sztuka i czas czesc 2 od klasycyzmu do wspolczesnosci

chomikuj

( sztuka_i_czas_czesc_2_od_klasycyzmu_do_wspolczesnosci_chomikuj.pdf )

http://www.extrafiles.be/hpob/sztuka_i_czas_czesc_2_od_klasycyzmu_do_wspolczesnosci_chomikuj#

Podobne: slowa na czasie 3 sprawdziany wspolczesnosc chomikuj, slowa na czasie 3 sprawdzian wspolczesnosc chomikuj, slowa na czasie test wspolczesnosc chomikuj,

sprawdzian slowa na czasie 3 wspolczesnosc chomikuj, slowa na czasie 2 odpowiedzi do cwiczen chomikuj, sprawdzian z polskiego 3 gimnazjum wspolczesnosc chomikuj,

slowa na czasie 2 klucz odpowiedzi chomikuj, slowa na czasie 2 romantyzm odpowiedzi chomikuj, prawo rzymskie historia tradycja wspolczesnosc chomikuj,
 TALES
Pierwszym zagadnieniem filozoficznym byla kwestia powstania i przyrody swiata.
\\\"Wszystko jest sposrod wody, sposrod wody istnieje i sposrod wody sie sklada\\\"
Powstanie przyrody kojarzyl Tales sposrod narodzinami, wnioskujac na podstawie obserwacji, ze powinien istniec pewien rodzaj mieszaniny (nazwanej w
przyszlosci pramateria, arche), z ktorej rozwinely sie wszystkie postaci (ciala) przyrody i dzieki ktora sie ostatecznie rozpadaja. Teoria Talesa wskazywala
dzieki wode jako pratworzywo sposrod ktorego rozwinal sie ziemia, gdyz jest ona niezbedna az do zycia (\\\"to, co zywe, zyje wilgocia, martwe wysycha,
zarodki ogolem sa mokre, a jedzenie soczysty\\\"), zas swiat byl - w jego opinii bytem ozywionym; woda przerabia tez stany skupienia, otoz moze
wystepowac w kazdej formie.
Przyroda rzeczy - woda okazuje sie byc wieczna, zas wszystkie cialka sa jej postaciami, wynikaja z jej przemian. Natomiast przemiany te wynikaja
sposrod zawartej w niej energii i zwinnosci do ruchu.
Ziemia wg Talesa, podobnie jak wszystko jakie mozliwosci istnieje, unosi sie dzieki wodzie jak i rowniez jest wylacznie chwilowa forma wody.
Uznany za A, takze Filozofa – „Mnie obecnie nie starczy mit―

ANAKSYMANDER
Anaksymander sposrod Miletu (ok. 610-547 p. n. e. ) - archaiczny mysliciel grecki, uczen Talesa jak i rowniez nauczyciel Anaksymenesa, reprezentant
szkoly jonskiej; polityk. Napisal prawdopodobnie pierwsze ksiega filozoficzne, znane pod tytulem Peri physeos (\\\"O przyrodzie\\\").
Twierdzil, iz Wszechswiat jak i rowniez wszystkie swoim formy wyprodukowano z apeiron\\\'u (od a-peiron, negacji greckiego slowa peras oznaczajacego
granice), czyli bezkresu (odpowiednik mitologicznego chaosu). Tenze apeiron mial byc ze swej przyrody zarowno nieskonczony ilosciowo
(nieograniczony przestrzennie, nieskonczony co do wielkosci), jak i niezdefiniowany jakosciowo (nie da sie go przyniesc do nawet najmniejszej substancji
istniejacej w naszym globie, ani az do powietrza, oraz do h2o itd. ).
Mechanizm sporzadzania swiata polegal zas wedle niego dzieki wylanianiu sie z apeironu przeciwienstw, w stylu cieplo jak i rowniez zimno, suchosc i
wilgotnosc. Wszelkie narodziny oznaczaja rozdzielanie sie przeciwienstw, zas wszelka smierc to ponowne laczenie sie cechujaca je w bezksztaltnym
bezkresie. Anaksymander nieodmiennie kojarzy pojecie rozdzielenia z wina, ktorej dzieki temu dopuszcza sie materia jak i rowniez wprowadza
nieodzownosc odpokutowania za nia za sprawa ponowne zlaczenie sie w bezkres. W taki sposob takze jak i rowniez nasz ziemia dosiegnie niegdys reka
sprawiedliwosci i przepadnie on w ten sam sposob, w ktory sie pojawil.
Warto nadmienic, ze Anaksymander dopuszczal sposobnosc istnienia nieskonczonej ilosci swiatow, skoro wszelakie powstawaly sposrod
nieskonczonego apeironu.
Anaksymander byl tworca krytycznej mapy otoczenia i autorem tezy, iz gwiazdy kraza wokol Gwiazdy Polarnej.
Zajmowal sie rowniez \\\"biologia\\\". Twierdzil, ze zwierzaki ladowe wywodza sie od zwierzat morskich, a czlowiek - sposrod nizszych gatunkow zwierzat

ANAKSYMENES
Anaksymenes sposrod Miletu (ok. 585 p. n. e. - w porzadku. 525 p. n. e. ), archaiczny filozof jezyk grecki, uczen Anaksymandra, nalezacy az do jonskich
filozofow przyrody (\\\"O przyrodzie\\\"), zajmowal sie rowniez meteorologia jak i rowniez astronomia.
Anaksymenes od Anaksymandra przejal m. in teze o bezkresnosci materii jak i rowniez swiata i o wiecznym ruchu. Arche czyli maksyma, poczatkiem
otoczenia bylo gwoli niego powietrze, ze wzgledu na zjawisko, ze okazuje sie byc ilosciowo nieskonczone i swobodnie zmienia swoj stan. Podlug
Anaksymenesa za sprawa zmiane gestosci zmienia sie stan skupienia powietrza jak i rowniez staje sie to siano innym zywiolem.
\\\"Ziemia okazuje sie byc plaska\\\".

HERAKLIT
Heraklit sposrod Efezu, okreslany mianem ciemnym filozofem, urodzil sie okolo 540 p. n. e., zmarl ok. 480 p. n. e., autor pism kosmologicznych,
politycznych jak i rowniez teologicznych.
Milosc madrosci Heraklita glosi, ze nieustajace stawanie sie i przemijanie jest niebagatelnie wazna cecha bytu, zas stawanie sie jak i rowniez przemijanie
okazuje sie byc wynikiem stalego scierania sie przeciwienstw (dialektyka). Wszelkie wydarzenia wynikaja sposrod napiecia powstajacego miedzy
przeciwienstwami. Jego teorie zmiennosci oznacza sie wariabilizmem lub herakliteizmem, a najlepszym jej obrazem jest rzeka – jej wody stale sie
ulepszaja plynac. Skutkiem tego slynne powiedzenia Heraklita:
„nie mozna dwa razy wejsc az do tej samej rzeki „
(nie mozna totez, ze w kazdym czasie \\\"naplywaja nowatorskie wody\\\", ktore sprawiaja, iz rzeka nigdy nie jest takowa sama)
badz
„wszystko plynie, nic odrzucic stoi w miejscu―
Za arche (podstawe istnienia Wszechswiata) Heraklit uznal ogien, ktory \\\"zyje smiercia tego, jakie mozliwosci spala\\\". Jednak procesem przemian
kieruje logos - madrosc, bedaca jednoscia przeciwienstw.
Heraklit duzo czujnosci poswiecil etyce: jego zdaniem madrosc polega dzieki poznaniu logosu i myslenie zgodne sposrod jego prawami. Poswiecil totez
wiecej czujnosci introspekcji, krytykowal poznanie zmyslowe.
Filozofia Heraklita zapoczatkowala wiele watkow w filozofii zachodniej: wariabilizm Heraklita znajdzie swoje odbicie u Platona, relatywizm i humanizm - u
sofistow (Protagoras), idea plomienia i logosu - u stoikow. Uznaje sie go tez za prekursora heglowskiej dialektyki.

PARMENIDES
Parmenides sposrod Elei (ok. 540 - 470 p. n. e. ), jezyk grecki filozof, wedlug tradycji - sluchacz Ksenofanesa, tworca szkoly elejskiej.
Nadrzednym pojeciem parmenidejskiej refleksji okazuje sie byc byt: po raz glowny w greckiej filozofii testowany tak cyklicznie i precyzyjnie. Po pierwsze,
Byt utozsamiany okazuje sie byc wiec sposrod Prawda: wylacznie to, jakie mozliwosci jest, okazuje sie byc prawdziwe; to ujecie reprezentatywne dla
kompletnej filozofii greckiej. Wszelkie wlasnosci Bytu odpowiadaja wiec z koniecznosci przymiotom Prawdy. Wlasnosci te zas wynikaja z poczynionego
spostrzezenia, iz \\\"Byt okazuje sie byc, a niebytu nie ma\\\". Parmenides stwierdzil wiec, iz byt okazuje sie byc wieczny, nie istnieje poczatku oraz konca
(bo musialby wyksztalcic sie lub przeistoczyc sie w niebyt, zas niebytu odrzucic ma), oprocz tego jest nieruchomy i niezmienny (bo przebudowac moglby
sie jedynie w niebyt), niepodzielny, staly jak i rowniez jeden.
Uzasadnieniem dla punktu wyjscia stalo sie utozsamienie mysli i kwestii - wedlug Parmenidesa umysl mial podtrzymywac sie biernie i reprodukowac tylko
nieco istniejacego.
Znaczenie Parmenidesa polegalo przede wszystkim dzieki stworzeniu teorii niezmiennosci jak i rowniez jednostkowosci bytu, ogloszeniu tozsamosci
mysli jak i rowniez rzeczy (co wiazalo sie z wprowadzaniem dualizmu - odroznienia mysli od zawodnych spostrzezen zmyslowych) oraz dzieki
wprowadzeniu dedukcyjnej metody filozofowania.

