‫دانشکده مهندسی‬

‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در‬

‫حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫رساله برای دریافت درجه دکتری‬

‫در رشته مهندسی مکانیک گرایش تبدیل انرژی‬

‫مهدی ملئی‬

‫استاد راهنما‪:‬‬
‫دکتر سید مجید ملک جعفریان‬

‫شهریور ‪98‬‬
‫أ‬
 ‫حق مالکيت مادي و معنوي در مورد نتايج پژوهش‬
‫دانشگاه بيرجند‬
‫اطلعات دانشجو‪:‬‬
‫شماره دانشجویی‪9316317007 :‬‬ ‫نام و نام خانوادگی‪ :‬مهدی ملئی‬
‫گرایش‪ :‬تبدیل انرژی‬ ‫رشته‪ :‬مهندسی مکانیک‬ ‫دانشکده‪ :‬مهندسی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬ ‫عنوان رساله‪:‬‬

‫با عنایت به سیاست های پژوهشی و فناوری دانشگاه در راستای تحقق عدالت و کرامت انسان ها که الزمه شکوفایی علمی است و رعایت حقوق مادی و معنوی‬
‫دانشگاه و پژوهشگران‪ ،‬الزم است اعضای هیأت علمی‪ ،‬دانشجویان‪ ،‬دانش آموختگان و دیگر همکاران طرح‪ ،‬در مورد نتایج پژوهشهای علمی که تحت عناوین‬
‫پایاننامه‪ ،‬رساله‪ ،‬طرحهای تحقیقاتی با هماهنگی دانشگاه انجام شده است‪ ،‬موارد زیر را رعایت نمایند‪:‬‬
‫‪ -‬حق نشر و تکثیر پایاننامه‪/‬رساله و درآمدهای حاصل از آن متعلق به دانشگاه میباشد ولی حقوق معنوی پدیدآورندگان محفوظ است‪.‬‬
‫‪ -‬انتشار مقاله یا مقاالت مستخرج از پایان نامه‪/‬رساله به صورت چاپ در نشریات علمی و یا ارائه در مجامع علمی باید به نام دانشگاه بوده (آدرس پژوهشگر به‬
‫صورت دانشجو یا دانش آموخته دانشگاه بیرجند قید شود) و با تأیید استاد راهنمای اصلی و رعایت اخلق علمی در لحاظ نمودن سهم اعضای مشارکت‬
‫کننده در راهنمایی یا انجام پژوهش صورت پذیرد‪ .‬این موضوع برای تمامی مقاالتی که قبل یا بعد از تاریخ دانشآموختگی منتشر میگردد‪ ،‬الزماالجرا است‪.‬‬
‫‪ -‬ثبت اختراع‪ ،‬تدوین دانش فنی‪ ،‬انتشار کتاب‪ ،‬توسعه نرم افزار و یا آثار ویژه (از قبیل فیلم‪ ،‬عکس‪ ،‬نقاشی‪ ،‬نمایشنامه) حاصل از نتایج پایاننامه‪/‬رساله باید با‬
‫مجوز کتبی معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه و لحاظ نمودن سهم دانشگاه صورت پذیرد‪.‬‬
‫تعهد دانشجو‪:‬‬
‫بدینوسیله متعهد میشوم کلیه نکات مذکور را در انتشار یافتهها و نتایج علمی مستخرج از پایاننامه‪/‬رساله خود رعایت نمایم‪ .‬در صورت تخلف از آن‪ ،‬به دانشگاه‬
‫وکالت و نمایندگی می دهم تا نسبت به لغو امتیاز اختراع‪ ،‬کتاب‪ ،‬دانش فنی‪ ،‬اثر ویژه و یا هر گونه امتیاز دیگر و تغییر آن به نام دانشگاه اقدام نماید‪ .‬ضمناً نسبت‬
‫به جبران فوری ضرر و زیان حاصله بر اساس برآورد دانشگاه اقدام خواهم نمود و بدینوسیله حق هر گونه اعتراض را از خود سلب میکنم‪ .‬همچنین تأیید مینمایم‬
‫که کلیه نتایج این پایاننامه‪/‬رساله حاصل کار اینجانب و بدون هرگونه دخل و تصرف است و موارد نسخهبرداریشده از آثار دیگران را با ذکر کامل مشخصات منبع‬
‫ذکر کردهام‪ .‬درصورت اثبات خلف مندرجات فوق‪ ،‬به تشخیص دانشگاه مطابق با ضوابط و مقررات حاکم (قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و قانون ترجمه‬
‫و تکثیر کتب و نشریات و آثا ر صوتی‪ ،‬ضوابط و مقررات آموزشی‪ ،‬پژوهشی و انضباطی) با اینجانب رفتار خواهد شد‪ .‬در ضمن‪ ،‬مسئولیت هرگونه پاسخگویی به‬
‫اشخاص اعم از حقیقی و حقوقی و مراجع ذیصلح (اعم از اداری و قضایی) به عهده اینجانب خواهد بود و دانشگاه هیچگونه مسئولیتی در این خصوص نخواهد‬
‫داشت‪.‬‬

‫تاریخ و امضا‪98/7/9 :‬‬ ‫نام و نام خانوادگی دانشجو‪ :‬مهدی ملئی‬

‫مجوز بهرهبرداري از نتايج توسط استاد راهنماي اصلی‪:‬‬

‫بهره برداری از این پایان نامه در چهارچوب مقررات کتابخانه و با توجه به محدودیتی که توسط استاد راهنما اصلی تعیین میشود‪ ،‬بلمانع است‪:‬‬
‫‪ ‬بهره برداری از این پایان نامه ‪ /‬رساله برای همگان بلمانع است‪.‬‬
‫‪ ‬بهره برداری از این پایان نامه ‪ /‬رساله با اخذ مجوز از استاد راهنمای اصلی‪ ،‬بلمانع است‪.‬‬
‫‪ ‬بهرهبرداری از این پایان نامه ‪ /‬رساله تا تاریخ ‪ ....................................‬ممنوع است‪.‬‬

‫تاریخ و امضا‪98/7/9 :‬‬ ‫نام و نام خانوادگی استاد راهنمای اصلی‪ :‬دکتر سید مجید ملک جعفریان‬

‫ب‬
 ‫تقدیم میکنم هب‪،‬‬

‫و خواهرم که تنها تکیهگاه‬ ‫مارد‬

‫ت‬‫هس‬ ‫م‬ ‫گ‬
‫زند ی ن ند‪.‬‬

‫ج‬
 ‫تشکر و قدردانی‬

‫اکنون که به یاری پروردگار و راهنمایی اساتیدی بزرگ موفق به اتمام این رساله شدهام‪ ،‬وظیفه خود‬
‫دانسته که نهایت سپاسگزاری را از تمامی عزیزانی که در این راه به من کمک کردهاند به عمل آورم‪.‬‬

‫در آغاز از استاد بزرگ جناب آقای دکتر سید مجید ملک جعفریان که زحمت راهنمایی این رساله را‬
‫بر عهده داشتند‪ ،‬کمال تشکر را دارم‪.‬‬

‫از اساتید گرامی آقایان دکتر محمود پسندیدهفرد‪ ،‬دکتر سید علی میربزرگی‪ ،‬و دکتر جواد خادم که‬
‫زحمت داوری و تصحیح این رساله را بر عهده داشتند‪ ،‬کمال سپاس را دارم‪.‬‬

‫از جناب آقای دکتر علی صفوینژاد که نماینده تحصیلت تکمیلی این رساله بودهاند نیز قدردانی‬
‫مینمایم‪.‬‬
‫خالصانه از تمامی اساتید گرانقدر آقایان دکتر سید مجید ملک جعفریان‪ ،‬دکتر سید علی میربزرگی‪،‬‬
‫دکتر جواد خادم‪ ،‬دکتر علی صفوینژاد‪ ،‬دکتر حسن حسنزاده‪ ،‬دکتر سید یوسف احمدی بروغنی‪ ،‬دکتر‬
‫خلیل خلیلی‪ ،‬دکتر سید حجت هاشمی‪ ،‬و معلمان و مدرسانی که در مقاطع تحصیلی مختلف به من علم‬
‫آموخته و مرا از سرچشمه دانایی سیراب کردهاند متشکرم‪.‬‬

‫از کلیه هم دانشگاهیان و همراهان عزیز‪ ،‬دوستان خوبم نهایت سپاس را دارم و در پایان این رساله را‬
‫تقدیم میکنم به مادرم که با حضور و همراهی خود همیشه راه را به من نشان داده و مرا در این مسیر‬
‫استوار و ثابت قدم نموده است‪.‬‬

‫با کمال احترام‬

‫مهدی ملئی‬

‫د‬
 ‫چکیده‬
‫روش معرفی شده در کار حاضر‪ ،‬روشی جدید برای حل معادالت غیر خطی با سرعت و پایداری باال‬
‫میباشد‪ .‬این روش که از تولید و انتشار خطاهایی مشابه ناپیوستگیهایی همچون امواج ضربهای جلوگیری‬
‫میکند‪ ،‬قادر به حل عددی معادالت ناویر‪-‬استوکس با سرعت همگرایی بسیار باال میباشد‪ .‬روش مذکور‬
‫مشابه ورزش موج سواری روی آب‪ ،‬متغیرهای پایه مسأله را به دو قسمت موج و موجسوار تقسیم میکند‪.‬‬
‫قسمت موج با اعمال مفهوم هموار سازی گرادیان سوبولف بر روی متغیرهای پایه به دست میآید‪ .‬نحوه‬
‫محاسبه به گونهای است که این قسمت در کنار کمترین اختلفِ مقداری با متغیرهای پایه‪ ،‬عاری و یا‬
‫دارای کمترین مقدار خطای گسسته سازی باشد‪ .‬بنابراین میتوان بدون نگرانی از واگرایی ناشی از‬
‫گسترش خطا‪ ،‬از گامهای زمانی بسیار بزرگ جهت حل این قسمت نسبت به روشهای موجود بهره برد‪.‬‬
‫در کار حاضر‪ ،‬شکل معادالت این قسمت نیز با معادالت مرجع یکسان انتخاب میشود تا حل آن نیز‬
‫جواب تقریبی برای مسأله مورد تحلیل باشد‪ .‬قسمت موجسوار نیز که از تفاوت قسمت موج و متغیرهای‬
‫پایه به دست میآید؛ عوامل ایجاد و گسترش خطا را تماماً در خود جای داده است و در نتیجه با معیار‬
‫همگرایی کوچکی حل میشود‪ .‬این قسمت که صرفاً در محل وجود عوامل خطاساز حضور دارد‪ ،‬توسط‬
‫قسمت موج حمل میشود‪ .‬در کار حاضر‪ ،‬برای حل قسمت موج از روشهای مبتنی بر شبکه؛ و برای‬
‫قسمت موجسوار از روشی با ترکیب روش باالدست جریان و روشهای مبتنی بر ابر نقاط (روشهای بدون‬
‫شبکه) استفاده شده است‪ .‬با توجه به محلی بودن قسمت موجسوار‪ ،‬تعداد نقاط مورد استفاده در محدوده‬
‫آن نسبت به محدوده تحت پوشش قسمت موج‪ ،‬بسیار کم میباشد‪ .‬بنابراین سرعت پردازش برای حل‬
‫آن نیز مشابه سرعت پردازش در قسمت موج‪ ،‬بسیار باال خواهد بود‪ .‬همچنین برای ارتقای دقت‪ ،‬میتوان‬
‫مشابه شبکههای تطبیقی‪ ،‬تعداد نقاط مورد استفاده در قسمت موجسوار را افزایش داد‪ .‬ترکیب شبکه و‬
‫ابر نقاط صورت گرفته نیز روش جدیدی در حیطه شبکههای تطبیقی میباشد‪ .‬سرانجام حل نهایی مسأله‬
‫مورد تحلیل‪ ،‬از مجموع حل دو قسمت موج و موجسوار به دست میآید‪ .‬این روش در حالت یک بعدی‬
‫مقدار عدد پایداری کورانت را برای معادله برگر تا ‪ ،1010‬و سرعت حل معادالت جریان اویلر درون نازل‬
‫همگرا‪-‬واگرا را تا ‪ 5‬برابر؛ و در حالت دو بعدی زمان پردازش حل عددی معادالت اویلر را تا یک دهم‬
‫روشهای موجود با دقت بسیار باالیی ارتقا داده است‪.‬‬
‫واژههای کلیدی‪ :‬معادالت اویلر‪ ،‬تسخیر امواج ضربهای‪ ،‬موج‪ ،‬موجسوار‪ ،‬گرادیان سوبولف‪ ،‬ابر نقاط‪.‬‬

‫ه‬
 ‫فهرست مطالب‬
‫صفحه‬ ‫عنوان‬

‫فصل ‪ -1‬مقدمه ‪1 ................................................................................................................................................‬‬

‫تسخیر امواج ضربهای ‪1 ............................................................................................................................‬‬
‫پیشینه روشهای تسخیر امواج ضربهای ‪3 ...........................................................................................‬‬
‫تحقیق حاضر‪8 ...........................................................................................................................................‬‬
‫فصل ‪ -2‬روش موجسواری ‪11 ...........................................................................................................................‬‬
‫مقدمه ‪11 ....................................................................................................................................................‬‬
‫روش موجسواری ‪11 .................................................................................................................................‬‬
‫معادله برگر و تحلیل خطا ‪13 .................................................................................................................‬‬
‫اعمال روش موجسواری بر حل معادله برگر ‪17 ..................................................................................‬‬
‫قسمت موج ‪18 ..........................................................................................................................................‬‬
‫گرادیان سوبولف ‪20...................................................................................................................................‬‬ ‫‪-1-5-2‬‬
‫اعمال گرادیان سوبولف بر قسمت موج (𝒔)‪21.....................................................................................‬‬ ‫‪-2-5-2‬‬
‫قسمت موجسوار ‪24 ..................................................................................................................................‬‬
‫حل معادالت قسمت موج و موجسوار ‪24 .............................................................................................‬‬
‫معادالت اویلر یک بعدی ‪25 ....................................................................................................................‬‬
‫فصل ‪ -3‬تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی ‪29 .................................................................‬‬
‫مقدمه ‪29 ....................................................................................................................................................‬‬
‫معادالت اویلر دو بعدی ‪29 ......................................................................................................................‬‬
‫انتقال معادالت از دستگاه فیزیکی به دستگاه محاسباتی ‪30.............................................................‬‬ ‫‪-1-2-3‬‬
‫شرایط مرزی ‪32.........................................................................................................................................‬‬ ‫‪-2-2-3‬‬
‫شرایط اولیه ‪32...........................................................................................................................................‬‬ ‫‪-3-2-3‬‬
‫اعمال روش موجسواری ‪33 .....................................................................................................................‬‬
‫روشهای بدون شبکه ‪37 ........................................................................................................................‬‬
‫نوآوری کار حاضر ‪40 ................................................................................................................................‬‬
‫فصل ‪ -4‬حل عددی معادالت حاکم‪44 ...........................................................................................................‬‬
‫مقدمه ‪44 ....................................................................................................................................................‬‬
‫معادله برگر ‪44 ...........................................................................................................................................‬‬
‫حل معادله قسمت موج ‪44......................................................................................................................‬‬ ‫‪-1-2-4‬‬
‫‪ -1-1-2-4‬هموار سازی قسمت موج‪45 ...............................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-1-2-4‬دستگاه معادالت پنج قطری ‪45 .........................................................................................................................‬‬
‫حل معادله قسمت موجسوار ‪46..............................................................................................................‬‬ ‫‪-2-2-4‬‬
‫و‬
‫‪ -1-2-2-4‬دستگاه معادالت سه قطری ‪47 ..........................................................................................................................‬‬
‫معادالت اویلر یک بعدی ‪48 ....................................................................................................................‬‬
‫حل معادالت قسمت موج ‪48...................................................................................................................‬‬ ‫‪-1-3-4‬‬
‫‪ -1-1-3-4‬هموار سازی قسمت موج‪50 ...............................................................................................................................‬‬
‫حل معادالت قسمت موجسوار‪50...........................................................................................................‬‬ ‫‪-2-3-4‬‬
‫معادالت اویلر دو بعدی ‪53 ......................................................................................................................‬‬
‫تولید شبکه ‪53...........................................................................................................................................‬‬ ‫‪-1-4-4‬‬
‫محاسبات هندسی‪54................................................................................................................................‬‬ ‫‪-2-4-4‬‬
‫حل معادالت قسمت موج ‪55...................................................................................................................‬‬ ‫‪-3-4-4‬‬
‫‪ -1-3-4-4‬روش حل عددی‪56 ...................................................................................................................................... .......‬‬
‫‪ -2-3-4-4‬هموار سازی قسمت موج‪57 ...............................................................................................................................‬‬
‫حل معادالت قسمت موجسوار‪58...........................................................................................................‬‬ ‫‪-4-4-4‬‬
‫بروز رسانی مقادیر مرجع ‪60 ....................................................................................................................‬‬ ‫‪-5-4-4‬‬

‫فصل ‪ -5‬نتایج ‪62 ...............................................................................................................................................‬‬

‫مقدمه ‪62 ....................................................................................................................................................‬‬
‫نتایج حالت یک بعدی‪62 ........................................................................................................................‬‬
‫بررسی نتایج روش موجسواری در حل معادله برگر‪62 .......................................................................‬‬ ‫‪-1-2-5‬‬
‫‪ -1-1-2-5‬بررسی نتایج حل قسمت موج‪63 ......................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-1-2-5‬بررسی نتایج حل قسمت موجسوار ‪66..............................................................................................................‬‬
‫‪ -3-1-2-5‬بررسی و مقایسه نتایج مجموع حل دو قسمت موج و موجسوار (𝒉 ‪68 .............................. )𝒖 = 𝒔 +‬‬
‫بررسی نتایج روش موجسواری در حل معادله اویلر یک بعدی ‪72...................................................‬‬ ‫‪-2-2-5‬‬
‫نتایج حالت دو بعدی ‪74 ..........................................................................................................................‬‬
‫تولید شبکه ‪74...........................................................................................................................................‬‬ ‫‪-1-3-5‬‬
‫معادالت دو بعدی اویلر ‪75.......................................................................................................................‬‬ ‫‪-2-3-5‬‬
‫‪ -1-2-3-5‬نتایج حلگر مرجع جریان دو بعدی ‪75 ...........................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2-3-5‬مطالعه شبکه ‪76 ....................................................................................................................................... ...........‬‬
‫نتایج تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی ‪77............................................................‬‬ ‫‪-3-3-5‬‬
‫نتایج هموار سازی ‪77 ........................................................................................................................................‬‬ ‫‪-1-3-3-5‬‬
‫نتایج حل معادالت قسمت موج ‪83 ...................................................................................................................‬‬ ‫‪-2-3-3-5‬‬
‫اعمال قسمت موجسوار به قسمت موج ‪89 ......................................................................................................‬‬ ‫‪-3-3-3-5‬‬
‫اعمال روش موجسواری برای جریانهای مافوق صوت ‪91 ..........................................................................‬‬ ‫‪-4-3-3-5‬‬

‫جمع بندی و پیشنهادات ‪94 .............................................................................................................‬‬ ‫فصل ‪-6‬‬

‫جمع بندی‪94 ............................................................................................................................................‬‬
‫پیشنهادات ‪95 ............................................................................................................................................‬‬
‫مراجع ‪97 ................................................................................................................................................. ................‬‬

‫ز‬
‫پیوست الف‪ -‬فرموالسیون برخی از روشهای تسخیر ناپیوستگی‪101 ..........................................................‬‬
‫پیوست ب‪ -‬معادالت جریان ‪105 ........................................................................................................................‬‬
‫پیوست ج‪ -‬انتقال معادالت از دستگاه فیزیکی به دستگاه محاسباتی ‪107 ...................................................‬‬

‫ح‬
 ‫فهرست شکلها‬
‫صفحه‬ ‫عنوان‬

‫شکل ‪ :1‐1‬امواج ضربهای به وجود آمده حول اجسام با سرعتهای مافوق صوت [‪ ،3 ،2‬و ‪2 ................. ]4‬‬
‫شکل ‪ :1‐2‬موج و ناپیوستگی سوار بر آن ‪12 ...........................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :2‐2‬فلو چارت روش موجسواری در شرایط حل عددی‪13 .......................................................................‬‬
‫شکل ‪ :3‐2‬متغیر وابسته 𝑢 و جملت خطای معادله گسسته شده‪17 ...............................................................‬‬
‫شکل ‪ :4‐2‬تابع گرادیان هموار شده سوبولف ‪21 .....................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :1‐3‬انتقال از دستگاه فیزیکی (الف) به دستگاه محاسباتی (ب) ‪31 .......................................................‬‬
‫شکل ‪ :2‐3‬درونیابی روشهای بدون شبکه ‪38 ......................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :3‐3‬ناپیوستگی و نحوه اعمال روش باالدست در روشهای بدون شبکه ‪40 .........................................‬‬
‫شکل ‪( :4‐3‬الف) موج ضربهای مدل شده توسط موجسوار‪( ،‬ب) شبکه و ابر نقاط مورد استفاده برای‬
‫ایرفویل ‪41 ............................................................................................................................................. NACA0012‬‬
‫شکل ‪( :5‐3‬الف) موج ضربهای مدل شده توسط موجسوار‪( ،‬ب) شبکه و ابر نقاط مورد استفاده برای‬
‫ایرفویل ‪41 ............................................................................................................................................. NACA5512‬‬
‫شکل ‪ :1‐4‬موقعیت نقطه 𝑗 ‪ 𝑖,‬در شبکه ‪53 ...............................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :2‐4‬شبکه در دستگاه 𝜂 ‪55 ........................................................................................................................ 𝜉,‬‬
‫شکل ‪ :1‐5‬تقسیم متغیر اصلی به دو قسمت موج و موجسوار ‪63 .......................................................................‬‬
‫شکل ‪ :2‐5‬تاثیر 𝜖 (الف) در محاسبه قسمت موج‪( ،‬ب) بر روی مرتبه خطای مشتق سوم در معادله (‪‐2‬‬
‫‪63 .............................................................................................................................................................................. )22‬‬
‫شکل ‪ :3‐5‬مقایسه اعداد کورانت مختلف در حل قسمت موج برای گام اول معادله برگر ‪64 .......................‬‬
‫شکل ‪ :4‐5‬تاثیر اعداد کورانت مختلف در حرکت مکانیِ نقطه ‪ 𝑠 = 0/5‬برای یک گام زمانی ‪65 ...............‬‬
‫شکل ‪( :5‐5‬الف) تاثیر 𝜖 بر نوسانات حل قسمت موج برای عدد کورانت ‪ 106‬در گام اول‪( ،‬ب) بزرگ‬
‫نمایی تاثیرات ‪66 ............................................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :6‐5‬تاثیر اعداد کورانت مختلف در محاسبه قسمت موج توسط گسسته سازی با تفاضل مرکزی‬
‫‪66 ......................................................................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :7‐5‬تاثیر اعداد کورانت مختلف در محاسبه قسمت موج توسط گسسته سازی باالدست جریان‬
‫‪67 ......................................................................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :8‐5‬مقایسه حل معادله برگر توسط روشهای مبتنی بر شبکه و بدون شبکه ‪67 ..............................‬‬
‫شکل ‪ :9‐5‬تاثیر اعداد کورانت مختلف در محاسبه قسمت موج توسط روش بدون شبکه با تابع کِرنِل‬
‫هاردی ‪68 .........................................................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :10‐5‬مقایسه روشهای مختلف در حل قسمت موجسوار برای عدد کورانت ‪68 ............................. 1‬‬
‫شکل ‪ :11‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای لَکس‪ ،‬لَکسوِندروف و مَککورمک در زمان ‪1/8‬‬
‫ثانیه و کورانت ‪69 ....................................................................................................................................................... 1‬‬
‫ط‬
‫شکل ‪ :12‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای بیم و وارمینگ با اتلف‪ ،‬باالدست جریان صریح‬
‫و ضمنی در زمان ‪ 1/8‬ثانیه و کورانت ‪69 .............................................................................................................. 1‬‬
‫شکل ‪ :13‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای اِفسیتی بر مبنای بیم و وارمینگ و تیویدی‬
‫مرتبه ‪ 1‬و ‪ 2‬در زمان ‪ 1/8‬ثانیه و کورانت ‪69 ....................................................................................................... 1‬‬
‫شکل ‪ :14‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای رانگ‪-‬کوتا‪ ،‬مرتبه ‪ 5‬با اتلف‪ ،‬اصلح شده مرتبه‬
‫‪ 4‬با اتلف‪ ،‬و با تیویدی مرتبه ‪ 2‬در زمان ‪ 1/8‬ثانیه و کورانت ‪69 .............................................................. 1‬‬
‫شکل ‪ :15‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای لَکس‪ ،‬لَکسوِندروف و مَککورمک در گام اول و‬
‫عدد کورانت ‪70 ................................................................................................................................................... 1000‬‬
‫شکل ‪ :16‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای بیم و وارمینگ با اتلف‪ ،‬باالدست جریان صریح‬
‫و ضمنی در گام اول و عدد کورانت ‪70 ......................................................................................................... 1000‬‬
‫شکل ‪ :17‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای اِفسیتی بر مبنای بیم و وارمینگ و تیویدی‬
‫مرتبه ‪ 1‬و ‪ 2‬در گام اول و عدد کورانت ‪70 .................................................................................................. 1000‬‬
‫شکل ‪ :18‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای رانگ‪-‬کوتا‪ ،‬مرتبه ‪ 5‬با اتلف‪ ،‬اصلح شده مرتبه‬
‫‪ 4‬با اتلف‪ ،‬و با تیویدی مرتبه ‪ 2‬در گام اول و عدد کورانت ‪70 ..........................................................1000‬‬
‫شکل ‪ :19‐5‬نتایج قسمت موج (باال)‪ ،‬موجسوار (وسط) و تابع اصلی (پایین) در ‪ 5‬گام زمانی برای عدد‬
‫کورانت ‪71 ................................................................................................................................................................103‬‬
‫شکل ‪ :20‐5‬نتایج قسمت موج (باال)‪ ،‬موجسوار (وسط) و تابع اصلی (پایین) در ‪ 5‬گام زمانی برای عدد‬
‫کورانت ‪71 ................................................................................................................................................................106‬‬
‫شکل ‪( :21‐5‬الف) تاثیر 𝑓 بر نتایج روش موجسواری برای عدد کورانت ‪ 103‬در گام اول‪( ،‬ب) بزرگ‬
‫نمایی تاثیرات ‪72 ............................................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :22‐5‬سطح مقطع نازل مورد استفاده در روش موجسواری و روش حجم محدود همراه با اتلف‬
‫مصنوعی ‪73 ......................................................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :23‐5‬مقایسه توزیع (الف) فشار‪( ،‬ب) سرعت‪( ،‬ج) چگالی‪ ،‬و (د) انرژی کل بدست آمده از روش‬
‫موجسواری و روش حجم محدود همراه با اتلف مصنوعی ‪73 ..............................................................................‬‬
‫شکل ‪( :24‐5‬الف) شبکه حول ایرفویل ‪ NACA5512‬و (ب) بزرگ نمایی شبکه ‪75 ....................................‬‬
‫شکل ‪( :25‐5‬الف) شبکه حول جسم اختیاری و (ب) بزرگنمایی شبکه‪75 ....................................................‬‬
‫شکل ‪ :26‐5‬مقایسه نتایج حلگر جریان مرجع با نتایج عددی هِگِدس در زاویه حمله ‪1/25‬برای (الف)‬
‫عدد ماخ ‪ 0/5‬و (ب) عدد ماخ ‪76 ....................................................................................................................... 0/8‬‬
‫شکل ‪ :27‐5‬توزیع ضریب فشار برای شبکههای مختلف حول (الف) ایرفویل ‪ NACA0012‬و (ب) ایرفویل‬
‫‪77 ............................................................................................................................................................ NACA5512‬‬
‫شکل ‪( :28‐5‬الف) رویه ناپیوستگی تعریف شده در نمونه شبکه متعامد‪( ،‬ب) نمای باال ‪78 ........................‬‬
‫شکل ‪( :29‐5‬الف) رویه قسمت موج پس از هموار سازی در نمونه شبکه متعامد‪( ،‬ب) نمای باال ‪79 ........‬‬
‫شکل ‪( :30‐5‬الف) رویه قسمت موجسوار در نمونه شبکه متعامد‪( ،‬ب) نمای باال ‪79 .....................................‬‬

‫ی‬
‫شکل ‪( :31‐5‬الف) توزیع ابر نقاط تطبیقی در محدوده حضور موجسوار در شبکه متعامد‪( ،‬ب) نمای باال‬
‫‪80 ......................................................................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪( :32‐5‬الف) مقادیر درونیابی شده موجسوار در شبکه متعامد‪( ،‬ب) نمای باال ‪80 ..............................‬‬
‫شکل ‪( :33‐5‬الف) رویه ناپیوستگی موجود در نمونه شبکه منحنی الخط‪( ،‬ب) نمای باال ‪81 ......................‬‬
‫شکل ‪( :34‐5‬الف) رویه قسمت موج در نمونه شبکه منحنی الخط‪( ،‬ب) نمای باال‪82 ..................................‬‬
‫شکل ‪( :35‐5‬الف) رویه قسمت موجسوار در نمونه شبکه منحنی الخط‪( ،‬ب) نمای باال ‪82 .........................‬‬
‫شکل ‪( :36‐5‬الف) توزیع ابر نقاط بستر حل قسمت موجسوار در نمونه شبکه منحنی الخط‪( ،‬ب) نمای‬
‫باال ‪83 ................................................................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪( :37‐5‬الف) مقادیر درونیابی شده قسمت موجسوار در نمونه شبکه منحنی الخط‪( ،‬ب) نمای باال‬
‫‪83 ......................................................................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :38‐5‬شبکه با مرز دوردست دایرهای حول ایرفویل ‪84 .................................................. NACA5512‬‬
‫شکل ‪ :39‐5‬توزیع ضریب فشار حاصل از حل معادالت قسمت موج برای شبکههای مختلف حول ایرفویل‬
‫‪ NACA5512‬با مرز دایرهای ‪84 .................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :40‐5‬توزیع فشار حول ایرفویل محاسبه شده توسط (الف) حلگر مرجع‪( ،‬ب) حلگر قسمت موج‬
‫با ‪( ،𝜀 = 0.1∆𝑥2‬ج) حلگر قسمت موج با ‪ ،𝜀 = 1∆𝑥2‬و (د) حلگر قسمت موج با ‪85 ... 𝜀 = 10∆𝑥2‬‬
‫شکل ‪ :41‐5‬توزیع ضریب فشار محاسبه شده توسط حلگر حجم محدود و حلگر قسمت موج ‪86 .........‬‬
‫شکل ‪ :42‐5‬تاریخچه همگرایی حلگر حجم محدود مرجع و حلگر قسمت موج ‪86 ...................................‬‬
‫شکل ‪ :43‐5‬توزیع ضریب فشار محاسبه شده توسط حلگر قسمت موج برای مقادیر 𝜀 و 𝐿𝐹𝐶 مختلف‬
‫‪86 ......................................................................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :44‐5‬تاریخچه همگرایی حلگر قسمت موج برای مقادیر 𝜀 و 𝐿𝐹𝐶 مختلف ‪86 .................................‬‬
‫شکل ‪ :45‐5‬شبکه با مرز دوردست حالت دوم حول ایرفویل ‪87 .............................................. NACA5512‬‬
‫شکل ‪ :46‐5‬توزیع ضریب فشار حاصل از حل معادالت قسمت موج برای شبکههای مختلف حول ایرفویل‬
‫‪ NACA5512‬در حالت دوم‪87 ...................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :47‐5‬توزیع فشار حول ایرفویل محاسبه شده توسط (الف) حلگر مرجع‪ ،‬و حلگر قسمت موج با‬
‫(ب) ‪ 𝜀 = 0.1∆𝑥2‬و ‪( ،𝐶𝐹𝐿 = 1‬ج) ‪ 𝜀 = 1∆𝑥2‬و ‪ ،𝐶𝐹𝐿 = 2‬و (د) ‪ 𝜀 = 10∆𝑥2‬و ‪88 ...𝐶𝐹𝐿 = 10‬‬
‫شکل ‪ :48‐5‬توزیع ضریب فشار محاسبه شده توسط حلگر حجم محدود و حلگر قسمت موج برای‬
‫شبکه حالت دوم‪89 ........................................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :49‐5‬تاریخچه همگرایی حلگر حجم محدود مرجع و حلگر قسمت موج برای شبکه حالت دوم‬
‫‪89 ......................................................................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :50‐5‬توزیع فشار به دست آمده توسط قسمت موج حول ایرفویل ‪90 ........................NACA5512‬‬
‫شکل ‪ :51‐5‬توزیع ابر نقاط به دست آمده برای حل معادالت قسمت موجسوار ‪90 ........................................‬‬
‫شکل ‪ :52‐5‬توزیع اصلح فشار محاسبه شده در توسط قسمت موجسوار حول ایرفویل ‪NACA5512‬‬
‫‪90 ......................................................................................................................................................................................‬‬

‫ك‬
‫شکل ‪ :53‐5‬توزیع فشار محاسبه شده حول ایرفویل ‪ NACA5512‬پس از اعمال قسمت موجسوار ‪90 ....‬‬
‫شکل ‪ :54‐5‬توزیع ضریب فشار حول ایرفویل ‪ NACA5512‬با روش حجم کنترل مرجع‪ ،‬روش موجسواری‬
‫(سهم قسمت موج) و روش موجسواری (مجموع قسمت موج و موجسوار)‪91 ..................................................‬‬
‫شکل ‪ :55‐5‬تاریخچه همگرایی روش حجم محدود مرجع و روش موجسواری ‪91 .........................................‬‬
‫شکل ‪ :56‐5‬توزیع فشار به دست آمده توسط قسمت موج حول جسم دلخواه ‪92 .........................................‬‬
‫شکل ‪ :57‐5‬توزیع ابر نقاط محاسبه شده قسمت موجسوار حول جسم دلخواه ‪92 ........................................‬‬
‫شکل ‪ :58‐5‬توزیع اصلح فشار محاسبه شده در آخرین گام حل توسط قسمت موجسوار حول جسم‬
‫دلخواه ‪92 ..........................................................................................................................................................................‬‬
‫شکل ‪ :59‐5‬توزیع فشار محاسبه شده حول جسم دلخواه پس از اعمال قسمت موجسوار ‪92 .....................‬‬

‫ل‬
 ‫فهرست جدولها‬
‫صفحه‬ ‫عنوان‬

‫جدول ‪ :1‐5‬تاثیر 𝜖 بر روی حداکثر مقدار انواع خطاهای احتمالی در حل عددی برای تابع پله ‪64 ...........‬‬
‫جدول ‪ :2‐5‬مقادیر بزرگترین خطای موجود در نمونه شبکه متعامد ‪79 .........................................................‬‬
‫جدول ‪ :3‐5‬مقادیر بزرگترین خطای موجود در نمونه شبکه منحنی الخط ‪82 ..............................................‬‬

‫م‬
 ‫فهرست عالمتهاي اختصاري‬

‫علمت اختصاری (بدون بعد)‬ ‫عنوان‬

‫𝒂‬ ‫متغیر اسکالر ‪ /‬عدد ثابت‬

‫𝑨‬ ‫متغیر اسکالر ‪ /‬عدد ثابت ‪ /‬ماتریس ضرایب ‪ /‬مساحت‬
‫𝒃‬ ‫متغیر اسکالر ‪ /‬عدد ثابت‬
‫𝑩‬ ‫مرز ‪ /‬متغیر اسکالر‬
‫𝒄‬ ‫متغیر اسکالر ‪ /‬عدد ثابت‬
‫𝒑𝒄‬ ‫ظرفیت گرمایی ویژه در فشار ثابت‬
‫𝒑𝑪‬ ‫ضریب فشار‬
‫𝒗𝒄‬ ‫ظرفیت گرمایی ویژه در حجم ثابت‬
‫𝑪‬ ‫متغیر اسکالر ‪ /‬عدد کورانت‬
‫𝑴𝑽𝑪‬ ‫حلگر حجم محدود با جملت اتلفی‬
‫𝒅‬ ‫متغیر اسکالر‬
‫𝑫‬ ‫متغیر اسکالر‬
‫𝒆‬ ‫انرژی داخلی سیال ‪ /‬متغیر اسکالر‬
‫𝑬‬ ‫انرژی کل سیال ‪ /‬متغیر اسکالر‬
‫𝒇‬ ‫ماتریس شار در جهت 𝒙 ‪ /‬اعضای ماتریس جواب‬
‫𝑯𝒇‬ ‫ماتریس شار معادالت قسمت موجسوار در جهت 𝒙‬
‫𝑭‬ ‫تابع اختیاری ‪ /‬ماتریس جواب ‪ /‬متغیر اسکالر‬
‫𝒌𝑭‬ ‫ماتریس شار در دستگاه محاسباتی‬
‫𝒈‬ ‫ماتریس شار در جهت 𝒚‬
‫𝑯𝒈‬ ‫ماتریس شار معادالت قسمت موجسوار در جهت 𝒚‬
‫𝑮‬ ‫گرادیان ‪ /‬متغیر اسکالر‬
‫̅‬
‫𝑮‬ ‫گرادیان سوبولف‬
‫𝒌𝑮‬ ‫ماتریس شار معادالت قسمت موج در دستگاه محاسباتی‬
‫𝒉‬ ‫قسمت موجسوار‬
‫𝑯‬ ‫متغیر اسکالر‬
‫𝒘𝑯‬ ‫قسمت موجسوار برای 𝒘‬
‫𝒊‬ ‫شمارنده در جهت 𝒙‬
‫𝑰‬ ‫متغیر اسکالر‬
‫𝒋‬ ‫شمارنده در جهت 𝒚‬
‫𝑱‬ ‫ژاکوبین ‪ /‬متغیر اسکالر‬

‫ن‬
‫𝒌‬ ‫شمارنده در جهت 𝒛‬
‫𝑲‬ ‫متغیر اسکالر‬
‫𝑳‬ ‫مرتبه بزرگی طول ‪ /‬متغیر اسکالر‬
‫𝒎‬ ‫مرتبه مشتق‬
‫𝑴‬ ‫متغیر اسکالر‬
‫𝒏‬ ‫بردار عمود به مرز ‪ /‬تعداد متغیرهای دستگاه معادله ‪ /‬شمارنده در جهت زمان 𝒕‬
‫𝑵‬ ‫عدد ثابت (ضریب کنترل کننده مقدار خطا) ‪ /‬متغیر اسکالر‬
‫𝑶‬ ‫نماد مرتبه بزرگی ‪ /‬متغیر اسکالر‬
‫𝒑‬ ‫فشار سیال‬
‫𝑷‬ ‫متغیر اسکالر‬
‫𝑸‬ ‫متغیر اسکالر ‪ /‬شار ورودی به حجم کنترل‬
‫𝒓‬ ‫فاصله نقاط در درونیابی ابر نقاط‬
‫𝑹‬ ‫ثابت گاز ‪ /‬محدوده تأثیر در ابر نقاط ‪ /‬متغیر اسکالر‬
‫∞𝑹‬ ‫شعاع مرز دوردست‬
‫𝒔‬ ‫قسمت موج‬
‫𝑺‬ ‫مرتبه بزرگی قسمت موج 𝒔 ‪ /‬متغیر اسکالر‬
‫𝒇𝑺‬ ‫ماتریس شار معادالت قسمت موج در جهت 𝒙‬
‫𝒈𝑺‬ ‫ماتریس شار معادالت قسمت موج در جهت 𝒚‬
‫𝒘𝑺‬ ‫ماتریس متغیرهای قسمت موج برای 𝒘‬
‫𝒇𝒓𝒖𝑺‬ ‫قسمت موج‬
‫𝒓𝒆𝒇𝒓𝒖𝑺‬ ‫قسمت موجسوار‬
‫𝒕‬ ‫متغیر زمان‬
‫𝑻‬ ‫دمای سیال‬
‫𝒖‬ ‫متغیر مرجع ‪ /‬مؤلفه سرعت در جهت 𝒙‬
‫𝑼‬ ‫مرتبه بزرگی 𝒖 ‪ /‬سرعت مرجع‬
‫𝒗‬ ‫مؤلفه سرعت در جهت 𝒚‬
‫𝒘‬ ‫ماتریس متغیرهای جریان‬
‫𝒙‬ ‫متغیر مکان‬
‫𝑿‬ ‫ماتریس مجهوالت‬
‫𝒚‬ ‫متغیر مکان‬
‫𝜶‬ ‫متغیر میانجی ‪ /‬ضریب ثابت‬
‫𝜷‬ ‫متغیر میانجی ‪ /‬ضریب ثابت‬
‫𝜸‬ ‫نسبت گرماهای ویژه‬

‫س‬
‫𝝐‬ ‫متغیر هموار کننده‬
‫𝜼‬ ‫متغیر مکان در دستگاه محاسباتی ‪ /‬ضریب کنترلی‬
‫𝝑‬ ‫لزجت سینماتیکی‬
‫𝝁‬ ‫لزجت سیال‬
‫𝝃‬ ‫متغیر مکان در دستگاه محاسباتی ‪ /‬موقعیت نقاط در ابر‬
‫𝝆‬ ‫چگالی سیال‬
‫𝝓‬ ‫تابع کرنل در درونیابی ابر نقاط‬
‫𝝎‬ ‫ضریب وزنی در درونیابی ابر نقاط ‪ /‬متغیر میانجی‬

‫ع‬
‫فصل ‪:1‬‬

‫مقدمه‬
 ‫مقدمه‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫فصل ‪ -1‬مقدمه‬

‫تسخیر امواج ضربهای‬

‫دینامیک سیاالت محاسباتی‪ 1‬شاخهای از علم مهندسی مکانیک سیاالت است که با استفاده از‬
‫الگوریتمها و تجزیه و تحلیل عددی به بررسی مسائلی که شامل جریان سیال میباشند‪ ،‬میپردازد‪.‬‬
‫معادالت ناویر‪-‬استوکس‪ 2‬که معادالت حاکم بر رفتار جریانهای سیاالت بوده و یک مدل ریاضی کامل را‬
‫برای سیال ارائه میدهند‪ ،‬مبنای اساسی اکثر مسائل دینامیک سیاالت محاسباتی میباشند‪ .‬حل تحلیلی‬
‫این معادالت که معادالت دیفرانسیلی با مشتقات جزیی هستند‪ ،‬به دلیل غیر خطی بودن غیر ممکن‬
‫است‪ .‬از اینرو روشهای عددی بهترین گزینه برای حل این معادالت میباشند‪ .‬از روشهای عددی موجود‬
‫میتوان به روشهای تفاضل محدود‪ ،‬حجم محدود و اجزای محدود اشاره کرد‪ .‬در انتخاب روش عددی‬
‫بایستی به بیضوی‪ ،‬سهموی‪ ،‬و یا هذلولوی بودن رفتار معادالت توجه داشت‪ .‬رفتار معادالت ناویر‪-‬استوکس‬
‫در جریانهای زیر صوت دائم‪ ،‬بیضوی؛ در حالت فرض الیه مرزی‪ ،‬سهموی؛ در جریانهای مافوق صوت‬
‫دائم و جریانهای لزجِ گذرا‪ ،‬هذلولوی میباشد‪ .‬در جریانهایی که ترکیب چند رژیم جریان مختلف‬
‫هستند نیز رفتار معادالت ترکیبی از بیضوی‪ ،‬سهموی‪ ،‬و هذلولوی خواهد بود [‪.]1‬‬
‫در حل معادالت دیفرانسیلی با رفتار هذلولوی‪ ،‬ممکن است ناپیوستگیهایی وجود داشته باشند که‬
‫با روشهای معمول تفاضل محدود نتوان آنها را مدل کرد‪ .‬از جمله این ناپیوستگیها میتوان به امواج‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Computational Fluid Dynamics‬‬ ‫‪Navier-Stokes Equations‬‬
‫‪1‬‬
 ‫مقدمه‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫ضربهای تشکیل شده حول اجسامی در جریانهای تراکم پذیر مافوق صوت اشاره کرد‪ .‬شکل ‪ 1‐1‬امواج‬
‫ضربهای به وجود آمده را نشان میدهد‪.‬‬

‫شکل ‪ :1‐1‬امواج ضربهای به وجود آمده حول اجسام با سرعتهای مافوق صوت [‪ ،3 ،2‬و ‪]4‬‬

‫در چند دهه گذشته روشهای متعددی جهت تسخیر این گونه ناپیوستگیها توسعه داده شده است‪.‬‬
‫اغلب این روشها دارای ویژگی حل ناپیوستگی در کنار حفظ دقت و پایداری قسمتهای پیوسته بوده و‬
‫با هدف کاهش نوسانات به وجود آمده در محل این ناپیوستگیها‪ ،‬از روشهای مختلفی استفاده میکنند‪.‬‬
‫این روشها را میتوان به دو دسته کلی روشهای کلسیک و روشهای مدرن (روشهای با وضوح باال‪،)1‬‬
‫طبقه بندی کرد‪ .‬به طور کلی روشهای کلسیک بر مبنای تفاضل متقارن یا مرکزی‪ 2‬و روشهای مدرن‬
‫بر مبنای روش باالدست جریان‪ 3‬توسعه داده شدهاند‪ .‬روشهای مبتنی بر تفاضل متقارن یا مرکزی هیچ‬
‫گونه اطلعاتی را از علمت سرعت مشخصه و راستای انتشار موج برای گسسته سازی استفاده نمیکنند‪.‬‬
‫این در حالی است که روشهای تفاضلی بر اساس روش باالدست جریان‪ ،‬معادالت دیفرانسیل جزئی را با‬
‫توجه به علمت سرعت مشخصه‪ ،‬گسسته مینمایند‪.‬‬
‫چه روشهای کلسیک و چه مدرن‪ ،‬جهت تسخیر ناپیوستگیهای موجود در حل معادالت ناویر‪-‬استوکس‪،‬‬
‫نیازمند مقدار مشخصی از اتلف عددی برای حفظ پایداری و جلوگیری از نوسانات عددی غیر فیزیکی‬
‫میباشند‪ .‬مقادیر اتلف عددی‪ ،‬همانند میراگری‪ 4‬که دامنه نوسانات یک فنر‪ 5‬را کاهش میدهد‪ ،‬از تقویت‬
‫نوسانات عددی در محل ناپیوستگیها جلوگیری میکند‪ .‬روشهای کلسیک مقدار اتلف عددی را به‬
‫صورت خطی و یکنواخت در تمام نقاط شبکه اعمال میکنند‪ .‬از اینرو بیشتر مناسب حلهای با امواج‬
‫ضربهای ضعیف بوده و در امواج ضربهای قوی دچار ناپایداری و نوسان میشوند‪ .‬این در حالی است که‬
‫روشهای مدرن به طور خودکار مقداری اتلف عددی را به صورت غیر خطی و با توجه به گرادیانهای‬

‫‪1‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪High Resolution Schemes‬‬ ‫‪Damper‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪Central Methods‬‬ ‫‪Spring‬‬
‫‪3‬‬
‫‪Upwind Methods‬‬
‫‪2‬‬
 ‫مقدمه‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫هر سلول از شبکه به حوزه حل اعمال میکنند‪ .‬به همین علت این روشها برای مسائلی که دارای امواج‬
‫ضربهای قوی هستند‪ ،‬دقیقتر و پایدارتر از روشهای کلسیک رفتار میکنند‪.‬‬
‫از روشهای کلسیک شناخته شده میتوان به روشهای مککورمک‪ ،1‬روش لکس‪-‬وندروف‪ ،2‬و‬
‫روش بیم و وارمینگ‪3‬؛ و از روشهای مدرن میتوان به روشهای مرتبه باالی تیویدی ‪ ،4‬افسیتی‪،5‬‬
‫ماسل‪ 6‬بر اساس روش گودونف‪ ،7‬انو‪ ،8‬و پیپیام‪ 9‬اشاره کرد‪ .‬همچنین طرحهای جیمسون‪ 10‬و بیکر‪ ،11‬که‬
‫جملت اتلف عددی خطی را توسط توابع غیر خطی اعمال میکنند‪ ،‬میتوان جزو طرحهای میانی‬
‫روشهای کلسیک و مدرن در نظر گرفت [‪.]5‬‬
‫فرموالسیون برخی از روشهای کلسیک و مدرن در «پیوست الف» آمده است‪ .‬در ادامه به پیشینه‬
‫روشهای مذکور پرداخته خواهد شد‪.‬‬

‫پیشینه روشهای تسخیر امواج ضربهای‬

‫همانطور که پیش از این نیز مطرح شد‪ ،‬روشهای کلسیک بر مبنای تفاضل متقارن یا مرکزی‬
‫توسعه داده شدهاند‪ .‬این روشها برای حفظ پایداری و کاهش نوسانات ناشی از ناپیوستگی‪ ،‬نیازمند اعمال‬
‫مقدار مشخصی از اتلف عددی میباشند‪ .‬از روشهای کلسیک شناخته شده میتوان به روشهای لَکس‪،‬‬
‫لکسوندروف‪ ،‬مککورمک‪ ،‬و بیموارمینگ اشاره کرد [‪ .]6‬در سال ‪ ،2013‬اوادا‪ 12‬و همکارانش [‪]7‬‬
‫توانستند کارایی روش کلسیک لکسوندروف جنبشی را با استفاده از یک تابع توزیع تعادلی مولکولهای‬
‫گازی‪ ،‬در محدوده امواج ضربهای افزایش دهند‪.‬‬
‫از آنجایی که روشهای کلسیک در مدل کردن امواج ضربهای قوی نمیتوانند به خوبی عمل کنند‪،‬‬
‫روشهای مدرن با وضوح باال بیشتر توسعه یافته و روشهای کلسیک کمتر مورد توجه قرار گرفتند‪ .‬بر‬
‫خلف سرعت باال در حل و سادگی روشهای کلسیک‪ ،‬روشهای مدرن با مشکلتی همانند زمان‬
‫محاسباتی باال درگیر هستند‪ .‬اگرچه این روشها برای حل به محاسبات پیچیدهای نیاز دارند‪ ،‬اما دقت‬
‫نتایج آنها برای شبکههای درشت قابل مقایسه با نتایج شبکههای ریز میباشد‪ .‬روشهای با وضوح باال‬
‫به روشهایی گفته میشود که حداقل مرتبه گسسته سازی آن در ناحیه پیوسته‪ ،‬مرتبه ‪ 2‬بوده و در محل‬

‫‪1‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪MacCormack‬‬ ‫‪Godunov‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪Lax–Wendroff‬‬ ‫)‪Essentially Non-Oscillatory (ENO‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪Beam and Warming‬‬ ‫)‪Piecewise Parabolic Method (PPM‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪10‬‬
‫)‪Total Variation Diminishing (TVD‬‬ ‫‪Jameson‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪11‬‬
‫)‪Flux-Corrected Transport (FCT‬‬ ‫‪Baker‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪Monotonic Upstream-Centered Schemes for‬‬ ‫‪Ohwada‬‬
‫)‪Conservation Laws (MUSCL‬‬
‫‪3‬‬
 ‫مقدمه‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫ناپیوستگیها غیر نوسانی (مونوتون‪ )1‬باشند‪ .‬همانطور که پیش از این نیز مطرح شد‪ ،‬این روشها برای‬
‫حذف نوسانات به صورت غیر خطی و محلی از جملت اتلف عددی استفاده میکنند‪ .‬این جملت اتلف‬
‫به اندازه کافی و فقط در نزدیکی ناپیوستگی به حوزه حل افزوده شده و سختی کار تعیین دقیق میزان‬
‫مناسب آنها است [‪ .]8‬از روشهای مدرن شناخته شده که پایه و اساس روشهای بعدی در تسخیر‬
‫ناپیوستگیها قرار گرفته است‪ ،‬میتوان به روشهای باالدست جریان‪ ،‬اِفسیتی‪ ،‬و تیویدی که از توابع‬
‫محدود کننده شار استفاده میکند اشاره کرد [‪ .]6‬از میان توابع محدود کننده شار میتوان به توابع‬
‫هارتن‪ ،2‬هارتن‪-‬یی‪ ،3‬راو‪-‬سوبِی‪ ،4‬و دیویس‪-‬یی‪ ،]6[ 5‬تابع محدود کننده سوپربی‪ 6‬از رو‪ ،]9[ 7‬محدود‬
‫کننده نرم از وَنلیر‪ ،]10[ 8‬و محدود کننده وودوارد‪ ،9‬مینمُد‪ 10‬و مونوتون ماسل از وَنلیر [‪ ]11‬اشاره‬
‫کرد‪ .‬طرح ماسل نیز که به طور گسترده استفاده میشود‪ ،‬از یک روش چند خطی برای حل ریمان جهت‬
‫رسیدن به دقت مرتبه ‪ 2‬استفاده میکند‪ .‬در این طرح اگر نزدیک ناپیوستگیها از درونیابی نرم استفاده‬
‫شود‪ ،‬نوسانات کاهش خواهند داشت [‪.]12‬‬
‫ماهیت غیر نوسانی روشهای تیویدی بر مبنای روش باالدست جریان‪ ،‬باعث شد تا این روشها‬
‫پایه و اساس روشهای مدرن قرار بگیرند‪ .‬روشهای مدرن با توجه به علمت سرعت مشخصه مقدار‬
‫شارهای موجود در معادالت را در مراتب باال درونیابی میکنند‪ .‬همچنین در این روشها برای افزایش‬
‫دقت به جای ریز کردن شبکه‪ ،‬از گسستهسازی مرتبه باالتر استفاده میشود‪ .‬از این میان میتوان به‬
‫روشهای «ذاتاً بدون نوسان» اشاره کرد‪ .‬روش اِنو که در سال ‪ 1986‬توسط هارتن و همکاران [‪ ]13‬برای‬
‫حل معادالت اویلر ارائه شد‪ ،‬اولین روش در این زمینه میباشد که بدون استفاده از ضرایب وزنی‪ ،‬شارهای‬
‫موجود را گسسته میکند‪ .‬در سال ‪ ،1990‬یی و همکاران [‪ ]14‬دستهای از روشهای ضمنی مرتبه باالی‬
‫تیویدی ‪ ،‬که مناسب معادالت اویلر و ناویر‪-‬استوکس چند بعدی در جریانهای صوتی بودند‪ ،‬را برای‬
‫جریانهای مافوق صوت اصلح کردند‪ .‬یانگ‪ 15[ 11‬و ‪ ]16‬روش اِنو مرتبه ‪ 2‬را در سال ‪ ،1990‬و اِنو مرتبه‬
‫‪ 3‬را در سال ‪ 1991‬برای حل معادالت اویلر ارائه کرد‪ .‬لیو‪ 12‬و همکارانش [‪ ]17‬در سال ‪ 1994‬روش‬
‫وِنو‪ 13‬را با افزودن ضرایب وزنی به روش مرتبه باالی اِنو‪ ،‬برای باالتر بردن دقت درونیابی این روش ارائه‬
‫کردند‪ .‬هر دو این روشها در گرفتن امواج ضربهای بسیار خوب عمل کردند و به دلیل اینکه مرتبه دقت‬

