ლი კვირა

1-ლი

ჟურნალისტიკის განვითარების ეტაპები

1. ინფორმაციის ზეპირად გავრცელების პერიოდი:
პერიოდი:

• საფიხვნო:
საფიხვნო: ადგილი ხევსურეთში, სადაც ხდებოდა სხვადასხვა ინფორმაციის
გავრცელება, მსჯელობდნენ ახალი ამბების შესახებ. პარალელურად მამაკაცები
საქმიანობდნენ, გრეხდნენ თოკს, ტყავს ამუშავებდნენ და ა.შ. (ნახსენებია ალუდა
ქეთელაურშიც)
• სალაყბო:
სალაყბო: თბილისში არსებობდა ასეთი ადგილი, სადაც ვრცელდებოდა ინფორმაცია,
ახალი ამბების ერთმანეთთან გაზიარების გზით. ასევე საქ-ში არსებობდა მუხის
გარშემო შეკრების ტრადიციაც (წარმართობიდან შემორჩა)
• ორატორების პროფესია შეიძლება მოვიხსენიოთ, როგორც ჟურნალისტიკამდელ
საქმიანობად. აღსანიშნავია, ციცერონი,
ციცერონი, დემოსთენი.
დემოსთენი. ასევე კატონი,
კატონი, რომელმაც
არაერთხელ განაცხადა ხალხის წინაშე: „კართაგენი უნდა დაინგრეს“
დაინგრეს“ და, მართლაც,
სარდალმა კორნელიუს სტიპიონმა აფრიკელმა დაანგრია კართაგენი (დიდი წვლილი
კატონის გამოსვლებს მიუძღოდა).
• ინფორმაციის გავრცელება ხდებოდა ეკლესიებში, წისქვილებში, ბაზრობებზე და ა.შ.
2. ინფორმაციის ხელნაწერი გაზეთებით გავრცელების პერიოდი:
პერიოდი:
• წერილობითი გაზეთის შექმნა განაპირობა იმან რომ უზარმაზარ რომის იმპერიას
მჭიდრო კავშირი სჭირდებოდა პერიფერიებთან.
• კარლ ბიუხერი:
ბიუხერი: „ძველ ქალაქ-რესპუბლიკებს არ სჭირდებოდათ წერილობითი
გაზეთები, რადგან მათ არ ჰყავდათ ამ საქმისთვის გამოყოფილი საკმარისი
რაოდენობის ადამიანები, მაგრამ უზარმაზარმა რომის იმპერიამ ამის საჭიროება
გააჩინა. დედაქალაქში მიმდინარე პროცესები უნდა სცოდნოდათ ქალაქგარეთ მყოფ
ჩინოვნიკებს, ვაჭრებს, მმართველებს და ა.შ.
• 1-ლ ხელნაწერ გაზეთს საფუძველი ჩაუყარა იულიუს კეისარმა ძვ.
ძვ. წ. 1-
1-ლ საუკუნეში.
საუკუნეში
• მისი ბრძანებით, თაბაშირით დაფარულ დაფაზე იწერებოდა სენატის სხდომების
მოკლე შინაარსი, შემდეგ ამ დაფიდან ასლს იღებდნენ და უგზავნიდნენ
დაწესებულებებსა და თანამდებობის პირებს. ორიგინალს ეწოდებოდა სენატის აქტი
და არქივში ინახავდნენ. ასლებს ხალხმრავალ ადგილებშიც აკრავდნენ. მათ
ბიულეტენის ფორმა ჰქონდათ.
• რომის დაცემის შემდეგ საგაზეთო საქმიანობა ჩაკვდა და განახლდა მე-
მე-15 საუკუნეში
ვენეციაში.
ვენეციაში.
• მე--16 საუკუნეში რომის პაპმა პიერ მე-
მე მე-5-მ და გრიგოლ მე-
მე-7-მ აკრძალეს ხელნაწერი
გაზეთები.
• საქართველოში ხელნაწერი გაზეთებიდან აღსანიშნავია 1833 წელს თბილისის
გიმნაზიელთა მიერ შედგენილი ალმანახი, ასევე მათ მიერვე გამოშვებული ალმანახი
„ტფილისის გიმნაზიის ყვავილი“
ყვავილი“.
3. ნაბეჭდი გაზეთი
• მე-
მე-15 საუკუნის 30-30-40-
40-იან წლებში გერმანელმა გამომგონებელმა იოჰან
გუტენბერგმა შექმნა 1-ლი სტამბა.
• გაზეთი:
გაზეთი: ვენეციაში არსებული წვრილი ვერცხლის ფულის „გაძეტას“
გაძეტას“ მიხედვით.
• 1631 წელს ფრანგმა გამომცემელმა რენადომ კარდინალ რიშელიეს მხარდაჭერით
პარიზში დაიწყო პერიოდული ორგანოს გამოცემა, სადაც უკვე ახალი ამბებიც
იბეჭდებოდა და „ლა გაზეტა“
გაზეტა“ ერქვა.
• პირველი ნაბეჭდი გაზეთი ევროპაში გაჩნდა 1609 წელს.
• პირველი გაზეთი ფრანგულ ენაზე გამოვიდა 1620 წელს.
• ინგლისში გაზეთების გამოცემა 1632 წელს „უიკლი ნიუსით“ დაიწყო.
• იტალიაში - 1639-1646 წლებში.
• პირველი რუსული ხელნაწერი გაზეთი : „კურანტი
კურანტი“.
კურანტი (1621
1621 წლიდან)
წლიდან)
• პირველი რუსული ნაბეჭდი გაზეთი: „ვედომოსტი“
ვედომოსტი“ (1702).
(1702)
• პირველი ქართული ნაბეჭდი გაზეთი: 1819 წელს დაიბეჭდა „საქართველოს
გაზეთი“.
გაზეთი
• მეორე ქართული ნაბეჭდი გაზეთი:
გაზეთი: „ტფილისის
„ტფილისის უწყებანი“
უწყებანი“. (1828)

გაბრიელ გარსია მარკესი

1. 1940-1950-იან
იან წლებში მუშაობდა გაზეთ „ელ
ელ-ესფექთადორში
ელ ესფექთადორში“.
ესფექთადორში
2. 1999 წელს მექსიკაში გამომავალი Cambio იყიდა.
იყიდა.
3. გაბრიელ გარსია მარკესი ამბობს, რომ ჟურნალისტიკა ცხოვრებასთან გაახლოებს,
ლიტერატურა კი გაშორებს.