ZENON Sposrod ELEI

Zenon z Elei (ok. 490 - w porzadku. 430 p. n. e. ), mysliciel grecki. Byl uczniem Parmenidesa i nalezal do szkoly eleatow.
Doskonalil sztuke prowadzenia sporow, jaka rozumial jako wykazywanie dzieki drodze samego zestawiania pojec prawdy wlasnej i cudzego falszu, jakie
mozliwosci w owczesnych pojeciach stalo dialektyka, jak i rowniez pozwolilo w przyszlosci Arystotelesowi uznac go za jej tworce. Jego ksiega O naturze,
napisane schematyczna proza w formie testowan i reakcji, stalo sie wzorem dla postaci dialogowej. Juz sam byl wytrawnym polemista. Swietny rowniez
ze swoich paradoksow lub argumentow na niemoznosc istnienia wielosci rzeczy jak i rowniez ruchu. 4 jego argumenty o niemoznosci ruchu znane sa
ponizej nazwami dychotomii, Achillesa, strzaly i stadionu.
„Nie posiada ruchu caloksztalt jest stale―
Paradoksy Zenona z Elei:
- Dychotomia (Achilles jak i rowniez zolw) - Przedmiot, zeby przemierzyc niejaka droge, najpierw musi przebyc polowe naszej drogi, ale zanim az do niej
dotrze, musi przebyc polowe polowki itd. W taki sposob, jako ze w kazdej sytuacji mozna znalezc polowe odcinka, ruch nie moze sie w ogole rozpoczac.
Ilustracja tego paradoksu jest historie o Achillesie i zolwiu. Achilles jak i rowniez zolw przybywaja na kreski startu wyscigu na dowolny, skonczony
ostroznosc. Achilles umie biegac dwa razy pospieszniej od zolwia i totez na starcie pozwala mu sie oddalic o 1/2 calego dystansu. Achilles, jako biegnacy
dwa razy pospieszniej od zolwia, dobiegnie az do 1/2 dystansu w momencie, wowczas gdy zolw dobiegnie do 3/4 dystansu. Gdy Achilles przebiegnie 3/4
dystansu, zolw ponownie mu \\\"ucieknie\\\" pokonujac 3/4+1/8 dystansu. Jak Achilles dotrze w jest miejscem, zolw ponownie bedzie od niego o 1/16
dystansu dalej, itd. w nieskonczonosc. Wniosek: Achilles nigdy odrzucic przegoni zolwia, mimo ze biegnie od jego zasobow dwa razy pospieszniej.
- Strzala - Przyjmijmy, ze lecaca strzala pokonala okreslony dowolny odcinek mily. Mozna totez powiedziec, iz w momencie startu mozna ja bylo
odszukac na poczatku naszej trasy, zas na mecie na koncu. Zapytanie jednak, dokad przebywala w trakcie pokonywania naszej drogi. Mozna
odpowiedziec, iz w polowie czasu pokonywania tego odcinka musiala stanowic niewatpliwie w polowie odcinka. Powstaje lecz znowu pytania, gdzie byla
w trakcie wowczas gdy pokonywala polowke polowy owego odcinka. Znowu mozna odpowiedziec, ze w 1/4 odcinka. Powstaje lecz znowu pytania gdzie
byla w 1/8 czasu... Tego typu rozwazanie wykonuje nas wreszcie do wniosku, ze badz musi istniec tak drobny odcinek mily, ktory da sie zwalczyc bez
czasu, albo tak maly termin, w trakcie ktorego strzala odrzucic pokonuje jakiegokolwiek badz odcinka. W przeciwnym razie nie mozna aby w kazdej chwili
jej lotu stwierdzic, gdzie przebywa. Jednak dwie alternatywy - malego odcinka i malutkiego okresu sa nie az do przyjecia, bowiem caly wydzial skladac sie
musi sposrod sumy tego rodzaju malych odcinkow - jakie mozliwosci prowadziloby az do wniosku, iz na pokonanie calego odcinka nie potrzeba tez
czasu. Podobne wywod mozna doprowadzic do konca dla malych okresow czasu, z ktorego wyniknie, iz strzala nie moze sie w ogole poruszac.
- Stadion - Rozwazmy zawody wyscigowe rydwanow: Szybkosc z jaka rydwany poruszaja sie okazuje sie byc jednoczesnie takowa i inna, mniejsza jak i
rowniez wieksza, w porownaniu do tego, wzgledem jakich pozostalych przedmiotow (rydwanow) jest rozwazana. Jesli natomiast ruch robi sie sposrod
szybkoscia, bedaca jednoczesnie \\\"taka i odrzucic taka\\\" to jest sprzeczny jak i rowniez nie moze istniec.

DEMOKRYT Sposrod ADBERY

Demokryt z Abdery (ok. 460 - w porzadku. 370 p. n. e. ) – mysliciel jak i rowniez podroznik, uczen Leucypa, wszechstronny naukowiec, znany jako
\\\"smiejacy sie filozof\\\". Prace Demokryta, ktore dotyczyly wielu przeroznych dziedzin (fizyki, astronomii, medycyny, chemii, gramatyki, techniki, logiki,
strategii, muzy itd. ) nie zachowaly sie, przetrwaly z tych propozycji nieliczne swistki.
Ontologia - „Byt zestawiony jest sposrod atomow― Istnieja elementarne czastki jednosci, ktore nazywamy atomami. Caly ziemia jest zestawem
atomow, poruszajacych sie w prozni. (czyli monizm materialistyczny)
Gnoseologia - racjonalizm - zrodlem poznania obiektywnego okazuje sie byc rozum teoria subiektywnosci wlasciwosci zmyslowych
Postrzeganie zmyslowe wystepuje dzieki odrywaniu sie od rzeczy czastek bedacych cechujaca je podobiznami (eidola), ktore za posrednictwem narzady
zmyslow wnikaja az do duszy.
Aksjologia
- etyka
- eudajmonizm - najwyzsza wartoscia okazuje sie byc zadowolenie, forma harmonii, rownowagi i porzadku ducha; nad namietnosciami ma obowiazek
panowac rozum, ktory nakazuje zachowac umiar; zarowno niedobor jak i dostatek przyjemnosci niepotrzebnie zaklocaja spokoj ducha
intelektualizm - od przyjemnosci zmyslowych wazniejsze sa przyjemnosci emocjonalne
- stylistyka
- mimetyczna teorii dziel sztuki (mimesis)
Filozofie moga dzielic sie na:
a) Filozofie Feministyczne – (kres struktury bytu)
b) INFINTYZM – (nie ma nawet najmniejszej czasteczki w rzeczywistosci)
PITAGORAS
VI w. p. n. e. Uwazal, zeby uzyskac jednosc sposrod Bogiem powinno sie poswiecic sie pracy edukacyjnej i trwac skromnie (PITAGOREJCZYCY)
Cel egzystencji – oczyscic dusze zas nie porzadna materialne. Poswiecajac sie matematyce i sluchajac muzyki – dusza sie oczyszcza. Trescia
swiata okazuje sie byc liczba.
Matematyka– krolowa nauk. Muzyka posiada w samemu sile oczyszczajaca czlowieka SWIAT WYDAJE TON (MUZYKA SWER).
Swiat stanal z JEDYNKI (1-punkt, 2-tworzy linie, 3-plaszczyzne, 4-bryle).
Pitagoras wymyslil slowo FILOZOFIA.
Zaczatkiem i maksyma (gr. αϕχε) miala stanowic jednostka (gr. μονας), sposrod monady znalazla powstac nieograniczona diada, jaka miala
stanowic podlozem gwoli swojej podstawy, czyli monady. Z monady i diady powstaja cyfry, z liczb punkty, sposrod nich linie, z tychze plaszczyzny,
 sposrod plaszczyzn bryly, a sposrod bryl cialka postrzegalne zmyslami.

