان شاهد بوده‪ ،‬در هفته دوم و سوم از بين رفتند و فقط ‪ 7‬روز پس از پيوند دادههاي‬
‫آماري حاصل از گياهان شاهد وجود دارد‪.‬‬
‫درصد گيرايي پيوند در تيمارهاي نور ترکيبي‪ ،‬سفيد‪ ،‬قرمز و تاريکي تقريبا ‪ 100‬درصد بوده است‪ ،‬اما در تيمار نور‬ ‫‪‬‬
‫آبي درصد گيرايي پيوند تقريبا ‪ 50‬درصد بوده است‪.‬‬
‫‪ ‬در اکثر شاخصهاي رشدي‪ ،‬اثر طيف نور ترکيبي و سفيد بهتر از تيمارهاي ديگر بوده است‪.‬‬
‫‪ ‬در ظاهر تيمار تاريکي (شاهد) در هفته اول بسيار مناسب بوده است‪ ،‬اما نشاءهاي موجود در اين تيمار در هفته دوم‬
‫از بين رفت‪.‬‬
‫‪ ‬در ظاهر نشاءهاي موجود در تيمار نوري سفيد و ترکيبي بهترين گياهان بودهاند‪ ،‬اما پس از آناليز و تجزيه واريانس‬
‫دادههاي مربوط به تيمار طيف قرمز خالص نيز رشد نسبتا مناسبي داشتند‪.‬‬
‫‪ ‬گياهان موجود در نور قرمز از لحاظ ظاهر مناسب نبوده چرا که از حالت اوليه خود خارج شده‪ ،‬مستقيم و راست نبوده‪،‬‬
‫تمام اين گياهان خميده شده و حول محور خود چرخيدهاند در نتيجه از نظر بازار پسندي اين گياهان مناسب نبوده و‬
‫نيازمند قيم هستند‪ .‬اما از لحاظ صفات ديگر گياهان موجود در اين نور نيز بهترين ويژگيها را داشته است‪.‬‬
‫‪ ‬پس نتيجهگيري کلي نشان داده است که تيمارهاي نوري رشد نشاءهاي پيوندي گوجهفرنگي را بهبود بخشيده است‪.‬‬

‫‪ 2-5‬پيشنهادها‬

‫‪ ‬پيشنهاد ميگردد ارقام مختلف پايههاي گوجهفرنگي و خانواده بادنجانيان نيز مورد پژوهش قرار گيرد‪.‬‬
‫‪ ‬پيشنهاد ميگردد پژوهشي نيز دز ارتباط با شدتهاي مختلف طيفهاي نوري مورد بررسي و مطالعه قرار گيرد‪.‬‬
‫‪ ‬پيشنهاد ميگردد مطالعهاي روي اثر جنبههاي بافتشناسي گيرايي پيوند تحت طيفهاي مختلف انجام شود‪.‬‬

‫‪63‬‬
‫منا عب‬
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ LED ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