საუკეთესო საქმე ამქვეყნად

1. სანამ ჟურნალისტიკის სკოლები შეიქმნებოდა, გაზეთი სამ დიდ განყოფილებად
იყოფოდა:
• ახალი ამბების
• სენსაციების (საკვანძო მასალების)
მასალების)
•სარედაქციო წერილების.
წერილების. (ყველაზე
(ყველაზე პრესტიჟული)
პრესტიჟული)
2. კარიერა დაიწყო ანონიმი ლიტ-თანამშრომლით 19 წლის ასაკში.
3. როდესაც ჟურნალისტიკის სკოლები შეიქმნა, გრამატიკასა და სინტაქსში
მოიკოჭლებდნენ მათი კურსდამთავრებულები, არც პროფესიის არსი ესმოდათ.
მათთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი სენსაცია იყო.
4. გაბრიელ გარსია მარკესის აზრით, თანამედროვე ჟურნალისტები უფრთხილდებიან
თავიანთი წყაროს ანონიმურობის შენარჩუნებას, რის გამოც შესაძლოა აღმოჩნდნენ
თვინიერი იარაღნი წყაროს ხელში, რომლითაც სარფიან ინფორმაციას ავრცელებენ.
5. ჟურნალისტიკის არასწორად განვითარებაში წვლილი მიუძღვის მაგნიტოფონს.
უფრო ეფექტური იყო ბლოკნოტი და წყვილი ყური. არ არსებობს ეთიკური წესები
მაგნიტოფონისთვის. მაგნიტოფონი თუთიყუშივით იმეორებს, მაგრამ ვერ
აზროვნებს.
6. ჟურნალისტიკის სკოლებში ყოველგვარი სწავლება სამ ძირითად პრინციპს უნდა
ემყარებოდეს:
• უნარები და ნიჭი (აუცილებელი პირობაა)
პირობაა)
• ჟურნალისტური გამოძიება ჟურნალისტიკის განსაკუთრებული
განსაკუთრებული ჟანრი კი არაა,
არაა,
ნებისმიერი სახის ჟურნალისტიკა გამოძიებაა
• ეთიკა ჟურნალისტიკისთვის დაოსტატების მეორეხარისხოვანი პირობა კი
არაა,, ეთიკა და ჟურნალისტიკა ერთმანეთისგან განუყოფელია
არაა განუყოფელია..

მე-
მე-2 კვირა

მასმედიის სახეები და მათი გამოხატულების საშუალებანი

1. მასობრივი კომუნიკაციის სამი ძირითადი მომენტის თავისებურება:

თავისებურება:
• გამოსახვის (გამოსახვით საშუალებათა სპეციფიკა.
• მიწოდების (აუდიტორიისადმი ინფორმაციის მიწოდების)
• აღქმის (აუდიტორიის მიერ მიწოდებული ინფორმაციის აღქმის)
თავისებურებანი
გამოსახვის საშუალებათა თავისებურებანი
• პრესა:
პრესა: გრაფიკული ნიშნების სისტემა, დაბეჭდილი სიტყვა (ნაწილობრივ
უძრავი გამოსახულება)
• რადიო:
რადიო: ბგერითი ხასიათის ვერბალური და მუსიკალური ნიშანთა სისტემები
(აგრეთვე ხმაური, მაგრამ დამოუკიდებელი მნიშვნელობა არ გააჩნია).
• კინო,
კინო, ტელევიზია და ინტერნეტი:
ინტერნეტი: აუდიოვიზუალური სისტემა.

აღქმის
აღქმის სახეები

• ვიზუალური
• აუდიო
• აუდიოვიზუალური
რადიოს სპეციფიკური თვისება - აკუსტიკურობა (აუდიურობა).
აუდიურობა).
კინოსა და ტელევიზიის სპეციფიკური თვისება: ეკრანულობა.
ეკრანულობა
 ტელევიზიისა და რადიოს საერთო ნიშნები
• ტრანსლაციურობა,
• ორივე ხორციელდება მაუწყებლობის ფორმით
• ადრესატისთვის ინფორმაციის „შინ მიტანის“ შესაძლებლობა.
• გადაცემის სინქრონული აღქმა მისი მიმდინარეობის პროცესში.
• რეპორტაჟულობა
• ინპროვიზაციულობა
• ინფორმაციის პერსონიფიკაცია
• ფორმებისა და ჟანრების სიახლოვე.