‫‪1‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪Monotone‬‬ ‫‪Van Leer‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪Harten‬‬ ‫‪Woodward‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪Harten-Yee‬‬ ‫‪Minmod‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪Roe-Sweby‬‬ ‫‪Yang‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪Davis-Yee‬‬ ‫‪Liu‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪Superbee‬‬ ‫‪Weighted‬‬ ‫‪Essentially‬‬ ‫‪Non-Oscillatory‬‬
‫‪7‬‬
‫‪Roe‬‬ ‫)‪(WENO‬‬
‫‪4‬‬
 ‫مقدمه‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫این روشها میتواند توسط کاربر تعیین شود‪ ،‬به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفتند‪ .‬اما در این‬
‫روشها امکان میرا شدن امواج ضربهای با دامنه کوچک وجود داشته و ممکن است نوسانات غیر فیزیکی‬
‫در محدوده آنها تولید شوند‪ .‬جیمسون [‪ 18‬و ‪ ]19‬در سالهای ‪ 1995‬و ‪ 1996‬روش کاسپ‪ 1‬که روشی‬
‫با سرعت همگرایی باال و کاملً باالدست برای جریانهای با اعداد ماخ بزرگ میباشد را از طریق جداسازی‬
‫مشخصهها و اصلح جملت پخش اسکالر توسط افزودن گرادیان فشار به معادله ممنتوم ارائه داد‪ .‬روشی‬
‫‪4‬‬
‫با ترکیب روش اِنو و فشرده‪ 2‬برای پیش محاسبه مشتقات شار مبتنی بر گره‪ ،‬توسط آدامز‪ 3‬و شَریف‬
‫[‪ ]20‬در سال ‪ ،1996‬و پیرو آن توسط وَنگ‪ ]21[ 5‬در سال ‪ 2002‬ارائه شد‪ .‬این روشها با موفقیت بر‬
‫روی شبیه سازی عددی مستقیم جریان تراکم پذیر آشفته بر روی سطح شیب دار [‪ ،]22‬و در‬
‫آئرودینامیک بر روی جریانهای تراکم ناپذیر و تراکم پذیر [‪ ]21‬اعمال شدند‪ .‬روشهای دیگری مشابه‬
‫روشهای ترکیبی مطرح شده توسط دِنگ‪ 6‬و میکاوا‪ ]23[ 7‬در سال ‪ ،1997‬دِنگ و ژانگ‪ ]24[ 8‬در سال‬
‫‪ ،2000‬و توسط جیانگ‪ 9‬و همکاران [‪ ]25‬در سال ‪ 2001‬با ترکیب اجزای روشهای مختلف توسعه داده‬
‫شد‪ .‬در سال ‪ ،2000‬تناود‪ 10‬و همکاران [‪ ]26‬قابلیت مجموعه بزرگی از روشهای تسخیر امواج ضربهای‬
‫به منظور بهبود اندرکنش بین صدا‪ ،‬ورتیسیته‪ ،‬و آنتروپی را در حل عددی دیاناس‪ 11‬مورد مطالعه قرار‬
‫دادند‪ .‬پیروزولی‪ ]27[ 12‬در سال ‪ 2002‬روشی با ترکیب روش فشرده و وِنو ارائه داد که در آن از روشهای‬
‫صریح برای تقریب شارها استفاده میشد‪ .‬در سال ‪ 2006‬چِن‪ ]8[ 13‬پس از بررسی روشهای مرتبه باالی‬
‫مختلف‪ ،‬روشی را با ترکیب روش وِنو و روش شبه ضمنی کرنک‪-‬نیکلسون برای افزایش پایداری روش‬
‫پیروزولی توسعه داده و آن را برای جریانهای با سطح آزاد به کار برد‪ .‬سیگالوتی‪ 14‬و همکاران [‪ ]28‬در‬
‫‪15‬‬
‫سال ‪ 2006‬روشی برای تسخیر امواج ضربهای با ترکیب روش مرتبه باالی گودونوف و معادالت اِسپیاِچ‬
‫جهت افزایش دقت نتایج‪ ،‬ارائه کردند‪ .‬در سال ‪ 2007‬لو‪ 16‬و همکاران [‪ ]29‬با استفاده از روشهای تسخیر‬
‫امواج ضربهای تیویدی ‪ ،‬وِنو‪ ،‬و ماسل به شبیه سازی جریانهای مافوق صوت آشفته پرداختند‪ .‬بَغلنی‬
‫و همکاران [‪ ]30‬در سال ‪ 2008‬روش حجم محدود مرتبه باالیی را برای تسخیر امواج ضربهای به شکلی‬
‫که بردار شار را مشابه بلوكهای ساختمان تقسیم میکند‪ ،‬برای حل معادالت آب کم عمق توسعه دادند‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪9‬‬
‫)‪Convective Upwind and Split Pressure (CUSP‬‬ ‫‪Jiang‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪Compact‬‬ ‫‪Tenaud‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪Adams‬‬ ‫)‪Direct Numerical Simulation (DNS‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪Shariff‬‬ ‫‪Pirozzoli‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪Wang‬‬ ‫‪Chen‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪Deng‬‬ ‫‪Sigalotti‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪15‬‬
‫‪Maekawa‬‬ ‫)‪Smoothed Particle Hydrodynamics (SPH‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪Zhang‬‬ ‫‪Lo‬‬
‫‪5‬‬
 ‫مقدمه‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫در سال ‪ ،2008‬کوایی‪ 1‬و لِهلِه‪ ]31[ 2‬یک روش پخش مصنوعی ساده و مؤثر با هدف تسخیر ناپیوستگیها‬
‫در شبکههای منحنیالخط و ناهمسانگرد توسط روشهای مرتبه باال توسعه دادند‪ .‬همچنین کومار‪ 3‬و‬
‫کادالباجو‪ ]32[ 4‬در سال ‪ 2008‬به بررسی دستهای از روشهای ساده و کارآمد تیویدی مرتبه باال برای‬
‫معادالت بقا پرداخته و با اضافه کردن جملت ضد پخش به روشهای مونوتون سه نقطهای مرتبه اول که‬
‫از توابع محدود کننده استفاده میکردند‪ ،‬کارایی این روشها را در تسخیر امواج ضربهای ارتقا دادند‪.‬‬
‫جوارشکیان و جَهدی [‪ ]33‬در سال ‪ 2009‬روشی با ترکیب روشهای تیویدی و اِیسیاِم‪ 5‬به منظور‬
‫افزایش پایداری ارائه کرده و نتایج آن را برای جریانهای پایدار غیر لزج در اعداد ماخ زیر صوت تا مافوق‬
‫صوت مقایسه کردند‪ .‬در سال ‪ ،2011‬کلوکنر‪ 6‬و همکاران [‪ ]34‬با استفاده از مفهوم لزجت مصنوعی‪،‬‬
‫روش مرتبه باالیی را برای آشکار سازی امواج ضربهای بر مبنای روشهای گالرکین‪ 7‬ارائه کردند و مسائل‬
‫مختلفی را توسط آن مورد بررسی قرار دادند‪ .‬احمد و همکاران [‪ ]35‬در سال ‪ 2011‬با ارائه روشی مرکب‬
‫از حل گر تقریبی رو ریمن‪ ،8‬ماسل‪ ،‬طرح عددی معادالت تعادل‪ ،‬و توابع محدود کننده شیب‪ ،‬شکست‬
‫سد و انتشار امواج جزر و مدی را مورد تحلیل قرار دادند‪ .‬جیواری‪ ]36[ 9‬در سال ‪ 2012‬یک طرح عددی‬
‫کارآمد را برای شبیه سازی عددی معادله برگر غیر خطی وابسته به زمان پیشنهاد کرد‪ .‬یی و همکاران‬
‫[‪ ]37‬در سال ‪ 2012‬به بررسی ارتباط اتلف عددی با سرعت انتشار ناپیوستگیها در روشهای مرتبه‬
‫باالی تسخیر امواج ضربهای پرداختند‪ .‬در همین سال‪ ،‬نگوین‪ 10‬و همکاران [‪ ]38‬چندین روش مرتبه‬
‫باالی تسخیر امواج ضربهای از جمله تیویدی و اِلایدی‪ 11‬را برای جریانهای با سرعت باال در شبکه‬
‫سه بعدی بی سازمان استفاده و نتایج آنها را به هم مقایسه کردهاند‪ .‬در سال ‪ ،2013‬یو‪ 12‬و یان‪]39[ 13‬‬
‫روشی را بر اساس ناپیوستگی گالرکین و پخش مصنوعی مدل کوایی [‪ ]31‬برای محاسبه شارهای مرتبه‬
‫باال در شبکههای بی سازمان توسعه دادند‪ .‬کیتامورا‪ 14‬و شیما‪ ]40[ 15‬در سال ‪ 2013‬روش جدید‬
‫اِساِلاِییو‪ 16‬نسخه ‪ 2‬را با ترکیب روشهای خانواده اِییواِساِم‪ 17‬برای تسخیر امواج ضربهای ارائه و نتایج‬
‫‪20‬‬
‫آن را برای گستره وسیعی از اعداد ماخ مورد بررسی و تحلیل قرار دادند‪ .‬لِفلوچ‪ ]41[ 18‬و سان‪ 19‬و کارا‬

‫‪1‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪Kawai‬‬ ‫)‪Local Extremum Diminishing (LED‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪Lele‬‬ ‫‪Yu‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪Kumar‬‬ ‫‪Yan‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪14‬‬
‫‪Kadalbajoo‬‬ ‫‪Kitamura‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪15‬‬
‫)‪Artificial Compression Method (ACM‬‬ ‫‪Shima‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪16‬‬
‫‪Klöckner‬‬ ‫‪Simple Low-dissipation AUSM‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪17‬‬
‫‪Galerkin‬‬ ‫)‪Advection Upstream Splitting Method (AUSM‬‬
‫‪8‬‬
‫‪Roe’s Riemann Solver‬‬ ‫‪18‬‬
‫‪LeFloch‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪19‬‬
‫‪Jiwari‬‬ ‫‪San‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪20‬‬
‫‪Nguyen‬‬ ‫‪Kara‬‬
‫‪6‬‬
 ‫مقدمه‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫[‪ ]42‬در سال ‪ 2014‬به بررسی تعدادی از تحقیقات اخیر در زمینه روشهای تسخیر امواج ضربهای برای‬
‫سیستم معادالت بقای غیر خطی در جریان سیال تراکم پذیر پرداخته و در مورد راههای حفظ ساختار‬
‫این روشها بحث کردند‪ .‬در همین سال‪ ،‬فو‪ 1‬و همکاران [‪ ]43‬روش طرح اصلح شده وزنی فشرده‪ 2‬را‬
‫برای تقریب بهتر شارهای معادالت اویلر با ترکیب روش وِنو و دبلیوسیاِس‪ 3‬برای حذف نوسانات و محاسبه‬
‫محلی ضرایب وزنی برای فشار و چگالی در هر گام زمانی ارائه کرده و کاهش هزینه محاسبات آن را‬
‫نسبت به روش وِنو نشان دادند‪ .‬پریماسوتان‪ 4‬و همکاران [‪ 44‬و ‪ ]45‬در سال ‪ 2014‬با اعمال یک رویکرد‬
‫لزجت مصنوعی به روش تفاضل طیفی توانستند ناپیوستگیهای موجود در جریانهای سیال تراکمپذیر‬
‫را با عملکرد بهتری در شبکههای بی سازمان و منحنیالخط شبیه سازی کنند‪ .‬کومار‪ 5‬و پَندیت‪]46[ 6‬‬
‫در سال ‪ 2014‬یک طرح عددی ترکیبی مبتنی بر تفاضل محدود و موجک هار‪ 7‬برای حل معادله برگر‬
‫وابسته به زمان با شرایط اولیه و مرزی مناسب ارائه دادند‪ .‬در سال ‪ ،2015‬بِرم‪ 8‬و همکاران [‪ ]47‬هزینههای‬
‫محاسباتی سه دسته از روشهای تسخیر امواج ضربهای شامل روش تفاضل مرکزی با جملت اتلفی‪،‬‬
‫روش تفاضل مرکزی فشرده با جملت پخش مصنوعی‪ ،‬و روش وِنو در دو حالت صریح و فشرده را در‬
‫شکلهای متفاوت مورد بررسی قرار دادند‪ .‬جیواری [‪ ]48‬در سال ‪ 2015‬یک طرح عددی ترکیبی مبتنی‬
‫بر روش ضمنی اویلر‪ ،‬پراکندگی و موجک یکنواخت هار برای حل عددی معادله برگر ارائه کرد‪ .‬در سال‬
‫‪ 2016‬کوتوف‪ 9‬و همکاران [‪ ]49‬روشی را برای کاهش مقدار اتلف عددی در روشهای تسخیر امواج‬
‫ضربهای مرتبه باال برای جریانهای آشفته با سرعتهای پایین ارائه دادند‪ .‬در این روش به صورت خودکار‬
‫توسط یک حسگر مقدار اتلف عددی مدل شده با روش شبیهسازی گردابههای بزرگ‪ ،10‬تعیین میشود‪.‬‬
‫یانگ‪ 11‬و همکاران [‪ ]50‬در سال ‪ 2016‬یک روش جدید مرتبه باال به منظور محاسبه شار برای تسخیر‬
‫امواج ضربهای در شبکههای تغییر شکل یافته متحرك بی سازمان و پخش مصنوعی ارائه کرده و نتایج‬
‫آن را برای جریان روی ایرفویل‪ ،‬جریانهای گردابهای در حال حرکت و جریان داخل کانالی با برآمدگی‬
‫قوس دایره‪ ،‬مورد بررسی قرار دادند‪ .‬پَندیت و همکاران [‪ ]51‬در سال ‪ 2016‬روشی مطمئن را با گسترش‬
‫روش جیواری [‪ ]36‬برای معادله برگر مسطح و غیر مسطح ارائه دادند که باعث میشد نتایج آن بهتر از‬
‫سایر روشها و منطبقتر با جواب دقیق باشد‪ .‬مظاهری و نیشیکاوا‪ ]52[ 12‬در سال ‪ 2016‬روشهای غیر‬

‫‪1‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪Fu‬‬ ‫‪Haar Wavelets‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪8‬‬
‫)‪Modified Weighted Compact Scheme (MWCS‬‬ ‫‪Brehm‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪WCS‬‬ ‫‪Kotov‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪Premasuthan‬‬ ‫)‪Large Eddy Simulation (LES‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪11‬‬
‫‪Kumar‬‬ ‫‪Yang‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪Pandit‬‬ ‫‪Nishikawa‬‬
‫‪7‬‬
 ‫مقدمه‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫نوسانی مرتبه ‪ 2‬و ‪ 3‬در تسخیر امواج ضربهای را برای شبکههای بی سازمان مثلثی توسعه داده و نتایج‬
‫آن برای معادله برگر دو بعدی لزج مورد بررسی قرار گرفت‪ .‬میتال‪ 1‬و پَندیت [‪ ]53‬در سال ‪ 2017‬روشی‬
‫جدید برای حل عددی امواج ضربهای معادله برگر در هندسههای مسطح و غیر مسطح ارائه دادند‪.‬‬
‫همانطور که در باال مطرح شد‪ ،‬محققین به توسعه روشهای مدرن در تسخیر ناپیوستگیها بیشتر‬
‫از توسعه روشهای کلسیک توجه داشتهاند‪ .‬علت برتری روشهای مدرن‪ ،‬دقت باالی تسخیر ناپیوستگی‬
‫و داشتن کمترین نوسانات در نزدیکی آن میباشد‪ .‬از اینرو محققین با ترکیب روشهای مختلف و اصلح‬
‫روشهای موجود‪ ،‬سعی در بهبود روشهای تسخیر ناپیوستگی داشتهاند‪ .‬با توجه به تاریخچه تحقیق‬
‫مطرح شده فوق در خصوص روشهای تسخیر امواج ضربهای‪ ،‬در بخش بعد به هدف مطالعه حاضر (روش‬
‫موجسواری) پرداخته میشود‪.‬‬

‫تحقیق حاضر‬

‫در تحقیق حاضر روشی جدید برای حل معادالت دیفرانسیلی غیر خطی با توجه ویژه به معادالت‬
‫ناویر‪-‬استوکس جهت تسخیر شکستگیها و ناپیوستگیهای جریانی (مانند امواج ضربهای) ارائه شده است‪.‬‬
‫همانطور که پیش از این نیز اشاره شد‪ ،‬روشهای موجود (کلسیک و مدرن) برای کنترل پایداریِ حل‬
‫و حذف نوسانات ناشی از وجود ناپیوستگی از جملت اتلف عددی استفاده میکنند‪ .‬این در حالی است‬
‫که در تحقیق حاضر سعی شده است تا از افزودن جملت اتلفی به حل عددی برای افزایش پایداری‬
‫جلوگیری شود و معادالت به نحوی حل گردند که بیشترین پایداری را در کنار کمترین نوسانات نتایج‬
‫داشته باشند‪.‬‬
‫روش موجسواری‪ 2‬که در اینجا معرفی میشود‪ ،‬مشابه ورزش موج سواری روی آب‪ ،‬متغیرهای‬
‫معادالتی که قرار است حل شوند را به دو قسمت موج و موجسوار تقسیم میکند‪ .‬قسمت موج با استفاده‬
‫از مفهوم گرادیان سوبولف‪ ،‬از متغیرهای پایه معادله به دست میآید‪ .‬این قسمت در محل ناپیوستگیهای‬
‫متغیرهای پایه‪ ،‬نرم و در محلهای دیگر با آن برابر خواهد بود‪ .‬از اینرو خطای گسسته سازی معادالت‬
‫در این قسمت‪ ،‬که همان مشتقات مرتبه باالی متغیر مربوط به موج میباشد‪ ،‬ناچیز خواهد بود‪ .‬به همین‬
‫دلیل انتظار میرود نیازی به تعریف معیار پایداری برای همگرایی آن وجود نداشته و بی قید و شرط‬
‫پایدار باشد‪ .‬از اینرو میتوان از گامهای زمانی بسیار بزرگتری برای حل عددی آن نسبت به روشهای‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Mittal‬‬ ‫‪Surfing Method‬‬
‫‪8‬‬
 ‫مقدمه‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫موجود بهره برد‪ .‬در کار حاضر برای حل این قسمت از روشهای مبتنی بر شبکه استفاده خواهد شد‪،‬‬
‫چراکه سرعت پردازش در این نوع شبکهها نسبت به روشهای بدون شبکه (مبتنی بر ابر نقاط) بسیار‬
‫بیشتر است‪ .‬قسمت موجسوار نیز که از اختلف قسمت موج با متغیرهای اصلی به دست میآید‪ ،‬تمامی‬
‫عوامل خطا ساز همچون ناپیوستگیهای موجود در حوزه حل را در خود جای دارد‪ .‬حلگر در این قسمت‬
‫برای جلوگیری از گسترش خطا و واگرایی ملزم به استفاده از روشهای خاصی خواهد بود‪ .‬قابل ذکر است‬
‫که با توجه به محلی بودن عوامل خطا سازی همچون امواج ضربهای‪ ،‬قسمت موجسوار نیز فقط در این‬
‫محلها دارای مقدار بوده و در سایر محلها وجود نخواهد داشت‪ .‬از اینرو میتوان این قسمت را با تعداد‬
‫گره بسیار کمتری نسبت به کل حوزه با حفظ دقت مورد نیاز حل کرد‪ .‬در کار حاضر برای کاهش زمان‬
‫پردازش با توزیع محلی گره‪ ،‬از روشهای بدون شبکه (مبتنی بر ابر نقاط) برای حل معادالت این قسمت‬
‫استفاده گردیده است‪ .‬برای افزایش دقت تسخیر امواج ضربهای در این قسمت میتوان مشابه روشهای‬
‫تطبیقی‪ ،‬از تعداد گره بیشتری بهره برد‪ .‬با توجه به مستقل بودن قسمت موج از موجسوار‪ ،‬این افزایش‬
‫گره تغییری در حل قسمت موج به وجود نمیآورد‪ .‬این امر باعث میشود تا سرعت پردازش نسبت به‬
‫روشهای تطبیقی موجود‪ ،‬بیشتر نیز باشد‪ .‬از اینرو میتوان ترکیب ابر نقاط و شبکه انجام شده در کار‬
‫حاضر را نیز کار جدیدی در زمینه شبکههای تطبیقی دانست‪ .‬سرانجام با جمع حل دو قسمت موج و‬
‫موجسوار‪ ،‬حل نهایی بدست خواهد آمد‪.‬‬
‫در فصل بعدی‪ ،‬روش پیشنهادی با اعمال آن بر روی معادالت ساده و یک بعدی مانند برگر غیر لزج‬
‫و اویلر یک بعدی به صورت کامل توضیح داده میشود‪ .‬پس از آن در فصل سوم با اعمال روش مذکور به‬
‫معادالت اویلر دو بعدی‪ ،‬به عنوان یک مسأله پیچیدهتر پرداخته شده است‪ .‬در فصل چهارم روشهای حل‬
‫عددی معادالت حاکم بیان شده و در نهایت در فصل پنجم به بررسی نتایج بدست آمده از پیاده سازی‬
‫روش موجسواری بر روی معادالت مذکور برای چند مسأله نمونه پرداخته خواهد گردید‪.‬‬

‫‪9‬‬
 ‫فصل ‪:2‬‬

‫روش موجسواری‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫فصل ‪ -2‬روش موجسواري‬

‫مقدمه‬

‫در مکانیک سیاالت‪ ،‬اکثر روشهای حل عددی معادالت دیفرانسیلی همانند روش حجم محدود‪،‬‬
‫مشتقات موجود در معادالت را به کمک روش تفاضل محدود گسسته میکنند‪ .‬فرایند گسسته سازی‬
‫باعث به وجود آمدن خطاهای ناشی از برش و حذف جملت مرتبه باالی سری تیلور میگردد‪ .‬چنانچه‬
‫جملت حذف شده قابل صرف نظر کردن باشند‪ ،‬حل عددی به سختی واگرا شده و معیار پایداری باالیی‬
‫خواهد داشت‪ .‬در غیر این صورت اگر گسترش خطای ناشی از حذف این جملت در فرایند حل عددی‬
‫کنترل نشود‪ ،‬این امر باعث واگرایی مسأله خواهد شد‪ .‬برای این منظور‪ ،‬روش «موجسواری» برای افزایش‬
‫معیار پایداری‪ ،‬دقت‪ ،‬و کاهش زمان پردازش‪ ،‬با اعمال آن بر روی معادالت یک بعدی برگر و اویلر به‬
‫عنوان یک مورد ساده‪ ،‬در قسمت بعدی شرح داده شده است‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫روش موجسواری‬

‫برای حل معادالت ریاضی پیچیده مانند معادالت ناویر‪-‬استوکس‪ ،‬از روشهای حل عددی با گسسته‬
‫سازی مشتقات موجود در معادالت کمک گرفته میشود‪ .‬در هنگام گسسته سازی معادالت‪ ،‬خطاهای غیر‬
‫قابل اجتنابی که شامل مشتقات مرتبه باالی متغیر وابسته هستند‪ ،‬به فرآیند حل عددی راه پیدا میکنند‪.‬‬
‫در هنگام حل اکثر این معادالت‪ ،‬ممکن است متغیرهای وابسته در بخشهایی از دامنه حل به نحوی‬

‫‪1‬‬
‫‪Surfing scheme‬‬

‫‪11‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫تغییر کنند که این مشتقات مرتبه باالتر دارای مقادیر قابل توجهی شوند‪ .‬از آنجایی که مقدار گرفتن این‬
‫مشتقات معادل مقدار گرفتن جملت خطا میباشد‪ ،‬خطای تولید شده بایستی به طریقی کنترل شده تا‬
‫حل عددی واگرا نگردد‪.‬‬
‫متغیری همچون 𝑢 را میتوان ترکیبی از دو قسمت دانست‪ .‬یک قسمت که شامل تمامی عوامل بروز‬
‫و گسترش خطا در یک معادله حاکم میباشد؛ و قسمت باقیمانده متغیر 𝑢‪ ،‬که عاری از وجود هرگونه‬
‫عوامل تولید خطا در معادله حاکم است‪ ،‬خواهد بود‪ .‬از اینرو چنانچه تمامی عوامل خطاساز از متغیر‬
‫مرجع 𝑢 جدا شوند‪ ،‬بخش باقیمانده به دلیل عدم وجود خطا‪ ،‬میتواند با پایداری بسیار باالیی حل گردد‪.‬‬
‫این در حالی است که بخش اول را نیز میتوان هم زمان با این بخش حل کرد‪ .‬از عوامل خطاساز میتوان‬
‫به ناپیوستگیهایی همچون امواج ضربهای که در آن متغیر وابسته تغییرات ناگهانی دارد‪ ،‬اشاره کرد‪.‬‬
‫بنابراین میتوان متغیری همچون 𝑢 (شکل ‪ 1‐2‬الف) را ترکیبی از بخش نرم‪( 1‬موج‪ 2‬در شکل ‪ 1‐2‬ب)‬
‫که عامل ناپیوستگی‪( 3‬موجسوار‪ 4‬در شکل ‪ 1‐2‬ب) را با خود حمل میکند‪ ،‬دانست‪ .‬این موضوع مشابه‬
‫ورزش موج سواری روی آب است که در آن موج سوار با حرکت و سر خوردن روی امواج دریا جابجا‬
‫میشود (شکل ‪ 1‐2‬ج را ببینید)‪.‬‬
‫موجسوار (عامل ناپیوستگی)‬
‫موج‬

‫‪Soft Part‬‬
‫‪Discontinuity‬‬ ‫‪Hard Part‬‬
‫الف‬ ‫ب‬ ‫ج‬
‫شکل ‪ :1‐2‬موج و ناپیوستگی سوار بر آن‬

‫روش موجسواری متغیرهای پایه را به این دو بخش موج و موجسوار تقسیم میکند‪ .‬بخش موجسوار‬
‫تمامی عوامل خطاساز را در خود جای داده است و توسط قسمت بدون خطای موج حمل میشود‪ .‬یعنی‬
‫متغیر پایهای مثل 𝑢 را میتوان ترکیبی از دو قسمت 𝑠 مربوط به موج و ‪ ℎ‬مربوط به موجسوار به شکل‬
‫زیر در نظر گرفت‪.‬‬
‫‪𝑢 =𝑠+ℎ‬‬ ‫( ‪) 1 ‐2‬‬
‫با قرار دادن معادله (‪ )1‐2‬در معادالت پایه مسأله مورد تحلیل‪ ،‬معادالت مربوط به قسمتهای موج‬
‫و موجسوار بدست آمده و به صورت جداگانه و هم زمان قابل حل خواهند بود‪ .‬پس از حل‪ ،‬مقدار متغیر‬
‫اصلی به کمک معادله (‪ )1‐2‬محاسبه میشود‪ .‬همانطور که قبل نیز ذکر شد‪ ،‬قسمت موج به نحوی‬

‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪Soft part‬‬ ‫‪Hard part‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪Surf part‬‬ ‫‪Surfer part‬‬

‫‪12‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫محاسبه میشود که خطای برشی ناشی از گسسته سازی آن ناچیز و قابل چشم پوشی بوده و حلی کاملً‬
‫پایدار داشته باشد‪ .‬قسمت موجسوار که فقط در محل ناپیوستگیها وجود دارد‪ ،‬با کم کردن قسمت موج‬
‫از متغیر پایه 𝑢 بدست میآید‪ .‬برای حل این قسمت بهتر است از روشی استفاده کرد که مستقل از‬
‫گسسته سازی بوده تا قادر به مدل کردن عوامل ناپیوستگی باشد‪ .‬فلو چارت روش موجسواری در شرایط‬
‫حل عددی در شکل ‪ 2‐2‬نشان داده شده است‪.‬‬

‫شروع‬

‫شرایط اولیه ‪𝑢𝑛 = 𝑢0‬‬

‫محاسبه قسمت موج 𝑛 𝑠‬

‫‪𝑢𝑛 = 𝑢𝑛+1‬‬
‫توسط هموار سازی 𝑛𝑢‬

‫خیر‬
‫محاسبه قسمت موجسوار‬
‫𝑛 𝑠 ‪ℎ𝑛 = 𝑢 𝑛 −‬‬

‫مسأله همگرا شد؟‬ ‫بله‬

‫محاسبه ‪ 𝑠 𝑛+1‬و ‪ ℎ𝑛+1‬با‬
‫حل معادالت مربوطه‬
‫توقف‬
‫محاسبه‬
‫‪𝑢𝑛+1 = 𝑠 𝑛+1 + ℎ𝑛+1‬‬
‫شکل ‪ :2‐2‬فلو چارت روش موجسواری در شرایط حل عددی‬

‫در هنگام حل عددی یک مسأله برای هر گام زمانی‪ ،‬مقدار قسمت موج ( 𝑛 𝑠) توسط هموار سازی‬
‫متغیر پایه ( 𝑛𝑢)؛ و مقدار قسمت موجسوار ( 𝑛‪ )ℎ‬از اختلف 𝑛 𝑠 و 𝑛𝑢 به دست میآیند (شکل ‪.)2‐2‬‬
‫همچنین برای افزایش چند برابری سرعت حل معادالت‪ ،‬هر دو قسمت را میتوان به صورت هم زمان و‬
‫به کمک پردازش موازی حل کرد‪ .‬پس از حل‪ ،‬انحنای توابع ‪ 𝑠 𝑛+1‬و ‪ ،ℎ𝑛+1‬که تعیین کننده مقدار‬
‫مشتقات متغیرها میباشد‪ ،‬ممکن است تغییر کند‪ .‬از اینرو در اینجا بررسی مجدد همواری 𝑛 𝑠 امری‬
‫ضروری میباشد‪ .‬در ادامه برای درك بهتر‪ ،‬این روش بر روی معادله یک بعدی‪ ،‬غیر لزج‪ ،‬و غیر خطی‬
‫برگر به عنوان یک نمونه ساده اعمال شده است‪.‬‬

‫معادله برگر و تحلیل خطا‬

‫معادله یک بعدی اندازه حرکت خطی در حالت تراکمناپذیر به شکل زیر میباشد‪.‬‬

‫‪13‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑢𝜕‬ ‫𝑢𝜕‬ ‫𝑝𝜕 ‪1‬‬ ‫𝑢‪𝜕2‬‬

‫𝑢‪+‬‬ ‫‪=−‬‬ ‫‪+𝜗 2‬‬ ‫( ‪) 2 ‐2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥𝜕 𝜌‬ ‫𝑥𝜕‬
‫معادله یک بعدی‪ ،‬غیر لزج‪ ،‬و غیر خطی برگر با حذف جملت پخش و فشار از معادله (‪ )2‐2‬به‬
‫شکل زیر بدست خواهد آمد‪.‬‬
‫𝑢𝜕‬ ‫𝑢𝜕‬
‫𝑢‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫( ‪) 3 ‐2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬
‫𝑢 در این معادله مؤلفه سرعت میباشد‪ .‬شرطهای اولیه و مرزی مربوطه نیز به شکل زیر تعریف‬
‫میشود‪.‬‬
‫)𝑥(𝐹 = )‪𝑢(𝑥, 0‬‬ ‫( ‪) 4 ‐2‬‬
‫𝐴 = )𝑡 ‪𝑢(𝑎,‬‬ ‫( ‪) 5 ‐2‬‬
‫تابع اولیه )‪ F(x‬که در بازه ]𝑏 ‪ [𝑎,‬تعریف شده است در کنار شرط مرزی ‪ ،A‬باعث یکتایی حل معادله‬
‫برگر در این بازه میشود‪ .‬برای حل معادله (‪ )3‐2‬میتوان از روش تفاضل محدود کمک گرفت‪ .‬قابل ذکر‬
‫است تنها خطایی که باعث بروز نوسانات‪ ،‬گسترش خطا‪ ،‬و واگرایی مکانی در روند حل میشود‪ ،‬خطای‬
‫مکانی میباشد (این امر در بخش نتایج‪ ،‬با حلهای بدون نوسان و گامهای زمانی بزرگ در شکل ‪3‐5‬‬
‫مشاهده خواهد شد) و خطای زمانی فقط در دقت جوابها در هر گام زمانی تأثیر گذار است‪ .‬از اینرو در‬
‫تحلیل خطای معادله (‪ ،)3‐2‬فقط راستای مکانی آن مورد بررسی قرار میگیرد‪ .‬این معادله با استفاده از‬
‫تفاضل مرکزی برای گره 𝑖 در راستای مکانی به شکل زیر گسسته میشود‪.‬‬
‫𝑖𝑢𝜕‬ ‫‪𝑢𝑖+1 − 𝑢𝑖−1‬‬
‫𝑖𝑢 ‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫( ‪) 6 ‐2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥∆‪2‬‬
‫در حقیقت از دیدگاه ریاضی معادله (‪ ،)6‐2‬معادلهای کاملً متفاوت با معادله (‪ )3‐2‬بوده و نتیجه‬
‫حل آن در شرایط خاص قابل تعمیم به معادله (‪ )3‐2‬میباشد‪ .‬برای رسیدن به مدل ریاضی معادله (‪‐2‬‬
‫‪ )6‬و بررسی اینکه این معادله در واقع چه معادلهای را دقیق و بدون هیچ گونه خطایی حل میکند‪،‬‬
‫میتوان بسط تیلور جملت ‪ 𝑢𝑖+1‬و ‪ 𝑢𝑖−1‬حول گره 𝑖 را به شکل زیر گسترش داده و در معادله (‪)6‐2‬‬
‫جای گذاری کرد‪.‬‬
‫𝑖𝑢 ‪∆𝑥 𝜕𝑢𝑖 (∆𝑥)2 𝜕 2 𝑢𝑖 (∆𝑥)3 𝜕 3 𝑢𝑖 (∆𝑥)4 𝜕 4‬‬
‫‪𝑢𝑖+1‬‬ ‫‪= 𝑢𝑖 +‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫⋯‪+‬‬ ‫( ‪) 7 ‐2‬‬
‫𝑥𝜕 !‪1‬‬ ‫‪2! 𝜕𝑥 2‬‬ ‫‪3! 𝜕𝑥 3‬‬ ‫‪4! 𝜕𝑥 4‬‬

‫𝑖𝑢 ‪∆𝑥 𝜕𝑢𝑖 (∆𝑥)2 𝜕 2 𝑢𝑖 (∆𝑥)3 𝜕 3 𝑢𝑖 (∆𝑥)4 𝜕 4‬‬

‫‪𝑢𝑖−1 = 𝑢𝑖 −‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪+‬‬ ‫⋯‪+‬‬ ‫( ‪) 8 ‐2‬‬
‫𝑥𝜕 !‪1‬‬ ‫‪2! 𝜕𝑥 2‬‬ ‫‪3! 𝜕𝑥 3‬‬ ‫‪4! 𝜕𝑥 4‬‬

‫‪14‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫پس از قرار دادن معادالت (‪ )7‐2‬و (‪ )8‐2‬در معادله (‪ ،)6‐2‬معادله اصلی که توسط معادله مذکور‬
‫حل میشود به شکل زیر بدست میآید (جهت ساده سازی‪ ،‬با توجه به اینکه زیرنویس 𝑖 تمام جملت‬
‫معادله وجود دارد‪ ،‬حذف شده است)‪.‬‬

‫𝑢𝜕‬ ‫𝑢𝜕‬ ‫𝑢 ‪(∆𝑥)2 𝜕 3 𝑢 (∆𝑥)4 𝜕 5 𝑢 (∆𝑥)6 𝜕 7‬‬

‫𝑢‪+‬‬ ‫(𝑢‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+ ⋯) = 0‬‬ ‫( ‪) 9 ‐2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫‪3! 𝜕𝑥 3‬‬ ‫‪5! 𝜕𝑥 5‬‬ ‫‪7! 𝜕𝑥 7‬‬

‫همانطور که در معادله (‪ )9‐2‬مشاهده میشود‪ ،‬تفاوت بین این معادله و معادله (‪ )3‐2‬در جمله‬
‫سوم بوده که این تفاوت به عنوان خطای معادله (‪ )6‐2‬نسبت به معادله (‪ )3‐2‬شناخته میشود و در‬
‫اینجا از مرتبه ‪ ∆𝑥 2‬است‪ .‬همچنین در این جمله میتوان دید که مشتقات مرتبه سوم و باالتری که در‬
‫زمان گسسته سازی معادله اصلی حذف شدهاند‪ ،‬در جمله خطا ظاهر شده و نوع آن از نوع خطای‬
‫پراکندگی‪ 1‬میباشد‪ .‬الزم به تأکید است که حل معادله (‪ ،)6‐2‬در واقع حل کاملً دقیق معادله (‪ )9‐2‬به‬
‫دور از هیچگونه واگرایی میباشد‪ .‬این جمله خطا که باعث اختلف مقداری بین دو معادله (‪ )6‐2‬و (‪‐2‬‬
‫‪ )3‬بوده در جمله زیر خلصه میشود‪.‬‬
‫𝑢 ‪(∆𝑥)2 𝜕 3 𝑢 (∆𝑥)4 𝜕 5 𝑢 (∆𝑥)6 𝜕 7‬‬
‫( 𝑢 = )𝑢(𝑟𝑜𝑟𝑟𝐸‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫)⋯ ‪+‬‬ ‫(‪)10‐2‬‬
‫‪3! 𝜕𝑥 3‬‬ ‫‪5! 𝜕𝑥 5‬‬ ‫‪7! 𝜕𝑥 7‬‬

‫خطای (‪ )10‐2‬در محلهایی که متغیر 𝑢 دارای ناپیوستگی و یا شکستگی است دارای مقدار قابل‬
‫توجهی بوده و باعث میشود تا حلهای (‪ )6‐2‬و (‪ )3‐2‬در این مناطق دارای تفاوت فاحشی باشند‪ .‬از‬
‫جمله این ناپیوستگیها در جریان سیاالت میتوان به امواج ضربهای و نیز مرزهای در تعامل با سیال‬
‫اشاره کرد‪ .‬در هر مرحله از حل‪ ،‬مقدار این تفاوتها به متغیر مربوطه افزوده شده و با تقویت در گامهای‬
‫بعدی در کل حوزه حل گسترش مییابند‪ .‬سرانجام رشد این تفاوتها باعث میشود تا جوابهای معادله‬
‫(‪ )6‐2‬برای تعمیم به معادله (‪ )3‐2‬غیر قابل قبول باشند‪ .‬افزودن جملت اتلف مصنوعی به معادله‬
‫گسسته شده را میتوان از جمله راهکارهای کنترل این گونه تفاوتها دانست‪.‬‬
‫حداکثر مقداری که جملت موجود در خطای (‪ )10‐2‬میتوانند به آن دست یابند را میتوان به‬
‫کمک آنالیز مقداری‪ 2‬تعیین کرد‪ .‬از اینرو حداکثر اختلف ممکن بین دو معادله (‪ )6‐2‬و (‪ )3‐2‬به شکل‬
‫زیر به دست میآید‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Dispersion Error‬‬ ‫‪Scale Up‬‬

‫‪15‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑢 ‪(∆𝑥)2 𝜕 3‬‬ ‫‪1 𝑈2‬‬

‫𝑢( 𝑂‬ ‫)‬ ‫~‬
‫‪3! 𝜕𝑥 3‬‬ ‫𝐿 ‪6‬‬
‫𝑈~𝑢‬ ‫𝑢𝜕‬ ‫‪𝑈2‬‬ ‫‪4‬‬
‫𝑢 𝜕 )𝑥∆(‬‫‪5‬‬
‫‪1 𝑈2‬‬
‫~ ) 𝑢( 𝑂 → }‬ ‫‪,‬‬ ‫𝑢( 𝑂 ~𝑟𝑜𝑟𝑟𝐸‬ ‫)‬ ‫~‬ ‫(‪)11‐2‬‬
‫𝐿~𝑥‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝐿‬ ‫‪5! 𝜕𝑥 5‬‬ ‫𝐿 ‪120‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬
‫𝑢 𝜕 )𝑥∆(‬ ‫‪1 𝑈2‬‬
‫𝑢( 𝑂‬ ‫)‬ ‫~‬
‫{‬ ‫‪7! 𝜕𝑥 7‬‬ ‫𝐿 ‪5040‬‬

‫در این معادله‪ 𝑈 ،‬و 𝐿 به ترتیب مقیاس بزرگی 𝑢 و 𝑥 میباشند‪ .‬با توجه به آنالیز مقداری (‪،)11‐2‬‬
‫مرتبههای جملت خطا نسبت به ابعاد معادله (‪ )3‐2‬به صورت زیر مرتب میشوند‪.‬‬
‫𝑢 ‪(∆𝑥)6 𝜕 7‬‬ ‫𝑢 ‪(∆𝑥)4 𝜕 5‬‬ ‫𝑢 ‪(∆𝑥)2 𝜕 3‬‬ ‫𝑢𝜕‬
‫𝑢( 𝑂‬ ‫‪7‬‬ ‫)‬ ‫<‬ ‫𝑂‬ ‫𝑢(‬ ‫‪5‬‬ ‫)‬ ‫<‬ ‫𝑂‬ ‫𝑢(‬ ‫‪3‬‬ ‫) 𝑢( 𝑂 ≈ )‬ ‫(‪)12‐2‬‬
‫𝑥𝜕 !‪7‬‬ ‫𝑥𝜕 !‪5‬‬ ‫𝑥𝜕 !‪3‬‬ ‫𝑥𝜕‬

‫همانطور که در (‪ )12‐2‬مشاهده میشود‪ ،‬مرتبه بزرگی اولین جمله خطا که شامل مشتق مرتبه‬
‫سوم متغیر وابسته است با مرتبه بزرگی معادله اصلی برابر بوده و باقی جملت در قیاس با آن قابل چشم‬
‫پوشی میباشند‪ .‬این جمله هنگامی که متغیر 𝑢 دارای تغییرات شدیدی همچون ناپیوستگیها و یا‬
‫شکستگیها باشد‪ ،‬به بیشترین مقدار خود رسیده و در قیاس با جملت معادله اصلی به هیچ وجه قابل‬
‫حذف نخواهد بود‪ .‬این موضوع دلیل تفاوت فاحش (‪ )6‐2‬و (‪ )3‐2‬است‪ .‬برای درك بهتر مقدار این‬
‫اختلف‪ ،‬مرتبه بزرگی این جملت برای یک تابع پله تعریف شده توسط معادله زیر مورد بررسی قرار‬
‫میگیرد‪.‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0≤𝑥≤2‬‬ ‫(‪)13‐2‬‬
‫{=𝑢‬
‫‪0‬‬ ‫‪2<𝑥≤4‬‬
‫برای این کار‪ ،‬جهت محاسبه مشتقات موجود در معادله (‪ )10‐2‬به کمک تفاضل مرکزی‪ ،‬مشتق‬
‫دوم متغیر وابسته 𝑢 در نقطه 𝑖 به شکل زیر گسسته میشود‪.‬‬
‫‪𝜕 2 𝑢𝑖 𝑢𝑖+1 − 2𝑢𝑖 + 𝑢𝑖−1‬‬
‫=‬ ‫(‪)14‐2‬‬
‫‪𝜕𝑥 2‬‬ ‫‪∆𝑥 2‬‬
‫مقدار 𝑥‪ Δ‬در این بررسی ‪ 0/1‬انتخاب شده است‪ .‬به کمک این معادله‪ ،‬مشتقات مرتبه سوم و چهارم‬
‫را میتوان به صورت زیر محاسبه کرد‪.‬‬

‫‪𝜕 2 𝑢𝑖+1 𝜕 2 𝑢𝑖−1‬‬

‫𝑖𝑢 ‪𝜕 3‬‬ ‫‪𝜕𝑥 2‬‬
‫‪−‬‬
‫‪𝜕𝑥 2‬‬ ‫(‪)15‐2‬‬
‫‪3‬‬
‫=‬
‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥∆‪2‬‬

‫‪𝜕 3 𝑢𝑖+1 𝜕 3 𝑢𝑖−1‬‬

‫𝑖𝑢 ‪𝜕 4‬‬ ‫‪−‬‬ ‫(‪)16‐2‬‬
‫=‬ ‫‪𝜕𝑥 3‬‬ ‫‪𝜕𝑥 3‬‬
‫𝑥𝜕‬ ‫‪4‬‬ ‫𝑥∆‪2‬‬

‫‪16‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫مشتقات مرتبه باالتر نیز به روشی مشابه معادالت (‪ )15‐2‬و (‪ )16‐2‬قابل محاسبه خواهند بود‪ .‬در‬
‫این روابط میتوان مشاهده کرد که هرچه مقدار مشتقی کوچکتر باشد‪ ،‬مقدار تغییرات آن و در نتیجه‬
‫مقدار مشتق مرتبه بعدی آن نیز کوچک خواهد بود‪.‬‬
‫قابل ذکر است زمانی که 𝑡‪ Δ‬برابر یک باشد‪ ،‬مقدار 𝑢 نیز در معادله (‪ )9‐2‬هم مرتبه جملت این‬
‫معادله بوده و میتوان از لحاظ مقداری نیز آن را با مقدار جملت خطای این معادله مقایسه کرد‪ .‬همچنین‬
‫با توجه به اینکه 𝑢 ضریب تمامی جملت در خطا میباشد‪ ،‬زمانی که مقدار 𝑢 در قسمتی از دامنه صفر‬
‫است‪ ،‬مقدار خطا نیز صفر بوده و در دیگر قسمتها که مقدار آن برابر با یک بوده‪ ،‬جملت درون پرانتز‬
‫معادله (‪ )10‐2‬همان جملت خطا خواهند بود‪.‬‬
‫در شکل ‪ 3‐2‬متغیر وابسته 𝑢 برای تابع پله (‪ ،)13‐2‬و جملت درون پرانتز معادله خطای (‪)10‐2‬‬
‫نشان داده شدهاند‪ .‬در این شکل مشاهده میشود که اولین جمله خطا در محل ناپیوستگی دارای مقداری‬
‫قابل ملحظهای بوده و باقی جملت خطا‪ ،‬نسبت به این مقدار و مقدار متغیر وابسته‪ ،‬ناچیز و قابل صرف‬
‫نظر کردن میباشند‪ .‬این جمله خطا‪ ،‬که ناشی از قابل توجه بودن مقدار مشتق مرتبه سوم در محل‬
‫ناپیوستگی است‪ ،‬اختلف فاحش میان دو معادله (‪ )3‐2‬و (‪ )6‐2‬را نشان میدهد‪.‬‬
‫‪1.2‬‬
‫‪u‬‬
‫!‪x u /3‬‬
‫)‪2 (3‬‬

‫‪0.8‬‬ ‫!‪x4u(5)/5‬‬
‫!‪x u /7‬‬
‫)‪6 (7‬‬

‫‪0.4‬‬

‫‪0‬‬

‫‪-0.4‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :3‐2‬متغیر وابسته 𝑢 و جملت خطای معادله گسسته شده‬

‫برای محاسبه مقدار متغیر وابسته در گامهای زمانی بعدی‪ ،‬معادله (‪ )6‐2‬حل میشود که باعث‬
‫تقویت مقدار این تفاوت شده و با گسترش آن در کل حوزه حل‪ ،‬در نهایت باعث میشود جواب این دو‬
‫معادله کاملً متفاوت بوده و قابل تعمیم به معادله اولیه (‪ )3‐2‬نباشد‪ .‬به بیان دیگر‪ ،‬در اینجا گفته میشود‬
‫که مسأله واگرا شده است (زمانی که حل یک مسأله با حل مورد انتظار آن تفاوت فاحش داشته باشد‪،‬‬
‫آن حل واگرا تفسیر میشود)‪.‬‬

‫اعمال روش موجسواری بر حل معادله برگر‬

‫همانطور که قبلً نیز ذکر شد‪ ،‬برای پیاده سازی روش موجسواری‪ ،‬متغیر 𝑢 در معادله (‪ )3‐2‬به دو‬
‫قسمت موج و موجسوار تقسیم میشود‪ .‬قسمت موج به نحوی محاسبه میشود تا خطای گسسته سازی‬

‫‪17‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫معادالت آن قابل صرف نظر کردن باشند‪ .‬معادالت قسمت موج سوار نیز که فقط در محل ناپیوستگیها‬
‫حضور دارد‪ ،‬به صورت محلی حل خواهد شد‪ .‬این تقسیم بندی را میتوان به شکل زیر نشان داد‪.‬‬
‫‪𝑢 =𝑠+ℎ‬‬ ‫(‪)17‐2‬‬
‫در معادله (‪ 𝑠 ،)17‐2‬موج و ‪ ℎ‬موجسوار میباشند‪ .‬با قرار دادن این معادله در (‪ ،)3‐2‬معادله برگر‬
‫به معادله زیر تبدیل خواهد شد‪.‬‬
‫𝑠𝜕‬ ‫𝑠𝜕‬ ‫‪𝜕ℎ‬‬ ‫‪𝜕ℎ‬‬ ‫𝑠𝜕‬ ‫‪𝜕ℎ‬‬
‫(‬ ‫‪+𝑠 )+( +ℎ‬‬ ‫‪+ℎ‬‬ ‫‪+𝑠 )=0‬‬ ‫(‪)18‐2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬
‫معادله (‪ )18‐2‬را برای رسیدن به معادالت حاکم بر موج و موجسوار‪ ،‬میتوان به دو معادله زیر‬
‫تفکیک کرد‪.‬‬
‫𝑠𝜕‬ ‫𝑠𝜕‬
‫𝑠‪+‬‬ ‫)𝑡 ‪= 𝑓(𝑥,‬‬ ‫معادله قسمت موج‪:‬‬ ‫(‪)19‐2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬
‫‪𝜕ℎ‬‬ ‫‪𝜕ℎ‬‬ ‫𝑠𝜕‬ ‫‪𝜕ℎ‬‬
‫‪+ℎ‬‬ ‫‪+ℎ‬‬ ‫𝑠‪+‬‬ ‫)𝑡 ‪= −𝑓(𝑥,‬‬ ‫معادله قسمت موجسوار‪:‬‬ ‫(‪)20‐2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬
‫چنانچه در تابع 𝑢 ناپیوستگیای وجود داشته باشد‪ ،‬در این روش هدف آن است که آن ناپیوستگی‬
‫در بخش ‪ ℎ‬ظاهر شود‪ .‬لذا میتوان تابع اختیاری 𝑓 را به نحوی تعیین کرد که خطای حل عددی ناشی‬
‫از ناپیوستگی کنترل شود‪ .‬این تابع نقش رابطی بین این دو معادله را بازی کرده و میتوان با انتخاب‬
‫مناسب آن‪ ،‬بخشی از خطای حل عددی معادله قسمت موجسوار را برای میرا شدن و کاهش مقدار آن به‬
‫محدوده تسلط معادله قسمت موج منتقل کرد‪ .‬در بخش نتایج با ذکر مثالی‪ ،‬اثر این تابع در فرایند حل‬
‫عددی نشان داده شده است‪ .‬اما در کار حاضر با هدف اینکه جواب معادله قسمت موج (‪ ،)19‐2‬جواب‬
‫تقریبی معادله (‪ )3‐2‬نیز باشد‪ ،‬معادالت (‪ )19‐2‬و (‪ )20‐2‬برای ‪ 𝑓 = 0‬حل شدهاند‪ .‬الزم به ذکر است‬
‫در این حالت بایستی شرط اولیه دو معادله (‪ )19‐2‬و (‪ )3‐2‬در هر گام حل عددی نیز کمترین اختلف‬
‫مقداری را با یکدیگر داشته باشند‪.‬‬

‫معادله قسمت موج‬

‫برای حل معادله قسمت موج (‪ 𝑠 ،)19‐2‬باید به گونهای محاسبه شود که در فرایند حل عددی‪،‬‬
‫خطای برشی آن فاقد مقدار باشد و در همگرایی حل معادالت تأثیری نگذارد‪ .‬برای این امر میبایست با‬
‫تعیین روش گسسته سازی‪ ،‬مرتبه خطای برش آن (مرتبه ‪ ،2 ،1‬و ‪ )...‬مشخص گردد‪ .‬پس از مشخص‬
‫شدن مرتبه خطای روش انتخابی‪ ،‬مرتبه مشتق حذف شده در فرآیند گسسته سازی (که معموالً یک‬
‫واحد بیشتر از مرتبه خطای روش حل میباشد) مشخص خواهد شد‪ .‬به عنوان مثال در گسسته سازی با‬
‫مرتبه خطای ‪ ،2‬مرتبه مشتق حذف شده ‪ 3‬خواهد بود (در معادله (‪ )9‐2‬نیز قابل مشاهده است)‪ .‬بنابراین‬
‫‪18‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫میتوان با کنترل تغییرات مقدار متغیر مربوطه (𝑠)‪ ،‬که منتج به کنترل مشتقات آن نیز خواهد شد‪،‬‬
‫خطای گسسته سازی را برای قسمت موج کنترل کرد‪ .‬چنانچه از طرح تفاضل مرکزی برای حل معادله‬
‫قسمت موج به شکل زیر استفاده شود‪،‬‬
‫𝑖𝑠𝜕‬ ‫‪𝑠𝑖+1 − 𝑠𝑖−1‬‬
‫𝑖𝑠 ‪+‬‬ ‫‪+ 𝐸𝑟𝑟𝑜𝑟(𝑠) = 0‬‬ ‫(‪)21‐2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥∆‪2‬‬
‫خطای این معادله (با توجه به استفاده از تفاضل مرکزی)‪ ،‬از مرتبه ‪ ∆𝑥 2‬بوده (مشتقات مرتبه سوم‬
‫و باالتر در زمان گسسته سازی حذف شدهاند) و از نوع خطای پراکندگی‪ 1‬میباشد‪ .‬از اینرو با توجه به‬
‫بسط تیلور‪ ،‬میتوان نتیجه گرفت که بایستی جمله اول خطای این معادله ترکیبی شامل مشتق مرتبه‬
‫سوم 𝑠 باشد‪ .‬پس از انجام محاسباتی مشابه معادله (‪ ،)9‐2‬جمله خطا این معادله به صورت زیر به دست‬
‫میآید‪.‬‬
‫𝑠 ‪(∆𝑥)2 𝜕 3 𝑠 (∆𝑥)4 𝜕 5 𝑠 (∆𝑥)6 𝜕 7‬‬
‫( 𝑠 = )𝑠(𝑟𝑜𝑟𝑟𝐸‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫)⋯ ‪+‬‬ ‫(‪)22‐2‬‬
‫‪3! 𝜕𝑥 3‬‬ ‫‪5! 𝜕𝑥 5‬‬ ‫‪7! 𝜕𝑥 7‬‬

‫در اینجا 𝑠 باید طوری محاسبه شود تا مقدار جملت خطای (‪ )22‐2‬ناچیز باشد‪ .‬مشابه (‪ )11‐2‬و‬
‫(‪ ،)12‐2‬برای معادله (‪ )21‐2‬نیز میتوان آنالیز مقداری را برای تعیین مرتبه بزرگی جملت مربوطه به‬
‫شکل زیر به کار برد‪.‬‬
‫𝑠 ‪(∆𝑥)2 𝜕 3‬‬ ‫‪1 𝑆2‬‬
‫𝑠( 𝑂‬ ‫)‬ ‫~‬
‫‪3! 𝜕𝑥 3‬‬ ‫𝐿 ‪6‬‬
‫𝑆~𝑠‬ ‫𝑠𝜕‬ ‫‪𝑆2‬‬ ‫‪4‬‬
‫𝑠 𝜕 )𝑥∆(‬‫‪5‬‬
‫‪1 𝑆2‬‬
‫‪} → 𝑂 (𝑠 ) ~ ,‬‬ ‫𝑠( 𝑂 ~𝑟𝑜𝑟𝑟𝐸‬ ‫)‬ ‫~‬ ‫(‪)23‐2‬‬
‫𝐿~𝑥‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝐿‬ ‫‪5! 𝜕𝑥 5‬‬ ‫𝐿 ‪120‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬
‫𝑠 𝜕 )𝑥∆(‬ ‫‪1 𝑆2‬‬
‫𝑠( 𝑂‬ ‫)‬ ‫~‬
‫{‬ ‫‪7! 𝜕𝑥 7‬‬ ‫𝐿 ‪5040‬‬

