KOLOKWIUM Z PSYCHOLOGII 2

AGRESJA
Działanie agresywne – zachowanie mające na celu szkodę psychiczną albo fizyczną

Agresja wroga akt agresji poprzedzony uczuciem gniewu

mający na celu zadanie bólu psychicznego lub
fizycznego
Agresja instrumentalna akt agresji motywowany innym celem niż
sprawienie bólu psychicznego lub fizycznego

Instynkt życia – EROS

instynkt śmierci (popęd odpowiedzialny za agresywne skłonności człowieka) - TANTANOS

Teoria hydrauliczna – teoria zgodnie, z którą nie ujawnione emocje ulegają kumulacji i wywołują stan
napięcia ustępujący w chwili, gdy dojdzie do ekspresji stłumionych emocji.

Ciało migdałowe – obszar w korze mózgowej mający związek z przejawami agresji.

Testosteron – hormon mający związek z przejawami agresji.

TEORIA frustracji-agresji: teoria, zgodnie z którą przeszkody występujące na drodze do osiągnięcia

upragnionego celu zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia reakcji agresywnych.
(EKSPERYMENT, W KTÓRYM DWIE GRUPY DZIECI ZOSTAŁY WPUSZCZONE DO POKOJU PEŁNEGO
ZABAWEK, JEDNAK PIERWSZA GRUPA, KTÓRA MUSIAŁA OGLĄDAĆ TEN POKÓJ ZZA DRUCIANEGO
OGRODZENIA I ZOSTAŁA PODDANA POCZUCIU FRUSTRACJI. FINALNIE GDY PO DŁUŻSZYM CZASIE
ZOSTAŁA WPUSZCZCZONA DO POKOJU NISZCZYŁA ZABAWKI ZAŚ GRUPA DRUGA BAWIŁA SIĘ NIMI W
NORMALNY SPOSÓB)

Deprywacja relatywna – poczucie jednostki (albo grupy społecznej), że posiada mniej lub zasługuje na
mniej niż pozwolono jej oczekiwać, lub też mniej niż posiadają ludzie do niej podobni.

Bezpośrednia prowokacja i odwet przykład:

(Restauracja, pełno klientów, jesteś sam na zmianie i upuszczasz przypadkowo słoik)

Szef: Chłopcze, ale niezdara z ciebie nie potrafisz zając się klientami, potrącam ci 10 dolarów z pensji.
Posprzątaj to.

Podmiot – chce zabić go wzrokiem, poczucie niesprawiedliwości, chęć powiedzenia tej osobie co się o
niej myśli

Wniosek: ZACHOWANIA AGRESYWNE Z STRONY PRZECIWNEJ WYZWALAJĄ TE SAME ODRUCHY W

NAS SAMYCH.

Bodziec wyzwalający agresje – przedmiot kojarzony potocznie z działaniami agresywnymi (np.

rewolwer); sama jego obecność zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia aktów agresji.

(Palec pociąga za spust, czy spust powoduje ruch palca?)

Teoria społecznego uczenia się - teoria, zgodnie z którą uczenie się społecznych zachowa n nastęuje
poprzez obserwację i naśladownictwo innych ludzi.
Agresja a wpływ środków masowego przekazu:

1.Brutalne sceny, higienizowanie śmierci widziane w telewizji dopuszczają do aktów agresji.

2. Jeśli oni mogą tak robić to ja też.

3.Ach,więc tak się to robi!

ALE:

4. Myślę, że to zbyt brutalne i agresywne.

5. Ale lipa, znowu się tłuką, przełączam na inny kanał.

Katharsis – pojęcie określające zjawisko uwalniania nagromadzonej agresywnej energii poprzez

wysiłek fizyczny, obserwację zachowań agresywnych innych ludzi lub dopuszczenie się samemu czynu
noszącego znamiona agresji. Takie „wypuszczanie pary” obniża prawdopodobieństwo podjęcia
agresywnych działań w przyszłości.

Dehumanizacja - odczłowieczenie, procesy i zjawiska składające się na układ stosunków społecznych

(w zakładzie pracy, międzyludzkich itp.) charakteryzujący się zatraceniem wartości humanistycznych
czy wręcz humanitarnych. Dehumanizacja zmniejsza opór przed dokonywaniem aktów agresji,
sprawia, że raz podjęte tego typu zachowanie ułatwia i zwiększa występowanie kolejnych.