1. გაზეთის თავისებურება:
• უნდა გამოიცემოდეს პერიოდულად კვირაში ერთხელ მაინც.
• მისი გამოშვება უზრუნველყოფილი უნდა იყოს დაქირავებული შრომით
• ნებისმიერ ადამიანს უნდა შეეძლოს მისი შეძენა და გამოყენება
• მისი შინაარსი უნდა იყოს მრავალფეროვანი, საზოგადოების ნებისმიერი
ჯგუფისთვის საინტერესო.
• უნდა იყოს დროში ორგანიზებული გამოცემა.
2. ჟურნალის თავისებურებანი:
• გაზეთთან შედარებით ნაკლებოპერატიული გამოცემაა. იგი შეიძლება იყოს
ორკვირეული, სამკვირეული, ყოველთვიური ან კვარტალური გამოცემა.
რაც უფრო დიდია ინტერვალი გამოცემებს შორის, მით უფრო
უახლოვდება ალმანახს.
• ჟურნალის ფორმატი მცირეა გაზეთის ფორმატთან შედარებით, იგი
ძირითადად ა4 ფორმატისაა, რაც მოქმედებს სვეტების რაოდენობასა და
სიგრძეზე და გვერდზე ინფორმაციის რაოდენობაზე.
• ჟურნალს გააჩნია ყდა და ღერძულად იკინძება.
იკინძება ამით წიგნს ემსგავსება,
მაგრამ მისი სათაური, სახელწოდება და რეკვიზიტები მრავალჯერადია.
იგი ერთგვარი გარდამავალი რგოლია წიგნსა და გაზეთს შორის.
• გაზეთი ორიენტირებულია ოპერატიულ ინფორმაციაზე, ჟურნალი კი
ნაკლებად. იგი აქცენტს აკეთებს ინფორმაციის ანალიზზე,
ანალიზზე, სხვადასხვა
ფაქტებს შორის მიმართებების დადგენაზე და ა. შ.
• აუდიტორიასთან მიმართებით, ყველაზე უფრო სტრუქტურიზებული
გამოცემაა. იგი შეიძლება განკუთვნილი იყოს საზოგადოების ძალიან
კი..
მცირე ჯგუფისთვისაც კი
3. რადიოს თავისებურებანი:
• აკუსტიკურობა
• ტრანსლაციურობა
 • რადიო ზეგავლენას ახდენს ადამიანებზე მათი საქმიანობის პროცესშიც კი.
კი.
(ეს მხოლოდ რადიოს ახასიათებს).
ახასიათებს).
4. ტელევიზიის თავისებურებანი:
• განკუთვნილია ინფორმაციის ცენტრალიზებული გავრცელებისთვის.
• აუდიტორიამ ინფორმაცია უნდა მიიღოს არა სპონტანურად
(შემთხვევიდან შემთხვევამდე), არამედ მუდმივად, რეალურ დროში,
მოვლენების განვითარების პარალელურად.
5. ინტერნეტის თავისებურებანი:
• მოიცავს ელექტრონულ გამოცემებს
• მოიცავს როგორც ბეჭდურ მედიას, ასევე სამაუწყებლოსაც.
• უნივერსიტეტებში უკვე იქმნებაონლაინ-მედიის განყოფილებები.

