ISO 14064-1:2018

SERA GAZI EMİSYONLARININ KURULUŞ

SEVİYESİNDE HESAPLANMASI VE
UZAKLAŞTIRILMASI
 SERA ETKİSİ

Dünya, üzerine düşen güneş ışınlarından çok, dünyadan yansıyan

güneş ışınlarıyla ısınır. Bu yansıyan ışınlar başta karbondioksit,
metan ve su buharı olmak üzere atmosferde bulunan gazlar
tarafından tutulur, böylece dünya ısınır. Işınların bu gazlar
tarafından tutulmasına sera etkisi denir. Atmosferde bu gazların
miktarının artması Yerküre'de ısınmayı arttırır.

Günümüzdeki tehlike, karbondioksit ve diğer sera gazlarının

miktarındaki artışın bu doğal sera etkisini şiddetlendirmesinde
yatmaktadır. Binlerce yıldır dünyamızdaki karbon kaynakları kararlı
kalırken, şimdi modern insanoğlu aktiviteleri, fosil yakıtların
kullanımı, ormanların yok oluşu, aşırı tarım yapılması, atmosfere
büyük miktarlarda karbondioksit ve diğer sera gazlarının
salınmasına sebep olmaktadır.

3
 BM KÜRESEL İLKELER SÖZLEŞMESİ

2000
UN Global Compact, UNGC
Ortak bir küresel kalkınma kültürü yaymak amacıyla dünya liderlerinin desteğiyle 2000
yılında oluşturulan Küresel İlkeler Sözleşmesi Girişimi, dünyanın her tarafından binlerce
şirketin, uluslararası çalışma ve sivil toplum örgütünün katılımı ile ortak vizyon, amaç
ve değerler doğrultusunda 10 evrensel prensibin yerine getirilmesini sağlamak için
çalışmaktadır.
 17 SÜRDÜRÜLEBİLİR KALKINMA AMAÇLARI (SDGs)

2015 Birleşmiş Milletler tarafından oluşturulan 17 adet Sürdürülebilir Kalkınma Amacı 2015
yılında dünya liderleri tarafından kabul edildi.
IPCC tarafından sürdürülen bilimsel araştırma sonuçlarına göre küresel
ortalama ısınmayı 1,5°C altında tutarak (karbon ayak izimizi azaltarak),
• Gezegenimize ve insanlığa karşı iklim değişikliğinin yok edici etkilerini azaltabilir,
• 300 milyondan fazla insan hayatını etkileyecek kuraklık ve susuzluğun önüne
geçilebilir,
• Deniz yaşamında çok önemli bir yere sahip olan mercan resiflerinin yok olmasını
engelleyebilir,
• Özellikle küçük ada ülkelerini önemli ölçüde etkileyen deniz seviyesi yükselmesinin
önüne geçebiliriz.
 KYOTO PROTOKOLÜ

1997
Japonya’nın Kyoto kentinde imzalanan Protokol, BM İklim Değişikliği Çerçeve
Sözleşmesidir. Bu Protokole imza atan ülkeler karbondioksit ve diğer beş sera gazı
salımlarını azaltım konusunda belli taahhütler vermektedir. Protokol 2005 yılında
Rusya’nın da katılımıyla yürürlüğe girmiştir.

CH4 HCFC SF6

CO2 N2 O PCFC

CO2 EŞDEĞERİ
 PARİS ANTLAŞMASI

2016
Paris Antlaşması bugüne kadar ki en uygulanabilir iklim
değişikliği planlarını sunan ve 184 ülke tarafından onaylanmış bir
doküman olup 2016 yılı Kasım ayında kabul edilmiştir.

Küresel ortalama sıcaklık artışını 2°C’de sabitlemek ve 1,5°C

altında kalması için hedefler belirtmektedir.

2020
İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ KURUMSAL RİSKLER VE FİNANSAL ETKİLERİ

Su
Kıtlığı

➢ Su Kıtlığı
➢ Hammadde erişimi
➢ Müşteri Talepleri
İçinde bulunduğumuz dönemde, şirketlerin sadece mal ve hizmet üretimi
ve satışı ile finansal başarı elde etmelerinin yeterli bulunmadığı, aynı

zamanda çevreye ve insana duyarlı kurumsal vatandaş

olmalarının beklendiği küresel bir dönüşüm sürecine şahitlik etmekteyiz.

Sürdürülebilirlik kavramı da bu sürecin bir yansıması olarak son zamanlarda

şirketlerin ve yatırımcıların gündeminde sıklıkla yer almaktadır.
 STOCKHOLM KONFERANSI

1972 Sürdürülebilir Kalkınma kavramı ilk olarak 1972 yılında Stockholm-İsveç’te

düzenlenen, Birleşmiş Milletler’in Stokholm Konferansı sırasında;
- Gelişmiş ülkelerin küresel kalkınmanın çevresel sonuçları üzerindeki
kaygıları ile,
- Gelişmekte olan ülkelerin kendi ekonomik kalkınmaları için duydukları
ihtiyaçları arasında bir orta yol bulma girişimi olarak gündeme gelmiştir.
Sürdürülebilirliği;
uzun vadeli değer yaratmak amacıyla, ekonomik, çevresel ve sosyal faktörlerin kurumsal
yönetim ilkeleri ile şirket faaliyetlerinde, karar mekanizmalarında dikkate alınması ve bu
faktörlerle bağlantılı risklerin etkin bir biçimde yönetilmesi olarak tanımlayabiliriz.

Dolayısıyla, sürdürülebilir bir kalkınma için artık finansal bakış açısının yanı sıra sosyal ve
çevresel göstergelerinde dikkate alınması gerekmekte, bu da uzun vadeli yaklaşımları
zorunlu kılmaktadır.
Ç
E
V
R
E
Kurumsal sürdürülebilirlik, kurumsal sosyal
sorumluluk, sorumlu yatırım gibi kavramlar
son yıllarda hükümetler, iş çevreleri, sivil
toplum kuruluşları ve akademisyenlerin
gündeminde önemli bir yer alır hale
gelmiştir.

Bugün karşı karşıya olduğumuz küresel ısınma, biyoçeşitlilik kaybı, kaynakların hızla tükenmesi ve
kirlenmesi, açlık, yoksulluk, ayrımcılık, insan hakları ihlalleri ve yolsuzluk gibi önemli sorunlar
insanlığı yeni bir düzen arayışına itmektedir.
 BÜYÜK FIRSAT

Dünya üzerindeki endüstriler sadece bilinen teknolojik gelişme ve uygulamaları

kullanarak atmosfere salınan CO2 emisyonlarını %19 ile %31 arasında
azaltabilir.

International Energy Agency, 2007

 SERA GAZI KARBON AYAKİZİ

KÜRESEL ISINMA

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
 BİLİMSEL TABANLI HEDEFLER (SCIENCE BASED TARGETS)

➢ CDP-Carbon Disclosure Project-Karbon Saydamlık Projesi

➢ İklim değişikliğinin etkilerinden firmayı koruyabilecek bilimsel karbon azalım hedefleri
➢ Hedeflerin belirlenebilmesi için yol haritasının çıkarılması
➢ Karbon azalımı için hedef yıl? Kısa-uzun-orta vade?
➢ Azalımlar için yatırımların ekonomik boyutu.
➢ En üst düzey karar mercii?
 KARBON AYAK İZİ HESAPLAMA
STANDARTLARI

KURUM BAZINDA

• GHG Protocol
• Kurumsal GHG Envanteri (Kapsam 1,2,3) • ISO 14064
• CDP (Karbon Saydamlık Projesi) • 2003/EC/87 Direktifi
• 2006 IPCC Guidelines for National GHG Inventories

ÜRÜN BAZINDA

• Karbon Etiketi Standartlar

• Life Cycle Assessment • PAS 2050
• Karbon Nötr Ürün • ISO 14067
ISO 14064 SERİSİ 14064-1: Sera
uzaklaştırmalarının
Gazı Emisyonlarının
Kuruluş
ve
Seviyesinde
Hesaplanmasına ve Rapor edilmesine dair Kılavuz ve
Özellikler

14064-2: Sera Gazı Emisyon Azaltmalarının veya

Uzaklaştırma İyileştirmelerinin, Proje Seviyesinde
Hesaplanmasına, izlenmesine ve Rapor edilmesine dair
Kılavuz ve Özellikler

14064-3: Sera Gazı Beyanlarının Doğrulanmasına ve

Onaylanmasına Dair Kılavuz ve Özellikler
ISO 14064-1:2006
ISO 14064-1:2018

The GHG Protocol Corporate Accounting and

Reporting Standard

The Corporate Value Chain

(Scope 3) Accounting and Reporting
Standard
 ISO 14064-1:2018

Sera gazları - Bölüm 1: Sera gazı emisyonlarının

ve uzaklaştırmalarının kuruluş seviyesinde
hesaplanmasına ve rapor edilmesine dair kılavuz
ve özellikler
 İÇERİK

MADDE 3 - TERİMLER VE TANIMLAR

3.1 Sera gazlarıyla ilgili terimler.
3.2 Sera gazı envanter süreciyle ilgili terimler
3.3 Biyojenik malzeme ve arazi kullanımı ile ilgili şartlar
3.4 Kuruluşlar, ilgili taraflar ve doğrulama ile ilgili şartlar
MADDE 4 - İLKE
4.1 Genel
4.2 Uygunluk
4.3 Tamlık
4.4 Tutarlılık
4.5 Doğruluk
4.6 Şeffaflık
 İÇERİK

MADDE 5 - GHG ENVANTER SINIRLARI

5.1 Organizasyonel sınırlar
5.2 Raporlama sınırları
5.2.1 Raporlama sınırlarının belirlenmesi
5.2.2 Doğrudan GHG emisyonları ve uzaklaştırmaları
5.2.3 Dolaylı GHG emisyonları
5.2.4 Sera gazı envanter kategorileri
 İÇERİK

MADDE 6 - SERA GAZI EMİSYONLARININ VE UZAKLAŞTIRMALARININ

ÖLÇÜLMESİ
6.1 Sera gazı kaynaklarının ve yutaklarının tanımlanması
6.2 Niceleme yaklaşımının seçimi
6.2.1 Genel
6.2.2 Niceleme için kullanılan veri seçimi ve toplanması
6.2.3 Sera gazı miktar belirleme modelinin seçimi veya
geliştirilmesi
6.3 Sera gazı emisyonlarının ve uzaklaştırmalarının
hesaplanması
6.4 Baz yıl sera gazı envanteri
6.4.1 Baz yılın seçimi ve kurulması
6.4.2 Baz yıl sera gazı envanterinin gözden geçirilmesi
 İÇERİK

MADDE 7 - AZALTMA FAALİYETLERİ

7.1 Sera gazı emisyonu azaltma ve kaldırma geliştirme girişimleri
7.2 Sera gazı emisyonu azaltma veya kaldırma geliştirme projeleri
7.3 Sera gazı emisyonu azaltma veya kaldırma iyileştirme hedefleri

MADDE 8 - GHG ENVANTER KALİTE YÖNETİMİ

8.1 GHG bilgi yönetimi
8.2 Belge saklama ve kayıt tutma
8.3 Belirsizliğin değerlendirilmesi
 İÇERİK

MADDE 9 - SERA GAZI RAPORLAMASI

9.1 Genel
9.2 Sera gazı raporunun planlanması
9.3 Sera gazı raporu içeriği
9.3.1 Gerekli bilgiler
9.3.2 Önerilen bilgiler
9.3.3 İsteğe bağlı bilgiler ve ilgili gereksinimler

MADDE 10 - KURULUŞUN DOĞRULAMA FAALİYETLERİNDEKİ

ROLÜ
 İÇERİK

Ek A (bilgilendirici) Verileri birleştirme süreci

Ek B (bilgilendirici) Doğrudan ve dolaylı sera gazı emisyonları sınıflandırması
Ek C (bilgilendirici) Doğrudan emisyonlar için GHG hesaplama yaklaşımı için verilerin seçimi,
toplanması ve kullanımı hakkında rehberlik
Ek D (normatif) Biyojenik GHG emisyonlarının ve CO2 uzaklaştırmalarının arıtılması
Ek E (normatif) Elektriğin işlenmesi
Ek F (bilgilendirici) GHG envanter raporu yapısı ve organizasyonu
Ek G (bilgilendirici) Tarım ve ormancılık rehberi
Ek H (bilgilendirici) Önemli dolaylı GHG emisyonlarını belirleme süreci için rehberlik
3 TERİMLER VE
TANIMLAR
 TERİMLER VE TANIMLAR

Sera gazı
Yeryüzü, atmosfer ve bulutlar tarafından kızılötesi ışıma spektrum aralığında belirli dalga boylarında soğurulan ve salınan, atmosferin
hem doğal hem de antropojenik (insan kaynaklı) gaz bileşeni.

Sera gazı kaynağı

Atmosfere sera gazı salan fiziksel bir birim veya proses

Sera gazı yutağı

Sera gazlarından herhangi birisini atmosferden uzaklaştıran fiziksel birim veya proses.

Sera gazı emisyonu veya uzaklaştırma faktörü

Sera gazlarının emisyonları veya uzaklaştırmalar için yapılan faaliyet verilerine ilişkin faktör.

Sera gazı envanteri

Bir kuruluşa ait sera gazı kaynakları, sera gazı yutakları, sera gazı emisyonları ve sera gazı uzaklaştırmalarına ilişkin bilgiler.

Sera gazı raporu

Bir kuruluşun veya projenin sera gazına ilişkin bilgilerini hedeflenen kullanıcılarına iletmek için hazırlanan bağımsız doküman.
 TERİMLER VE TANIMLAR

Karbondioksit eşdeğeri – eCO2

Bir sera gazının ışıma kuvvetinin karbondioksit ile
karşılaştırılmasında kullanılan birim.
Not 1 – Karbondioksit eş değeri, verilen sera gazının kütlesi ve
onun küresel ısınmaya etki potansiyelinin çarpımıyla elde
edilir.

Küresel ısınmaya etki potansiyeli (KIP) - GWP

Belirli bir zaman aralığında, belirli bir sera gazının eşdeğer
karbondioksit cinsinden kütleye dayalı ışıma kuvvet etkisini
tanımlama faktörü.
 TERİMLER VE TANIMLAR

Sera gazı faaliyet verileri

Bir sera gazı emisyonuyla veya uzaklaştırılmasıyla sonuçlanan faaliyetin kantitatif ölçüsü.
Not – Tüketilen enerji, yakıt veya elektrik miktarı, üretilen malzeme, verilen hizmet veya etkilenen arazi alanı, sera gazı
emisyonu faaliyet verilerine örnek olarak verilebilir.
Birincil veri (primary data)
Doğrudan bir ölçümden veya doğrudan ölçümlere dayalı bir hesaplamadan elde edilen bir işlemin veya bir faaliyetin
sayısal değeri. Birincil veriler, GHG emisyon faktörlerini veya GHG uzaklaştırma faktörlerini ve / veya GHG aktivite
verilerini içerebilir.
İkincil veri (secondary data)
Birincil veriler dışındaki kaynaklardan elde edilen verilerdir. Bu tür kaynaklar, veri tabanlarını ve yetkili makamlarca
doğrulanmış yayınlanmış literatürü içerebilir.
Sahaya özgü veri (site-spesific data)
Kuruluş sınırları dahilinde elde edilen birincil verilerdir.

Tüm sahaya özgü veriler birincil verilerdir, ancak tüm birincil veriler sahaya özgü veriler değildir.
 TERİMLER VE TANIMLAR

Baz/Temel yıl
Sera gazı emisyonlarının veya uzaklaştırmalarının veya sera gazına ilişkin diğer bilgilerin gelecekte kıyaslanması için belirlenen
geçmişteki bir dönem.

Güdümlü faaliyet
Sera gazı projesi olarak organize edilmemiş, doğrudan veya dolaylı sera gazı emisyonlarını azaltmak veya önlemek veya sera gazı
uzaklaştırmalarını artırmak için bir kuruluş tarafından uygulanan özel faaliyet veya girişim.

Belirsizlik
Tayin edilen miktarla ilişkilendirilebilen ve değerlerin dağılımını gösteren hesaplamanın sonucuyla ilgili parametre.

Onaylama beyanı/Doğrulama beyanı

Sorumlu tarafın, sera gazı beyanındaki açıklamalara ilişkin güvence veren ve hedef kullanıcılara verilen resmi yazılı açıklama.

Doğrulama
Kabul edilen doğrulama kriterlerine göre sera gazı beyanının değerlendirilmesi için sistematik, bağımsız ve dokümante edilen süreç.

Doğrulayıcı
Doğrulama sürecinin gerçekleştirilmesinden ve raporlanmasından sorumlu, yetkili ve bağımsız kişi veya kişiler.
4 PRENSİPLER
 PRENSİPLER

Prensipler, bu standardın şartlarının temelini oluşturur ve bu şartların uygulanmasında kılavuzluk sağlar.

Prensiplerin uygulanması, sera gazına ilişkin bilgilerin doğru ve gerçekçi olduğunu sağlamak için önemlidir.

Uygunluk
Şeffaflık
Hedef kullanıcının
Hedef kullanıcıların güvenli
ihtiyaçlarına uygun sera
bir şekilde karar vermesine
gazı kaynakları, sera gazı Tutarlılık
Tamlık/Bütünlük imkân sağlamak amacıyla,
yutakları, sera gazı Sera gazına ilişkin bilgilerin
İlgili sera gazı emisyonları sera gazına ilişkin yeterli ve
rezervuarları, veriler ve anlamlı karşılaştırılmasına
ve uzaklaştırmalarının uygun bilgiler açıklanır.
metodolojiler seçilir. imkan sağlar.
tamamını içerir.

Doğruluk
Sistematik hatalar ve
belirsizlikler, mümkün
olduğu kadar azaltılır.
5
SERA GAZI ENVANTER SINIRLARI
(ORGANİZASYONEL SINIRLAR
/RAPORLAMA SINIRLARI)
 5.1. SERA GAZI ENVANTER SINIRLARI

Kuruluş bir veya daha fazla tesisten oluşabilir. Tesis

seviyesinde sera gazı emisyonları ve uzaklaştırmaları, bir
veya daha fazla sera gazı kaynaklarından veya
yutaklarından oluşturulabilir.

Kuruluş, aşağıdaki yaklaşımlardan biri ile tesis

seviyesindeki sera gazı emisyonlarını ve uzaklaştırmalarını
birleştirmelidir:
Kontrol: Kuruluş, üzerinde finansal veya operasyonel
kontrole sahip olduğu tesislerden tüm sera gazı
emisyonlarını ve/veya uzaklaştırmaları hesaba katar.

Eşit Paylaşım: Kuruluş, sera gazı emisyonlarının ve/veya

ilgili tesislerden yapılan uzaklaştırılmalarının bir kısmını
hesaba katar.
ISO 14064-1 KURULUŞ SEVİYESİNDE HESAPLAMA VE RAPORLAMA

Kontrol yaklaşımı Eşit paylaşım yaklaşımı

Kuruluş, kendi mali ve idari kontrolünde olan
Kuruluş, ilgili tesislere ait sera gazı
tesislere hesaplanmış bütün sera gazı
emisyonlarından ve/veya uzaklaştırmalarından emisyonlarının ve/veya uzaklaştırmalarının bir
sorumludur. kısmından sorumludur.

Örnek : Sera A.Ş., Güneş A.Ş. içinde %60 hisseye

Örnek : Sera A.Ş., Güneş A.Ş. içinde %60 hisseye
sahip ve Çevre A.Ş. Güneş A.Ş. içinde %40 hisseye
sahip ve Çevre A.Ş. Güneş A.Ş. içinde %40 hisseye
sahiptir.
sahiptir.
Güneş A.Ş.geçen sene 1 milyon ton CO2e yaymıştır.
Güneş A.Ş. geçen sene 1 milyon ton CO2e yaymıştır.
Kontrol yaklaşımı ile,
Eşit paylaşım yaklaşımı ile,
- Sera 0 ton CO2e
- Sera 600,000 ton CO2e
- Çevre 1.000,000 ton CO2e
- Çevre 400,000 ton CO2e
 EŞİT PAYLAŞIM YAKLAŞIM

o Eşit paylaşım yaklaşımı kapsamında, bir şirket faaliyetlerden kaynaklanan sera gazı emisyonlarını
faaliyetteki özkaynak payına göre hesaplar.
o Eşit paylaşım yaklaşımı, bir şirketin bir faaliyetten kaynaklanan riskler ve fırsatlar için sahip olduğu
hakların kapsamı olan ekonomik çıkarı yansıtır.
o Tipik olarak, bir operasyondaki ekonomik risklerin ve fırsatların payı, şirketin o operasyondaki sahiplik
yüzdesi ile eşittir.
o Bu nedenle sera gazı envanteri hazırlayan personelin, her bir müşterek faaliyet için uygun eşit pay
yüzdesinin uygulanmasını sağlamak için şirketin muhasebe veya hukuk personeline danışması
gerekebilir.
 KONTROL YAKLAŞIMI

o Kontrol yaklaşımı kapsamında bir şirket, kontrolüne sahip olduğu operasyonlardan

kaynaklanan sera gazı emisyonlarının yüzde 100'ünü oluşturmaktadır.

o Pay sahibi olduğu ancak kontrolü olmayan faaliyetlerden kaynaklanan GHG emisyonlarını
hesaba katmaz. Kontrol, finansal veya operasyonel terimlerle tanımlanabilir.

o Sera gazı emisyonlarını konsolide etmek için kontrol yaklaşımını kullanırken, şirketler
operasyonel (idari) kontrol veya mali (finansal) kontrol kriterleri arasında seçim
yapmalıdır.
UYGULAMA 1
 UYGULAMA 1 : SINIRLARIN BELİRLENMESİ

Kuruluş sınırı belirlenirken aşağıdaki hususları ve Kontrol Yaklaşımı Metodunu

dikkate alarak yorumlama yapınız.

➢ A LTD., B LTD. ve C LTD. Firmaları ile birlikte karayolu inşaatı konusunda faaliyet
göstermektedir. Her birinin payı aynıdır. Karayolu inşaatı konusunda B ve C sadece yatırımcı
firma olup yönetim operasyon kararları A LTD. tarafından verilmektedir.

➢ Ek olarak A %20, B %40 ve C %40 ortaklığındaki firmalarının çimento fabrikası bulunmaktadır

ve kararları A firması vermekte ve tesisi işletmektedir.
 UYGULAMA 1 : SINIRLARIN BELİRLENMESİ

A) Kontrol A LTD tarafından gerçekleştirildiği için ortaklık yapısına bakılmaksızın tüm

sorumluluk A LTD ye aittir raporlama kapsamında her bir tesis birlikte raporlanabilir.

B) A LTD., B LTD ve C LTD şirketlerinin mali anlamda benzerliği bulunduğundan karayolu

inşaatı faaliyetinde kontrol yaklaşımı uygulanamaz.

C) B ve C LTD.nin eğer kaynakları her iki faaliyet içinde kullanılıyorsa karayolu inşaatı için
kontrol yaklaşımı uygulanamaz.

D) Karayolu için kontrol A LTD tarafından gerçekleştirildiği için kontrol yaklaşımı uygulanabilir
ancak Çimento fabrikası için aynı durum geçerli değildir.
 SERA GAZI’NIN MÜKERRER HESAPLANMASI
DURUMU (DOUBLE – COUNTING)

İki veya daha fazla şirket aynı müşterek faaliyette pay sahibi olduğunda ve farklı
konsolidasyon yaklaşımları kullandığında (örneğin, Şirket A eşit pay yaklaşımını takip
ederken, Şirket B finansal kontrol yaklaşımını kullandığında), bu müşterek faaliyetten
kaynaklanan emisyonlar mükerrer sayılabilir.

Şirketten konsolidasyon yaklaşımı konusunda yeterli açıklama olduğu sürece bu, gönüllü
kurumsal kamu raporlaması için önemli olmayabilir.

Bununla birlikte, emisyon ticaret sistemlerinde ve bazı zorunlu hükümet raporlama

programlarında emisyonların iki kez sayılmasından kaçınılmalıdır.
 5.2. RAPORLAMA SINIRLARI – ISO 14064-1:2018

5.2.1 Raporlama sınırlarının belirlenmesi

Bir şirket sahip olduğu veya kontrol ettiği operasyonlar açısından kuruluş sınırlarını
belirledikten sonra raporlama sınırlarını belirler.

Bu, faaliyetleri ile ilişkili emisyonların tanımlanmasını, bunların doğrudan ve dolaylı

emisyonlar olarak sınıflandırılmasını ve dolaylı emisyonlar için hesaplama ve
raporlama kapsamının seçilmesini içerir.

Kuruluş, CO2, CH4, N2O, NF3, SF6 ve diğer uygun sera gazı grupları (HFC'ler, PFC'ler,
vb.) için doğrudan sera gazı emisyonlarını ton CO2e olarak ayrı ayrı nicelendirecektir.
Kuruluş, sera gazı uzaklaştırmalarını ölçmelidir.
 5.2. RAPORLAMA SINIRLARI

5.2.2. Doğrudan GHG emisyonları ve uzaklaştırmaları

Doğrudan sera gazı emisyonları, şirketin sahip olduğu veya kontrol ettiği kaynaklardan meydana gelir; örneğin,
sahip olunan veya kontrol edilen kazanlarda, fırınlarda, araçlarda vb. yanmadan kaynaklanan emisyonlar; sahip
olunan veya kontrol edilen proses ekipmanında kimyasal üretimden kaynaklanan emisyonlardır.

Kuruluş, doğrudan sera gazı emisyonlarını CO2, CH4, N2O, NF3, SF6 ve diğer uygun sera gazı grupları
(HFC'ler, PFC'ler vb.) için ton CO2 eşdeğeri cinsinden ayrı ayrı hesaplamalıdır.

• Sabit Yanma: Fosil yakıtların yanması, fırınlar

• Mobil Yanma – Kentsel: Müdür-Personel araçları, firma içi nakliye
• Mobil Yanma – Kırsal: İş makinaları
• Sızıntı Emisyonları: Soğutucu gaz kaçakları, kömür madenlerinden kaynaklanan metan emisyonları
• Proses Emisyonları: Asetilen tüketimi, çimento, alüminyum veya sera gazı çıkan herhangi kimyasal
reaksiyonlar
Biyokütle yanması kaynaklı sera gazı emisyonları ayrı olarak hesaplanmalı ve raporlanmalıdır.
 5.2. RAPORLAMA SINIRLARI

5.2.3 Dolaylı GHG emisyonları

Kuruluş, sera gazı envanterine hangi dolaylı emisyonların dahil edileceğini belirlemek için bir prosedür
belirlemelidir.

Bu prosedürün bir parçası olarak kuruluş, sera gazı envanterinin amaçlanan kullanımını dikkate alarak
dolaylı emisyonların önemi için kendi önceden belirlenmiş kriterlerini tanımlamalı ve açıklamalıdır.

Kullanım amacı ne olursa olsun, büyük miktarlarda dolaylı emisyonları hariç tutmak veya uygunluk
yükümlülüklerinden kaçınmak için kriterler kullanılmamalıdır.

Kuruluş, bu kriterleri kullanarak, öncelikli olanları seçmek için dolaylı sera gazı emisyonlarını
belirleyecek ve değerlendirecektir.
 5.2. RAPORLAMA SINIRLARI

Kuruluş, önemli dolaylı emisyonları hesaplamalı ve raporlamalıdır. Önemli dolaylı emisyonların

hariç tutulması gerekçelendirilmelidir.

Önceliklendirme kriterleri arasında emisyonların büyüklüğü / hacmi, kaynaklar / yutaklar

üzerindeki etki seviyesi, faaliyet verisine erişim ve ilgili verilerin doğruluk seviyesi (organizasyon
ve izlemenin karmaşıklığı) yer alabilir.

Bir risk değerlendirmesi veya diğer prosedürler (örn. müşteri gereksinimleri, düzenleyici
gereklilikler, ilgili tarafların endişeleri, operasyon ölçeği vb.) kullanılabilir.
 5.2. RAPORLAMA SINIRLARI

5.2.4 Sera gazı envanter kategorileri

Sera gazı envanter kategorileri GHG emisyonları, organizasyon düzeyinde aşağıdaki

kategorilerde toplanacaktır:

o Doğrudan GHG emisyonları ve uzaklaştırmaları,

o İthal edilen enerjiden kaynaklana dolaylı sera gazı emisyonları,
o Ulaşımdan kaynaklı dolaylı sera gazı emisyonu,
o Kuruluş tarafından kullanılan ürünlerden kaynaklanan dolaylı GHG emisyonları,
o Kuruluşa ait ürünlerin kullanımıyla bağlantılı dolaylı GHG emisyonları,
o Diğer dolaylı sera gazı emisyonları

Kuruluş, yukarıdaki kategorileri tesis düzeyinde ayrı ayrı belgelemelidir.

SERA GAZI ENVANTER KATEGORİLERİ
 KAPSAM (ISO 14064-1:2006’e göre)

DOĞRUDAN SERA GAZI EMİSYONU – KAPSAM 1 (GHG Protocol)

Bir kuruluşun sahip olduğu veya kontrol ettiği sera gazı kaynaklarından salınan sera gazı
emisyonu.

DOLAYLI SERA GAZI EMİSYONU – KAPSAM 2 (GHG Protocol)

Bir kuruluş tarafından dışarıdan tedarik edilerek tüketilen elektrik, ısı veya buharın üretilmesi
sırasında oluşan sera gazı emisyonu.

DİĞER DOLAYLI SERA GAZI EMİSYONU – KAPSAM 3 (GHG Protocol)

Bir kuruluşun faaliyetlerinin bir sonucu olarak başka kuruluşların sahip olduğu veya kontrol
ettiği sera gazı kaynaklarından ortaya çıkan sera gazı emisyonu.
ISO 14064-1:2006 VE GHG PROTOCOL
 KAPSAM (ISO 14064-1:2018’e göre)

KAPSAM 1: Doğrudan sera gazı emisyonu

KAPSAM 2: Dolaylı sera gazı emisyonu

KAPSAM 3: Nakliye dolaylı sera gazı emisyonu

KAPSAM 4: Satın alınan hammadde ve malzeme kaynaklı dolaylı

sera gazı emisyonları

KAPSAM 5: Kuruluşun ürünlerinin müşteri tarafından kullanımıyla ilişkili dolaylı

sera gazı emisyonları

KAPSAM 6: Diğer dolaylı sera gazı emisyonları

 KATEGORİ 1: DOĞRUDAN SERA GAZI EMİSYONLARI

Doğrudan sera gazı emisyonları ve uzaklaştırılmaları, kuruluş sınırları içindeki ve kuruluşun sahip
olduğu veya kontrol ettiği sera gazı kaynaklarından veya yutaklardan meydana gelir. Bu kaynaklar sabit
(ör. Isıtıcılar, elektrik jeneratörleri, endüstriyel işlem) veya mobil (ör. Araçlar) olabilir.

ÖRNEK
a) Isıtıcılar, gaz türbinleri, kazanlar gibi sabit (sabit) ekipmanlarda yanan her türlü yakıtın (fosil veya
biyokütle) yanmasının sonucu olan sabit yanma doğrudan emisyonlardır.
b) Motorlu taşıtlar, kamyonlar, gemiler, uçaklar, lokomotif, forkliftler gibi nakliye ekipmanlarında yanan
yakıt sonucu olan mobil yanma kaynaklı doğrudan emisyonlardır.