PODSUMOWANIE:
Dysonans poznawczy
Dysonans poznawczy – popęd spowodowany poczuciem dyskomfortu, pierwotnie definiowany jako
konsekwencja utrzymywania dwóch lub więcej niezgodnych ze sobą elementów poznawczych,
następnie określany jako konsekwencja zaangażowania się w działanie, które jest sprzeczne z
koncepcją siebie jako osoby przyzwoitej i rozsądnej. (PRZYKŁAD Z SPORTOWCAMI NAPINAJĄCYMI
MIEŚNIE, PALENIE PAPIEROSÓW)
Elementy poznawcze – myśli, uczucia, przekonania bądź wiedza o czymś.

JAK ZREDUKOWAĆ DYSONANS?

 zmianę nieprzystającego zachowania (np. zaprzestanie palenia),

 zmianę elementów poznawczych: racjonalizację lub negację (np. tłumaczymy sobie, że ryzyko
dla zdrowia maleje, gdy palimy papierosy z filtrem),

 dodanie nowego elementu poznawczego (np. „Palenie zmniejsza mój apetyt, więc nie będę
miał nadwagi, co jest dobre dla zdrowia”).

Zachowanie racjonalne i racjonalizujące

Pierwsze oznacza przemyślane i obiektywne decyzje. Drugie zachowanie obserwujemy, gdy jednostka
wmawia sobie, że jej zachowanie jest racjonalne(przemyślane). Jednostce chodzi wyłącznie o
poprawę swego samopoczucia, dlatego zachowanie to cechuje się szybkim działaniem.

Istnieje również inna racjonalizacja, która jest mechanizmem nieświadomym i polega na wypieraniu
ze świadomości pewnych faktów. Jednostka próbuje nieświadomie znaleźć wytłumaczenie własnego
zachowania. Jest to mechanizm obronny.

Dysonans podecyzyjny -dysonans, który zostaje nieuchronnie wzbudzony po podjęciu decyzji. W

takiej sytuacji dysonans jest najczęściej likwidowany przez podwyższenie atrakcyjności wybranej
alternatywy i zdewaluowanie alternatywy odrzuconej.

CO KIEDY PRZEPOWIEDNIA SIĘ NIE SPEŁNI?

PRZYKŁAD W GRUPĄ WYZNAWCÓW MARIAN KEECH, KTÓRA STRACIŁA WSZYSTKO GDYŻ WIERZYŁA W
NADEJŚCIE KOŃCA ŚWIATA. SWÓJ DYSONANS ZNIWELOWALI TYM, IŻ POCZĘLI ZDOBYWAĆ NOWYCH
WYZNAWCÓW WMAWIAJĄC IM, IŻ ICH WIARA URATOWAŁA ŚWIAT.

Im ważniejsza decyzja i bardziej nieodwołalna decyzja tym dysonans jest większy.

Technika niskiej piłki – pozbawiona skrupułów strategia, mocą, której sprzedawca nakłania klienta,
aby zgodził się kupić produkt po bardzo niskiej cenie; następnie twierdzi, że to była pomyłka, i
podnosi cenę; często klient godzi się na zakup po zawyżonej cenie.

Przyczyny funkcjonowania tej teorii:

a) stworzenie przez sprzedawcę iluzji nieodwołalności;

b) zaangażowanie stworzyło antycypację podniecającego zdarzenia;

c) coś już zyskujemy(np. czas, energię, wysiłek), poza tym cena nie jest prawdopodobnie wyższa niż
cena proponowana przez innych, a skoro „już wypisałem papierki…”.

Decyzja o nieetycznym zachowaniu przykład:

Kiedy ty ściągasz to jest to małe przewinienie, bez ofiar a to robisz to tylko dlatego, żeby mieć dobrą
ocenę i dostać się na studia medyczne zaś gdy oprzesz się pokusie to będziesz redukować dysonans
myśleniem, iż ściąganie to najgorszy możliwy czyn i nikczemny występem a uczniowie, którzy
oszukują powinni być surowo karani.

Samoocena i jej związek z dysonansem.

To, co wywołuje zmianę postawy i zniekształcenie pojawiające się w trakcie redukcji dysonansu, to
właśnie potrzeba podtrzymywania pozytywnego obrazu samego siebie.

pojęcie JA – suma całej wiedzy o sobie uwzględniająca tożsamość, zdolności i role.

Niewystarczająca kara – dysonans wzbudzony wtedy, gdy jednostka nie ma wystarczającego

zewnętrznego uzasadnienia, że nie zaangażowała się w pożądane przez nią działanie lub
zrezygnowała z pożądanego przez nią obiektu, co zwykle prowadzi do obniżenia atrakcyjności
zakazanego działania lub obiektu.

Autoperswazja – długotrwała zmiana postawy, która jest konsekwencją prób usprawiedliwiania

samego siebie.

