Skeda e Prometeut te Mberthyer

Titulli : Prometeu i mberthyer

-Pikenisja : Hefesti hyjnia farketar shtrengon Prometeun ne shkemb me vargonj te
pathyeshem.
-Konflikti : Per shkak te bujarise se treguar ndaj njerezve, Prometeu ndeshkohet prej
Zeusit.
-Struktura : Ka fakte se Prometeu i Lidhur ishte shfaqja e parë në një trilogji të
quajtur Prometheia, por dy shfaqjet e tjera, Prometeu i Çliruar dhe Prometeu Zjarr
Dhurues, mbijetojnë vetëm në fragmente. Në Prometeu i Çliruar, Herkuli liron
Prometeun nga zinxhirët e tij dhe vret shqiponjën që ishte dërguar çdo ditë për të
ngrënë mëlçinë gjithnjë e rigjeneruese të Titanit. Në Prometeun Zjarr Dhurues,
Prometeu më në fund e paralajmëron Zeusin që të mos qëndrojë me nimfën e detit
Tetin, sepse ajo është paracaktuar të lindë një djalë më të madh se babai. Duke mos
dëshiruar që të përmbysej, Zeusi më vonë do të martonte Tetin me Peleun e vdekshëm;
produkti i atij bashkimi do të jetë Akili, heroi grek i Luftës së Trojës. Mirënjohës për
paralajmërimin, Zeusi më në fund pajtohet me Prometeun.

-Zhvillimi : Shfaqja është pothuajse tërësisht e përbërë nga fjalime dhe përmban pak
veprime meqë protagonisti i saj është i lidhur me zinxhirë dhe i palëvizshëm në të
gjithë kohen dramatike. Në fillim, Kratos (Autoriteti), Bia (dhuna), dhe farketari i
Zeusit zoti i punimit te hekurit kovaci Hefest, e lidhin titanin Promete, në një mal në
Kaukaz, pastaj ata e lene vetem Hefestin duke shprehur keshtu ngurrim dhe mëshirë.
Sipas autorit, Prometeu po dënohet jo vetëm për vjedhjen e zjarrit, por edhe për
pengimin e planit të Zeusit për të zhdukur racën njerëzore. Ky dënim është sidomos i
trishtueshëm edhe per faktin qe Prometeu kishte pase qene i dobishëm në fitoren e
Zeusit.
Oqeanidet shfaqen dhe përpiqen të ngushëllojnë Prometeun duke biseduar me të.
Prometheu u tregon atyre fshehurazi se ai di për një martesë te mundshme që do të
çonte në rënien e Zeusit. Një titan me emrin Oqean ndermjeteson me Prometeun dhe i
kërkon atij që të bëjë paqe me Zeusin. Prometeu i tregon korit se dhurata e zjarrit për
njerëzimin nuk ishte i vetmi përfitim; në të ashtuquajturën Katalogu i Arteve (447-
506), ai zbulon se ai u mësoi njerëzve të gjitha artet civilizuese, të tilla si shkrimi,
mjekësia, matematika, astronomia, metalurgjia, arkitektura dhe bujqësia.
Prometeu vizitohet më pas nga Io, një vajzë prej njeriu e ndjekur nga një Zeus epshor;
Zotat e shnderruan Ion në një lopë. Një zekth dërguar nga gruaja e Zeusit Hera e ndjek
Ion gjithë rrugës qe nga Argosi. Prometeu parashikon udhëtimet e ardhshme të Ios,
duke i thënë se
Zeusi përfundimisht do t'i japë fund mundimit të saj në Egjipt. Atje ajo do të linde një
djalë të quajtur Epafus. Ai thotë se një nga pasardhësit e saj (nenkupto Herkulin),
trembëdhjetë breza me pas, do ta lirojë nga vuajtja e tij.
Së fundi, Hermesi, lajmëtari-zot është dërguar poshtë nga Zeusi i zemëruar për të
kërkuar që Prometeu t'i tregojë atij me cfare kërcënohet tjeter prej Zeusit. Prometeu
refuzon, dhe Zeusi e godet me një rrufe që e zhyt Prometheun në humnerë.