SOKRATES
Sokrates (469-399 p. n. e. ) - jeden sposrod najwiekszych filozofow greckich.
Syn rzezbiarza Sofroniksusa i akuszerki Faenarete, maz Ksantypy, sposrod ktora mial trzech synow. Mieszkal w Atenach, dokad nauczal kierujac dysputy
sposrod przypadkowymi przechodniami na szosach miasta, zyskujac zarowno fama jak i wrogosc. W stuleciu 70 latek zostal oskarzony o bezboznosc i
psucie mlodziezy. Pozostal skazany dzieki smierc za sprawa wypicie cykuty. „Psuje mlodziez, nie szanuje Bogow― Ostatnie jego chwile opisane sa
przez swoim najwiekszego ucznia, Platona, w dialogu Fedon.
Sokrates byl postacia historyczna, ale odrzucic pozostawil po sobie jakichkolwiek badz pism. Wyjatkowe, co o nim rozumiemy, to zwiazki uczniow:
Platona i Ksenofonta, a takze przekazy Arystotelesa, Arystofanesa i historykow greckich. Uczniowie Sokratesa roznili sie w wielu materiach, a w ich
pismach Sokrates poteznieje czesto jako retoryczny autorytet, wykladajacy zapatrywania autora. Jednak mimo sprawy spornych konkretne poglady
mniema sie za rzeczywiscie sokratejskie.
Wiara w absolutne znaczenie dobra jak i rowniez cnoty. Sokrates glosil, iz cnota (gr. arete, dawne pojecie oznaczajace tezyzne zyciowa, szlachetnosc,
dzielnosc) jest dobrem bezwzglednym, czym przeciwstawial sie relatywizmowi sofistow. Jest takze dobrem najwyzszym, o ktore czlowiek winien
zabiegac, odrzucic liczac sie z niebezpieczenstwami i smiercia (\\\"Czyz odrzucic wstydzisz sie dbac o pieniadze, slawe, zaszczyty, zas nie o rozum,
prawde i o to, aby dusza stala sie najlepsza? \\\").
Tozsamosc porzadna i zdolnosci. Wedlug Sokratesa cnota okazuje sie byc wiedza (\\\"Jest to jedno jak i rowniez to samo wiedziec, jakie mozliwosci jest
sprawiedliwe i stanowic sprawiedliwym. \\\"). Ludzie czynia zle sposrod niewiedzy, badz raczej zdolnosci pozornej. Wyobrazenie takie oznacza sie
intelektualizmem etycznym. Wyplywa z niego, iz cnoty wolno sie przyuczyc, a od nas samych zalezy, czy dobro to nabedziemy.
„Czlowiek bystry jest jak i rowniez jednoczesnie z koniecznosci czlowiekiem dobrym―

„Wiem, iz nic odrzucic wiem―

Wypracowanie metody dochodzenia do prawdziwosci, a tym samym do cnoty: jest nia specjalnego typu dyskusja, zwana dialektyka. W calej swoich
rozmowach z Atenczykami Sokrates poslugiwal sie dwiema metodami:
metoda elenktyczna – Ciagle zadawal i m pytania, dzieki czemu wypowiadajacy gubili sie w swych wypowiedziach (ujawnial braki i sprzecznosci
rozmowcy), dzieki czemu rozmowcy odczuwali sie bezradni i ponizeni (za ta metode jest skazany dzieki smierc) (aporii);
metoda maieutyczna (dosl. poloznicza) - opiera sie na dopomozeniu uczniowi w uswiadomieniu samemu prawdy, jaka juz dysponuje, poprzez umiejetne
stawianie testowan; metoda nasza zaklada, ze kazdy czlowiek posiada intuicyjna wiedze o dobru. „Urodzic wiedze sposrod siebie―

SOFISCI
Sofisci – wedrowni nauczyciele greccy wiedzy filozofii. Przedstawiciele relatywizmu prawdziwosci. (SOKRATES PIERWOTNEGO NIE LUBIL)
Sofisci uwazali, ze za nauczanie filozofii powinni dostawac zaplate – poniewaz wiedza ma poslugiwac praktyce zywotnej. W tamtych czasach sztuka
rozmowki wplywala dzieki status jak i rowniez miejsce w spoleczenstwie.
SZTUKA PROWADZENIA SPOROW – SZTUKA PROWADZENIA SPOROW
Mistrz Sofistow – PROTAGORAS - sposrod Abdery (ok. 480 - 410 p. n. e. ) – jeden sposrod najslynniejszych sofistow. Glosil relatywizm poznawczy
– Czlowiek okazuje sie byc miara wszechrzeczy, to znaczy, iz nie ma nawet najmniejszej rzeczywistosci samej w samemu, a caloksztalt co dziala, jest
w kazdej sytuacji rzeczywistoscia z uwagi na jakas swoistosc i gwoli niej; nauczal \\\"sztuki przekonywania\\\"; sensualista; agnostyk; bycie\\\", \\\"O
bogach\\\", \\\"Rozprawa polemiczne o prawdzie jak i rowniez bycie\\\", czynnosci gramatyczne, etyczno-spoleczne, techniczne.
Gorgiasz (ok. 483 – w porzadku. 375 p. n. e. ) – teoretyk wymowy, prekursor teorii sztuki. Uwazal, ze Nie istnieje nic. Jesliby nawet nieco bylo, to
byloby to niepoznawalne. Ale, gdyby poniekad bylo poznawalne, to mimo wszystko wiedzy na temat nie udaloby sie wyslac. Dyskurs byl dla jego
zasobow jedynie detergentem sluzacym az do wplywania dzieki ludzi jak i rowniez ich namietnosci, pozwalajacy uzyskac zamierzony cel.
Hippiasz (V-IV w. p. n. e. ) – erudyta, poeta, polityk, mechanik i rzemieslnik, uwazany za tworce mysli umowy spolecznej, dzieki ktorej powstaje
uprawnienie i praworzadnosc. Glosil teze, ze uprawnienie zmusza osob do dzialania wbrew naturze.
Krycjasz wspanialy sofista; glosil, ze obligatoryjne prawo okazuje sie byc wytworem slabych dla samoobrony przed silnymi, religia jakkolwiek jest owocem
silnego wladcy dla ogarniecia tlumu.

PLATON
Platon (427-347 p. n. e. ) powszechnie uznawany jest za jednego sposrod najwybitniejszych filozofow starozytnosci. Byl tworca programu filozoficznego
zwanego obecnie idealizmem platonskim „Zrodlem naszej zdolnosci jest rozum―.
Platon (\\\"barczysty\\\", \\\"o szerokich barkach\\\")(Pierwotnie nazywal sie: Arystokles) Zgodnie z przekazem zawartym w jego pismach, w stuleciu 20
latek spotkal Sokratesa i jest jego wiernym uczniem. Wyrok smierci wydany na Sokratesa za wypowiadanie niepopularnych pogladow zniechecil Platona
do demokratycznego systemu rzadow.
Wedlug bezpiecznych opinii pierwszymi dzielami filozoficznymi Platona byly dialogi Sokratesa ze sceptykiem Filonem. Az do dzis okazuje sie byc
przedmiotem sporu, czy Platon wkladal w usta Sokratesa prywatne poglady, lub dialogi sa faktyczna wykladnia pogladow Sokratesa.
W 387 p. n. e. zalozyl slawna Akademie Atenska. Znalazla ona przekazac wyksztalcona klase \\\"filozofow-wladcow\\\", zgodnie z pogladami politycznymi
Platona.
Dialogi Platona - Pisma Platona obejmujace 35 dialogow jak i rowniez cykl listow znawcy grupuja w dziewiec tetralogii.
Uwaza sie, iz cala milosc madrosci Platona wlaczona jest w dialogach. Podlug okresu wystepowania dzieli sie je zazwyczaj na 3 grupy:
Dialogi wczesne – zwane takze sokratycznymi, albowiem glowna forma w tych propozycji wystepujaca okazuje sie byc Sokrates, badz aporetycznymi
(gr. aporia okresla trudnosc logiczna, niemoznosc wyjscia problemu), albowiem Sokrates w trakcie dyskusji zbija przekonania swych oponentow, odrzucic
proponujac zamiast konstruktywnych moralow. Naleza tu: Laches, Charmides, Lyzis, Eutyfron, Protagoras, Gorgiasz, Ion,, Kriton, Hippiasz Nizszy,
Hippiasz Potezniejszy, Obrona Sokratesa, Menon, Eutydem i Meneksenos.
Dialogi srednie – kontruktywne, w ktorych zaprezentowana jest teoria idei. Ekipa ta zawiera dialogi Menon, Fedon, Fajdros, Uczta, Panstwo. W
dialogach tych rowniez wystepuje forma Sokratesa, ale nie gra juz roli pierwszoplanowej, zas ogranicza sie do podawania platonskiej nauki o ideach.
Dialogi pozne, albo krytyczne, w ktorych Platon zdaje sie wycofywac z teorii idei dostrzegajac tkwiace w nich aporie. Do ekipy tej zaliczamy dialogi:
Parmenides, Sofista, Polityk, Fileb, Timajos, Kritiasz jak i rowniez Prawa. Uprawnienia sa jedynym dialogiem, w ktorym nie poteznieje postac ulubionego
 mistrza Platona.
Podstawa programu Platona stalo przyjecie, iz prawdziwy wieczny byt to idee, zas rzeczywistosc materialna jest wylacznie odbiciem wiecznotrwalych,
niezmiennych mysli. Zdaniem Platona, relacja pomiedzy swiatem mysli a swiatem rzeczywistym okazuje sie byc podobna az do relacji rzeczywistych
przedmiotow jak i rowniez ich odbic w metnym swietle. Wymagalo to przyjecia istnienia wlasciwego mechanizmu \\\"emanacji\\\" idei w przedmioty
materialne. Mechanizm ow jest - zdaniem Platona - niedoskonaly; na ulicy od mysli do przedmiotow materialnych przebiega wiele przeklaman, podobnie
jak to jest z odbiciem przedmiotow w migotliwym swietle swiecy. Objasnia to niekompletnosc, zmiennosc jak i rowniez niedoskonalosc otoczenia
materialnego.
Glob idei Platon wyobrazal samemu niemal \\\"namacalnie\\\". Swiat ow skladal sie z nieskonczonej liczby doskonalych i wysmienitych obiektow, w stylu
np. bryly platonskie, ktore sa w wyzszym stopniu \\\"realne\\\" jak i rowniez \\\"rzeczywiste\\\" od przedmiotow materialnych. Obiekty te sa \\\"wieczne\\\",
co znaczy, ze odrzucic byly nigdy stworzone, oraz nie maja mozliwosc ulec uszkodzeniu. Idee tworza hierarchie - najwyzsza idea jest idea dobra,
obdarzajaca inne idee bytem jak i rowniez poznawalnoscia.
Psyche i Tworca - Budowniczy Swiata
Oba swiaty - swiat mysli i ziemia materialny sa wedlug Platona odseparowane jak i rowniez nawzajem sie nie przenikaja. Jedynymi odstepstwami od
naszej reguly okazuje sie byc ludzka dusza i Tworca - pozaswiatowy budowniczy otoczenia.
Wedlug Platona ludzi od reszty otoczenia materialnego wyroznia to, iz maja istote, ktora pochodzi wprost z dziedziny idei. W podobny sposob inne idee
jest totez ona wieczna, niestworzona jak i rowniez niezniszczalna. Psyche, nalezac az do swiata mysli moze poznawac idee. Odrebna cecha duszy jest
zdolnosc do poruszania sie samej sposrod siebie. Sposrod idea niesmiertelnosci duszy wiaze sie idea jej preegzystencji: istniala ona przed narodzeniem
jak i rowniez zostala uwieziona w ciele, ktore okazuje sie byc jej grobem. Jej celem jest zatem odrzucenie cialka przez zejscie i powrot do otoczenia idei.
Platon dzielil istote na 3 czesci: dzieki boski rozum oraz przystajace czesciowo az do swiata postrzezen szlachetniejsza popedliwosc i nizsza
pozadliwosc.
Glob materialny okazuje sie byc bezrozumny, ale zdaniem Platona w naturze istnieje zgodnosc i lad. Jest to wyrazne jedynie, wowczas gdy przyjmiemy
celowosc swiata, zas zatem swoim stworzenie. Esencja, ktora zbudowala swiat materialny jest naturalnie Demiurg. Sposrod jednej strony www wzorowal
sie on dzieki ideach, jakie mozliwosci powoduje konkretne zblizanie sie rzeczy materialnych do doskonalosci. Z drugiej strony zbudowal swiat sposrod
odwiecznie istniejacej materii, lub bezrozumnego tworzywa (dechomenon) jakie mozliwosci powoduje, iz odbicie mysli jest niedoskonale.
Teoria poznania - metoda dialektyczna
Sposrod koncepcji istnienia swiata mysli i rozumienia duszy wynikala platonska teoria poznania. Zdaniem Platona dusze posiadaly swietna wiedze o
swiecie mysli, w nim preegzystujac, ale dzieki drodze z dziedziny idei az do ciala mezczyzny te wiedze tracily. Zapominanie to lecz nie stalo zupelne jak i
rowniez czlowiek posiada mozliwosc przypomniec samemu znane niegdys idee. Uczenie sie okazuje sie byc wiec faktycznie nie poznawaniem nowych
kwestii, lecz \\\"przypominaniem\\\" (anamneza) otoczenia idei. Tesknote wobec otoczenia idei, bedaca motorem poznania rozumowego Platon nazywa
Erosem.
Aby dusza nie zbladzila, proces uczenia musi stanowic wlasciwie przeprowadzony. Nauczanie umiejetnosci praktycznych okazuje sie byc tylko niewielka
porada w radzeniu sobie w swiecie materialnym. Duzo istotniejsze dla Platona jest studiowanie \\\"samego siebie\\\" w poszukiwaniu pamieci o
prawdziwych ideach. Pomocny w niniejszym mial stanowic system edukacji oparty dzieki dialektyce. Polega ona dzieki dochodzeniu az do prawdy za
posrednictwem dialog ucznia z profesorem, analize jak i rowniez synteze pojec, tworzenie tez i antytez, ich najmowanie lub odrzucanie.
Etyka jak i rowniez Teoria Ciebie
Dobro okazuje sie byc w tym programie pamiecia o swiecie mysli, w ktorym kroluja \\\"idealne\\\" zwiazki, a zlo jest niedostatkiem tej pamieci. Zlo wynika
wiec sposrod niewiedzy; punkt widzenia ten wywodzi sie od Sokratesa jak i rowniez zwany okazuje sie byc intelektualizmem etycznym. Dazenie az do
dobra zostanie po zgonu wynagrodzone za posrednictwem powrot duszy do otoczenia idei, podczas gdy dusze nierozumne zostana ukarane ponowna
utrata zycia jak i rowniez wcieleniem.
Ponizsza koncepcja etyczna zostala uzupelniona przez nawiazujaca do podzialu duszy dzieki trzy partii teorie cnoty. Kazdej partii duszy odpowiada
wlasciwe jej dobro. Zagadnieniem czesci rozumnej jest zdobycie madrosci, zadaniem nizszych partii jest podporzadkowanie sie rozumowi: popedliwosc
zdobywa to za posrednictwem mestwo (stalosc), a pozadliwosc poprzez umiarkowanie (panowanie nad soba). Melodie miedzy czesciami duszy zapewnia
cnota sprawiedliwosci. Koncepcja nasza zostala nadana przez swiat chrzescijanski pod nazwa czterech cnot kardynalnych.
Idealne panstwo opiera sie na podziale zadan mimo wszystko jak trzem czesciom duszy odpowiadaja 3 cnoty, identycznie powinny odpowiadac im 3
stany systemu spolecznego: stan uczonych (wladcow-filozofow) dbajacych o rozumne kierowanie panstwem i umozliwiajacych prowadzenie za sprawa
pozostalych mieszkancowrezydentow rozumnego jak i rowniez cnotliwego egzystencji; stan straznikow (wojskowych) dbajacych o wew. i zewnetrzne
bezpieczenstwo ciebie oraz forma zywicieli, umozliwiajacych zaopatrzenie spolecznosci w przydatne dobra materialne.
KALOS KAI AGATHOS – piekno jak i rowniez dobro

ARYSTOTELES
Arystoteles (ur. 384, zm. 322 p. n. e. ) – jeden z dwoch, obok Platona najwiekszych filozofow greckich. Jego chrzescijanska wariacja zwana tomizmem
byla od XIII w. i okazuje sie byc po aktualnie dzien oficjalna filozofia Kosciola Katolickiego.
Przez 20 latek byl studentem Akademii Platonskiej, potem jest asystentem Platona i wreszcie samodzielnym wykladowca.
Pozniej Arystoteles w Atenach zalozyl swoja, konkurencyjna az do Akademii szkole filozoficzna zwana Liceum (lac. Lyceum, gr. Lykeion), jaka byla
wspierana przez Aleksandra Macedonskiego jak i rowniez wkrotce przycmila Akademie. Szkola PERYPATETYCKA – wykladano wiedze spacerujac.
Arystoteles byl pierwszym filozofem w historii, ktory wyszedl najpierw od teorii poznania jak i rowniez logiki, zas dopiero w przyszlosci przeszedl az do
teorii bytu.
Forma jak i rowniez materia
Arystoteles odrzucil platonski dualizm kwestii materialnych jak i rowniez idei. Uwazal on, iz idee \\\"nie przyczyniaja sie tez zupelnie do znajdowania
innych kwestii [... ] ani az do wyjasniania cechujaca je istnienia, bowiem nie mieszcza sie w pojedynczych rzeczach, ktore w tych propozycji uczestnicza
[... ]\\\".
„Przyjacielem jest jest Platon, ale prawda okazuje sie byc mi wyzsza― – w tlumaczeniu: Lubie Cie Platonie, ale jestem madrzejszy jak i rowniez nie
zgadzam sie sposrod Twoimi argumentami (Bardzo Ciebie kocham Platon, ale posiadam lepsza idee)
Jego zdaniem istota rzeczy (substancja, ousia) zawiera sie w zonie samej.
Modla byla odpowiednikiem idei platonskiej, lecz odrzucic jako osobny, niezalezny byt, a jako cos ktore nadawaly ksztalt jak i rowniez postac materii –
tworzywu. Relacje pomiedzy forma zas materia wolno wiec samemu wyobrazic jakim sposobem relacje pomiedzy naczyniem zas woda, badz glina jak i
 rowniez palcami garncarza.
Formy w istocie nie maja mozliwosc istniec bez materii, zas z drugiej strony sama materia bez form odrzucic posiadalaby ksztaltu, koloru, ruchu i
pozostalych cech; bylaby czystym chaosem. Tak wiec znany nam sposrod doswiadczenia ziemia jest nierozerwalna kombinacja materii i idei-form.
„Forma okazuje sie byc niezmienna, pomimo ze materia sie zmienia―
Arystoteles stwierdzil, iz duzo rozsadniejsze jest przyjmowanie, ze ludzie rodza sie z niezapisanym umyslem, ktory zapelnia sie myslami wskutek
codziennych doswiadczen zyciowych. Rozumuje jednak zyja pozniej swoim zyciem jak i rowniez czesc ludzkich rozumowan ulega rozmaitym
wypaczeniom i dziwactwom. Przyjmujac to zalozenie Arystoteles doszedl az do wniosku, iz aby uporzadkowac ludzkie mysli i wykazac ktore sposrod nich
sa adekwatne az do rzeczywistosci, zas ktore odrzucic, nalezy skonstruowac nauke o samym mysleniu jako tego typu. Nauke te nazwal logika.
Zdaniem Arystotelesa celem nauki jest wyprowadzenie (apodeixis) formy faktycznego sposrod jego przyczyn. Ten procedura ma 2-ie mozliwe postaci:
wnioskowanie o szczegolnych wypadkach ze znanej ogolnej reguly (dedukcja) jak i rowniez wnioskowanie o ogolnej regule ze wspanialych
poszczegolnych przykladow (indukcja). Poprawnosci wnioskowania znalazla natomiast poslugiwac logika jako metoda porzadkowania myslenia wedle
jego postaci, a odrzucic tresci (logika formalna). Arystoteles stworzyl zupelny system tak zwanej teorii sylogizmu, jaka obecnie przesadza czesc
wspanialego rachunku predykatow. Sam Arystoteles na oznaczenie tego, jakie mozliwosci dzis zwiemy logika uzywal terminu analityka, rezerwujac
kategorie logika gwoli dialektyki, czyli sztuki prowadzenia dyskusji.

Teoria zlotego srodeczka „Dobro okazuje sie byc po srodku, nalezy uniknac skrajnosci, Czlek to jest zwierze spoleczne―
Arystoteles uwazal, iz zbyt skrajne czy rygorystyczne podejscie az do moralnosci i calkowite pomijanie zadz cielesnych ma przewaznie fatalne skutki,
gdyz zadze te sa sposobem, w jaki cialo komunikuje mocno zaleznej od niego duszy swoje koniecznosci.
Wynika sposrod tego, ze czlowiek ma obowiazek podazac droga \\\"zlotego srodka\\\" – odrzucic ignorowac zadz, ale takze nie ulegac im kompletnie.
Zadze te musza uprzednio czy w przyszlosci zostac zaspokojone, ale w sposob umozliwiajacy harmonijny progres takze rozumnej czesci duszy, ktora to
powinna oprocz nabywania zdolnosci kultywowac rowniez umiejetnosci panowania nad zadzami, poprzez potezna wole, odwage i rozsadek.
Teoria ciebie
Z etyki z kolei logicznie wynikala obecnie teoria ciebie Arystotelesa. W calej tej sferze Arystoteles twierdzil, ze panstwo jest realna forma systemu
spolecznego (\\\"czlowiek okazuje sie byc z przyrody stworzony az do zycia w panstwie\\\"). Podobnie jak kazda odmiana panstwo powinno byc totez
dobrze przystosowane do systemu spolecznego i warunkow w ktorym zyje. Oznaczalo to w praktyce, ze roznorodne formy ciebie sa rzetelne dla
przeroznych spoleczenstw. 1 spoleczenstwa wymagaja monarchii zas inne porzadnie funkcjonuja w warunkach demokracji. Jednak pierwotniejsza od
ciebie rodzina (wspolnota domowa), sposrod polaczenia jakich powstaje gmina, a wowczas z polaczenia gmin – panstwo. Arystoteles opowiadal sie
wbrew Platonowi za poszanowaniem wlasnosci wlasnej, ale rownolegle uwazal za usprawiedliwiona instytucje niewolnictwa.
W calej kazdym spoleczenstwie sa trzech klasy:
- bogaci
- sr. Rangi
- biedni,
Struktura jak i rowniez pomyslnosc ciebie zalezy od liczebnosci klas. Nalezy poszerzyc maksymalnie klase sredniozamozna, w takim przypadku panstwo
odrzucic bedzie mialo rewolucji jak i rowniez zatarc.
Empiryzm wg. Arystotelesa: Wiedza mezczyzny wychodzi od konkretnych opisow sytuacji, za posrednictwem doswiadczenie (dzieki zmyslom mamy
mozliwosc doswiadczyc rzeczywistosci)
Zlozony procedura tworzenia zdolnosci: (3 etapy)
- praktyka zmyslowe poszczegolnych rzeczy, cechujaca je jakosci, zjawisk istniejacych w przyrodzie.
- proces zapamietywania tych sprawy i cechujaca je porownywania
- osiagniecie wgladu w postaci tych kwestii i zjawisk
Final Grecji jako struktury politycznej (Szkoly)
Stoicyzm
Zalozyciel szkoly – Zenon sposrod Kiton. Szkola stoicka nosila nazwe od budynku, w ktorym sie znajdowala (Stoa)
Marek Aureliusz – cesarz rzymski uczeszczal az do tej szkoly.
Stoicyzm – koncepcja bytu gloszaca, iz czynnik mieszkalny i materialny spotykaja sie w formie jednej struktury.
Panteizm- (Pan-wszechobejmujacy, Teos – Bog) ZJAWA I MATERIA TO JEDNO
Szczescie- „Eudajmonia― – wewnetrzna zgodnosc, zycie w cnocie. Glob, rzeczywistosc odrzucic sprzyja zeby zyc w harmonii ze szczesciem,
najkorzystniej sie odciac od otoczenia aby odrzucic przeszkadzal, ale tak sie nie da. Zostaje jeszcze jedna cenna i nia trzeba podazac, trzeba sie
uniezaleznic od swiata. Jak sie odrzucic przejmowac, ktory sie odrzucic przejmuje to sie odrzucic uzaleznia sie od Globu i w takim przypadku jestesmy
szczesliwi – Stoicki spokoj.

EPIKUREIZM
Szkola Epikurejska – zapoczatkowana przez Epikur-a. Epikur uwazal bowiem, iz pytanie o to jakim sposobem zyc szczesliwie i milo jest pod zadnym
pozorem kazdego najbardziej wazne. (MATERIALIZM ATOMISTYCZNY)
Epikurzy uwazali – azeby byc szczesliwym, trzeba pozbyc sie nieszczescia. Istnieja tylko dwa nieszczescia:
- Czlowiek boi sie zgonu,
- i boi sie bogow, bowiem to oni zsylaja dzieki nas roznorodne klopoty.
UWALNIANIE OD NIESZCZESC:
Epikurzy powiadaja, ze zgonu nie ma sie co bac, poniewaz nigdy sie sposrod nia odrzucic spotkamy. Dopoki jestem ja – to nie ma zgonu. A jakim
sposobem juz okazuje sie byc smierc to mnie obecnie nie ma. Bogow taz nie powinno sie sie bac – bowiem ich nie istnieje!, a jesliby byli, to by sie
takimi glupotami nie zajmowali.
PRZYJEMNOSC – HEDONIZM
Istnieja 2 gatunki przyjemnosci:
- przyjemnosci lepsze o zakresie duchowym (Moralno-intelektualne)
- uciechy nizsze – cielesne:
- przyjemnosci loza- nie drzemac w lozku, trzeba stanowic aktywnym – tylko odrzucic sen (kazdy wie o co chodzi  )
 - uciechy stolu – swoimi zmyslami wchlaniamy ziemia (jedzenie, picie, muzyka, przyroda)
ABY BYC SZCZESLIWYM TRZEBA ZAZNAC KAZDEGO PRZYJEMNOSCI

SCEPTYCYZM
Teoria krytyki dotychczasowej ( podwazanie wiarygodnosci ludzkiego poznania) – zapoczatkowal ja Pyrron.
IZOSTENION (Rownosilnosc)  kazdy sad okazuje sie byc tak samo sprzeczny jak przeszly.
Medrzec niczego nie twierdzi, bo ma pojecie ze nie istnieje pewnych prawd. Niczego odrzucic twierdz, zebys nie zobligowany sie wstydzic za swoje
wypowiedzi. Zadna z teorii nie jest bardziej wartosciowa od teorii przeciwnej.
WSZELKA EPOKA UKONCZY SIE OGROMNYM SCEPTYCYZMEM
Sceptycyzm uczy nieufnosci, krytyki. Ostroznosc – tak!, ale i tak trzeba nieco wybrac, byle dobrze – nie od razu lepsze.

RZYM STAROZYTNY
SW. AUGUSTYN
Sw. Augustyn (354-430r). U Augustyna Idee przeksztalcaja sie w mysl – Idee sa w Bogu, i jakim sposobem Bog sa wieczne.
„Przepastna roznica― – parabola jaskini.
Na poczatku okazuje sie byc Bog – a w przyszlosci to wylacznie nedza „Marnosc nad marnosciami i caloksztalt marnosc―
AUGUSTYNIZM – przyjmowanie teorii Platona przez swiat chrzescijanski.
- Wzrasta pytanie: „ Z czegoz Bog wykonuje ten ziemia? ― – nie ma jakichkolwiek badz pramaterii na poczatku okazuje sie byc Bog.
Wowczas gdy moze skonstruowac swiat, to moze go stworzyc sposrod siebie.
Henologia - NEOPLATONIZM
- Bog wszystko wypromieniuje z mojej dziurki (kazda nastepna rzecz wyprodukowana z mojej dziurki jest gorsza od naszej wczesniejszej)
-KONCEPCJA AUGSTYNSKA – „Bog stworzyl swiat sposrod niczego―
- Bog okazuje sie byc wola ( WOLATARYZM) (oznacza to, iz jezeli bog chce – To sie STAJE), czyli to jakie mozliwosci sie bedzie, oznacza to, iz Bog
tak chce.
PLATONSKIE IDEE – sa to mysli BOGA
Augustyn postawil pytanie, ktorego jeszcze nikt odrzucic zadal:
JAK WARTO POZNAC??
„Pragne zapoznac Boga jak i rowniez wlasna istote, co wiecej – nic wiecej z gola―
Bog odslania sie czlowiekowi w duszy ludzkiej. Boga mozna poznac dzieki drodze ILUMINACJI (rozswiecenie – termin Augustynski) – obszar
poznania mistycznego. Augustyn czekal 30 latek, zeby mu sie Bog objawil.

Spor o zlo. Natura podla.

- Bog odpowiada za dobro, zas za zlo odpowiada inna osoba (szatan). Oznacza to, iz Bog okazuje sie byc dobry, ale nie wszechmogacy,
- Bog odpowiada za wszystko ï‚®jest wszechmocny, jednak jesli odpowiada za wszystkoï‚®jest niedobry.
Sw. Augustyn powiedzial ze: „Caly spor okazuje sie byc bezpodmiotowy, albowiem nie ma w ogole zla (Piekla nie ma). Jest wylacznie dobro jak i
rowniez brak porzadna – ale nie ma podla. Wiec zadano mu pytanie kto w zwiazku z tym odpowiada za brak porzadna?
Odp.: „Za brak porzadna odpowiada Bog―
Problem przeznaczenia
Kto pojdzie do nieba a ktory do piekla?
Bog obdarza laska mezczyzny czynieniem porzadna, sam pustka nie zrobisz, to Bog Ci ja daje. Jest zalezny ona od decyzji Bozej. Ci ktorzy zostana nia
obdarzeniï‚® to sa pojetni do czynienia porzadna. Od Boskiej laski zalezy, kto pojdzie do nieba.
Augustyn serio traktowal Boga:  „Bojazn Boza―
Sw. Augustyn ochrzcil sie posiadajac 33 okres – w takim przypadku tez nawrocil sie za posrednictwem wysluchanie kazan Ambrozego (Poznasz tworce
otoczenia – czyli Boga – to poznacz caly ziemia.
Wyjatki Platonskie w filozofii Sw. Augustyna:
- dominacja swiata perfekcyjnego nad swiatem materialnym,
- ILUMINACJA – oswiecenie (-na poczatku okazuje sie byc wiara (jest poczatkiem poznania); -wiara poprzedza zrozumienie; -to pomoze
naszej firmie zrozumiec; -wtedy wiara posiada charakter wzmocniony intelektualnie jak i rowniez wiara sie poglebia; -dopiero wtedy ma mozliwosc
nastapic
SZTUCZNE OSWIETLENIE
„MALUM PRIVATIO BONI EST― – zlo jest niedostatkiem dobra
TEODYCEA – momenty usprawiedliwienia Boga
Bog obdarowal czlowieka dusza, i czlowiek ma preferuje i juz sam ja wybiera. Zlo okazuje sie byc brakiem porzadna, ktore odrzucic zostalo
doprowadzone do realizacji przez mezczyzny.

Wiek XI / XII
Do europy dochodza (przenikaja) informacje spoza Europy. Informacje docieraly za sprawa osoby uczestniczace w wyprawach krzyzowych (5-letnie
krucjaty), po tym czasie (jezeli ktos wrocil) przynosili informacje:
- Tam ziemia jest wspanialszy, lepsze porzadna (Arabowie przechodzili zloty wiek, medycyna jak i rowniez astronomia dzieki bardzo duzym poziomie)
Przez cale Wieki srednie Platonizm byl rozwijany. Arystoteles i swoim nauki przejeli Arabowie, dzieki tych propozycjach rozbudowali swoje imperium.
TOMASZ Z AKWINU
(1225-1274) – dostal zagadnienie, aby sie rozprawic sposrod Arystotelenizmem. Rozwazajac ta wiedze uznal, ze ta znajomosc jest bardziej
wartosciowa od Augustynizmu, ktora wziela sie od Platona.
Tomasz z Akwinu przekonal wszystkich do naszej wiedzy, to wlasnie za posrednictwem niego CHRZESCIJANSTWO PRZYJELO NAUKE
 POCHODZACA OD ARYSTOTELESA.
Po smierci Tomasz z Akwinu zostal kultu. Pozniej w ksiegach pisano: „Filozof powiedzial― oznaczalo to: „Tomasz sposrod Akwinu
powiedzial―.
TOMASZ Sposrod AKWINU ODDZIELIL WIEDZE OD WIARY
Ludzie uwazali, iz jezeli jakis czlowiek wyglasza argumenty, to powinien je udowodnic. Natomiast wiara nie wymaga zadnych argumentow!
FILOZOFIA SLUZY TEOLOGII.
Tomasz z Akwinu potraktowal pelny byt jako zbiornik mieszaniny (wszystko jakie mozliwosci jest to – jest substancja). Substancja sklada sie sposrod
materii. Istota z mieszaniny.
Substancja oprocz esencji posiada cos jeszcze – posiada EGZYSTENCJE (istnienie) – to cos dziala.
Bog za sprawa taki byt, ktory w swej esencji zawiera egzystencje ( faktycznie Boga miesci sie to, iz istnieje). Wylacznie Bog okazuje sie byc bytem, ktory
istnieje. Bog to jest ow, ktory WYDAJE SIE BYC. Wszystkie pozostajace substancje w swej istocie nie zawieraja istnienia. Ktorykolwiek byt procz Bogiem
posiada taki termin, ze go nie ma (jeszcze projekt) jak i rowniez jest termin, kiedy obecnie go nie istnieje (wcale nie musi istniec).
Tomasz z Akwinu utozsamia Boga z Bytem.
KONSTRUKCJA BYTU:
1. PAN = NIE MYLE SIE (dobro jak i rowniez jednosc – byt)
dwa. Aniolowie. Byty zbudowane hierarchicznie (na wierzcholku jest Bog), hierarchiczne byty pod bogiem – Aniolowie sa to jednostki BEZCIELESNE
– posiadaja wylacznie dusze (nie posiadaja zmyslow, nie moze nasza firme wiedziec, dotknac......... ma wylacznie wyzsza inteligencje). Aniolowie
ulozone sa w CHORY ANIELSKIE
Cherubiny ï‚® Serafiny ï‚® ......... ï‚® ....... ï‚® Krole ï‚® Archaniolowie ï‚® Aniol
trzech. Czlowiek. Bardzo wysoko postawiony byt w hierarchii bytu, posiada cielesnosc i istote (istota). Komponuje sie sposrod 2 waznych skladnikow:
Psyche i cialo. ( Tomasz z Akwinu uznawal, iz gdybysmy odrzucic mieli cialka bylibysmy aniolami).
4. Zwierzaki (cialo + dusza animalna – zwierzeca)
5. Rosliny (tez maja dusze – dusza wegetatywna)
6. Mineraly (one obecnie duszy odrzucic maja)

Tomasz z Akwinu wprowadzil DANE NA ISTNIENIE BOGA (ontologiczne i kosmologiczne):

1) \\\"z ruchu\\\" (jezeli swiat okazuje sie byc w ruchu, musi istniec Pierwszy Poruszyciel),
2) \\\"z przyczynowosci― (skutekprzyczyna), jesli wszelka rzecz posiada swa przyczyne, istnieje glowna przyczyna sprawcza – Bog
3) „z Celowosci przyrody\\\" (Bog ustanawia cele) wowczas gdy celowe dzialanie jest oznaka rozumnosci, to lad jak i rowniez porzadek w dzialaniu
bytow nieozywionych, badz pozbawionych poznania, swiadcza o istnieniu Boga, kierujacego swiatem nieozywionym.
4) „z Niesamoistnosci swiata― (nic nie dziala samo sposrod siebie, powinien wiec istniec jakis Byt samoistny),
5) „z roznorodnego stopnia doskonalosci― (w hierarchii doskonalosci okazuje sie byc Istota Najdoskonalsza),
Def. JACHWE – PODSTAWA BOGA WYDAJE SIE BYC ISTNIENIE
BOG  WYDAJE SIE BYC
FRANCISZEK BACON – empiryzm
Francis Bacon (ur. 22 stycznia 1561 - zm. 9 04 1626), jezyk angielski filozof, pewien z najlepszych przedstawicieli filozofii epoki odrodzenia, eseista,
polityk oraz prawnik. Uchodzi za jednego sposrod tworcow nowozytnej koncepcji nauki.
Zaslynal sposrod 2 partii swojej koncepcji. Podjal krytyke dotychczasowej zdolnosci filozofow.
WYPROWADZENIE - posiada charakter czysto racjonalny. Wnioskowanie na podstawie twierdzen ogolnych o szczegolowych wnioskach – przejscie od
ogolu do elementu, (np.: Wszyscy ludzie sa smiertelni, zas zatem Sokrates jest osoba – takze jest smiertelny)
Franciszek B. zakwestionowal ta metode uznajac ja za JALOWA. Nie zaakceptowac wnosze jakichkolwiek badz nowych wynalelc, dedukcja odrzucic
wnosi nawet najmniejszej nowej zdolnosci.
Jak zyskac nowa wiedze? Franciszek Bacon uznal, iz jest bardziej wartosciowa droga:
- zaproponowal stosowanie metody: INDUKCJI -przechodzenie zdan szczegolowych az do ogolnych (odwrotnosc dedukcji).
(Doswiadczenie naukowe – eksperyment formalny – przeprowadzenie doswiadczenia naukowego)
Bacon nieprzychylnie zapatrywal sie na umysl ludzki, ktory uwazal za podlegly z koniecznosci roznorodnym zludzeniom. Wyroznil maz cztery gatunki
takich zludzen:
- zludzenia plemienne (idola tribus) - wynikajace sposrod natury ludzkiej i romantyczne wszystkim ludziom; nalezy do nich antropomorfizm
i doszukiwanie sie celowosci w globie;
- zludzenia jaskini (idola specus) - przesady jednostek, spowodowane za sprawa wplyw wychowania i srodowiska;
- zludzenia rynku (idola fori)-powodowane za sprawa niedokladnosc, nieadekwatnosc i wieloznacznosc pojec, niedoskonalosc jezyka;
- zludzenia teatru (idola theatri) - powodowane przez pomylone spekulacje myslicielskie.
Podlegajac innym zludzeniom odrzucic zastanawiamy sie jak duzo popelniamy bledow (zludzenia iluzje), to psuje wizerunek rzeczywistosci.
„ludziom nie skrzydel trzeba jednak olowiu― – (nie bujajcie w oblokach, zanim odrzucic bedziecie twardo stapac po ziemi)

RENE DESCARTES (dekart) KARTEZJUSZ

Kartezjusz (fr. Ren Descartes, inaczej Renatus Cartesius), (ur. 31 marca 1596 r. - zm. 11 lutego 1650 r. w Sztokholmie) - francuski matematyk i mysliciel,
jeden sposrod najwybitniejszych uczonych XVII w., uwazany za prekursora nowozytnej kultury myslowej. (Samotnik – bardzo duzo podrozowal)
Tez zaczal od krytycznej analizy zdolnosci.
Na A, takze plan wysunela sie milosc madrosci poznania. Jego program filozofii: ZADANIE ZDOLNOSCI PEWNEJ.
SCEPTYCYZM METODYCZNY – watpcie tak dlugo jakim sposobem sie da, po to by uchronic z naszej krytyki to co okazuje sie byc prawdziwe.
(poszukiwanie wiedzy pewnej). Sa dwa rodzaje zdolnosci:
1) Nauka pochodzenia zmyslowego. Zmysly jako narzady poznawcze sa niestety zawodne (zludzenia zmyslowe, dosw. –
lyzeczka zanurzona w herbacie). Bardzo slabo poznajemy rzeczywistosc przy uzyciu zmyslow (smak jablka u kazdego inny).
 Zmysly sa niepewne – nie nalezy dywanowi ufac.
2) Wiedza pochodzenia rozumnego. Kartezjusz widzi, ze rozum dopuszczalny takze zludny: - np. rozum snu ï‚® stosujemy rozumu dzieki
Jawie, ale tego samego rozumu stosujemy tez we snie, rozum nie mniema ze to sen. Jakim prawem jest sadzic, iz rozum
podejmie powazne kwestii skoro nie moze odroznic snu od jawy?
KARTEZJANSKI DOWOD – „Zlosliwy Demon― – kto naszej firmie zareczy, iz nie istniejemy prowadzeni za sprawa zlosliwego demona po
bezdrozach rzeczywistosci, iz nie mozemy odroznic prawde od falszu? Kto naszej firmie moze zareczyc, ze nasz umysl nie wydaje sie byc narazony
dzieki tego typu zwatpienia?
„Nie mamy mozliwosc zwatpic w to, iz watpie―
Zapewnienie Kartezjusza:
Kogito – uswiadamiam sobie, mysle, kogito –twierdzenie: to jest wyobrazenie ktore posiada charakter murowany. Nie mozna go zakwestionowac
nigdy, nigdzie jak i rowniez przez konkternego. Twierdzenie KOGITO jest NIEKTORE – OKRUTNE
„COGITO TYM SAMYM SUM― -MYSLE, WIEC JESTEM
Wg. Kartezjusza czlowiek sklada sie sposrod 2 mieszaniny:
- duchowej i materialnej

SPINOZA BARUCH
Baruch Spinoza (urodzony 24 listopada 1632 - zmarl 21 lutego 1677) - filozof niderlandzki. urodzil sie w Amsterdamie, w bliskim zydowskiej. Uczeszczal
do szkoly wyznaniowej. Znal biegle zbior znakow hebrajski, Talmud i kabalistyke, wladal jezykami obcymi - lacina, wloskim, francuskim jak i rowniez
hiszpanskim. Wyksztalcil sie dzieki optyka - do konca zycia pracowal wytwarzajac soczewki.
Jego programem filozoficznym stalo pogodzenie tychze wszystkich pradow w jednolity i spojny system. Od czasu Majmonidesa zdobyl on doglebna wiare
w jednosc kompletnego bytu (monizm), od Kartezjusza - fascynacje matematyka jak i rowniez koncepcje uzyskania racjonalnego jak i rowniez nie az do
obalenia punktu poczatkowego wszelakich rozumowan, natomiast od Hobbesa przejal wiare, ze porzadny system filozoficzny nie moze dziac w
sprzecznosci z namacalnymi faktami sposrod codziennego egzystencji.
Jego stanowisko do zagrozen filozoficznych polegalo na formulowaniu tzw. zalozen pisanych w formie matematycznych pewnikow, generowaniu z tych
propozycji twierdzen, dowodzeniu ich w sposob matematyczny jak i rowniez wreszcie konfrontowaniu wnioskow sposrod tych twierdzen ze swietnymi
sobie faktami. Te koncepcje filozofowania nazwal more geometrico, gdyz przypominala ona strukture geometrii Euklidesa, w ktorej sposrod kilku
pewnikow tworzy sie cala rozbudowana nauke.
W czasie swojego egzystencji Spinoza ciagle zmienial jak i rowniez modyfikowal swoj zbior zalozen i odrzucic bedac cechujaca je pewnym az do samego
konca, nazywal gryzie wszystkie wylacznie propozycjami.
Panteizm racjonalistyczny
Podstawowym zalozeniem Spinozy bylo, iz istnieje wylacznie jedna substancja, ktora przesadza podstawowy budulec wszechswiata. Substancja ta
powinien istniec sama przez sie i powinien byc pierwotna w stosunku do wszelakich swoich atrybutow. Musi stanowic nieskonczona, istniec samoistnie
(nie byc stworzona) i stanowic przyczyna istnienia wszystkich pozostalych bytow – czyli powinien byc wszechmocna. Nie moze to byc zatem nic procz
Bogiem.

O ile jednak to Bog jak i rowniez Bog okazuje sie byc jedyna substancja, to wiec wszystko, jakie mozliwosci istnieje, okazuje sie byc Bogiem w
doslownym znaczeniu. Jak glosi slynna propozycja nr czternascie: \\\"Nie dziala zadna substancja, ktora aby nie byla Bogiem\\\" – zas zatem,
substancja tworzaca pelny istniejacy wszechswiat i Bog sa kompletnie tozsame. Nie zaakceptowac istnieje pustka poza Bogiem, a caloksztalt, co dziala,
jest czescia Boga, dziala jakby w nim samym. Bog jest tozsamy z natura, natura, materia i zawsze sa to tylko roznorodne nazwy gwoli tej samej
zasadniczej substancji. Panteizm Spinozy byl podstawa XIX wiecznego romantyzmu. Jednolity punkt widzenia na ziemia.
Probowal rozlozyc system kartezjanski na dwa substancje: - duch jak i rowniez przyroda jest jednym.

LEIBNIZ
(ur. 1 czerwca 1646r. w Lipsku, zm. 14 listopada 1716r. w Hanowerze), tworca rachunku rozniczkowego i calkowego. Z pochodzenia byl polakiem.
„dlaczego dziala cos, wlasciwie nie? ―
Stworzyl struktura nazywajacy sie: MONATOLOGICZNY – system monad – pojedynczych substancji, jaka kazda okazuje sie byc swoim swiatem.
Materia posiada charakter sensacyjny (zjawiskowy)
Monady sa preparatami i tworza hierarchie, najwyzsza monada okazuje sie byc Bog. Monady tworza strukture harmoniczna „Harmonia w przudy
ustanowiona―
Bog dokonuje wyboru – najistotniejszych rozwiazan. Bog moze zrealizowac nie wiecej niz ma mozliwosc, dokonuje lecz najlepszego wyboru. Sa
zasady, ktore stoja powyzej Boga.  Hierarchia wartosci jak i rowniez prawd stoi wyzej od Boga – on ma mozliwosc wybrac jak najlepsza,
najkorzystniejsza. Bog wykonuje jak i rowniez wybiera perfekcyjnej mozliwosci
TEODYCEA – teoria usprawiedliwienia Boga – Glob nie jest najkorzystniejszy, ale posiadal mozliwosc byc w koncu gorszym, Bog wybral jak
najlepsza i mozliwa forme otoczenia, bo lepszego by odrzucic bylo.