LUBIMY TYCH, KTÓRYM WYŚWIADCZYLIŚMY PRZYSŁUGĘ.

NIENAWIDZIMY TYCH, KTÓRYCH ZRANILIŚMY.

Napięcie motywacyjne – PRZYKŁAD Z EKSPERYMENTEM PISANIA ESEJU SPRZECZNEGO Z WŁASNYMI

POGLĄDAMI GDZIE GRUPY DOSTAŁY PO FAŁSZYWEJ PIGUŁCE. JEDNEJ GRUPIE POWIEDZIANO, ŻE
WZBUDZI W NICH POCZUCIE NAPIĘCIA A DRUGIEJ, ŻE ICH ZRELAKSUJE. GRUPA PIERWSZA
PRZYPISYWAŁA ODCZUCIE DYSONANSU PIGUŁCE.

Teoria podtrzymywania własnej wartości- Tesser

Teoria, która głosi, że wyobrażenie o nas może być zagrożone zachowaniem drugiej osoby i że na
wielkość tego zagrożenia wpływa zarówno to, jak bliska jest nam ta osoba, jak i znaczenie jej
zachowania dla naszego pojęcia Ja.

Tesser uważa, że istnieją trzy ważne czynniki pojawienia się dysonansu w związkach
międzyosobowych:

a) jak wykonujemy zadanie w porównaniu z inną osobą;

b) jak bliskie kontakty z nią utrzymujemy;

c) jakie znaczenie dla naszego Ja ma to zadanie.

Nie ma problemu, gdy bliski przyjaciel wykonuje lepiej zadanie, które dla nas nie ma większego
znaczenia. W rzeczywistości lubimy występować w blasku chwały tej osoby, a nawet wzrasta poczucie
naszej wartości. Dysonans występuje wtedy, jeżeli bliski przyjaciel przewyższa nas w wykonaniu
zadania, które ma dla nas duże znaczenie.

Redukcja dysonansu:

a) rozluźnienie kontaktów z osobą, która góruje nad nami, dochodząc do przekonania, że nie jest ona
nam aż tak bliska;

b) zmiana znaczenia, jakie ma dane zadanie dla tworzenia wyobrażenia Ja;

c) zmiana poziomu wykonania zadania, ćwiczenia.

Teoria autoafirmacji.
Teoria sugerująca, że ludzie będą likwidować wpływ dysonansu wzbudzającego zagrożenie dla ich
samooceny przez potwierdzanie swojej kompetencji w dziedzinie, która nie jest związana z
zagrożeniem. Brak skupienia się na własnej osobie.

Np. „Tak, palę papierosy, ale jestem dobrym kucharzem.”

Teoria samopotwierdzania (okoliczności postępowania).

Teoria sugerująca, że ludzie posiadają potrzebę potwierdzenia swojego pojęcia Ja, bez względu na to,
czy to pojęcie jest pozytywne, czy negatywne. W pewnych sytuacjach ta tendencja może być w
konflikcie z podwyższaniem własnej wartości i usprawiedliwianiem siebie (lepiej uprzedzić, że nie jest
się mistrzem, bo gdy ktoś poprosi nas niektórych wykonanie większego zadania, to okaże się, że
jesteśmy beznadziejni).

W niektórych warunkach potrzeba samo potwierdzania jest silniejsza od potrzeby podwyższania

poczucia własnej wartości. I tak na przykład ludzie wolą pozostawać w bliskich związkach z osobami,
które nie oceniają ich bardziej pozytywnie niż one same. Ale jeśli konsekwencje niewłaściwej oceny
nie są zbyt duże- np., kiedy nasz kontakt z osobami jest rzadki, i jest mało prawdopodobne odkrycie,
że nie jesteśmy kimś, kim się wydajemy to nawet ludzie z negatywną oceną samego siebie wolą
pozytywną informację zwrotną. Po drugie, jeśli ludzie sądzą, że osiągnęli granicę swoich możliwości
to preferują pozytywną niż adekwatną informację zwrotną. Jednakże, jeśli ludzie uważają, że ich
negatywna cechę można zmienić(np. pracą) to preferują adekwatną informację zwrotną, ponieważ
może ona im pomóc, co muszą zrobić, by być lepszym.

Pułapka racjonalizacji – możliwy skute działania wywołanych w procesie redukcji dysonansu

usprawiedliwień ssamego siebie, które ostatecznie skończą się łańcuchem niedorzecznych i
niemoralnych działań.