ყვითელი პრესა
1. ტერმინი ყვითელი პრესა წარმოიმნა აშშ-ში,
აშშ როდესაც ორი საგაზეთო
მონოპოლისტი პულილტცერი და ჰერსტი ერთმანეთს ეჯიბრებოდნენ
ბაზრისთვის.
2. ეს სიტყვათშეთანხმება „ყვითელი ბიჭუნას“
ბიჭუნას“ შესახებ კომიქსიდან მომდინარეობს.
მესამე კონკურენტმა გამოცემამ 1896 წელს ამ ორ გაზეთს ყვითელი უწოდა.
3. თავდაპირველად ყვითელი პრესა ეწოდებოდა იმ გამოცემებს, რომლებიც
ბეჭდავდნენ კომიქსებს კონკრეტული პერსონაჟის შესახებ, მაგრა, შემდგომში
უფრო ღრმა მნიშვნელობა მიიღო.
4. თანამედროვე გაგებით ყვითელი პრესა არის გამოცემა, რომელიც
ორიენტირებულია ყველაზე აქტუალურ სოციალურ-ყოფით პრობლემებზე,
რომლებიც მკითხველისთვის მარტივად აღსაქმელია. ასევე იგი მკითხველს
სთავაზობს გასართობ ნაწილსაც, რომელიც თანაგააზრებას არ მოითხოვს.
ყვითელი პრესის დამახასიათებელი ნიშნები
1. ტაბუდადებული თემების ეპატირებული გაშუქება. ძირითადად სამი სახის თემა
აინტერესებს:
• ინტიმური ურთიერთობებისადმი ინტერესი: ხშირ შემთხვევაში მსგავსი
თემების გასაშუქებლად იყენებენ პორნოგრაფიულ მასალას. ამის
საუკეთესო მაგალითია აშშ-ს ჟურნალი „ფლეი ბოი“ და ინგლისური
გაზეთი „სანი“. იგი აიგნორებს კულტური მთავარ პოსტულატს, რომ
ტაბუს დარღვევისთვის აუცილებელია სათანადო მიზეზის ქონა.
• ასევე აინტერესებს ცნობილი ადამიანების პირად ცხოვრებაში შეღწევა. ამ
მხრივ გამოიყოფა მსუბუქი““
„მსუბუქი ჩარევა: ოფიციალური ან
ნახევრადოფიხიალური ინფორმაციის გაშუქება (მაგ. ვინმეს დაბადება,
 გარდაცვალება და ა.შ. „მძაფრი“
მძაფრი“ ჩარევა: არაოფიციალური ინფორმაციის
გაშუქება: ჯანმრთელობის პრობლემებში ჩაღრმავება და ა.შ.
• სიკვდილისადმი არაჯანსაღი ინტერესი. აინტერესებთ ანომალური,
უჩვეულო შემთხვევები. მსგავს ინფორმაციებს კრიმინალური სფერო
აწვდის. მათი მიზანია არა მიზეზების დადგენა, არამედ ხალხის დაშინება,
ამიტომაც ნატურალისტურ აღწერას მიმართავენ.
• სენსაციურობა: ყვითელი პრესა დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს სენსაციური
ინფორმაციის მოპოვებას. სენსაციურ მასალებს ხარისხიანი პრესაც
მოიპოვებს, მაგრამ განსხვავება მიზანშია. ყვითელი პრესის მიზანი არა
თანაგააზრება, არამედ თანაგანცდაა. ყვითელი პრესის სენსაციურობა
ხშირად სიცრუეა, რადგან ყვითელ პრესას უფრო დიდი მოთხოვნილება
აქვს სენსაციურობისა, ვიდრე რეალურად ხდება.
• ყვითელი პრესისთვის დამახასიათებელია თემატური ეკლექტიზმი.
ხარისხიანი პრესისგან განსხვავებით, ყვითელ პრესაში ინფორმაცია
იერარქიის მიხედვით კი არა, იმის მიხედვითაა დალაგებული, რამდენად
მიიზიდავს მკითხველს ესა თუ ის თემა. ეკლექტიზმის გამოვლინების ორი
ხერხი: ა)ნიველირება
ნიველირება:
ნიველირება: მნიშვნელოვანი და არამნიშვნელოვანი
ინფორმაციის გათანაბრების მცდელობა. ამ შემთხვევაში ყვითელი პრესა
თავად წყვეტს რამდენად მნიშვნელოვანია ესა თუ ის ფაქტი.
ბ) გადამეტება:
გადამეტება წინა პლანზე იწევს გასართობი თემები და
უკანა პლანზე სერიოზული. მკითხველს ისეთი სურათი
ეშლება წინ, რომ უჭირს მნიშვნელოვანისა და
ნაკლებმნიშვნელოვანი ინფორმაციის გარჩევა.
• ყვითელი პრესა დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს ვიზუალურ ეფექტს. ისინი ხშირად
იყენებენ ილუსტრაციებს, ფერებს: ყვითელს, სტაფილოსფერსა და ცისფერს,
რადგან ეს ფერები ყვგელაზე მეტად იქცევს ადამიანთა ყურადღებას. ამ გზით
ისინი მასალის მნიშვნელოვნებას უსვამენ ხაზს და ასევე გამოარჩევს მას სხვა
მსგავსი გამოცემებისგან.
• ილუსტრაციებს იყენებენ საზოგადოების ყურადღების მიპყრობის მიზნით.
როგორც წესი, ხარისხიანი პრესაც იყენებს ილუსტრაციებს, მაგრამ მას
ესთეტიკური ფორმაც გააჩნია და ემოციურიც, რაც შეეხება ყვითელ პრესას,
ესთეტიკურობის ხარჯზე ემოციურობა წინა პლანზე გადმოდის. ხშირ
შემთხვევაში ილუსტრაციებს გვერდის ნახევარზე მეტი უჭირავს. ასევე ხშირად
იყენებენ გრაფიკებს და სხვა ვიზუალურ მასალებს, რათა უფრო გაუმარტივონ
მკითხველებს აღქმა.
• არსებობს შემდეგი ტიპის დეზინფორმაციული სათაურები:
 ა)ტექსტგარეშე
ტექსტგარეშე სათაურები, როდესაც თავად სათაური უფრო საინტერესოა,
ვიდრე ტექსტი.
ბ)სათაურები, რომლებიც პუბლიკაციის ერთ-
ერთ-ერთი თეზისია,
თეზისია რომელიც არა
მთლიანი ტექსტის შინაარსს აღწერს, არამედ ერთ-ერთი შემადგენელი ნაწილია.
გ)სათაური, რომელიც ტექსტში არსებული ფაქტების დამახინჯებული ვარიანტია.
ვარიანტია
2. ყვითელი პრესის ფუნქციები:
• რეკრეატიული ფუნქცია:
ფუნქცია: გასართობი, ბანალური მასალის შეთავაზება
მკითხველისთვის.
• ჰედონისტური ფუნქცია:
ფუნქცია: მკითხველის „შეკვეთის“ შესრულება და ისეთი
მასალის შეთავაზება,მ როიმელიც მას თავს კომუნიკაციის პროცესში
აგრძნობინებს.
• მასობრივი ცნობიერების ევოლუციის თავისებურებები ინდუსტრიულ და
პოსტინდუსტრიულ საზოგადოებაში.
საზოგადოებაში.
ყვითელი პრესის სახეები
1. „შუალედური გამოცემები,
გამოცემები, რომლებიც ხარისხიანი გამოცემებისკენ ისწრაფის,
მაგრამ ყვითელი პრესის რამდენიმე ნიშანთვისება აქვს.
2. ბულვარული გამოცემები,
გამოცემები, რომლებიც ყვითელი პრესის ყველა ძირითად
თვისებას აერთიანებენ.
3. საკუთრივ ყვითელი პრესა,
პრესა, რომელსაც ზემოთ აღნიშნული ყველა თვისება
ახასიათებს და გამოირჩევა ჰედონისტური პათოსით,
პათოსით, ვულგარულობითა და
სენსაციურობით.
სენსაციურობით.
4. ნახევრადპორნოგრაფიული და პორნოგრაფიული გამოცემები.
გამოცემები.

მე-
მე-3 კვირა
პრესის თეორიები
1. საბჭოთა კომუნისტური კონცეფცია:
კონცეფცია: სახელმწიფო არა მხოლოდ აკონტროლებს
ახალ ამბებსს, არამედ ქმნის კიდეც მას, რათა ზეგავლენა მოახდინოს
საზოგადოებაზე.
2. ავტორიტარული კონცეფცია:
კონცეფცია: ძლიერი მთავრობის მიერ პრესის კონტროლი
ცენზურის ან განსაზღვრულ პუბლიკაციებზე სასჯელის დაწესების გზით.
3. ლიბერტარიანული:
ლიბერტარიანული: განათლებული საზოგადოება თავად აირჩევს მისთვის
მისაღებს თავისუფალი ბაზრის პირობებში.
4. სოციალური პასუხისმგებლობის:
პასუხისმგებლობის: პრესას გარკვეული პასუხისმგებლობა აკისრია
საზოგადოების წინაშე და მოვალეობების არასათანადოდ შესრულების
შემთხვევაში ანგარიშვალდებული უნდა იყოს.
5. რევოლუციური:
რევოლუციური: პოლიტიკური გაზეთები, რომელთაც თავიანთი პროგრამა აქვთ.
მაგალითად საბჭოთა გაზეთი „პრავდა“.
6. განვითარების კონცეფცია:
კონცეფცია: პრესას განიხილავს, როგორც ნაციონალური
თვითშეგნების ჩამოყალიბებისა და ეკონომიკური განვითარების საშუალებას.
7. დემოკრატიული სოციალისტური კონცეფცია:
კონცეფცია: აღიარებს პლურალიზმის
აუცილებლობას, მაგრამ საჭიროების შემთხვევაში საზოგადოებრივი ინტერესების
დაცვის საბაბით გარკვეული დოზით ერევა პრესის ფუნქციონირებაში.
ძირითადად სახელმწიფოს საკუთრებაში მყოფ სამაუწყებლო საშუალებებს
აკონტროლებენ.