-Lista e personazheve
Prometeu - Protagonist i shfaqjes. Prometeu ndihmoi Zeusin kundër titaneve të
tjerëve, por u ndëshkua prej tij për dhënien e zjarrit të qenieve njerëzore. Prometeu
tregon vlerën e mendimit dhe të njohurive në zhvillim, si dhe në opozitë dhe
temperamentin e fuqisë tiranike. Prometeu i kundërvihet Zeusit per kete merr
mbeshtetje edhe nga keqtrajtimi qe Zeusi iu ben vëllezërve të tij dhe Ios. Ai është i
shtyrë për kundërshtim edhe nga besimi qe ka në vleren e miqësisë. Miqësia e tij për
njerëzimin është shkaku i ndëshkimit të tij, por ai e sheh si një mundësi të barabartë
për Zeusin qe edhe ai ta njohe rëndësinë e miqësisë. Prometeu tregon se nëse intelekti
dhe forca nuk mund të punojnë së bashku, atëherë intelekti duhet të kundërshtojë
forcën, pasi është e padobishme nëse mbizoterohet nga fuqia.
Zeusi - Megjithëse ai nuk shfaqet në lojë, Zeusi qartë meriton të përmendet si një
personazh i madh. Ai rregullon me ligjet e tij, duke krijuar një botë ku askush, përveç
tij, mund të jetë i lirë. Të dy objektet e urrejtjes së tij dhe dashuria e tij mund të bien
lehtë në fatkeqësi, pasi Zeusi, i pamesuar me simpati dhe me keqardhje, nuk
merakoset per mirëqenien e të tjerëve. I pamundur për të sunduar me çdo mjet tjetër
përveç forcës brutale, Zeusi paraqitet si një shembull i përkryer i një tirani mjaft të
trashë, por të fuqishëm, i cili nuk punon aspak për të tjerët jo për shkak se ai është i
keq, por për shkak se nuk ia ka marre ende mendja nje gje te tille. Nderkohe qe
shërbëtorët e Zeusit pranojnë se secili duhet të mësohet t'i dojë dhe t'i urrejë armiqtë e
tij. Sundimi i Zeusit kërkon që shërbëtorët e tij të dorëzojnë çdo gjurmë të
individualitetit në bindjen ndaj vullnetit të tij.
Hermesi - Eshte një shërbëtor i pamend, i derguar nga Zeusi. Hermesi shfaqet në
kontrast të thellë me Prometeun. Ashtu si mjeshtri i tij, Hermesi nuk e kupton as
miqësinë, as mëshirën, por vetëm forcën dhe bindjen. Hermesi është i sigurt se ai
është në anën e duhur, dhe sigurisht që zotëria i tij është i gjithëfuqishem. Ai zbret nga
Olimpi për të vënë në dijeni Prometeun për kërcënimin e ardhshëm nga Zeusi. Ai
është shumë arrogant, por jo inteligjent siç ilustrohet në një skenë ku çdo fyerje dhe
akuze që ai ia drjeton Prometheut i kthehet nga marresi.
Io - Një viktimë e dashurisë së Zeusit. Ioja është dëbuar nga shtëpia e saj, sepse Zeusi
dëshiron ta shtjere ne dore. E shnderruar në një lopë, ajo endet në tokë duke pritur
shpëtimin. Io është parë si një paralele me Prometheusin: edhe pse ajo vuan, në fund
ajo do të lirohet dhe shpërblehet. Pasardhësi i saj do ta cliroje Prometheun. Si njeriu i
vetëm, pavarësisht teknikisht gjedhit, në lojë, Io lidh konfliktin kozmik të perëndive
me historinë e njerëzimit. Edhe gjeografi i njohur Ptolemeu, dokumenton udhëtimet e
saj .
Oqeanidet - Shërbejne persosmerisht per rolin e korit në tragjedinë greke. Oqeanidet
mbështesin respektimin e normës morale perkunder protagonistit që ka devijuar nga
kjo normë. Deri në fund, Oqeanidet mbajnë dy orientime morale. Së pari, ato
vazhdimisht tregojnë simpati me vuajtjen e heroit dhe vlerësojnë miqësinë e tyre. Së
dyti, ato e këshillojnë atë të përkulet ndaj një fuqie më të madhe dhe të ulë poshtë
sfidën e tij, meqë asgjë e mirë nuk mund të vijë nga kundërshtimi i Zeusit.
Perfundimisht, duke dale nga normat morale, megjithatë, Oqeanidet arrijnë të krijojnë
një normë të re morale që bie në kundërshtim me ligjet e Zeusit.
Oqeani - I kenaqur për shërbimin e tij ndaj Zeusit, beson se nuk duhet të rrokulliset
anija, por thjesht duhet të bindesh. Megjithate ai pajtohet që Zeusi është shumë i
ashpër dhe e shtrin simpatinë e tij ndaj Prometeut me një ofertë ndihme. Ai keshillon
që dikush thjesht duhet të heqë dorë dhe të pranojë padrejtësinë sesa të luftojë me të -
Prometeu duhet të ndalojë të jetë sfidues dhe të mos provokojë një Zeus kokëfortë dhe
të tepruar.
Prometeu në mënyrë të qartë nuk i beson Oqeanit, duke i thënë atij shumë më pak sesa
ai i kishte thënë korit vetëm një moment më parë. Oqeani, ndërsa këshillon mikun e tij
dhe shpreh simpati, duket se mezi pret të largohet - ai nuk zbret nga kafsha e tij me
krahë dhe deklaron se duhet të fluturojë në shtëpi, sikur vizita e tij të ishte vetëm një
punë e përditshme në një listë të gjatë.
Hefesti- Ashtu si Oqeani, Hefesti është një shërbëtor i bindur, por jo i gatshëm. Ai
përkulet për forcën e Zeusit, por paraqet keqardhje dhe miqësi për vuajtjet e
Prometeut, Megjithatë, Hefesti bën atë që i është thënë, duke treguar që ai është më
afër Kratusit se sa Prometeut në pikëpamjen e tij. Hefesti duket se i bindet Zeusit më
shumë nga frika se sa nga një identifikim i plotë me sundimtarin e tij, gjë që duket më
tepër me Kratusin dhe Hermesin.
Kratus - Thjesht pranon plotësisht urdhrat e Zeusit. Drejtësia e Zeusit. Për Kratusin,
Zeusi është e vetmja drejtësi e mundshme. Kratus nuk mund ta kuptojë se si dikush
mund të dështojë të urrejë një armik të Zeusit. Ai tregon një identifikim absolut të një
skllavi me zotin e tij, duke marrë mendimet e Zeusit si mendimet e tij dhe urdhrat e
Zeusit si parimet e tij. Ndryshe nga Hefesti dhe Oqeani, Kratus nuk përjeton miqësi e
as mëshirë, sepse ai nuk ka sistem vlerash jashtë atij që i është imponuar nga Zeusi.
Emri Kratus nënkupton forcën, si një përfaqësues i Zeusit, ky karakter tregon natyrën
e sundimit të Zeusit.
Emri i Bia - Bia do të thotë dhunë, që përfaqëson natyrën e fuqisë së Zeusit. Bia është
një karakter i heshtur, duke ndihmuar Kratusin që të sjellë Prometeun në shkëmb për
t'u lidhur me zinxhirë. Mund të supozojmë se ajo që thuhet për Kratus mund te
thuhetedhe për Bia.