Uzasadnienie wysiłku – występująca u ludzi tendencja do podwyższania oceny tego, na co ciężko

pracowali, aby to osiągnąć

Uzasadnienie zewnętrzne Wyjaśnienie jakie podaje osoba dla swojego

dysonansowego zachowania wskazujące na
przyczynę, która znajduję się poza nią samą (np.
jeśli ktoś coś robi, aby uzyskać dużą nagrodę lub
uniknąć surowej kary.)
Uzasadnienie wewnętrzne Likwidowanie dysonansu poprzez dokonanie
jakiejś zmiany w sobie (np. swojej postawy lub
zachowania)

Obrona stanowiska niezgodne z własną postawą – proces, który pojawia się, gdy ktoś wyraża opinię
lub postawę sprzeczną ze swoim osobistym przekonaniem lub postawą.
PODSUMOWANIE:

Konformizm
Konformizm – zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyimaginowanego wpływu innych
ludzi.

Dwa rodzaje konformizmu: dobry i zły.

Dobry np. protesty bez użycia przemocy i agresji w Indiach i na południu USA powiodły się. Na
przemoc nie odpowiadali przemocą, tylko biernie przyjmowali cierpienie.

Zły - np. zginęła studentka podczas zabawy - przechodziła pod ciężarówką, podczas wojny w
Wietnamie zabito wielu cywili, itp.
Informacyjny wpływ społeczny – wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ
spostrzegamy te osoby jako źródło informacji, dające wskazówki dla naszego zachowania;
dostosowujemy się, ponieważ wierzymy, że cudza interpretacja niejasnej sytuacji jest bardziej
poprawna niż nasza.

Prywatna akceptacja – dostosowanie się do zachowania innych ludzi bez prawdziwego przekonania o
tym, że to, co oni robią albo mówią, jest słuszne. (EKSPERYMENT, W KTÓRYM LUDZIE MIELI OKREŚLIĆ
RUCH PUNKTU ŚWIETLNEGO, KTÓRY W RZECZYWISTOŚCI SIĘ NIE RUSZAŁ BYŁ JEDYNIE ZŁUDZENIEM.
GDY PÓŹNIEJ BYLI POŁĄCZENI W GRUPY I PONOWNIE MIELI OKREŚLIĆ RUCH PUNKTU ZMIENIALI SWE
POGLĄDY POD WPŁYWEM GRUPY, MIMO IŻ WCZEŚNIEJ UWAŻALI INACZEJ. NAWET PYTANI NA
OSOBNOŚCI NADAL GŁOSILI OSĄD WYKAZANY PRZEZ SWOJĄ GRUPĘ)

Publiczny konformizm – dostosowanie się publiczne do zachowania innych ludzi, bez konieczności
wiary w to, co robimy lub mówimy.

Klaka w filharmoni, istnieje, by ludzie wiedzieli kiedy klaskać i nie skompromitowali się oklaskami w
złych momentach. Dziecko gdy się uderzy patrzy na rodziców: jak się przejmują zaczyna płakać, jak
nie wraca do zabawy.

Indukowanie - szybkie rozprzestrzenianie się emocji lub zachowań w tłumie.

Psychoza tłumu - pojawienie się w grupie ludzi podobnych fizycznych symptomów bez żadnej
fizycznej przyczyny.

Wyimaginowane ataki „gazera” , który rzekomo rozpylał w domach gaz powodujący omdlenia oraz
paraliż nóg. Policja nie była w stanie znaleźć sprawcy a ataki cały czas występowały. Nawet 7 jednej
nocy. Gdy sytuacja nadal pozostawała bez konkretnego rozwiązania policja zaczęła mówić o „fantazji”
a gazety o „masowej histerii”.

Jest to negatywny wynik informacyjnego wpływu społecznego.

Ludzie ulegają informacyjnemu wpływowi tłumu gdy:

 sytuacja jest niejasna (Jonestown, nakłonenie wyznawców przez Jonesa, iż są otoczeni przez
wroga, a jedynym wyjściem z tej sytuacji jest wspólne samobójstwo)
 w przypadku sytuacji kryzysowej (żołnierze zmierzający do My Lai byli pewni, iż przyjdzie im
walczyć z najbardziej uzbrojoną jednostką wietnamskiego wojska. Zastali tylko cywili, ale gdy
usłyszeli strzały dwóch żołnierzy z swojej jednostki zamordowali całą tamtejszą ludność.)
 kiedy inni ludzie są ekspertami (widząc dym z silnika samolotu, będziemy rozglądać się za
obsługą samolotu aby sprawdzić ich reakcję.)

Efekt Ascha - to wpływ grupy na osąd jednostki, nawet jeśli ta

wie, że zdanie grupy jest błędne.