Kuruluş sınırları dahilinde olmayan araçlardaki yolculuklardan kaynaklanan emisyonlar, iş seyahatleri,

çalışanların işe gidip gelmeleri, müşteri veya ziyaretçilerin ulaşımından, kiralanan varlıklardan vb.
kaynaklanan emisyonlar "dolaylı emisyonlar" olarak rapor edilmelidir.
 KATEGORİ 1: DOĞRUDAN SERA GAZI EMİSYONLARI

c) Doğrudan proses emisyonları ve endüstriyel proseslerden kaynaklanan emisyonlar.

NOT 1 Doğrudan proses emisyonlarına neden olan endüstriyel proseslerin örnekleri arasında, bunlarla sınırlı
olmamak üzere, çimento ve kireç üretimi, kimyasal üretim, imalat, petrol ve gaz arıtma ve bunların
önlenmesi, değiştirilmesi, yok edilmesi, ayrıştırılması veya azaltılmasını içeren yanmaz prosesler yer alır.
Endüstriyel GHG emisyonları (örn. N2O) ve karbon yakalama ve depolama ile ilişkili arıtma süreçleri (örn.
amin solüsyonu yakalama sistemleri).

d) Antropojenik sistemlerde GHG'lerin salınımından kaynaklanan doğrudan kaçak emisyonlar.

NOT Doğrudan kaçak emisyonlar, fosil yakıtları çıkaran, işleyen, depolayan ve dağıtan sistemlerden
(örneğin flanşlar, valfler, ve dişli bağlantılar) gelebilir; ekipman sızıntılarından (örn. soğutma sistemleri);
tarımsal işlemlerden (örneğin çürüme ve fermantasyon, gübre, hayvancılık, azotlu gübrelerin uygulanması);
ve çöplükler, kompostlama tesisleri, atık su arıtma ve diğer atık yönetim süreçleri gibi kaynaklardan gelen
atık malzemenin kontrolsüz ayrışmasından oluşabilir.
NOT Parlama veya havalandırmadan kaynaklanan emisyonlar “doğrudan emisyonlar” dır. Parlama ve
havalandırmadan kaynaklanan emisyonlar kasıtsız veya kasıtlı olabilir.
 KATEGORİ 1: DOĞRUDAN SERA GAZI EMİSYONLARI

e) Doğrudan emisyonlar ve arazi kullanımı, arazi kullanımı değişikliği ve Canlı biyokütleden topraktaki
organik maddeye kadar tüm sera gazlarını kapsayan ormancılık faaliyetleri.

IPCC yönergelerine[15] göre, emisyonlar altı ana arazi kullanım kategorisinde (orman arazisi, ekili
arazi, otlak, sulak alan, yerleşim, diğer arazi) ve birkaç karbon rezervuarında (yer üstü canlı biyokütle,
yaşayan yeraltı biyokütlesi, ölü ağaç) değerlendirilebilir.
 KATEGORİ 2: DOLAYLI SERA GAZI EMİSYONLARI

Bir kuruluş tarafından dışarıdan tedarik edilerek tüketilen elektrik, ısı veya buharın üretilmesi
sırasında oluşan sera gazı emisyonlarıdır.
KATEGORİ 3: ULAŞIMDAN KAYNAKLANAN DOLAYLI SERA GAZI EMİSYONLARI

Sera gazı emisyonları, kuruluş sınırların dışında bulunan kaynaklardan oluşur. Bu kaynaklar hareketlidir
ve çoğunlukla nakliye ekipmanında yanan yakıt kaynaklıdır. İlgili ise, kategori ayrıca aşağıdakilerle ilişkili
emisyonları da içerir:
o soğutma gazı sızıntıları (örn. Soğutulmuş nakliye, klima);
o yakıt üretimi ve yakıt nakliyesi / dağıtımından kaynaklanan emisyonları;
o ulaşım ekipmanının yapımı (araç ve altyapı).
o Ürünlerin müşteriye nakliyesi esnasındaki emisyonlar
o Personel servisleri, iş seyahatleri, ziyaretçiler

Raporlayan kuruluş filoyu kiraladığında (kiracı olarak):

o finansal kontrol yaklaşımı seçilirse, filo emisyonları dolaylı emisyon olarak rapor edilir;
o Operasyonel kontrol yaklaşımı seçilirse, filo emisyonları doğrudan emisyon olarak rapor edilir.
KATEGORİ 3: ULAŞIMDAN KAYNAKLANAN DOLAYLI SERA GAZI EMİSYONLARI

Kuruluş tarafından ödenen navlun hizmetlerinden kaynaklanan tedarik

zincirinden oluşan emisyonlar;

Üretim Tesisi

Hammadde
Tedarikçi nakliye
Ürün nakliye Müşteri
 KATEGORİ 4: BİR KURULUŞ TARAFINDAN
KULLANILAN ÜRÜNLERDEN KAYNAKLANAN
DOLAYLI SERA GAZI EMİSYONLARI

1) Bir kuruluş tarafından satın alınan mallardan dolaylı sera gazı emisyonlarıdır.

o Sera gazı emisyonları, kuruluş tarafından kullanılan mallarla ilişkili kurumsal sınırların dışında
bulunan kaynaklardan meydana gelir. Bu kaynaklar sabit veya hareketli olabilir ve raporlama
yapan kuruluş tarafından satın alınan tüm mal türleriyle ilişkilendirilir.
o Emisyonlar çoğunlukla "beşikten tedarikçiye çıktı kapısı" yaklaşımında aşağıdaki aşamadan
kaynaklanmaktadır:
o hammaddelerin doğadan çıkarılması;
o tedarikçiler arasında hammaddelerin / ürünlerin taşınması;
o hammaddelerin üretimi ve işlenmesi.

Kuruluş tarafından satın alınan ulaşım ve hizmetlerden kaynaklanan dolaylı sera gazı emisyonları gibi
diğer kategoriler / alt kategorilerle iki kez sayılmamasına dikkat edilmelidir.
 KATEGORİ 4: BİR KURULUŞ TARAFINDAN
KULLANILAN ÜRÜNLERDEN KAYNAKLANAN
DOLAYLI SERA GAZI EMİSYONLARI

2) Sermaye mallarından kaynaklanan emisyonlar;

Kuruluş tarafından satın alınan sermaye mallardan kaynaklanan emisyonlardır. Bu, kuruluş tarafından bir
ürün üretmek, hizmet sağlamak veya mal satmak, depolamak ve teslim etmek için kullanılan malları içerir.
Genellikle, sermaye malları daha uzun bir ömre sahiptir ve ne dönüştürülür ne de başka bir kuruluşa veya
tüketiciye satılır.

Sermaye mallarının örnekleri arasında teçhizat, makineler, binalar, tesisler ve araçlar bulunur. Finansal
muhasebe, sermaye ekipmanı, sabit varlıklar veya tesis, mülk ve ekipman olarak kabul edilir.

3) Satın alınan hizmetlerden kaynaklanan emisyonlar;

o Atık bertarafı ve atık su arıtımı (atık taşıma esnasında oluşan emisyonlar bu kategoride veya ulaşım
kategorisinde değerlendirilebilir.
o Temizlik ve tamirat hizmetleri.
o Dışarıya kiralanan varlıklar.
KATEGORİ 5: KURULUŞUN ÜRETTİĞİ ÜRÜNLERİN KULLANIMIYLA İLİŞKİLİ
DOLAYLI SERA GAZI EMİSYONLARI

Kuruluşun veya şirketin ürünlerinin müşteri veya son tüketici kullanımıyla ilişkili sera gazı emisyonları olup,
kuruluşun üretim sürecinden sonra ortaya çıkan ürünlerin yaşam aşamalarında kuruluş tarafından satılan
ürünlerden kaynaklanır.

Çoğu durumda, kuruluş, ürünün yaşam aşamaları boyunca kesin olarak nasıl kullanıldığını bilmez ve bu
nedenle, her yaşam aşaması için makul senaryolar tanımlanmalıdır.

Senaryolar raporda net bir şekilde açıklanmalıdır. Ürünlerin yaşam sonu bertaraf veya geri dönüşüm
aşamaları bu kategoride değerlendirilmektedir.
 KATEGORİ 6: DİĞER KAYNAKLAR DOLAYLI SERA GAZI EMİSYONLARI

Bu kategorinin amacı, başka herhangi bir kategoride rapor edilemeyen kuruma özgü emisyonu (veya
ortadan kaldırmayı) yakalamaktır. Sonuç olarak, bu kategorinin içeriğini tanımlamak kuruluşun
sorumluluğundadır.
UYGULAMA 2
 UYGULAMA 2 – GRUP A

1. Tek lokasyonda Genel müdürlük yönetim binası ve üretim faaliyeti gösteren

Kuruluşun Sera Gazı ölçümü kapsamında aşağıdaki hususları değerlendiriniz,
sınıflandırma yaparak kategorilerine göre belirtiniz.
o Fabrika içinde yer alan motorin tankından yakıt alan forkliftler
o Şirketin taşıt tanıma aboneliği kapsamında yakıt alan araçlar
o Hammaddenin alımı ile ilgili lojistik hizmeti aldığı tırlar
o Kimyasal arıtma tesisindeki atıksular
o Ofis katındaki iklimlendirme ünitesi
o Şebekeden çekilen elektrik
o OSB den alınan buhar
o Fırınlarda kullanılan doğalgaz
o Fabrika doğalgaz faturalandırma sayaçlarından önce RMS A ünitesinde bulunan
ısıtma kazanlarında tüketilen doğalgaz
 UYGULAMA 2– GRUP B

2. Tek lokasyonda Genel müdürlük yönetim binası ve üretim faaliyeti gösteren Kurumun Sera Gazı ölçümü
kapsamında aşağıdaki hususları değerlendiriniz sınıflandırma yaparak kategorilerine göre belirtiniz.
o Yangın tatbikatlarında kullanılan malzemeler
o Fabrikada bulunan güneş panellerinden üretilen elektrik tüketim
o Ürünlerin dağıtımı kapsamında kullanılan ve taşıt tanıma kullanan kamyonlar
o Şebekeden çekilen elektrik
o OSB den alınan buhar
o Buhar üretimi için kullanılan doğalgaz
o Ön ısıtma fırınlarında kullanılan OSB’den alınan sıcak su
o Yönetimin katıldığı seminerlere şahsi ulaşım kayıtları (uçak/ araç kiralama vs.)
o Fabrika elektrik panolarında yer alan SF6 Gazları
o Fabrika alanında taşeron tarafından inşa edilen AR-GE Binasının faaliyetleri
o Geçici atık depolama alanından bağımsız lisanslı ara depolama tesisine gönderilen atıklar
BİR ŞİRKETİN KURULUŞ VE FAALİYET SINIRLARI ÖRNEK GÖSTERİMİ
 SERA GAZI EMİSYONLARININ
6 VE UZAKLAŞTIRMALARININ
BELİRLENMESİ
 6. SERA GAZI EMİSYONLARININ ve
UZAKLAŞTIRMALARININ ÖLÇÜLMESİ

Sera Gazı Kaynaklarını Belirle

Kuruluş Sınırları (yaklaşım metodu)

Faaliyet Verileri ve Emisyon Faktörleri

Hesaplama

Kurumsal Seviyede Topla

 6.1. SERA GAZI KAYNAKLARININ BELİRLENMESİ

Kuruluş, raporlama sınırları dahilindeki tüm ilgili sera gazı kaynaklarını ve yutaklarını tanımlamalı ve
raporlamalıdır. Tüm sera gazı kaynakları belirlenmeli ve dahil edilmelidir.