‫در این رابطه 𝑆 مرتبه بزرگی 𝑠 بوده و تعیین کننده حداکثر مقداری است که 𝑠 میتواند به آن دست‬
‫یابد‪ .‬به کمک آنالیز مقداری صورت گرفته در (‪ ،)23‐2‬میتوان مرتبههای بزرگی را به شکل زیر مرتب‬
‫کرد‪.‬‬
‫𝑠 ‪(∆𝑥)6 𝜕 7‬‬ ‫𝑠 ‪(∆𝑥)4 𝜕 5‬‬ ‫𝑠 ‪(∆𝑥)2 𝜕 3‬‬ ‫𝑠𝜕‬
‫𝑠( 𝑂‬ ‫‪7‬‬ ‫)‬ ‫<‬ ‫𝑂‬ ‫𝑠(‬ ‫‪5‬‬ ‫)‬ ‫<‬ ‫𝑂‬ ‫𝑠(‬ ‫‪3‬‬ ‫) 𝑠( 𝑂 ≈ )‬ ‫(‪)24‐2‬‬
‫𝑥𝜕 !‪7‬‬ ‫𝑥𝜕 !‪5‬‬ ‫𝑥𝜕 !‪3‬‬ ‫𝑥𝜕‬

‫مطابق آنالیز مقداری (‪ ،)24‐2‬مرتبه بزرگی (نه مقدار) جمله خطای شامل مشتق سوم با مرتبه‬
‫جملت اصلی معادله آن تقریباً یکسان است (در شکل ‪ 3‐2‬برای 𝑢 نیز مشاهده شد) که از این پس با‬
‫عنوان خطای غالب نامیده میشود‪ .‬در اینجا هدف محاسبه 𝑠 به نحوی است که مقدار (نه مرتبه بزرگی)‬

‫‪1‬‬
‫‪Dispersion Error‬‬

‫‪19‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫جمله خطای غالب به هیچ عنوان به حداکثر مقدار (همان مرتبه بزرگی) خود نرسیده و از اینرو‪ ،‬قابل‬
‫صرف نظر کردن باشد‪ .‬برای این کار میتوان از مفهوم گرادیان سوبولف کمک گرفت که در بخش بعدی‬
‫توضیح داده شده است‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪ -1-5-2‬گرادیان سوبولف‬

‫در مسائل بهینه سازی گرادیانی‪ ،‬مشتق توابع هدف نسبت به متغیرهای بهینه کننده مسأله گرفته‬
‫میشود‪ .‬الگوریتم بهینه ساز برای کاهش مقدار تابع هدف‪ ،‬این متغیرها را در جهت خلف مقدار گرادیان‬
‫اصلح میکند‪ .‬اغلب اوقات تابع گرادیان (𝐺) بدست آمده بسیار ناهموار میباشد‪ .‬در نتیجه‪ ،‬اعمال مستقیم‬
‫آن برای تغییر در متغیرهای بهینه کننده‪ ،‬باعث تغییرات نوسانی شدید و در نتیجه واگرایی در روند بهینه‬
‫سازی میشود‪ .‬برای جلوگیری از این واگرایی و کنترل پایدار روند حل‪ ،‬گرادیان را توسط معادله (‪)25‐2‬‬
‫هموار میکنند‪ .‬از حل این معادله‪ ،‬گرادیان هموار شده سوبولف (̅𝐺) به دست میآید‪ .‬پس از هموار سازی‬
‫صورت گرفته‪ ،‬گرادیان سوبولف توسط روش بیشترین شیب نزولی به متغیر بهینه کننده اعمال میشود‪.‬‬
‫𝜕‬ ‫̅𝐺𝜕‬
‫‪𝐺̅ −‬‬ ‫𝐺 = ) 𝜖(‬ ‫(‪)25‐2‬‬
‫𝜉𝜕‬ ‫𝜉𝜕‬

‫برای هموار کردن تابع 𝐺 با تغییرات شدید‪ ،‬میتوان به آن یک جمله اتلفی به منظور پخش کردن‬
‫این تغییرات در دامنه بزرگتری افزود‪ 𝜖 .‬در معادله (‪ )25‐2‬که عامل پخش میباشد‪ ،‬مقداری مثبت‬
‫دارد‪ .‬چنانچه مقدار آن ثابت باشد‪ ،‬معادله مذکور به شکل زیر ساده خواهد شد‪.‬‬
‫̅𝐺 ‪𝜕 2‬‬
‫𝜖 ‪𝐺̅ −‬‬ ‫𝐺=‬ ‫(‪)26‐2‬‬
‫‪𝜕𝜉 2‬‬
‫در این معادله مشاهده میشود که ̅𝐺 نسبت به 𝐺 به اندازه 𝜖 برابر مشتق دوم ̅𝐺 اختلف دارد‪ .‬مشتق‬
‫دوم یک تابع‪ ،‬انحنا یا تقعر آن را مشخص میکند‪ .‬همانطور که در شکل ‪ 4‐2‬نیز مشاهده میشود‪ ،‬در‬
‫حالت یک بعدی اگر تقعر تابع به سمت باالی نمودار مربوطه باشد‪ ،‬مشتق دوم تابع مثبت‪ ،‬و در نتیجه‬
‫مقدار ̅𝐺 کمتر از مقدار 𝐺 خواهد بود‪ .‬همچنین اگر تقعر آن به سمت پایین باشد‪ ،‬مشتق دوم منفی‪ ،‬و‬
‫مقدار ̅𝐺 بیشتر از مقدار 𝐺 خواهد بود‪ .‬همچنین این مطلب نیز در شکل ‪ 4‐2‬قابل مشاهده است که مقدار‬
‫تابع هموار شده توسط معادله (‪ )25‐2‬نسبت به تابع اولیه‪ ،‬به سمت داخل تقعر در قسمت مربوطه کشیده‬
‫شده و هموارتر از تابع اولیه میباشد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Sobolev Gradient‬‬

‫‪20‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪1.2‬‬
‫‪Initial Gradient‬‬
‫‪Sobolev Gradient‬‬

‫‪0.8‬‬

‫̅𝐺 ‪𝐺,‬‬
‫‪0.4‬‬

‫̅𝐺‬
‫‪0‬‬
‫𝐺‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪X‬‬

‫شکل ‪ :4‐2‬تابع گرادیان هموار شده سوبولف‬

‫با هموار سازی هرچه بیشتر‪ ،‬مقدار تابع در درون مرزها به سمت منحنی درجه اولی که واصل بین‬
‫دارای مقدار بزرگی باشد (در اصطلح به سمت‬ ‫𝜖‬ ‫مرزها است گرایش خواهد داشت‪ .‬در نهایت وقتی‬
‫بینهایت میل کند)‪ ،‬مقدار تابع هموار شده در حالت یک بعدی تبدیل به خط واصل بین دو مرز میشود‪.‬‬
‫با بزرگ بودن مقدار 𝜖‪ ،‬از آنجایی که مقدار 𝐺 در معادله (‪ )26‐2‬محدود بوده‪ ،‬برای برقراری این معادله‬
‫مقدار مشتق دوم ̅𝐺 میبایست به سمت صفر میل کند‪.‬‬
‫̅𝐺 ‪𝜕 2‬‬
‫𝑏 ‪= 0 → 𝐺̅ = 𝑎𝜉 +‬‬ ‫(‪)27‐2‬‬
‫‪𝜕𝜉 2‬‬
‫بنابراین مطابق معادله (‪ ،)27‐2‬با میل کردن 𝜖 به سمت بینهایت‪ ،‬تابع هموار شده (̅𝐺) به سمت‬
‫منحنی درجه اول (یک خط در حالت یک بعدی)‪ ،‬سوق داده شده و مقادیر 𝑎 و 𝑏 از شرایط مرزی به‬
‫دست میآیند‪ .‬چنانچه مقادیر تابع در مرزها مساوی باشند‪ ،‬مقدار 𝑎 که شیب تابع هموار شده است‪ ،‬در‬
‫این حالت صفر میشود‪ .‬در نتیجه مقدار تابع هموار شده در سراسر حوزه حل برابر مقداری ثابت خواهد‬
‫بود‪ .‬چنانچه مقدار تابع در مرزها صفر باشد‪ ،‬با افزایش مقدار 𝜖‪ ،‬مقدار تابع هموار شده در درون مرزها نیز‬
‫به سمت صفر میل میکند‪ .‬از اینرو اگر تابع در درون حوزه دارای مقدار باشد‪ ،‬مقدار حداکثر آن‪ ،‬چه‬
‫مثبت و چه منفی‪ ،‬به سمت صفر میل خواهد کرد و در نتیجه کاهش خواهد یافت (در فصل نتایج این‬
‫موضوع در شکل ‪ 2‐5‬قابل مشاهده است)‪.‬‬

‫‪ -2-5-2‬اعمال گرادیان سوبولف بر قسمت موج (𝒔)‬

‫همانطور که در بخشهای قبل نیز مطرح شد‪ ،‬در محل ناپیوستگیها و شکستگیهای یک تابع‪،‬‬
‫خطای گسسته سازی که شامل مشتقات مرتبه باالی تابع میباشد‪ ،‬غیر قابل چشم پوشی بوده و چنانچه‬
‫کنترل نشود‪ ،‬باعث واگرایی مسأله خواهد شد‪ .‬با فرض اینکه این ناپیوستگیها در درون حوزه حل حضور‬
‫داشته باشند‪ ،‬مقدار خطای تولید شده در مرزها نیز صفر خواهد بود‪ .‬مطابق آنچه در بخش قبل بیان شد‪،‬‬
‫به کمک مفهوم گرادیان سوبولف میتوان حداکثر مقدار خطای درون حوزه را به صورت کنترل شده‬

‫‪21‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫کاهش داد‪ .‬برای این منظور‪ ،‬جهت کنترل خطای 𝑠 در درون حوزه حل‪ ،‬خطای غالب آن در معادله (‪‐2‬‬
‫‪( )21‬مشتق مرتبه سوم 𝑠) به جای ̅𝐺‪ ،‬و خطای غالب معادله (‪( )9‐2‬مشتق مرتبه سوم 𝑢) به جای 𝐺‬

‫در معادله (‪ )25‐2‬قرار داده میشود‪ .‬نحوه محاسبه بایستی به گونهای باشد تا همواره مقدار جمله خطا‬
‫از مقدار جملت اصلی معادله کمتر و قابل صرف نظر کردن باشد‪ .‬از اینرو هدف در تعیین 𝑠‪ ،‬ناچیز بودن‬
‫مقدار (نه مرتبه) خطای برشی ناشی از گسسته سازی معادالت آن (بزرگترین جمله در رابطه (‪))22‐2‬‬
‫میباشد‪ .‬برای محاسبه 𝑠 به نحوی که مقدار خطای غالب آن از مقدار خطای غالب 𝑢 بسیار کمتر و قابل‬
‫چشم پوشی باشد‪ ،‬به مشتق سوم 𝑢 جمله پخشی برای هموار کردن آن جهت کنترل مشتق سوم 𝑠 به‬
‫شکل زیر اضافه میشود‪.‬‬

‫𝜕 𝑠‪𝜕3‬‬ ‫𝑠‪𝜕 𝜕3‬‬ ‫𝑢‪𝜕3‬‬

‫( 𝜖[ ‪−‬‬ ‫‪)] = 3‬‬ ‫(‪)28‐2‬‬
‫‪𝜕𝑥 3 𝜕𝑥 𝜕𝑥 𝜕𝑥 3‬‬ ‫𝑥𝜕‬

‫معادله (‪ )28‐2‬شامل مشتق مرتبه ‪ 5‬متغیر ‪ s‬میباشد‪ .‬دلیل این موضوع‪ ،‬مرتبه ‪ 3‬بودن مشتق‬
‫موجود در جمله غالب خطا بوده که به دلیل انتخاب روش گسسته سازی تفاضل مرکزی ظاهر شده است‪.‬‬
‫این امر در هنگام حل عددی‪ ،‬مستلزم حل یک دستگاه معادالت ‪ 7‬قطری میشود که باعث افزایش مقدار‬
‫محاسبات خواهد بود‪ .‬برای اجتناب از این موضوع‪ ،‬در ادامه با انتگرال گیری از این معادله‪ ،‬مرتبه مشتق‬
‫آن یک واحد کاهش داده شده که در نهایت منجر به حل یک دستگاه معادالت ‪ 5‬قطری خواهد بود‪ .‬این‬
‫دستگاه با روشهای تکراری‪ ،‬به کمک حلگری برای دستگاه معادالت ‪ 3‬قطری حل شده است‪ .‬همچنین‬
‫میتوان جهت کاهش مرتبه مشتق معادله مذکور‪ ،‬معادالت اصلی را با مرتبه خطای پایینتری‪ ،‬در محدوده‬
‫حضور خطای غالب‪ ،‬گسسته کرد تا فرایند حل به این چنین موضوعی مواجه نشود‪.‬‬
‫به کمک آنالیز مقداری‪ ،‬مرتبه بزرگی جملت معادله (‪ )28‐2‬به صورت زیر تعیین میشود‪.‬‬
‫𝑆 𝑠‪𝜕3‬‬
‫~‬
‫‪𝜕𝑥 3 𝐿3‬‬
‫𝑆~𝑠‬ ‫𝜕‬ ‫𝑠‪𝜕 𝜕3‬‬ ‫𝑆‬
‫→ }𝑈~𝑢‬ ‫‪[𝜖 ( 3 )] ~𝜖 5‬‬ ‫(‪)29‐2‬‬
‫𝑥𝜕 𝑥𝜕 𝑥𝜕‬ ‫𝐿‬
‫𝐿~𝑥‬
‫‪3‬‬
‫𝑈 𝑢 𝜕‬
‫‪{ 𝜕𝑥 3 ~ 𝐿3‬‬
‫مطابق مقایسه مقیاسی (‪ )24‐2‬مربوط به قسمت موج‪ ،‬برای کاهش خطای گسسته سازی معادله‬
‫موج (‪ ،)19‐2‬تغییرات تابعی ‪ s‬نسبت به متغیر مستقل 𝑥 باید به نحوی باشد که مشتق مرتبه سوم آن‬
‫کوچک بوده و در نتیجه‪ ،‬مقدار حداکثر خطای آن در قیاس با مقدار جملت معادله گسسته سازی شده‬
‫آن‪ ،‬قابل صرف نظر کردن باشد‪.‬‬

‫‪22‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫برای این منظور‪ ،‬مرتبه 𝜖 به نحوی که مرتبه مشتق سوم 𝑠 به اندازه 𝑁 بار از مرتبه مشتق سوم 𝑢‬

‫کوچکتر باشد‪ ،‬با قرار دادن رابطه (‪ )29‐2‬در معادله (‪ )28‐2‬به شکل زیر به دست میآید‪.‬‬
‫𝑆‬ ‫𝑈 𝑆‬
‫‪3‬‬
‫‪−𝜖 5~ 3‬‬ ‫(‪)30‐2‬‬
‫𝐿‬ ‫𝐿 𝐿‬
‫در این رابطه با در نظر گرفتن ‪( 𝜖~𝛼𝐿2‬مقدار ‪ α‬ضریبی ثابت و بزرگتر از یک میباشد)‪ ،‬میتوان‬
‫نوشت‪.‬‬
‫𝑈 𝑆‬
‫𝛼‬ ‫~‬ ‫(‪)31‐2‬‬
‫‪𝐿3 𝐿3‬‬
‫با تقسیم طرفین به 𝛼 رابطه زیر به دست میآید‪.‬‬
‫𝑈‪𝑆 1‬‬ ‫𝑈‪1‬‬
‫‪3‬‬
‫=‪~ 3‬‬ ‫(‪)32‐2‬‬
‫𝐿𝛼 𝐿‬ ‫‪𝑁 𝐿3‬‬
‫در این رابطه 𝑁 = 𝛼 و در نتیجه مقدار 𝜖 به صورت زیر به دست خواهد آمد‪.‬‬

‫‪𝜖~𝑁𝐿2‬‬ ‫(‪)33‐2‬‬
‫برای کاهش حداقل ‪ 10‬مرتبه از حداکثر خطا در معادله موج‪ 𝛼 ،‬باید برابر ‪ 10‬و در نتیجه مرتبه 𝜖‬
‫بایستی بزرگتر از ‪ 10∆𝑥 2‬باشد‪ .‬در نهایت‪ ،‬با انتگرال گیری از معادله (‪ )28‐2‬جهت کاهش درجه مشتق‬
‫در این معادله‪ ،‬تابع 𝑠 از رابطه زیر بدست میآید‪.‬‬
‫𝑠‪𝜕2‬‬ ‫𝑠‪𝜕 𝜕3‬‬ ‫𝑢‪𝜕2‬‬
‫‪−‬‬ ‫𝜖‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫=‬ ‫(‪)34‐2‬‬
‫‪𝜕𝑥 2‬‬ ‫‪𝜕𝑥 𝜕𝑥 3‬‬ ‫‪𝜕𝑥 2‬‬

‫𝜖 در محلهایی که مقدار جمله خطا در قیاس با جملت معادله اصلی ناچیز است‪ ،‬میتواند صفر‬
‫انتخاب شود‪ .‬بنابراین مقدار 𝑠 با مقدار 𝑢 برابر شده و در نتیجه مقدار ‪( ℎ‬قسمت مربوط به موجسوار) صفر‬
‫خواهد بود‪ .‬با این کار‪ ،‬میتوان محلهایی که مقدار موجسوار در آنجا صفر و یا ناچیز است را از فرآیند‬
‫حل حذف کرد‪ .‬در اینجا 𝜖 به نحوی تعیین میشود که چنانچه مقدار خطای غالب هم مرتبه مقدار‬
‫جملت معادله اصلی باشد‪ ،‬مقدار آن را برای محاسبه قسمت موج (𝑠) کم کند؛ و در صورتی که خطای‬
‫غالب قابل صرف نظر کردن بود‪ ،‬تاثیری در معادالت نداشته باشد‪ .‬برای این منظور میتوان 𝜖 را به صورت‬
‫زیر انتخاب کرد‪.‬‬
‫𝑢 ‪(∆𝑥)2 𝜕 3‬‬
‫‪3‬‬
‫𝑢 ∆ ‪3! 𝜕𝑥 3‬‬ ‫(‪)35‐2‬‬
‫‪𝜖 = 𝑚𝑎𝑥(0, 𝑁𝜂 − 1) ∆𝑥 2 ,‬‬ ‫=𝜂‬ ‫≈‬
‫𝑢𝜕‬ ‫𝑈‬
‫) (𝑂‬
‫𝑥𝜕‬
‫𝜂 در معادله (‪ ،)35‐2‬نسبت مقدار خطای غالب (‪ )∆3 u‬به حداکثر مرتبه جملت معادله اصلی (‪)U‬‬
‫پیشنهاد میشود‪ .‬در این حالت انتظار میرود در سراسر حوزه حل‪ ،‬مقدار خطای قسمت موج همواره‬

‫‪23‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫نسبت به مرتبه جملت اصلی معادله آن قابل صرف نظر کردن بوده و کمترین اختلف را نیز نسبت به‬
‫متغیر 𝑢 داشته باشد‪ .‬از اینرو در صورت یکسان بودن معادالت‪ ،‬حل آن را نیز میتوان به عنوان جوابی‬
‫تقریبی برای 𝑢 در نظر گرفت‪.‬‬

‫قسمت موجسوار‬

‫معادله موجسوار (‪ )20‐2‬را میتوان به شکل زیر نیز بازنویسی کرد‪.‬‬

‫‪𝜕ℎ‬‬ ‫)‪𝜕ℎ 𝜕(𝑠ℎ‬‬
‫‪+ℎ‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)36‐2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬
‫جمله سوم در معادله (‪ )36‐2‬که ارتباط بین موج و موجسوار را نشان میدهد‪ ،‬جابجایی موجسوار‬
‫توسط موج را مدل میکند‪ .‬پس از محاسبه 𝑠 توسط گرادیان سوبولف‪ ،‬مقدار قسمت موجسوار (‪ )ℎ‬به‬
‫کمک رابطه زیر بدست میآید‪.‬‬
‫𝑠‪ℎ =𝑢−‬‬ ‫(‪)37‐2‬‬
‫در هنگام حل عددی‪ ،‬مقدار محاسبه شده ‪ ℎ‬از معادله (‪ )37‐2‬به عنوان شرط اولیه برای معادله (‪‐2‬‬
‫‪ )20‬در هر گام زمانی مورد استفاده قرار میگیرد‪ .‬از آنجایی که قسمت موج (𝑠) به نحوی محاسبه شد تا‬
‫کمترین اختلف را با متغیر پایه (𝑢) داشته و معادالت مربوط به آن نیز فاقد خطای گسسته سازی باشد‪،‬‬
‫قسمت موجسوار (‪ )ℎ‬تنها شامل ناپیوستگیهای متغیر پایه خواهد بود‪.‬‬

‫حل معادالت قسمت موج و موجسوار‬

‫تا به اینجا مقادیر متغیرهای موج (𝑠) و موجسوار (‪ )ℎ‬توسط متغیر پایه (𝑢) بدست آمدند‪ .‬در هنگام‬
‫حل عددی‪ ،‬این مقادیر به عنوان شرط اولیه برای معادالت قسمت موج (‪ )19‐2‬و موجسوار (‪ )20‐2‬به‬
‫کار گرفته میشوند‪ .‬این موضوع در فصل چهارم «حل عددی معادالت حاکم» توضیح داده شده است‪.‬‬
‫برای حل معادله قسمت موج‪ ،‬با توجه به اینکه تابع 𝑠 دارای مقدار خطای گسسته سازی ناچیزی میباشد‬
‫(در مورد مسأله نمونه ذکر شده در بخش قبل‪ ،‬این قسمت دارای خطای مرتبه دوم نیست)‪ ،‬میتوان از‬
‫روش تفاضل مرکزی بر بستر شبکه (مشابه معادله (‪ ))21‐2‬استفاده کرده و انتظار میرود شرط پایداری‬
‫آن بسیار باال باشد‪ .‬بنابراین میتوان برای افزایش سرعت حل این قسمت‪ ،‬از گام زمانی بسیار باالیی بهره‬
‫برد‪ .‬با توجه به اینکه تابع 𝑠 تقریب قابل قبولی برای 𝑢 بوده و در تمام حوزه حل به استثنای نزدیکی‬
‫ناپیوستگیها و شکستگیها با 𝑢 برابر است‪ ،‬جواب حل معادله مربوط به آن نیز جواب تقریبی برای 𝑢‬

‫خواهد بود (برای 𝑓 با مقدار صفر)‪ .‬همانطور که پیش از این نیز مطرح شد‪ ،‬با توجه به اینکه قسمت‬

‫‪24‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫موجسوار (‪ )ℎ‬فقط در محل ناپیوستگیها و شکستگیها دارای مقدار میباشد‪ ،‬برای افزایش سرعت‬
‫پردازش‪ ،‬میتوان معادالت این قسمت را به صورت موضعی حل کرد‪ .‬برای این منظور بهتر است از‬
‫روشهای بدون شبکه (مبتنی بر ابر نقاط) با توزیع محلی گره کمک گرفت که در حالت کلی در فصل‬
‫سوم به آن پرداخته خواهد شد‪.‬‬

‫معادالت اویلر یک بعدی‬

‫معادالت حاکم بر جریان تراکم پذیر غیر لزج‪ ،‬معادالت اویلر است‪ .‬این معادالت‪ ،‬رفتار سیال را در‬
‫سرعتهای زیاد به خوبی تقریب میزنند‪ .‬این معادالت در شکل یک بعدی به صورت زیر هستند‪.‬‬
‫𝑢𝜌𝜕 𝜌𝜕‬
‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)38‐2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬

‫)𝑝 ‪𝜕𝜌𝑢 𝜕(𝜌𝑢2 +‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)39‐2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬
‫𝑢)𝑝 ‪𝜕𝐸 𝜕(𝐸 +‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)40‐2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬
‫𝜌‪ ،𝑢 ،‬و 𝐸 در این معادالت به ترتیب چگالی‪ ،‬سرعت‪ ،‬و انرژی کل هستند و فشار 𝑝 نیز از رابطه زیر‬
‫محاسبه میشود‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫) ‪𝑝 = (𝛾 − 1) (𝐸 − 𝜌𝑢2‬‬ ‫(‪)41‐2‬‬
‫‪2‬‬
‫𝛾 در این رابطه نسبت گرماهای ویژه میباشد‪ .‬معادالت جریان سیالی که در بازه ]𝑏 ‪ [𝑎,‬وجود دارد‪،‬‬
‫به دو شرط مرزی در ورودی و یک شرط مرزی در خروجی برای یک جریان زیر صوت در مرزها احتیاج‬
‫دارد [‪.]54‬‬
‫𝑛𝑖𝜌 = )𝑡 ‪𝜌(𝑎,‬‬ ‫(‪)42‐2‬‬
‫𝑛𝑖𝑝 = )𝑡 ‪𝑝(𝑎,‬‬ ‫(‪)43‐2‬‬
‫𝑡𝑢𝑜𝑝 = )𝑡 ‪𝑝(𝑏,‬‬ ‫(‪)44‐2‬‬
‫که 𝑛𝑖𝜌‪ ،𝑝𝑖𝑛 ،‬و 𝑡𝑢𝑜𝑝 به ترتیب چگالی ورودی‪ ،‬فشار ورودی‪ ،‬و فشار خروجی میباشند و مقدار‬
‫انرژی کل در مرزها پس از تعیین فشار با استفاده از معادله (‪ ،)41‐2‬توسط رابطه زیر محاسبه میشود‪.‬‬
‫𝑝‬ ‫‪1‬‬
‫=𝐸‬ ‫‪+ 𝜌𝑢2‬‬ ‫(‪)45‐2‬‬
‫‪𝛾−1 2‬‬
‫شرایط اولیه مورد نیاز نیز به صورت زیر انتخاب شده است‪.‬‬
‫‪𝜌(𝑥, 0) = 𝜌0‬‬ ‫(‪)46‐2‬‬

‫‪25‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪𝑢(𝑥, 0) = 𝑢0‬‬ ‫(‪)47‐2‬‬

‫‪𝑝(𝑥, 0) = 𝑝0‬‬ ‫(‪)48‐2‬‬
‫‪ ،𝑢0 ،𝜌0‬و ‪ 𝑝0‬به ترتیب چگالی‪ ،‬سرعت‪ ،‬و فشار اولیه میباشند‪ .‬برای اعمال روش موجسواری‪،‬‬
‫معادالت (‪ )38‐2‬تا (‪ )40‐2‬بایستی به دو معادله برای قسمتهای موج و موجسوار تقسیم شوند‪ .‬برای‬
‫این منظور بایستی متغیرهای دخیل در مشتقاتی که پس از گسسته سازی باعث تولید خطا خواهند شد‬
‫را به شکل زیر به دو قسمت موج (𝑆) و موجسوار (𝐻) تقسیم کرد‪.‬‬
‫𝜌𝐻 ‪𝜌 = 𝑆𝜌 +‬‬ ‫(‪)49‐2‬‬
‫𝑢𝜌𝐻 ‪𝜌𝑢 = 𝑆𝜌𝑢 +‬‬ ‫(‪)50‐2‬‬
‫𝐸𝐻 ‪𝐸 = 𝑆𝐸 +‬‬ ‫(‪)51‐2‬‬
‫𝑝𝐻 ‪𝑝 = 𝑆𝑝 +‬‬ ‫(‪)52‐2‬‬
‫با قرار دادن این معادالت در معادالت پایه (‪ )38‐2‬تا (‪ )40‐2‬و انجام محاسبات ریاضی‪ ،‬معادالت‬
‫مد نظر به دست میآیند‪ .‬اما با توجه به پیچیدگی محاسبات و با در نظر گرفتن اینکه معادالت قسمت‬
‫موج با معادالت اصلی میبایست شکلی یکسان داشته باشند‪ ،‬میتوان این معادالت را به شکل زیر مشابه‬
‫معادالت پایه تعریف کرد‪.‬‬
‫𝑢𝜌𝑆𝜕 𝜌𝑆𝜕‬
‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)53‐2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬
‫𝑢𝜌𝑆 𝑢𝜌𝑆‬
‫) 𝑝𝑆 ‪𝜕𝑆𝜌𝑢 𝜕 ( 𝑆𝜌 +‬‬ ‫(‪)54‐2‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬
‫𝑢𝜌𝑆‬
‫] 𝑆 ) 𝑝𝑆 ‪𝜕 [(𝑆𝐸 +‬‬ ‫(‪)55‐2‬‬
‫𝐸𝑆𝜕‬ ‫𝜌‬
‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬
‫پس از تعیین معادالت قسمت موج‪ ،‬معادالت قسمت موجسوار با کم کردن این معادالت از معادالت‬
‫پایه پس از انجام محاسبات ریاضی به شکل زیر به دست میآیند‪.‬‬
‫𝑢𝜌𝐻𝜕 𝜌𝐻𝜕‬
‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)56‐2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬

‫𝑢𝜌𝑆 ‪𝜌𝑢 +‬‬ ‫𝑢𝜌𝑆 𝜌𝐻‬

‫𝑢𝜌𝐻𝜕‬ ‫(𝜕‬ ‫𝐻‬‫𝑢𝜌‬ ‫)‬ ‫) 𝑝𝐻 ‪𝜕 ( 𝜌𝑆 𝑆𝜌𝑢 −‬‬ ‫(‪)57‐2‬‬
‫𝜌‬ ‫𝜌‬
‫‪+‬‬ ‫=‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬
‫𝜌𝐻 𝑝𝑆 ‪𝑆𝐸 +‬‬
‫(𝜕‬ ‫) 𝑝𝐻𝑢 ‪( 𝑆𝜌𝑢 − 𝐻𝜌𝑢 ) −‬‬
‫) 𝐸𝐻𝑢(𝜕 𝐸𝐻𝜕‬ ‫𝜌‬ ‫𝜌𝑆‬ ‫(‪)58‐2‬‬
‫‪+‬‬ ‫=‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬

‫‪26‬‬
 ‫روش موجسواری‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫در نهایت پس از حل معادالت دو قسمت موج و موجسوار‪ ،‬مقادیر متغیرهای جریان به کمک روابط‬
‫(‪ )49‐2‬تا (‪ )52‐2‬تعیین میشود‪.‬‬

‫‪27‬‬
 ‫فصل ‪:3‬‬

‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو‬

‫بعدی‬
 ‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫فصل ‪ -3‬تعميم روش موجسواري به معادالت اويلر دو بعدي‬

‫مقدمه‬

‫در فصل قبل به شرح روش موجسواری با اعمال آن به مسائل سادهای چون معادالت یک بعدی برگر‬
‫و اویلر پرداخته شد‪ .‬در این فصل روش موجسواری به معادالت اویلر در حالت دو بعدی جهت بررسی‬
‫عملکرد روش مذکور تعمیم داده خواهد شد‪ .‬در ابتدا به معرفی معادالت اویلر به عنوان معادالت مرجع‪،‬‬
‫و انتقال آنها به دستگاه مختصات محاسباتی پرداخته میشود‪ .‬سپس جهت استفاده از روش موجسواری‪،‬‬
‫این معادالت به دو قسمت موج و موجسوار تقسیم میشوند‪ .‬معادالت قسمت موج که در بر گیرنده کل‬
‫حوزه حل میباشد‪ ،‬در دستگاه مختصات محاسباتی تعیین و سپس در فصل «حل عددی معادالت حاکم»‬
‫بر بستر شبکه سازمان یافته حل خواهند شد‪ .‬معادالت قسمت موجسوار نیز از اختلف دو معادالت مرجع‬
‫و معادالت قسمت موج به دست میآیند‪ .‬از آنجایی که این قسمت فقط در نواحی نزدیکی ناپیوستگیهایی‬
‫همچون امواج ضربهای حضور دارد‪ ،‬به صورت محلی حل خواهد گردید‪ .‬برای این منظور از روشهای‬
‫بدون شبکه که مبتنی بر ابر نقاط هستند استفاده خواهد شد که در ادامه این فصل توضیح داده میشود‪.‬‬

‫معادالت اویلر دو بعدی‬

‫معادالت اویلر‪ ،‬معادالت جریان تراکم پذیر غیر لزج (پیوست ب)‪ ،‬رفتار سیال را در سرعتهای زیاد‬
‫به خوبی تقریب میزنند‪ .‬این معادالت در شکل بقایی به صورت زیر میباشند‪:‬‬
‫𝑔𝜕 𝑓𝜕 𝑤𝜕‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫( ‪) 1 ‐3‬‬
‫𝑦𝜕 𝑥𝜕 𝑡𝜕‬

‫‪29‬‬
 ‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫که 𝑤‪ ،𝑓 ،‬و 𝑔 در این معادله به شکل زیر تعریف میشوند‪.‬‬

‫𝜌‬ ‫𝑢𝜌‬ ‫𝑣𝜌‬
‫𝑢𝜌‬ ‫𝑝 ‪𝜌𝑢2 +‬‬ ‫𝑢𝑣𝜌‬
‫‪𝑤 = [ ],‬‬
‫𝑣𝜌‬
‫‪𝑓 = [ 𝜌𝑢𝑣 ] ,‬‬ ‫] 𝑝 ‪𝑔 = [ 𝜌𝑣 2 +‬‬ ‫( ‪) 2 ‐3‬‬
‫𝐸‬ ‫𝑢)𝑝 ‪(𝐸 +‬‬ ‫𝑣)𝑝 ‪(𝐸 +‬‬

‫𝜌 در معادله (‪ )2‐3‬چگالی‪ 𝑢 ،‬و 𝑣 به ترتیب مؤلفههای سرعت در راستای 𝑥 و 𝑦‪ 𝑝 ،‬فشار و 𝐸 انرژی‬

‫کل که از رابطه زیر بدست میآید‪ ،‬میباشند‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫) ‪𝐸 = 𝜌𝑒 + 𝜌(𝑢2 + 𝑣 2‬‬ ‫( ‪) 3 ‐3‬‬
‫‪2‬‬
‫𝑒 در معادله (‪ ،)3‐3‬انرژی داخلی سیال است و از رابطه زیر بدست میآید‪.‬‬
‫𝑇 𝑣𝑐 = 𝑒‬ ‫( ‪) 4 ‐3‬‬
‫𝑣𝑐 در معادله (‪ ،)4‐3‬گرمای ویژه در حجم ثابت و 𝑇 دما است‪ .‬با فرض اینکه سیال مورد تحلیل گاز‬
‫کامل میباشد‪ ،‬معادله حالت زیر بر مسأله حاکم خواهد بود‪.‬‬
‫𝑇𝑅𝜌 = 𝑝‬ ‫( ‪) 5 ‐3‬‬
‫𝑅 در معادله (‪ ،)5‐3‬ثابت گاز بوده و از رابطه زیر محاسبه میشود‪.‬‬
‫𝑣𝑐 ‪𝑅 = 𝑐𝑝 −‬‬ ‫( ‪) 6 ‐3‬‬
‫𝑝𝑐 در معادله (‪ ،)6‐3‬گرمای ویژه در فشار ثابت است‪ .‬با حذف دما از رابطه (‪ )4‐3‬با استفاده از روابط‬
‫(‪ )5‐3‬و (‪ ،)6‐3‬معادله زیر بدست میآید‪.‬‬
‫𝑝‬ ‫𝑝𝑐‬
‫=𝑒‬
‫𝜌)‪(𝛾 − 1‬‬
‫‪,‬‬ ‫=𝛾‬ ‫( ‪) 7 ‐3‬‬
‫𝑣𝑐‬
‫𝛾 در معادله (‪ ،)7‐3‬نسبت گرماهای ویژه است‪ .‬فشار با استفاده از این معادله و معادله (‪ )3‐3‬به‬
‫صورت زیر محاسبه خواهد شد‪.‬‬
‫𝜌‬
‫]) ‪𝑝 = (𝛾 − 1) [𝐸 − (𝑢2 + 𝑣 2‬‬ ‫( ‪) 8 ‐3‬‬
‫‪2‬‬
‫در بخش بعد به تبدیل معادالت اویلر از دستگاه فیزیکی به دستگاه محاسباتی پرداخته میشود‪.‬‬

‫‪ -1-2-3‬انتقال معادالت از دستگاه فیزیکی به دستگاه محاسباتی‬

‫برای باال بردن دقت و کارایی روشهای عددی به خصوص در هندسههای پیچیده که از شبکههای‬
‫منطبق بر مرز بهره میبرند و پیاده سازی آسان شرایط مرزی‪ ،‬انتقال معادالت از دستگاه فیزیکی به‬
‫دستگاه محاسباتی صورت میگیرد‪ .‬دستگاه محاسباتی به نحوی در نظر گرفته میشود که شبکه در آن‬
‫متعامد و فواصل برابر واحد باشد (شکل ‪ .)1‐3‬بنابراین الزم است قبل از اعمال روش موجسواری‪ ،‬معادالت‬

‫‪30‬‬
 ‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫حاکم از دستگاه فیزیکی به دستگاه محاسباتی انتقال داده شوند‪ .‬در این بخش به این موضوع پرداخته‬
‫خواهد شد‪.‬‬

‫𝜂‬ ‫𝑦‬ ‫خروجی‬

‫𝑛‬ ‫ورودی‬ ‫‪𝐵3‬‬
‫‪𝐵3‬‬
‫∞𝑅‬
‫𝑛‬ ‫𝑗‬ ‫‪𝐵1‬‬ ‫‪𝐵2‬‬
‫‪𝐵4‬‬ ‫𝑛 ‪𝐵2‬‬
‫‪y‬‬

‫‪y‬‬
‫‪𝐵4‬‬
‫𝑖‬

‫‪𝐵1‬‬ ‫𝑖‬ ‫𝑗‬

‫𝑛‬
‫ب‬ ‫الف‬
‫‪x‬‬ ‫𝜉‬ ‫‪x‬‬ ‫𝑥‬
‫شکل ‪ :1‐3‬انتقال از دستگاه فیزیکی (الف) به دستگاه محاسباتی (ب)‬

‫انتقال از دستگاه فیزیکی به دستگاه محاسباتی (چگونگی انتقال از دستگاه فیزیکی به دستگاه‬
‫محاسباتی در «پیوست ج» آورده شده است‪ ).‬باعث میشود‪ ،‬شبکه نامتعامد در دستگاه فیزیکی به شبکه‬
‫متعامد در دستگاه محاسباتی تبدیل شود‪ .‬در این تبدیل‪ ،‬مرزهای ‪ 𝐵3 ،𝐵2 ،𝐵1‬و ‪ 𝐵4‬در دستگاه 𝑦 ‪ 𝑥,‬به‬
‫مرزهای مشابه خود ‪ 𝐵3 ،𝐵2 ،𝐵1‬و ‪ 𝐵4‬در دستگاه 𝜂 ‪ 𝜉 ,‬تبدیل میشوند‪ .‬معادالت انتقال بین این دو‬
‫دستگاه مطابق روابط زیر است‪.‬‬
‫𝜂𝑦𝐽 = 𝑥𝜉‬ ‫( ‪) 9 ‐3‬‬
‫𝜂𝑥𝐽‪𝜉𝑦 = −‬‬ ‫(‪)10‐3‬‬
‫𝜉𝑦𝐽‪𝜂𝑥 = −‬‬ ‫(‪)11‐3‬‬
‫𝜉𝑥𝐽 = 𝑦𝜂‬ ‫(‪)12‐3‬‬
‫که ژاکوبین 𝐽 در این معادالت به صورت زیر تعریف میشود‪.‬‬
‫𝜉𝑦 𝜂𝑥 ‪𝐽 = 𝑥𝜉 𝑦𝜂 −‬‬ ‫(‪)13‐3‬‬
‫در نهایت معادالت (‪ )1‐3‬در دستگاه محاسباتی به شکل زیر به دست میآیند‪.‬‬
‫𝑤 𝜕‬ ‫𝑘𝐹𝜕‬
‫‪( )+‬‬ ‫‪= 0,‬‬ ‫‪𝑘 = 1,2‬‬ ‫(‪)14‐3‬‬
‫𝐽 𝑡𝜕‬ ‫𝑘𝜉𝜕‬
‫که ‪ 𝐹1‬و ‪ 𝐹2‬در این معادله به شکل زیر تعریف میشوند‪.‬‬
‫𝑔 𝜂𝑥 ‪𝐹1 = 𝑦𝜂 𝑓 −‬‬ ‫(‪)15‐3‬‬

‫‪31‬‬
 ‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑔 𝜉𝑥 ‪𝐹2 = −𝑦𝜉 𝑓 +‬‬ ‫(‪)16‐3‬‬

‫‪ -2-2-3‬شرایط مرزی‬

‫برای داشتن جوابی منحصر به فرد هنگام حل معادالت دیفرانسیلی‪ ،‬نیاز به تعیین شرایط مرزی‬
‫است‪ .‬در روی دیوار صلب‪ ،‬شرط مرزی برای جریان غیر لزج به گونهای اعمال میشود که سرعت در روی‬
‫دیواره (مرز ‪ 𝐵1‬در شکل ‪ ،)1‐3‬مماس بر شیب دیواره باشد‪ .‬این شرط معادل با شار صفر از دیواره است‬
‫که به صورت زیر نوشته میشود‪.‬‬
‫‪⃗ . 𝑛⃗𝑤𝑎𝑙𝑙 = 0‬‬
‫𝑉‬ ‫(‪)17‐3‬‬
‫⃗𝑉 در معادله (‪ ،)17‐3‬سرعت سیال روی دیواره و ⃗𝑛 بردار عمود بر دیواره است‪ .‬شرط مرزی فشار با‬
‫استفاده از معادله اندازه حرکت در جهت عمود به سطح‪ ،‬به صورت زیر تعیین میشود‪.‬‬

‫𝜉𝑝) 𝑦𝜉 𝑦𝜂 ‪(𝜂𝑥2 + 𝜂𝑦2 )𝑝𝜂 = −𝜌𝑈(𝜂𝑥 𝑢𝜉 + 𝜂𝑦 𝑣𝜉 ) − (𝜂𝑥 𝜉𝑥 +‬‬ ‫(‪)18‐3‬‬

‫که 𝑈 در معادله (‪ ،)18‐3‬سرعت در جهت 𝜉 است و با استفاده از رابطه زیر بدست میآید‪.‬‬
‫𝑣 𝜉𝑦 ‪𝑈 = 𝑥𝜉 𝑢 +‬‬ ‫(‪)19‐3‬‬
‫برای چگالی نیز شرط مرزی در روی سطح ایرفویل به صورت زیر خواهد بود‪.‬‬
‫‪𝜌𝜂 = 0‬‬ ‫(‪)20‐3‬‬
‫شرایط مرزی در دوردست (مرز ‪ 𝐵3‬در شکل ‪ )1‐3‬برای جریانهای گذر صوت و مافوق صوت‪،‬‬
‫شرایط جریان آزاد خواهد بود که به صورت زیر تعیین میشود‪.‬‬
‫∞𝜌 = 𝜌‬
‫ورودی‬ ‫𝑉= ⃗‬
‫𝑉{‬ ‫∞⃗‬ ‫(‪)21‐3‬‬
‫∞𝑝 = 𝑝‬

‫‪𝜌𝜂 = 0‬‬
‫خروجی‬ ‫‪⃗𝜂 = 0‬‬
‫𝑉{‬ ‫(‪)22‐3‬‬
‫‪𝑝𝜂 = 0‬‬

‫‪ -3-2-3‬شرایط اولیه‬

‫برای حل معادالت جریان و داشتن یک جواب منحصر به فرد‪ ،‬میبایست شرایط اولیه مسأله تعیین‬
‫شده باشند‪ .‬در کار حاضر این شرایط به صورت زیر تعریف شدهاند‪.‬‬
‫‪𝜌(𝑥, 0) = 𝜌0‬‬ ‫(‪)23‐3‬‬
‫‪𝑢(𝑥, 0) = 𝑢0‬‬ ‫(‪)24‐3‬‬
‫‪𝑣(𝑥, 0) = 𝑣0‬‬ ‫(‪)25‐3‬‬

‫‪32‬‬
 ‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪𝑝(𝑥, 0) = 𝑝0‬‬ ‫(‪)26‐3‬‬

‫‪ 𝜌0‬در این معادالت چگالی اولیه‪ 𝑢0 ،‬و ‪ 𝑣0‬به ترتیب مؤلفههای سرعت اولیه در راستای 𝑥 و 𝑦‪ ،‬و‬
‫‪ 𝑝0‬فشار اولیه میباشند‪.‬‬

‫اعمال روش موجسواری‬

‫برای اعمال روش موجسواری به معادالت جریان در دستگاه محاسباتی (‪ ،)14‐3‬میبایست این‬
‫معادالت را به دو معادله موج و موجسوار تقسیم کرد‪ .‬برای این منظور متغیرهای دخیل در مشتقاتی که‬
‫پس از گسسته سازی باعث تولید خطا خواهند شد به دو قسمت موج ( 𝑤𝑆) و موجسوار (𝑤𝐻) به شکل‬
‫زیر تقسیم میشوند‪.‬‬
‫𝜌𝐻 ‪𝜌 = 𝑆𝜌 +‬‬ ‫(‪)27‐3‬‬
‫𝑢𝜌𝐻 ‪𝜌𝑢 = 𝑆𝜌𝑢 +‬‬ ‫(‪)28‐3‬‬
‫𝑣𝜌𝐻 ‪𝜌𝑣 = 𝑆𝜌𝑣 +‬‬ ‫(‪)29‐3‬‬
‫𝐸𝐻 ‪𝐸 = 𝑆𝐸 +‬‬ ‫(‪)30‐3‬‬
‫همچنین فشار نیز به صورت زیر تقسیم میشود‪.‬‬
‫𝑝𝐻 ‪𝑝 = 𝑆𝑝 +‬‬ ‫(‪)31‐3‬‬
‫با قرار دادن (‪ )27‐3‬تا (‪ )31‐3‬در معادالت مرجع (‪ )2‐3‬و (‪ ،)14‐3‬و انجام محاسبات ریاضی‪،‬‬
‫معادالت مد نظر به دست خواهند آمد‪ .‬معادالت قسمت موج به نحوی تعیین میشوند که شبیه معادالت‬
‫مرجع باشند تا بتوان از همان روش حل جهت محاسبه معادالت این قسمت استفاده کرد‪ .‬این معادالت‬
‫به شکل زیر تعریف میشوند‪.‬‬
‫𝑤𝑆 𝜕‬ ‫𝑘𝐺𝜕‬
‫‪( )+‬‬ ‫‪= 0,‬‬ ‫‪𝑘 = 1,2‬‬ ‫(‪)32‐3‬‬
‫𝐽 𝑡𝜕‬ ‫𝑘𝜉𝜕‬
‫که ‪ Gk‬در این معادله از رابطه زیر به دست میآید‪.‬‬
‫𝑔𝑆 𝜂𝑥 ‪𝐺1 = 𝑦𝜂 𝑆𝑓 −‬‬ ‫(‪)33‐3‬‬
‫𝑔𝑆 𝜉𝑥 ‪𝐺2 = −𝑦𝜉 𝑆𝑓 +‬‬ ‫(‪)34‐3‬‬
‫همچنین ‪ Sf ،Sw‬و ‪ Sg‬به صورت زیر محاسبه میشوند‪.‬‬

‫‪33‬‬
 ‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑢𝜌𝑆‬ ‫𝑣𝜌𝑆‬
‫‪2‬‬ ‫𝑣𝜌𝑆 𝑢𝜌𝑆‬
‫𝑢𝜌𝑆‬
‫𝜌𝑆‬ ‫𝑝𝑆 ‪+‬‬
‫𝜌𝑆‬ ‫𝜌𝑆‬
‫𝑢𝜌𝑆‬
‫= 𝑤𝑆‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝑓𝑆‬ ‫𝑣𝜌𝑆 𝑢𝜌𝑆‬ ‫‪,‬‬ ‫= 𝑔𝑆‬ ‫‪2‬‬
‫𝑣𝜌𝑆‬ ‫(‪)35‐3‬‬
‫𝑣𝜌𝑆‬ ‫𝑝𝑆 ‪+‬‬
‫𝜌𝑆‬ ‫𝜌𝑆‬
‫] 𝐸𝑆 [‬
‫𝑢𝜌𝑆‬ ‫𝑣𝜌𝑆‬
‫) 𝑝𝑆 ‪(𝑆𝐸 +‬‬ ‫) 𝑝𝑆 ‪(𝑆𝐸 +‬‬
‫[‬ ‫] 𝜌𝑆‬ ‫[‬ ‫] 𝜌𝑆‬

‫مقادیر موج در مرزها مطابق زیر‪ ،‬برابر با مقدار متغیرهای مرجع میباشند‪.‬‬
‫𝜌 = 𝜌𝑆‬
‫𝑢𝜌 = 𝑢𝜌𝑆‬
‫‪ :‬مرزهای حوزه حل‬ ‫(‪)36‐3‬‬
‫𝑣𝜌 = 𝑣𝜌𝑆‬
‫𝐸 = 𝐸𝑆 {‬
‫این معادالت توسط روش حجم محدود بیان شده در فصل «حل عددی معادالت حاکم» حل خواهند‬
‫شد‪ .‬نتایج مربوط به این حل نیز در فصل نتایج ارائه شده است‪.‬‬
‫برای تعیین مقدار اولیه قسمت موج در فرآیند حل برای هر گام زمانی‪ ،‬این متغیر با هموار سازی‬
‫متغیرهای مرجع با استفاده از مفهوم گرادیان سوبولف محاسبه میشود‪ .‬با توجه به اینکه روش حل مورد‬
‫استفاده برای این قسمت از مرتبه ‪ 2‬میباشد‪ ،‬از اینرو میبایست جهت تعیین آن مشابه معادله (‪،)34‐2‬‬
‫مفهوم گرادیان سوبولف را به مشتق مرتبه ‪ 3‬متغیرهای وابسته اعمال کرد‪ .‬همچنین با توجه اینکه‬
‫معادالت در دستگاه محاسباتی حل میگردند‪ ،‬معادله (‪ )34‐2‬برای این حالت در دستگاه محاسباتی به‬
‫صورت زیر تبدیل میشوند‪.‬‬
‫𝑤𝑆 ‪𝜕 2‬‬ ‫𝑤𝑆 ‪𝜕 𝜕 3‬‬ ‫𝑤‪𝜕2‬‬
‫‪−‬‬ ‫𝜀‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫=‬ ‫(‪)37‐3‬‬
‫‪𝜕𝜉 2‬‬ ‫‪𝜕𝜉 𝜕𝜉 3‬‬ ‫‪𝜕𝜉 2‬‬

‫𝑤𝑆 ‪𝜕 2‬‬ ‫𝑤𝑆 ‪𝜕 𝜕 3‬‬ ‫𝑤‪𝜕2‬‬

‫‪−‬‬ ‫𝜀‬ ‫(‬ ‫)‬ ‫=‬ ‫(‪)38‐3‬‬
‫‪𝜕𝜂 2‬‬ ‫‪𝜕𝜂 𝜕𝜂 3‬‬ ‫‪𝜕𝜂 2‬‬

‫در روابط (‪ )2‐3‬تعریف شده است‪ .‬در فصل «حل عددی معادالت حاکم» به تشریح چگونگی‬ ‫که 𝑤‬

‫حل این معادالت پرداخته خواهد شد‪ .‬پس از تعیین مقدار 𝑤𝑆 به کمک مفهوم گرادیان سوبولف‪ ،‬مقدار‬
‫اولیه 𝑤𝐻 نیز برای هر گام زمانی از رابطه زیر به دست خواهد آمد‪.‬‬
‫𝜌𝐻‬
‫𝑢𝜌𝐻‬
‫= 𝑤𝐻‬ ‫𝑤𝑆 ‪= 𝑤 −‬‬ ‫(‪)39‐3‬‬
‫𝑣𝜌𝐻‬
‫] 𝐸𝐻 [‬
‫که 𝑤 و 𝑤𝑆 به ترتیب در روابط (‪ )2‐3‬و (‪ )35‐3‬تعریف شدهاند‪ .‬معادالت موجسوار نیز با کم کردن‬
‫معادالت موج (‪ )32‐3‬از معادالت مرجع (‪ )1‐3‬پس از انجام محاسبات ریاضی به دست میآیند‪ .‬همانگونه‬

‫‪34‬‬
 ‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫که قبلً نیز ذکر شد‪ ،‬از آنجایی که قسمت موجسوار در بخش کوچکی از حوزه حل وجود دارد‪ ،‬میتوان‬
‫معادالت آن را به صورت محلی حل کرد‪ .‬برای این منظور در کار حاضر از روشهای بدون شبکه استفاده‬
‫شده است‪ .‬در روشهای بدون شبکه‪ ،‬از توزیع نقاط و استفاده از روشهای درونیابی مخصوصی برای حل‬
‫معادالت و گسسته سازی مشتقات موجود استفاده میکنند‪ .‬در این روشها‪ ،‬معادالت در دستگاه فیزیکی‬
‫مورد تحلیل و بررسی قرار میگیرند‪ .‬از اینرو در این قسمت‪ ،‬معادالت موجسوار توسط معادالت مرجع‬
‫در دستگاه فیزیکی مورد استفاده قرار خواهند گرفت‪ .‬با اعمال رابطه (‪ )39‐3‬در معادله (‪ ،)1‐3‬معادله‬
‫پیوستگی برای قسمت موجسوار به صورت زیر محاسبه میشود‪.‬‬

‫) 𝑣𝜌𝑆 ‪𝜕(𝜌 − 𝑆𝜌 ) 𝜕(𝜌𝑢 − 𝑆𝜌𝑢 ) 𝜕(𝜌𝑣 −‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)40‐3‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬
‫بنابراین معادله پیوستگی برای قسمت موجسوار با استفاده از معادله (‪ )27‐3‬تا (‪ )31‐3‬به شکل زیر‬
‫تعیین میشود‪.‬‬
‫𝑣𝜌𝐻𝜕 𝑢𝜌𝐻𝜕 𝜌𝐻𝜕‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)41‐3‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬
‫به طور مشابه‪ ،‬برای ممنتوم در جهت 𝑥‪ ،‬معادله زیر به دست خواهد آمد‪.‬‬