• სოციალური პასუხისმგებლობის,
პასუხისმგებლობის, ლიბერტარიანული,
ლიბერტარიანული, საბჭოთა კომუნისტური და
შეიმუშავა:: პეტერსონმა
ავტორიტარული თეორიები შეიმუშავა პეტერსონმა,, შრამმა და ზიბერტმა
ზიბერტმა..
პიკარი დასავლურ მოდელს განსაზღვრავს: სოციალური პასუხისმგებლობის,
პასუხისმგებლობის,
ლიბერტარიანული და დემოკრატიული სოციალისტური კონცეფციების ნაზავი.

პრესის
პრესის საბჭოთა კომუნისტური და ავტორიტარული თეორიები
1. ლენინი: „პრესა არის არა მხოლოდ კოლექტიური პროპაგანდისტი და
კოლექტიური აგიტატორი, არამედ კოლექტიური ორგანიზატორიც“.
2. ნიკოლაი ალექსანდროვი: „მოსაზრება, რომ ხალხი არ არის მზად
დემოკრატიისთვის, საბჭოთა სისტემის გადმონაშთია.

პრესის რევოლუციური კონცეფცია

ამ კონცეფციის მომხრეები მიიჩნევენ, რომ პრესა პოლიტიკურ პროცესებში
აქტიურად უნდა ერეოდეს და ხელი უნდა შეუწყოს დემოკრატიული რეჟიმების
დამკვიდრებას,მაგრამ პრობლემა ისაა, რომ ჟურნალისტები იმდენად ეჩვევიან
რევოლუციურ სტილში წერას, რეჟიმის დამკვიდრების შემდეგ უჭირთ
სხვაგვარად წერა.
ადამ მიხნიკი:
მიხნიკი: „შეუძლებელია ერთდროულად იყო პროკურორი და
მოსამართლე“. ანუ მისი აზრით, ერთდროულად პოლიტიკოსი და ჟურნალისტი
ვერ იქნები. (მოძრაობა სოლიდარობის დამაარსებელი)
პრესის სოციალური პასუხისმგებლობის კონცეფცია
ჟურნალისტებმა ყველაზე კარგად იციან რა ინფორმაცია უნდა მიაწოდონ
მკითხველს. ამ გადმოსახედიდან ცენზურამდე ერთი ნაბიჯიღა რჩება.
ჟურნალისტი ფაქტებში ჩაღრმავების დროს საკუთარ ჩარჩოებს არ უნდა გასცდეს
და სიტუაციის მონაწილე არ უნდა გახდეს. მაგალითად, ჟურნალისტის საქმეა
გააშუქოს ინფორმაცია, როგორ ჩადის მოხუცს სახლში წყალი, მაგრამ ამ
სახურავის შეკეთება ჟურნალისტის კომპეტენციაში აღარ შედის.
 პრესის განვითარების კონცეფცია
კულტურის განვითარება და გავრცელება პრესის ერთ-ერთი და არა მთავარი
ფუნქციაა. პრესამ ხალხს ინფორმაცია უნდა მიაწოდოს და არა მზა სურვილები,
თავიანთი სურვილები საზოგადოებამ თავად უნდა განსაზღვროს მიწოდებული
ინფორმაციის საფუძველზე. გაზეთი ერთდროულად საზოგადოებაზე ერთი
ნაბიჯით წინ და ერთი ნაბიჯით უკან უნდა იყოს. ორი ნაბიჯით გასწრებვამ ან
ჩამორჩენამ შესაძლოა საერთოდ გაანადგუროს იგი. ჟურნალისტი ვალდებულია
ისე მიაწოდოს მკითხველს ინფორმაცია, რომ გასაგები იყოს.
• ჯეიმს მედისონი
მედისონი:: „ცოდნა ყოველთვის მართავს უცოდინრობას; და მას, ვისაც
სურს მართოს საკუთარი თავი, უნდა შეიარაღდეს ძალით, რომელსაც
უცოდინრობა ქვია“. (აშშ-ში დემოკრატიის ფუძემდებელი)
• უწიგნურობის კედლის გარღვევა არის ჟურნალისტის მთავარი ამოცანა.

პრესის ლიბერტარიანული კონცეფცია

1. ჩეხი წარმოშობის რეჟისორი
მილოშ ფორმანი , რომელმაც გადაიღო
პორნოგრაფიული ფილმი, ამბობს: „კომუნიზმის, ისევე როგორც ნაციზმის დროს,
ერის მორალური აღორძინების მიზნით პორნოგრაფიაზე იერიშის მიტანა
გადაწყვიტეს და შექსპირის, ჰემინგუეის და სხვების ცენზურით დამთავრდა.....
ვერც ერთი საზოგადოება ვერ გახდება თავისუფალი, სანამ მისი ყველაზე უარესი
წარმომადგენლებიც კი ვერ მიიღებენ საკუთარი აზრის გამოხატვის უფლებას.“
2. ლიბერტარიანობა ლიბერალიზმის უკიდურესი ფორმაა და მიიჩნევსმ რომ
საზოგადოებას უფლება აქვს იცოდეს ყველაფერი.
3. პრესას მე-17-მე-18 საუკუნეებში მეოთხე წოდებას უწოდებდნენ იმის
ხაზგასასმელად, რომ პრესას ძალიან დიდი მნი’შვნელობა ენიჭებოდა და ცალკე
სოციალურ ჯგუფად აღიქმებოდა.
4. ნაპოლეონი პრესას „მეშვიდე ხელისუფლებად“ მოიხსენიებდა.

პრესის რომელი მოდელი უნდა გამოვიყენოთ?

გამოვიყენოთ?
1. ამერიკელი სენატორი კენედი:
კენედი: „ადამიანის პიროვნული თავისუფლების საწყისი
სიტყვის თავისუფლებაა. იგი გვაძლევს საშუალებას განვასხვაოთ საკუთარი თავი
პირუტყვისაგან.
2. აშშ-
აშშ-ს მოსამართლე ჰოლმსი: დავუტოვოთ აბსოლუტური ჭეშმარიტება მათ, ვინ
უკეთ არის აღჭურვილი“
3. იუნესკოს 1991 წლის დეკლარაცია:
დეკლარაცია: დამოუკიდებელ პრესაში ჩვენ ვგულისხმობთ
პრესას, რომელიც არ კონტროლდება არც სამთავრობო, არც პოლიტიკური და არც
ეკონომიკური თვალსაზრისით, ან არ არის რომელიმე ინფორმატორის
ზეგავლენის ქვეშ.
4. ჯ. ბაუმაისტერ უმცროსი: არ შეიძლება პრესა იყოს ბოლომდე თავისუფალი........
იუნესკოს დამოუკიდებლობის განსაზღვრება ზედმეტად რომანტიკულია და
მიმართულია ტოტალიტარული რეჟიმებისკენ. გვეუბნება რა როგორ უნდა იყოს,
მაგრამ არ საუბრობს იმ მექანიზმებზე როგორ უნდა მიაღწიოს პრესამ
დამოუკიდებლობას.

ახალი ამბების ტრადიციული ღირებულებები

• ახალი ამბების ღირებულებები არის ის კრიტერიუმები,
კრიტერიუმები, რომლითაც
განისაზღვრება არის თუ არა ესა თუ ის ინფორმაცია
ინფორმაცია ახალი ამბებისთვის
შესაფერისი,, ანუ დააინტერესებს თუ არა ხალხს.
შესაფერისი ხალხს.
• კრიტერიუმები:
კრიტერიუმები:
1. გავლენა
გავლენა.. რამდენად მოახდენს ესა თუ ის ინფორმაცია გავლენას
საზოგადოებაზე. (საფუნთუშის და ფოსტის მაგალითები)
2. ოპერატიულობა.
ოპერატიულობა. მნიშვნელოვანია, რომ საზოგადოებას ახალი ამბავი
დროულად მიეწოდოს. რაც უფრო ახალია ამბავი, მით მეტი
ღირებულება აქვს მას. ასევე ჟურნალისტები ცდილობენ ესა თუ ის
ინფორმაცია პირველად თვითონ გააჟღერონ.
3. ცნობილი ადამიანები.
ადამიანები. საზპგადოებისთვის ყოველთვის უფრო
საინტერესოა ამბავი ცნობილი ადამიანის შესახებ, ვიდრე ჩვეულებრივი
მოქალაქის შესახებ. ამის ნათელი მაგალითია პრინცესა დაიანას
სიკვდილის მიმართ აღძრული ინტერესი.
4. ლოკაცია
ლოკაცია:: საზოგადოებისთვის უფრო მეტად საინტერესოა ის ამბები,
რომლებიც მათთან ახლოს ხდება. ამერიკელი ჟურნალისტები ამბობენ,
რომ რომელიმე შორეულ ქვეყანაში დაღუპული ათასი ადამიანი,
ამერიკის შორეულ შტატში დაღუპულ 100 ადამიანს უდრისო.
5. უცნაური შემთხვევები:
შემთხვევები: საოცარი და უცნაური მოვლენები ყოვეკთვის
უფრო საინტერესოა, ვიდრე ჩვეულებრივი.
6. კონფლიქტი
კონფლიქტი:: საზოგადოებას ყოველთვის აინტერესებს კონფლიქტური
სიტუაციები, ინტერესთა შეჯახებები. მათთვის ნაკლებად საინტერესოა
ორგანიზაციების შეხვედრები, რომლებიც მშვიდობის შენარჩუნებაზე
მსჯელობენ.
7. თანადროულობა:
თანადროულობა: მეტად საინტერესოა ისეთი ამბები, რომლებიც
საზოგადოების საჭირბოროტო საკითხებს ეხება. შესაძლოა ამბავი რაღაც
პერიოდში ყუველასათვის საინტერესო იყოს, მაგრამ მას დროთა
განმავლობაში სხვა ამბავი ჩაანაცვლებს.

მე-
მე-4 კვირა
 ლიტერატურის შედარებითი ანალიზი
• ლიტერატურა ფართო გაგებით არის საზოგადოებრივად ღირებული ნაწერი და
ნაბეჭდი პროდუქცია. ვიწრო გაგებით არის მხატვრული ლიტერატურა, რომელიც
გამოსახვით საშუალებად იყენებს სიტყვას, მეტყველებას, ენას.
• ლიტერატურული ფიგურები არიან: ბალეტრისტი, ესეისტი, ნოველისტი,
დრამატურგი, კრიტიკოსი, მწერალი, პროზაიკოსი, პოეტი, ჟურნალისტი.

• ხელოვნება,
ხელოვნება ვრცელი გაგებით, ადამიანის შემოქმედებისა და წარმოსახვის
ფიზიკური გამოხატვაა ნაწარმოებებში, რომელიც აერთიანებს სინამდვილისა თუ
მოგონილის მხატვრული გამოხატვის სხვადასხვა ფორმებს. ხელოვნებას
მიეკუთვნება ყველაფერი, რაც არაბუნებრივი წარმოშობისაა, ანუ შექმნილია
ადამიანის (ავტორის, ხელოვანის) მიერ. თანამედროვე ინტერპრეტაციით,
ხელოვნების განსაზღვრებები ასახავს ესთეტიკურ კრიტერიუმებს, და ტერმინი
ერთნაირად შეეხება ლიტერატურას, მუსიკას, ცეკვას, დრამატურგიას,
მხატვრობას, სკულპტურასა და არქიტექტურას.