Kaynakların ve yutakların belirlenmesi prosedürü, kuruluş sınırları belirleme yaklaşımı (eşit pay, finansal
kontrol veya operasyonel kontrol) ile uyumlu olmak zorundadır.

Kuruluş, sera gazı emisyonlarına ilgili ve katkısı olmayan sera gazı kaynaklarını veya yutaklarını hariç
tutabilir. Kuruluş, Sera gazı kaynaklarının veya yutaklarının neden hariç tutulduğunu tanımlamalı ve
açıklamalıdır.
 6.2. NİCELEME YAKLAŞIMININ SEÇİMİ
(SAYISALLAŞTIRMA/KANTİFİKASYON)

6.2.1. Genel
Kuruluş, belirsizliği en aza indiren ve doğru, tutarlı ve tekrarlanabilir
sonuçlar veren niceleme metodolojilerini seçmeli ve kullanmalıdır.
Niceleme yaklaşımı teknik fizibilite ve maliyeti de dikkate almalıdır.
Not - Niceleme yaklaşımı, bir kaynaktan veya yutaktan veri elde
etme ve emisyonları veya uzaklaştırmaları belirleme sürecidir.
GHG emisyonları veya uzaklaştırmaları, ölçüm veya modelleme
yoluyla elde edilebilir. Kuruluş, hesaplama yaklaşımını ve
hesaplama yaklaşımındaki değişiklikleri açıklamalı ve
belgelemelidir.
 6.2. HESAPLAMA YAKLAŞIMININ SEÇİMİ
(SAYISALLAŞTIRMA/KANTİFİKASYON)

6.2.2. Niceleme için kullanılan veri seçimi ve toplanması

Kuruluş, doğrudan veya dolaylı emisyonlar ve uzaklaştırmalar olarak
sınıflandırılan her bir kaynak veya yutak için verilerini tanımlamalı ve
belgelendirmelidir. Miktar belirleme için kullanılan her ilgili verinin
özelliklerini belirlemeli ve belgelendirmelidir (bakınız 5.2.3).
NOT 1 : Niceleme için kullanılan veriler, birincil verileri (sahaya özel dahil)
ve ikincil verileri içerir.
ÖRNEK Miktar belirleme için kullanılan veriler, yakıt tüketimini belirlemek
için standart olarak kamyon yakıt tüketiminin ortalamasını ve özelliklerini
içerebilir.
NOT 2 : Sera gazı programları durumunda, miktar tayini için kullanılan
verilerin özellikleri genellikle program operatörü tarafından belirlenir.
 6.2. HESAPLAMA YAKLAŞIMININ SEÇİMİ
(SAYISALLAŞTIRMA/KANTİFİKASYON)

6.2.3. Sera gazı miktar belirleme modelinin seçimi veya geliştirilmesi

Emisyonların ve azaltımların ölçülmesi durumu dışında, kuruluş, hesaplama yaklaşımı için modeller seçmeli
veya geliştirmelidir. Model, hesaplama için kullanılan kaynak veya yutak verilerinin emisyonlara veya azaltımlara
nasıl dönüştürüldüğünün bir temsilidir. Model, varsayımları ve sınırlamaları olan fiziksel süreçlerin
basitleştirilmesidir.
Kuruluş, aşağıdaki model özelliklerini göz önünde bulundurarak modelin seçimi veya geliştirilmesinin
gerekçesini açıklamalı ve belgelendirmelidir:
a) modelin emisyonları ve azaltımları nasıl doğru bir şekilde temsil ettiği;
b) uygulama sınırları;
c) belirsizliği ve titizliği;
d) sonuçların tekrarlanabilirliği;
e) modelin kabul edilebilirliği;
f) modelin kökeni ve tanınma düzeyi;
g) amaçlanan kullanım ile tutarlılık.
Not - Birkaç tür model, emisyon faktörleriyle çarpılan faaliyet verilerini kullanır.
6.3. SERA GAZI EMİSYONLARININ VE UZAKLAŞTIRMALARININ HESAPLANMASI

o Kuruluş, seçilen hesaplama yaklaşımına göre sera gazı emisyonlarını ve azaltımlarını

hesaplamalıdır. (bkz. 6.2).
o Sera gazı emisyonlarının ve uzaklaştırmalarının hesaplandığı dönem rapor edilecektir.
o Kuruluş, uygun GWP'ler kullanarak her bir sera gazı miktarını ton CO2e'ye çevirmelidir.
o En son IPCC'nin GWP'si kullanılmalıdır.
VERİ TOPLAMA VE BAZ YIL BELİRLENMESİ
 VERİ TOPLANMASI

Faaliyet verileri aşağıdaki örnekler gibi olabilirler;

a. kütle, hacim, enerji veya finansal değer gibi faaliyet verileri;

b. kalorifik değerler: net veya brüt, genellikle daha yüksek doğrulukta yanma ve birincil ve sahaya
özgü faaliyet verisi hesaplamaları için girdi olarak kullanılır;
c. genellikle tCO2e / aktivite verisi miktarı olarak ifade edilen emisyon faktörü olabilir; örneğin 0,4022
kg CO2 e / kWh elektrik.
d. genellikle daha yüksek doğruluk ve birincil ve sahaya özgü emisyon faktörü hesaplamaları için
kullanılan,
e. genellikle karbon içeriği olarak ifade edilen ürün kompozisyonu;
f. oksidasyon faktörleri;
g. dönüştürme faktörleri;
h. emisyonlar, genellikle kütle bazlı ve bir referans dönemi için (örneğin saatlik);
i. parasal değerler, genellikle belirli ürünlere, malzemelere veya hizmetlere harcanan miktarlar.
 VERİ TOPLAMA KRİTERLERİ

Kuruluş, genellikle daha yüksek kalitede olarak nitelendirilen sahaya özgü faaliyet verilerini geliştirmek
için birincil faaliyet verilerini kullanmalıdır.

Sahaya özgü veriler mevcut olmadığında, literatürden veya bilinen veri tabanlarından (ikincil veriler)
kullanılmalıdır.

Kuruluş, sera gazı emisyonlarının izlenmesi ve raporlanması için veri toplama prosedürü oluşturmalı,
raporlamalı, uygulamalı ve sürdürmelidir.
 VERİ TOPLAMA PROSEDÜRLERİ

Veri toplama için yazılı prosedürler en azından aşağıdaki unsurları kapsamalıdır:

a) birincil veri kaynaklarının tanımlanması;
b) veri akışı faaliyetleri arasındaki sırayı ve etkileşimi yansıtan birincil verilerden yıllık emisyonlara
veri akışındaki her adım;
c) emisyonları belirlemek için kullanılan formüller ve veriler dahil olmak üzere, her bir spesifik veri
toplama aktivitesiyle ilgili işlem adımları;
d) kullanılan ilgili elektronik veri işleme ve depolama sistemlerinin yanı sıra, manuel girdi dahil, bu tür
sistemler ve diğer girdiler arasındaki etkileşim;
e) veri akışı faaliyetlerinin çıktılarının kaydedilme şeklinin açıklaması.
 SAHAYA ÖZEL VERİLER