‫‪2‬‬
‫𝑢𝜌𝑆 𝑢𝜌𝑆‬ ‫𝑣𝜌𝑆 𝑢𝜌𝑆‬
‫) 𝜌𝑆 ‪𝜕(𝜌𝑢 − 𝑆𝜌𝑢 ) 𝜕 (𝜌𝑢 + 𝑝 − 𝑆𝜌 − 𝑆𝑝 ) 𝜕 (𝜌𝑣𝑢 −‬‬ ‫(‪)42‐3‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬
‫با استفاده از روابط (‪ )27‐3‬تا (‪ )31‐3‬و انجام محاسبات ریاضی‪ ،‬معادله ممنتوم در جهت 𝑥 برای‬
‫قسمت موجسوار به شکل زیر تبدیل میشود‪.‬‬
‫𝑢𝜌𝑆 ‪𝜌𝑢 +‬‬ ‫𝑢𝜌𝑆 𝜌𝐻‬ ‫𝑢𝜌𝑆 𝑣𝜌𝑆 𝜌𝐻‬
‫( 𝜕 𝑢𝜌𝐻𝜕‬ ‫𝜌‬ ‫) 𝜌 ) 𝑆 ‪𝐻𝜌𝑢 − 𝜌𝑆 𝑆𝜌𝑢 + 𝐻𝑝 ) 𝜕 (𝑣𝐻𝜌𝑢 + (𝐻𝜌𝑣 −‬‬
‫‪+‬‬
‫𝜌‬
‫‪+‬‬
‫𝜌‬
‫(‪)43‐3‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬
‫‪=0‬‬
‫به طور مشابه‪ ،‬معادله ممنتوم در جهت 𝑦 برای قسمت موجسوار به شکل زیر به دست میآید‪.‬‬
‫𝑣𝜌𝑆 𝑢𝜌𝑆 𝜌𝐻‬ ‫𝑣𝜌𝑆 ‪𝜌𝑣 +‬‬ ‫𝑣𝜌𝑆 𝜌𝐻‬
‫𝑣𝜌𝐻𝜕‬ ‫‪𝜕 (𝑢𝐻𝜌𝑣 + (𝐻𝜌𝑢 −‬‬ ‫) 𝜌 ) 𝜌𝑆‬ ‫(𝜕‬ ‫𝜌‬ ‫𝐻‬‫𝑣𝜌‬ ‫‪−‬‬ ‫) 𝑝𝐻 ‪𝜌𝑆𝜌 𝑆𝜌𝑣 +‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫(‪)44‐3‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬
‫‪=0‬‬
‫برای تعیین معادله انرژی قسمت موجسوار‪ ،‬به طور مشابه با اعمال رابطه (‪ )39‐3‬در معادله (‪)1‐3‬‬
‫معادله زیر حاصل میشود‪.‬‬

‫‪35‬‬
 ‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑢𝜌𝑆‬ ‫𝑣𝜌𝑆‬
‫) 𝑝𝑆 ‪𝜕 ((𝐸 + 𝑝)𝑢 − (𝑆𝐸 +‬‬ ‫) 𝑝𝑆 ‪𝜕 ((𝐸 + 𝑝)𝑣 − (𝑆𝐸 +‬‬
‫) 𝐸𝑆 ‪𝜕(𝐸 −‬‬ ‫) 𝜌𝑆‬ ‫) 𝜌𝑆‬ ‫(‪)45‐3‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬
‫با اعمال روابط (‪ )27‐3‬تا (‪ )31‐3‬در این معادله‪ ،‬جمله شامل مشتق در جهت 𝑥 به عنوان مثال به‬
‫صورت زیر تبدیل میشود‪ .‬برای جمله شامل مشتق در جهت 𝑦 نیز به طور مشابه خواهد بود‪.‬‬
‫𝑢𝜌𝑆‬
‫) 𝑆 ) 𝑝𝑆 ‪𝜕 ((𝐸 + 𝑝)𝑢 − (𝑆𝐸 +‬‬
‫𝜌‬
‫𝑥𝜕‬ ‫(‪)46‐3‬‬
‫𝑢𝜌𝐻 ‪𝑆𝜌𝑢 +‬‬ ‫𝑢𝜌𝑆‬
‫) 𝑆 ) 𝑝𝑆 ‪𝜕 ((𝑆𝐸 + 𝐻𝐸 + 𝑆𝑝 + 𝐻𝑝 ) 𝑆 + 𝐻 − (𝑆𝐸 +‬‬
‫𝜌‬ ‫𝜌‬ ‫𝜌‬
‫=‬
‫𝑥𝜕‬
‫جملت داخل مشتق پس از ساده سازی به شکل زیر تعیین میشود‪.‬‬
‫𝑢𝜌𝐻 ‪𝑆𝜌𝑢 +‬‬ ‫𝑢𝜌𝑆‬
‫) 𝑝𝐻 ‪(𝑆𝐸 + 𝐻𝐸 + 𝑆𝑝 +‬‬ ‫) 𝑝𝑆 ‪− (𝑆𝐸 +‬‬
‫𝜌𝐻 ‪𝑆𝜌 +‬‬ ‫𝜌𝑆‬
‫𝑝𝐻 ‪𝑆𝐸 + 𝑆𝑝 + 𝐻𝐸 +‬‬ ‫𝑝𝑆 𝜌𝐻 ‪𝐻𝐸 + 𝐻𝑝 𝐻𝜌 𝑆𝐸 +‬‬
‫(‪)47‐3‬‬
‫[=‬ ‫[ ‪] 𝐻𝜌𝑢 +‬‬ ‫‪−‬‬ ‫𝑢𝜌𝑆 ]‬
‫𝜌𝐻 ‪𝑆𝜌 +‬‬ ‫𝜌𝐻 ‪𝑆𝜌 +‬‬ ‫) 𝜌𝐻 ‪𝑆𝜌 (𝑆𝜌 +‬‬

‫سرانجام معادله انرژی برای قسمت موجسوار به شکل زیر به دست خواهد آمد‪.‬‬
‫𝑝𝑆 ‪𝑆𝐸 +‬‬ ‫𝜌𝐻‬
‫‪𝜕 ((𝐻𝐸 + 𝐻𝑝 )𝑢 +‬‬ ‫)) 𝑢𝜌𝑆 𝜌𝑆 ‪𝜌 (𝐻𝜌𝑢 −‬‬
‫𝐸𝐻𝜕‬
‫‪+‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫(‪)48‐3‬‬
‫𝑝𝑆 ‪𝑆𝐸 +‬‬ ‫𝜌𝐻‬
‫‪𝜕 ((𝐻𝐸 + 𝐻𝑝 )𝑣 +‬‬ ‫‪(𝐻𝜌𝑣 −‬‬ ‫)) 𝑆‬
‫𝜌‬ ‫𝑣𝜌 𝜌𝑆‬
‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑦𝜕‬
‫شکل نهایی معادالت قسمت موجسوار که شامل معادالت (‪ ،)44‐3( ،)43‐3( ،)41‐3‬و (‪)48‐3‬‬
‫میباشد را میتوان به صورت فشرده‪ ،‬مشابه معادالت (‪ )1‐3‬و (‪ )32‐3‬مطابق زیر نوشت‪.‬‬
‫𝐻𝑔𝜕 𝐻𝑓𝜕 𝑤𝐻𝜕‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)49‐3‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬
‫که ‪ Hw‬از رابطه (‪ ،)20‐3‬و 𝐻𝑓 و 𝐻𝑔 به شکل زیر تعریف میشوند‪.‬‬
‫𝑢𝜌𝐻‬
‫𝑢𝜌𝑆 ‪𝜌𝑢 +‬‬ ‫𝑢𝜌𝑆 𝜌𝐻‬
‫‪𝐻𝜌𝑢 −‬‬ ‫𝑝𝐻 ‪𝑆 +‬‬
‫𝜌‬ ‫𝑢𝜌 𝜌𝑆𝜌‬
‫= 𝐻𝑓‬ ‫𝑣𝜌𝑆 𝑢𝜌𝑆 𝜌𝐻‬ ‫(‪)50‐3‬‬
‫‪𝑢𝐻𝜌𝑣 + (𝐻𝜌𝑢 −‬‬ ‫)‬
‫𝜌𝑆‬ ‫𝜌‬
‫𝑝𝑆 ‪𝑆𝐸 +‬‬ ‫𝜌𝐻‬
‫‪(𝐻𝐸 + 𝐻𝑝 )𝑢 +‬‬ ‫‪(𝐻𝜌𝑢 −‬‬ ‫) 𝑆‬
‫[‬ ‫𝜌‬ ‫] 𝑢𝜌 𝜌𝑆‬

‫‪36‬‬
 ‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑣𝜌𝐻‬
‫𝑢𝜌𝑆 𝑣𝜌𝑆 𝜌𝐻‬
‫‪𝑣𝐻𝜌𝑢 + (𝐻𝜌𝑣 −‬‬ ‫)‬
‫𝜌𝑆‬ ‫𝜌‬
‫= 𝐻𝑔‬ ‫𝑣𝜌𝑆 ‪𝜌𝑣 +‬‬ ‫𝑣𝜌𝑆 𝜌𝐻‬ ‫(‪)51‐3‬‬
‫‪𝐻𝜌𝑣 −‬‬ ‫𝑝𝐻 ‪𝑆 +‬‬
‫𝜌‬ ‫𝑣𝜌 𝜌𝑆𝜌‬
‫𝑝𝑆 ‪𝑆𝐸 +‬‬ ‫𝜌𝐻‬
‫‪(𝐻𝐸 + 𝐻𝑝 )𝑣 +‬‬ ‫‪(𝐻𝜌𝑣 −‬‬ ‫) 𝑆‬
‫[‬ ‫𝜌‬ ‫] 𝑣𝜌 𝜌𝑆‬

‫مقادیر موجسوار در مرزهای حضور این قسمت‪ ،‬مطابق روابط زیر برابر صفر میباشند‪.‬‬
‫‪𝐻𝜌 = 0‬‬
‫‪ :‬مرزهای حضور‬ ‫‪𝐻𝜌𝑢 = 0‬‬
‫(‪)52‐3‬‬
‫موجسوار‬ ‫‪𝐻𝜌𝑣 = 0‬‬
‫‪{𝐻𝐸 = 0‬‬
‫این معادالت نیازمند بستری برای حل هستند‪ .‬همانطور که قبلً نیز بیان شد‪ ،‬قسمت موجسوار‬
‫فقط شامل عوامل خطا ساز همچون ناپیوستگیها میباشد‪ .‬از آنجایی که ناپیوستگیهایی چون امواج‬
‫ضربهای در محدودهای خاص از حوزه حل وجود دارند‪ ،‬این قسمت نیز ماهیتی محلی خواهد داشت‪ .‬از‬
‫اینرو جهت افزایش سرعت حل‪ ،‬معادالت مربوطه را میتوان به طور محلی حل کرد‪ .‬در بخش بعدی به‬
‫تشریح این مطلب پرداخته خواهد شد‪.‬‬

‫روشهای بدون شبکه‬

‫بر خلف روشهای مبتنی بر شبکه که فضای فیزیکی را برای حل معادالت به سلولهای کوچکتر‬
‫چند ضلعی تقسیم میکنند‪ ،‬روشهای بدون شبکه (مبتنی بر ابر نقاط) از نقاط گسسته‪ ،‬پراکنده و ابر‬
‫مانند برای حل معادالت استفاده میکنند‪ .‬در دیدگاه اویلری‪ ،‬این نقاط بدون حرکت بوده و معادالت بقا‬
‫در این نقاط حل می شود‪ .‬این در حالی است که با استفاده از دیدگاه الگرانژی‪ ،‬نقاط دارای جرم بوده و‬
‫توسط جریان حرکت میکنند‪ .‬در این حالت معادله پیوستگی به طور خودکار ارضاء میشود‪.‬‬
‫درونیابیها در این گونه دیدگاهها (اویلری و الگرانژی) با استفاده از توابع وزنی شعاعی بر مبنای‬
‫فاصله نقاط‪ 1‬و توابع کِرنِل‪ 2‬انجام میشود‪ .‬توابع وزنی میزان تأثیرپذیری و توابع کرنل نحوه تأثیرپذیری‬
‫نقطه درونیابی شونده را نسبت به سایر نقاط تعیین میکنند‪ .‬از میان توابع کرنل میتوان به دلتای‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Weighted Radial Basis Functions‬‬ ‫‪Kernel Function‬‬
‫‪37‬‬
 ‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫دیراك‪ ،1‬شپرد‪ ،2‬حداقل مربعات در حرکت‪ ،3‬درونیابی همسایه طبیعی‪ ،4‬گوسی‪ ،5‬هاردی‪ ،6‬اسپلین‬
‫صفحه نازك‪ 7‬و اسپلین الپلسی‪ 8‬اشاره کرد [‪.]55‬‬

‫𝑦‬
‫𝑅‬ ‫محدوده تاثیر‬
‫𝒓‬ ‫پذیری‬
‫𝑘𝑓‬
‫𝒙‬
‫𝝃‬
‫𝑥‬
‫شکل ‪ :2‐3‬درونیابی روشهای بدون شبکه‬

‫شکل ‪ 2‐3‬نحوه درونیابی روشهای بدون شبکه را نشان میدهد‪ .‬شکل عمومی توابع درونیابی در‬
‫این روشها برای محیط پیوسته به صورت زیر میباشد‪.‬‬
‫∞‬
‫𝝃𝑑)‖𝝃 ‪𝑓(𝒙) = ∫ 𝜔(𝝃)𝜙(‖𝒙 −‬‬ ‫(‪)53‐3‬‬
‫∞‪−‬‬

‫در معادله (‪ 𝒙 ،)53‐3‬بردار نشان دهنده مکان نقطه درونیابی شونده‪ 𝝃 ،‬بردار نشان دهنده نقاط‬
‫دامنه‪ 𝜔 ،‬تابع وزنی و 𝜙 تابع کرنل میباشد‪ .‬در حالت گسسته‪ ،‬این معادله را میتوان به شکل زیر بازنویسی‬
‫کرد‪.‬‬

‫)‖ 𝑘𝜉 ‪𝑓(𝑥) = ∑ 𝜔𝑘 𝜙(‖𝑥 −‬‬ ‫(‪)54‐3‬‬

‫𝑘‬

‫چند نمونه از توابع کرنل شناخته شده به صورت زیر میباشند‪.‬‬

‫‪+∞ 𝑟 = 0‬‬ ‫دلتای دیراك‪:9‬‬ ‫(‪)55‐3‬‬
‫{ = )𝑟(𝛿 = )𝑟(𝜙‬ ‫) 𝑘𝑓 = 𝑘𝜔(‬
‫‪0 𝑟≠0‬‬

‫) ‪𝜙(𝑟) = 𝑒𝑥𝑝(− 𝑟 2 ⁄𝑐 2‬‬ ‫گوسی‪:10‬‬ ‫(‪)56‐3‬‬

‫‪𝜙(𝑟) = √𝑟 2 + 𝑐 2‬‬ ‫هاردی چند وجهی‪:11‬‬ ‫(‪)57‐3‬‬

‫‪𝜙(𝑟) = 1⁄√𝑟 2 + 𝑐 2‬‬ ‫چند وجهی معکوس‪:12‬‬ ‫(‪)58‐3‬‬

‫𝑟 𝑔𝑜𝑙 ‪𝜙(𝑟) = 𝑟 2‬‬ ‫نوار صفحهای نازك‪:13‬‬ ‫(‪)59‐3‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪Dirac Delta Function‬‬ ‫‪Laplacian (or Polyharmonic) Splines‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪Shepard‬‬ ‫‪Dirac Delta‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪10‬‬
‫)‪Moving Least-Squares (MLS‬‬ ‫‪Gaussian‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪11‬‬
‫)‪Natural Neighbor Interpolation (NNI‬‬ ‫‪Hardy Multiquadric‬‬
‫‪5‬‬ ‫‪12‬‬
‫‪Gaussian‬‬ ‫‪Inverse Multiquadric‬‬
‫‪6‬‬ ‫‪13‬‬
‫‪Hardy Multiquadric‬‬ ‫‪Thin Plate Spline‬‬
‫‪7‬‬
‫‪Thin Plate Spline‬‬
‫‪38‬‬
 ‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫در این روابط ‪ c‬و ‪ r‬به ترتیب عددی ثابت و فاصله بین نقاط میباشد‪ .‬نحوه تاثیر پذیری نقطه‬
‫درونیابی شونده از نقاط همسایه آن توسط 𝑐 در معادالت (‪ )56‐3‬تا (‪ )58‐3‬کنترل میشود‪ .‬همچنین‬
‫با تعیین شعاع تاثیر پذیری 𝑅‪( ،‬شکل ‪ )2‐3‬میتوان تعداد نقاط مؤثر جهت درونیابی را بدست آورده تا‬
‫از محاسبات اضافی برای سایر نقاط پرهیز شود‪.‬‬
‫میتوان تابع کرنل را به نحوی تعیین کرد که هر دو روش حل معادالت (بر مبنای شبکه و ابر نقاط)‪،‬‬
‫به ازای توزیع گره و درونیابی با تعداد نقاط مشابه‪ ،‬به یک معادله یکسان برسند‪ .‬از اینرو میتوان‬
‫روشهای مبتنی بر شبکه را زیر مجموعه روشهای بدون شبکه دانست‪.‬‬
‫𝑘𝜔 در معادله (‪ )54‐3‬با حل دستگاه معادالت زیر بدست خواهد آمد‪.‬‬
‫𝑁‬ ‫‪𝜙1,1‬‬ ‫‪𝜙1,2‬‬ ‫‪⋯ 𝜔1‬‬ ‫‪𝑓1‬‬
‫‪𝑓(𝒙𝑖 ) = 𝑓𝑖 = ∑ 𝜔𝑘 𝜙(‖𝒙𝑖 − 𝒙𝑘 ‖) → [𝜙2,1‬‬ ‫⋯‬ ‫] ‪] [𝜔2 ] = [𝑓2‬‬ ‫(‪)60‐3‬‬
‫𝑘‬ ‫⋮‬ ‫⋮‬ ‫⋮‬

‫با محاسبه شدن 𝑘𝜔‪ ،‬مشتق مرتبه 𝑚 تابع )𝑥(𝑓 در معادله (‪ )54‐3‬را میتوان با توجه به ثابت‬
‫بودن 𝑘𝜔 از معادله زیر محاسبه کرد‪.‬‬
‫𝑓 𝑚𝜕‬ ‫𝜙 𝑚𝜕‬
‫𝑚𝑙𝑥𝜕‬
‫=‬ ‫∑‬ ‫𝜔‬ ‫𝑘‬
‫𝑚𝑙𝑥𝜕‬
‫‪,‬‬ ‫‪𝑙 = 1,2‬‬ ‫(‪)61‐3‬‬
‫𝑘‬

‫مشاهده میشود که مقادیر 𝑘𝜔 برای درونیابی هم تابع و هم مشتقات آن فقط یک بار محاسبه‬
‫شده و چنانچه مقدار تابع تغییر کند‪ ،‬مجدد بایستی محاسبه گردد‪ .‬همچنین اگر موقعیت نقاط نسبت به‬
‫هم ثابت باشند‪ ،‬مقدار 𝜙 و مشتقات آن در طول فرآیند حل فقط یک بار محاسبه خواهند شد‪.‬‬
‫با توجه به درونیابی شعاعی انجام شده در روشهای بدون شبکه مطرح شده‪ ،‬عملکرد این روشها‬
‫مشابه تفاضل مرکزی خواهد بود (این امر در بخش نتایج‪ ،‬در شکل ‪ 10‐5‬نیز مشاهده خواهد شد)‪ .‬از‬
‫آنجا که خطا در روش تفاضل مرکزی‪ ،‬مرتبه ‪ 2‬و از نوع خطای نوسانی‪ 1‬میباشد‪ ،‬در نزدیکی ناپیوستگیها‬
‫نوساناتی در حل وارد میشود‪ .‬بنابراین با توجه به وجود ناپیوستگی در قسمت موجسوار‪ ،‬درونیابی باید‬
‫به نحوی انجام پذیرد تا این نوسانات در حل وارد نشود‪ .‬از اینرو مشابه آنچه که در روش باالدست انجام‬
‫میپذیرد‪ ،‬توابع وزنی به گونهای تعیین خواهند شد که در محل ناپیوستگیها وزن نقاط با توجه به جهت‬
‫سرعت مشخصه در آن محل تعیین گردند‪ .‬در این حالت (مطابق شکل ‪ ،)3‐3‬نقاطی که در طرف دیگر‬
‫ناپیوستگیها قرار دارند‪ ،‬تاثیری بر مقدار نقطه درونیابی شونده نداشته و از همسایگی این نقطه حذف‬
‫خواهند شد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Dispersion Error‬‬
‫‪39‬‬
 ‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑦‬

‫ناپیوستگی‬

‫𝑥‬
‫شکل ‪ :3‐3‬ناپیوستگی و نحوه اعمال روش باالدست در روشهای بدون شبکه‬

‫با استفاده از درونیابی روشهای بدون شبکه‪ ،‬برای نمونه معادله (‪ )41‐3‬مربوط به قسمت موجسوار‬
‫را میتوان برای نقطه )𝑦 ‪ (𝑥,‬به شکل زیر بازنویسی کرد‪.‬‬
‫𝜌𝐻𝜕‬ ‫𝑘𝜙𝜕‬ ‫𝑘𝜙𝜕‬
‫𝑡𝜕‬
‫𝑢𝜌𝜔 ∑ ‪+‬‬
‫𝑥𝜕 𝑘‬
‫𝑣𝜌𝜔 ∑ ‪+‬‬
‫𝑦𝜕 𝑘‬
‫‪=0‬‬ ‫(‪)62‐3‬‬
‫𝑘‬ ‫𝑘‬

‫حل معادالت موجسوار در فصل «حل عددی معادالت حاکم» به کمک این روش به صورت مفصل‬
‫توضیح داده خواهد شد‪ .‬در نهایت پس از حل معادالت مربوط به موج و موجسوار‪ ،‬مقدار تابع مرجع از‬
‫مجموع حل دو قسمت توسط معادله (‪ )27‐3‬تا (‪ )31‐3‬به دست میآید‪.‬‬

‫نوآوری کار حاضر‬

‫اساساً ارائه روش موجسواری خود کاری نوآورانه و بدیع است‪ .‬سادگی مفهوم این روش در کنار‬
‫افزایش سرعت در همگرایی حلهای عددی (توسط افزایش پایداری) و کنترل خطا‪ ،‬از مزایای این روش‬
‫نسبت به روشهای موجود میباشد‪ .‬این موضوع در فصل نتایج قابل مشاهده است‪ .‬همانطور که پیش از‬
‫این نیز مطرح شد و در شکل ‪ 4‐3‬و شکل ‪ 5‐3‬مشاهده میشود‪ ،‬بخش اعظم حوزه حل توسط قسمت‬
‫موج‪ ،‬بر بستر شبکه حل میشود‪ .‬به دلیل پایداری باالی این قسمت‪ ،‬میتوان از گام زمانی بزرگتری‬
‫برای حل استفاده کرد‪ .‬همچنین با توجه به وجود ناپیوستگی در قسمت موجسوار‪ ،‬میتوان برای حل‬
‫معادالت مربوط به آن از روشی با گام زمانی کوچکتر نسبت به قسمت موج استفاده کرد‪ .‬از اینرو برای‬
‫رسیدن حل موجسوار به حلِ قسمت موج‪ ،‬بایستی گامهای زمانی بیشتری برداشته شود‪ .‬اما همانطور‬
‫که در شکل ‪ 4‐3‬و شکل ‪ 5‐3‬مشاهده میشود‪ ،‬با توجه به این که حل قسمت موجسوار محدود به نواحی‬
‫ناپیوستگی (بخش کوچکی از حوزه حل) است‪ ،‬در نتیجه تعداد نقاط بسیار کمتری استفاده میگردد‪.‬‬
‫تعداد نقطه کم نیز به منزله کوچک بودن زمان پردازش مربوطه خواهد بود‪.‬‬

‫‪40‬‬
 ‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫ب‬ ‫الف‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪0.4‬‬ ‫‪0.4‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪Y‬‬
‫‪0.2‬‬ ‫‪0.2‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪-0.2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪-0.2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.2‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪( :4‐3‬الف) موج ضربهای مدل شده توسط موجسوار‪( ،‬ب) شبکه و ابر نقاط مورد استفاده برای ایرفویل‬
‫‪NACA0012‬‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫ب‬ ‫الف‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪0.6‬‬

‫‪0.4‬‬ ‫‪0.4‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪Y‬‬

‫‪0.2‬‬ ‫‪0.2‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪-0.2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪-0.2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.2‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪( :5‐3‬الف) موج ضربهای مدل شده توسط موجسوار‪( ،‬ب) شبکه و ابر نقاط مورد استفاده برای ایرفویل‬
‫‪NACA5512‬‬

‫اگرچه معادله حاکم توسط این روش به دو معادله تبدیل و زمان پردازش در شرایط یکسان دو برابر‬
‫میشود‪ ،‬اما استفاده از گام زمانی بزرگتر در این روش‪ ،‬سرعت همگرایی را نسبت به حالت اولیه بسیار‬
‫باال خواهد برد‪ .‬همچنین با افزایش تعداد نقاط مورد استفاده برای قسمت موجسوار میتوان همانند‬
‫شبکههای تطبیقی‪ ،‬دقت حل را‪ ،‬افزایش داد‪ .‬در شبکههای تطبیقی‪ ،‬سلولها در محل گرادیانهای شدید‬
‫برای دستیابی به حلِ با وضوح باال‪ ،‬ریز میشوند‪ .‬این ریز شدن میتواند با فشرده شدن سلولهای اطراف‬
‫و یا افزودن سلولهای جدید انجام شود‪ .‬در حالت اول‪ ،‬به علت جابجا شدن سلولهای شبکه مقدار‬
‫کمیتهای جریان تغییر مییابد و در حالت دوم معادالت به صورت بیسازمان قابل حل خواهند بود‪ .‬به‬
‫علت تغییر در شبکه‪ ،‬مقادیر تمام متغیرها را در محل مربوطه بایستی برای سلولهای جدید درونیابی‬
‫کرد‪ .‬همانند آن در روشهای "بدون شبکه تطبیقی" [‪ ]55‬نیز با افزوده شدن نقاط جدید‪ ،‬مقادیر متغیرها‬
‫بایستی درونیابی شوند‪ .‬در روش پیشنهادی کار حاضر این ریز کردن‪ ،‬بیشتر مناسب قسمت موجسوار‬
‫میباشد‪ .‬چراکه گرادیانهای شدید در قسمت موجسوار وجود دارد‪ .‬با توجه به استقلل قسمت موج از‬
‫موجسوار ‪ ،‬تغییر ابر نقاط مربوط به حلگر قسمت موجسوار ‪ ،‬تغییری در مقدار متغیرهای قسمت موج به‬
‫وجود نیاورده و این قسمت دست نخورده باقی میماند‪ .‬از اینرو فقط با ریز کردن و افزایش تعداد نقاط‬
‫مربوط به قسمت موجسوار میتوان با سرعت بیشتری به حل با وضوح باال دست یافت‪.‬‬

‫‪41‬‬
 ‫تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫استفاده از دلتای دیراك به دلیل اینکه نیاز به محاسبه ضرایب وزنی (𝜔) در معادله (‪ )53‐3‬ندارد‪،‬‬
‫سرعت پردازش بیشتری نسبت به سایر توابع کِرنِل خواهد داشت‪ .‬همانطور که پیش از این نیز مطرح‬
‫شد‪ ،‬نقاط در روش اِسپیاِچ که از این تابع کِرنِل استفاده میکند‪ ،‬دارای جرم بوده و با اعمال نیرو جابجا‬
‫میشوند‪ .‬با توجه به استفاده از نقاط کم برای حل قسمت موجسوار‪ ،‬در صورتی که قسمت موج حرکت‬
‫کند‪ ،‬قطعاً موجسوار نیز جابجا خواهد شد‪ .‬از اینرو حرکت نقاط نیز امری الزم به نظر میآید و استفاده‬
‫از این روش مناسب خواهد بود‪ .‬چنانچه قسمت موج حرکت نداشته باشد‪ ،‬نقاط مربوط به قسمت موجسوار‬
‫نیز ثابت بوده و میتوان از روشهای دیگرِ بدون شبکه نیز استفاده کرد‪.‬‬
‫در فصل بعد به تشریح چگونگی حل عددی معادالت حاکم کار حاضر‪ ،‬از جمله معادالت برگر‪ ،‬اویلر‬
‫یک بعدی و دو بعدی‪ ،‬معادالت مربوط به قسمتهای موج و موجسوار‪ ،‬معادالت مربوط به هموار سازی‬
‫توسط گرادیان سوبولف‪ ،‬و حل دستگاه معادالت سه و پنج قطری پرداخته خواهد شد‪.‬‬

‫‪42‬‬
 ‫فصل ‪:4‬‬

‫حل عددی معادالت حاکم‬

 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫فصل ‪ -4‬حل عددي معادالت حاکم‬

‫مقدمه‬

‫در این فصل به بررسی روشهای حل عددی مورد استفاده در تحقیق حاضر پرداخته میشود‪ .‬برای‬
‫این منظور به ترتیب حل عددی معادلههای برگر‪ ،‬اویلر یک بعدی‪ ،‬و اویلر دو بعدی با استفاده از روش‬
‫موجسواری پرداخته میشود‪ .‬حل عددی معادالت اویلر دو بعدی نیازمند تولید شبکه‪ ،‬توزیع ابر نقاط‪،‬‬
‫چگونگی هموار سازی در حالت دو بعدی‪ ،‬درونیابی مقادیر از حالت شبکه به حالت ابر نقاط‪ ،‬و حل‬
‫معادالت موج و موجسوار میباشد که در انتها به این مطلب پرداخته خواهد شد‪.‬‬

‫معادله برگر‬

‫برای اعمال روش موجسواری در معادله برگر‪ ،‬در ادامه روش حل عددی به کار رفته برای حل معادله‬
‫موج و سپس معادله موجسوار مورد بررسی قرار میگیرند‪.‬‬

‫‪ -1-2-4‬حل معادله قسمت موج‬

‫برای حل معادله قسمت موج‪ ،‬معادله (‪ )21‐2‬به کمک روشهای تفاضل مرکزی برای مکان و تفاضل‬
‫پسرو برای زمان‪ ،‬در گام زمانی ‪ 𝑛 + 1‬به صورت زیر گسسته میشود‪.‬‬

‫𝑛𝑖𝑠 ‪𝑠𝑖𝑛+1 −‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬

‫‪𝑠𝑖+1‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬
‫‪− 𝑠𝑖−1‬‬ ‫( ‪) 1 ‐4‬‬
‫𝑛𝑖𝑠 ‪+‬‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑡∆‬ ‫𝑥∆‪2‬‬
‫معادله (‪ )1‐4‬پس از مرتب سازی جملت آن‪ ،‬به دستگاه سه قطری زیر تبدیل میشود که پس از‬
‫حل آن‪ ،‬مقدار 𝑠 در زمان ‪ 𝑛 + 1‬محاسبه میشود‪.‬‬
‫‪44‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪𝑛+1‬‬
‫‪𝐴𝑖 𝑠𝑖+1‬‬ ‫‪+ 𝑠𝑖𝑛+1 − 𝐴𝑖 𝑠𝑖−1‬‬
‫‪𝑛+1‬‬
‫𝑛𝑖𝑠 =‬ ‫( ‪) 2 ‐4‬‬
‫که 𝑛𝑖𝑠 در این معادله از هموار سازی مقدار به دست میآید که در بخش بعدی به آن پرداخته‬
‫میشود‪ 𝐴𝑖 .‬نیز در معادله از رابطه زیر به تعیین خواهد شد‪.‬‬
‫𝑛 𝑡∆‬
‫= 𝑖𝐴‬ ‫𝑠‬ ‫( ‪) 3 ‐4‬‬
‫𝑖 𝑥∆‪2‬‬

‫‪ -1-1-2-4‬هموار سازی قسمت موج‬

‫مقدار 𝑠 در زمان 𝑛 از هموار سازی 𝑢 در این زمان به دست میآید‪ .‬برای این کار معادله (‪ )34‐2‬به‬
‫کمک روشهای تفاضل مرکزی به صورت زیر گسسته میشود‪.‬‬
‫𝑛‬
‫‪𝑠𝑖+1‬‬ ‫‪− 2𝑠𝑖𝑛 + 𝑠𝑖−1‬‬
‫𝑛‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑠𝑖+2‬‬ ‫𝑛‬
‫‪− 4𝑠𝑖+1‬‬ ‫‪+ 6𝑠𝑖𝑛 − 4𝑠𝑖−1‬‬
‫𝑛‬ ‫𝑛‬
‫‪+ 𝑠𝑖−2‬‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑢𝑖+1‬‬ ‫‪− 2𝑢𝑖𝑛 + 𝑢𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫‪−‬‬ ‫𝜖‬ ‫=‬ ‫( ‪) 4 ‐4‬‬
‫‪∆𝑥 2‬‬ ‫‪∆𝑥 4‬‬ ‫‪∆𝑥 2‬‬
‫معادله (‪ )4‐4‬پس از مرتب سازی جملت آن‪ ،‬به دستگاه پنج قطری زیر تبدیل شده که پس از حل‬
‫آن‪ ،‬مقدار 𝑠 در زمان 𝑛 محاسبه میشود‪.‬‬
‫𝑛‬
‫‪𝜖𝑠𝑖+2‬‬ ‫𝑛‬
‫‪+ 𝐵𝑖 𝑠𝑖+1‬‬ ‫‪+ 𝐶𝑖 𝑠𝑖𝑛 + 𝐵𝑖 𝑠𝑖−1‬‬
‫𝑛‬ ‫𝑛‬
‫‪+ 𝜖𝑠𝑖−2‬‬ ‫𝑖𝐷 =‬ ‫( ‪) 5 ‐4‬‬
‫که 𝑖𝐵‪ 𝐶𝑖 ،‬و 𝑖𝐷 در این معادله از رابطه زیر به دست میآیند‪.‬‬

‫)𝜖‪𝐵𝑖 = −(∆𝑥 2 + 4‬‬ ‫( ‪) 6 ‐4‬‬

‫)𝜖‪𝐶𝑖 = 2(∆𝑥 2 + 3‬‬ ‫( ‪) 7 ‐4‬‬
‫𝑛‬
‫‪𝐷𝑖 = −∆𝑥 2 (𝑢𝑖+1‬‬ ‫‪− 2𝑢𝑖𝑛 + 𝑢𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫)‬ ‫( ‪) 8 ‐4‬‬
‫حل معادله (‪ )5‐4‬نیازمند حلگر دستگاه معادالت پنج قطری میباشد که در بخش بعد به آن‬
‫پرداخته میشود‪.‬‬

‫‪ -2-1-2-4‬دستگاه معادالت پنج قطری‬

‫برای حل یک دستگاه پنج قطری به صورت زیر عمل میشود‪.‬‬

‫‪𝑐1‬‬ ‫‪𝑑1‬‬ ‫‪𝑒1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪𝑥1‬‬ ‫‪𝑓1‬‬
‫‪𝑏2‬‬ ‫‪𝑐2‬‬ ‫‪𝑑2‬‬ ‫‪𝑒2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪𝑥2‬‬ ‫‪𝑓2‬‬
‫‪𝑎3‬‬ ‫‪𝑏3‬‬ ‫‪𝑐3‬‬ ‫‪𝑑3‬‬ ‫‪𝑒3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫] [=] ⋮ [ ⋮‬ ‫( ‪) 9 ‐4‬‬
‫⋮‬
‫‪0‬‬ ‫‪𝑎4‬‬ ‫‪𝑏4‬‬ ‫‪𝑐4‬‬ ‫‪𝑑4‬‬ ‫‪𝑒4‬‬ ‫𝑛𝑥‬ ‫𝑛𝑓‬
‫‪[0‬‬ ‫…‬ ‫]‬
‫معادله (‪ )9‐4‬را میتوان به شکل فشرده زیر نیز بیان کرد‪.‬‬
‫𝐹 = 𝑋𝐴‬ ‫(‪)10‐4‬‬
‫که 𝐴‪ ،𝑋 ،‬و 𝐹 در این معادله به ترتیب ماتریس ضرایب‪ ،‬ماتریس مجهوالت‪ ،‬و ماتریس جوابها‬
‫میباشند‪ .‬برای حل این دستگاه معادالت‪ ،‬در ابتدا ماتریس ضرایب به صورت پیشرو به یک ماتریس باال‬

‫‪45‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫مثلثی تبدیل میشود‪ .‬برای این کار‪ ،‬جهت صفر کردن قطر 𝑖𝑎 به ضرایب سطر 𝑖م به شکل زیر اصلح‬
‫میشود‪.‬‬
‫𝑖𝑎‬
‫=𝜔‬
‫‪𝑐𝑖−2‬‬
‫𝑏‬
‫𝑖 → 𝑛 … ‪𝑓𝑜𝑟 𝑖 = 3‬‬ ‫=‬ ‫𝑏‬‫𝑖‬ ‫‪−‬‬ ‫‪𝜔𝑑𝑖−2‬‬ ‫(‪)11‐4‬‬
‫‪𝑐𝑖 = 𝑐𝑖 − 𝜔𝑒𝑖−2‬‬
‫‪{ 𝑓𝑖 = 𝑓𝑖 − 𝜔𝑓𝑖−2‬‬
‫پس از صفر شدن قطر 𝑖𝑎‪ ،‬قطر 𝑖𝑏 نیز به شکل زیر صفر شده و در نهایت ماتریس پنج قطری تبدیل‬
‫به یک ماتریس باال مثلثی میشود‪.‬‬
‫𝑖𝑏‬
‫=𝜔‬
‫‪𝑐𝑖−1‬‬
‫‪𝑓𝑜𝑟 𝑖 = 2 … 𝑛 → 𝑐𝑖 = 𝑐𝑖 − 𝜔𝑑𝑖−1‬‬ ‫(‪)12‐4‬‬
‫‪𝑑𝑖 = 𝑑𝑖 − 𝜔𝑒𝑖−1‬‬
‫‪{ 𝑓𝑖 = 𝑓𝑖 − 𝜔𝑓𝑖−1‬‬
‫حال‪ ،‬مجهول 𝑛𝑥 به صورت زیر محاسبه میگردد‪.‬‬
‫𝑛𝑓‬
‫= 𝑛𝑥‬ ‫(‪)13‐4‬‬
‫𝑛𝑐‬
‫همچنین مجهول ‪ 𝑥𝑛−1‬نیز به صورت زیر تعیین میگردد‪.‬‬
‫𝑛𝑥 ‪𝑓𝑛−1 − 𝑒𝑛−1‬‬
‫= ‪𝑥𝑛−1‬‬ ‫(‪)14‐4‬‬
‫‪𝑐𝑛−1‬‬
‫پس از تعیین دو مجهول 𝑛𝑥 و ‪ ،𝑥𝑛−1‬سایر مجهوالت نیز به صورت پسرو به شکل زیر محاسبه‬
‫خواهند شد‪.‬‬
‫‪𝑓𝑖 − 𝑑𝑖 𝑥𝑖+1 − 𝑒𝑖 𝑥𝑖+2‬‬
‫= 𝑖𝑥 → ‪𝑓𝑜𝑟 𝑖 = 1 … 𝑛 − 2‬‬ ‫(‪)15‐4‬‬
‫𝑖𝑐‬
‫مقدار 𝑛 𝑠 توسط معادله (‪ )5‐4‬به کمک حلگر دستگاه معادالت پنج قطری حل شده و پس از آن‬
‫با حل معادله قسمت موج (‪ ،)2‐4‬مقدار 𝑠 در گام زمانی ‪ 𝑛 + 1‬محاسبه خواهد شد‪ .‬در بخش بعدی به‬
‫حل قسمت موج سوار پرداخته میشود‪.‬‬

‫‪ -2-2-4‬حل معادله قسمت موجسوار‬

‫قسمت موجسوار در کار حاضر برای معادله برگر با اعمال روش تفاضل مرکزی برای مکان و تفاضل‬
‫پسرو برای زمان در معادله (‪ )36‐2‬حل شده است‪ .‬گسسته سازی معادله مربوطه به صورت زیر میباشد‪.‬‬

‫𝑛𝑖‪ℎ𝑖𝑛+1 − ℎ‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬

‫‪ℎ𝑖+1‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬
‫‪− ℎ𝑖−1‬‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑠𝑖+1‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬
‫‪ℎ𝑖+1‬‬ ‫𝑛‬
‫‪− 𝑠𝑖−1‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬
‫‪ℎ𝑖−1‬‬ ‫(‪)16‐4‬‬
‫𝑛𝑖‪+ ℎ‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑡∆‬ ‫𝑥∆‪2‬‬ ‫𝑥∆‪2‬‬

‫‪46‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫معادله (‪ )16‐4‬پس از ساده سازی و مرتب سازی جملت‪ ،‬به دستگاه سه قطری زیر تبدیل میشود‬
‫که پس از حل آن که در بخش بعد توضیح داده شده است‪ ،‬مقدار ‪ ℎ‬در زمان ‪ 𝑛 + 1‬محاسبه میشود‪.‬‬
‫‪𝑛+1‬‬
‫‪𝐸𝑖 ℎ𝑖+1‬‬ ‫‪+ ℎ𝑖𝑛+1 + 𝐹𝑖 ℎ𝑖−1‬‬
‫‪𝑛+1‬‬
‫𝑛𝑖‪= ℎ‬‬ ‫(‪)17‐4‬‬
‫که 𝑛𝑖‪ 𝐸𝑖 ،ℎ‬و 𝑖𝐹 برابرند با‪،‬‬
‫𝑛𝑖𝑠 ‪ℎ𝑖𝑛 = 𝑢𝑖𝑛 −‬‬ ‫(‪)18‐4‬‬
‫𝑡∆‬
‫= 𝑖𝐸‬ ‫‪(ℎ𝑛 + 𝑠𝑖+1‬‬
‫𝑛‬
‫)‬ ‫(‪)19‐4‬‬
‫𝑖 𝑥∆‪2‬‬
‫𝑡∆‬
‫‪𝐹𝑖 = −‬‬ ‫‪(ℎ𝑛 + 𝑠𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫)‬ ‫(‪)20‐4‬‬
‫𝑖 𝑥∆‪2‬‬
‫سر انجام پس از محاسبه شدن مقادیر موج و موجسوار در گام زمانی ‪ ،𝑛 + 1‬مقدار متغیر مرجع 𝑢‬

‫در این گام نیز به شکل زیر به دست خواهد آمد‪.‬‬

‫‪𝑢𝑖𝑛+1 = 𝑠𝑖𝑛+1 + ℎ𝑖𝑛+1‬‬ ‫(‪)21‐4‬‬

‫در نتیجه این مقدار به عنوان 𝑛𝑢 برای گام زمانی بعدی مورد استفاده قرار خواهد گرفت و مجدد‬
‫معادالت قسمت موج و موج سوار مشابه آنچه در باال گفته شد‪ ،‬تا زمان همگرایی کامل مسأله حل خواهند‬
‫شد‪.‬‬

‫‪ -1-2-2-4‬دستگاه معادالت سه قطری‬

‫مشابه آنچه در مورد دستگاه معادالت پنج قطری گفته شد‪ ،‬در اینجا نیز با تبدیل ماتریس ضرایب‬
‫به ماتریس باال مثلثی و سپس با حرکتی پسرو‪ ،‬مقادیر مجهوالت تعیین خواهند شد‪ .‬برای این منظور‪،‬‬
‫دستگاه معادالت سه قطری به صورت زیر در نظر گرفته میشود‪.‬‬
‫‪𝑐1‬‬ ‫‪𝑑1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪𝑥1‬‬ ‫‪𝑓1‬‬
‫‪𝑏2‬‬ ‫‪𝑐2‬‬ ‫‪𝑑2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪𝑥2‬‬ ‫𝑓‬
‫[‬ ‫]‪] [ ⋮ ] = [ 2‬‬ ‫(‪)22‐4‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪𝑏3‬‬ ‫‪𝑐3‬‬ ‫‪𝑑3‬‬ ‫⋮‬ ‫⋮‬
‫‪0‬‬ ‫…‬ ‫𝑛𝑥‬ ‫𝑛𝑓‬

‫برای حل این دستگاه معادالت‪ ،‬در ابتدا ماتریس ضرایب به صورت پیشرو به یک ماتریس باال مثلثی‬
‫تبدیل میشود‪ .‬برای این کار‪ ،‬جهت صفر کردن قطر 𝑖𝑏 به ضرایب سطر 𝑖م به شکل زیر اصلح میشود‪.‬‬
‫𝑖𝑏‬
‫=𝜔‬
‫‪𝑐𝑖−1‬‬ ‫(‪)23‐4‬‬
‫→ 𝑛 … ‪𝑓𝑜𝑟 𝑖 = 2‬‬
‫‪𝑐𝑖 = 𝑐𝑖 − 𝜔𝑑𝑖−1‬‬
‫‪{ 𝑓𝑖 = 𝑓𝑖 − 𝜔𝑓𝑖−1‬‬
‫پس از صفر شدن قطر 𝑖𝑏‪ ،‬ماتریس ضرایب به ماتریسی باال مثلثی تبدیل میشود و مجهول 𝑛𝑥 به‬
‫صورت زیر محاسبه میگردد‪.‬‬

‫‪47‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑛𝑓‬
‫= 𝑛𝑥‬ ‫(‪)24‐4‬‬
‫𝑛𝑐‬
‫پس از تعیین مجهول 𝑛𝑥‪ ،‬سایر مجهوالت نیز به صورت پسرو به شکل زیر محاسبه خواهند شد‪.‬‬
‫‪𝑓𝑖 − 𝑑𝑖 𝑥𝑖+1‬‬
‫= 𝑖𝑥 → ‪𝑓𝑜𝑟 𝑖 = 1 … 𝑛 − 1‬‬ ‫(‪)25‐4‬‬
‫𝑖𝑐‬
‫در بخش بعدی به تشریح چگونگی حل معادالت یک بعدی اویلر پرداخته میشود‪.‬‬

‫معادالت اویلر یک بعدی‬

‫معادالت اویلر یک بعدی (‪ )38‐2‬تا (‪ )40‐2‬برای جریانی با سطح مقطع متغیر (نازل همگرا‪-‬واگرا)‪،‬‬
‫به شکل زیر تبدیل میشوند‪.‬‬

‫𝐴𝜕 𝑢𝜌 𝑢𝜌𝜕 𝜌𝜕‬

‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)26‐4‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥𝜕 𝐴‬

‫𝐴𝜕 ‪𝜕𝜌𝑢 𝜕(𝜌𝑢2 + 𝑝) 𝜌𝑢2‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)27‐4‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥𝜕 𝐴‬
‫𝐴𝜕 𝑢)𝑝 ‪𝜕𝐸 𝜕[(𝐸 + 𝑝)𝑢] (𝐸 +‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)28‐4‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝐴‬ ‫𝑥𝜕‬
‫که فشار 𝑝 در این معادالت از رابطه زیر به دست میآید‪.‬‬

‫‪𝜌𝑢2‬‬
‫‪𝑝 = (𝛾 − 1) [𝐸 −‬‬ ‫]‬ ‫(‪)29‐4‬‬
‫‪2‬‬

‫در معادالت (‪ )26‐4‬تا (‪ 𝐴 ،)28‐4‬مساحت‪ 𝜌 ،‬چگالی‪ 𝑢 ،‬سرعت در راستای 𝑥‪ 𝐸 ،‬انرژی کل‪ ،‬و ‪γ‬‬
‫نسبت گرماهای ویژه (در اینجا ‪ )1/4‬میباشند‪ .‬این معادالت برای حل به روش موجسواری به دو قسمت‬
‫موج و موجسوار شکسته میشوند‪ .‬در ادامه به ارائه روش عددی استفاده شده جهت حل هر کدام پرداخته‬
‫خواهد شد‪.‬‬

‫‪ -1-3-4‬حل معادالت قسمت موج‬

‫معادالت قسمت موج (‪ )53‐2‬تا (‪ )55‐2‬در حالتی که سطح مقطع عبور جریان تغییر کند‪ ،‬با‬
‫استفاده از معادالت (‪ )26‐4‬تا (‪ ،)28‐4‬پس از افزودن جملت تغییر سطح به شکل زیر اصلح میشوند‪.‬‬
‫𝐴𝜕 𝑢𝜌𝑆 𝑢𝜌𝑆𝜕 𝜌𝑆𝜕‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)30‐4‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥𝜕 𝐴‬
‫𝑢𝜌𝑆 𝑢𝜌𝑆‬
‫𝐴𝜕 𝑢𝜌𝑆 𝑢𝜌𝑆 ) 𝑝𝑆 ‪𝜕𝑆𝜌𝑢 𝜕 ( 𝑆𝜌 +‬‬ ‫(‪)31‐4‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥𝜕 𝜌𝑆𝐴‬

‫‪48‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑢𝜌𝑆‬ ‫𝑢𝜌𝑆‬
‫𝑆 ) 𝑝𝑆 ‪𝜕 [(𝑆𝐸 + 𝑆𝑝 ) 𝑆 ] (𝑆𝐸 +‬‬ ‫(‪)32‐4‬‬
‫𝐸𝑆𝜕‬ ‫𝜌‬ ‫𝐴𝜕 𝜌‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝐴‬ ‫𝑥𝜕‬
‫با استفاده از روش تفاضل مرکزی در راستای مکان و تفاضل پسرو برای زمان‪ ،‬شکل گسسته شده‬
‫این معادالت به صورت زیر به دست میآیند‪.‬‬

‫𝑛 𝜌𝑆 ‪𝑆𝜌 𝑛+1 −‬‬ ‫𝑛 𝑢𝜌𝑆 ‪𝑆𝜌𝑢 𝑛 −‬‬ ‫‪𝑆𝜌𝑢 𝑛 𝐴𝑖+1 − 𝐴𝑖−1‬‬

‫𝑖‬ ‫𝑖‬
‫‪+‬‬ ‫‪𝑖+1‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫‪+‬‬ ‫𝑖‬
‫‪=0‬‬ ‫(‪)33‐4‬‬
‫𝑡∆‬ ‫𝑥∆‪2‬‬ ‫𝑖𝐴‬ ‫𝑥∆‪2‬‬

‫‪𝑆𝜌𝑢 𝑛 𝑆𝜌𝑢 𝑛+1‬‬ ‫‪𝑆𝜌𝑢 𝑛 𝑆𝜌𝑢 𝑛+1‬‬

‫‪𝑖+1‬‬ ‫‪𝑖+1‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪𝑆𝑝 𝑛𝑖+1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫‪− 𝑆𝑝 𝑛𝑖−1‬‬
‫𝑛 𝑢𝜌𝑆 ‪𝑆𝜌𝑢 𝑛+1 −‬‬ ‫𝑛 𝜌𝑆‬ ‫𝑛 𝜌𝑆‬
‫𝑖‬ ‫𝑖‬ ‫‪𝑖+1‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫‪+‬‬ ‫(‪)34‐4‬‬
‫𝑡∆‬ ‫𝑥∆‪2‬‬
‫‪𝑆𝜌𝑢 𝑛 𝑆𝜌𝑢 𝑛+1 𝐴𝑖+1 − 𝐴𝑖−1‬‬
‫𝑖‬ ‫𝑖‬
‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑛 𝜌𝑆 𝑖𝐴‬ ‫𝑥∆‪2‬‬
‫𝑖‬

‫𝑛 𝑢𝜌𝑆‬ ‫𝑛 𝑢𝜌𝑆‬
‫‪(𝑆𝐸 𝑛+1‬‬ ‫‪+‬‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑆𝑝 𝑖+1 ) 𝑛𝑖+1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫‪(𝑆𝐸 𝑛+1‬‬ ‫‪+‬‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑆𝑝 𝑖−1 ) 𝑛𝑖−1‬‬
‫‪𝑆𝐸 𝑛+1‬‬
‫𝑖‬ ‫𝑖𝑛 𝐸𝑆 ‪−‬‬ ‫‪𝑖+1‬‬ ‫𝜌𝑆‬
‫‪𝑖+1‬‬
‫‪𝑖−1‬‬ ‫𝜌𝑆‬
‫‪𝑖−1‬‬
‫‪+‬‬
‫𝑡∆‬ ‫𝑥∆‪2‬‬ ‫(‪)35‐4‬‬
‫‪(𝑆𝐸 𝑛+1‬‬
‫𝑖‬ ‫‪+‬‬ ‫𝑆‬‫𝑝‬
‫𝑛‬
‫)‬ ‫𝑆‬ ‫𝑛‬
‫‪𝜌𝑢 𝐴𝑖+1 − 𝐴𝑖−1‬‬
‫𝑖‬ ‫𝑖‬
‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬
‫𝑛 𝜌𝑆 𝑖𝐴‬ ‫𝑥∆‪2‬‬
‫𝑖‬

‫در نهایت پس از مرتب سازی جملت‪ ،‬معادالت (‪ )33‐4‬تا (‪ )35‐4‬به صورت دستگاه معادالت سه‬
‫قطری زیر تبدیل میشوند‪.‬‬

‫𝑖𝐺 = ‪𝑆𝜌 𝑛+1‬‬

‫𝑖‬
‫(‪)36‐4‬‬

‫𝑖𝐾 = ‪𝐻𝑖 𝑆𝜌𝑢 𝑛+1 + 𝐼𝑖 𝑆𝜌𝑢 𝑛+1 + 𝐽𝑖 𝑆𝜌𝑢 𝑛+1‬‬

‫‪𝑖+1‬‬ ‫𝑖‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫(‪)37‐4‬‬

‫‪𝐻𝑖 𝑆𝐸 𝑛+1‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬

‫𝑖 𝐸𝑆 𝑖𝐼 ‪𝑖+1 +‬‬ ‫‪+ 𝐽𝑖 𝑆𝐸 𝑛+1‬‬
‫𝑖𝐿 = ‪𝑖−1‬‬
‫(‪)38‐4‬‬
‫که در آن 𝑖𝐺‪ 𝐾𝑖 ،𝐽𝑖 ،𝐼𝑖 ،𝐻𝑖 ،‬و 𝑖𝐿 به صورت میباشند‪.‬‬
‫𝑛‬
‫𝑡∆‬ ‫𝑡∆‬ ‫𝑢𝜌𝑆𝑡∆‬
‫= 𝑖𝐺‬ ‫𝑛 𝜌𝑆‬ ‫‪−‬‬ ‫‪𝑆𝜌𝑢 𝑛 +‬‬ ‫‪𝑆𝜌𝑢 𝑛 −‬‬ ‫𝑖‬
‫) ‪(𝐴 − 𝐴𝑖−1‬‬ ‫(‪)39‐4‬‬
‫𝑖‬ ‫𝑥∆‪2‬‬ ‫‪𝑖+1‬‬ ‫𝑥∆‪2‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬ ‫‪2∆𝑥𝐴𝑖 𝑖+1‬‬

‫𝑛 𝑢𝜌𝑆‬
‫= 𝑖𝐻‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑖+1‬‬
‫(‪)40‐4‬‬
‫𝜌𝑆‬
‫‪𝑖+1‬‬

‫𝑛‬
‫𝑖 𝑢𝜌𝑆 𝑥∆‪2‬‬
‫= 𝑖𝐼‬ ‫‪+‬‬ ‫) ‪(𝐴 − 𝐴𝑖−1‬‬ ‫(‪)41‐4‬‬
‫𝑡∆‬ ‫‪𝐴𝑖 𝑆𝜌 𝑛 𝑖+1‬‬
‫𝑖‬

‫𝑛 𝑢𝜌𝑆‬
‫‪𝐽𝑖 = −‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫(‪)42‐4‬‬
‫𝑛 𝜌𝑆‬
‫‪𝑖−1‬‬

‫‪49‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑥∆‪2‬‬
‫= 𝑖𝐾‬ ‫) ‪𝑆 𝑛 − (𝑆𝑝 𝑛𝑖+1 − 𝑆𝑝 𝑛𝑖−1‬‬ ‫(‪)43‐4‬‬
‫𝑖 𝑢𝜌 𝑡∆‬
‫𝑛‬ ‫𝑛‬ ‫𝑛‬ ‫𝑛‬
‫𝑖 𝑢𝜌𝑆 𝑖 𝑝𝑆 ‪2∆𝑥 𝑛 𝑆𝑝 𝑖−1 𝑆𝜌𝑢 𝑖−1‬‬ ‫‪𝑆𝜌𝑢 𝑛 𝑆𝑝 𝑛𝑖+1‬‬
‫= 𝑖𝐿‬ ‫‪𝑆 +‬‬ ‫‪−‬‬ ‫𝐴(‬ ‫)‬
‫‪𝑖+1 − 𝐴𝑖−1 −‬‬
‫‪𝑖+1‬‬
‫(‪)44‐4‬‬
‫𝑖 𝐸 𝑡∆‬ ‫𝑛 𝜌𝑆‬ ‫𝑛 𝜌𝑆 𝑖𝐴‬ ‫𝑛 𝜌𝑆‬
‫‪𝑖−1‬‬ ‫𝑖‬ ‫‪𝑖+1‬‬

‫مقادیر 𝑛 𝑆 در این معادالت از هموار سازی مقادیر متناظرشان در متغیرهای جریان به دست میآیند‬
‫که در بخش بعدی به آن پرداخته میشود‪ .‬الزم به ذکر است که با توجه به اینکه در قسمت موج خطایی‬
‫وجود ندارد‪ ،‬از جملت اتلف مصنوعی در حل معادالت مربوطه استفاده نشده است‪.‬‬

‫‪ -1-1-3-4‬هموار سازی قسمت موج‬

‫مقادیر 𝑆 در گام زمانی 𝑛 مشابه معادله (‪ ،)5‐4‬از روابط زیر محاسبه میشوند‪.‬‬
‫𝑛 𝜌𝑆𝜖‬
‫‪𝑖+2‬‬
‫𝑛 𝜌𝑆 𝑖𝐵 ‪+‬‬
‫‪𝑖+1‬‬
‫𝑛 𝜌𝑆 𝑖𝐵 ‪+ 𝐶𝑖 𝑆𝜌 𝑛 +‬‬
‫𝑖‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫𝑛 𝜌𝑆𝜖 ‪+‬‬
‫‪𝑖−2‬‬
‫𝜌𝐷 =‬
‫𝑖‬
‫(‪)45‐4‬‬
‫𝑛 𝑢𝜌𝑆𝜖‬
‫‪𝑖+2‬‬
‫𝑛 𝑢𝜌𝑆 𝑖𝐵 ‪+‬‬
‫‪𝑖+1‬‬
‫𝑛 𝑢𝜌𝑆 𝑖𝐵 ‪+ 𝐶𝑖 𝑆𝜌𝑢 𝑛 +‬‬
‫𝑖‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫𝑛 𝑢𝜌𝑆𝜖 ‪+‬‬
‫‪𝑖−2‬‬
‫𝑢𝜌𝐷 =‬
‫𝑖‬
‫(‪)46‐4‬‬
‫𝑖 𝐸𝐷 = ‪𝜖𝑆𝐸 𝑛𝑖+2 + 𝐵𝑖 𝑆𝐸 𝑛𝑖+1 + 𝐶𝑖 𝑆𝐸 𝑛𝑖 + 𝐵𝑖 𝑆𝐸 𝑛𝑖−1 + 𝜖𝑆𝐸 𝑛𝑖−2‬‬ ‫(‪)47‐4‬‬
‫𝑖 𝑝𝐷 = ‪𝜖𝑆𝑝 𝑛𝑖+2 + 𝐵𝑖 𝑆𝑝 𝑛𝑖+1 + 𝐶𝑖 𝑆𝑝 𝑛𝑖 + 𝐵𝑖 𝑆𝑝 𝑛𝑖−1 + 𝜖𝑆𝑝 𝑛𝑖−2‬‬ ‫(‪)48‐4‬‬
‫که 𝑖𝐵‪ 𝐷𝐸 𝑖 ،𝐷𝜌𝑢 𝑖 ،𝐷𝜌 𝑖 ،𝐶𝑖 ،‬و 𝑖 𝑝𝐷 در این معادله به صورت زیر هستند‪.‬‬
‫)𝜖‪𝐵𝑖 = −(∆𝑥 2 + 4‬‬ ‫(‪)49‐4‬‬
‫)𝜖‪𝐶𝑖 = 2(∆𝑥 2 + 3‬‬ ‫(‪)50‐4‬‬
‫𝑛‬
‫‪𝐷𝜌 = −∆𝑥 2 (𝜌𝑖+1‬‬
‫𝑖‬
‫‪− 2𝜌𝑖𝑛 + 𝜌𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫)‬ ‫(‪)51‐4‬‬
‫𝑛‬
‫‪𝐷𝜌𝑢 = −∆𝑥 2 (𝜌𝑖+1‬‬
‫𝑖‬
‫𝑛‬
‫‪𝑢𝑖+1‬‬ ‫‪− 2𝜌𝑖𝑛 𝑢𝑖𝑛 + 𝜌𝑖−1‬‬
‫𝑛‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑢𝑖−1‬‬ ‫)‬ ‫(‪)52‐4‬‬
‫𝑛‬
‫‪𝐷𝐸 𝑖 = −∆𝑥 2 (𝐸𝑖+1‬‬ ‫‪− 2𝐸𝑖𝑛 + 𝐸𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫)‬ ‫(‪)53‐4‬‬
‫𝑛‬
‫‪𝐷𝑝 𝑖 = −∆𝑥 2 (𝑝𝑖+1‬‬ ‫‪− 2𝑝𝑖𝑛 + 𝑝𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫)‬ ‫(‪)54‐4‬‬
‫حل معادالت (‪ )45‐4‬تا (‪ )48‐4‬نیازمند حلگر دستگاه معادالت پنج قطری میباشد که در‬
‫بخشهای قبلی به آن پرداخته شد‪.‬‬

‫‪ -2-3-4‬حل معادالت قسمت موجسوار‬

‫معادالت قسمت موجسوار (‪ )56‐2‬تا (‪ )58‐2‬در حالتی که سطح مقطع عبور جریان تغییر کند‪ ،‬با‬
‫استفاده از معادالت (‪ )26‐4‬تا (‪ )28‐4‬و معادالت (‪ )30‐4‬تا (‪ ،)32‐4‬پس از افزودن جملت تغییر سطح‬
‫به شکل زیر اصلح میشوند‪.‬‬
‫𝐴𝜕 𝑢𝜌𝐻 𝑢𝜌𝐻𝜕 𝜌𝐻𝜕‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(‪)55‐4‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥𝜕 𝐴‬
‫‪50‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑢𝜌𝑆 ‪𝜌𝑢 +‬‬ ‫𝑢𝜌𝑆 𝜌𝐻‬

‫( 𝜕 𝑢𝜌𝐻𝜕‬ ‫) 𝑝𝐻 ‪𝐻𝜌𝑢 ) (𝜌𝑢 + 𝑆 )𝑆 𝐻 − 𝑆 2 𝐻 𝜕𝐴 𝜕 ( 𝜌𝑆 𝑆𝜌𝑢 −‬‬
‫‪+‬‬
‫𝜌‬
‫‪+‬‬
‫𝑢𝜌 𝜌 𝑢𝜌‬ ‫𝜌 𝑢𝜌‬
‫=‬
‫𝜌‬ ‫(‪)56‐4‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝜌𝑆𝜌𝐴‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬
‫𝐴𝜕 𝑝𝐻𝑢𝜌 ‪𝜕𝐻𝐸 𝜕(𝑢𝐻𝐸 ) (𝑆𝐸 + 𝑆𝑝 )𝐻𝜌𝑢 + 𝜌𝑢𝐻𝐸 +‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝜌𝑆𝐴‬ ‫𝑥𝜕‬
‫𝜌𝐻 ) 𝑝𝑆 ‪(𝑆𝐸 +‬‬ ‫(‪)57‐4‬‬
‫(𝜕‬ ‫𝜌‬ ‫) 𝑝𝐻𝑢 ‪( 𝑆 𝑆𝜌𝑢 − 𝐻𝜌𝑢 ) −‬‬
‫𝜌‬
‫=‬
‫𝑥𝜕‬
‫با استفاده از روش تفاضل مرکزی در راستای مکان و تفاضل پسرو برای زمان‪ ،‬شکل گسسته شده‬
‫این معادالت به صورت شبه خطی زیر به دست میآیند‪.‬‬

‫𝑛 𝜌𝐻 ‪𝐻𝜌 𝑛+1 −‬‬ ‫𝑛 𝑢𝜌𝐻‬ ‫𝑛 𝑢𝜌𝐻 ‪−‬‬ ‫‪𝐴𝑖+1 − 𝐴𝑖−1‬‬

‫𝑖‬ ‫𝑖‬
‫‪+‬‬ ‫‪𝑖+1‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪𝐻𝜌𝑢 𝑛 = 0‬‬ ‫(‪)58‐4‬‬
‫𝑡∆‬ ‫𝑥∆‪2‬‬ ‫𝑥∆ 𝑖𝐴‪2‬‬ ‫𝑖‬

‫𝑛‬
‫‪𝜌𝑖+1‬‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑢𝑖+1‬‬ ‫𝑛 𝑢𝜌𝑆 ‪+‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬
‫𝑛‬
‫‪𝜌𝑖−1‬‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑢𝑖−1‬‬ ‫𝑛 𝑢𝜌𝑆 ‪+‬‬
‫‪𝐻𝜌𝑢 𝑛+1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫𝑛 𝑢𝜌𝐻‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑖+1‬‬
‫𝑢𝜌𝐻‬ ‫‪−‬‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑖−1‬‬
‫‪𝐻𝜌𝑢 𝑛+1‬‬
‫𝑖‬ ‫𝑖‬ ‫‪𝜌𝑖+1‬‬ ‫‪𝑖+1‬‬ ‫‪𝜌𝑖−1‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫‪+‬‬
‫𝑡∆‬ ‫𝑥∆‪2‬‬
‫𝑛‬ ‫𝑛‬ ‫‪𝑛+1‬‬ ‫𝑛 ‪2‬‬
‫𝑛 𝑛‬
‫𝑢𝜌𝐻 𝜌𝑆 ) 𝑢𝜌𝑆 ‪(𝜌𝑖 𝑢𝑖 +‬‬ ‫𝑢𝜌𝑆 ‪−‬‬ ‫𝑛 𝐻‬
‫𝑖𝜌 𝑖‬
‫‪+‬‬ ‫𝑖‬ ‫𝑖‬ ‫𝑖‬
‫) ‪(𝐴𝑖+1 − 𝐴𝑖−1‬‬ ‫(‪)59‐4‬‬
‫𝑛 𝜌𝑆 𝑛𝑖𝜌 𝑖𝐴𝑥∆‪2‬‬
‫𝑖‬
‫𝑛 𝑢𝜌𝑆 𝑛 𝜌𝐻‬ ‫𝑛‬
‫𝑛 𝑢𝜌𝑆 𝑛 𝜌𝐻‬
‫‪𝑖+1‬‬ ‫‪𝑖+1‬‬
‫𝑢𝜌𝑆‬ ‫‪− 𝐻𝑝 𝑖+1 − 𝑛𝑖−1 𝑛 𝑖−1 𝑆𝜌𝑢 𝑛 + 𝐻𝑝 𝑛𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫𝑛‬
‫‪𝜌𝑖+1‬‬ ‫𝑛 𝜌𝑆‬ ‫‪𝑖+1‬‬ ‫𝜌𝑆 ‪𝜌𝑖−1‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫‪𝑖+1‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫=‬
‫𝑥∆‪2‬‬

‫‪𝐻𝐸 𝑛+1‬‬
‫𝑖‬ ‫‪− 𝐻𝐸 𝑛𝑖 𝑢𝑖+1‬‬
‫𝑛‬
‫‪𝐻𝐸 𝑛+1‬‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑖+1 − 𝑢𝑖−1 𝐻𝐸 𝑖−1‬‬
‫‪𝑛+1‬‬
‫‪+‬‬
‫𝑡∆‬ ‫𝑥∆‪2‬‬
‫‪(𝑆𝐸 𝑛𝑖 + 𝑆𝑝 𝑛𝑖 ) 𝐻𝜌𝑢 𝑛 + 𝜌𝑖𝑛 𝑢𝑖𝑛 𝐻𝐸 𝑛+1‬‬
‫𝑖‬ ‫𝑖𝑛 𝑝𝐻 𝑛𝑖𝑢 𝑛𝑖𝜌 ‪+‬‬
‫𝑖‬
‫‪+‬‬ ‫) ‪(𝐴𝑖+1 − 𝐴𝑖−1‬‬
‫𝑛 𝜌𝑆 𝑖𝐴𝑥∆‪2‬‬
‫𝑖‬
‫‪(𝑆𝐸 𝑛𝑖+1‬‬ ‫𝑛‬
‫𝜌𝐻 ) ‪+ 𝑆𝑝 𝑖+1‬‬ ‫𝑛‬
‫=‬ ‫𝑛‬ ‫) 𝑛 𝑢𝜌𝐻 ‪( 𝑛𝑖+1 𝑆𝜌𝑢 𝑛 −‬‬ ‫(‪)60‐4‬‬
‫‪2∆𝑥𝜌𝑖+1‬‬ ‫𝜌𝑆‬ ‫‪𝑖+1‬‬ ‫‪𝑖+1‬‬
‫‪𝑖+1‬‬
‫𝑛 𝜌𝐻 ) ‪(𝑆𝐸 𝑛𝑖−1 + 𝑆𝑝 𝑛𝑖−1‬‬
‫‪−‬‬ ‫𝑛‬ ‫) 𝑛 𝑢𝜌𝐻 ‪( 𝑛𝑖−1 𝑆𝜌𝑢 𝑛 −‬‬
‫‪2∆𝑥𝜌𝑖−1‬‬ ‫𝜌𝑆‬ ‫‪𝑖−1‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫‪𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫‪𝑢𝑖−1‬‬ ‫𝑛 𝑝𝐻𝑢 ‪𝐻𝑝 𝑛 −‬‬
‫‪𝑖−1‬‬ ‫‪𝑖+1‬‬
‫‪+‬‬
‫𝑥∆‪2‬‬
‫در نهایت پس از مرتب سازی جملت معادالت (‪ )58‐4‬تا (‪ ،)60‐4‬مقادیر قسمت موجسوار از حل‬
‫دستگاه سه قطری زیر محاسبه میشوند‪.‬‬

‫𝑖𝑀 = ‪𝐻𝜌 𝑛+1‬‬

‫𝑖‬
‫(‪)61‐4‬‬

‫𝑖𝑄 = ‪𝑁𝑖 𝐻𝜌𝑢 𝑛+1 + 𝑂𝑖 𝐻𝜌𝑢 𝑛+1 + 𝑃𝑖 𝐻𝜌𝑢 𝑛+1‬‬

‫‪𝑖+1‬‬ ‫𝑖‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫(‪)62‐4‬‬
‫𝑛‬
‫‪𝑢𝑖+1‬‬ ‫‪𝐻𝐸 𝑛+1‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬
‫𝑖 𝐸𝐻 𝑖𝑅 ‪𝑖+1 +‬‬
‫𝑛‬
‫‪− 𝑢𝑖−1‬‬ ‫‪𝐻𝐸 𝑛+1‬‬
‫𝑖𝑆 = ‪𝑖−1‬‬
‫(‪)63‐4‬‬
‫که 𝑖𝑀‪ 𝑅𝑖 ،𝑄𝑖 ،𝑃𝑖 ،𝑂𝑖 ،𝑁𝑖 ،‬و 𝑖𝑆 در این معادالت برابرند با‪،‬‬

‫‪51‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑡∆‬ ‫‪𝐴𝑖+1 − 𝐴𝑖−1‬‬

‫‪𝑀𝑖 = 𝐻𝜌 𝑛 −‬‬ ‫‪(𝐻𝜌𝑢 𝑛 − 𝐻𝜌𝑢 𝑛 −‬‬ ‫) 𝑛 𝑢𝜌𝐻‬ ‫(‪)64‐4‬‬
‫𝑖‬ ‫𝑥∆‪2‬‬ ‫‪𝑖+1‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬ ‫𝑖𝐴‬ ‫𝑖‬

‫𝑛‬
‫‪𝜌𝑖+1‬‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑢𝑖+1‬‬ ‫𝑛 𝑢𝜌𝑆 ‪+‬‬
‫= 𝑖𝑁‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑖+1‬‬ ‫(‪)65‐4‬‬
‫‪𝜌𝑖+1‬‬

‫𝑛 𝑛‬ ‫𝑛‬ ‫𝑛‬
‫𝑖 𝜌𝑆 ) 𝑖 𝑢𝜌𝑆 ‪2∆𝑥 (𝜌𝑖 𝑢𝑖 +‬‬
‫= 𝑖𝑂‬ ‫‪+‬‬ ‫) ‪(𝐴𝑖+1 − 𝐴𝑖−1‬‬ ‫(‪)66‐4‬‬
‫𝑡∆‬ ‫𝑛 𝜌𝑆 𝑛𝑖𝜌 𝑖𝐴‬
‫𝑖‬

‫𝑛‬
‫‪𝜌𝑖−1‬‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑢𝑖−1‬‬ ‫𝑛 𝑢𝜌𝑆 ‪+‬‬
‫‪𝑃𝑖 = −‬‬ ‫𝑛‬
‫‪𝑖−1‬‬ ‫(‪)67‐4‬‬
‫‪𝜌𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫𝑥∆‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫𝑢𝜌𝑆‬ ‫𝑛 𝐻‬ ‫𝑛 𝑢𝜌𝑆 𝑛 𝜌𝐻‬
‫𝑖𝜌 𝑖‬
‫= 𝑖𝑄‬ ‫𝐻‬ ‫𝑛‬
‫‪+‬‬ ‫𝑛 𝑢𝜌𝑆 ‪(𝐴 − 𝐴𝑖−1 ) + 𝑛𝑖+1 𝑛 𝑖+1‬‬
‫‪∆𝑡 𝜌𝑢 𝑖 𝐴𝑖 𝜌𝑖𝑛 𝑆𝜌 𝑛 𝑖+1‬‬ ‫𝜌𝑆 ‪𝜌𝑖+1‬‬ ‫‪𝑖+1‬‬
‫𝑖‬
‫𝑛‬
‫‪𝑖+1‬‬ ‫(‪)68‐4‬‬
‫𝑢𝜌𝑆 𝑛 𝜌𝐻‬
‫‪− 𝑛𝑖−1 𝑛 𝑖−1 𝑆𝜌𝑢 𝑛 − 𝐻𝑝 𝑛𝑖+1 + 𝐻𝑝 𝑛𝑖−1‬‬
‫𝜌𝑆 ‪𝜌𝑖−1‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫‪𝑖−1‬‬

‫𝑛𝑖𝑢 𝑛𝑖𝜌 𝑥∆‪2‬‬

‫= 𝑖𝑅‬ ‫‪+‬‬ ‫) ‪(𝐴 − 𝐴𝑖−1‬‬ ‫(‪)69‐4‬‬
‫𝑡∆‬ ‫‪𝐴𝑖 𝑆𝜌 𝑛 𝑖+1‬‬
‫𝑖‬

‫𝑛‬ ‫𝑛‬ ‫𝑛‬ ‫𝑛 𝑛‬ ‫𝑛‬

‫𝑖 𝑝𝐻 𝑖𝑢 𝑖𝜌 ‪2∆𝑥 𝑛 (𝑆𝐸 𝑖 + 𝑆𝑝 𝑖 ) 𝐻𝜌𝑢 𝑖 +‬‬
‫= 𝑖𝑆‬ ‫‪𝐻 −‬‬ ‫) ‪(𝐴𝑖+1 − 𝐴𝑖−1‬‬
‫𝑖 𝐸 𝑡∆‬ ‫𝑛 𝜌𝑆 𝑖𝐴‬
‫𝑖‬
‫‪(𝑆𝐸 𝑛𝑖+1‬‬ ‫‪+‬‬ ‫𝑛‬
‫) ‪𝑆𝑝 𝑖+1‬‬ ‫𝑛 𝜌𝐻‬
‫‪+‬‬ ‫𝑛‬ ‫) 𝑛 𝑢𝜌𝐻 ‪( 𝑛𝑖+1 𝑆𝜌𝑢 𝑛 −‬‬ ‫(‪)70‐4‬‬
‫‪𝜌𝑖+1‬‬ ‫𝜌𝑆‬ ‫‪𝑖+1‬‬ ‫‪𝑖+1‬‬
‫‪𝑖+1‬‬
‫𝑛 𝜌𝐻 ) 𝑛 𝑝𝑆 ‪(𝑆𝐸 𝑛𝑖−1 +‬‬
‫‪𝑖−1‬‬
‫‪−‬‬ ‫𝑛‬ ‫𝑛 𝑢𝜌𝑆 ‪( 𝑛𝑖−1‬‬ ‫‪− 𝐻𝜌𝑢 𝑛 ) + 𝑢𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫𝑛 𝑝𝐻‬
‫‪𝜌𝑖−1‬‬ ‫𝜌𝑆‬ ‫‪𝑖−1‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬ ‫‪𝑖−1‬‬
‫‪𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫‪−‬‬ ‫‪𝑢𝐻𝑝 𝑖+1‬‬

‫سر انجام پس از محاسبه مقادیر موج و موجسوار در گام زمانی ‪ ،𝑛 + 1‬مقدار متغیرهای مرجع در‬
‫این گام نیز به شکل زیر به دست خواهند آمد‪.‬‬
‫‪𝑛+1‬‬
‫‪𝜌𝑖+1‬‬ ‫‪= 𝑆𝜌 𝑛+1 + 𝐻𝜌 𝑛+1‬‬
‫‪𝑖+1‬‬ ‫‪𝑖+1‬‬
‫(‪)71‐4‬‬

‫‪𝑆𝜌𝑢 𝑛+1 + 𝐻𝜌𝑢 𝑛+1‬‬

‫‪𝑛+1‬‬
‫‪𝑢𝑖+1‬‬ ‫=‬ ‫‪𝑖+1‬‬
‫‪𝑛+1‬‬
‫‪𝑖+1‬‬ ‫(‪)72‐4‬‬
‫‪𝜌𝑖+1‬‬

‫‪𝑛+1‬‬
‫‪𝐸𝑖+1‬‬ ‫‪= 𝑆𝐸 𝑛+1‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬
‫‪𝑖+1 + 𝐻𝐸 𝑖+1‬‬
‫(‪)73‐4‬‬
‫مقدار فشار نیز از رابطه (‪ )41‐2‬محاسبه خواهد شد‪ .‬پس از اینکه مقدار متغیرهای مرجع در گام‬
‫زمانی جدید بروز شدند‪ ،‬مجدد قسمت موج و موج سوار مشابه آنچه در باال گفته شد‪ ،‬تا زمان همگرایی‬
‫کامل مسأله حل خواهند شد‪.‬‬

‫‪52‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫معادالت اویلر دو بعدی‬

‫معادالت موج در این حالت‪ ،‬معادالت (‪ )32‐3‬و معادالت قسمت موجسوار نیز معادالت (‪‐3( ،)41‐3‬‬
‫‪ ،)44‐3( ،)43‬و (‪ )48‐3‬خواهند بود‪ .‬در ادامه به شرح چگونگی حل این معادالت پرداخته خواهد شد‪.‬‬

‫‪ -1-4-4‬تولید شبکه‬

‫در این قسمت چگونگی تولید شبکه برای استفاده جهت حل معادالت قسمت موج پرداخته میشود‪.‬‬
‫شبکه استفاده شده در کار حاضر برای قسمت موج‪ ،‬شبکه سازمان یافته بوده که توسط روش جبری‬
‫تولید شده است‪.‬‬
‫شکل ‪ 1‐4‬موقعیت نقطه )𝑗 ‪ 𝑃(𝑖,‬را در شبکه نشان میدهد‪ .‬هدف در تولید یک شبکه جبری‪ ،‬یافتن‬
‫موقعیت صحیح این نقطه به نحوی میباشد که خواستههای مسأله از جمله عمود بودن به مرزها و کنترل‬
‫ریز و درشت شدن سلولها را داشته باشد‪.‬‬

‫‪𝑛2‬‬ ‫)‪𝑃2 (𝑖, 𝑗 + 1‬‬

‫)𝑗 ‪𝑃 (𝑖,‬‬
‫‪𝑛3‬‬ ‫‪𝑛1‬‬
‫‪𝑛4‬‬

‫)𝑗 ‪𝑃3 (𝑖 − 1,‬‬ ‫)‪𝑃4 (𝑖, 𝑗 − 1‬‬ ‫)𝑗 ‪𝑃1 (𝑖 + 1,‬‬

‫شکل ‪ :1‐4‬موقعیت نقطه )𝑗 ‪ 𝑃(𝑖,‬در شبکه‬

‫شرط صحت نقطه )𝑗 ‪ 𝑃(𝑖,‬برای داشتن یک شبکه مناسب به صورت زیر است‪.‬‬
‫‪ )1‬بردار واصل نقطه )𝑗 ‪ 𝑃3 (𝑖 − 1,‬به این نقطه‪ ،‬بایستی بین دو خط واصل به نقطه‬
‫)𝑗 ‪ 𝑃3 (𝑖 − 1,‬از دو نقطه )‪ 𝑃4 (𝑖, 𝑗 − 1‬و )‪ 𝑃2 (𝑖, 𝑗 + 1‬باشد‪.‬‬
‫‪ )2‬بردار واصل نقطه )‪ 𝑃4 (𝑖, 𝑗 − 1‬به این نقطه‪ ،‬بایستی بین دو خط واصل به نقطه‬
‫)‪ 𝑃4 (𝑖, 𝑗 − 1‬از دو نقطه )𝑗 ‪ 𝑃1 (𝑖 + 1,‬و )𝑗 ‪ 𝑃3 (𝑖 − 1,‬باشد‪.‬‬
‫‪ )3‬بردار واصل نقطه )𝑗 ‪ 𝑃1 (𝑖 + 1,‬به این نقطه‪ ،‬بایستی بین دو خط واصل به نقطه‬
‫)𝑗 ‪ 𝑃1 (𝑖 + 1,‬از دو نقطه )‪ 𝑃2 (𝑖, 𝑗 + 1‬و )‪ 𝑃4 (𝑖, 𝑗 − 1‬باشد‪.‬‬
‫‪ )4‬بردار واصل نقطه )‪ 𝑃2 (𝑖, 𝑗 + 1‬به این نقطه‪ ،‬بایستی بین دو خط واصل به نقطه‬
‫)‪ 𝑃2 (𝑖, 𝑗 + 1‬از دو نقطه )𝑗 ‪ 𝑃3 (𝑖 − 1,‬و )𝑗 ‪ 𝑃1 (𝑖 + 1,‬باشد‪.‬‬

‫‪53‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫به بیان دیگر‪ ،‬محدوده مجازی که نقطه )𝑗 ‪ 𝑃(𝑖,‬میتواند اختیار کند بایستی درون محدوده هاشور‬
‫خورده با گوشههای ‪ ،𝑛3 ،𝑛2 ،𝑛1‬و ‪ 𝑛4‬باشد‪ .‬در کد عددی نوشته شده‪ ،‬محل نقاط گوشههای این محدوده‬
‫به دست میآیند‪ .‬با داشتن این نقاط‪ ،‬میتوان فاصله و عمود بودن در نقطه )𝑗 ‪ 𝑃(𝑖,‬را به خوبی کنترل‬
‫کرد‪ .‬برای این کار‪ ،‬به عنوان مثال برای تعیین مختصات نقطه ‪ 𝛼 ،𝑛1‬به صورت زیر تعریف میشود‪.‬‬

‫𝑁 ‪(𝑃⃗3 − 𝑃⃗1 ).‬‬

‫⃗‬
‫= ‪𝛼1‬‬ ‫‪,‬‬ ‫) ‪⃗ = 𝑘̂ × (𝑃⃗4 − 𝑃⃗3‬‬
‫𝑁‬ ‫(‪)74‐4‬‬
‫𝑁 ‪(𝑃⃗2 − 𝑃⃗1 ).‬‬
‫⃗‬

‫مختصات نقطه ‪ 𝑛1‬از رابطه (‪ )75‐4‬به دست میآید‪.‬‬

‫‪𝑃⃗2‬‬ ‫‪𝛼1 ≥ 1‬‬

‫) ‪𝑛⃗1 = {𝑃⃗1 + 𝛼1 (𝑃⃗2 − 𝑃⃗1‬‬ ‫‪0 < 𝛼1 < 1‬‬ ‫(‪)75‐4‬‬
‫‪𝑃⃗1‬‬ ‫‪𝛼1 ≤ 0‬‬
‫همچنین مختصات نقاط ‪ ،𝑛3 ،𝑛2‬و ‪ 𝑛4‬نیز به طور مشابه محاسبه خواهند شد‪ .‬پس از تعیین این‬
‫نقاط‪ ،‬مختصات نقطه 𝑃 از رابطه زیر به حاصل میشود‪.‬‬
‫) ‪𝑛⃗1 + 𝛽𝑖 (𝑛⃗3 − 𝑛⃗1 ) + 𝑛⃗2 + 𝛽𝑗 (𝑛⃗4 − 𝑛⃗2‬‬
‫= ⃗𝑃‬ ‫(‪)76‐4‬‬
‫‪2‬‬
‫مقادیر ‪ βi‬و ‪ βj‬در معادله (‪ )76‐4‬اعدادی بین صفر و یک بوده که به ترتیب میزان ریز یا درشت‬
‫بودن شبکه در راستای ‪ i‬و ‪ j‬را کنترل میکنند‪.‬‬

‫‪ -2-4-4‬محاسبات هندسی‬

‫داشتن مقادیر 𝜉𝑥‪ 𝑥𝜂 ،𝑦𝜉 ،‬و 𝜂𝑦 برای انجام محاسبات امری الزم است‪ .‬این جملت به شکل زیر‬
‫محاسبه میشوند‪.‬‬
‫‪𝑥𝑖,𝑗 + 𝑥𝑖,𝑗−1 − 𝑥𝑖−1,𝑗 − 𝑥𝑖−1,𝑗−1‬‬
‫| 𝜉𝑥‬ ‫=‬ ‫(‪)77‐4‬‬
‫𝑗‪𝑖,‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪𝑦𝑖,𝑗 + 𝑦𝑖,𝑗−1 − 𝑦𝑖−1,𝑗 − 𝑦𝑖−1,𝑗−1‬‬
‫| 𝜉𝑦‬ ‫=‬ ‫(‪)78‐4‬‬
‫𝑗‪𝑖,‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪𝑥𝑖,𝑗 + 𝑥𝑖−1,𝑗 − 𝑥𝑖,𝑗−1 − 𝑥𝑖−1,𝑗−1‬‬
‫| 𝜂𝑥‬ ‫=‬ ‫(‪)79‐4‬‬
‫𝑗‪𝑖,‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪𝑦𝑖,𝑗 + 𝑦𝑖−1,𝑗 − 𝑦𝑖,𝑗−1 − 𝑦𝑖−1,𝑗−1‬‬
‫| 𝜂𝑦‬ ‫=‬ ‫(‪)80‐4‬‬
‫𝑗‪𝑖,‬‬ ‫‪2‬‬
‫مقدار 𝐽 با استفاده از معادله (‪ )13‐3‬به صورت زیر محاسبه خواهد شد‪.‬‬
‫| 𝜂𝑦 | 𝜉𝑥 = 𝑗‪𝐽𝑖,‬‬
‫𝑗‪𝑖,‬‬ ‫𝑗‪𝑖,‬‬
‫| 𝜉𝑦 | 𝜂𝑥 ‪−‬‬
‫𝑗‪𝑖,‬‬ ‫𝑗‪𝑖,‬‬
‫(‪)81‐4‬‬
‫در نهایت مقادیر 𝑥𝜉‪ 𝜂𝑥 ،𝜉𝑦 ،‬و 𝑦𝜂 توسط روابط (‪ )9‐3‬تا (‪ )12‐3‬به صورت زیر محاسبه خواهند‬
‫شد‪.‬‬
‫‪54‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫| 𝜂𝑦 𝑗‪𝜉𝑥 |𝑖,𝑗 = 𝐽𝑖,‬‬

‫𝑗‪𝑖,‬‬
‫(‪)82‐4‬‬

‫| 𝜂𝑥 𝑗‪𝜉𝑦 |𝑖,𝑗 = −𝐽𝑖,‬‬

‫𝑗‪𝑖,‬‬
‫(‪)83‐4‬‬

‫| 𝜉𝑦 𝑗‪𝜂𝑥 |𝑖,𝑗 = −𝐽𝑖,‬‬

‫𝑗‪𝑖,‬‬
‫(‪)84‐4‬‬

‫| 𝜉𝑥 𝑗‪𝜂𝑦 |𝑖,𝑗 = 𝐽𝑖,‬‬

‫𝑗‪𝑖,‬‬
‫(‪)85‐4‬‬

‫‪ -3-4-4‬حل معادالت قسمت موج‬

‫شکل ‪ 2‐4‬المان دیفرانسیلی به مرکز 𝑗 ‪ 𝑖,‬و با عمق واحد را نشان میدهد‪ .‬علمت 𝑛 در این شکل‬
‫بیانگر سطح شمالی‪ 𝑠 ،‬سطح جنوبی‪ 𝑒 ،‬سطح شرقی‪ ،‬و 𝑤 سطح غربی المان است‪.‬‬

‫‪𝑗+1‬‬ ‫𝑛‬

‫𝑗‬ ‫𝑤‬ ‫𝑗 ‪𝑖,‬‬ ‫𝑒‬

‫𝑠‬
‫‪𝑗−1‬‬

‫‪𝑖−1‬‬ ‫𝑖‬ ‫‪𝑖+1‬‬

‫شکل ‪ :2‐4‬شبکه در دستگاه 𝜂 ‪𝜉,‬‬

‫با انتگرالگیری از معادله (‪ )32‐3‬روی حجم کنترل به عمق واحد به مرکز 𝑗 ‪ 𝑖,‬نشان داده شده در‬
‫شکل ‪ ،2‐4‬معادله زیر حاصل میشود‪.‬‬
‫𝑛‬ ‫𝑒‬ ‫𝑒 𝑛‬ ‫𝑒 𝑛‬
‫𝑆 𝜕‬ ‫‪𝜕𝐺1‬‬ ‫‪𝜕𝐺2‬‬
‫∫ ∫‬ ‫∫ ∫ ‪( ) 𝑑𝜉𝑑𝜂 +‬‬ ‫∫ ∫ ‪𝑑𝜉𝑑𝜂 +‬‬ ‫‪𝑑𝜉𝑑𝜂 = 0‬‬ ‫(‪)86‐4‬‬
‫𝑠‬ ‫𝑤‬ ‫𝐽 𝑡𝜕‬ ‫𝑠‬ ‫𝜉𝜕 𝑤‬ ‫𝑠‬ ‫𝜂𝜕 𝑤‬

‫پس از اعمال انتگرالها در معادله (‪ ،)86‐4‬معادله زیر به دست میآید‪.‬‬

‫𝑆 𝜕‬
‫‪( ) 𝛥𝜉𝛥𝜂 + (𝐺1 𝑒 − 𝐺1 𝑤 )𝛥𝜂 + (𝐺2 𝑛 − 𝐺2 𝑠 )𝛥𝜉 = 0‬‬ ‫(‪)87‐4‬‬
‫𝐽 𝑡𝜕‬
‫با توجه به اینکه در دستگاه محاسباتی‪ ∆𝜉 ،‬و 𝜂∆ هر دو برابر یک هستند و اینکه 𝐽 وابسته به زمان‬
‫نیست‪ ،‬پس از انتگرالگیری در طول زمان‪ ،‬معادله (‪ )86‐4‬به صورت زیر ساده خواهد شد‪.‬‬
‫)𝑆(𝑄𝐽 ‪𝑆𝑤𝑛+1 = 𝑆𝑤𝑛 − 𝛥𝑡1‬‬ ‫(‪)88‐4‬‬
‫‪ Δt1‬در این معادله گام زمانی قسمت موج بوده و )𝑆(𝑄 به صورت زیر میباشد‪.‬‬
‫𝑠 ‪𝑄(𝑆) = 𝐺1 𝑒 − 𝐺1 𝑤 + 𝐺2 𝑛 − 𝐺2‬‬ ‫(‪)89‐4‬‬

‫‪55‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫برای محاسبه مقدار 𝑘𝐺 مورد نیاز در معادله (‪ )89‐4‬در روی وجوه‪ ،‬نیاز به محاسبه مقادیر 𝑤𝑆 در‬
‫روی آنها خواهد بود که به صورت زیر محاسبه میشود‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫) 𝑗‪𝑆𝑤 𝑒 = (𝑆𝑤 𝑖+1,𝑗 + 𝑆𝑤 𝑖,‬‬ ‫(‪)90‐4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫) 𝑗‪𝑆𝑤 𝑤 = (𝑆𝑤 𝑖,𝑗 + 𝑆𝑤 𝑖−1,‬‬ ‫(‪)91‐4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫) 𝑗‪𝑆𝑤 𝑛 = (𝑆𝑤 𝑖,𝑗+1 + 𝑆𝑤 𝑖,‬‬ ‫(‪)92‐4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪1‬‬
‫) ‪𝑆𝑤 𝑠 = (𝑆𝑤 𝑖,𝑗 + 𝑆𝑤 𝑖,𝑗−1‬‬ ‫(‪)93‐4‬‬
‫‪2‬‬
‫و به کمک معادالت (‪ )33‐3‬و (‪ )34‐3‬مقادیر 𝑘𝐺 بر روی وجوه به شکل زیر به دست میآیند‪.‬‬
‫𝑔𝑆 𝜂𝑥 ‪𝐺1 𝑒 = 𝑦𝜂 𝑆𝑓 𝑒 −‬‬
‫𝑒‬
‫(‪)94‐4‬‬
‫𝑔𝑆 𝜂𝑥 ‪𝐺1 𝑤 = 𝑦𝜂 𝑆𝑓 𝑤 −‬‬
‫𝑤‬
‫(‪)95‐4‬‬
‫𝑔𝑆 𝜉𝑥 ‪𝐺2 𝑛 = −𝑦𝜉 𝑆𝑓 +‬‬
‫𝑛‬ ‫𝑛‬
‫(‪)96‐4‬‬
‫𝑔𝑆 𝜉𝑥 ‪𝐺2 𝑠 = −𝑦𝜉 𝑆𝑓 𝑠 +‬‬
‫𝑠‬
‫(‪)97‐4‬‬
‫با استفاده از (‪ ،)35‐3‬این روابط به صورت زیر تبدیل میشوند‪.‬‬
‫‪0‬‬
‫𝜂𝑦‬ ‫𝑣𝜌𝑆 𝜂𝑥 ‪𝑦𝜂 𝑆𝜌𝑢 −‬‬
‫𝑒 ‪𝐺1‬‬ ‫[ ‪= 𝛼𝑒 𝑆𝑤 𝑒 +‬‬
‫𝜂𝑥‪−‬‬
‫‪] 𝑆𝑝 𝑒 ,‬‬ ‫=𝛼‬ ‫(‪)98‐4‬‬
‫𝜌𝑆‬
‫𝑒 𝛼‬

‫| 𝑤 ‪𝐺1‬‬
‫𝑗‪𝑖,‬‬
‫| 𝑒 ‪= 𝐺1‬‬
‫𝑗‪𝑖−1,‬‬
‫(‪)99‐4‬‬
‫‪0‬‬
‫𝜉𝑦‪−‬‬ ‫𝑢𝜌𝑆 𝜉𝑦 ‪𝑥𝜉 𝑆𝜌𝑣 −‬‬
‫𝑛 ‪𝐺2‬‬ ‫‪= 𝛽𝑛 𝑆𝑤 𝑛 + [ 𝑥 ] 𝑆𝑝 𝑛 ,‬‬ ‫=𝛽‬ ‫(‪)100‐4‬‬
‫𝜉‬ ‫𝜌𝑆‬
‫𝑛 𝛽‬

‫| 𝑠 ‪𝐺2‬‬
‫𝑗‪𝑖,‬‬
‫| 𝑛 ‪= 𝐺2‬‬
‫‪𝑖,𝑗−1‬‬
‫(‪)101‐4‬‬

‫‪ -1-3-4-4‬روش حل عددی‬

‫برای حل (‪ )88‐4‬به صورت ضمنی‪ ،‬جملت (‪ )89‐4‬در گام زمانی ‪ 𝑛 + 1‬گسترش داده میشوند‪.‬‬
‫با قرار دادن (‪ )98‐4‬تا (‪ )101‐4‬در این رابطه‪ ،‬معادله زیر به دست میآید‪.‬‬

‫‪56‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪0‬‬
‫𝜂𝑦‬
‫‪𝑆𝑤𝑛+1‬‬ ‫=‬ ‫𝑛𝑤𝑆‬ ‫𝐽 ‪− 𝛥𝑡1‬‬ ‫𝑒 ‪𝛼𝑒 𝑆𝑤𝑛+1‬‬ ‫𝑤 ‪− 𝛼𝑤 𝑆𝑤𝑛+1‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬
‫𝑤𝑆 𝑛𝛽‬ ‫𝑛‬ ‫‪−‬‬ ‫𝑠 ‪𝛽𝑠 𝑆𝑤𝑛+1‬‬ ‫[‪+‬‬ ‫𝑒 𝑛𝑝𝑆 ]‬
‫𝜂𝑥‪−‬‬
‫{‬ ‫𝑒 𝛼‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫(‪)102‐4‬‬
‫𝑦‬ ‫𝑦‪−‬‬ ‫𝜉‬ ‫𝑦‪−‬‬ ‫𝜉‬
‫𝑠 𝑛𝑝𝑆 ] 𝑥 [ ‪− [ 𝜂 ] 𝑆𝑝𝑛 𝑤 + [ 𝑥 ] 𝑆𝑝𝑛 𝑛 −‬‬
‫𝜂𝑥‪−‬‬ ‫𝜉‬ ‫𝜉‬
‫𝑤 𝛼‬ ‫𝑛 𝛽‬ ‫𝑠 𝛽‬ ‫}‬
‫در نهایت پس از اعمال (‪ )90‐4‬تا (‪ )93‐4‬در این معادله‪ ،‬دستگاه پنج قطری زیر حاصل خواهد‬
‫شد‪.‬‬

‫‪𝐴𝑛 𝑆𝑤 𝑛+1‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬

‫𝐶 = ‪𝑖,𝑗+1 + 𝐴𝑒 𝑆𝑤 𝑖+1,𝑗 + 𝐴𝑝 𝑆𝑤 𝑖,𝑗 + 𝐴𝑤 𝑆𝑤 𝑖−1,𝑗 + 𝐴𝑠 𝑆𝑤 𝑖,𝑗−1‬‬ ‫(‪)103‐4‬‬
‫که ضرایب ‪ A‬و جمله چشمه ‪ C‬از روابط زیر محاسبه میشوند‪.‬‬
‫‪𝛥𝑡1‬‬
‫= 𝑛𝐴‬ ‫𝑛𝛽𝐽‬ ‫(‪)104‐4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪𝛥𝑡1‬‬
‫= 𝑒𝐴‬ ‫𝑒𝛼𝐽‬ ‫(‪)105‐4‬‬
‫‪2‬‬
‫𝐽 ‪𝛥𝑡1‬‬
‫‪𝐴𝑝 = 1 +‬‬ ‫) 𝑠𝛽 ‪(𝛼𝑒 − 𝛼𝑤 + 𝛽𝑛 −‬‬ ‫(‪)106‐4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪𝛥𝑡1‬‬
‫‪𝐴𝑤 = −‬‬ ‫𝑤𝛼𝐽‬ ‫(‪)107‐4‬‬
‫‪2‬‬
‫‪𝛥𝑡1‬‬
‫‪𝐴𝑠 = −‬‬ ‫𝑠𝛽𝐽‬ ‫(‪)108‐4‬‬
‫‪2‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫𝑦‬ ‫𝑦‬ ‫𝑦‪−‬‬ ‫𝑦‪−‬‬
‫𝜂𝑥‪−‬‬ ‫𝜂𝑥‪−‬‬ ‫𝜉‬
‫𝜉‬
‫𝜉‬
‫𝜉‬
‫𝑠 𝑛𝑝𝑆 ] 𝑥 [ ‪𝐶 = 𝑆𝑤 𝑛𝑖,𝑗 − 𝛥𝑡1 𝐽 [ 𝜂 ] 𝑆𝑝𝑛 𝑒 − [ 𝜂 ] 𝑆𝑝𝑛 𝑤 + [ 𝑥 ] 𝑆𝑝𝑛 𝑛 −‬‬ ‫(‪)109‐4‬‬
‫𝑒 𝛼 {‬ ‫𝑤 𝛼‬ ‫𝑛 𝛽‬ ‫𝑠 𝛽‬ ‫}‬
‫مقدار 𝑤𝑆 در گام زمانی 𝑛 از هموار سازی 𝑤 در این زمان توسط مفهوم گرادیان سوبولف به دست‬
‫میآید‪ .‬روش کار در بخش بعدی توضیح داده شده است‪ .‬همچنین الزم به ذکر است با توجه به اینکه در‬
‫قسمت موج خطای عددی ناشی از گسسته سازی وجود ندارد‪ ،‬نیازی به افزودن جملت اتلف مصنوعی‬
‫در حل معادالت مربوطه نیست‪.‬‬

‫‪ -2-3-4-4‬هموار سازی قسمت موج‬

‫مقادیر 𝑤𝑆 در گام زمانی 𝑛 مشابه معادله (‪ ،)5‐4‬با استفاده از معادالت هموار ساز (‪ )37‐3‬و (‪‐3‬‬
‫‪ )38‬به صورت زیر محاسبه میشوند‪.‬‬
‫𝑖 𝑤𝐷 = 𝑗‪𝜖𝑆𝑤 𝑛𝑖+2,𝑗 + 𝐵𝑖 𝑆𝑤 𝑛𝑖+1,𝑗 + 𝐶𝑖 𝑆𝑤 𝑛𝑖,𝑗 + 𝐵𝑖 𝑆𝑤 𝑛𝑖−1,𝑗 + 𝜖𝑆𝑤 𝑛𝑖−2,‬‬ ‫(‪)110‐4‬‬

‫‪57‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑗 𝑤𝐷 = ‪𝜖𝑆𝑤 𝑛𝑖,𝑗+2 + 𝐵𝑗 𝑆𝑤 𝑛𝑖,𝑗+1 + 𝐶𝑗 𝑆𝑤 𝑛𝑖,𝑗 + 𝐵𝑗 𝑆𝑤 𝑛𝑖,𝑗−1 + 𝜖𝑆𝑤 𝑛𝑖,𝑗−2‬‬ ‫(‪)111‐4‬‬

‫که 𝑖𝐵‪ ،𝐶𝑗 ،𝐵𝑗 ،𝐷𝑤 𝑖 ،𝐶𝑖 ،‬و 𝑗 𝑤𝐷 در این معادالت از روابط زیر به دست میآیند‪.‬‬

‫)𝜖‪𝐵𝑖 = −(∆𝜉 2 + 4‬‬ ‫(‪)112‐4‬‬

‫)𝜖‪𝐶𝑖 = 2(∆𝜉 2 + 3‬‬ ‫(‪)113‐4‬‬
‫𝑛‬
‫𝑗‪𝐷𝑤 𝑖 = −∆𝜉 2 (𝑤𝑖+1,‬‬ ‫𝑛‬
‫𝑗‪− 2𝑤𝑖,‬‬ ‫𝑛‬
‫𝑗‪+ 𝑤𝑖−1,‬‬ ‫)‬ ‫(‪)114‐4‬‬
‫)𝜖‪𝐵𝑗 = −(∆𝜂 2 + 4‬‬ ‫(‪)115‐4‬‬
‫)𝜖‪𝐶𝑗 = 2(∆𝜂 2 + 3‬‬ ‫(‪)116‐4‬‬
‫𝑛‬
‫‪𝐷𝑤 𝑗 = −∆𝜂 2 (𝑤𝑖,𝑗+1‬‬ ‫𝑛‬
‫𝑗‪− 2𝑤𝑖,‬‬ ‫𝑛‬
‫‪+ 𝑤𝑖,𝑗−1‬‬ ‫)‬ ‫(‪)117‐4‬‬
‫حل معادالت (‪ )110‐4‬و (‪ )111‐4‬نیازمند حلگر دستگاه معادالت پنج قطری میباشد که در‬
‫بخشهای قبلی توضیح داده شد‪.‬‬

‫‪ -4-4-4‬حل معادالت قسمت موجسوار‬

‫معادالت قسمت موجسوار که به صورت فشرده در (‪ )49‐3‬تعریف شدهاند را میتوان با روشی کاملً‬
‫مشابه روشی که برای حل قسمت موج استفاده شده است به صورت عددی حل کرد‪ .‬اما در تحقیق حاضر‬
‫از آنجایی که این قسمت ماهیتی محلی دارد‪ ،‬هدف حل محلی معادالت میباشد‪ .‬این کار توسط روشهای‬
‫بدون شبکه که مبتنی بر ابر نقاط هستند انجام خواهد شد‪ .‬در اینجا از نقاط به دست آمده توسط روش‬
‫تولید شبکه مثلثی موجود جهت پیاده سازی این روشها استفاده شده است‪ .‬حل معادالت به صورت‬
‫محلی یکی از قابلیتهای مهم روشهای بدون شبکه است‪ .‬به عنوان مثالی از کاربرد این روشها میتوان‬
‫به روش مرز غوطهور اشاره کرد که از آن جهت مدل کردن مرزهای مجازی موجود درون جریان سیال‬
‫استفاده میشود‪ .‬برای پیاده سازی این روشها در معادالت مربوطه‪ ،‬مشتقات موجود در معادالت این‬
‫قسمت به کمک رابطه (‪ )61‐3‬به صورت زیر در نقطه )𝑦 ‪ (𝑥,‬درونیابی خواهند شد‪.‬‬
‫𝑤𝐻𝜕‬ ‫𝑘𝜙𝜕‬ ‫𝑘𝜙𝜕‬
‫𝑡𝜕‬
‫𝑓𝜔 ∑ ‪+‬‬
‫𝑘‬ ‫𝑥𝜕‬
‫𝑔𝜔 ∑ ‪+‬‬
‫𝑘‬ ‫𝑦𝜕‬
‫‪=0‬‬ ‫(‪)118‐4‬‬
‫𝑘‬ ‫𝑘‬

‫‪ k‬در این معادله شمارنده نقاط همسایگی )𝑦 ‪ (𝑥,‬است‪ .‬حداکثر تعداد نقاط همسایگی در روشهای‬
‫بدون شبکه‪ ،‬معموالً ‪ 6‬نقطه در نظر گرفته میشود‪ .‬در این روشها با در نظر گرفتن شعاع اثر پذیری‪ ،‬به‬
‫جستجوی نزدیکترین نقاط پرداخته و ‪ 6‬نقطه برتر به عنوان همسایه نقطه )𝑦 ‪ (𝑥,‬انتخاب میشوند‪ .‬در‬
‫تحقیق حاضر‪ ،‬یکی از شرطهای شایستگی برای انتخاب به عنوان همسایگی نقطه )𝑦 ‪ ،(𝑥,‬این است که‬

‫‪58‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫نقطه جستجو شده در سمت مقابل ناپیوستگی نباشد تا بتوان مفهوم درونیابی باالدست جریان را به این‬
‫شکل اعمال کرد (شکل ‪.)3‐3‬‬
‫تابع کِرنِل (𝜙) استفاده شده در این قسمت‪ ،‬تابع کِرنِل هاردی (‪ )57‐3‬میباشد‪ .‬این تابع کِرنِل‬
‫هنگام درونیابی در نزدیکی ناپیوستگیها‪ ،‬همواری خود را حفظ میکند‪ .‬از اینرو برای حل در قسمت‬
‫موجسوار استفاده شده است‪ .‬نحوه محاسبه مشتقات این تابع در راستای ‪ x‬و ‪ y‬در ادامه توضیح داده‬
‫میشود‪ .‬مقدار این تابع را با توجه به تعریف فاصله 𝑟 میتوان به شکل زیر بازنویسی کرد‪.‬‬

‫‪𝑟 2 = (𝑥 − 𝑥𝑘 )2 + (𝑦 − 𝑦𝑘 )2 → 𝜙𝑘 (𝑥, 𝑦) = √(𝑥 − 𝑥𝑘 )2 + (𝑦 − 𝑦𝑘 )2 + 𝑐 2‬‬ ‫(‪)119‐4‬‬

‫مشتق در راستای 𝑥 تابع )𝑦 ‪ 𝜙𝑘 (𝑥,‬مطابق رابطه زیر محاسبه میشود‪.‬‬
‫𝑘𝜙𝜕‬ ‫) 𝑘𝑥 ‪(𝑥 −‬‬
‫𝑥𝜕‬
‫=‬ ‫(‪)120‐4‬‬
‫‪√(𝑥 − 𝑥𝑘 )2 + (𝑦 − 𝑦𝑘 )2 + 𝑐 2‬‬

‫و به صورت مشابه‪ ،‬مشتق در راستای 𝑦 از رابطه زیر به دست میآید‪.‬‬

‫𝑘𝜙𝜕‬ ‫) 𝑘𝑦 ‪(𝑦 −‬‬
‫𝑦𝜕‬
‫=‬ ‫(‪)121‐4‬‬
‫‪√(𝑥 − 𝑥𝑘 )2 + (𝑦 − 𝑦𝑘 )2 + 𝑐 2‬‬

‫متغیرهای 𝑥 و 𝑦 در معادالت باال‪ ،‬مختصات نقطه مورد بررسی و متغیرهای 𝑘𝑥 و 𝑘𝑦 مختصات نقاط‬
‫همسایگی نقطه مورد بررسی است‪ .‬همانطور که در این روابط مشاهده شد‪ ،‬مقدار مشتقات تابع کرنل‬
‫فقط وابسته به توزیع هندسی نقاط بوده و در صورت ثابت بودن نقاط‪ ،‬در طول حل مقدار آن تغییر‬
‫نخواهد کرد‪.‬‬
‫برای تعیین ماتریسهای 𝑓𝜔 و 𝑔𝜔 در معادله (‪ ،)118‐4‬از رابطه (‪ )60‐3‬استفاده خواهد شد‪ .‬مقادیر‬
‫𝑓 در رابطه (‪ )60‐3‬معادل مقادیر ماتریسهای 𝐻𝑓 و 𝐻𝑔 در روابط (‪ )50‐3‬و (‪ )51‐3‬خواهند بود‪ .‬در‬
‫نهایت برای حل معادله (‪ )118‐4‬به صورت صریح‪ ،‬با انتگرالگیری در راستای زمانی‪ ،‬معادله زیر به دست‬
‫میآید‪.‬‬

‫𝑘𝜙𝜕‬ ‫𝑘𝜙𝜕‬
‫‪𝑛+1‬‬
‫𝑤𝐻‬ ‫𝑛‬
‫𝑤𝐻 =‬ ‫𝑛𝑓𝜔 ∑( ‪− ∆𝑡2‬‬
‫𝑥𝜕 𝑘‬
‫𝑛𝑔𝜔 ∑ ‪+‬‬
‫𝑦𝜕 𝑘‬
‫)‬ ‫(‪)122‐4‬‬
‫𝑘‬ ‫𝑘‬

‫مقدار ‪ ∆𝑡2‬در اینجا با مقدار گام زمانی در قسمت موج متفاوت خواهد بود‪ .‬چرا که گام زمانی در‬
‫اینجا میبایست کوچکتر از قسمت موج انتخاب شود تا از بروز واگرایی در این قسمت جلوگیری کند‪.‬‬
‫الزم به ذکر است که برای داشتن حل از نظر زمانی دقیق‪ ،‬میبایست گام زمانی این دو قسمت مضربی‬
‫صحیح از هم باشند‪ .‬با این کار وقتی قسمت موج یک گام حل شود‪ ،‬این قسمت پس از طی تعداد گام‬
‫مشخصی به زمان قسمت موج میرسد‪.‬‬

‫‪59‬‬
 ‫حل عددی معادالت حاکم‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪ -5-4-4‬بروز رسانی مقادیر مرجع‬

‫یک روش عددی معمول برای حل مسائل مقدار اولیه‪ ،‬روش رانگ‪-‬کوتا است‪ .‬این روش از میانگین‬
‫وزنی چند حل درون گام 𝑡‪ Δ‬برای باال بردن دقت حل استفاده میکند‪ .‬در این روش مقدار تغییرات متغیر‬
‫مرجع برای مقادیر اولیه مختلف درون گام زمانی 𝑡‪ Δ‬محاسبه شده و در نهایت میانگین وزنی جوابها به‬
‫عنوان تغییرات اصلی جهت اصلح مقادیر اولیه قرار داده میشود‪ .‬با توجه به وجود دو گام زمانی در حل‬
‫معادالت قسمت موج و موجسوار‪ ،‬گام زمانی کلی جریان برابر با گام زمانی بزرگتر‪ ،‬یعنی گام زمانی‬
‫حلگر قسمت موج میباشد‪ .‬در اینجا برای تعیین مقادیر متغیرهای مرجع 𝑤 در گام زمانی ‪ ،𝑛 + 1‬از‬
‫روش رانگ‪-‬کوتای دو مرحلهای به صورت زیر استفاده شده است‪.‬‬

‫𝑛𝑤 = ‪𝑤0‬‬ ‫(‪)123‐4‬‬

‫) ‪𝑤 1 = 𝑤 0 − 𝛼 1 𝑅(𝑤 0‬‬ ‫(‪)124‐4‬‬
‫) ‪𝑤 2 = 𝑤 0 − 𝛼 2 𝑅(𝑤 1‬‬ ‫(‪)125‐4‬‬
‫‪𝑤 𝑛+1 = 𝑤 2‬‬ ‫(‪)126‐4‬‬
‫که ضرایب 𝛼 نیز به صورت زیر تعریف میشوند‪.‬‬

‫‪𝛼 1 = 1.2,‬‬ ‫‪𝛼2 = 1‬‬ ‫(‪)127‐4‬‬

‫همچنین مقدار )𝑤(𝑅 در (‪ )124‐4‬و (‪ ،)125‐4‬از رابطه زیر به دست میآید‪.‬‬
‫)𝑤(𝐻 ‪𝑅(𝑤) = 𝑤 − 𝑆(𝑤) −‬‬ ‫(‪)128‐4‬‬
‫)𝑤(𝑆 و )𝑤(𝐻 در این رابطه به ترتیب از حل معادالت موج و موجسوار به ازای مقدار 𝑤 به دست‬
‫میآیند‪ .‬مقدار قسمت موج )𝑤(𝑆 به صورت ضمنی توسط (‪ )103‐4‬و قسمت موجسوار )𝑤(𝐻 نیز به‬
‫صورت صریح توسط (‪ )122‐4‬محاسبه خواهد شد‪.‬‬
‫در فصل بعد به بررسی نتایج حاصل از پیاده سازی روش پیشنهادی تحقیق حاضر (روش موجسواری)‬
‫بر روی چند نمونه مسأله پرداخته خواهد شد‪.‬‬

‫‪60‬‬
‫فصل ‪:5‬‬

‫نتایج‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫فصل ‪ -5‬نتايج‬

‫مقدمه‬

‫در این فصل به منظور اعتبار سنجی و اطمینان از صحت و دقت روش موجسواری ارائه شده در‬
‫تحقیق حاضر‪ ،‬این روش روی چند نمونه مسأله محک اجرا خواهد شد‪ .‬در ابتدا نتایج مربوط به معادله‬
‫برگر‪ ،‬سپس معادالت اویلر در جریان مافوق صوت یک بعدی درون نازل همگرا‪-‬واگرا‪ ،‬و در انتها به نتایج‬
‫حل معادالت اویلر در جریان دو بعدی حول یک ایرفویل گذر از صوت پرداخته خواهد شد‪.‬‬

‫نتایج حالت یک بعدی‬

‫در این قسمت نتایج اعمال روش پیشنهادی روی معادالت برگر و اویلر یک بعدی ارائه شده است‪.‬‬
‫معادله برگر توسط روشهای گوناگون گسسته شده و نتایج برای اعداد کورانت‪ 1‬مختلف (معادله (‪))1‐5‬‬
‫در ادامه گزارش شده است‪.‬‬
‫𝑡∆‬
‫𝑥𝑎𝑚𝑢 = 𝐶‬ ‫( ‪) 1 ‐5‬‬
‫𝑥∆‬
‫𝑥𝑎𝑚𝑢 سرعت مرجع بوده که برای تابع پله معرفی شده توسط (‪ )13‐2‬برابر ‪ 1‬میباشد و برای 𝑥∆‬

‫ثابت‪ ،‬تغییرات آن معادل تغییرات گام زمانی میباشد‪.‬‬

‫‪ -1-2-5‬بررسی نتایج روش موجسواری در حل معادله برگر‬

‫نتیجه حاصل از شکافت متغیر اصلی (𝑢) به دو قسمت موج (𝑠) و موجسوار (‪ )ℎ‬برای تابع پله (‪‐2‬‬
‫‪ )13‬در شکل ‪ 1‐5‬آمده است‪ .‬مقدار 𝑓 در معادالت (‪ )19‐2‬و (‪ )20‐2‬صفر انتخاب شده است‪ .‬مشاهده‬

‫‪1‬‬
‫‪Courant Number‬‬
‫‪62‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫میشود که تابع موج تقریبی از تابع اصلی بوده و نتایج حل آن قابل تعمیم به تابع اصلی میباشد‪ .‬برای‬
‫افزایش دقت میتوان با حل معادالت قسمت موجسوار که حامل ناپیوستگی است‪ ،‬اختلف بین این دو‬
‫قسمت (موج و تابع اصلی) را حذف کرد‪ .‬مقدار 𝜖 در معادله (‪ )34‐2‬برای محاسبه قسمت موج‪ ،‬همانطور‬
‫که بیان شد‪ ،‬برابر با ‪ 10∆𝑥 2‬انتخاب شده است‪.‬‬

‫‪u‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪s‬‬
‫‪h‬‬

‫‪0.5‬‬
‫‪u, s, h‬‬

‫‪0‬‬

‫‪-0.5‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :1‐5‬تقسیم متغیر اصلی به دو قسمت موج و موجسوار‬

‫‪ -1-1-2-5‬بررسی نتایج حل قسمت موج‬

‫برای تعیین مقدار قسمت موج در هر مرحله از حل‪ ،‬این مقدار با هموار سازی و کاهش مرتبه خطای‬
‫معادله (‪ )9‐2‬بر حسب 𝜖 توسط معادله (‪ )4‐4‬تعیین میشود‪ .‬شکل ‪( 2‐5‬الف) تاثیر مقادیر مختلف 𝜖‬

‫جهت محاسبه قسمت موج را نشان میدهد‪ .‬مشاهده میشود که با افزایش مقدار 𝜖‪ ،‬نرمی قسمت موج و‬
‫در نتیجه اختلف آن با تابع اولیه افزایش مییابد‪ .‬از اینرو برای کوچک کردن قسمت موجسوار‪ ،‬مقرون‬
‫به صرفه است تا 𝜖 به نحوی انتخاب شود که میزان خطا در هنگام حل معادالت قسمت موج‪ ،‬گسترش‬
‫پیدا نکنند‪ .‬شکل ‪( 2‐5‬ب) نیز تاثیر 𝜖 را بر روی مقدار خطای شامل مشتق مرتبه سوم توابع شکل (الف)‬
‫نشان میدهد‪ .‬همانگونه که مشاهده میشود‪ ،‬هر چه تغییرات تابع نرمتر میشود‪ ،‬مقدار این خطا نیز‬
‫کاهش مییابد‪ .‬در حل عددی قسمت موج‪ ،‬با تعیین مناسب مقدار 𝜖 بایستی مرتبه خطا از مرتبه معادالت‬
‫اصلی مربوطه کمتر باشد‪.‬‬

‫‪1.2‬‬
‫‪=x2‬‬ ‫‪=x2‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪=x2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪=x2‬‬
‫‪=x2‬‬ ‫‪=x2‬‬
‫‪=x2‬‬ ‫‪=x2‬‬
‫‪0.8‬‬
‫!‪x s /3‬‬

‫‪2‬‬
‫‪0.6‬‬
‫)‪2 (3‬‬

‫‪s‬‬

‫‪0.4‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0.2‬‬

‫‪-2‬‬ ‫ب‬ ‫‪0‬‬

‫الف‬
‫‪-0.2‬‬
‫‪1.8‬‬ ‫‪1.9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.1‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :2‐5‬تاثیر 𝜖 (الف) در محاسبه قسمت موج‪( ،‬ب) بر روی مرتبه خطای مشتق سوم در معادله (‪)22‐2‬‬

‫‪63‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫مطابق رابطه (‪ )33‐2‬مرتبه 𝜖 بایستی برای کاهش ‪ 100 ،10‬و ‪ 1000‬مرتبه از جملت خطا به‬
‫ترتیب برابر با ‪ 100∆𝑥 2 ،10∆𝑥 2‬و ‪ 1000∆𝑥 2‬باشد‪ .‬جدول ‪ 1‐5‬تاثیر این مقادیر 𝜖 (معادله (‪ ))28‐2‬را‬
‫بر روی حداکثر مقدار خطاهای احتمالی در حل عددی برای تابع پله نشان میدهد‪ .‬مشاهده میشود که‬
‫در محاسبه قسمت موج همانگونه که انتظار میرفت‪ ،‬مرتبههای خطاها به اندازه دلخواه ‪ 100 ،10‬و‬
‫‪ 1000‬برابر‪ ،‬کاهش داشته است‪.‬‬

‫جدول ‪ :1‐5‬تاثیر 𝜖 بر روی حداکثر مقدار انواع خطاهای احتمالی در حل عددی برای تابع پله‬
‫𝒔 𝟐𝝏 𝟏)𝒙∆(‬ ‫𝒔 𝟑𝝏 𝟐)𝒙∆(‬ ‫𝒔 𝟒𝝏 𝟑)𝒙∆(‬ ‫𝒔 𝟓𝝏 𝟒)𝒙∆(‬ ‫𝒔 𝟔𝝏 𝟓)𝒙∆(‬ ‫𝒔 𝟕𝝏 𝟔)𝒙∆(‬
‫‪𝐄𝐫𝐫𝐨𝐫𝐬 𝐈𝐭𝐞𝐦𝐬:‬‬
‫𝟐𝒙𝝏 !𝟐‬ ‫𝟑𝒙𝝏 !𝟑‬ ‫𝟒𝒙𝝏 !𝟒‬ ‫𝟓𝒙𝝏 !𝟓‬ ‫𝟔𝒙𝝏 !𝟔‬ ‫𝟕𝒙𝝏 !𝟕‬
‫‪𝜖 = 0∆𝑥 2‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪4.2‬‬ ‫‪0.78‬‬ ‫‪-0.15‬‬ ‫‪0.022‬‬ ‫‪0.0031‬‬
‫‪𝜖 = 10∆𝑥 2‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪0.42‬‬ ‫‪0.067‬‬ ‫‪-0.011‬‬ ‫‪0.0016‬‬ ‫‪0.00020‬‬
‫‪𝜖 = 100∆𝑥 2‬‬ ‫‪0.21‬‬ ‫‪0.054‬‬ ‫‪0.0076‬‬ ‫‪-0.0013‬‬ ‫‪0.00017‬‬ ‫‪0.000021‬‬
‫‪𝜖 = 1000∆𝑥 2‬‬ ‫‪0.023‬‬ ‫‪0.0059‬‬ ‫‪0.00077‬‬ ‫‪-0.00013‬‬ ‫‪0.000017‬‬ ‫‪0.0000022‬‬

‫حل قسمت موج توسط معادله (‪ )2‐4‬با شرط اولیه تابع پله (معادله (‪ ))13‐2‬در شکل ‪ 3‐5‬برای‬
‫اعداد کورانت ‪ 108 ،106 ،104 ،102 ،1 ،10-1‬و ‪ ،1010‬به ازای یک گام حل با 𝑥∆ برابر با ‪ 0/01‬ارائه شده‬
‫است‪ .‬مشاهده میشود که با افزایش عدد کورانت ناپیوستگی با گام بلندتر و سرعت بیشتری بدون تقویت‬
‫نوسانها منتقل شده است و مسأله با اعداد کورانت بسیار باال واگرا نشده و پایداری خود را حفظ کرده‬
‫است‪.‬‬
‫‪1.2‬‬

‫‪1‬‬

‫‪0.8‬‬
‫‪Initial‬‬
‫‪C=10-1‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪C=100‬‬
‫‪s‬‬

‫‪C=102‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪C=104‬‬
‫‪C=106‬‬
‫‪0.2‬‬ ‫‪C=108‬‬
‫‪C=1010‬‬
‫‪0‬‬

‫‪-0.2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :3‐5‬مقایسه اعداد کورانت مختلف در حل قسمت موج برای گام اول معادله برگر‬

‫با توجه به تعریف عدد کورانت‪ ،‬با ثابت بودن 𝑥∆‪ ،‬صد برابر شدن این عدد معادل صد برابر شدن گام‬
‫زمانی است‪ .‬از اینرو انتظار میرود که ناپیوستگی صد برابر نسبت به حالت قبل جابجا شود‪ .‬میتوان‬
‫مشاهده کرد که ناپیوستگی به میزان کمتری جابجا شده است‪ .‬علت این امر میتواند کاهش سرعت‬
‫حرکت ناپیوستگی‪ 1‬و یا مرتبه یک بودن خطای زمانی معادله مورد استفاده بوده که با افزایش گام زمانی‪،‬‬

‫‪1‬‬
‫)‪Discontinuity Speed ∝ (Space Step/Time Step‬‬
‫→ ↑‪→ at Constant Space Step:(Time Step‬‬
‫)↓‪Speed‬‬
‫‪64‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫این خطا نیز بزرگتر شود‪ .‬برای باال بردن دقت در راستای زمانی‪ ،‬استفاده از روش رانگ‪-‬کوتا‪ 1‬برای ادامه‬
‫کار پیشنهاد میشود‪.‬‬
‫همانطور که در شکل ‪ 3‐5‬مشاهده شد‪ ،‬با ‪ 100‬برابر شدن عدد کورانت‪ ،‬گام مکانی که ناپیوستگی‬
‫بر میدارد‪ ،‬نسبت به حالت قبل‪ ،‬به اندازه مشخصی تغییر میکند‪ .‬شکل ‪ 4‐5‬تغییرات حرکت نقطه ‪0/5‬‬
‫= 𝑠 در راستای محور 𝑥 را بر حسب مقادیر مختلف عدد کورانت به صورت لگاریتمی نشان میدهد‪.‬‬
‫مشاهده میشود که حرکت این نقطه‪ ،‬که معادل حرکت ناپیوستگی در یک گام زمانی میباشد‪ ،‬برای‬
‫اعداد کورانت بزرگتر از ‪ ،1‬تقریباً نسبت خطی با لگاریتم بر مبنای ‪ 10‬این عدد دارد‪ .‬از اینرو میتوان‬
‫نتیجه گرفت که با ‪ 10‬برابر شدن عدد کورانت‪ ،‬جابجایی ناپیوستگی به اندازه مشخصی و نه لزوماً ‪10‬‬
‫برابر‪ ،‬تغییر کند‪.‬‬
‫‪2.6‬‬

‫‪2.5‬‬

‫‪2.4‬‬
‫‪xs=0.5‬‬

‫‪2.3‬‬

‫‪2.2‬‬

‫‪2.1‬‬

‫‪10-2‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪102‬‬ ‫‪104‬‬ ‫‪106‬‬ ‫‪108‬‬ ‫‪1010‬‬

‫‪C‬‬
‫شکل ‪ :4‐5‬تاثیر اعداد کورانت مختلف در حرکت مکان ِ‬
‫ی نقطه ‪ 𝑠 =0/5‬برای یک گام زمانی‬

‫با توجه به شکل ‪ ،4‐5‬معادله تقریبی (‪ )2‐5‬ارتباط حرکت ناپیوستگی را بر حسب عدد کورانت‬
‫دلخواه برای هر گام زمانی در ‪ ∆𝑥=0/01‬ارائه میکند‪.‬‬
‫‪𝑥𝑠=0.5 = 0.0727 𝑙𝑜𝑔 𝐶 + 1.9383‬‬ ‫( ‪) 2 ‐5‬‬
‫شکل ‪ 5‐5‬تاثیر مقادیر مختلف 𝜖 را بر روی حذف نوسانات قسمت موج بعد از یک گام حل و با عدد‬
‫کورانت ‪ 106‬نشان میدهد‪ .‬همانگونه که مشاهده میشود‪ ،‬با افزایش مرتبه 𝜖‪ ،‬نوسانات روند کاهشی‬
‫داشته و در ‪ 𝜖 = 10∆𝑥 2‬مقدار نوسانات بسیار کوچک و قابل صرف نظر کردن شده است‪ .‬همچنین دیده‬
‫میشود که در ‪ 𝜖 = 12∆𝑥 2‬شیب نمودار کمتر از نمودار مربوط به ‪ 𝜖 = 10∆𝑥 2‬بوده و در نتیجه نسبت‬
‫به متغیر اصلی که تابع پله با شیب بینهایت است‪ ،‬اختلف بیشتری دارد‪ .‬از اینرو برای کم کردن اختلف‬
‫بین تابع قسمت موج و تابع اصلی و در نتیجه کوچک کردن قسمت موجسوار‪ ،‬بهتر است از کمترین 𝜖 با‬
‫بیشترین اثر استفاده کرد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Runge Kutta‬‬
‫‪65‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪1.2‬‬
‫‪=x2‬‬ ‫‪=x2‬‬
‫‪1.00002‬‬ ‫‪=x2‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪=x2‬‬
‫‪=x2‬‬ ‫‪=x2‬‬
‫‪=x2‬‬ ‫‪=x2‬‬
‫‪0.8‬‬
‫‪1.00000‬‬
‫‪0.6‬‬
‫‪s‬‬

‫‪s‬‬
‫‪0.4‬‬
‫‪0.99998‬‬
‫‪0.2‬‬

‫‪0.99996‬‬ ‫ب‬ ‫‪0‬‬

‫الف‬
‫‪-0.2‬‬
‫‪1.8‬‬ ‫‪1.85‬‬ ‫‪1.9‬‬ ‫‪1.95‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.05‬‬ ‫‪2.1‬‬ ‫‪2.15‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3.5‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫شکل ‪( :5‐5‬الف) تاثیر 𝜖 بر نوسانات حل قسمت موج برای عدد کورانت ‪ 106‬در گام اول‪( ،‬ب) بزرگ نمایی تاثیرات‬

‫‪ -2-1-2-5‬بررسی نتایج حل قسمت موجسوار‬

‫معادله موجسوار در این قسمت توسط معادله (‪ )17‐4‬حل شده است‪ .‬نتایج یک گام حل برای این‬
‫معادله با اعداد کورانت ‪ 10 ،1 ،0/1‬و ‪ 100‬در شکل ‪ 6‐5‬آمده است‪ .‬مشاهده میشود که با افزایش عدد‬
‫کورانت‪ ،‬در محل ناپیوستگی نوساناتی در حل قسمت موجسوار ایجاد شده است‪ .‬این نوسانات به دلیل‬
‫مرتبه ‪ 2‬بودن (مشتق مرتبه ‪ 3‬و باالتر در بسط تیلور حذف شدهاند) خطای این معادله بوده که به عنوان‬
‫خطای نوسانی‪ 1‬شناخته میشود‪.‬‬

‫‪0.6‬‬
‫‪C=0.1‬‬
‫‪C=1‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪C=10‬‬
‫‪C=100‬‬
‫‪0.2‬‬

‫‪0‬‬
‫‪h‬‬

‫‪-0.2‬‬

‫‪-0.4‬‬

‫‪-0.6‬‬
‫‪1.6‬‬ ‫‪1.8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪2.4‬‬
‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :6‐5‬تاثیر اعداد کورانت مختلف در محاسبه قسمت موج توسط گسسته سازی با تفاضل مرکزی‬

‫معادله (‪ )36‐2‬توسط روش باالدست جریان به شکل ضمنی به صورت زیر گسسته میگردد‪.‬‬

‫𝑛𝑖‪ℎ𝑖𝑛+1 − ℎ‬‬ ‫‪ℎ𝑖𝑛+1 − ℎ𝑖−1‬‬

‫‪𝑛+1‬‬
‫‪𝑠𝑖 ℎ𝑖𝑛+1 − 𝑠𝑖−1 ℎ𝑖−1‬‬
‫‪𝑛+1‬‬
‫𝑛𝑖‪+ ℎ‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫( ‪) 3 ‐5‬‬
‫𝑡∆‬ ‫𝑥∆‬ ‫𝑥∆‬
‫مشابه قبل‪ ،‬نتایج یک گام حل برای معادله (‪ )3‐5‬با اعداد کورانت ‪ 10 ،1 ،0/1‬و ‪ 100‬در شکل ‪‐5‬‬
‫‪ 7‬نشان داده شده است‪ .‬مشاهده میشود که قسمت موجسوار با افزایش عدد کورانت‪ ،‬به دلیل خطای‬
‫اتلفی‪ 2‬که از مرتبه ‪ 1‬بودن خطای این معادله (مشتق مرتبه ‪ 2‬و باالتر در بسط تیلور حذف شدهاند)‬
‫حاصل میشود‪ ،‬کوچک میگردد‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Dispersion Error‬‬ ‫‪Dissipation Error‬‬
‫‪66‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪0.6‬‬
‫‪C=0.1‬‬
‫‪C=1‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪C=10‬‬
‫‪C=100‬‬
‫‪0.2‬‬

‫‪0‬‬

‫‪h‬‬
‫‪-0.2‬‬

‫‪-0.4‬‬

‫‪-0.6‬‬
‫‪1.6‬‬ ‫‪1.8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪2.4‬‬
‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :7‐5‬تاثیر اعداد کورانت مختلف در محاسبه قسمت موج توسط گسسته سازی باالدست جریان‬

‫بررسی روشهای مبتنی بر شبکه و بدون شبکه (ابر نقاط) جهت استفاده در قسمت موجسوار‬

‫تابع کِرنِل استفاده شده در این قسمت‪ ،‬تابع کِرنِل هاردی میباشد‪ .‬این تابع کِرنِل هنگام درونیابی‬
‫در نزدیکی ناپیوستگیها‪ ،‬همواری خود را حفظ میکند‪ .‬از اینرو در حل قسمت موجسوار نیز استفاده‬
‫شده است‪ .‬نتایج حل معادله (‪ )3‐2‬با استفاده از روشهای مبتنی بر شبکه و بدون شبکه با تابع کِرنِل‬
‫هاردی‪ ،‬در شکل ‪ 8‐5‬برای شرط اولیه زیر نشان داده شده است‪.‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0≤𝑥≤1‬‬
‫])‪𝑢 = {𝑠𝑖𝑛[𝜋(𝑥 − 1‬‬ ‫‪1<𝑥<2‬‬ ‫( ‪) 4 ‐5‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪2≤𝑥≤4‬‬
‫نتایج شکل ‪ 8‐5‬برای عدد کورانت ‪ 1‬در زمان ‪ 0/3‬ثانیه میباشد‪ .‬در زمانهای بزرگتر از ‪ 0/3‬ثانیه‬
‫در حل ناپیوستگیهایی تشکیل میشود که نیازمند اعمال روش باالدست جریان در روشهای بدون‬
‫شبکه میباشد‪ .‬در این شکل مشاهده میشود که نتایج روش بدون شبکه مورد استفاده با دقت خوبی بر‬
‫نتایج روش مبتنی بر شبکه منطبق بوده و میتوان از آن در حل قسمت موجسوار به صورت محلی بهره‬
‫برد‪.‬‬

‫‪1.2‬‬ ‫‪Initial Data‬‬

‫‪Mesh Based Method‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪Point Based Method‬‬

‫‪0.8‬‬

‫‪0.6‬‬
‫‪u‬‬

‫‪0.4‬‬

‫‪0.2‬‬

‫‪0‬‬

‫‪-0.2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :8‐5‬مقایسه حل معادله برگر توسط روشهای مبتنی بر شبکه و بدون شبکه‬

‫با استفاده از درونیابی روشهای بدون شبکه نیز میتوان معادله (‪ )36‐2‬را به شکل صریح‪ ،‬به‬
‫صورت زیر گسسته کرد‪.‬‬

‫‪67‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑛𝑘‪ℎ𝑘𝑛+1 − ℎ‬‬ ‫𝜙𝜕‬ ‫‪𝑠𝑖+1 − 𝑠𝑖−1‬‬

‫𝑡∆‬
‫𝑛𝑘𝜔 ∑ ) 𝑛𝑘‪+ (𝑠𝑘 + ℎ‬‬
‫𝑥𝜕‬
‫𝑛𝑘‪+ ℎ‬‬
‫𝑥∆‪2‬‬
‫‪=0‬‬ ‫( ‪) 5 ‐5‬‬
‫𝑘‬

‫نتایج یک گام حل برای معادله (‪ )5‐5‬با اعداد کورانت ‪ 10 ،1 ،0/1‬و ‪ 100‬در شکل ‪ 9‐5‬آمده است‪.‬‬
‫مشاهده میشود که به علت صریح بودن‪ ،‬افزایش عدد کورانت باعث واگرایی حل در این حالت شده است‪.‬‬

‫‪0.6‬‬
‫‪C=0.1‬‬
‫‪C=1‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪C=10‬‬
‫‪C=100‬‬
‫‪0.2‬‬

‫‪0‬‬
‫‪h‬‬

‫‪-0.2‬‬

‫‪-0.4‬‬

‫‪-0.6‬‬
‫‪1.6‬‬ ‫‪1.8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪2.4‬‬
‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :9‐5‬تاثیر اعداد کورانت مختلف در محاسبه قسمت موج توسط روش بدون شبکه با تابع کِرنِل هاردی‬

‫شکل ‪ 10‐5‬مقایسه روشهای مطرح شده در باال را برای عدد کورانت ‪ 1‬نشان میدهد‪ .‬مشاهده‬
‫میشود که مقدار ‪ ℎ‬محاسبه شده توسط روش تفاضل مرکزی مشابه روش بدون شبکه‪ ،‬در نزدیکی‬
‫ناپیوستگی افزایش داشته است‪ .‬این افزایش‪ ،‬باعث ایجاد نوسان در جواب نهایی 𝑢 خواهد شد‪ .‬از آنجا که‬
‫هدف در کار حاضر استفاده از اعداد کورانت باال میباشد‪ ،‬روش باالدست جریان میتواند برای حل قسمت‬
‫موجسوار در ادامه مورد استفاده قرار بگیرد‪.‬‬

‫‪0.6‬‬
‫‪Hardy‬‬
‫‪Central‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪Upwind‬‬

‫‪0.2‬‬

‫‪0‬‬
‫‪h‬‬

‫‪-0.2‬‬

‫‪-0.4‬‬

‫‪-0.6‬‬
‫‪1.6‬‬ ‫‪1.8‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪2.4‬‬
‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :10‐5‬مقایسه روشهای مختلف در حل قسمت موجسوار برای عدد کورانت ‪1‬‬

‫‪ -3-1-2-5‬بررسی و مقایسه نتایج مجموع حل دو قسمت موج و موجسوار (𝒉 ‪)𝒖 = 𝒔 +‬‬

‫شکل ‪ 11‐5‬تا شکل ‪ 14‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری را با روشهای مختلف تسخیر ناپیوستگی‬
‫شامل بیم و وارمینگ‪ ،‬باالدست جریان (ضمنی و صریح)‪ ،‬لَکس‪ ،‬لَکس‪-‬وِندروف‪ ،‬مَککورمک‪ ،‬رانگکوتای‬
‫مرتبه ‪ 5‬با جمله اتلفی‪ ،‬رانگکوتای اصلح شده مرتبه ‪ 4‬با جمله اتلفی و ترکیب آن با تیویدی مرتبه‬
‫‪ ،2‬اِفسیتی بر مبنای بیم و وارمینگ و تیویدی مرتبه ‪ 1‬و ‪ ،2‬برای گام مکانی ‪ 0/1‬و کورانت ‪ 1‬در‬

‫‪68‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫زمان ‪ 1/8‬ثانیه نشان میدهد‪ .‬قسمت موج در این نتایج توسط معادله (‪ )2‐4‬و قسمت موجسوار توسط‬
‫معادله (‪ )17‐4‬به صورت عددی حل شدهاند‪ .‬مشاهده میشود که نتایج روش موجسواری با بهترینهای‬
‫روشهای موجود مانند مَککورمک‪ ،‬باالدست جریان و تیویدی انطباق خوبی دارد‪.‬‬

‫‪1.2‬‬ ‫‪1.2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬

‫‪0.6‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪u‬‬

‫‪u‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪0.4‬‬

‫‪0.2‬‬ ‫)‪Beam and Warming (Damped‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪Lax‬‬

‫‪Explicit Upwind‬‬ ‫‪Lax-Wendroff‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪Implicit Upwind‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪MacCormack‬‬
‫‪Surfing‬‬ ‫‪Surfing‬‬
‫‪-0.2‬‬ ‫‪-0.2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :12‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای‬ ‫شکل ‪ :11‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای‬
‫بیم و وارمینگ با اتلف‪ ،‬باالدست جریان صریح و ضمنی‬ ‫لَکس‪ ،‬لَکسوِندروف و مَککورمک در زمان ‪ 1/8‬ثانیه و‬
‫در زمان ‪ 1/8‬ثانیه و کورانت ‪1‬‬ ‫کورانت ‪1‬‬
‫‪1.2‬‬ ‫‪1.2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬

‫‪0.6‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪u‬‬
‫‪u‬‬

‫‪0.4‬‬ ‫‪0.4‬‬

‫‪0.2‬‬ ‫‪0.2‬‬
‫)‪RK5 (Damped‬‬ ‫)‪FCT (Beam and Warming‬‬
‫)‪MRK4 (Damped‬‬ ‫‪First-Order TVD‬‬
‫‪0‬‬ ‫)‪MRK4 (Second-Order TVD‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪Second-Order TVD‬‬
‫‪Surfing‬‬ ‫‪Surfing‬‬
‫‪-0.2‬‬ ‫‪-0.2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :14‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای‬ ‫شکل ‪ :13‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای‬
‫رانگ‪-‬کوتا‪ ،‬مرتبه ‪ 5‬با اتلف‪ ،‬اصلح شده مرتبه ‪ 4‬با‬ ‫اِفسیتی بر مبنای بیم و وارمینگ و تیویدی مرتبه ‪1‬‬
‫اتلف‪ ،‬و با تیویدی مرتبه ‪ 2‬در زمان ‪ 1/8‬ثانیه و‬ ‫و ‪ 2‬در زمان ‪ 1/8‬ثانیه و کورانت ‪1‬‬
‫کورانت ‪1‬‬

‫شکل ‪ 15‐5‬تا شکل ‪ 18‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری را با روشهای مختلف برای گام مکانی‬
‫‪ 0/01‬و کورانت ‪ 1000‬در گام اول حل نشان میدهد‪ .‬به علت بزرگ بودن عدد کورانت در این قسمت‬
‫که معادل با جابجایی بیشتر ناپیوستگی در یک گام میباشد‪ ،‬گام ‪ 0/01‬بجای ‪ 0/1‬در راستای مکانی‬
‫انتخاب شده است تا موقعیت ناپیوستگی در بازه ‪ 0‬تا ‪ 4‬حفظ شود‪ .‬مشاهده میشود که پایداری باالی‬
‫روش موجسواری در قیاس با روشهای موجود بسیار قابل توجه بوده و این در حالی است که تمامی‬
‫روشهای موجود واگرا شدهاند‪ .‬در شکل ‪ 7‐5‬مشاهده شد که با افزایش عدد کورانت میزان پراکندگی‬
‫روش باالدست جریان افزایش یافته و باعث کوچک شدن قسمت موجسوار میگردد‪ .‬از اینرو تابع 𝑢 در‬
‫این نتایج به قسمت موج نزدیکتر بوده و ناپیوستگی اندکی نرمتر شده است‪.‬‬

‫‪69‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪1.2‬‬ ‫‪1.2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬

‫‪0.6‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪u‬‬

‫‪u‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪0.4‬‬

‫‪0.2‬‬ ‫‪0.2‬‬
‫‪Explicit Upwind‬‬ ‫‪Lax‬‬
‫‪Implicit Upwind‬‬ ‫‪Lax-Wendroff‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪Surfing‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪MacCormack‬‬
‫)‪Beam and Warming (Damped‬‬ ‫‪Surfing‬‬
‫‪-0.2‬‬ ‫‪-0.2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :16‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای‬ ‫شکل ‪ :15‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای‬
‫بیم و وارمینگ با اتلف‪ ،‬باالدست جریان صریح و ضمنی‬ ‫لَکس‪ ،‬لَکسوِندروف و مَککورمک در گام اول و عدد‬
‫در گام اول و عدد کورانت ‪1000‬‬ ‫کورانت ‪1000‬‬

‫‪1.2‬‬ ‫‪1.2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬

‫‪0.6‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪u‬‬

‫‪u‬‬

‫‪0.4‬‬ ‫‪0.4‬‬

‫‪0.2‬‬ ‫‪0.2‬‬
‫)‪RK5 (Damped‬‬ ‫‪First-Order TVD‬‬
‫)‪MRK4 (Damped‬‬ ‫‪Second-Order TVD‬‬
‫‪0‬‬ ‫)‪MRK4 (2nd-O TVD‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪Surfing‬‬
‫‪Surfing‬‬ ‫)‪FCT (Beam and Warming‬‬
‫‪-0.2‬‬ ‫‪-0.2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :18‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای‬ ‫شکل ‪ :17‐5‬مقایسه نتایج روش موجسواری با روشهای‬
‫رانگ‪-‬کوتا‪ ،‬مرتبه ‪ 5‬با اتلف‪ ،‬اصلح شده مرتبه ‪ 4‬با‬ ‫اِفسیتی بر مبنای بیم و وارمینگ و تیویدی مرتبه ‪1‬‬
‫اتلف‪ ،‬و با تیویدی مرتبه ‪ 2‬در گام اول و عدد کورانت‬ ‫و ‪ 2‬در گام اول و عدد کورانت ‪1000‬‬
‫‪1000‬‬

‫شکل ‪ 19‐5‬نتایج قسمت موج‪ ،‬موجسوار و تابع اصلی در ‪ 5‬گام زمانی را برای عدد کورانت ‪ 103‬و‬
‫شکل ‪ 20‐5‬این نتایج را برای عدد کورانت ‪ 106‬نشان میدهد‪ .‬مشاهده میشود که قسمت موج بدون‬
‫هیچگونه نوسانی با افزایش عدد کورانت‪ ،‬پایداری خود را در گامهای متوالی حفظ کرده است‪ .‬اما حل‬
‫قسمت موجسوار (صورت گرفته با استفاده از روش باالدست جریان) به دلیل خطای پراکندگی‪ ،‬کوچک‬
‫شده و از اینرو تابع اصلی تقریباً با قسمت موج برابر میباشد‪.‬‬

‫‪70‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪1.2‬‬ ‫‪1.2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬

‫‪0.6‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪s‬‬

‫‪s‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪0.4‬‬
‫‪Initial‬‬ ‫‪Initial‬‬
‫‪Step 1‬‬ ‫‪Step 1‬‬
‫‪0.2‬‬ ‫‪Step 2‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪Step 2‬‬
‫‪Step 3‬‬ ‫‪Step 3‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪Step 4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪Step 4‬‬
‫‪Step 5‬‬ ‫‪Step 5‬‬
‫‪-0.2‬‬ ‫‪-0.2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪0.04‬‬ ‫‪0.04‬‬

‫‪0.02‬‬ ‫‪0.02‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪h‬‬

‫‪Initial‬‬
‫‪h‬‬ ‫‪Initial‬‬
‫‪Step 1‬‬ ‫‪Step 1‬‬
‫‪-0.02‬‬ ‫‪-0.02‬‬
‫‪Step 2‬‬ ‫‪Step 2‬‬
‫‪Step 3‬‬ ‫‪Step 3‬‬
‫‪Step 4‬‬ ‫‪Step 4‬‬
‫‪-0.04‬‬ ‫‪Step 5‬‬
‫‪-0.04‬‬ ‫‪Step 5‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬

‫‪1.2‬‬ ‫‪1.2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬

‫‪0.6‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪u‬‬

‫‪u‬‬

‫‪0.4‬‬ ‫‪0.4‬‬
‫‪Initial‬‬ ‫‪Initial‬‬
‫‪Step 1‬‬ ‫‪Step 1‬‬
‫‪0.2‬‬ ‫‪Step 2‬‬
‫‪0.2‬‬ ‫‪Step 2‬‬
‫‪Step 3‬‬ ‫‪Step 3‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪Step 4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪Step 4‬‬
‫‪Step 5‬‬ ‫‪Step 5‬‬
‫‪-0.2‬‬ ‫‪-0.2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :20‐5‬نتایج قسمت موج (باال)‪ ،‬موجسوار‬ ‫شکل ‪ :19‐5‬نتایج قسمت موج (باال)‪ ،‬موجسوار‬
‫(وسط) و تابع اصلی (پایین) در ‪ 5‬گام زمانی‬ ‫(وسط) و تابع اصلی (پایین) در ‪ 5‬گام زمانی‬
‫برای عدد کورانت ‪106‬‬ ‫برای عدد کورانت ‪103‬‬
‫هنگامی که مقدار تابع 𝑓 صفر انتخاب شود‪ ،‬معادالت قسمت موج و برگر یکسان بوده و از اینرو‪،‬‬
‫نتایج حاصل از حل قسمت موج‪ ،‬جواب تقریبی برای 𝑢 خواهد بود‪ .‬اما در صورتی که این مقدار صفر‬
‫نباشد‪ ،‬حل این قسمت‪ ،‬جواب تقریبی از 𝑢 نبوده و جواب نهایی از مجموع دو قسمت (موج و موجسوار)‬
‫به دست خواهد آمد‪ .‬برای بررسی تاثیر این تابع در معادالت (‪ )19‐2‬و (‪ ،)20‐2‬تابع اختیاری زیر استفاده‬
‫شده است‪.‬‬
‫}‪𝑓 = 𝛽{(𝑥 − 2)2 − 4‬‬ ‫( ‪) 6 ‐5‬‬

‫𝛽 در معادله (‪ )6‐5‬مقداری ثابت میباشد‪ .‬شکل ‪ 21‐5‬تاثیر تابع 𝑓 را برای مقادیر 𝛽 برابر با ‪،0/01‬‬
‫‪ ،0/003‬صفر‪ -0/003 ،‬و ‪ -0/01‬و عدد کورانت ‪ 103‬در گام اول نشان میدهد‪ .‬مشاهده میشود که تابع‬

‫‪71‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑓 برای 𝛽 برابر با ‪ ،0/003‬مقدار خطا را به خوبی کاهش داده و این در حالی است که مقادیر دیگر 𝛽‪،‬‬
‫باعث افزایش خطا در جوابها شده است‪ .‬بنابراین میتوان با تعیین مناسب تابع 𝑓‪ ،‬خطای قسمت موج‪-‬‬
‫سوار را کنترل کرد‪.‬‬

‫‪1.2‬‬ ‫‪=‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪=‬‬

‫‪=‬‬ ‫‪=‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪=‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪=‬‬
‫‪=−‬‬ ‫‪=−‬‬
‫‪=−‬‬ ‫‪=−‬‬
‫‪0.8‬‬ ‫‪0.8‬‬

‫‪0.6‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪u‬‬

‫‪u‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪0.4‬‬

‫‪0.2‬‬ ‫‪0.2‬‬

‫‪0‬‬ ‫ب‬ ‫‪0‬‬ ‫الف‬

‫‪-0.2‬‬ ‫‪-0.2‬‬
‫‪1.8‬‬ ‫‪1.9‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.1‬‬ ‫‪2.2‬‬ ‫‪2.3‬‬ ‫‪2.4‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫شکل ‪( :21‐5‬الف) تاثیر 𝑓 بر نتایج روش موجسواری برای عدد کورانت ‪ 103‬در گام اول‪( ،‬ب) بزرگ نمایی تاثیرات‬

‫‪ -2-2-5‬بررسی نتایج روش موجسواری در حل معادله اویلر یک بعدی‬

‫در این قسمت نتایج حل حالت پایدار معادالت اویلر در حالت یک بعدی برای جریان تراکمپذیر‬
‫درون یک نازل همگرا‪-‬واگرا (شکل ‪ )22‐5‬توسط دو روش موجسواری و حجم محدود (انفصال به کمک‬
‫تفاضل مرکزی) مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتهاند‪ .‬شرط مرزی این معادالت‪ ،‬به صورت زیر است‪.‬‬
‫𝑢𝜕‬ ‫𝑢𝜕‬ ‫𝜌𝜕‬
‫|‬ ‫| =‬ ‫| =‬ ‫‪=0‬‬ ‫( ‪) 7 ‐5‬‬
‫‪𝜕𝑥 𝑥=0 𝜕𝑥 𝑥=1 𝜕𝑥 𝑥=1‬‬
‫)‪1⁄(𝛾−1‬‬
‫‪(𝛾 − 1) 2‬‬
‫‪𝜌|𝑥=0‬‬ ‫‪= (1 −‬‬ ‫) ‪𝑢 |𝑥=0‬‬ ‫( ‪) 8 ‐5‬‬
‫𝛾‪2‬‬

‫‪𝑝|𝑥=0 = 𝜌𝛾 |𝑥=0‬‬ ‫( ‪) 9 ‐5‬‬

‫‪𝑝|𝑥=1 = 0.5‬‬ ‫(‪)10‐5‬‬
‫تعداد گره مورد استفاده در هر دو روش موجسواری و حجم محدود ‪ 401‬عدد انتخاب شده است‪.‬‬
‫مقدار عدد کورانت در هر دو روش برابر ‪ 1‬میباشد‪ .‬در روش حجم محدود برای افزایش سرعت همگرایی‬
‫از گام زمانی محلی استفاده گردیده و کد مورد استفاده برای آن‪ ،‬کد چَک‪ 1‬است‪ .‬این کد برای حل‬
‫معادالت از روشی صریح با استفاده از طرح رانگ‪-‬کوتای مرتبه ‪ 4‬استفاده میکند که در آن برای تسخیر‬
‫امواج ضربهای از طرح اتلف مصنوعی اسکالر (روش جِیاِستی‪ )2‬استفاده شده است‪.‬‬
‫سطح مقطع نازل مورد استفاده به صورت زیر انتخاب شده است‪.‬‬

‫‪𝐴 = 0.1 + (𝑥 − 0.4)2‬‬ ‫(‪)11‐5‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪Chak‬‬ ‫)‪Jameson-Schmidt-Turkel (JST‬‬
‫‪72‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫شکل ‪ 22‐5‬تغییرات سطح مقطع نازل همگرا‪-‬واگرا را نشان میدهد‪ .‬مشاهده میشود که گلوگاه‬
‫نازل در ‪ 𝑥 = 0.4‬قرار دارد‪.‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫)‪Chack (3088 ms‬‬
‫)‪Surfing (1125 ms‬‬
‫‪0.2‬‬

‫‪Area‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.1‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.3‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.7‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪0.9‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪-0.2‬‬

‫‪-0.4‬‬

‫شکل ‪ :22‐5‬سطح مقطع نازل مورد استفاده در روش موجسواری و روش حجم محدود همراه با اتلف مصنوعی‬

‫شکل ‪ 23‐5‬مقایسه توزیع (الف) فشار‪( ،‬ب) سرعت‪( ،‬ج) چگالی‪ ،‬و (د) انرژی کل حاصل از دو روش‬
‫موجسواری و حجم محدود را نشان میدهد‪ .‬مشاهده میشود که نتایج روش موجسواری به خوبی بر نتایج‬
‫روش حجم محدود منطبق میباشد‪ .‬موج ضربهای که در مکان ‪ 0/8‬وجود دارد‪ ،‬توسط هر دو روش بدون‬
‫هیچگونه نوسانی مدل شده است‪ .‬همچنین روش موجسواری برای همگرا شدن باقیماندهها‪ 1‬به ‪،10-5‬‬
‫‪ 1125‬میلی ثانیه زمان پردازش نیاز داشته و این در حالی است که روش حجم محدود در ‪ 3088‬میلی‬
‫ثانیه همگرا شده است‪ .‬از اینرو زمان پردازش یک سوم کاهش داشته است‪.‬‬
‫‪2.5‬‬ ‫‪1.2‬‬
‫)‪Chak (3088 ms‬‬ ‫)‪Chak (3088 ms‬‬
‫)‪Surfing (1125 ms‬‬ ‫‪1‬‬ ‫)‪Surfing (1125 ms‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0.8‬‬
‫‪1.5‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪u‬‬

‫‪p‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0.4‬‬

‫‪0.2‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪0‬‬
‫ب‬ ‫الف‬
‫‪0‬‬ ‫‪-0.2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪x/L‬‬ ‫‪x/L‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪1.2‬‬
‫)‪Chak (3088 ms‬‬ ‫)‪Chak (3088 ms‬‬
‫‪2.5‬‬ ‫)‪Surfing (1125 ms‬‬ ‫‪1‬‬ ‫)‪Surfing (1125 ms‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫‪E‬‬

‫‪1.5‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0.4‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪0.2‬‬
‫د‬ ‫ج‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪x/L‬‬ ‫‪x/L‬‬
‫شکل ‪ :23‐5‬مقایسه توزیع (الف) فشار‪( ،‬ب) سرعت‪( ،‬ج) چگالی‪ ،‬و (د) انرژی کل بدست آمده از روش موجسواری و‬
‫روش حجم محدود همراه با اتلف مصنوعی‬

‫‪1‬‬
‫‪Residuals‬‬
‫‪73‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫همانطور که مشاهده شد‪ ،‬سرعت باالی همگرایی روش موجسواری در جریان تراکم پذیر و غیر لزج‬
‫داخل نازل که شامل موج ضربهای میباشد‪ ،‬در قیاس با روش حجم محدود بسیار قابل ملحظه است‪.‬‬
‫شایان ذکر است که در روش موجسواری از یک گام زمانی برای کل حوزه استفاده شده است‪ .‬از اینرو‬
‫روش حاضر از دقت زمانی برخوردار است‪ .‬این در حالی است که در روش حجم محدود همراه با اتلف‬
‫مصنوعی برای افزایش سرعت همگرایی از گام زمانی محلی استفاده شده و نتایج هر گام را نمیتوان به‬
‫عنوان حل دقیق در زمان مربوطه ارائه کرد‪ .‬در روش حجم محدود برای دستیابی به نتایج زمانی دقیق‬
‫در هر گام‪ ،‬بایستی از کوچکترین گام زمانی کل حوزه که با آن‪ ،‬مسأله واگرا نمیشود استفاده کرد‪ .‬در‬
‫این حالت زمان حل مسأله بسیار طوالنی و پر هزینه خواهد شد‪ .‬از اینرو میتوان این مسأله را از مزایای‬
‫روش موجسواری در نظر گرفت‪ .‬با توجه به اینکه در حل ارائه شده از جریان درون نازل‪ ،‬قسمت موج‬
‫بدون جمله اتلفی حل شده است موج ضربهای دارای نوسان بسیار کوچکی میباشد‪.‬‬
‫مشاهده شد که پایداری باالی روش موجسواری میتواند امکان استفاده از گام زمانی بزرگ را فراهم‬
‫کند‪ .‬از اینرو با کنترل خطای زمانی‪ ،‬برداشتن گام بزرگ در مسائل جریان برای دستیابی سریعتر به حل‬
‫مورد نظر‪ ،‬سرعت حل را باال میبرد‪ .‬بنابراین استفاده از شبکههای ریزتر برای افزایش دقت به دلیل‬
‫استفاده از گام بلندتر مقدور بوده و قابلیت کاهش هزینه محاسباتی را در پی خواهد داشت‪.‬‬

‫نتایج حالت دو بعدی‬

‫در این بخش به ارائه نتایج تعمیم روش موجسواری به معادالت دو بعدی پرداخته خواهد شد‪ .‬در‬
‫ابتدا شبکه تولید شده ارائه خواهد شد‪ .‬پس از آن نتایج حلگر جریان اویلر موجود مورد بررسی قرار‬
‫خواهد گرفت‪ .‬در انتها نیز نتایج مربوط به روش موجسواری ارائه میشود‪.‬‬

‫‪ -1-3-5‬تولید شبکه‬

‫شبکه مورد استفاده در تحقیق حاضر برای حل معادالت قسمت موج‪ ،‬شبکه سازمانیافته و از نوع‬
‫𝑂 میباشد‪ .‬همچنین برای داشتن جوابهای بهتر از حلگرهای عددی‪ ،‬تعداد گره مورد استفاده در‬
‫گوشهها و مکانهایی که در آن تغییرات شدید در سطح وجود دارد‪ ،‬بیشتر از سایر نقاط توزیع شده است‪.‬‬
‫شکل ‪ 24‐5‬شبکه تولید شده حول ایرفویل ‪ NACA5512‬را نشان میدهد‪ .‬همانطور که در این‬
‫شکل دیده میشود‪ ،‬شبکه بر مرزها عمود بوده و توزیع گره در لبه حمله و فرار بیشتر از سایر نقاط‬
‫ایرفویل میباشد‪.‬‬

‫‪74‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪3‬‬
‫‪0.4‬‬
‫‪2‬‬

‫‪0.2‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪Y‬‬
‫‪0‬‬
‫‪-1‬‬
‫‪-0.2‬‬
‫‪-2‬‬

‫‪-0.4‬‬
‫ب‬ ‫‪-3‬‬
‫الف‬
‫‪-1‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪-4‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪( :24‐5‬الف) شبکه حول ایرفویل ‪ NACA5512‬و (ب) بزرگ نمایی شبکه‬

‫شکل ‪ 25‐5‬شبکه تولید شده حول جسمی اختیاری را نشان میدهد‪ .‬انعطاف پذیری حلگر تولید‬
‫شبکه در صورت چرخش جسم و همچنین حفظ تعامد در مرزها به خوبی در این شکلها دیده میشود‪.‬‬
‫همچنین ریز شدن شبکه در نزدیکی مرزها برای محاسبه دقیقتر کمیتهایی که دارای گرادیان شدید‬
‫در این نواحی میباشد‪ ،‬قابل مشاهده است‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫‪2‬‬
‫‪0.2‬‬

‫‪1‬‬

‫‪0‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪0‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪-1‬‬

‫‪-0.2‬‬
‫‪-2‬‬

‫ب‬ ‫‪-3‬‬ ‫الف‬

‫‪-0.4‬‬
‫‪-0.6‬‬ ‫‪-0.4‬‬ ‫‪-0.2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪-4‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬

‫شکل ‪( :25‐5‬الف) شبکه حول جسم اختیاری و (ب) بزرگنمایی شبکه‬

‫‪ -2-3-5‬معادالت دو بعدی اویلر‬

‫در این بخش به ارائه نتایج حاصل از تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر پرداخته خواهد شد‪.‬‬
‫الزمه صحت سنجی نتایج روش پیشنهادی‪ ،‬مقایسه نتایج آن با نتایج کد جریان حجم کنترل موجود و‬
‫مطالعه شبکه مورد استفاده میباشد‪ .‬از اینرو در ابتدا مطالعه شبکه توسط کد جریان موجود‪ ،‬مورد بررسی‬
‫قرار گرفته و پس از آن صحت نتایج به دست آمده با نتایج محققین دیگر مقایسه خواهد شد‪ .‬در ادامه‬
‫نیز به ارائه نتایج حل معادالت دخیل در تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر پرداخته خواهد شد‪.‬‬

‫‪ -1-2-3-5‬نتایج حلگر مرجع جریان دو بعدی‬

‫حلگر جریان موجود که معادالت اویلر را به صورت حجم کنترل گسسته و سپس حل عددی‬
‫میکند‪ ،‬برای ارتقای دقت زمانی از طرح رانگ‪-‬کوتای دو مرحلهای بهره میبرد‪ .‬در این حلگر از جملت‬

‫‪75‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫اتلف مصنوعی برای کنترل خطاهای عددی و حذف نوسانات ناشی از امواج ضربهای استفاده میشود‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫مقایسه ضریب فشار حاصله از حلگر در شرایط جریان آزاد حول ایرفویل ‪ NACA0012‬با نتایج هِگِدس‬
‫[‪ ]56‬در عدد ماخ ‪ 0/5‬در شکل ‪( 26‐5‬الف)‪ ،‬و برای عدد ماخ ‪ 0/8‬در شکل ‪( 26‐5‬ب) برای زاویه حمله‬
‫‪ 1/25‬نشان داده شده است‪ .‬همانطور که میتوان دید‪ ،‬نتایج حلگر جریان کار حاضر با نتایج عددی‬
‫هِگِدس مطابقت خوبی داشته و محل امواج ضربهای را در عدد ماخ ‪ 0/8‬به خوبی شناسایی کرده است‪.‬‬

‫‪-1‬‬ ‫ب‬ ‫الف‬

‫‪-0.5‬‬
‫‪-0.5‬‬
‫‪0‬‬
‫‪Cp‬‬

‫‪Cp‬‬
‫‪0‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬

‫‪Martin Hegedus‬‬ ‫‪Martin Hegedus‬‬

‫‪1‬‬ ‫)‪CVM (Reference Solver‬‬ ‫‪1‬‬ ‫)‪CVM (Reference Solver‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪ :26‐5‬مقایسه نتایج حلگر جریان مرجع با نتایج عددی هِگِدس در زاویه حمله ‪1/25‬برای (الف) عدد ماخ ‪ 0/5‬و‬
‫(ب) عدد ماخ ‪0/8‬‬

‫𝑝𝐶 در این شکلها ضریب فشار بوده و توسط معادله زیر محاسبه میشود‪.‬‬
‫∞𝑝 ‪𝑝 −‬‬
‫= 𝑝𝐶‬ ‫(‪)12‐5‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫∞𝑈 ∞𝜌 ‪2‬‬

‫‪ -2-2-3-5‬مطالعه شبکه‬

‫استفاده از شبکه با گره کم‪ ،‬زمان حل کمتری را به همراه خواهد داشت‪ .‬اما باید ابعاد شبکه به‬
‫اندازهای کوچک باشد که جوابهای حلگر جریان از دقت کافی برخوردار باشند‪ .‬برای حصول این امر‪،‬‬
‫نیاز به مطالعه اثرات شبکه بر جواب حلگر جریان میباشد‪ .‬شرایط جریان‪ ،‬زاویه حمله ‪ 1/25‬درجه‪ ،‬عدد‬
‫ماخ ‪ 0/8‬بوده و نتایج به ازای شبکههای ‪ 84×42 ،64×32 ،44×22‬و ‪ 104×52‬آورده شده است‪ .‬نتایج‬
‫ضریب فشار برای ایرفویل ‪ NACA0012‬در شکل ‪( 27‐5‬الف)‪ ،‬و برای ایرفویل ‪ NACA5512‬در شکل‬
‫‪( 27‐5‬ب) نشان داده شده است‪ .‬همانطور که مشاهده میشود‪ ،‬با افزایش تعداد نقاط شبکه‪ ،‬توزیع‬
‫ضریب فشار حول ایرفویل همگرا شده است‪ .‬به طوری که تقریباً توزیع ضریب فشار در شبکههای‬
‫‪ 84×42 ،104×52‬و ‪ 64×32‬اختلف کمی با هم دارند‪ .‬طبیعی است که هرچه شبکه ریزتر باشد‪ ،‬جوابها‬
‫دقیقتر خواهد بود‪ .‬اما این امر باعث افزایش زمان حل میگردد‪ .‬بنابراین در ادامه از شبکهای استفاده‬

‫‪1‬‬
‫‪Martin Hegedus‬‬
‫‪76‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫خواهد شد که در عین داشتن دقت کافی‪ ،‬زمان حل مناسب را نیز داشته باشد‪ .‬با این توضیحات‪ ،‬شبکه‬
‫‪ 64×32‬در تعمیم روش موجسواری به حالت دو بعدی‪ ،‬انتخاب مناسبی خواهد بود‪.‬‬

‫‪-1.5‬‬ ‫‪-1‬‬

‫‪-1‬‬
‫‪-0.5‬‬
‫‪-0.5‬‬
‫‪Cp‬‬

‫‪Cp‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪104x52‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪104x52‬‬

‫‪84x42‬‬ ‫‪84x42‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪64x32‬‬ ‫‪64x32‬‬
‫‪44x22‬‬
‫ب‬ ‫‪1‬‬
‫‪44x22‬‬
‫الف‬
‫‪1.5‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪x‬‬ ‫‪x‬‬
‫شکل ‪ :27‐5‬توزیع ضریب فشار برای شبکههای مختلف حول (الف) ایرفویل ‪ NACA0012‬و (ب) ایرفویل‬
‫‪NACA5512‬‬

‫در ادامه نتایج حل معادالت مربوط به اعمال روش موجسواری برای استفاده جهت حل جریان‬
‫پرداخته خواهد شد‪.‬‬

‫‪ -3-3-5‬نتایج تعمیم روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی‬

‫در این بخش به بررسی نتایج حاصل از اعمال روش موجسواری به معادالت اویلر دو بعدی پرداخته‬
‫خواهد شد‪ .‬در ابتدا نتایج حلگر هموار کننده قسمت موج در دو حالت شبکه متعامد و شبکه منحنی‬
‫الخط مورد بررسی قرار میگیرد‪ .‬در همین بخش پس از محاسبه قسمت موجسوار‪ ،‬به ارائه نتایج توزیع‬
‫نقاط محلی در محدوده وجود موجسوار‪ ،‬و پس از آن نتایج درونیابی صورت گرفته برای تعیین مقادیر‬
‫آنها پرداخته خواهد شد‪ .‬سپس حل معادالت قسمت موج مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته و در انتها‬
‫حل نهایی معادالت اویلر توسط حل دو قسمت موج و موجسوار ارائه خواهد شد‪.‬‬

‫‪ -1-3-3-5‬نتایج هموار سازی‬

‫همانگونه که قبلً نیز ذکر شد‪ ،‬قسمت موج میبایست تقریبی از متغیر مرجع باشد و تنها در محل‬
‫ناپیوستگیها با آن متفاوت باشد‪ .‬در ادامه نتایج هموار سازیهای انجام گرفته روی دو شبکه متعامد و‬
‫منحنی الخط ارائه گردیده است‪ .‬ناپیوستگی در این نمونهها توسط تابعی اختیاری تعریف شده و قسمت‬
‫موج و موجسوار به کمک معادالت هموار ساز محاسبه و مورد بررسی قرار گرفتهاند‪.‬‬

‫شبکه متعامد‬

‫در این قسمت مستطیلی با ابعاد ‪ 2×3‬و شبکه ‪ 64×42‬مورد تحلیل قرار گرفته است‪ .‬ناپیوستگی در‬
‫این حالت توسط تابع زیر تعیین شده است‪.‬‬

‫‪77‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫)𝑏 ‪4𝑎(0.6 −‬‬ ‫‪0.4 < 𝑎 ≤ 0.6,‬‬ ‫‪0 ≤ 𝑏 ≤ 0.6‬‬ ‫(‪)13‐5‬‬

‫{ ‪𝑢𝑖,𝑗 = 1 + 𝑎 − 𝑏 +‬‬
‫‪0‬‬ ‫𝑒𝑟𝑒‪𝑒𝑙𝑠𝑒𝑤ℎ‬‬
‫مقادیر ‪ a‬و ‪ b‬در این تابع از روابط زیر به دست میآیند‪.‬‬
‫‪𝑖−1‬‬
‫=𝑎‬ ‫(‪)14‐5‬‬
‫‪𝑁𝑖 − 1‬‬

‫‪𝑗−1‬‬
‫=𝑏‬ ‫(‪)15‐5‬‬
‫‪𝑁𝑗 − 1‬‬

‫که 𝑖‪ ،𝑁𝑖 ،𝑗 ،‬و 𝑗𝑁 در این رابطه به ترتیب شمارنده سلول در راستای محور 𝑥‪ ،‬شمارنده سلول در‬
‫راستای محور 𝑦‪ ،‬تعداد سلول در راستای 𝑖‪ ،‬و تعداد سلول در راستای 𝑗 میباشد‪ .‬این ناپیوستگی در شکل‬
‫‪ 28‐5‬قابل مشاهده است‪ .‬همانطور که مشاهده میشود‪ ،‬مقدار متغیر 𝑢 در کنار اینکه در راستای 𝑥‬

‫ناپیوسته است‪ ،‬با شیب یکنواخت در راستای 𝑦 نیز تغییر میکند تا بتوان تقریبی بودن قسمت موج را در‬
‫این حالت مشاهده کرد‪.‬‬
‫‪Z‬‬

‫‪Y‬‬
‫‪-0.4 0‬‬ ‫‪0.4 0.8 1.2 1.6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.4 2.8‬‬ ‫‪X‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪-0.2 0.2 0.6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.4 1.8 2.2 2.6‬‬

‫‪1.5‬‬

‫‪2‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪u‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪Y‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ب‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬
‫الف‬
‫‪0‬‬ ‫‪X‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪X‬‬
‫شکل ‪( :28‐5‬الف) رویه ناپیوستگی تعریف شده در نمونه شبکه متعامد‪( ،‬ب) نمای باال‬

‫همانطور که قبلً بیان شد‪ ،‬برای حل یک ناپیوستگی به روش موجسواری باید آن ناپیوستگی را به‬
‫دو بخش موج و موجسوار تقسیم کرد‪ .‬حل قسمت موج پس از هموار سازی به کمک مفهوم گرادیان‬
‫سوبولف‪ ،‬توسط معادله (‪ )103‐4‬انجام میگیرد و قسمت موج سوار نیز پس از حل معادله (‪)122‐4‬‬
‫حاصل میگردد‪.‬‬
‫شکل ‪ 29‐5‬قسمت موج را پس از حل معادالت هموار سازی بر روی این ناپیوستگی نشان میدهد‪.‬‬
‫همانطور که مشاهده میشود این قسمت با حفظ شیب متغیر مرجع‪ ،‬در محل ناپیوستگی هموار شده‬
‫است و در سایر نقاط با آن برابر میباشد‪ .‬مقدار 𝜀 در این حالت برابر ‪ 10∆𝜉 2‬انتخاب شده است‪.‬‬

‫‪78‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪Z‬‬

‫‪Y‬‬
‫‪-0.4 0‬‬ ‫‪0.4 0.8 1.2 1.6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.4 2.8‬‬ ‫‪X‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪-0.2 0.2 0.6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.4 1.8 2.2 2.6‬‬

‫‪1.5‬‬

‫‪2‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪S‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪Y‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ب‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬
‫الف‬
‫‪0‬‬ ‫‪X‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪X‬‬
‫شکل ‪( :29‐5‬الف) رویه قسمت موج پس از هموار سازی در نمونه شبکه متعامد‪( ،‬ب) نمای باال‬

‫شکل ‪ 30‐5‬قسمت موجسوار را که از اختلف متغیر مرجع و قسمت موج محاسبه میشود‪ ،‬نشان‬
‫میدهد‪ .‬همانگونه که مشاهده میشود‪ ،‬این قسمت در اکثر حوزه دارای مقدار ناچیز بوده و فقط در محل‬
‫ناپیوستگی دارای مقدار قابل توجه میباشد‪ .‬از اینرو قسمت موجسوار میتواند فقط در همین محل مورد‬
‫تحلیل قرار گیرد‪.‬‬
‫‪Z‬‬

‫‪Y‬‬
‫‪-0.4 0‬‬ ‫‪0.4 0.8 1.2 1.6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.4 2.8‬‬ ‫‪X‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪-0.2 0.2 0.6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.4 1.8 2.2 2.6‬‬

‫‪1.5‬‬

‫‪2‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪H‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪Y‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ب‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬
‫الف‬
‫‪0‬‬ ‫‪X‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪X‬‬
‫شکل ‪( :30‐5‬الف) رویه قسمت موجسوار در نمونه شبکه متعامد‪( ،‬ب) نمای باال‬

‫جدول ‪ 2‐5‬مقادیر جملت احتمالی خطای موجود در حل عددی را نشان میدهد‪ .‬از آنجایی که‬
‫حلگر مورد استفاده برای قسمت موج مرتبه ‪ 2‬بوده‪ ،‬قسمت موج با کوچک کردن خطای مشتق مرتبه‬
‫‪ 3‬متغیر 𝑢 محاسبه شده است‪ .‬با توجه به اینکه ‪ 𝜀 = 10∆𝜉 2‬میباشد‪ ،‬انتظار میرود که مقدار این خطا‬
‫‪ 10‬مرتبه از مقدار خطای اولیه با ‪ 𝜀 = 0∆𝜉 2‬کوچکتر باشد‪ .‬این موضوع در این جدول به خوبی قابل‬
‫مشاهده است‪.‬‬

‫جدول ‪ :2‐5‬مقادیر بزرگترین خطای موجود در نمونه شبکه متعامد‬

‫𝒖𝝏 𝟎)𝝃∆(‬ ‫𝒖 𝟐𝝏 𝟏)𝝃∆(‬ ‫𝒖 𝟑𝝏 𝟐)𝝃∆(‬ ‫𝒖𝝏 𝟎)𝜼∆(‬ ‫𝒖 𝟐𝝏 𝟏)𝜼∆(‬ ‫𝒖 𝟑𝝏 𝟐)𝜼∆(‬
‫‪𝐄𝐫𝐫𝐨𝐫 𝐈𝐭𝐞𝐦𝐬:‬‬
‫𝝃𝝏 !𝟏‬ ‫𝟐𝝃𝝏 !𝟐‬ ‫𝟑𝝃𝝏 !𝟑‬ ‫𝜼𝝏 !𝟏‬ ‫𝟐𝜼𝝏 !𝟐‬ ‫𝟑𝜼𝝏 !𝟑‬
‫‪𝜖 = 0∆𝜉2‬‬ ‫‪-15.8‬‬ ‫‪-8.56‬‬ ‫‪5.49‬‬ ‫‪-1.73‬‬ ‫‪0.493‬‬ ‫‪-0.171‬‬
‫‪𝜖 = 10∆𝜉2‬‬ ‫‪-3.44‬‬ ‫‪-1.09‬‬ ‫‪0.522‬‬ ‫‪-1.39‬‬ ‫‪0.121‬‬ ‫‪-0.0181‬‬

‫‪79‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫برای حل محلی معادالت قسمت موجسوار‪ ،‬میبایست بستری مناسب مورد استفاده قرار بگیرد‪ .‬برای‬
‫این منظور در ادامه نتایج توزیع نقاط محلی جهت حل ارائه شده است‪.‬‬

‫نتایج توزیع نقاط محلی برای نمونه شبکه متعامد‬

‫برای توزیع نقاط تطبیقی در محدوده حضور موجسوار‪ ،‬از کد تولید شبکه مثلثی استفاده شده است‪.‬‬
‫در نهایت نقاط به دست آمده به عنوان بستر حل این قسمت مورد استفاده شده است‪ .‬این نقاط در شکل‬
‫‪ 31‐5‬قابل مشاهده میباشند‪.‬‬
‫‪Z‬‬

‫‪Y‬‬
‫‪-0.4 0‬‬ ‫‪0.4 0.8 1.2 1.6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.4 2.8‬‬ ‫‪X‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪-0.2 0.2 0.6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.4 1.8 2.2 2.6‬‬

‫‪1.5‬‬

‫‪2‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬

‫‪H‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪Y‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ب‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬
‫الف‬
‫‪0‬‬ ‫‪X‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪X‬‬
‫شکل ‪( :31‐5‬الف) توزیع ابر نقاط تطبیقی در محدوده حضور موجسوار در شبکه متعامد‪( ،‬ب) نمای باال‬

‫مقادیر موجسوار در این نقاط پس از درونیابی مطابق شکل ‪ 32‐5‬به دست خواهند آمد‪ .‬این مقادیر‬
‫در هر مرحله از حل بروز رسانی شده و به عنوان شرط اولیه در گام بعدی مورد استفاده قرار خواهند‬
‫گرفت‪.‬‬
‫‪Z‬‬

‫‪Y‬‬
‫‪-0.4 0‬‬ ‫‪0.4 0.8 1.2 1.6‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.4 2.8‬‬ ‫‪X‬‬

‫‪2‬‬ ‫‪-0.2 0.2 0.6‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.4 1.8 2.2 2.6‬‬

‫‪1.5‬‬

‫‪2‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪1‬‬
‫‪1‬‬
‫‪H‬‬

‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪Y‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ب‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬
‫الف‬
‫‪0‬‬ ‫‪X‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2.5‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪X‬‬
‫شکل ‪( :32‐5‬الف) مقادیر درونیابی شده موجسوار در شبکه متعامد‪( ،‬ب) نمای باال‬

‫مشابه موارد گفته شده برای شبکه متعامد‪ ،‬به ارائه نتایج به دست آمده برای شبکه منحنی الخط‬
‫حول ایرفویل ‪ NACA5512‬در قسمت بعد پرداخته خواهد شد‪ .‬این شبکه‪ ،‬که نمونهای از یک مسأله‬
‫پیچیدهتر میباشد‪ ،‬مناسب بررسی آنچه در تحلیل جریان حول ایرفویل مذکور رخ میدهد خواهد بود‪.‬‬

‫‪80‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫شبکه منحنی الخط‬

‫در این قسمت به بررسی نتایج حاصل از هموار سازی در شبکه حول ایرفویل ‪ NACA5512‬پرداخته‬
‫شده است‪ .‬شبکه مورد استفاده در اینجا‪ ،‬که توسط روش ارائه شده در فصل چهار تولید شده است‪ ،‬دارای‬
‫‪ 64×20‬گره میباشد‪ .‬در این بخش ناپیوستگی به صورت زیر تعریف میشود‪.‬‬

‫(‬ ‫)‬ ‫𝑏‬

‫)𝑐‪𝑢𝑖,𝑗 = {𝑐 ∗ 1 − 𝑐 ∗ (1 − ⁄0.8‬‬ ‫‪0.25 < 𝑎 ≤ 0.65,‬‬ ‫𝑐‪0 ≤ 𝑏 ≤ 0.8‬‬ ‫(‪)16‐5‬‬
‫‪0‬‬ ‫𝑒𝑟𝑒‪𝑒𝑙𝑠𝑒𝑤ℎ‬‬
‫مقادیر ‪ ،𝑏 ،a‬و 𝑐 در این تابع از روابط زیر به دست میآیند‪.‬‬
‫‪𝑖−1‬‬
‫=𝑎‬ ‫(‪)17‐5‬‬
‫‪𝑁𝑖 − 1‬‬

‫‪𝑗−1‬‬
‫=𝑏‬ ‫(‪)18‐5‬‬
‫‪𝑁𝑗 − 1‬‬

‫‪𝑎 − 0.25‬‬
‫=𝑐‬ ‫(‪)19‐5‬‬
‫‪0.65 − 0.25‬‬
‫که 𝑖‪ ،𝑁𝑖 ،𝑗 ،‬و 𝑗𝑁 در این رابطه به ترتیب شمارنده سلول در راستای محیطی 𝜉‪ ،‬شمارنده سلول در‬
‫راستای عمودی 𝜂‪ ،‬تعداد سلول در راستای 𝑖‪ ،‬و تعداد سلول در راستای 𝑗 میباشد‪ .‬این ناپیوستگی در‬
‫شکل ‪ 33‐5‬قابل مشاهده است‪.‬‬
‫‪Z‬‬

‫‪X‬‬
‫‪-0.04 0.02 0.08 0.14 0.2‬‬
‫‪-0.04 0.02 0.08 0.14 0.2‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪0.2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪u‬‬

‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫ب‬ ‫‪0‬‬ ‫‪-2‬الف‬
‫‪X‬‬

‫‪-1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪-1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪Y‬‬
‫شکل ‪( :33‐5‬الف) رویه ناپیوستگی موجود در نمونه شبکه منحنی الخط‪( ،‬ب) نمای باال‬

‫شکل ‪ 34‐5‬قسمت موج را که پس از هموار سازی ناپیوستگی موجود (به کمک مفهوم گرادیان‬
‫سوبولف) در متغیر مرجع به دست میآید نشان میدهد‪ .‬همانطور که مشاهده میشود این قسمت در‬
‫محل ناپیوستگی هموار شده و در سایر نقاط با آن برابر میباشد‪ .‬مقدار 𝜀 در این حالت برابر ‪10∆𝜉 2‬‬

‫انتخاب شده است‪.‬‬

‫‪81‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪Z‬‬

‫‪X‬‬
‫‪-0.04 0.02 0.08 0.14 0.2‬‬
‫‪-0.04 0.02 0.08 0.14 0.2‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪0.2‬‬
‫‪0‬‬

‫‪S‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫ب‬ ‫‪0‬‬ ‫‪-2‬الف‬

‫‪X‬‬
‫‪-1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪-1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪Y‬‬
‫شکل ‪( :34‐5‬الف) رویه قسمت موج در نمونه شبکه منحنی الخط‪( ،‬ب) نمای باال‬

‫شکل ‪ 35‐5‬قسمت موجسوار را که از اختلف متغیر مرجع و قسمت موج محاسبه میشود‪ ،‬نشان‬
‫میدهد‪ .‬دیده میشود‪ ،‬این قسمت در اکثر حوزه دارای مقدار ناچیز بوده و فقط در محل ناپیوستگی و‬
‫محل گرادیانهای شدید دارای مقدار قابل توجه میباشد‪ .‬از اینرو با توجه به ماهیت محلی این قسمت‪،‬‬
‫میتوان آن را با توزیع نقاط محلی حل کرد‪.‬‬
‫‪Z‬‬

‫‪X‬‬
‫‪-0.04 0.02 0.08 0.14 0.2‬‬
‫‪-0.04 0.02 0.08 0.14 0.2‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪0.2‬‬
‫‪0‬‬

‫‪H‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫ب‬ ‫‪0‬‬ ‫‪-2‬الف‬
‫‪X‬‬

‫‪-1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪-1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪Y‬‬
‫شکل ‪( :35‐5‬الف) رویه قسمت موجسوار در نمونه شبکه منحنی الخط‪( ،‬ب) نمای باال‬

‫جدول ‪ 3‐5‬مقادیر جملت احتمالی خطای موجود در حل عددی را نشان میدهد‪ .‬از آنجایی که‬
‫حلگر مورد استفاده برای قسمت موج مرتبه ‪ 2‬بوده‪ ،‬قسمت موج با کوچک کردن خطای مشتق مرتبه‬
‫‪ 3‬متغیر 𝑢 محاسبه میشود‪ .‬با توجه به اینکه ‪ 𝜀 = 10∆𝜉 2‬میباشد‪ ،‬انتظار میرود که مقدار این خطا‬
‫‪ 10‬مرتبه از مقدار خطای اولیه با ‪ 𝜀 = 0∆𝜉 2‬کوچکتر باشد‪ .‬این موضوع در این جدول قابل مشاهده‬
‫است‪.‬‬
‫جدول ‪ :3‐5‬مقادیر بزرگترین خطای موجود در نمونه شبکه منحنی الخط‬
‫𝒖𝝏 𝟎)𝝃∆(‬ ‫𝒖 𝟐𝝏 𝟏)𝝃∆(‬ ‫𝒖 𝟑𝝏 𝟐)𝝃∆(‬ ‫𝒖𝝏 𝟎)𝜼∆(‬ ‫𝒖 𝟐𝝏 𝟏)𝜼∆(‬ ‫𝒖 𝟑𝝏 𝟐)𝜼∆(‬
‫‪𝐄𝐫𝐫𝐨𝐫 𝐈𝐭𝐞𝐦𝐬:‬‬
‫𝝃𝝏 !𝟏‬ ‫𝟐𝝃𝝏 !𝟐‬ ‫𝟑𝝃𝝏 !𝟑‬ ‫𝜼𝝏 !𝟏‬ ‫𝟐𝜼𝝏 !𝟐‬ ‫𝟑𝜼𝝏 !𝟑‬
‫‪𝜖 = 0∆𝝃2‬‬ ‫‪-1.27‬‬ ‫‪0.602‬‬ ‫‪-0.206‬‬ ‫‪-1.37‬‬ ‫‪0.687‬‬ ‫‪-0.232‬‬
‫‪𝜖 = 10∆𝝃2‬‬ ‫‪-0.817‬‬ ‫‪0.148‬‬ ‫‪-0.0240‬‬ ‫‪-0.515‬‬ ‫‪0.154‬‬ ‫‪-0.0450‬‬
‫برای حل محلی معادالت قسمت موجسوار‪ ،‬میبایست بستری مناسب مورد استفاده قرار بگیرد‪ .‬برای‬
‫این منظور در ادامه نتایج توزیع نقاط محلی در شبکه منحنی الخط ارائه شده است‪.‬‬
‫‪82‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫نتایج توزیع نقاط محلی برای نمونه شبکه منحنی الخط‬

‫به منظور توزیع نقاط در محدوده حضور موجسوار‪ ،‬از کد تولید شبکه مثلثی استفاده شده است‪.‬‬
‫نقاط به دست آمده در نهایت به عنوان بستر حل این قسمت انتخاب میشوند‪ .‬این نقاط در شکل ‪36‐5‬‬
‫قابل مشاهده میباشند‪ .‬همانطور که مشاهده میشود‪ ،‬تراکم نقاط در محلهایی که مقدار موجسوار بزرگ‬
‫است بیشتر میباشد‪.‬‬
‫‪Z‬‬

‫‪X‬‬
‫‪-0.04 0.02 0.08 0.14 0.2‬‬
‫‪-0.04 0.02 0.08 0.14 0.2‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪0.2‬‬
‫‪0‬‬

‫‪H‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫ب‬ ‫‪0‬‬ ‫‪-2‬الف‬
‫‪-1‬‬ ‫‪X‬‬
‫‪0‬‬
‫‪-1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪Y‬‬
‫شکل ‪( :36‐5‬الف) توزیع ابر نقاط بستر حل قسمت موجسوار در نمونه شبکه منحنی الخط‪( ،‬ب) نمای باال‬

‫مقادیر موجسوار در این نقاط پس از درونیابی همانطور که در شکل ‪ 37‐5‬مشاهده میشود‪ ،‬به‬
‫دست خواهند آمد‪ .‬این مقادیر در هر مرحله از حل بروز رسانی شده و به عنوان شرط اولیه برای گام‬
‫بعدی مورد استفاده قرار میگیرند‪.‬‬
‫‪Z‬‬

‫‪X‬‬
‫‪-0.04 0.02 0.08 0.14 0.2‬‬
‫‪-0.04 0.02 0.08 0.14 0.2‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪1‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪0.2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪H‬‬

‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫ب‬ ‫‪0‬‬ ‫‪-2‬الف‬
‫‪X‬‬

‫‪-1‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪-1‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪Y‬‬
‫شکل ‪( :37‐5‬الف) مقادیر درونیابی شده قسمت موجسوار در نمونه شبکه منحنی الخط‪( ،‬ب) نمای باال‬

‫در بخش بعد به ارائه نتایج حل معادالت اویلر به کمک روش موجسواری برای جریان حول ایرفویل‬
‫‪ NACA5512‬با دو رژیم جریانی متفاوت پرداخته میشود‪ .‬در این حالت اثر بزرگی 𝜀 در حل نیز بررسی‬
‫میگردد‪.‬‬
‫‪ -2-3-3-5‬نتایج حل معادالت قسمت موج‬

‫در ابتدا به بررسی نتایج حل معادالت قسمت موج و هموار سازی پرداخته میشود‪ .‬در این بخش‬
‫ایرفویل ‪ NACA5512‬با جریانی با عدد ماخ ‪ 0/8‬و زاویه حمله ‪ 1/25‬درجه مورد مطالعه قرار گرفته است‪.‬‬
‫‪83‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫مطالعه شبکه نوع اول‬

‫مرزهای مورد استفاده در این حالت در شکل ‪ 38‐5‬نشان داده شده است‪ .‬برای انتخاب مناسبترین‬
‫شبکه در این بخش شبکههایی با تعداد گره ‪ 84×42 ،64×32 ،44×22‬و ‪ 104×52‬مورد مطالعه قرار‬
‫میگیرند‪ .‬همانطور که در شکل ‪ 39‐5‬دیده میشود‪ ،‬با افزایش تعداد نقاط شبکه توزیع ضریب فشار‬
‫حول ایرفویل همگرا شده است‪ .‬به طوری که تقریباً توزیع ضریب فشار در شبکههای ‪84×42 ،104×52‬‬
‫و ‪ 64×32‬اختلف کمی با یکدیگر دارند‪ .‬در این حالت مقدار ‪ 𝜀 = 0.1∆𝑥2‬و ‪ 𝐶𝐹𝐿 = 1‬انتخاب شدهاند‪.‬‬
‫در ادامه شبکه ‪ 64×32‬جهت استفاده برای بررسی نتایج قسمت موج مورد استفاده قرار خواهد گرفت‪.‬‬

‫‪6‬‬
‫‪1‬‬
‫‪4‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪2‬‬
‫‪0‬‬
‫‪Cp‬‬

‫‪Y‬‬

‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬

‫‪-1‬‬ ‫‪-2‬‬
‫‪104x52‬‬
‫‪84x42‬‬
‫‪-1.5‬‬ ‫‪-4‬‬
‫‪64x32‬‬
‫‪44x22‬‬ ‫ب‬ ‫الف‬
‫‪-2‬‬ ‫‪-6‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪-5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪ :39‐5‬توزیع ضریب فشار حاصل از حل معادالت‬ ‫شکل ‪ :38‐5‬شبکه با مرز دوردست دایرهای حول ایرفویل‬
‫قسمت موج برای شبکههای مختلف حول ایرفویل‬ ‫‪NACA5512‬‬
‫‪ NACA5512‬با مرز دایرهای‬

‫مقایسه نتایج حل در شبکه نوع اول‬

‫جریان به کمک چهار روش عددی‪ ،‬حلگر حجم محدود (𝑀𝑉𝐶) با جملت اتلف مصنوعی؛ حلگر‬
‫معادالت قسمت موج با 𝜀های ‪ ،1∆𝑥 2 ،0.1∆𝑥 2‬و ‪ 10∆𝑥 2‬با معیار پایداری یکسان ‪ 𝐶𝐹𝐿 = 1‬برای تمام‬
‫روشها مورد مطالعه عددی قرار گرفته است‪.‬‬
‫شکل ‪ 40‐5‬خطوط هم تراز توزیع فشار به دست آمده توسط حلگرهای مذکور را نشان میدهد‪.‬‬
‫همانطور که مشاهده میشود‪ ،‬اختلف میان نتایج حلگر قسمت موج و حلگر حجم محدود با کوچک‬
‫شدن مقدار 𝜀 کاهش مییابد‪ .‬همانطور که در بخش ‪ -1-1-2-5‬بحث شد‪ ،‬افزایش مقدار 𝜀 باعث‬
‫افزایش شدت هموار سازی قسمت موج میشود که در اینجا نیز این امر مشاهده شده است‪.‬‬

‫‪84‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫)‪Surf ( = 0.1‬‬ ‫‪CVM‬‬

‫‪P:‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪P:‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪1.2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪Y‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫ب‬ ‫الف‬
‫‪-0.5‬‬ ‫‪-0.5‬‬
‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬

‫)‪Surf ( = 10‬‬ ‫)‪Surf ( = 1.0‬‬

‫‪P:‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪1.2‬‬ ‫‪P:‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪1.2‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪Y‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫د‬ ‫ج‬
‫‪-0.5‬‬ ‫‪-0.5‬‬
‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪1.5‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪ :40‐5‬توزیع فشار حول ایرفویل محاسبه شده توسط (الف) حلگر مرجع‪( ،‬ب) حلگر قسمت موج با = 𝜀‬
‫‪( ،0.1∆𝑥2‬ج) حلگر قسمت موج با ‪ ،𝜀 = 1∆𝑥2‬و (د) حلگر قسمت موج با ‪𝜀 = 10∆𝑥2‬‬

‫شکل ‪ 41‐5‬توزیع ضریب فشار به دست آمده توسط حلگرهای مذکور را نشان میدهد‪ .‬به ازای‬
‫‪ ،𝜀 = 0.1∆𝑥2‬حلگر قسمت موج تقریب نسبتاً خوبی را نسبت به حلگر حجم محدود به دست آورده‬
‫است‪ .‬اختلف حل با افزایش مقدار 𝜀 (و در نتیجه افزایش میزان هموار سازی) نسبت به حل بدست آمده‬
‫از روش حجم محدود بیشتر میشود‪ .‬این امر باعث بزرگتر شدن محدوده حضور موجسوار میگردد‪ .‬شکل‬
‫‪ 42‐5‬تاریخچه همگرایی حلهای مذکور را نشان میدهد‪ .‬حلگر حجم محدود (جواب عددی مرجع) که‬
‫در زمان ‪ 25‬ثانیه متوقف شده‪ ،‬همگرایی ضعیفی دارد‪ .‬در صورتی که حلگر معادالت قسمت موج به ازای‬
‫𝜀های برابر با ‪ ،1∆𝑥 2 ،0.1∆𝑥 2‬و ‪ 10∆𝑥 2‬به ترتیب با مدت زمان ‪ 9/927‬ثانیه با بیشترین شیب‪13/830 ،‬‬
‫ثانیه‪ ،‬و ‪ 15/226‬ثانیه تا معیار همگرایی ‪ 10-8‬به خوبی همگرا شدهاند‪.‬‬

‫‪85‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪100‬‬
‫‪CVM‬‬ ‫‪1.5‬‬
‫‪10‬‬
‫‪-1‬‬ ‫)‪Surf ( = 0.1, Time: 9.927 sec‬‬
‫)‪Surf ( = 1.0, Time: 13.830 sec‬‬
‫‪10-2‬‬ ‫‪1‬‬
‫)‪Surf ( = 10, Time: 15.226 sec‬‬
‫‪Convergance‬‬

‫‪-3‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪0.5‬‬

‫‪Cp‬‬
‫‪10-4‬‬
‫‪0‬‬
‫‪10-5‬‬
‫‪-0.5‬‬ ‫‪CVM‬‬
‫‪10-6‬‬ ‫)‪Surf ( = 0.1, Time: 9.927 sec‬‬
‫‪10‬‬
‫‪-7‬‬
‫‪-1‬‬ ‫)‪Surf ( = 1.0, Time: 13.830 sec‬‬
‫)‪Surf ( = 10, Time: 15.226 sec‬‬
‫‪10-8‬‬
‫‪2000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪6000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Iteration‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪ :42‐5‬تاریخچه همگرایی حلگر حجم محدود‬ ‫شکل ‪ :41‐5‬توزیع ضریب فشار محاسبه شده توسط‬
‫مرجع و حلگر قسمت موج‬ ‫حلگر حجم محدود و حلگر قسمت موج‬

‫با توجه به اینکه در قسمت موج‪ ،‬بزرگی خطا توسط 𝜀 کنترل میشود‪ ،‬نتایج برای 𝜀های استفاده‬
‫شده در باال‪ ،‬برای 𝐿𝐹𝐶های مختلف مورد مطالعه قرار میگیرد‪ .‬در اینجا نتایج برای 𝜀های ‪،0.1∆𝑥 2‬‬
‫‪ ،1∆𝑥 2‬و ‪ 10∆𝑥 2‬به ترتیب برای 𝐿𝐹𝐶های ‪ ،3 ،1‬و ‪( 10‬حد نهایی 𝐿𝐹𝐶 برای همگرایی این حالتها)‬
‫ارائه شده است‪ .‬شکل ‪ 43‐5‬نتایج توزیع ضریب فشار را در این حالتها نشان میدهد‪ .‬با مقایسه این‬
‫شکل و شکل ‪ ،41‐5‬مشاهده میشود که مقدار 𝐿𝐹𝐶 تأثیر کمی بر میدان فشار دارد‪ .‬از اینرو استفاده از‬
‫𝐿𝐹𝐶 باال‪ ،‬خطای قابل ملحظهای را در جوابهای مسأله ایجاد نخواهد کرد‪ .‬شکل ‪ 44‐5‬تاریخچه‬
‫همگرایی این حالتهای حل را نشان میدهد‪ .‬افزایش 𝐿𝐹𝐶 باعث افزایش سرعت همگرا شده است‪ .‬البته‬
‫این افزایش خیلی قابل توجه نیست‪ .‬در مجموع استفاده از 𝜀 های باال توجیهی ندارد به دلیل اینکه‬
‫جوابهای نهایی حل از جواب فیزیکی دور میباشد‪ .‬بنابراین بحث در مورد همگرایی در این حالتها‬
‫خیلی توجیه پذیر نیست‪.‬‬
‫‪100‬‬ ‫‪1.5‬‬
‫)‪Surf ( = 0.1, CFL = 1.0, Time: 9.914 sec‬‬
‫‪10‬‬
‫‪-1‬‬ ‫)‪Surf ( = 1.0, CFL = 3.0, Time: 7.133 sec‬‬
‫)‪Surf ( = 10, CFL = 10, Time: 8.173 sec‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪10-2‬‬
‫‪Convergance‬‬

‫‪-3‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪Cp‬‬

‫‪10-4‬‬
‫‪0‬‬
‫‪10-5‬‬
‫‪10-6‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫)‪Surf ( = 0.1, CFL = 1.0, Time: 9.914 sec‬‬
‫‪-7‬‬ ‫)‪Surf ( = 1.0, CFL = 3.0, Time: 7.133 sec‬‬
‫‪10‬‬
‫‪-1‬‬ ‫)‪Surf ( = 10, CFL = 10, Time: 8.173 sec‬‬
‫‪10-8‬‬
‫‪500‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪1500‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪2500‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Iteration‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪ :44‐5‬تاریخچه همگرایی حلگر قسمت موج برای‬ ‫شکل ‪ :43‐5‬توزیع ضریب فشار محاسبه شده توسط‬
‫مقادیر 𝜀 و 𝐿𝐹𝐶 مختلف‬ ‫حلگر قسمت موج برای مقادیر 𝜀 و 𝐿𝐹𝐶 مختلف‬

‫مطالعه شبکه نوع دوم‬

‫در بخش قبل‪ ،‬همانطور که مشاهده شد‪ ،‬حلگر حجم محدود دارای همگرایی ضعیفی بود‪ .‬این در‬
‫حالی بود که قسمت موج همگرایی بسیار خوبی داشت‪ .‬در اینجا با استفاده از شبکهای که در شکل ‪‐5‬‬
‫‪86‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪ 45‬نشان داده شده است‪ ،‬مشکل همگرایی ضعیف حلگر حجم محدود حل شده است‪ .‬مشابه قبل‪ ،‬در‬
‫اینجا نیز شبکههایی با تعداد گره ‪ 84×42 ،64×32 ،44×22‬و ‪ 104×52‬مورد مطالعه قرار میگیرند‪.‬‬
‫همانطور که در شکل ‪ 46‐5‬دیده میشود‪ ،‬با افزایش تعداد نقاط شبکه توزیع ضریب فشار حول ایرفویل‬
‫همگرا شده است‪ .‬به طوری که تقریباً توزیع ضریب فشار در شبکههای ‪ 84×42 ،104×52‬و ‪64×32‬‬
‫اختلف کمی با یکدیگر دارند‪ .‬مقدار ‪ 𝜀 = 0.1∆𝑥2‬و ‪ 𝐶𝐹𝐿 = 1‬در این حالت انتخاب شدهاند‪ .‬در ادامه‬
‫شبکه ‪ 64×32‬جهت استفاده برای بررسی نتایج قسمت موج مورد استفاده قرار خواهد گرفت‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪-0.5‬‬
‫‪Cp‬‬

‫‪Y‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪-1‬‬
‫‪-1‬‬
‫‪104x52‬‬
‫‪-1.5‬‬ ‫‪84x42‬‬ ‫‪-2‬‬
‫‪64x32‬‬
‫‪-2‬‬
‫‪44x22‬‬ ‫ب‬ ‫الف‬
‫‪-3‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪-4‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪ :45‐5‬شبکه با مرز دوردست حالت دوم حول ایرفویل شکل ‪ :46‐5‬توزیع ضریب فشار حاصل از حل معادالت‬
‫قسمت موج برای شبکههای مختلف حول ایرفویل‬ ‫‪NACA5512‬‬
‫‪ NACA5512‬در حالت دوم‬

‫مقایسه نتایج حل در شبکه نوع دوم‬

‫جریان حول ایرفویل ‪ NACA5512‬به کمک چهار روش عددی‪ ،‬حلگر حجم محدود (𝑀𝑉𝐶) با‬
‫جملت اتلف مصنوعی برای ‪𝐶𝐹𝐿 = 1‬؛ حلگر معادالت قسمت موج با 𝜀های ‪ ،1∆𝑥 2 ،0.1∆𝑥 2‬و‬
‫‪ 10∆𝑥 2‬به کمک بزرگترین معیار 𝐿𝐹𝐶 به ترتیب ‪ ،2 ،1‬و ‪ 10‬مورد مطالعه عددی قرار گرفته است‪.‬‬
‫شکل ‪ 47‐5‬خطوط هم تراز توزیع فشار به دست آمده توسط حلگرهای مذکور را نشان میدهد‪.‬‬
‫همانطور که مشاهده میشود‪ ،‬اختلف میان نتایج حلگر قسمت موج و حلگر حجم محدود با کوچک‬
‫شدن مقدار 𝜀 کاهش مییابد‪ .‬همانطور که در بخش ‪ -1-1-2-5‬نیز بحث شد‪ ،‬افزایش مقدار 𝜀 باعث‬
‫افزایش شدت هموار سازی قسمت موج میشود که در اینجا نیز این امر مشاهده شده است‪.‬‬

‫‪87‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫)‪Surf ( = 0.1‬‬ ‫‪CVM‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪P: 0.7 1 1.3 1.6 1.9‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪P: 0.7 1 1.3 1.6 1.9‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪Y‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫ب‬ ‫الف‬
‫‪-1.5‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪-1.5‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬

‫)‪Surf ( = 10‬‬ ‫)‪Surf ( = 1.0‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪P: 0.7 1 1.3 1.6 1.9‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪P: 0.7 1 1.3 1.6 1.9‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪Y‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬

‫د‬ ‫ج‬
‫‪-1.5‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪-1.5‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪ :47‐5‬توزیع فشار حول ایرفویل محاسبه شده توسط (الف) حلگر مرجع‪ ،‬و حلگر قسمت موج با (ب) = 𝜀‬
‫‪ 0.1∆𝑥2‬و ‪( ،𝐶𝐹𝐿 = 1‬ج) ‪ 𝜀 = 1∆𝑥2‬و ‪ ،𝐶𝐹𝐿 = 2‬و (د) ‪ 𝜀 = 10∆𝑥2‬و ‪𝐶𝐹𝐿 = 10‬‬

‫شکل ‪ 48‐5‬توزیع ضریب فشار به دست آمده توسط حلگرهای مذکور را نشان میدهد‪ .‬به ازای‬
‫‪ ،𝜀 = 0.1∆𝑥2‬حلگر قسمت موج کمترین اختلف را نسبت به سایر حلگرهای موج با حلگر حجم‬
‫محدود دارد‪ .‬اختلف حل با افزایش مقدار 𝜀 (و در نتیجه افزایش میزان هموار سازی) نسبت به حل‬
‫بدست آمده از روش حجم محدود بیشتر میشود‪ .‬این امر باعث بزرگتر شدن محدوده حضور موجسوار‬
‫میگردد‪ .‬شکل ‪ 49‐5‬تاریخچه همگرایی حلهای مذکور را نشان میدهد‪ .‬حلگر حجم محدود (جواب‬
‫عددی مرجع) که در زمان ‪ ،13/731‬و حلگرهای معادالت قسمت موج به ازای 𝜀های ‪،1∆𝑥 2 ،0.1∆𝑥 2‬‬
‫و ‪ 10∆𝑥 2‬به ترتیب با مدت زمان ‪ 10/356‬ثانیه‪ 5/280 ،‬ثانیه‪ ،‬و ‪ 1/374‬ثانیه تا معیار همگرایی ‪10-8‬‬
‫همگرا شدهاند‪ .‬مشاهده میشود هر چه مقدار 𝐿𝐹𝐶 افزایش مییابد‪ ،‬سرعت همگرایی بیشتر میشود‪ .‬به‬
‫نحوی که برای ‪ ،𝐶𝐹𝐿 = 10‬مدت زمان همگرایی قسمت موج یک دهم مدت زمان همگرایی حلگر‬
‫حجم محدود مرجع میباشد‪.‬‬

‫‪88‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪100‬‬
‫)‪CVM (Time: 13.731 sec‬‬
‫‪-1‬‬ ‫)‪Surf ( = 0.1, CFL = 1.0, Time: 10.356 sec‬‬ ‫‪1.5‬‬
‫‪10‬‬
‫)‪Surf ( = 1.0, CFL = 2.0, Time: 5.280 sec‬‬
‫‪-2‬‬ ‫)‪Surf ( = 10, CFL = 10, Time: 1.374 sec‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪10‬‬
‫‪Convergance‬‬

‫‪10-3‬‬ ‫‪0.5‬‬

‫‪Cp‬‬
‫‪-4‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪-5‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪-0.5‬‬

‫‪10‬‬
‫‪-6‬‬ ‫‪CVM‬‬
‫‪-1‬‬
‫)‪Surf ( = 0.1, CFL = 1.0, Time: 10.356 sec‬‬
‫‪-7‬‬
‫‪10‬‬ ‫)‪Surf ( = 1.0, CFL = 2.0, Time: 5.280 sec‬‬
‫‪-1.5‬‬
‫)‪Surf ( = 10, CFL = 10, Time: 1.374 sec‬‬
‫‪10-8‬‬
‫‪1000‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪6000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Iteration‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪ :49‐5‬تاریخچه همگرایی حلگر حجم محدود‬ ‫شکل ‪ :48‐5‬توزیع ضریب فشار محاسبه شده توسط‬
‫مرجع و حلگر قسمت موج برای شبکه حالت دوم‬ ‫حلگر حجم محدود و حلگر قسمت موج برای شبکه‬
‫حالت دوم‬

‫شایان ذکر است که معادالت قسمت موج به تنهایی و بدون حضور معادالت موجسوار قابلیت حل را‬
‫دارد؛ اما قسمت موجسوار برای حل‪ ،‬نیازمند وجود قسمت موج میباشد‪ .‬در ورزش موجسواری نیز تا‬
‫موجی وجود نداشته باشد‪ ،‬موجسوار نمیتواند به موج سواری بپردازد‪ .‬از این رو در قسمت بعد به ارائه‬
‫حل نهایی و کامل روش موجسواری برای جریان روی ایرفویل پرداخته میشود‪ .‬حل قسمتهای موج و‬
‫موجسوار در کنار هم‪ ،‬و مجموع آنها به عنوان جواب نهایی جریان‪ ،‬ارائه شده و مورد بحث قرار گرفته‬
‫است‪ .‬در ادامه نتایج حل معادالت مربوط به اعمال روش موجسواری برای استفاده جهت حل جریان‬
‫پرداخته خواهد شد‪.‬‬

‫‪ -3-3-3-5‬اعمال قسمت موجسوار به قسمت موج‬

‫در بخش قبل نتایج حل قسمت موج‪ ،‬دور نمایی از حل مرجع را نشان میداد‪ .‬قسمت موجسوار که‬
‫نقش اصلح کننده قسمت موج را دارد‪ ،‬باعث میشود تا در نهایت نتایج روش پیشنهادی با نتایج مرجع‬
‫برابری کند‪ .‬شکل ‪ 50‐5‬توزیع فشار به دست آمده از طریق حل معادالت قسمت موج حول ایرفویل‬
‫‪ NACA5512‬را به ازای ‪ 𝜀 = 1∆𝑥2‬و ‪ 𝐶𝐹𝐿 = 1‬نشان میدهد‪ .‬دلیل اختلف این شکل با شکل ‪40‐5‬‬
‫(ج) (در عین مساوی بودن 𝜀 و 𝐿𝐹𝐶) در این است که در اینجا معادالت موج و موجسوار هم زمان حل‬
‫شده و معادالت قسمت موج در هر گام با هموار سازی متغیر مرجعی که با حضور قسمت موجسوار به‬
‫دست آمده است محاسبه میشود‪ .‬اما نتایج به دست آمده در شکل ‪( 40‐5‬ج) با حل معادالت قسمت‬
‫موج به تنهایی حاصل شده است‪ .‬در نتایج محل امواج ضربهای روی سطح باالیی و پایینی ایرفویل قابل‬
‫مشاهده است‪ .‬شکل ‪ 51‐5‬توزیع ابر نقاط به دست آمده جهت حل معادالت قسمت موجسوار را نشان‬
‫میدهد‪ .‬میتوان دید‪ ،‬نقاط به دست آمده به خوبی در محلهایی که گرادیان فشار موجود است توزیع‬
‫شده است‪ .‬این توزیع ابر نقاط مقدمه حل معادالت قسمت موجسوار حاکم بر مسأله است‪.‬‬

‫‪89‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪1.1‬‬

‫‪1‬‬

‫‪0. .9‬‬
‫‪0‬‬
‫‪8‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪0.‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪1.5‬‬
‫‪0.6‬‬ ‫‪1.3‬‬

‫‪1.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪1.1‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪Y‬‬
‫‪1.2‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.9‬‬

‫‪1.1‬‬ ‫‪0.7‬‬
‫‪0.5‬‬
‫‪1.2‬‬
‫‪-0.5‬‬ ‫‪-0.5‬‬

‫‪-1.5‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪-1.5‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪ :51‐5‬توزیع ابر نقاط به دست آمده برای حل‬ ‫شکل ‪ :50‐5‬توزیع فشار به دست آمده توسط قسمت موج‬
‫معادالت قسمت موجسوار‬ ‫حول ایرفویل ‪NACA5512‬‬

‫توزیع فشار معادالت قسمت موجسوار (معادله (‪ ))31‐3‬در شکل ‪ 52‐5‬دیده میشود‪ .‬مشاهده‬
‫میگردد که قسمت موجسوار در محل موج ضربهای روی سطح ایرفویل به نحوی محاسبه شده است تا‬
‫میزان پخشی قسمت موج را حذف کند‪ .‬مقدار موجسوار در سمت چپ این موج ضربهای مقداری منفی‬
‫بوده و در حل نهایی باعث میشود مقدار قسمت موج در این محدوده کاهش داشته باشد‪ .‬همچنین در‬
‫سمت راست موج ضربهای مذکور‪ ،‬مقدار آن مثبت است‪ .‬این امر باعث میشود تا مقدار فشار نیز در این‬
‫محدوده افزایش داشته باشد‪ .‬در نهایت این موضوع باعث میشود موج ضربهای با دقت بیشتری به دست‬
‫بیاید‪ .‬شکل ‪ 53‐5‬توزیع فشار حول ایرفویل را پس از اعمال حل قسمت موجسوار بر نتایج قسمت موج‬
‫نشان میدهد‪ .‬از مقایسه این شکل با شکل ‪ ،50‐5‬میتوان دید که پخش بودن موج ضربهای در قسمت‬
‫موج توسط قسمت موجسوار گرفته شده و نتایج روش موجسواری با نتایج حجم محدود مرجع (شکل ‪‐5‬‬
‫‪ 40‬الف) مطابقت خوبی دارد‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪0.14‬‬
‫‪1.6‬‬ ‫‪0.1‬‬
‫‪1.3‬‬ ‫‪0.06‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪Y‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪0.02‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0.7‬‬
‫‪0‬‬
‫‪-0.02‬‬
‫‪0.4‬‬ ‫‪-0.06‬‬

‫‪-0.5‬‬ ‫‪-0.5‬‬

‫‪-1.5‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪-1.5‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪ :53‐5‬توزیع فشار محاسبه شده حول ایرفویل‬ ‫شکل ‪ :52‐5‬توزیع اصلح فشار محاسبه شده در توسط‬
‫‪ NACA5512‬پس از اعمال قسمت موجسوار‬ ‫قسمت موجسوار حول ایرفویل ‪NACA5512‬‬

‫شکل ‪ 54‐5‬توزیع ضریب فشار به دست آمده حول ایرفویل ‪ NACA5512‬توسط روش حجم کنترل‬
‫مرجع‪ ،‬روش موجسواری (سهم قسمت موج) و روش موجسواری (مجموع قسمت موج و موجسوار) را‬

‫‪90‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫نشان میدهد‪ .‬دیده میشود‪ ،‬حل معادالت قسمت موجسوار باعث اصلح جواب در همسایگی امواج‬
‫ضربهای شده است‪ .‬شکل ‪ 55‐5‬نیز تاریخچه همگرایی دو روش حجم کنترل مرجع و روش موجسواری‬
‫را نشان میدهد‪ .‬سرعت همگرایی باالی روش موجسواری در این شکل به خوبی نسبت به روش حجم‬
‫کنترل مرجع قابل مشاهده است‪ .‬روش موجسواری در زمان ‪ 7/673‬ثانیه و روش حجم کنترل مرجع در‬
‫زمان ‪ 13/731‬ثانیه تا معیار همگرایی ‪ 10-8‬همگرا شدهاند‪ .‬از اینرو در شرایط یکسان ‪ 𝐶𝐹𝐿 = 1‬سرعت‬
‫همگرایی روش پیشنهادی به ازای ‪ 𝜀 = 1∆𝑥2‬به میزان ‪ 2‬برابر بیشتر از روش حجم کنترل مرجع‬
‫میباشد‪.‬‬

‫‪100‬‬
‫‪-1‬‬
‫)‪CVM (Time: 13.731 sec‬‬ ‫‪1.5‬‬
‫‪10‬‬ ‫)‪Surfing Scheme (Time: 7.673 sec‬‬
‫‪10-2‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Convergance‬‬

‫‪-3‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪10‬‬
‫‪Cp‬‬

‫‪-4‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪0‬‬
‫‪10-5‬‬ ‫‪-0.5‬‬
‫‪10-6‬‬ ‫‪-1‬‬
‫‪CVM‬‬
‫‪Surf‬‬
‫‪10-7‬‬ ‫‪Surfing Scheme‬‬
‫‪-1.5‬‬
‫‪-8‬‬
‫‪10‬‬
‫‪1000‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪5000‬‬ ‫‪6000‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.2‬‬ ‫‪0.4‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0.8‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪Iteration‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪ :55‐5‬تاریخچه همگرایی روش حجم محدود مرجع‬ ‫شکل ‪ :54‐5‬توزیع ضریب فشار حول ایرفویل‬
‫و روش موجسواری‬ ‫‪ NACA5512‬با روش حجم کنترل مرجع‪ ،‬روش‬
‫موجسواری (سهم قسمت موج) و روش موجسواری‬
‫(مجموع قسمت موج و موجسوار)‬

‫شایان ذکر است که با افزایش مقدار 𝜀‪ ،‬پایداری قسمت موج افزایش یافته و باعث کاهش زمان حل‬
‫در این قسمت میشود‪ .‬همانطور که قبلً نیز گفته شد‪ ،‬افزایش مقدار 𝜀 باعث افزایش محدوده حضور‬
‫موجسوار و در نتیجه افزایش زمان پردازش این قسمت میشود‪ .‬بنابراین میتوان با تعیین مقداری بهینه‬
‫برای 𝜀‪ ،‬به نحوی که زمان پردازش دو قسمت موج و موجسوار برابر شود‪ ،‬به بیشترین سرعت همگرایی‬
‫روش موجسواری دست یافت‪.‬‬

‫‪ -4-3-3-5‬اعمال روش موجسواری برای جریانهای مافوق صوت‬

‫در این قسمت به اعمال روش پیشنهادی کار حاضر برای جریان مافوق صوت روی جسمی دلخواه‬
‫پرداخته میشود‪ .‬این جسم تحت جریانی با عدد ماخ ‪ 2‬و زاویه ‪ 1/25‬درجه میباشد‪ .‬توزیع فشار به دست‬
‫آمده توسط معادالت قسمت موج حول این جسم در شکل ‪ 56‐5‬قابل مشاهده است‪ .‬همانطور که دیده‬
‫میشود‪ ،‬موج ضربهای به دست آمده در جلوی جسم پخش میباشد‪ .‬پیشبینی میشود این موج ضربهای‬
‫با اعمال قسمت موجسوار بهبود یافته و تیزتر شود‪ .‬شکل ‪ 57‐5‬توزیع ابر نقاط به دست آمده برای حل‬

‫‪91‬‬
 ‫نتایج‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫معادالت قسمت موجسوار حول جسم مذکور را نشان میدهد‪ .‬تشخیص تقریبی موج ضربهای توسط‬
‫موجسوار را در این شکل میتوان دید‪.‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0.4‬‬
‫‪0.3‬‬

‫‪3‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪0.‬‬
‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪1‬‬
‫‪0.2‬‬ ‫‪0.8‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪Y‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.6‬‬
‫‪0.4‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪0.2‬‬
‫‪-0.5‬‬ ‫‪-0.5‬‬
‫‪0.3‬‬

‫‪-1.5‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪-1.5‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪ :57‐5‬توزیع ابر نقاط محاسبه شده قسمت‬ ‫شکل ‪ :56‐5‬توزیع فشار به دست آمده توسط قسمت موج‬
‫موجسوار حول جسم دلخواه‬ ‫حول جسم دلخواه‬

‫شکل ‪ 58‐5‬توزیع اصلح فشار محاسبه شده از حل قسمت موجسوار را نشان میدهد‪ .‬مشاهده‬
‫میگردد که قسمت موجسوار در محل موج ضربهای جلوی جسم به نحوی محاسبه شده است تا میزان‬
‫پخشی قسمت موج را حذف کند‪ .‬مقدار موجسوار در سمت چپ این موج ضربهای مقداری منفی بوده و‬
‫در حل نهایی باعث میشود مقدار قسمت موج در این محدوده کاهش داشته باشد‪ .‬همچنین در سمت‬
‫راست موج ضربهای مذکور‪ ،‬مقدار آن مثبت است‪ .‬این امر باعث میشود تا مقدار فشار نیز در این محدوده‬
‫افزایش داشته باشد‪ .‬در نهایت این موضوع باعث میشود موج ضربهای با دقت بیشتری به دست بیاید‪.‬‬
‫شکل ‪ 59‐5‬توزیع فشار نهایی حاصل از اعمال روش موجسواری را حول جسم مذکور نشان میدهد‪.‬‬
‫همانطور که انتظار میرفت حل معادالت موجسوار باعث شده که موج ضربهای تیزتری حاصل شود (در‬
‫مقایسه با شکل ‪.)56‐5‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0.5‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪0.1‬‬
‫‪0.8‬‬ ‫‪0.04‬‬
‫‪Y‬‬

‫‪Y‬‬

‫‪0‬‬ ‫‪0.6‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪-0.02‬‬

‫‪0.4‬‬ ‫‪-0.08‬‬
‫‪0.2‬‬ ‫‪-0.14‬‬

‫‪-0.5‬‬ ‫‪-0.5‬‬

‫‪-1.5‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬ ‫‪-1.5‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-0.5‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0.5‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬
‫شکل ‪ :59‐5‬توزیع فشار محاسبه شده حول جسم دلخواه‬ ‫شکل ‪ :58‐5‬توزیع اصلح فشار محاسبه شده در آخرین‬
‫پس از اعمال قسمت موجسوار‬ ‫گام حل توسط قسمت موجسوار حول جسم دلخواه‬

‫‪92‬‬
 ‫فصل ‪:6‬‬

‫جمعبندی و پیشنهادات‬
 ‫جمع بندی و پیشنهادات‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫فصل ‪ -6‬جمع بندي و پيشنهادات‬

‫جمع بندی‬

‫روش معرفی شده در کار حاضر‪ ،‬روشی جدید جهت حل عددی معادالت غیر خطی همچون معادالت‬
‫ناویر‪-‬استوکس با پایداری و سرعت همگرایی بسیار باال میباشد‪ .‬روش مذکور که مشابه ورزش موج سواری‬
‫روی آب بوده‪ ،‬متغیرهای پایه مسأله را به دو قسمت موج و موجسوار تقسیم میکند‪ .‬قسمت موج را با‬
‫اعمال مفهوم هموار سازی گرادیان سوبولف بر روی متغیرهای پایه به دست میآورد‪ .‬قسمت موجسوار نیز‬
‫از تفاوت قسمت موج و متغیرهای پایه به دست میآید‪ .‬این قسمت که صرفاً در محل وجود ناپیوستگیها‬
‫حضور دارد‪ ،‬توسط قسمت موج حمل میشود‪ .‬در تحقیق حاضر همانطور که بیان شد‪ ،‬برای حل قسمت‬
‫موج از روشهای مبتنی بر شبکه؛ و برای قسمت موجسوار از روشی با ترکیب روش باالدست جریان و‬
‫روشهای مبتنی بر ابر نقاط (روشهای بدون شبکه) استفاده شد‪ .‬با توجه به محلی بودن قسمت موجسوار‪،‬‬
‫تعداد نقاط مورد استفاده در محدوده آن نسبت به محدوده تحت پوشش قسمت موج‪ ،‬بسیار کم میباشد‪.‬‬
‫بنابراین سرعت پردازش برای حل آن نیز مشابه سرعت پردازش در قسمت موج‪ ،‬باال است‪ .‬برای ارتقای‬
‫دقت شبیه سازی‪ ،‬تعداد نقاط مورد استفاده در قسمت موجسوار در محل گرادیانهای شدید افزایش داده‬
‫میشود‪ .‬سرانجام حل نهایی مسأله مورد تحلیل‪ ،‬از مجموع حل دو قسمت موج و موجسوار به دست‬
‫میآید‪ .‬در کار حاضر ابتدا ایده موجسوای بر روی معادله برگر یک بعدی و غیر لزج و معادالت اویلر یک‬
‫بعدی و دو بعدی‪ ،‬اعمال شد‪ .‬پس از استخراج معادالت قسمت موج و موجسوار‪ ،‬این معادالت بر روی‬

‫‪94‬‬
 ‫جمع بندی و پیشنهادات‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫چند نمونه مسأله یک بعدی و دو بعدی پیاده شد‪ .‬پس از اعمال روش پیشنهادی بر روی نمونه مسائل‬
‫مورد نظر‪ ،‬نتایج زیر حاصل شد‪.‬‬
‫✓ این روش در حالت یک بعدی مقدار عدد پایداری کورانت را برای معادله برگر تا ‪1010‬‬
‫✓ سرعت حل معادالت اویلر توسط روش پیشنهادی در حالت یک بعدی و جریان درون نازل‬
‫همگرا‪-‬واگرا تا ‪ 5‬برابر افزایش یافت‪.‬‬
‫✓ در حالت دو بعدی زمان پردازش حل عددی معادالت اویلر تا یک دهم بهبود داده شد‪.‬‬

‫پیشنهادات‬

‫جهت ارتقای کار حاضر پیشنهادات زیر توصیه میشود‪.‬‬

‫✓ اعمال دقیقتر نقاط مورد استفاده در قسمت موجسوار جهت حصول نتایج دقیقتر حل‬
‫معادالت و اصلح قسمت موج؛‬
‫✓ استفاده از روشهای مبتنی بر شبکه جهت حل معادالت قسمت موجسوار برای افزایش‬
‫سرعت هرچه بیشتر همگرایی این قسمت؛‬
‫✓ استفاده از پردازش موازی جهت حل هم زمان دو قسمت موج و موجسوار جهت افزایش‬
‫سرعت حل کلی روش موجسواری؛‬
‫✓ تعمیم روش پیشنهادی به حالت سه بعدی که نتایج برای استفاده کاربردیتر از نتایج دو‬
‫بعدی هستند؛‬
‫✓ تعمیم روش موجسواری به معادالت ناویر‪-‬استوکس که مدل دقیقتری از مسائل شامل‬
‫جریان را ارائه میدهند؛‬
‫✓ ارائه روشی بهینهتر جهت هموار سازی معادالت قسمت موج تا با این کار بتوان قسمت‬
‫موجسوار را در محدوده کوچکتری تحلیل کرد‪.‬‬

‫‪95‬‬
‫مراجع‬
 ‫مراجع‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری بال‬

‫مراجع‬
] 56 ،55 ،54 ،53 ،52 ،51 ،50 ،49 ،48 ،47 ، 46 ،45 ،44 ،43 ،42 ،41 ،40 ،39 ،38 ،37 ، 36 ،35 ،34 ،33 ،32 ،31 ،30 ،29 ،28 ،27 ، 26 ،25 ،24 ،23 ،22 ،21 ،20 ،19 ،18 ،17 ، 16 ،15 ،14 ،13 ،12 ،11 ،10 ،9 ،8 ،7 ، 6 ،5 ،4 ،3 ،2 ،1 [ ‫لیست مراج ع‬

[1] J.C. Tannehill, D.A. Anderson, and R.H. Pletcher, “Computational Fluid Mechanics and Heat Transfer”,
Third Edition, 515, 2012.
[2] http://www.nasa.gov/centers/armstrong/features/shock_and_awesome.html
[3] http://user.engineering.uiowa.edu/~cfd/gallery/images
[4] https://www.wired.com/2011/06/weird-world-of-fluids/
[5] H. Liu, “Shock capturing methods”, Advanced Topics in Numerical Methods, 2008.
[6] K.A. Hoffmann and S.T. Chiang, “Computational Fluid Dynamics Volume I”, Fourth Edition, 2000.
[7] T. Ohwada, R. Adachi, K. Xu, and J. Luo, “On the Remedy against Shock Anomalies in Kinetic
Schemes”, Journal of Computational Physics, 106-129, 2013.
[8] C. Chen, “High Order Shock Capturing Schemes for Hyperbolic Conservation Laws and the Application
in Open Chanel Flows”, Ph.D. Dissertation, University of Kentucky, 2006.
[9] P.L. Roe, “Some Contributions to the Modeling of Discontinuous Flows”, Lecture Notes in Applied
Mathematics, 163-193, 1985.
[10] B.V. Leer, “Towards the Ultimate Conservative Difference Scheme. IV. A New Approach to Numerical
Convection”, Journal of Computational Physics, 276-298, 1977.
[11] P. Colella, “A Direct Eulerian MUSCL Scheme for Gas Dynamics”, Journal on Scientific and Statistical
Computing, 104–117, 1985.
[12] P. Wesseling, “Principles of Computational Fluid Dynamics”, Springer, 2001.
[13] A. Harten, S. Osher, B. Engquist, and S.R. Chakravarthy, “Some Results on Uniformly High-Order
Accurate Essentially Nonoscillatory Schemes.”, Applied Numerical Mathematics, 347-376, 1986.
[14] H.C. Yee, G.H. Klopfer, and J.L. Montagne, “High-Resolution Shock-Capturing Schemes for Inviscid
and Viscous Hypersonic Flows”, Journal of Computational Physics, 1990.
[15] J.Y. Yang, “Second-Order Accurate Essentially Non-Oscillatory Schemes for the Euler Equations”,
AIAA Journal, Vol.28, No.12, 2069-2076, 1990.
[16] J.Y. Yang, “Third-Order Nonoscillatory Schemes for the Euler Equations”, AIAA Journal, 1611-1618,
1991.
[17] X.D. Liu, S. Osher, and T. Chan, “Weighted Essentially Non-Oscillatory Schemes”, Journal of
Computational Physics, 200-212, 1994.
[18] A. Jameson, “Analysis and Design of Numerical Schemes for Gas Dynamics 1 Artificial Diffusion,
Upwind Biasing, Limiters and Their Effect on Accuracy and Multigrid Convergence”, International
Journal of Computational Fluid Dynamics, 171-218, 1995.
[19] A. Jameson, “Analysis and Design of Numerical Schemes for Gas Dynamics 2 Artificial Diffusion and
Discrete Shock Structure”, International Journal of Computational Fluid Dynamics, 1-38, 1996.
[20] N.A. Adams and K. Shariff, “A High-Resolution Hybrid Compact-ENO Scheme for Shock-Turbulence
Interaction Problems”, Journal of Computational Physics, 27-51, 1996.
[21] Z.P. Wang, “An Essentially Non-Oscillatory High Order Padé-Type (ENO-Padé) Scheme”, Ph.D.
Dissertation, University of Kentucky, 2002.
[22] N.A. Adams, “Direct Numerical Simulation of Turbulent Compression Corner Flow”, Theoretical and
Computational Fluid Dynamics, 109-129, 1998.
[23] X. Deng and H. Maekawa, “Compact High-Order Accurate Nonlinear Schemes”, Journal of
Computational Physics, 77-91, 1997.

97
 ‫مراجع‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری بال‬

[24] X. Deng and H. Zhang, “Developing High-Order Weighted Compact Nonlinear Schemes”, Journal of
Computational Physics, 22-44, 2000.
[25] L. Jiang, H. Shan, and C. Liu, “Weighted Compact Schemes for Shock Capturing”, International
Journal of Computational Fluid Dynamics, 147-155, 2001.
[26] C. Tenaud, E. Garnier, and P. Sagaut, “Evaluation of Some High-Order Shock Capturing Schemes for
Direct Numerical Simulation of Unsteady Two-Dimensional Free Flows”, International Journal for
Numerical Methods in Fluids, 249–278, 2000.
[27] S. Pirozzoli, “Conservative Hybrid Compact-WENO Schemes for Shock Turbulence Interaction”,
Journal of Computational Physics, 81-117, 2002.
[28] L.D.G. Sigalotti, H. Lopez, A. Donoso, E. Sira, and J. Klapp, “A Shock-Capturing SPH Scheme Based
on Adaptive Kernel Estimation”, Journal of Computational Physics, 124-149, 2006.
[29] S.C. Lo, G.A. Blaisdelly, and A.S. Lyrintzis, “High-Order Shock Capturing Schemes for Turbulence
Calculations”, AIAA Aerospace Sciences Meeting and Exhibit, 2007.
[30] A. Baghlani, N. Talebbeydokhti, and M.J. Abedini, “A Shock-Capturing Model Based on Flux-Vector
Splitting Method in Boundary-Fitted Curvilinear Coordinates”, Applied Mathematical Modelling, 249–
266, 2008.
[31] S. Kawai and S.K. Lele, “Localized Artificial Diffusivity Scheme for Discontinuity Capturing on
Curvilinear Meshes”, Journal of Computational Physics, 9498–9526, 2008.
[32] R. Kumar and M.K. Kadalbajoo, “A Class of High-Resolution Shock Capturing Schemes for Hyperbolic
Conservation Laws”, Applied Mathematics and Computation, 110–126, 2008.
[33] M.H. Djavareshkian and M.H.A. Jahdi, “Shock-Capturing Method using Characteristic-Based
Dissipation Filters in Pressure-Based Algorithm”, Acta Mechanica, 2010.
[34] A. Klöckner, T. Warburton, and J.S. Hesthaven, “Viscous Shock Capturing in a Time-Explicit
Discontinuous Galerkin Method”, Mathematical Modelling of Natural Phenomena, 57-83, 2011.
[35] M.F. Ahmad, M. Mamat, S. Rizki, I. Mohd, and I. Abdullah, “The Development of Numerical Method
for Shock Waves and Wave Propagation on Irregular Bathymetry”, Applied Mathematical Sciences,
293-308, 2011.
[36] R. Jiwari, “A Haar wavelet quasilinearization approach for numerical simulation of Burgers’ equation”,
Computer Physics Communications, 2413–2423, 2012.
[37] H.C. Yee, D.V. Kotov, W. Wang, and C.W. Shu, “Spurious Behavior of Shock-Capturing Methods:
Problems Containing Stiff Source Terms and Discontinuities”, International Conference on
Computational Fluid Dynamics, 2012.
[38] V.T. Nguyen, H.H. Nguyen, M.A. Price, and J.K. Tan, “Shock Capturing Schemes with Local Mesh
Adaptation for High Speed Compressible Flows on Three Dimensional Unstructured Grids”,
Computers & Fluids, 126-135, 2012.
[39] J. Yu and C. Yan, “An Artificial Diffusivity Discontinuous Galerkin Scheme for Discontinuous Flows”,
Computers & Fluids, 56-71, 2013.
[40] K. Kitamura and E. Shima, “Towards shock-stable and accurate hypersonic heating computations: A
new pressure flux for AUSM-family schemes”, Journal of Computational Physics, 62–83, 2013.
[41] P.G. LeFloch, “Structure-Preserving Shock-Capturing Methods: Late-Time Asymptotics, Curved
Geometry, Small-Scale Dissipation, and Nonconservative Products”, Advances in Numerical
Simulation in Physics and Engineering, 179-222, 2014.
[42] O. San and K. Kara, “Numerical Assessments of High-Order Accurate Shock Capturing Schemes:
Kelvin-Helmholtz Type Vortical Structures in High-Resolutions”, Computers & Fluids, 254-276,
2014.
[43] H. Fu, Z. Wang, Y. Yan, and C. Liu, “Modified Weighted Compact Scheme with Global Weights for
Shock Capturing”, Computers & Fluids, 165-176, 2014.

98
 ‫مراجع‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری بال‬

[44] S. Premasuthan, C. Liang, and A. Jameson, “Computation of Flows with Shocks Using the Spectral
Difference Method with Artificial Viscosity, I: Basic Formulation and Application”, Computers &
Fluids, 111-121, 2014.
[45] S. Premasuthan, C. Liang, and A. Jameson, “Computation of Flows with Shocks Using the Spectral
Difference Method with Artificial Viscosity, II: Modified Formulation with Local Mesh Refinement”,
Computers & Fluids, 122-133, 2014.
[46] M. Kumar and S. Pandit, “A composite numerical scheme for the numerical simulation of coupled
Burgers’ equation”, Computer Physics Communications, 809–817, 2014.
[47] C. Brehm, M.F. Barad, J.A. Housman, and C.C. Kiris, “A Comparison of Higher-Order Finite-
Difference Shock Capturing Schemes”, Computers & Fluids, 184-208, 2015.
[48] R. Jiwari, “A hybrid numerical scheme for the numerical solution of the Burgers’ equation”, Computer
Physics Communications, 59–67, 2015.
[49] D.V. Kotov, H.C. Yee, A.A. Wray, B. Sjögreen, and A.G. Kritsuk, “Numerical Dissipation Control in
High Order Shock-Capturing Schemes for LES of Low Speed Flows”, Journal of Computational
Physics, 189–202, 2016.
[50] J. Yang, B. Zhang, C. Liang, and Y. Rong, “A High-Order Flux Reconstruction Method with Adaptive
Mesh Refinement and Artificial Diffusivity on Unstructured Moving/Deforming Mesh for Shock
Capturing”, Computers & Fluids, 17–35, 2016.
[51] S. Pandit, M. Kumar, R.N. Mohapatra and A.S. Alshomrani, “Shock waves analysis of planar and non-
planar nonlinear Burgers’ equation using Scale-2 Haar wavelets”, International Journal of Numerical
Methods for Heat & Fluid Flow, Vol. 27 Issue: 8, 1814–1850, 2016.
[52] A. Mazaheri and H. Nishikawa, “High-Order Shock-Capturing Hyperbolic Residual-Distribution
Schemes on Irregular Triangular Grids”, Computers & Fluids, 29–44, 2016.
[53] R.C. Mittal and S. Pandit, “Sensitivity Analysis of Shock Wave Burgers’ Equation via a Novel
Algorithm Based on scale-3 Haar Wavelets”, International Journal of Computer Mathematics, 601–
625, 2017.
[54] C.A.J. Fletcher, “Computational Techniques for Fluid Dynamics 2”, Springer Series in Computational
Physics, 1988, Page 175.
[55] H. Wang, J. Periaux, and Z.L. Tang, “Moving Nodes Adaption Combined to Meshless Methods for
Solving CFD Optimization Problems”, International Conference on Adaptive Modeling and
Simulation, 2013.
[56] http://www.hegedusaero.com/

99
‫پیوستها‬
 ‫پیوستها‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫پیوست الف‪ -‬فرموالسیون برخی از روشهای تسخیر ناپیوستگی‬

‫الف‪ -1-‬فرموالسیون روشهای کالسیک‬

‫معادله برگر غیر خطی و غیر لزج که رفتاری هذلولوی دارد‪ ،‬به صورت زیر میباشد‪.‬‬

‫𝐸𝜕 𝑢𝜕‬ ‫‪𝑢2‬‬ ‫(الف‪)1-‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪= 0,‬‬ ‫=𝐸‬
‫𝑥𝜕 𝑡𝜕‬ ‫‪2‬‬
‫برای حل معادله (الف‪ )1-‬توسط روشهای کلسیک‪ ،‬به روشهای گوناگونی گسسته میشود‪ .‬از‬
‫جمله این روشها میتوان به موارد زیر اشاره کرد‪.‬‬
‫‪ )1‬روش لَکس‬
‫𝑛 ‪1‬‬ ‫𝑛 𝑐‬ ‫𝑡∆‬
‫‪𝑢𝑖𝑛+1 = (𝑢𝑖+1‬‬ ‫𝑛‬
‫‪+ 𝑢𝑖−1‬‬ ‫‪) − (𝐸𝑖+1‬‬ ‫𝑛‬
‫‪− 𝐸𝑖−1‬‬ ‫‪),‬‬ ‫|=𝑐‬ ‫𝑢‬ ‫|‬ ‫(الف‪)2-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫𝑥𝑎𝑚 𝑥∆‬
‫‪ )2‬روش لَکسوِندروف‬
‫𝑛 𝑐‬
‫‪𝑢𝑖𝑛+1 = 𝑢𝑖𝑛 − (𝐸𝑖+1‬‬ ‫𝑛‬
‫‪− 𝐸𝑖−1‬‬ ‫)‬
‫‪2‬‬ ‫(الف‪)3-‬‬
‫‪𝑐2‬‬ ‫𝑛‬
‫‪+ [(𝑢𝑖+1‬‬ ‫‪+ 𝑢𝑖𝑛 )(𝐸𝑖+1‬‬
‫𝑛‬
‫‪− 𝐸𝑖𝑛 ) − (𝑢𝑖𝑛 + 𝑢𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫‪)(𝐸𝑖𝑛 − 𝐸𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫])‬
‫‪4‬‬
‫‪ )3‬روش مَککورمک‬
‫‪𝑢𝑖∗ = 𝑢𝑖𝑛 − 𝑐(𝐸𝑖+1‬‬
‫𝑛‬
‫) 𝑛𝑖𝐸 ‪−‬‬ ‫(الف‪)4-‬‬
‫‪1‬‬
‫‪𝑢𝑖𝑛+1 = [𝑢𝑖𝑛 + 𝑢𝑖∗ − 𝑐(𝐸𝑖∗ − 𝐸𝑖−1‬‬
‫∗‬
‫])‬ ‫(الف‪)5-‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ )4‬روش بیم و وارمینگ‬
‫𝑐‬ ‫𝑐‬
‫‪− 𝐴𝑛𝑖−1 𝑢𝑖−1‬‬
‫‪𝑛+1‬‬
‫‪+ 𝑢𝑖𝑛+1 + 𝐴𝑛𝑖+1 𝑢𝑖+1‬‬
‫‪𝑛+1‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫𝑛 𝑐‬ ‫𝑐‬ ‫𝑐‬ ‫(الف‪)6-‬‬
‫‪= 𝑢𝑖𝑛 − (𝐸𝑖+1‬‬ ‫𝑛‬
‫‪− 𝐸𝑖−1‬‬ ‫‪) + 𝐴𝑛𝑖+1 𝑢𝑖+1‬‬
‫𝑛‬
‫‪− 𝐴𝑛𝑖−1 𝑢𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬
‫مقدار 𝐴 در این رابطه به صورت زیر محاسبه میشود‪.‬‬
‫𝐸𝜕‬
‫=𝐴‬ ‫𝑢=‬ ‫(الف‪)7-‬‬
‫𝑢𝜕‬

‫الف‪ -2-‬فرموالسیون روشهای مدرن‬

‫‪101‬‬
 ‫پیوستها‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫در روشهای مدرن‪ ،‬معادله (الف‪ )1-‬با توجه به علمت 𝑢 گسسته میشود‪ .‬مبنای اکثر روشهای‬
‫مدرن‪ ،‬روش باالدست جریان میباشد‪.‬‬
‫‪ )1‬روش باالدست جریان‬
‫در حالت صریح‪ ،‬معادله برگر توسط این روش برای ‪ 𝑢 > 0‬به صورت زیر گسسته میگردد‪.‬‬

‫‪𝑢𝑖𝑛+1 = 𝑢𝑖𝑛 − 𝑐(𝐸𝑖𝑛 − 𝐸𝑖−1‬‬

‫𝑛‬
‫)‬ ‫(الف‪)8-‬‬
‫و در حالت ضمنی به صورت زیر خواهد بود‪.‬‬
‫𝑛 𝑐‬ ‫𝑐‬
‫‪( 𝑢𝑖−1‬‬ ‫‪𝑛+1‬‬
‫‪) 𝑢𝑖−1‬‬ ‫𝑛𝑖𝑢‪− (1 + 𝑢𝑖𝑛 ) 𝑢𝑖𝑛+1 = −‬‬ ‫(الف‪)9-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ )2‬روش اِفسیتی‬
‫در این روش‪ ،‬معادله به دو قسمت پیشگو و اصلح کننده تقسیم میشود‪ .‬جمله اتلفی در بخش‬
‫پیشگو به معادله اضافه شده و در بخش اصلح کننده‪ ،‬سعی در حذف آن میشود‪ .‬از اینرو معادله‬
‫(الف‪ )1-‬به صورت زیر گسسته خواهد شد‪.‬‬
‫𝑐‬ ‫𝑐‬
‫‪− (𝜀1 + 𝐴𝑛𝑖−1 ) 𝑢𝑖−1‬‬
‫∗‬
‫‪+ (1 + 2𝜀1 )𝑢𝑖∗ + ( 𝐴𝑛𝑖+1 − 𝜀1 ) 𝑢𝑖+1‬‬
‫∗‬
‫‪4‬‬
‫𝑛 𝑐‬
‫‪4‬‬
‫𝑐‬ ‫𝑐‬ ‫(الف‪)10-‬‬
‫‪= 𝑢𝑖𝑛 − (𝐸𝑖+1‬‬ ‫‪− 𝐸𝑖−1‬‬‫𝑛‬
‫‪) + 𝐴𝑛𝑖+1 𝑢𝑖+1‬‬
‫𝑛‬
‫‪− 𝐴𝑛𝑖−1 𝑢𝑖−1‬‬
‫𝑛‬
‫‪2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬

‫̅𝑢( ‪𝑢𝑖𝑛+1 = 𝑢𝑖∗ −‬‬

‫‪𝑖+‬‬
‫‪1‬‬ ‫̅𝑢 ‪−‬‬
‫‪𝑖−‬‬
‫)‪1‬‬ ‫(الف‪)11-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫∗𝑢 در این معادالت سرعت میانه خواهد بود و ‪ 𝑢̅𝑖+1‬و ‪ 𝑢̅𝑖−1‬در معادله (الف‪ )11-‬نیز به صورت زیر‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫محاسبه میشوند‪.‬‬

‫}] ‪𝑢̅𝑖+1 = 𝑠𝑔𝑛 (∆𝑢𝑖+1 ) 𝑚𝑎𝑥 {0.0, 𝑚𝑖𝑛 [∆𝑢𝑖−1 𝑠𝑔𝑛 (∆𝑢𝑖−1 ) , 𝜀2 |∆𝑢𝑖+1 | , 𝑠𝑔𝑛 (∆𝑢𝑖+1 ) ∆𝑢𝑖+3‬‬ ‫(الف‪)12-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫}] ‪𝑢̅𝑖−1 = 𝑠𝑔𝑛 (∆𝑢𝑖−1 ) 𝑚𝑎𝑥 {0.0, 𝑚𝑖𝑛 [∆𝑢𝑖+1 𝑠𝑔𝑛 (∆𝑢𝑖+1 ) , 𝜀2 |∆𝑢𝑖−1 | , 𝑠𝑔𝑛 (∆𝑢𝑖−1 ) ∆𝑢𝑖−3‬‬ ‫(الف‪)13-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪ 𝜀1 ،∆𝑢𝑖+1‬و ‪ 𝜀2‬در معادله (الف‪ )12-‬و (الف‪ )13-‬به صورت زیر به دست میآیند‪.‬‬
‫‪2‬‬

‫∗‬
‫𝑢∆‬ ‫‪1‬‬ ‫‪= 𝑢𝑖+1‬‬ ‫∗𝑖𝑢 ‪−‬‬ ‫(الف‪)14-‬‬
‫‪𝑖+‬‬
‫‪2‬‬

‫‪1‬‬
‫) ‪𝜀1 = (1 + 2𝑐 2‬‬ ‫(الف‪)15-‬‬
‫‪6‬‬
‫‪1‬‬
‫) ‪𝜀2 = (1 − 𝑐 2‬‬ ‫(الف‪)16-‬‬
‫‪6‬‬
‫‪ )3‬روش تیویدی‬
‫تغییرات کلی متغیر 𝑢 به صورت زیر تعریف میشود‪.‬‬

‫‪102‬‬
 ‫پیوستها‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑢𝜕‬
‫| ∫ = )𝑢(𝑉𝑇‬ ‫𝑥𝑑 |‬ ‫(الف‪)17-‬‬
‫𝑥𝜕‬
‫معادله (الف‪ )17-‬در حالت گسسته برای حل عددی به شکل زیر نوشته میشود‪.‬‬
‫∞‪+‬‬

‫𝑢(𝑉𝑇‬ ‫)𝑛‬ ‫𝑛‬

‫‪= ∑|𝑢𝑖+1‬‬ ‫| 𝑛𝑖𝑢 ‪−‬‬ ‫(الف‪)18-‬‬
‫∞‪−‬‬

‫در صورتی که شرط زیر برای یک روش عددی برقرار باشد‪ ،‬آن روش عددی یک تیویدی خواهد‬
‫بود‪.‬‬
‫) 𝑛𝑢(𝑉𝑇 ≤ ) ‪𝑇𝑉(𝑢𝑛+1‬‬ ‫(الف‪)19-‬‬
‫روشهای تیویدی را میتوان به مرتبه ‪ 1‬و ‪ 2‬طبقه بندی نمود‪ .‬در روشهای تیویدی مرتبه ‪2‬‬
‫از توابع محدود کننده استفاده میشود‪ .‬در این نوع تیویدی ‪ ،‬روش عددی در مناطق نرم مرتبه ‪ 2‬بوده‬
‫و در مناطق دارای گرادیان شدید برای جلوگیری از بروز نوسانات‪ ،‬از مرتبه ‪ 1‬برای حل استفاده میکند‪.‬‬
‫✓ تیویدی مرتبه اول‬
‫معادالت در این حالت به صورت مرکزی در مرحله پیشگو گسسته شده و در مرحله بعد توسط توابع‬
‫محدود کننده اصلح میشوند‪ .‬مرحله پیشگو به شکل زیر میباشد‪.‬‬
‫𝑛 𝑐‬
‫‪𝑢𝑖∗ = 𝑢𝑖𝑛 − (𝐸𝑖+1‬‬ ‫𝑛‬
‫‪− 𝐸𝑖−1‬‬ ‫)‬ ‫(الف‪)20-‬‬
‫‪2‬‬
‫توابع محدود کننده به صورت زیر به معادله (الف‪ )20-‬اعمال میشود‪.‬‬
‫𝑐‬
‫) ‪𝑢𝑖𝑛+1 = 𝑢𝑖∗ + (𝜙 𝑛 1 − 𝜙 𝑛 1‬‬ ‫(الف‪)21-‬‬
‫‪2 𝑖+2‬‬ ‫‪𝑖−‬‬
‫‪2‬‬

‫‪ 𝜙𝑖+‬در معادله (الف‪ )21-‬به صورت زیر تعریف میشود‪.‬‬

‫𝑛‬
‫تابع محدود کننده ‪1‬‬
‫‪2‬‬

‫𝛼| = ‪𝜙 𝑛 1‬‬
‫‪𝑖+‬‬ ‫‪𝑖+‬‬
‫𝑛‬
‫‪1 | ∆𝑢 1‬‬
‫‪𝑖+‬‬
‫(الف‪)22-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫𝑛𝑖𝑢‬ ‫𝑓𝑖‬ ‫𝑛𝑢∆‬ ‫‪1‬‬ ‫‪=0‬‬

‫‪𝑖+‬‬
‫‪2‬‬
‫𝛼‬
‫‪𝑖+‬‬
‫‪1‬‬ ‫𝑛 𝐸 ‪= {𝐸 𝑛 −‬‬
‫‪𝑖+1‬‬ ‫𝑖‬
‫(الف‪)23-‬‬
‫‪2‬‬
‫𝑛‬ ‫𝑓𝑖‬ ‫𝑛𝑢∆‬ ‫‪1‬‬ ‫‪≠0‬‬
‫‪𝑢𝑖+1‬‬ ‫𝑛𝑖𝑢 ‪−‬‬ ‫‪𝑖+‬‬
‫‪2‬‬

‫✓ تیویدی مرتبه دوم‬

‫در این روش‪ ،‬تابع محدود کننده در معادله (الف‪ )21-‬از رابطه زیر به دست میآید‪.‬‬

‫𝛼( 𝜓 ‪𝜙 𝑛 1 = (𝐺𝑖+1 + 𝐺𝑖 ) −‬‬

‫‪𝑖+‬‬ ‫‪𝑖+‬‬
‫‪1‬‬ ‫𝛽‪+‬‬
‫‪𝑖+‬‬
‫𝑛‬
‫‪1 ) ∆𝑢 1‬‬
‫‪𝑖+‬‬
‫(الف‪)24-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫)𝑦(𝜓 در معادله (الف‪ )24-‬به شکل زیر محاسبه میشود‪.‬‬

‫‪103‬‬
 ‫پیوستها‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫|𝑦|‬ ‫𝑟𝑜𝑓‬ ‫𝜀 ≥ |𝑦|‬

‫‪𝜓(𝑦) = {𝑦 2 + 𝜀 2‬‬ ‫(الف‪)25-‬‬
‫𝑟𝑜𝑓‬ ‫𝜀 < |𝑦|‬
‫𝜀‪2‬‬
‫که 𝑦 ورودی تابع 𝜓 و 𝜀 عددی بین صفر و ‪ 0/125‬است‪ .‬همچنین ‪ 𝛼𝑖+1‬و ‪ 𝛽𝑖+1‬در معادله (الف‪)24-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫به شکل زیر تعریف میگردد‪.‬‬

‫𝑛‬
‫‪𝑢𝑖+1‬‬ ‫𝑛𝑖𝑢 ‪+‬‬
‫𝑓𝑖‬ ‫𝑛𝑢∆‬ ‫‪1‬‬ ‫‪=0‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪𝑖+‬‬
‫𝛼‬ ‫‪1‬‬ ‫=‬ ‫‪2‬‬
‫(الف‪)26-‬‬
‫‪𝑖+‬‬
‫‪2‬‬ ‫𝑛𝑖𝐸 ‪𝐸𝑖+1 −‬‬
‫𝑛‬

‫𝑛‬ ‫𝑛‬ ‫𝑓𝑖‬ ‫‪∆𝑢𝑛 1‬‬ ‫‪≠0‬‬

‫𝑖𝑢 ‪{ 𝑢𝑖+1 −‬‬ ‫‪𝑖+‬‬
‫‪2‬‬

‫‪0‬‬ ‫𝑓𝑖‬ ‫𝑛𝑢∆‬ ‫‪1‬‬ ‫‪=0‬‬

‫‪𝑖+‬‬
‫‪2‬‬
‫𝛽‬
‫‪𝑖+‬‬
‫‪1‬‬ ‫𝑖𝐺 ‪= { 𝐺𝑖+1 −‬‬ ‫(الف‪)27-‬‬
‫‪2‬‬
‫𝑛‬ ‫𝑓𝑖‬ ‫𝑛𝑢∆‬ ‫‪1‬‬ ‫‪≠0‬‬
‫‪𝑢𝑖+1‬‬ ‫‪−‬‬ ‫𝑛𝑖𝑢‬ ‫‪𝑖+‬‬
‫‪2‬‬

‫و تابع 𝑖𝐺 از رابطه زیر به دست میآید‪.‬‬

‫𝜎( 𝑛𝑖𝑚 ‪𝐺𝑖 = 𝑆. 𝑚𝑎𝑥 {0,‬‬

‫‪𝑖+‬‬
‫𝑛‬ ‫𝑛‬
‫}) ‪1 |∆𝑢 1 | , 𝑆. 𝜎 1 ∆𝑢 1‬‬
‫‪𝑖−‬‬
‫(الف‪)28-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪𝑖+‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪𝑖−‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬

‫𝑆 و ‪ 𝜎𝑖+1‬در محاسبه تابع 𝑖𝐺 مطابق روابط زیر محاسبه میشوند‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫) ‪𝑆 = 𝑠𝑔𝑛 (∆𝑢𝑛 1‬‬ ‫(الف‪)29-‬‬

‫‪𝑖+‬‬
‫‪2‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬
‫𝜎‬ ‫‪1‬‬ ‫] ) ‪= [𝜓 (𝛼 1 ) − 𝑐 (𝛼 1‬‬ ‫(الف‪)30-‬‬
‫‪𝑖+‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪𝑖+‬‬
‫‪2‬‬
‫‪𝑖+‬‬
‫‪2‬‬

‫‪104‬‬
 ‫پیوستها‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫پیوست ب‪ -‬معادالت جریان‬

‫ب‪ -1-‬معادله بقای جرم‬

‫معادله بقای جرم در حالت کلی به شکل زیر است‪:‬‬
‫𝜌𝜕‬
‫‪⃗)=0‬‬
‫𝑉𝜌( ‪+ 𝛻.‬‬ ‫(ب‐‪)1‬‬
‫𝑡𝜕‬
‫این معادله در دو بعد‪ ،‬به صورت زیر نوشته میشود‪:‬‬
‫)𝑣𝜌(𝜕 )𝑢𝜌(𝜕 𝜌𝜕‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(ب‐‪)2‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬

‫ب‪ -2-‬معادالت بقای اندازه حرکت خطی‬

‫معادالت بقای اندازه حرکت خطی در حالت کلی و در دو بعد به شکل زیر است‪:‬‬
‫𝑥𝑦𝜏𝜕 ) 𝑥𝑥𝜏 ‪𝐷𝑢 𝜕(−𝑝 +‬‬
‫𝜌‬ ‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫𝑥𝑆 ‪+‬‬ ‫(ب‐‪)3‬‬
‫𝑡𝐷‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬

‫) 𝑦𝑦𝜏 ‪𝐷𝑣 𝜕𝜏𝑥𝑦 𝜕(−𝑝 +‬‬

‫𝜌‬ ‫=‬ ‫‪+‬‬ ‫𝑦𝑆 ‪+‬‬ ‫(ب‐‪)4‬‬
‫𝑡𝐷‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬
‫𝐷‬
‫𝑆 در معادالت (ب‐‪ )3‬و (ب‐‪ ،)4‬جمله چشمه‪ 𝐷𝑡 ،‬مشتق مادی و 𝜏 تنش است‪ .‬در حالت جریان غیر‬
‫لزج میتوان از جملت تنش صرف نظر کرد‪ .‬بنابراین با باز کردن مشتق مادی و صفر در نظر گرفتن‬
‫جملت چشمه‪ ،‬معادالت بقای اندازه حرکت خطی را میتوان به شکل زیر نوشت‪:‬‬
‫𝑢𝜕‬ ‫𝑢𝜕‬ ‫𝑢𝜕‬ ‫𝑝𝜕‬
‫(𝜌‬ ‫𝑢‪+‬‬ ‫‪+𝑣 )=−‬‬ ‫(ب‐‪)5‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬

‫𝑣𝜕‬ ‫𝑣𝜕‬ ‫𝑣𝜕‬ ‫𝑝𝜕‬

‫(𝜌‬ ‫𝑢‪+‬‬ ‫‪+𝑣 )=−‬‬ ‫(ب‐‪)6‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬
‫با استفاده از معادله بقای جرم (معادله (ب‐‪ ،))2‬معادالت (ب‐‪ )5‬و (ب‐‪ )6‬را میتوان به شکل نهایی‬
‫زیر نوشت‪:‬‬
‫)𝑣𝑢𝜌(𝜕 )𝑝 ‪𝜕(𝜌𝑢) 𝜕(𝜌𝑢2 +‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(ب‐‪)7‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬

‫)𝑝 ‪𝜕(𝜌𝑣) 𝜕(𝜌𝑢𝑣) 𝜕(𝜌𝑣 2 +‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(ب‐‪)8‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬

‫ب‪ -3-‬معادله بقای انرژی‬

‫معادله بقای انرژی در حالت کلی و در دو بعد به شکل زیر است‪:‬‬

‫‪105‬‬
 ‫پیوستها‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫𝑒𝐷‬ ‫) 𝑦𝑦𝜏𝑣(𝜕 ) 𝑦𝑥𝜏𝑣(𝜕 ) 𝑥𝑦𝜏𝑢(𝜕 ) 𝑥𝑥𝜏𝑢(𝜕‬

‫𝜌‬ ‫[‪⃗ )+‬‬
‫𝑉𝑝( ‪= −𝛻.‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫𝐸𝑆 ‪] + 𝛻. (𝑘𝛻𝑇) +‬‬ ‫(ب‐‪)9‬‬
‫𝑡𝐷‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬

‫𝑆 در معادله (ب‐‪ ،)9‬جمله چشمه‪ 𝑘 ،‬ضریب هدایت حرارتی و 𝑒 از رابطه زیر بدست میآید‪:‬‬
‫‪1‬‬
‫𝑉 ‪𝑒 =𝒖+‬‬‫𝑉‪⃗ .‬‬
‫⃗‬ ‫(ب‐‪)10‬‬
‫‪2‬‬
‫𝒖 در معادله (ب‐‪ )10‬انرژی داخلی سیال است‪ .‬در حالت جریان غیر لزج میتوان از جملت تنش‬
‫و در سرعتهای باال از اثرات انتقال حرارت هدایت صرف نظر کرد‪ .‬بنابراین معادله (ب‐‪ )9‬با صفر در نظر‬
‫گرفتن جمله چشمه به شکل زیر نوشته خواهد شد‪:‬‬
‫𝑒𝜕‬ ‫𝑒𝜕‬ ‫𝑒𝜕‬ ‫)𝑣𝑝(𝜕 )𝑢𝑝(𝜕‬
‫(𝜌‬ ‫𝑢‪+‬‬ ‫‪+𝑣 )=−‬‬ ‫‪−‬‬ ‫(ب‐‪)11‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬
‫با استفاده از معادله بقای جرم (معادله (ب‐‪ ،))2‬معادله (ب‐‪ )11‬را میتوان به شکل نهایی زیر نوشت‪:‬‬
‫]𝑣)𝑝 ‪𝜕𝐸 𝜕[(𝐸 + 𝑝)𝑢] 𝜕[(𝐸 +‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(ب‐‪)12‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝑥𝜕‬ ‫𝑦𝜕‬
‫𝐸 در معادله باال بصورت زیر است‪:‬‬
‫𝑒𝜌 = 𝐸‬ ‫(ب‐‪)13‬‬

‫‪106‬‬
 ‫پیوستها‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫پیوست ج‪ -‬انتقال معادالت از دستگاه فیزیکی به دستگاه محاسباتی‬

‫روابط انتقال از دستگاه محاسباتی به فیزیکی را میتوان به شکل زیر تعریف کرد‪.‬‬
‫)𝜂 ‪𝑥 = 𝑥(𝜉,‬‬ ‫(ج‪)1-‬‬
‫)𝜂 ‪𝑦 = 𝑦(𝜉,‬‬ ‫(ج‪)2-‬‬
‫با دیفرانسیل گیری از روابط (ج‪ )1-‬و (ج‪ ،)2-‬معادالت زیر بدست میآیند‪.‬‬
‫𝜂𝑑 𝜂𝑥 ‪𝑑𝑥 = 𝑥𝜉 𝑑𝜉 +‬‬ ‫(ج‪)3-‬‬
‫𝜂𝑑 𝜂𝑦 ‪𝑑𝑦 = 𝑦𝜉 𝑑𝜉 +‬‬ ‫(ج‪)4-‬‬
‫که میتوان آن را به شکل ماتریسی زیر نشان داد‪.‬‬
‫𝑥𝑑‬ ‫𝜉𝑥‬ ‫𝜉𝑑 𝜂𝑥‬
‫[‬
‫𝑦𝑑‬
‫𝑦[ = ]‬
‫𝜉‬ ‫] 𝜂𝑑[ ] 𝜂𝑦‬ ‫(ج‪)5-‬‬

‫به طور مشابه‪ ،‬روابط انتقال از دستگاه فیزیکی به محاسباتی نیز به شکل زیر تعریف خواهد شد‪.‬‬
‫‪𝜉 = 𝜉(𝑥, 𝑦),‬‬ ‫)𝑦 ‪𝜂 = 𝜂(𝑥,‬‬ ‫(ج‪)6-‬‬
‫که با دیفرانسیل گیری از آن‪ ،‬معادالت زیر بدست میآیند‪.‬‬
‫𝑦𝑑 𝑦𝜉 ‪𝑑𝜉 = 𝜉𝑥 𝑑𝑥 +‬‬ ‫(ج‪)7-‬‬
‫𝑦𝑑 𝑦𝜂 ‪𝑑𝜂 = 𝜂𝑥 𝑑𝑥 +‬‬ ‫(ج‪)8-‬‬
‫که میتوان آن را به شکل ماتریسی زیر نشان داد‪.‬‬
‫𝜉𝑑‬ ‫𝜉‬ ‫𝑥𝑑 𝑦𝜉‬
‫[‬ ‫𝑥𝜂[ = ]‬ ‫]𝑦𝑑[ ] 𝑦𝜂‬
‫(ج‪)9-‬‬
‫𝜂𝑑‬ ‫𝑥‬

‫با مقایسه روابط (ج‪ )5-‬و (ج‪ ،)9-‬رابطه زیر بین دو دستگاه حاصل خواهد شد‪.‬‬
‫𝜉‬ ‫𝑦𝜉‬ ‫𝜉𝑥‬ ‫‪𝑥𝜂 −1‬‬
‫𝑥𝜂[‬ ‫𝑦𝜂‬ ‫]‬ ‫=‬ ‫[‬ ‫𝜉𝑦‬ ‫] 𝜂𝑦‬ ‫(ج‪)10-‬‬
‫𝑥‬

‫که در نهایت معادالت انتقال زیر بدست خواهند آمد‪.‬‬

‫𝜂𝑦𝐽 = 𝑥𝜉‬ ‫(ج‪)11-‬‬
‫𝜂𝑥𝐽‪𝜉𝑦 = −‬‬ ‫(ج‪)12-‬‬
‫𝜉𝑦𝐽‪𝜂𝑥 = −‬‬ ‫(ج‪)13-‬‬
‫𝜉𝑥𝐽 = 𝑦𝜂‬ ‫(ج‪)14-‬‬
‫که ژاکوبین 𝐽 در این معادالت به صورت زیر تعریف میشود‪.‬‬
‫𝜉𝑦 𝜂𝑥 ‪𝐽 = 𝑥𝜉 𝑦𝜂 −‬‬ ‫(ج‪)15-‬‬

‫‪107‬‬
 ‫پیوستها‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫برای تبدیل مشتقات جزیی از دستگاه فیزیکی به دستگاه محاسباتی‪ ،‬از روابط زیر استفاده میشود‪.‬‬
‫𝜕‬ ‫𝜕‬ ‫𝜕‬
‫𝑥𝜉 =‬ ‫𝑥𝜂 ‪+‬‬ ‫(ج‪)16-‬‬
‫𝑥𝜕‬ ‫𝜉𝜕‬ ‫𝜂𝜕‬

‫𝜕‬ ‫𝜕‬ ‫𝜕‬

‫𝑦𝜉 =‬ ‫𝑦𝜂 ‪+‬‬ ‫(ج‪)17-‬‬
‫𝑦𝜕‬ ‫𝜉𝜕‬ ‫𝜂𝜕‬
‫با استفاده از روابط تبدیل (ج‪ )16-‬و (ج‪ ،)17-‬معادالت جریان (‪ )1‐3‬به صورت زیر تبدیل خواهند‬
‫شد‪.‬‬
‫𝑤𝜕‬ ‫𝑓𝜕‬ ‫𝑓𝜕‬ ‫𝑔𝜕‬ ‫𝑔𝜕‬
‫𝑥𝜉 ‪+‬‬ ‫𝑥𝜂 ‪+‬‬ ‫𝑦𝜉 ‪+‬‬ ‫𝑦𝜂 ‪+‬‬ ‫‪=0‬‬ ‫(ج‪)18-‬‬
‫𝑡𝜕‬ ‫𝜉𝜕‬ ‫𝜂𝜕‬ ‫𝜉𝜕‬ ‫𝜂𝜕‬
‫برای به دست آوردن شکل بقایی معادله (ج‪ ،)18-‬باید عملیات ریاضی که در ادامه ذکر میشود‪،‬‬
‫روی این انجام شود‪ .‬در ابتدا این معادله بر 𝐽 تقسیم میشود‪ .‬سپس آن را با مقدار صفر (جملت درون‬
‫براکت عبارت (ج‪ ،))19-‬جمع کرده و در نهایت با عملیاتی ریاضی شکل بقایی معادله بدست خواهد آمد‪.‬‬
‫برای نشان دادن روش‪ ،‬این کار برای دو جمله شامل 𝑓 در معادله (ج‪ )18-‬انجام میشود‪ .‬روند کار برای‬
‫باقی جملت به طور مشابه خواهد بود‪.‬‬
‫𝑓𝜕 𝑥𝜂 𝑓𝜕 𝑥𝜉‬ ‫𝑥𝜉 𝜕‬ ‫𝑥𝜉 𝜕‬ ‫𝑥𝜂 𝜕‬ ‫𝑥𝜂 𝜕‬
‫‪+‬‬ ‫]) ( 𝑓 ‪+ [𝑓 ( ) − 𝑓 ( )] + [𝑓 ( ) −‬‬ ‫(ج‪)19-‬‬
‫𝜉𝜕 𝐽‬ ‫𝜂𝜕 𝐽‬ ‫𝐽 𝜉𝜕‬ ‫𝐽 𝜉𝜕‬ ‫𝐽 𝜂𝜕‬ ‫𝐽 𝜂𝜕‬
‫با مرتب سازی جملت این عبارت‪ ،‬عبارت زیر حاصل میشود‪.‬‬
‫𝑓𝜕 𝑥𝜉‬ ‫𝑥𝜉 𝜕‬ ‫𝑓𝜕 𝑥𝜂‬ ‫𝑥𝜂 𝜕‬ ‫𝑥𝜉 𝜕‬ ‫𝑥𝜂 𝜕‬
‫[‬ ‫[ ‪+ 𝑓 ( )] +‬‬ ‫]) ( ‪+ 𝑓 ( )] − 𝑓 [ ( ) +‬‬ ‫(ج‪)20-‬‬
‫𝜉𝜕 𝐽‬ ‫𝐽 𝜉𝜕‬ ‫𝜂𝜕 𝐽‬ ‫𝐽 𝜂𝜕‬ ‫𝐽 𝜉𝜕‬ ‫𝐽 𝜂𝜕‬
‫با قراردادن معادالت (ج‪ )11-‬و (ج‪ )13-‬در براکت سوم‪ ،‬مقدار آن به صورت زیر ساده خواهد شد‪.‬‬
‫𝑥𝜉 𝜕‬ ‫𝑥𝜂 𝜕‬ ‫𝜕‬ ‫𝜕‬
‫=) ( ‪( )+‬‬ ‫) 𝜉𝑦‪(𝑦𝜂 ) + (−‬‬ ‫(ج‪)21-‬‬
‫𝐽 𝜉𝜕‬ ‫𝐽 𝜂𝜕‬ ‫𝜉𝜕‬ ‫𝜂𝜕‬
‫که این جمله به شکل زیر برابر صفر میباشد‪.‬‬
‫‪𝑦𝜂𝜉 − 𝑦𝜉𝜂 = 0‬‬ ‫(ج‪)22-‬‬
‫در نتیجه عبارت (ج‪ )20-‬پس از ساده سازی به عبارت زیر تبدیل خواهد شد‪.‬‬
‫𝑥𝜉 𝜕‬ ‫𝑥𝜂 𝜕‬
‫)𝑓 ( ‪( 𝑓) +‬‬ ‫(ج‪)23-‬‬
‫𝐽 𝜉𝜕‬ ‫𝐽 𝜂𝜕‬
‫که در نهایت معادله (ج‪ )18-‬را میتوان به صورت زیر نوشت‪.‬‬
‫𝑤 𝜕‬ ‫‪𝜕 1‬‬ ‫‪𝜕 1‬‬
‫‪( ) + ( (𝜉𝑥 𝑓 + 𝜉𝑦 𝑔)) + ( (𝜂𝑥 𝑓 + 𝜂𝑦 𝑔)) = 0‬‬ ‫(ج‪)24-‬‬
‫𝐽 𝑡𝜕‬ ‫𝐽 𝜉𝜕‬ ‫𝐽 𝜂𝜕‬

‫برای حصول شکل اندیسی این معادله‪ ،‬تغییر متغیرهای زیر در آن اعمال خواهد شد‪.‬‬

‫‪108‬‬
 ‫پیوستها‬
‫معرفی روش موجسواری برای تسخیر امواج ضربهای در حل معادالت اویلر با پایداری باال‬

‫‪𝑥1 = 𝑥,‬‬ ‫𝑦 = ‪𝑥2‬‬

‫‪𝜉1 = 𝜉,‬‬ ‫𝜂 = ‪𝜉2‬‬ ‫(ج‪)25-‬‬
‫‪𝑓1 = 𝑓,‬‬ ‫𝑔 = ‪𝑓2‬‬
‫سر انجام شکل نهایی معادله (ج‪ )24-‬به صورت زیر به دست میآید‪.‬‬
‫𝑤 𝜕‬ ‫𝑘𝐹𝜕‬
‫‪( )+‬‬ ‫‪= 0,‬‬ ‫‪𝑘 = 1,2‬‬ ‫(ج‪)26-‬‬
‫𝐽 𝑡𝜕‬ ‫𝑘𝜉𝜕‬
‫که ‪ 𝐹1‬و ‪ 𝐹2‬در این معادله به شکل زیر تعریف میشوند‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫)𝑔 𝑦𝜉 ‪𝐹1 = (𝜉𝑥 𝑓 +‬‬ ‫(ج‪)27-‬‬
‫𝐽‬

‫‪1‬‬
‫)𝑔 𝑦𝜂 ‪𝐹2 = (𝜂𝑥 𝑓 +‬‬ ‫(ج‪)28-‬‬
‫𝐽‬
‫با استفاده از روابط (ج‪ )11-‬تا (ج‪ 𝐹𝑘 ،)14-‬را میتوان به صورت زیر نوشت‪.‬‬
‫𝑔 𝜂𝑥 ‪𝐹1 = 𝑦𝜂 𝑓 −‬‬ ‫(ج‪)29-‬‬
‫𝑔 𝜉𝑥 ‪𝐹2 = −𝑦𝜉 𝑓 +‬‬ ‫(ج‪)30-‬‬

‫‪109‬‬
Abstract
The method presented in this work is a new method for solving nonlinear equations
with high speed and stability. This method, which prevents the generation and propagation
of errors similar to discontinuities such as shock waves, is able to solve the Navier-Stokes
equations with very high convergence speed numerically. The method splits the base
variables of the problem into two parts, Surf and Surfer. The Surf part is obtained by
applying the smoothing concept of Sobolev gradient to the base variables. The calculation
is such that this part, along with the least difference with the base variables, is devoid or
with the least amount of discretization error. Therefore, without any concern about the
divergence caused by the error propagation, it can take very large time steps to solve this
part compared to existing methods. In the present work, the form of Surf equations and the
base equations are chosen the same and its solution can approximate the solution of base
problem. The Surfer part, which is derived from the difference between the Surf part and
the base variables, has all the factors that generate and propagate errors; and that is solved
by a small convergence condition. This part, which is exist only in the presence of the
error-maker factors, is carried by the Surf part. In the present work, mesh-based method is
used to solve the Surf part; and a method by combining upwind and Points-Cloud based
method (meshless method) is used for the Surfer part. Due to the locality behavior of the
Surfer, the number of points used in that region is very low compared to the region covered
by the Surf. So, the processing speed for solving that will be very high similar to the
processing speed in the Surf part. To improve accuracy, also, the number of points used in
the Surfer can be increased, similar to adaptive mesh methods. The combination of mesh
and points-cloud is also a new method in the field of adaptive meshes. Finally, the base
solution of the problem is obtained by summation of the two parts, the Surf and Surfer.
The stability condition for the Burger’s equation has been increased to a Courant number
of 1010 and the solution time for the Euler flow on a nozzle case has been decreased by
one fifth; and in the two-dimensional case, the solution time for the Euler flow has been
decreased by one-tenth of the traditional methods, along with the high accuracy.

Keywords: Euler Equations, Shock Capturing, Surf, Surfer, Sobolev Gradient, Points
Cloud.
 University of Birjand
Faculty of Engineering

The Introduction of the Surfing Scheme for Shock

Capturing in Solving the Euler Equations with
High Stability

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirement for the Degree

of Doctor of Philosophy in Mechanical Engineering – Energy Conversion

Mehdi Mollaei

Supervisor:
Dr. Seyyed Majid Malek Jafarian

September 2019