• ვიწრო გაგებით, ხელოვნებაში გულისხმობენ მხოლოდ სახვით ხელოვნებას, ანუ

ფერწერას, გრაფიკას და ხუროთმოძღვრებას. სიტყვა ხელოვანს მეტაფორული
მნიშვნელობითაც იყენებენ და იგი აღნიშნავს ცოდნის, ოსტატობის მაღალ დონეს
ნებისმიერ საქმიანობაში.

• შუა საუკუნეებში ხელოვნებას მიეკუთვნებოდა: გრამატიკა, ლოგიკა, არითმეტიკა,

რიტორიკა, ასტრონომია, მუსიკა და გეომეტრია.
• დასავლური კულტურის მიხედვით, ვიზუალური ხელოვნება იყო მხოლოდ ფერწერა
და სკულპტურა.
სკულპტურა.
• ისლამური ტრადიციის მიხედვით ვიზუალური ხელოვნება იყო ორნამენტი.
ორნამენტი
• ლიტერატურის სამი ტიპი: მხატვრული,
მხატვრული, სამეცნიერო,
სამეცნიერო, პუბლიცისტური.
პუბლიცისტური.
• პუბლიცისტიკა ლათინური სიტყვა publicus-დან მომდინარეობს, რაც ნიშნავს
პუბლიკას, რომელსაც რაიმე ფორმით მიმართავ.
• კიტა აბაშიძე: „პუბლიცისტური ლიტერატურა პოლიტიკური და საზოგადოებრივფი
იარაღია“.
მოქმედების იარაღია “.
• ანდრე ჟიდი: მე ჟურნალიზმს ვუწოდებ ყოველივე იმას, იმას, რაც ხვალ ნაკლებად
საინტერესო იქნება,
იქნება, ვიდრე დღეს (ფრანგი მწერალი,
მწერალი, ნობელის ლაურეატი)
ლაურეატი)
• პუბლიცისტურ ნაწარმოებში მკვეთრად ჩანს ავტორისეული „მე“
მეცნიერული ლიტერატურა
• mecniereba adamianis moRvaweobis iseTi sferoa, romelic realurad
momxdari faqtebis, movlenebis, procesebis sistematizaciasa da
gamokvlevas isaxavs miznad.
• Mmecnierebas Tanabrad ainteresebs warsulic, awmyoc da momavalic, maSin, roca
publicistikis ,,umTavresi sagani awindeli cxovrebaa (ი ჭავჭავაძე)
• Ppublicistikas praqtikuli Sedegebi ainteresebs, mecnierebas ki Teoriuli.

პუბლიცისტიკა
• პუბლიცისტიკის ძირითადი ამოსავალი ცნება არის ინფორმაცია.
ინფორმაცია. ჟურნალისტმა
უნდა გადაამოწმოს ინფორმაცია სანამ მას დაწერს და მხოლოდ ჭორის დონეზე
გავრცელებული ინფორმაციით არ უნდა იხელმძღვანელოს.
იხელმძღვანელოს. გადაუმოწმებელ,
გადაუმოწმებელ, მცდარ
იხვებს““ უწოდებენ.
ინფორმაციას „საგაზეთო იხვებს უწოდებენ. ეს მომდინარეობს გერმანიიდან
გერმანიიდან (N T)
T)
• დეზინფორმაცია შესაძლოა ორი მიზეზით გავრცელდეს:
1. არაპროფესიონალიზმით
2. შეგნებული დეზინფორმაციით.
დეზინფორმაციით.
• პუბლიცისტურ ნაწარმოებს მხატვრულისგან გამოარჩევს იდეური
მიზანდასახულობა.
მიზანდასახულობა.
• obieqturoba, sarwmunooba, mizandasaxulobasTan erTad, warmatebuli
publicisturi teqstis sawindaria.
• პოსტსაბჭოური მედიისადმი პრეტენზიები:
პრეტენზიები:
1. მთავრობის, ოპოზიციის და არა საზოგადოების ინტერესების გამოხატვა;
2. თანამედროვე ქართული პუბლიცისტიკის აზრის ტენდენციურობა;
3. პრესის პოლიტიზება და ბულვარიზაციის ტენდენცია.
• ნობელის პრემიის ლაურეატი ამირატია სენი:
სენი: ქვეყანას კი არ მართებს მზადყოფნა
დემოკრატიისთვის, თავად დემოკრატიას მიყავს ქვეყანა ამ მდგომარეობამდე.

Jurnalistur formaTa definiciis safuZveli -

qarTuli da dasavluri gamocdileba

• სიტყვა ჟანრი ფრანგულიდან მომდინარეობს და სახეობას, გვარს ნიშნავს.