Genel
Sera gazı envanter çalışmasını üstlenen kuruluşun mali veya operasyonel kontrolü
altındaki süreçlerin/varlıkların doğrudan sera gazı emisyonlarını/kaldırımlarını temsil
eden sahaya özgü veriler toplanmalıdır. Dolaylı sera gazı emisyonlarına/kaldırmalarına
önemli ölçüde katkıda bulunan ancak sera gazı envanterini ve raporunu üstlenen
kuruluşun mali veya operasyonel kontrolü altında olmayan süreçler için uygulanabilir
olduğunda sahaya özel veriler de kullanılmalıdır.
NOT Sahaya özel veriler, ya doğrudan sera gazı emisyonlarına (doğrudan izleme,
stokiyometri, kütle dengesi veya benzer metodolojiler yoluyla belirlenir), faaliyet
verilerine (GHG emisyonları veya uzaklaştırmalarıyla sonuçlanan süreçlerin girdileri ve
çıktıları) veya emisyon faktörleri ve oksidasyon faktörleri gibi hesaplama faktörlerine
atıfta bulunur. Sahaya özel veriler bir tesisten/ekipmandan toplanabilir veya benzer
işlevlere sahip tesisler/ekipmanlar arasında ortalaması alınabilir. Ölçülebilir veya
modellenebilirler.
Analizler ve numune alma
Tesise özel verilerin toplanmasında kuruluş, hesaplama için verilerin belirlenmesine yönelik tüm
analizlerin, numunelerin, kalibrasyonların ve doğrulamaların, tanınmış Uluslararası Standartlara
veya ulusal standartlara dayalı yöntemler uygulayarak gerçekleştirilmesini sağlamalıdır.
Uygulanabilir yayınlanmış standartların olmadığı durumlarda, örnekleme ve ölçüm yanlılığını
sınırlayan uygun taslak standartlar, sektördeki en iyi uygulama kılavuzları veya bilimsel olarak
kanıtlanmış diğer metodolojiler kullanılmalıdır.
Analizden elde edilen herhangi bir sonucun kullanımı, sonucun uygulanabilirliğini dikkate
almalıdır. Örneğin, yalnızca numunelerin alındığı ve numunelerin temsili olması amaçlanan yakıt
veya malzeme partisi için kullanılmalıdır.
Belirli bir süre boyunca çeşitli analizlerin sonuçları, emisyonların belirlenmesi için kullanılan belirli
bir parametrenin belirlenmesi için de birleştirilebilir. Örneğin, belirli bir ay için, bir çimento fabrikası
düzenli olarak kireçtaşı besleme stoğundan örnekler toplayabilir, CaO içeriğinin analizini yapabilir
ve o ay boyunca tüm kireçtaşı kalsinasyonu için emisyonların hesaplanmasında ortalama bir
sonuç uygulayabilir.
Sahaya özel verilerin analizlerle belirlendiği durumlarda, her yakıt veya malzeme için yazılı bir
prosedür şeklinde bir numune alma planı kaydetmek en iyi uygulamadır.
Prosedür, sorumluluklar, konumlar, sıklıklar ve miktarlar hakkında bilgiler ve numunelerin
depolanması ve taşınması için metodolojiler de dahil olmak üzere numunelerin hazırlanmasına
yönelik metodolojiler hakkında bilgi içermelidir.
Türetilmiş numuneler, ilgili seriyi veya teslimat süresini temsil etmeli ve önyargısız olmalıdır.
Analitik sonuçların yakıt veya malzemenin heterojenliğinin başlangıçta beklenenden önemli
ölçüde farklı olduğunu gösterdiği durumlarda, orijinal numune alma planının ayarlanması
gerekebilir.
Numune alma ve analizler için minimum sıklık, niceleme yaklaşımı için istenen doğruluğa
odaklanarak belirlenmelidir. Gerekli minimum frekansın belirtilmesi, malzemelerin değişkenliğini
değerlendirmek veya doğal değişkenliğini, düzenleyici gerekliliklerini ve uzman yargısını
karakterize edebilen geçmiş verileri dikkate almak için özel bir çalışmaya ihtiyaç duyabilir.
Laboratuvarlar
Kuruluş, sahaya özgü verilerin belirlenmesine yönelik analizleri yürütmek için kullanılan
laboratuvarların, ilgili analitik yöntemler için ilgili normlara göre akredite edilmesini sağlamalıdır.
Bazen tam olarak akredite laboratuvarların belirli normlar altında kullanılması mümkün olmayabilir
veya makul olmayan maliyetlere neden olabilir, bu durumda seçilen laboratuvarın sahaya özel veriler
için doğru analizler yapmak için özel teknik yeterliliğe sahip olduğunun gösterilmesi tavsiye edilir.
Kalibrasyon
Kuruluş, hatasız ve gerekli belirsizlik aralığında çalışması için ölçüm cihazlarının en azından imalatçı
tarafından belirtilen minimum frekansta kalibre edilmesini sağlamalıdır.
Veri boşlukları
Bir kaynağın/yutağın emisyonlarının/kaldırmalarının nicelleştirilmesine ilişkin verilerin eksik olduğu
durumlarda, ilgili zaman aralığı ve eksik parametre için muhafazakar vekil verileri belirlemek için
uygun bir tahmin yöntemi kullanılmalıdır. En iyi uygulama, tahmin yöntemini yazılı bir prosedürle
oluşturmaktır.
Kayıt tutma
6.2'de gerektiği gibi, niceleme yaklaşımında kullanılan tüm ilgili veri ve bilgilerin kayıtlarını tutmak en iyi uygulamadır.
Saklanacak veriler şunları içerebilir:
a. faaliyet verileri;
b. kullanılan tüm varsayılan değerlerin bir listesi;
c. sahaya özgü verilerin belirlenmesi için tam bir örnekleme seti ve analiz sonuçları;
d. hesaplama yaklaşımındaki önemli değişikliklerin belgelenmesi;
e. ölçüm cihazlarının kalibrasyon ve bakım sonuçları;
f. hesaplama yaklaşımının seçimini doğrulayan belgeler;
g. varsa, belirsizlik değerlendirmeleri ve hesaplama yaklaşımının belirsizlik analizi için kullanılan veriler;
h. uygulanabilir olduğunda, sürekli ölçüm sisteminin ayrıntılı bir teknik açıklaması;
i. zaman içindeki değişikliklerin dokümantasyonu, testler, duruş süreleri, kalibrasyonlar, servis ve bakım ile ilgili kayıt defteri ve
sürekli ölçüm sistemindeki herhangi bir değişikliğin dokümantasyonu dahil olmak üzere sürekli ölçüm sisteminden ham ve
toplu veriler.
Kuruluş, yasaların GHG envanterlerini raporlaması için gerekli olması halinde, zorunlu sayıda yıllık kayıt tutma işlemine tabi
olabilir. Bilgilerin 10 yıllık bir süre boyunca saklanması olağan bir uygulamadır.
 SAHAYA ÖZEL OLMAYAN VERİLER

Bir sera gazı envanteri, mevcut en kaliteli verileri kullanarak, yanlılığı ve

belirsizliği mümkün olduğunca azaltan verileri kullanmalıdır.
Bu anlamda, sahaya özel veriler genellikle sahaya özel olmayan verilere tercih edilir.
Sahaya özel verilerin toplanmasının uygulanabilir olmadığı durumlarda, bölgesel veya
uluslararası kuruluşlar tarafından toplanan ve üçüncü taraf doğrulamasından geçmiş
küresel veya bölgesel ortalamalara dayalı birincil veriler kullanılmalıdır.
Sahaya özgü olmayan ikincil veriler ve birincil veriler, yalnızca sahaya özel verilerin
toplanmasının pratik olmadığı durumlarda girdiler için veya önemsiz öneme sahip
süreçler için kullanılmalıdır ve literatür verilerini (örneğin varsayılan emisyon faktörleri),
hesaplanmış verileri, tahminler veya diğer temsili verileri içerebilir.
Sahaya özgü olmayan veriler olması durumunda, bir kuruluş, 6.2'nin gerektirdiği
şekilde, hesaplama faktörleri (emisyon faktörleri, oksidasyon faktörleri, GWP'ler, vb.)
için kullanılan değerler ve kaynaklar ile bunların seçilme nedeninin ayrıntılı bir kaydını
tutmalıdır. (nicelendirme yaklaşımına ilişkin belgeler).
Kuruluş, seçilen «kuruluş sınırları belirleme yaklaşımına» (eşit pay, finansal veya operasyonel kontrol)
göre sera gazı emisyonlarını hesaplayacaktır.

Sera gazı emisyonlarının hesaplandığı dönem raporlanmalıdır. Genellikle 1 Ocak ile 31 Aralık dönemi
dikkate alınır.

Kuruluş, uygun KIP (Küresel Isınma Potansiyel)'leri kullanarak her bir sera gazının miktarını ton CO2e'ye
çevirmelidir.

En güncel IPCC’nin KIP’leri kullanılmalıdır. Kullanılamıyor ise sebebi belirtilmelidir.

 6.4. BAZ YIL SERA GAZI ENVANTERİ

6.4.1. Baz Yıl Seçimi

Kuruluş, kıyaslama yapabilmek için veya sera gazı programı gerekliliklerini veya sera gazı envanterinin
diğer amaçlanan kullanımlarını karşılamak için geçmiş bir baz yıl belirlemelidir.

Baz yıl emisyonları, belirli bir döneme (örneğin, mevsimselliğin kuruluşun faaliyetinin bir özelliği olduğu
bir yıl veya bir yılın parçası) veya birkaç dönemin (örneğin birkaç yıl) ortalamasına dayalı olarak
hesaplanabilir.

Eğer geçmiş yıl sera gazı emisyonları hakkında yeterli veri mevcut değilse, kuruluş ilk sera gazı
envanter dönemini baz yıl olarak kullanabilir.
Baz yılı oluştururken kuruluş:

a. Kuruluşun mevcut raporlama sınırını temsil eden verileri, tipik olarak tek yıllık verileri, birbirini izleyen çok
yıllık ortalamayı kullanarak baz yıl sera gazı emisyonlarını hesaplamalı;

b. doğrulanabilir sera gazı emisyonlarının verilerinin mevcut olduğu bir baz yıl seçmeli,

c. baz yıl seçimini sebebini açıklamalıdır.

Kuruluş baz yılını değiştirebilir, ancak baz yıldaki herhangi bir değişikliği sera gazı raporunda
gerekçelendirmelidir.
Baz yılın yeniden hesaplanması

Baz yıl sera gazı envanterinin temsil edilebilirliğini sağlamak için kuruluş, aşağıdakilerden kaynaklanan baz
yıl emisyonlarındaki önemli kümülatif değişiklikleri hesaba katmak için bir baz yıl incelemesi ve yeniden
hesaplama prosedürü geliştirebilir:

a) raporlama veya kuruluş sınırlarda yapısal bir değişiklik (şirketlerin birleşmesi, devralma veya elden
çıkarma) veya
b) hesaplama metodolojilerinde veya emisyon faktörlerinde bir değişiklik veya
c) toplu olarak önemli olan bir hatanın veya bir dizi kümülatif hatanın keşfi.

Kuruluş, tesislerin kapatılması veya açılması dahil olmak üzere, tesis üretim seviyelerindeki değişiklikleri
hesaba katmak için baz yıl sera gazı envanterini yeniden hesaplamamalıdır,

Kuruluş, sonraki sera gazı envanterlerinde baz yıl yeniden hesaplamalarını raporlamalıdır.
EMİSYON FAKTÖRLERİNİN BELİRLENMESİ
 EMİSYON FAKTÖRLERİ VERİ TABANLARI

1) 2006 IPCC Guidelines for National Greenhouse Gas Inventories

2) DEFRA, UK
3) ECOINVENT
4) IEA EMİSSONS FACTOR
5) GHG Protocol Tools
 EMİSYON FAKTÖRLERİ İÇİN METOTLAR

Tier: Bir Tier, bir metodolojik karmaşıklık düzeyini temsil eder. Genellikle üç Tier yaklaşımı
kullanılmaktadır. Tier 1, temel yöntemdir; Tier 2 orta düzey ve Tier 3 karmaşıklık ve veri gereksinimleri
açısından en kompleks olanıdır.

Tier 2 ve 3 bazen daha yüksek Tier yöntemleri olarak adlandırılır ve genellikle daha doğru kabul edilir.

Ancak, Tier 2 ve 3 düzeyinde emisyon faktörü hesaplamak daha fazla maliyet ve zaman gerektirmektedir.

Kademe Açıklama Belirsizlik

Kademe 1 Referans belgelerdeki değerlerin kullanılması %8-10

Kademe 2 Kullanılan değerlerin ulusal/uluslararası verilerden %3-5

alınarak kullanılması
Kademe 3 Tesise özel verilerin kullanılması %1-3
 EMİSYON FAKTÖRLERİ İÇİN METOTLAR – Tier 1

Sabit Yanma - IPCC 2006, Volume 2, Chapter 2, Table 2.3

 EMİSYON FAKTÖRLERİ İÇİN METOTLAR – Tier 2

Ülke özelinde emisyon faktörleri

İyi uygulama, mevcut en ayrıştırılmış, teknolojiye özgü ve ülkeye özgü emisyon faktörlerini, özellikle de
farklı sabit yanma kaynaklarında doğrudan ölçümlerden türetilenleri kullanmaktır.

Tier 2 yaklaşımını kullanırken, iki olası emisyon faktörü türü mevcuttur:

• Ulusal emisyon faktörleri: Bu emisyon faktörleri, yerel hava kalitesi için NOx, CO ve NMVOC'ler gibi
dolaylı sera gazlarının emisyonlarını halihazırda ölçen ulusal programlar tarafından geliştirilebilir; veya

• Bölgesel emisyon faktörleri olabilir.

 EMİSYON FAKTÖRLERİ İÇİN METOTLAR – Tier 3

Teknoloji ve firma özelinde emisyon faktörleri

CO2 olmayan sera gazlarının emisyonlarının doğası gereği, Tier 3 için teknolojiye özgü
emisyon faktörlerine ihtiyaç vardır.

Örneğin yanma kaynaklı emisyonlardan CO2 yakıtın karbon içeriğine ve yanma verimine
bağlı iken, CH4 ve N2O emisyonları her teknolojide farklılık göstermektedir.

Örneğin, doğalgaz sıcaklık, içerik, yoğunluk ve kalorifik değerine; kömür ise nem, karbon
içeriği ve de kalorifik değerine göre farklı CO2 emisyonu oluşturabilir.

Örnekleme yöntemleri ile yakıtların tesis bünyesinde spesifik emisyon faktörleri

hesaplanabilir.
EMİSYON FAKTÖRLERİ İÇİN METOTLAR – Tier 3

Teknoloji ve firma özelinde emisyon faktörleri

ULUSAL SERA GAZI ENVANTERLERİ İÇİN
2006 IPCC KILAVUZU
 ULUSAL SERA GAZI ENVANTERLERİ İÇİN
2006 IPCC KILAVUZU

Sera Gazı Miktarı(CO2e) = (Tüketim Miktarı) x (Emisyon Faktörü)

2006 IPCC Guidelines

 ULUSAL SERA GAZI ENVANTERLERİ İÇİN
2006 IPCC KILAVUZU

Sera Gazı Miktarı(CO2e) = (Tüketim Miktarı) x (Emisyon Faktörü)

IPCC Küresel Isınma Potansiyelleri

 DEFRA, UK
(Department for Environment Food&Rural Affairs)
GHG PROTOCOL TOOLS
(Green Gas Protocol)
https://ghgprotocol.org/calculation-tools
 Önemli dolaylı sera gazı emisyonlarını belirleme süreci
Dolaylı emisyonların önemini değerlendirmek için kullanılan kriterler

Büyüklük: Niceliksel olarak önemli olduğu varsayılan dolaylı emisyonlar

Etki seviyesi: Kuruluşun emisyonları izleme ve azaltma kabiliyetine sahip olma derecesi (örneğin enerji
verimliliği, eko-tasarım, müşteri katılımı, iş tanımları)

Risk veya fırsat: Kuruluşun riske maruz kalmasına katkıda bulunan dolaylı emisyonlar (örn. Finansal,
düzenleyici, tedarik zinciri, ürün ve müşteri, itibar riskleri gibi iklimle ilgili riskler) veya iş fırsatları (örn. Yeni
pazar, yeni iş modeli)
 Önemli dolaylı sera gazı emisyonlarını belirleme süreci
Dolaylı emisyonların önemini değerlendirmek için kullanılan kriterler

Sektöre özel rehberlik: Sektöre özel kılavuzda sağlandığı üzere, sektörü tarafından önemli kabul edilen
sera gazı emisyonları

Dış kaynak kullanımı: Genellikle temel iş faaliyetleri olan dış kaynaklı faaliyetlerden kaynaklanan dolaylı
emisyonlar

Çalışan bağlılığı: Çalışanları enerji kullanımını azaltmaya motive edebilecek veya iklim değişikliği
konusunda ekip ruhunu birleştirebilecek dolaylı emisyonlar (örneğin enerji tasarrufu teşvikleri, araba
paylaşımı, dahili karbon fiyatlandırması gibi)
7 AZALTMA
FAALİYETLERİ
 AZALTMA FAALİYETLERİ

7.1 Sera gazı emisyonu azaltma ve uzaklaştırma geliştirme girişimleri

Kuruluş, GHG emisyonlarını azaltmak veya önlemek veya GHG uzaklaştırmalarını artırmak için GHG
azaltma girişimlerini planlayabilir ve uygulayabilir. Uygulanması halinde, kuruluş, GHG azaltma
girişimlerinin uygulanmasına atfedilebilen GHG emisyonu veya uzaklaştırma farklılıklarını hesaplamalıdır.

NOT: GHG azaltma girişimlerinden kaynaklanan GHG emisyonu veya uzaklaştırma farklılıkları genellikle
kuruluşun GHG envanterine yansıtılır, ancak GHG envanter sınırları dışında GHG emisyonu veya
uzaklaştırma farklılıklarıyla da sonuçlanabilir.

Kuruluş, sayısallaştırılmış ve raporlanmışsa, GHG azaltma girişimlerini ve ilgili GHG emisyonu veya
uzaklaştırma farklılıklarını ayrı ayrı belgelendirmeli ve şunları açıklamalıdır:
a. GHG azaltma girişimlerini;
b. GHG azaltma girişimlerinin mekansal ve zamansal sınırları;
c. GHG emisyonu veya uzaklaştırma farklılıklarını ölçmek için kullanılan yaklaşımları (uygun
göstergeleri);
d. doğrudan veya dolaylı sera gazı emisyonları veya uzaklaştırmaları olarak sera gazı azaltma
girişimlerine atfedilebilen sera gazı emisyonu veya giderme farklılıklarının belirlenmesi ve
sınıflandırılması.
 AZALTMA FAALİYETLERİ

ÖRNEK GHG azaltma girişimleri aşağıdakileri içerebilir:

o enerji talebi ve kullanım yönetimi;
o enerji verimliliği;
o teknoloji veya süreç iyileştirmeleri;
o Sera gazı yakalama ve tipik olarak bir sera gazı rezervuarında depolama;
o ulaşım ve seyahat taleplerinin yönetimi;
o yakıt değiştirme veya ikame;
o ağaçlandırma;
o atık minimizasyonu;
o atıkların çöpe atılmasını veya yakılmasını önlemek için alternatif yakıtlar ve hammaddeler
(AFR) kullanımı;
o soğutucu yönetimi.
 AZALTMA FAALİYETLERİ

7.2 SERA GAZI EMİSYONU Kuruluş, satın alınan veya geliştirilen denkleştirmeleri rapor ederse,
AZALTMA VEYA kuruluş bu tür denkleştirmeleri GHG azaltma girişimlerinden ayrı
UZAKLAŞTIRMA GELİŞTİRME olarak listeleyecektir.
PROJELERİ
 AZALTMA FAALİYETLERİ

7.3 Sera gazı emisyonu azaltma veya uzaklaştırma iyileştirme hedefleri

Kuruluş, sera gazı emisyonlarını azaltmak için hedefler belirleyebilir.

Kuruluş bir hedef rapor ederse, aşağıdaki bilgiler belirlenmeli ve raporlanmalıdır:
o hedef referans yılı ve hedef tamamlama yılı dahil olmak üzere hedefin kapsadığı süre;
o hedef türü (yoğunluk veya mutlak);
o hedefe dahil edilen emisyon kategorisi;
o Hedef tipine göre ifade edilen azaltma miktarı ve birimi.

Hedefi belirlemek için aşağıdaki kriterler dikkate alınmalıdır:

o iklim bilimi;
o azaltma potansiyeli;
o uluslararası, ulusal bağlam;
o sektörel bağlam (ör. gönüllü sektörel taahhüt, sektörler arası etki).
8 SERA GAZI ENVANTER
KALİTE YÖNETİMİ
 GHG ENVANTER KALİTE
YÖNETİMİ
8.1 GHG bilgi yönetimi
8.1.1 Kuruluş, aşağıdakileri gerçekleştiren sera gazı bilgi yönetimi
prosedürlerini oluşturmalı ve sürdürmelidir:
a)bu belgenin ilkelerine uygunluğu sağlamak;
b)GHG envanterinin amaçlanan kullanımı ile tutarlılığı sağlamak;
c)GHG envanterinin doğruluğunu ve eksiksizliğini sağlamak için rutin
ve tutarlı kontroller sağlamak;
d)hataları ve eksiklikleri belirlemek ve ele almak;
e)bilgi yönetimi faaliyetleri ve GWP'ler dahil olmak üzere ilgili GHG
envanter kayıtlarını belgelemek ve arşivlemek.
 GHG ENVANTER KALİTE YÖNETİMİ

8.1.2. Kuruluşun GHG bilgi yönetimi prosedürleri, aşağıdakileri dikkate alacak şekilde olmalıdır:
a. GHG envanterinin geliştirilmesinden sorumlu olanların sorumluluk ve yetkilerinin belirlenmesi ve gözden geçirilmesi;
b. envanter geliştirme ekibinin üyeleri için uygun eğitimin belirlenmesi, uygulanması ve gözden geçirilmesi;
c. organizasyonel sınırların belirlenmesi ve gözden geçirilmesi;
d. Sera gazı kaynaklarının ve yutaklarının tanımlanması ve gözden geçirilmesi;
e. GHG envanterinin amaçlanan kullanımı ile tutarlı olan hesaplama ve GHG hesaplama modelleri için kullanılan veriler
de dahil olmak üzere hesaplama yaklaşımlarının seçimi ve gözden geçirilmesi;
f. birden fazla tesis arasında tutarlılığı sağlamak için hesaplama yaklaşımlarının uygulanmasının gözden geçirilmesi;
g. ölçüm ekipmanının kullanımı, bakımı ve kalibrasyonu (varsa);
h. sağlam bir veri toplama sisteminin geliştirilmesi ve sürdürülmesi;
i. düzenli doğruluk kontrolleri;
j. periyodik iç denetimler ve teknik incelemeler;
k. bilgi yönetimi süreçlerini iyileştirmek için fırsatların periyodik olarak gözden geçirilmesi.
 GHG ENVANTER KALİTE YÖNETİMİ

8.2 Belge saklama ve kayıt tutma

Kuruluş, belge saklama ve kayıt tutma için prosedürler oluşturmalı
ve sürdürmelidir.
Kuruluş, doğrulamayı sağlamak için sera gazı envanterinin
tasarımını, geliştirilmesini ve bakımını destekleyen belgeleri
muhafaza etmelidir. Kağıt, elektronik veya diğer formattaki belgeler,
kuruluşun belge saklama ve kayıt tutma için GHG bilgi yönetimi
prosedürlerine uygun olarak ele alınacaktır.
 GHG ENVANTER KALİTE YÖNETİMİ

8.3 Belirsizliğin değerlendirilmesi

Kuruluş, hesaplama yaklaşımlarıyla ilişkili belirsizliği (örn. hesaplama ve
modeller için kullanılan veriler) değerlendirmeli ve GHG envanter
kategorisi düzeyinde belirsizliği belirleyen bir değerlendirme yapmalıdır.
Belirsizliğin nicel tahmininin mümkün olmadığı veya uygun maliyetli
olmadığı durumlarda, gerekçelendirilecek ve nitel bir değerlendirme
yapılacaktır.
Kuruluş, belirsizlik değerlendirmesini tamamlarken ISO/IEC Kılavuz 98-
3'ün ilke ve metodolojilerini uygulayabilir.
9 SERA GAZI
RAPORLAMASI
 SERA GAZI RAPORLAMASI

9.1. Genel
Kuruluş, GHG envanter doğrulamasını kolaylaştırmak için GHG envanterinin
amaçlanan kullanımlarıyla tutarlı bir GHG raporu hazırlamalıdır. Örneğin, bir sera
gazı programına katılım için veya harici veya dahili kullanıcıları bilgilendirmek
için bir sera gazı raporu gerekli olabilir.
Sera gazı raporları eksiksiz, tutarlı, doğru, ilgili, şeffaf ve 9.2'ye uygun olarak
planlanmalıdır. Kuruluşun GHG beyanı bağımsız olarak (üçüncü tarafça)
doğrulanmışsa, doğrulama beyanı hedef kullanıcılara sağlanacaktır.
Gizli verilerin bir sera gazı raporuna dahil edilmesi engellenirse, bu
gerekçelendirilecektir.
Kuruluş bir GHG raporu hazırlamaya karar verirse, 9.2 ve 9.3 uygulanır.
 SERA GAZI RAPORLAMASI

9.2. Sera gazı raporunun planlanması

Kuruluş, GHG raporunu planlarken aşağıdakileri açıklamalı ve
belgelendirmelidir:
a.kuruluşun GHG politikaları, stratejileri veya programları ve uygulanabilir GHG
programları bağlamında raporun amacı ve hedefleri;
b.GHG envanterinin kullanım amacı ve hedef kullanıcıları;
c.raporun hazırlanması ve üretilmesi için genel ve özel sorumluluklar;
d.raporun sıklığı;
e.rapor yapısı ve formatı;
f. raporda yer alacak veri ve bilgiler;
g.raporun iletişimi ve dağıtım yöntemlerine ilişkin politika.
 SERA GAZI RAPORLAMASI

9.3 Sera gazı raporu içeriği

9.3.1 Gerekli bilgiler
Kuruluşun GHG raporu, kuruluşun GHG envanterini tanımlayacaktır. İçeriği Ek F'de tavsiye edildiği gibi
yapılandırılabilir. Sera gazı raporunun içeriği aşağıdakileri içerecektir:
a. raporlama yapan kuruluşun tanımı;
b. rapordan sorumlu kişi veya kuruluş;
c. kapsanan raporlama dönemi;
d. organizasyonel sınırların dokümantasyonu (5.1);
e. önemli emisyonları tanımlamak için kuruluş tarafından belirlenen kriterler de dahil olmak üzere raporlama
sınırlarının dokümantasyonu;
f. CO2, CH4, N2O, NF3, SF6 ve diğer uygun GHG grupları (HFC'ler, PFC'ler, vb.) için ton CO2e olarak ayrı ayrı
hesaplanan doğrudan GHG emisyonları;
g. GHG envanterinde biyojenik CO2 emisyonlarının ve uzaklaştırmalarının nasıl işlendiğine ve ilgili biyojenik CO2
emisyonları ve uzaklaştırmalarının ton CO2e olarak ayrı ayrı nicelendiğine ilişkin bir açıklama (bkz. Ek D);
 SERA GAZI RAPORLAMASI

h.miktar olarak belirtilmişse, ton CO2e (5.2.2) cinsinden doğrudan GHG uzaklaştırması;
i. herhangi bir önemli GHG kaynağının veya yutaklarının hesaplamadan (5.2.3) hariç tutulmasının
açıklaması;
j. kategoriye göre ton CO2e (5.2.4) olarak ayrılan hesaplanmış dolaylı GHG emisyonları;
k. seçilen tarihsel baz yıl ve baz yıl sera gazı envanteri (6.4.1);
l. baz yıl veya diğer tarihsel sera gazı verileri veya sınıflandırmasında yapılan herhangi bir
değişikliğin ve baz yılın veya diğer tarihsel sera gazı envanterinin (6.4.1) herhangi bir yeniden
hesaplanmasının açıklaması ve bu yeniden hesaplamadan kaynaklanan karşılaştırılabilirlik
sınırlamalarının belgelenmesi;
m.seçim nedenleri de dahil olmak üzere hesaplama yaklaşımlarına atıfta bulunulması veya bu
yaklaşımların tanımı (6.2);
n.daha önce kullanılan hesaplama yaklaşımlarındaki herhangi bir değişikliğin açıklaması (6.2);
o.kullanılan sera gazı emisyonu veya uzaklaştırma faktörlerine atıfta bulunulması veya
belgelendirilmesi (6.2);
 SERA GAZI RAPORLAMASI

p.kategori başına sera gazı emisyonları ve uzaklaştırma verilerinin doğruluğu

üzerindeki belirsizliklerin etkisinin tanımı (8.3);
q.belirsizlik değerlendirmesi tanımı ve sonuçları (8.3);
r. Sera gazı raporunun bu belgeye uygun olarak hazırlandığına dair bir beyan;
s.doğrulama türü ve elde edilen güvence düzeyi de dahil olmak üzere, sera
gazı envanteri, raporu veya beyanının doğrulanıp doğrulanmadığını
açıklayan bir açıklama;
t. hesaplamada kullanılan GWP değerleri ve bunların kaynağı. GWP değerleri
en son IPCC raporundan alınmadıysa, emisyon faktörlerini veya
hesaplamada kullanılan veritabanı referansını ve bunların kaynağını dahil
edin.
 SERA GAZI RAPORLAMASI

9.3.2. Önerilen bilgiler

Kuruluş, GHG raporuna şunları dahil etmelidir:
a. kuruluşun GHG politikaları, stratejileri veya programlarının tanımı;
b. uygunsa, sera gazı azaltma girişimlerinin tanımı ve bunların, organizasyonel sınırların dışında meydana gelenler de dahil olmak
üzere, ton CO2e (7.1) cinsinden ölçülen sera gazı emisyonu veya uzaklaştırma farklılıklarına nasıl katkıda bulundukları;
c. uygunsa, ton CO2e (7.2) cinsinden ölçülen, GHG emisyon azaltma ve kaldırma geliştirme projelerinden satın alınan veya
geliştirilen GHG emisyon azaltımları ve giderme iyileştirmeleri;
d. uygun olduğu şekilde, geçerli GHG programı gereksinimlerinin tanımı;
e. Tesis tarafından ayrıştırılan sera gazı emisyonları veya uzaklaştırmaları;
f. toplam nicelleştirilmiş dolaylı GHG emisyonları;
g. verimlilik veya sera gazı emisyon yoğunluğu (üretim birimi başına emisyon) oranları gibi ek göstergelerin tanımı ve sunumu;
h. performansın uygun dahili ve/veya harici kriterlere göre değerlendirilmesi;
i. GHG bilgi yönetimi ve izleme prosedürlerinin tanımı (8.1);
j. Önceki raporlama dönemine ait sera gazı emisyonları ve uzaklaştırmaları;
k. uygunsa, mevcut envanter ile önceki envanter arasındaki GHG emisyon farklılıklarının açıklaması. Kuruluş, doğrudan
emisyonları ve doğrudan kaldırmaları toplayabilir.
 SERA GAZI RAPORLAMASI

9.3.3. İsteğe bağlı bilgiler ve ilgili gereksinimler

Kuruluş, isteğe bağlı bilgileri, gerekli bilgilerden ve tavsiye edilen bilgilerden ayrı olarak
raporlayabilir.
Aşağıda açıklanan her bir isteğe bağlı bilgi türü diğerlerinden ayrı olarak raporlanmalıdır.
Kuruluş, GHG emisyonları (tCO2e) ve transfer birimi (örn. kWh) olarak ifade edilen, GHG
niteliklerine (piyasaya dayalı yaklaşım) ilişkin sözleşme araçlarının sonuçlarını rapor edebilir.
Kuruluş, satın alınan miktarı tüketilen miktara kıyasla raporlayabilir. Kuruluş, denkleştirmeleri
veya diğer karbon kredisi türlerini rapor edebilir.
Eğer öyleyse, Kuruluş:
o altında üretildikleri GHG şemasını;
o aynı GHG programından kaynaklanıyorlarsa ve uygun mahsule sahiplerse, denkleştirmeleri
veya diğer karbon kredilerini birbirine ekleyebilir;
o Kuruluşun doğrudan veya dolaylı emisyonlarının envanterine denkleştirmeler veya diğer tür
karbon kredileri eklememeli veya çıkarmamalıdır.
Kuruluş, sera gazı rezervuarlarında depolanan sera gazlarını rapor edebilir.
 KURULUŞUN

10 DOĞRULAMA
FAALİYETLERİNDEKİ
ROLÜ
 KURULUŞUN DOĞRULAMA
FAALİYETLERİNDEKİ ROLÜ

Kuruluş bir doğrulama yapmaya karar verebilir. GHG

emisyonları ve uzaklaştırma bilgilerini tarafsız ve nesnel
olarak gözden geçirmek için kuruluş, amaçlanan
kullanıcının ihtiyaçları ile tutarlı bir doğrulama yapmalıdır.

İlkeler ve gereksinimler ISO 14064-3’ te açıklanmıştır.

Doğrulama kuruluşları için gereklilikler ISO 14065’ te

açıklanmıştır.

Doğrulama ekiplerinin ve doğrulama ekiplerinin yeterliliği

için gereklilikler ISO 14066'da açıklanmaktadır.
UYGULAMA 3 ve 4
 UYGULAMA 3

Hizmet sektöründe faaliyet gösteren bir kuruluşun soğutma ünitelerinde

aşağıdaki gazlara ait depolama miktarları ve GWP değerleri yer
almaktadır. Bu hususlardan kaynaklı kaçak emisyonlarını hesaplayınız.
 UYGULAMA 4

Üretim sektöründe faaliyet gösteren bir kuruluşun sorumluluğunda olan

ve aşağıdaki verilere göre tüketilen hususlarla ilgili emisyonlarını
kategorilere ayırarak hesaplayınız.