-Mesazhi : Prometeu është parë shpesh si një metaforë për ndriçimin njerëzor dhe
fatkeqësitë që mund të vijnë nga tejkalimi i kufijve tanë. Ka disa aludime për
legjendën e tij në disa vepra të mëvonshme të letërsisë. Filmi klasik prej romanit te
vitit 1818 nga Mary Shelly, -Frankenstein-, është nëntitulluar "Prometeu Modern" në
një përpjekje për të nxjerrë në pah temën e përparimit shkencor dhe rreziqet që mund
të vijnë bashkë me të.
.Në romanin Anthem nga Ayn Rand, 1937, ka referenca për Prometeun dhe sjelljen e
zjarrit. Romani përshkruan një shoqëri dystopiane në të ardhmen e cila karakterizohet
nga mungesa e individualizmit, emocioneve ose përparimeve teknologjike. Personazhi
kryesor sfidon ligjet e pleqve dhe shqyrton arenën e shkencës në fshehtësi. Ai krijon
një llambë drite fillestare me qëllim ndarjen e tij prej botës. Ky personazh dënohet për
kundërshtimin e tij ndaj sundimtarëve tiranikë dhe për krijimin e tij të dritës. Pas ikjes
prej shoqërisë, personazhi e riemëron veten Promete, një haraç shumë i dukshem ky
për te mirat e panjohura me pare dhuruar njerezve.
Siç mund të shihet në Anthem, historia e Prometeut mund të shihet gjithashtu si një
simbol i mospërfilljes së tiranisë dhe autoritetit. Krahasimet janë nxjerrë edhe nga
sfida e Zeusit kundrejt Prometeut me revolucionin francez. Misioni i tij për të
ndihmuar njerëzimin, pavarësisht nga vuajtjet, shpesh krahasohet edhe me historinë e
kryqëzimit të Krishtit.
.Historia e Prometeut mbetet një nga më të njohurat e miteve greke. Si krijuesi
fillestar i njeriut, ai kërkoi të na ndihmojë të jetojmë me bollëk edhe pse vete
heroikisht i vuajti pasojat. Ai është një kujtesë se përparimi njerëzor shpesh vjen nga
veprimet vetëmohuese të të tjerëve; se, në çdo përparim, shpesh ka nga ata që
pranojnë vuajtje të egra për ne.