ჟურნალისტიკის შემთხვევაში ფორმას.
1. „ნიუსის“
ნიუსის“ ფორმა: მოიცავს კითხვებს: რა? სად? როდის? როგორ? ვინ? (ზოგჯერ -
რატომ?)
2. „ინტერვიუს“
ინტერვიუს“ ფორმა: ამბავი ყალიბდება კითხვებისა და პასუხების შედეგად.
ჟურნალისტი გარკვეული თემის ირგვლივ კითხვებს უსვამს კომპეტენტურ
რესპონდენტს.
3. როდესაც გვჭირდება ამბის ანალიტიკურად წარმოჩენა, შეიძლება
გამოვიყენოთ სტატია,
სტატია ან რეპორტაჟი.
რეპორტაჟი
4. ტრადიციული ჟანრები: „ნიუსი“, სტატია, მიმოხილვა.
5. საბჭოთა პერიოდში ხშირად გამოიყენებოდა ანგარიში.
 6. ახალი ფორმებია „თოქ შოუ“, რომელიც სინთეზური ფორმაა, ერთდროულად
რამდენიმე ჟანრის სინთეზია.
7. ასევე ახალი ფორმაა „დოსიე“, რომელიც პიროვნების პორტრეტის აღსაწერად
გამოიყენება.
• ჟურნალისტიკა იყოფა „ახალი ამბების“
ამბების“ (ოპერატიულ
(ოპერატიულ)
ოპერატიულ) და ანალიზურ
ჟურნალისტიკად.
• ახალი ამბების ჟურნალისტიკა: ნიუსი, ინტერვიუ, რეპორტაჟი.
• ანალიზური ჟურნალისტიკა: სტატია, მიმოხილვა, ნარკვევი, ესსე, სვეტი და ა. შ.

მე-
მე-5 კვირა
სიმართლე,
სიმართლე, როგორც დამაბნეველი
დამაბნეველი.....
.....
• ჟურნალისტიკა, პირველ რიგში, სიმართლეს უნდა ემსახურებოდეს.
• შუა საუკუნეებში ბერები ამბობდნენ, რომ არსებობს სიმართლის იერარქია:
1. შეტყობინებები, რომლებიც სამყაროს ბედის შესახებ იუწყებოდა. მაგალითად,
არსებობს თუ არა სამოთხე.
2. მორალური სიმართლე, რომელიც გვასწავლის, როგორ უნდა ვიცხოვროთ
სწორად.
3. ალეგორიული სიმართლე, რომელიც ამა თუ იმ ამბის მორალს გვასწავლის.
4. პირდაპირი სიმართლე, რომელიც მნიშვნელობისგან დაცლილია.
• „მნიშვნეობა არ აქვს მაგალითი ისტორიიდანაა მოყვანილი თუ ლიტერატურიდან,
რადგან მაგალითი მოყვანილია არა მისი არსებობის, არამედ მისი მნიშვნელობის
გამო“.
• 1913 წელს პულიცერმა ნიუ იორკ უორლდში „სიზუსტისა და პატიოსნების
ბიურო“ შექმნა.
• უოლტერ ლიპმანი: ახალი ამბების ფუნქციაა აღწეროს ის, რაც მოხდა, სიმართლის
ფუნქცია კი ისაა, რომ აღმოაჩინოს თუნდაც დაფარული სიმართლე.
• ფულერი:
ფულერი: სიმართლე ორი რამით მოწმდება: ფაქტებთან შესაბამისობა და
თანამიმდევრულობა.
თანამიმდევრულობა

მე-
მე-6 კვირა
• ჟურნალისტიკის არსი ფაქტების მუდმივი გადამოწმებაა.
• უოლტერ ლიპმანი: „თავისუფლებას ვერასდროს მიაღწევს ის საზოგადოება,
რომელსაც არ აქვს საკმარისი ინფორმაცია იმისთვის, რომ აღმოაჩინოს ტყუილი.
 ობიექტურობის დაკარგული მნიშვნელობა
• თავდაპირველად ობიექტურობა მიუკერძოებულობას არ ნიშნავდა. პირიქით,
როცა მე-19 საუკუნის 20იან წლებში ეს ტერმინი ჟურნალისტიკაში დამკვიდრდა,
საყოველთაოდ იყო აღიარებული, რომ ჟურნალისტი ყყოველთვის არის
მიკერძოებული, თუნდაც გაუცნობიერებლად. ისინი ობიექტურობაში
გულისხმობდნენ სპეციალური მეთოდოლოგიის შემუშავებას, რომლის
საშუალებითაც ჟურნალისტები ინფორმაციას გადაამოწმებდნენ და არ
მისცემდნენ ინდივიდუალურ და კულტურულ ასპექტებს გავლენა მოეხდინა მათ
საქმიანობაზე.
• მეოცე საუკუნის მეორე ნახევარში ობიექტურობა რეალიზმს
გაუტოლდა.ფიქრობდნენ, რომ თუ ჟურნალისტები მოიპოვებდნენ ფაქტებს და
მათ სისტემაში მოიყვანდნენ სიმართლე თავისთავად გამომჟღავნდებოდა.
• „ამობრუნებული პირამიდა“-ჟურნალისტი ფაქტებს ალაგებს ყველაზე
მნიშვნელოვანიდან ნაკლებმნიშვნელოვნისკენ.
• ლიპმანი და მერცი დაუპირისპირდნენ ნიუ იორკ ტაიმსის გესლიან სტატიას
რუსეთის შესახებ.
• ოვერჰოლსრი: .... ახალი ამბების ყველა საშუალება კონსოლიდირებულია და
ერთი ქვაბიდან იკვებება.
• ფილ მეიერი (რრაღაც უნივერსიტეტის ჟურნალისტი) „მეცნიერებას და
ჟურნალისტიკას საერთო ფესვები აქვთ.
• ინფორმაციის მიწოდების მეცნიერების ინტელექტუალური პრინციპები:
1. არასოდეს მიაწოდო მკითხველს ის ინფორმაცია, რაც არ მომხდარა.
2. არასოდეს მოატყუო აუდიტორია
3. გქონდეს მაქსიმალურად გამჭვირვალე მოტივები და მეთოდები
4. დაეყრდენი გადმოცემის საკუთარ, ორიგინალურ სტილს
5. იყავი თავმდაბალი
• პოინტერის ინსტიტუტის უფროს მასწავლებლის პიტერ კლარკის მიერ
ჩამოყალიბებული ძირითადი პრინციპები:
1. არ დაუმატო.
2. არ იცრუო. ანუ არ დააბნიო აუდიტორია, თუ რამეს ცვლი, აუდიტორია
უნდა გააფრთხილო
3. გამჭვირვალობა.