‫منابع‬
 Abdul-Muneer, P.M., Chandra, N. and Haorah, J., 2015. Interactions of oxidative stress and
neurovascular inflammation in the pathogenesis of traumatic brain injury. Molecular neurobiology,
51(3), 966-979.
 Ahn, B.L., Jang, C.Y., Leigh, S.B., Yoo, S. and Jeong, H., 2014. Effect of LED lighting on the
cooling and heating loads in office buildings. Applied Energy, 113, pp.1484-1489.
 Bigdelo, M., Hassandokht, M. R., Rouphael, Y., Colla, G., Soltani, F., & Salehi, R. (2017).
Evaluation of bitter apple ('Citrullus colocynthis'(L.) Schrad) as potential rootstock for
watermelon. Australian Journal of Crop Science, 11(6), 727.
 Bletsos, F., Thanassoulopoulos, C. and Roupakias, D., 2003. Effect of grafting on growth, yield,
and Verticillium wilt of eggplant. HortScience, 38(2), 183-186.
 Brown, C.S., Schuerger, A.C. and Sager, J.C., 1995. Growth and photomorphogenesis of pepper
plants under red light-emitting diodes with supplemental blue or far-red lighting. Journal of the
American Society for Horticultural Science, 120(5), 808-813.
 Bruton, B. D., Fish, W. W., Roberts, W., & Popham, T. W. (2009). The Influence of Rootstock
Selection on Fruit Quality CDmB kk. Open food science journal, 3.
 Bula, R.J., Morrow, R.C., Tibbitts, T.W., Barta, D.J., Ignatius, R.W. and Martin, T.S., 1991. Light-
emitting diodes as a radiation source for plants. HortScience, 26(2), 203-205.
 Castle, W. S., & Krezdorn, A. H. (1975). Effect of citrus rootstocks on root distribution and leaf
mineral content of Orlando'tangelo trees. Journal American Society for Horticultural Science.
 Chávez-Mendoza, C., Sánchez, E., Carvajal-Millán, E., Muñoz-Márquez, E., & Guevara-Aguilar,
A. (2013). Characterization of the nutraceutical quality and antioxidant activity in bell pepper in
response to grafting. Molecules, 18(12), 15689-15703.
 Colla, G., Rouphael, Y., Cardarelli, M., Salerno, A., & Rea, E. (2010). The effectiveness of grafting
to improve alkalinity tolerance in watermelon. Environmental and Experimental Botany, 68(3),
283-291.
 Efremov, A.A., Bochkareva, N.I., Gorbunov, R.I., Lavrinovich, D.A., Rebane, Y.T., Tarkhin, D.V.
and Shreter, Y.G., 2006. Effect of the joule heating on the quantum efficiency and choice of thermal
conditions for high-power blue InGaN/GaN LEDs. Semiconductors, 40(5), 605-610.
 Fraszczak, B., 2016. The Effect of Different Doses of Blue Light on the Biometric Traits and
Photosynthesis of Dill Plants. Notulae Botanicae Horti Agrobotanici Cluj-Napoca, 44(1), 34.

65
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ LED ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

 Jang, Y., Mun, B., Seo, T., Lee, J., Oh, S. and Chun, C., 2013. Effects of light quality and intensity
on the carbon dioxide exchange rate, growth, and morphogenesis of grafted pepper transplants
during healing and acclimatization. Korean Journal of Horticultural Science and Technology,
31(1), 14-23.
 Jin, Z., Zhilong, B., & Rong, X. (2006). Effects of different rootstocks on the growth, yield and
quality of cucumber fruits. Journal of Huazhong Agricultural University.
 Khah, E.M., 2005. Effect of grafting on growth, performance and yield of aubergine (Solanum
melongena L) in the field and greenhouse. Journal of Food Agriculture and Environment, 3(3/4),
92.
 Kim, H.H., Wheeler, R.M., Sager, J.C., Gains, G.D. and Naikane, J.H., 2005, June. Evaluation of
lettuce growth using supplemental green light with red and blue light-emitting diodes in a
controlled environment-a review of research at Kennedy Space Center. In V International
Symposium on Artificial Lighting in Horticulture 711 (111-120).
 Kim, M.H., Schubert, M.F., Dai, Q., Kim, J.K., Schubert, E.F., Piprek, J. and Park, Y., 2007. Origin
of efficiency droop in GaN-based light-emitting diodes. Applied Physics Letters, 91(18), 183507.
 Kurata, H. (1976). Grafting. Noubunkyo (ed.), Yasai Zensyo, Melon and Watermelon. Kluwer
Academic Publishers, Noubunkyo, Japan, 416-425.
 Lee, J.M., Kubota, C., Tsao, S.J., Bie, Z., Echevarria, P.H., Morra, L. and Oda, M., 2010. Current
status of vegetable grafting: Diffusion, grafting techniques, automation. Scientia Horticulturae,
127(2), 93-105.
 Lee, K.M., Lim, C.S., Muneer, S. and Jeong, B.R., 2016. Functional vascular connections and light
quality effects on tomato grafted unions. Scientia Horticulturae, 201,306-317.
 Lee, J.M. (1994). Cultivation of grafted vegetables I. Current status, grafting methods, and
benefits. HortScience, 29(4), 235-239.
 Lee, J.M., & Oda, M. (2002). Grafting of herbaceous vegetable and ornamental crops. Horticultural
reviews, 28, 61-124.
 Li, X.E., Liu, F.Y., Huang, Y., Kong, Q.S., Wan, Z.J., Li, X. and Bie, Z.L., 2015. Growth and
physiology of grafted watermelon seedlings as affected by different light sources. Acta
horticulturae, (1086), 59-64.
 Liu, H., Zhu, Z., & Diao, M. (2006). Characteristics of the sugar metabolism in leaves and fruits of
grafted watermelon during fruit development. Plant Physiology Communications, 42(5), 835.

66
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ LED ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

 Lowman, M. S., & Kelly, J. W. (1946, January). The Presence of Mydriatic Alkaloids in Tomato
Fruit from Scions Grown on Datura-Stramonium Rootstock. In Proceedings of the American
Society for Horticultural Science (Vol. 48, No. Dec, pp. 249-259).
 Massa, G.D., Kim, H.H., Wheeler, R.M. and Mitchell, C.A., 2008. Plant productivity in response
to LED lighting. HortScience, 43(7), 1951-1956.
 Melnyk, C. W., & Meyerowitz, E. M. (2015). Plant grafting. Current Biology, 25(5), R183-R188.
 Neilsen, G., & Kappel, F. (1996). Bing'sweet cherry leaf nutrition is affected by
rootstock. HortScience, 31(7), 1169-1172.
 Nicoletto, C., Tosini, F., & Sambo, P. (2013). Effect of grafting and ripening conditions on some
qualitative traits of ‘Cuore di bue’tomato fruits. Journal of the Science of Food and
Agriculture, 93(6), 1397-1403.
 Nguyen, T.H., Pham, T.D., Dong, H.G., Vu, N.T. and Kim, I.S., 2014. Effect of Light-emitting
Diode Irradiation during Healing and Acclimatization Period on the Survival Rate and Seedlings
Quality of Grafted Pepper. 26(3), 39-47.
 Olle, M. and Viršile, A., 2013. The effects of light-emitting diode lighting on greenhouse plant
growth and quality. Agricultural and food science, 22(2), 223-234.
 Ouzounis, T. and Lang, G.A., 2011. Foliar applications of urea affect nitrogen reserves and cold
acclimation of sweet cherries (Prunus avium L.) on dwarfing rootstocks. HortScience, 46(7), 1015-
1021.
 Özmen, S., Kanber, R., Sarı, N., & Ünlü, M. (2015). The effects of deficit irrigation on nitrogen
consumption, yield, and quality in drip irrigated grafted and ungrafted watermelon. Journal of
Integrative Agriculture, 14(5), 966-976.
 Proietti, S., Rouphael, Y., Colla, G., Cardarelli, M., De Agazio, M., Zacchini, M., & Battistelli, A.
(2008). Fruit quality of mini‐watermelon as affected by grafting and irrigation regimes. Journal of
the Science of Food and Agriculture, 88(6), 1107-1114.
 Qi, H. Y., Li, T. L., Liu, Y. F., & Li, D. (2006). Effects of grafting on photosynthesis characteristics,
yield and sugar content in melon. Journal-shenyang Agricultural University, 37(2), 155.
 Rivero, R. M., Ruiz, J. M., Sánchez, E., & Romero, L. (2003). Does grafting provide tomato plants
an advantage against H2O2 production under conditions of thermal shock?. Physiologia
Plantarum, 117: 44-50.
 Rouphael, Y., Schwarz, D., Krumbein, A., & Colla, G. (2010). Impact of grafting on product quality
of fruit vegetables. Scientia horticulturae, 127(2), 172-179.

67
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ LED ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

 Ruiz, J. M., Belakbir, A., López-Cantarero, I., & Romero, L. (1997). Leaf-macronutrient content
and yield in grafted melon plants. A model to evaluate the influence of rootstock genotype. Scientia
Horticulturae, 71(3-4), 227-234.
 Samuolienė, G., Brazaitytė, A., Urbonavičiūtė, A., Šabajevienė, G. and Duchovskis, P., 2010. The
effect of red and blue light component on the growth and development of frigo strawberries.
Zemdirbyste-Agriculture, 97(2), 99-104.
 Satoh, S. (1996). Inhibition of flowering of cucumber grafted on rooted squash stock. Physiologia
Plantarum, 97(3), 440-444.
 Soteriou, G. A., & Kyriacou, M. C. (2015). Rootstock-mediated effects on watermelon field
performance and fruit quality characteristics. International journal of vegetable science, 21(4),
344-362.
 Suchoff, D.H., 2015. Vigor as a Function of Nitrogen Use Efficiency and Root Morphology in
Tomato and Watermelon Rootstocks.
 Taiz, L. and Zeiger, E., 1991. Plant Physiology The Benjamin. Cummings Redwood City, 565.
 Wei, S. Y., Wu, Z., & Huang, J. (2006). Effects of rootstocks on growth and photosynthetic
properties of grafted plants of netted melon. Acta Agriculturae Shanghai, 22(4), 114.
 Yang, Z.C., Kubota, C., Chia, P.L. and Kacira, M., 2012. Effect of end-of-day far-red light from a
movable LED fixture on squash rootstock hypocotyl elongation. Scientia horticulturae, 136, 81-86
 Yetisir, H., & Sari, N. (2003). Effect of different rootstock on plant growth, yield and quality of
watermelon. Australian journal of experimental agriculture, 43(10), 1269-1274.

68
Abstract
Supplemental lighting is a key technology in vegetable nursery greenhouses to improve transplant
growth and quality. Light emitting diodes (LEDs) are a newest addition to current supplemental
green house lighting technology. Howewer, LED lighting technology must be evaluated in terms
of economic feasibility and plant responses. The intention of this study was evaluated different
colour of LED lighting sources in multi layers vertical system for tomato (solanum lycopersicon)
grafted transplants in healing chamber. All of the stages of this research was conducted in 2017-
2018 at laboratory and green houses of University of Tehran. The study was conducted based on
split plot design in form of time which different light resources are the main treatments and
different times of evaluating in grafted transplant are the second treatments. Treatments of this
experiment included of 5 level of lighting, blue, red, mix of red and blue, white and darkness.
Treatment with three replication in three continuous weeks. According to abtained result, the most
graft taking and transplant quality were observed in the mix lightning (red and blue), red and white
treatment. In this study, at onset of experiment the light intensity was 50 µmol m2s which it
gradually increased, to 100 µmol m2s.
Key words: tomato, grafting, lighting, transplant, growth traits
 ‫سروناز رشيدي مهرآبادي‬ LED ‫بهينه سازي گيرايي و کيفيت نشاء پيوندي گوجه فرنگي در سيستمهاي طبقاتي مجهز به المپهاي‬

University of Tehran

Faculty of Agriculture Science and Engineering

Department of Horticultural Sciences and Landscape

Optimizing of Graft-take and Seedling Quality of tomato in LED Lighting

System

By

Sarvenaz Rashidi Mehrabadi

Supervisor

Dr. Reza Salehi

Consultant

Dr. Sasan Aliniyaeifard

A thesis submitted to the Graduate Studies Office in partial fulfillment of the requirements for
the degree of Master of Science in Horticultural Science

(Physiology and Breeding of Vegetable Crops)

February, 2019

70