EKSPERYMENT - Jest to tak zwany efekt autokinetyczny.

Zadaniem badanych było określenie odległości, jaką
przemierza punkt. Rzecz jasna badani nie widzieli, że punkt
tak na prawdę jest nieruchomy. Odpowiedzi badanych
oscylowały od 2.5 cm do 25 cm.

Jakie czynniki powodują, że człowiek jest bardziej skłonny

poddać się presji grupowej?
Badania pokazały, że są to: liczba osób stanowiących większość, obecność drugiej osoby myślącej
podobnie do uczestnika oraz jawność lub niejawność udzielania odpowiedzi.

1. Liczba osób stanowiących większość: im więcej osób w grupie, tym bardziej prawdopodobne
jest, że jednostka dostosuje się do większości. Istnieje jednak górny limit, tj. punkt, powyżej
którego dodawanie kolejnych osób do grupy większościowej przestaje oddziaływać
jednostkę. W badaniu Ascha poziom konformizmu malał wraz ze spadkiem liczby osób w
grupie większości do siedmiu osób. Przy 7–11 osobach poziom konformizmu był równy i tylko
nieznacznie się obniżał.
2. Obecność drugiej osoby myślącej podobnie do uczestnika: jeżeli w grupie znajduje się co
najmniej jedna osoba poza uczestnikiem, która nie zgadza się z większością, poziom
dostosowania się spada niemal do zera.
3. Jawność lub niejawność udzielania odpowiedzi: kiedy odpowiedzi są udzielane jawnie (w
obecności innych) ludzie są bardziej skłonni dostosować się do większości, natomiast gdy
odpowiedzi udziela się w sposób niejawny (np. przez zapisanie swojej odpowiedzi),
prawdopodobieństwo dostosowania się jest mniejsze.

Normatywny wpływ społeczny - wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ
chcemy być przez nich lubiani lub akceptowani.

Normatywny wpływ społeczny w codziennym życiu – moda oraz trendy, które zmieniają się wraz z
upływem czasu, zabawki przykład z hula hoop, groźniejsza forma wpływu normatywnego to utarcie
się konkretnej definicji kobiecego ciała i piętnowanie kobiet o innej budowie co powoduje anoreksje,
bulimie oraz problemy z akceptacją.

Bezrefleksyjny konformizm – posłuszne zinternalizowanie norm społecznych, bez zastanowienia się

nad ich działaniem. – automatyczny pilot.

Np. ubieramy skarpetki tego samego koloru, rasizm, eksperyment z notatkami do sekretarek.

Norma wzajemności – norma społeczna, która stwierdza, że jeżeli otrzymujesz coś dobrego od innej
osoby, to jesteś zobowiązany odpłacić jej tym samym (zachować się podobnie)

Ktoś daje nam prezent, czujemy się zobowiązani żeby temu komuś też coś podarować.

Teoria wpływu społecznego – teoria, według której dostosowanie się do wpływu społecznego zależy
od siły, bezpośredniości i liczby innych ludzi w grupie. Według tej teorii to jak zareagujesz na wpływ
społeczny wywierany przez innych zależy od:

 Jak ważna jest dla ciebie ta grupa (jeśli są to osoby które darzysz pozytywnymi emocjami,
będziesz bardziej skłonny do ulegania wpływom)
 Kiedy grupa jest jednomyślna
 Kiedy wyrastasz w konkretnej kulturze (Japończycy celowo odpowiadali źle aby udowodnić,
że nie są konformistami)
 Kiedy jesteś konkretnym typem człowieka (niska samoocena= większe uleganie
konformizmowi)
 Odległości w jakiej znajduje się ta grupa oraz do czasu, w którym wpływ jest wywierany
 Liczebności grupy

Opieranie się normatywnemu wpływowi społecznemu JAK?:

1. Świadomość istnienia tego zjawiska

2. Odważne aktywne działanie wbrew niemu
3. Znalezienie osoby o podobnych poglądach, łatwiej wtedy sprzeciwić się grupie

Kredyt zaufania – zaufanie, które w ciągu długiego czasu zdobywa człowiek, dostosowując się do
norm grupowych; kiedy zdobędzie już dość zaufania, może – jeżeli jest ku temu sposobność –
zachować się niezgodnie z normami, bez groźby odwetu ze strony grupy.

Wpływ mniejszości – przypadek, w którym mniejszość członków wpływa na zachowanie albo

przekonania większości. PRZYKŁAD: ROSA PARK I AUTOBUS W MONTGOMERY.

POSŁUSZEŃSTWO AUTORYTETOWI STANLEY MILGRAM

PODSUMOWANIE: