CÂU HỎI ÔN TẬP KIỂM TRA GIỮ KỲ

(CHƯƠNG 1 ĐẾN CHƯƠNG 5 )

Câu1: Trình bày định nghĩa CNXHKH? Phân tích điều kiện kinh tế - xã hội cho sự ra đời chủ
nghĩa xã hội khoa học?

Câu 2: Phân tích tiền đề khoa học tự nhiên và tư tưởng lý luận cho sự ra đời của chủ nghĩa xã
hội khoa học ?

Câu 3: Phân tích vai trò của C.Mác và Ph.Ăngghen đối với sự ra đời của chủ nghĩa xã hội khoa
học?
Các Mác (1818 – 1883):

C. Mác là người sáng lập ra chủ nghĩa xã hội khoa học, chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa
duy vật lịch sử và kinh tế chính trị khoa học. Ông là lãnh tụ và người thầy của giai cấp vô sản thế
giới.

- Phriđrích Ăngghen (1820 – 1895):

Ph. Ăngghen là nhà bác học, lãnh tụ và là người thầy của giai cấp công nhân hiện đại, đã cùng
với C. Mác sáng lập ra học thuyết mácxít.

Khi nghiên cứu miếng đất hiện thực tư bản chủ nghĩa trên quan điểm chủ nghĩa duy vật biện
chứng với phương pháp luận khoa học, C. Mác đã nêu ra hai phát kiến vĩ đại đó là: chủ nghĩa
duy vật lịch sử và học thuyết giá trị thặng dư. “Nhờ hai phát kiến ấy, chủ nghĩa xã hội đã trở
thành khoa học”. Chủ nghĩa xã hội khoa học ra đời không phải do tưởng tượng, ước mơ mà là
kết quả tất yếu trong sự phát triển của chủ nghĩa tư bản, của tư duy lý luận có cơ sở khoa học.

Tác phẩm “Tuyên ngôn của Đảng Cộng Sản” do C. Mác và Ph. Ăngghen soạn thảo theo sự ủy
nhiệm của “Đồng minh những người cộng sản” – một tổ chức công nhân quốc tế, đánh dấu sự ra
đời của chủ nghĩa xã hội khoa học.

“Tuyên ngôn của Đảng Cộng Sản” (2-1848) là tác phẩm bất hủ, là khúc ca tuyệt tác của chủ
nghĩa Mác, là văn kiện có tính chất cương lĩnh đầu tiên của phong trào công nhân, phong trào
cộng sản. Với những nội dung đã được trình bày một cách rõ ràng và sáng sủa của thế giới quan
khoa học, “Tuyên ngôn của Đảng Cộng Sản”, theo V.I. Lênin, xứng đáng được thừa nhận là
Tuyên ngôn của chủ nghĩa xã hội thế giới, là “cuốn sách gối đầu giường cho tất cả những người
công nhân giác ngộ”.

“Tuyên ngôn của Đảng Cộng Sản” là kim chỉ nam cho hành động của phong trào cộng sản và
công nhân quốc tế. Các Đảng Cộng Sản mácxít – lêninnít lấy tác phẩm “Tuyên ngôn của Đảng
Cộng Sản” làm cơ sở cho việc xây dựng đường lối chiến lược và sách lược cách mạng nhằm thực
hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân: thủ tiêu chủ nghĩa tư bản, xây dựng chủ nghĩa xã
hội, để tiến lên chủ nghĩa cộng sản.

Câu 4: Phân tích nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân? Có ý kiến cho rằng: “ Giai
cấp công nhân là giai cấp nghèo khổ nhất, bi áp bức bóc lột nặng nề nhất cho nên giai cấp công
nhân có sứ mệnh lịch sử xóa bỏ CNTB xây dựng CNXH” Theo anh ( Chị) nhận định đó đúng
hay sai? Vì sao? Trình bày ý kiến của anh (chị ) về vấn đề này?
 Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
- NỘI DUNG VỀ KINH TẾ
 + GIAI CẤP CÔNG NHÂN LÀ GIAI CẤP ĐẠI DIỆN CHO LLSX ( XHH) PHÙ
HỢP QUAN HỆ SẢN XUẤT TIẾN BỘ (CHTLSX)
+ GIAI CẤP CÔNG NHÂN LÀ CHỦ THỂ CỦA QUÁ TRÌNH SẢN XUẤT VẬT
CHẤT TẠO TIỀN ĐỀ VẬT CHẤT – KỸ THUẬT CHO SỰ RA ĐỜI XÃ HỘI MỚI
+ GIAI CẤP CÔNG NHÂN LÀ GIAI CẤP DUY NHẤT KHÔNG CÓ LỢI ÍCH
RIÊNG VỚI CHẾ ĐỘ TƯ HỮU VỀ TƯ LIỆU SẢN XUẤT VÌ VẬY GCCN CÓ LỢI
ÍCH GẮN VỚI LỢI ÍCH CHUNG CỦA XÃ HỘI
- NỘI DUNG VỀ CT – XH
+ GIAI CẤP CÔNG NHÂN DƯỚI SỰ LÃNH ĐẠO CỦA ĐCS TIẾN HÀNH
CMXHCN
+ GIAI CẤP CÔNG NHÂN XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC KIỂU MỚI MANG BẢN
CHẤT GIAI CẤP CÔNG NHÂN, XÂY DỰNG NỀN DÂN CHỦ XHCN
+ GIAI CẤP CÔNG NHÂN LÀ GIAI CẤP CÓ NHIỆM VỤ XÂY DỰNG NỀN
DÂN CHỦ - PHÁP QUYỀN , THỰC HIỆN DÂN CHỦ , CÔNG BẰNG BÌNH
ĐẲNG VÀ TIẾN BỘ XÃ HỘI
- NỘI DUNG VỀ VĂN HOÁ – TƯ TƯỞNG
+ TẬP TRUNG XÂY DỰNG HỆ GIÁ TRỊ MỚI : LAO ĐỘNG; CÔNG BẰNG;
DÂN CHỦ; BÌNH ĐẲNG; TỰ DO
+ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC KIỂU MỚI MANG BẢN CHẤT GIAI CẤP CÔNG
NHÂN, XÂY DỰNG NỀN DÂN CHỦ XHCN
+ LÀ GIAI CẤP CÓ NHIỆM VỤ XÂY DỰNG NỀN DÂN CHỦ - PHÁP QUYỀN ,
THỰC HIỆN DÂN CHỦ , CÔNG BẰNG BÌNH ĐẲNG VÀ TIẾN BỘ XÃ HỘI
 Nhận định“ Giai cấp công nhân là giai cấp nghèo khổ nhất, bi áp bức bóc lột nặng nề nhất
cho nên giai cấp công nhân có sứ mệnh lịch sử xóa bỏ CNTB xây dựng CNXH” là đúng
Câu 5: Phân tích điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân?

Dưới chủ nghĩa tư bản, với sự phát triển của nền đại công nghiệp, giai cấp công nhân ra đời và
từng bước phát triển. Giai cấp công nhân là bộ phận quan trọng nhất, cách mạng nhất của lực
lượng sản xuất có trình độ xã hội hóa cao. Đây là giai cấp tiên tiến nhất, là lực lượng quyết định
phá vỡ quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, là người duy nhất có khả năng lãnh đạo xã hội xây
dựng một phương thức sản xuất mới cao hơn phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, là giai cấp
tiêu biểu cho xu hướng phát triển của lịch sử trong thời đại ngày nay.
- Mặc dù là giai cấp tiên tiến, nhưng giai cấp công nhân không có tư liệu sản xuất nên buộc bán
sức lao động của mình cho nhà tư bản để sống. Họ bị giai cấp tư sản bóc lột giá trị thặng dư mà
họ đã tạo ra trong thời gian lao động. Một khi sức lao động đã trở thành hàng hóa, thì người chủ
của nó (người vô sản) phải chịu đựng mọi thử thách, mọi may rủi của cạnh tranh; số phận của nó
tùy thuộc vào quan hệ cung – cầu hàng hóa sức lao động trên thị trường làm thuê và phụ thuộc
vào kết quả lao động của chính họ. Họ bị giai cấp tư sản áp bức, bóc lột và ngày càng bị bần
cùng hóa cả đời sống vật chất lẫn đời sống tinh thần. Do đó, mâu thuẫn giữa giai cấp công nhân
với giai cấp tư sản là mâu thuẫn đối kháng, cơ bản, không thể điều hòa trong xã hội tư bản chủ
nghĩa. Xét về mặt bản chất, giai cấp công nhân là giai cấp có tinh thần cách mạng triệt để nhất
chống lại chế độ áp bức bóc lột tư bản chủ nghĩa. Những điều kiện sinh hoạt khách quan của họ
quy định rằng, họ chỉ có thể giải phóng mình bằng cách giải phóng toàn thể nhân loại khỏi chế
độ tư bản chủ nghĩa. Trong cuộc cách mạng ấy, họ không mất gì ngoài xiềng xích và được cả thế
giới về mình.

- Địa vị kinh tế - xã hội khách quan không chỉ khiến giai cấp công nhân trở thành giai cấp cách
mạng triệt để mà còn tạo cho họ có khả năng thực hiện được sứ mệnh lịch sử đó. Đó là khả năng
đoàn kết giai cấp trong cuộc đấu tranh chống giai cấp tư sản và xây dựng xã hội mới. Đó là khả
năng đoàn kết với các giai cấp lao động khác chống chủ nghĩa tư bản. Đó là khả năng đoàn kết
toàn thể giai cấp công nhân và các dân tộc bị áp bức trên quy mô quốc tế chống chủ nghĩa đế
quốc.

Câu 6: Phân tích điều kiện chủ quan để giai cấp công nhân thực hiện sứ mệnh lịch sử của mình?
Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân là tất yếu khách quan, tức là không phụ thuộc vào ý
muốn của bất kỳ ai. Nhưng cũng như các quy luật xã hội khác, nó không “ tự động” diễn ra như
các qui luật tự nhiên mà nó cần có những yếu tố chủ quan . Những nhân tố chủ quan đó là :

là sự phát triển của giai cấp công nhân, là kết quả của quá trình phát triển tự thân , tự giác , chủ
động. Với tư cách là chủ thế thực hiện sứ mệnh lịch sử, sự phát triển giai cấp công nhân là yếu tố
chủ quan quy định chất lượng và quy mô, tốc độ của quá trình này. Sự phát triển giai cấp công
nhân được thể hiện ở sự phát triển về lượng và phát triển về chất.

Giai cấp công nhân coi Đảng cộng sản là hạt nhân chính trị của mình và sự ra đời của Đảng là
mốc đánh dấu sự trưởng thành của giai cấp. Chủ nghĩa Mac- Lenin khẳng định việc giai cấp
công nhân có tổ chức được chính đảng trưởng thành về chính trị, tư tưởng và tổ chức là dấu hiệu
đã trở thành giai cấp tự giác và đủ năng lực để thực hiện sứ mệnh lịch sử.
Đảng coi giai cấp công nhân là cơ sở xã hội hàng đầu của mình. Quan hệ giữa Đảng cộng sản và
giai cấp công nhân là quan hệ “máu thịt”. Tính chất tiền phong thực tiến và lý luận, tính tổ chức
khoa học và chặc chẽ xác định Đảng là người lãnh đạo, là hạt nhân của giai cấp công nhân.
Đảng cộng sản là lãnh tụ chính trị của giai cấp công nhân . không có lý luận thì phong trào công
nhân không đi được xa.

Đảng cộng sản là bộ tham mưu của giai cấp công nhân. Bằng hiểu biết lý luận và kinh nghiệm
thực tiễn, Đảng cộng sản định ra cương lĩnh , đường lối, chiến lược, chính sách đấu tranh. Đảng
cũng là người tổ chức, động viên các sức mạnh, nguồn lực chính trị xã hội trong phong ttraof
công nhân.

Đảng cộng sản là đội tiên phong đấu tranh cho lợi ích của giai cấp công nhân và của dân tộc.
Đây là sự nghiệp cách mạng vĩ đại của những người lao động bị áp bức, bóc lột đứng lên giải
phóng bản thân và thoát khỏi áp bức giai cấp. Để làm tròn nhiệm vụ trên Đảng của giai cấp công
nhân cần phải: nắm vững và trung thành với chủ nghĩa Mac lenin; giữ vững và không ngững tăng
cường tính chất giai cấp công nhân; giữ vững quyền lãnh đạo của Đảng , xây dựng Đảng mạnh
về chính trị , tư tưởng và tổ chức

Liên hệ với thực tiễn đẩy mạnh CNH-HĐH ở nước ta hiện nay:
Giai cấp công nhân Việt Nam là một lực lượng xã hội to lớn, đang phát triển, bao gồm những
người lao động chân tay và trí óc, làm công hưởng lương trong các loại hình sản xuất, kinh
doanh và dịch vụ công nghiệp hoặc sản xuất kinh doanh và dịch vụ có tính công nghiệp.

Giai cấp công nhân ta có sứ mệnh lịch sử to lớn : là giai cấp lãnh đạo cách mạng thông qua đội
tiền phong là Đảng cộng sản Việt Nam, là giai cấp đại diện cho phương thức sản xuất tiên tiến, là
lực lượng tiên phong trong sự nghiệp xây dựng CNXH, là lực lượng đí đầu trong sự nghiệp
CNH-HĐH đất nước, là lực lượng nòng cốt trong liên ming công – nông – trí.

Đẩy mạnh CNH-HĐH là nhiệm vụ trung tâm của thời kỳ quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội ở nước
ta hiện nay.

Câu 7: Nêu những đặc trưng cơ bản của CNXH theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin?
Phân tích quan điểm: “CNXH giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải
phóng con người, tạo điều kiện để con người phát triển toàn diện”.
 - Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lê-nin, đặc trưng cơ bản của chủ nghĩa xã hội bao
gồm:
 Chủ nghĩa xã hội giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội giải
phóng con người, tạo điều kiện để con người phát triển toàn diện.
 Chủ nghĩa xã hội có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện
đại và chế độ công hữu về tư liệu sản xuất
 Chủ nghĩa xã hội là xã hội do nhân dân lao động làm chủ
 Chủ nghĩa xã hội có nhà nước kiểu mới mang bản chất giai cấp công nhân,đại
biểu cho lợi ích, quyền lực và ý chí của nhân dân lao động
 Chủ nghĩa xã hội có nền văn hóa phát triển cao, kế thừa và phát huy những giá trị
văn hóa dân tộc và tinh hoa văn hóa nhân loại
 Chủ nghĩa xã hội bảo đảm bình đẳng, đoàn kết giữa các dan tộc và có quan hệ
hữu nghị, hợp tác với nhân dân các nước trên thế giới
- Quan điểm “ Chủ nghĩa xã hội giải phóng giai cấp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã
hội giải phóng con người, tạo điều kiện để con người phát triển toàn diện ” theo chủ
nghĩa Mác – Lê-nin là chủ nghĩa nhân đạo nhất cả về phương diện lý luận, cả về phương
diện thực tiễn
 Chủ nghĩa Mác - Lênin xuất phát từ con người , “… con người cuối cùng làm
chủ tồn tại xã hội của chính mình thì cũng do đó làm chủ tự nhiên, làm chủ cả
bản thân mình trở thành người tự do”
 Mục đích: Giải phóng con người khỏi mọi hình thức nô dịch, áp bức, bóc lột; xóa
bỏ sự phân chia xã hội, giai cấp,... Nhưng để giải phóng con người, trước hết
phải giải phóng giai cấp công nhân rồi tiến tới giải phóng nhân loại, giải phóng
xã hội.
 Đây là con đường đấu tranh cách mạng đập tan nhà nước tư sản bóc lột, xây
dựng một nhà nước mới - nhà nước xã hội chủ nghĩa và sau này là cộng sản chủ
nghĩa – nhà nước không còn bất kỳ sự nô dịch, áp bức, bóc lột con người nào,
mà thực hiện với nguyên tắc làm theo năng lực, hưởng theo nhu cầu
Câu 8: Trình bày khái niệm Dân chủ và dân chủ xã hội chủ nghĩa? So sánh sự khác nhau về chất
giữa nên dân chủ xã hội chủ nghĩa và các hình thức dân chủ trước đó.
- Khái niệm :
 Dân chủ là hình thức tổ chức Nhà nước mà đặc trưng cơ bản là thừa nhận quyền
lực chính trị của nhân dân, quyền tự do bình đẳng của công dân, thực hiện
nguyên tắc thiểu số phục vụ đa số
 Dân chủ xã hội chủ nghĩa là nền dân chủ cao hơn về chất so với nền dân chủ tư
sản, là nền dân chủ mà ở đó, mọi quyền lực thuộc về nhân dân, dân là chủ và dân
làm chủ; dân chủ và pháp luật nằm trong sự thống nhất biện chứng; được thực
hiện bằng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản
- Sự khác nhau về chất giữa nền dân chủ xã hội và các hình thức dân chủ trước đó
Đặc điểm so sánh Dân chủ xã hội chủ nghĩa Dân chủ tư sản
 Mục đích Dân chủ xã hội chủ nghĩa Dân chủ tư sản (TS) là nền
(XHCN) là nền dân chủ cho dân chủ cho thiểu số, phục vụ
đại đa số nhân dân lao động, lợi ích cho thiểu số.
phục vụ lợi ích cho đại đa số.
Bản chất Là nền dân chủ mang bản Mang bản chất của giai cấp tư
chất của giai cấp công nhân, sản, lợi ích của giai cấp tư sản
nhưng nó phục vụ cho đa số. đối lập với lợi ích của giai
Bởi vì, lợi ích của giai cấp cấp công nhân và nhân dân
công nhân phù hợp với lợi ích lao động.
của nhân dân lao động và
toàn dân tộc.
Cách thức Dân chủ XHCN là nền dân Thực hiện thông qua nhà
chủ do ĐCS lãnh đạo, nhất nước pháp quyền XHCN
nguyên về giá trị; còn dân (thống nhất và phân công
chủ tư sản do các đảng của giữa lập pháp, hành pháp và
giai cấp tư sản lãnh đạo, đa tư pháp); còn thực hiện thông
đảng về chính trị. qua nhà nước pháp quyền TS
(tam quyền phân lập).
Cơ sở kinh tế Dân chủ XHCN được thực Dân chủ tư sản được thực
hiện trên cơ sở kinh tế là công hiện trên cơ sở kinh tế là chế
hữu hóa các tư liệu sản xuất độ chiếm hữu tư nhân TBCN
chủ yếu. về TLSX chủ yếu của toàn
XH đó là chế độ áp bức bóc
lột.

Câu 9: Tại sao nói: “ Cơ cấu xã hội – Giai cấp” có vị trí quan trọng, chi phối trong cơ cấu xã
hội” Anh ( chị ) hãy phân tích lãm rõ nhận định trên.
Cơ cấu xã hội – giai cấp có vị trí vô cùng quan trọng, chi phối trong cơ cấu xã hội. Bởi:
- Cơ cấu xã hội - giai cấp liên quan đến đảng phái chính trị và nhà nước
- Cơ cấu xã hội - giai cấp liên quan đến sở hữu tư liệu sản xuất, tổ chức sản xuất, phân phối
sản phẩm
 - Cơ cấu xã hội - giai cấp liên quan đến sự biến đổi của toàn bộ cơ cấu xã hội
- Cơ cấu xã hội - giai cấp là căn cứ để xây dựng chính sách phát triển kinh tế - xã hội
- Hơn nữa, cơ cấu xã hội - giai cấp còn biến đổi có tính quy luật trong xã hội, được thể
hiện trong:
 Cơ cấu xã hội - giai cấp biến đổi gắn liền và bị quy định bởi cơ cấu kinh tế
 Cơ cấu xã hội - giai cấp biến đổi phức tạp, đa dạng, làm xuất hiện các tầng lớp xã hội
mới; làm vị trí vai trò của các giai cấp, tầng lớp trong xã hội thay đổi
 Cơ cấu xã hội - giai cấp biến đổi trong mối quan hệ vừa đấu tranh, vừa liên minh, từng
bước xóa bỏ bất bình đẳng trong xã hội và dẫn đến sự xích lại gần nhau giữa các tần
lớp cơ bản trong xã hội (GC công nhân, nông dân và trí thức )

Câu 10: Để xây dựng và hoàn thiện nền dân chủ xã hội chủ nghĩa ở nước ta cần những yếu tố và
điều kiện nào? Trong các điều kiện ấy theo anh ( Chị ) điều kiện nào giữ vai trò quyết định?