JOHN LOCKE
(urodzony 29 sierpnia 1632, zmarl 28 pazdziernika 1704) Pierwszy mysliciel Jezyka szekspira oswiecenia.
Tematem jest znajomosc, ona przychodzi przez spostrzezenia i przechodzi do wyobrazenia. Wszystko pochodzi z praktyki.
„Nie posiada niczego w umysle, czegoz by przedtem nie stalo w zmysle―
TABULA RASA – Sniezna nie zapisana karta, posprawdzanie zmyslowe symbole na naszej bialej kartce. Wiedza sie opiera dzieki Poznaniach
zmyslowych (Doswiadczenia) (Witkacy myslal podobnie).
Prawo okazuje sie byc ponad wszelkim. Ludzie chca wolnosci jak i rowniez wlasnosci (indywidualnej), zeby czlowiek mogl przeprowadzic swoje dazenia
do wolnosci i wlasnosci – wymaga zabezpieczenia. Wydaje sie byc nim Panstwo – Panstwo jest rezultatem umowy osob.
 U Locke-a wystepuje uprawnienie – ktore stoi powyzej od wladcy, spoleczenstwo ma mozliwosc wymowic posluszenstwo wladcy – jezeli maz lamie
uprawnienie.
Panstwo demokratyczne i tolerancyjne.
Warunki gwoli sprawnej demokracji – przede wszystkimi takowa wspolnota powinien byc tworzona przez spontanicznych ludzi, rozumiejacych podstawy
jej funkcjonowania.
- Umowa spoleczna jasno wlaczona w konstytucji. Podstawy te mozna zawrzec w formalnej umowie, zwanej konstytucja, jaka w pewnym sensie wielu z
czlonkow spolecznosci zawieralby sposrod innym czlonkiem wspolnoty. Umowa ta tworzyc musi istotne prawo konkretnej wspolnoty, nie moze byc
\\\"tajna\\\" i wszelakie pozniejsze akty prawne odrzucic moga byc sposrod nia sprzeczne. Umowa nasza powinna byc tak sporzadzona, zeby dawac
wylacznie absolutnie potrzebna wladze wspolnocie nad jej czlonkami, azeby kazdy z jej czlonkow zobligowany rezygnowac w jak najmniejszym stopniu
sposrod interesu swojego. Umowa nasza staje sie jakiegos rodzaju suwerenem takiej spolecznosci, tj. cala wladza we wspolnocie posiada swoje zalazek
w tym tekscie, a odrzucic w osobistym zdaniu jakiegos pojedynczego mezczyzny (np. krola).
- Rzady prawa, zas nie energii. Drugim warunkami sprawnego pracy takiej spolecznosci musza stanowic rzady prawa - czyli uznanie, iz wspolnota
posiada prawo uzywac sily przeciw swojemu czlonkowi dopiero w takim przypadku, gdy ow zlamie uprawnienie. Prawo to musi stanowic stanowione
przez kazdego czlonkow spolecznosci na ulicy dyskusji jak i rowniez znajdowania wspolnego stanowiska, zas jego tekst musi stanowic latwo dostepna
dla wszystkich.
- Wladza dla kompletnej wspolnoty, gwoli rzadu wylacznie prerogatywy. 3 warunkiem stalo stworzenie programu, w ktorym wladza wykonawcza,
zajmujaca sie biezacym zarzadzaniem spraw spolecznosci (czyli rzad) musi takze byc dobierana na regule ugody wszystkich jej przedstawicieli np. za
posrednictwem wybory. Rzad w takiej wspolnocie nie ma potegi suwerena, jednak jego wladza jest \\\"delegowana\\\" przez wszystkich przedstawicieli
wspolnoty dzieki zasadzie przeniesienia prerogatyw, ktore mowia naszej wladzy, jakie mozliwosci ma robic i jakie mozliwosci jej wolno robic. Prerogatywy
te, z uwagi na zasade nieznacznego ograniczania wolnosci poszczegolnych przedstawicieli wspolnoty, powinny byc mozliwe jakim sposobem
najmniejsze, wylacznie takie, jakie to sa kompletnie niezbedne az do sprawnego pracy rzadu.
- Wolnosc wypowiedzi, zrzeszania sie i prowadzenia dzialalnosci gospodarki kraju. Ostatnim warunkami jest nareszcie to, zeby prawa jak i rowniez rzad
przenigdy nie ograniczaly tzw. praw naturalnych przedstawicieli wspolnoty, otoz prawa az do wypowiadania swojego zdania, bez ktorego nie istnieje
szans dzieki prowadzenie zetelnych dysput politycznych, prawa az do zrzeszania sie, bez ktorego nie ma moznosci forsowania swoich pogladow w
zakresie wspolnoty, i do prowadzenia wlasnej aktywnosci gospodarczej, jakie mozliwosci pociaga takze za soba uprawnienie do posiadania wlasnego
bogactwa.
TOMASZ HOBBES
Thomas Hobbes (ur. 5 kwietnia 1588- zm. 4 grudnia 1679), jako eksplorator natury ludzkiej, uznal, iz ona okazuje sie byc zla egoistyczna, rzadna.
Czlek jest indywidualista, dazy az do wlasnych zachcianek nie liczac sie sposrod nikim.
Wojna wszystkich sposrod wszystkimi  „Czlowiek czlowiekowi wilkiem―
Panstwo to jest mniejsze zlo, niech ono decyduje co zrobic z ludem.
Stan przyrody to wg. Hobbsa wojna kazdego z wszelkim (bellum omnium contra omnes), co wynika bezposrednio sposrod faktu, iz kazdy czlowiek jest
sposrod natury egoista. Przy deficytu zewnetrznych autorytetow, w sytuacji gdy na pierwszy rzut oka wszyscy sa wolni, ludzie zaczynaja sposrod soba
zmagac sie co wytwarza, ze zmiast korzystac sposrod wolnosci kazdy musi caly czas koncentrowac sie dzieki przetrwaniu. Miedzy wolnoscia zas
przetrwaniem dziala zatem solidny, nierozwiazywalny spor. W doktrynie Hobbesa wolnosc okreslana okazuje sie byc jako niedobor zewnetrznych
utrudnien w osiaganiu celow. Wolnosc czlowieka opiera sie na tym, ze nikt odrzucic powstrzymuje swoim dzialan.
Uprawnienie naturalne
Za zycia wyrzucano Hobbesowi ateizm. Homocentryczna mysl Hobbesa pozostaje bez watpienia mysla akceptujaca Boga. Zarowno pelne przekonanie
poznanych rozumowa droga praw, jak i cechujaca je obowiazywanie, pragna Boga. Ciezko jednak wyobrazic sobie wieksza wiare w czlowieka, niz
wyrazona w przekonaniu: wszelka jednostka ludzka zdolna okazuje sie byc, jesli wylacznie zdobedzie sie na wystarczajaca uwage, osobiscie odkryc
boskie prawa. Uprawnienie naturalne okazuje sie byc ukazane czlowiekowi slowem wiecznym Boga, wystepujacym w czlowieku jako rozum przyrodzony.
Uprawnienie naturalne dzieli sie dalej na uprawnienie naturalne osob i uprawnienie naturalne narodow (jus gentium). Ogolnie opisane przez T. Hobbesa
prawa natury rozlozyc mozna dzieki: prowadzace az do pokoju, eliminujace wojne bez udzialu arbitra i prowadzace do unikniecia walki sposrod udzialem
arbitra.
Umowa spoleczna
Zdaniem Hobbesa jedynym pomyslem na zaprzestanie wojny kazdego z kazdym, okazuje sie byc zrzeczenie sie wolnosci jednostkowej, przez zawarcie
umowy spolecznej, przekazujacej calkowita wladze jednemu czlowiekowi. Umowa taka wyrabia panstwo jak i rowniez spoleczenstwo, ktore wbrew
pogladom Arystotelesa, nie moze powstac w sposob naturalny, lecz powinien byc skutkiem swiadomej selekcji. Do zawarcia paktu popycha czlowieka z
pewnoscia lek przed skutkami formy naturalnego, ale nie tylko lek. Panstwo rodzi sie identycznie w wyniku strachu przed wladza jakiejs osoby, jak i w
rezultacie ufania komus, ze okazuje sie byc on sprawny zapewnic kontrole i obrone.
Panstwo przyrodnicze rodzi sie z powodu grozby unicestwienia tychze, ktorzy odrzucic podporzadkuja sie mocy przyszlego suwerena. Przyczyna
narodzin ciebie jest w tym miejscu wola wladcy. Nie samo jednak zwyciestwo daje uprawnienie do potegi nad zwyciezonym, lecz ugoda/pakt
zwyciezonego, nieco w typu wspolczesnego jednostronnego oswiadczenia woli. Pakt w przypadku panstw przyrodniczych nie jest detalem zadnej umowy,
jest wylacznie przyrzeczeniem zwyciezonego.

IDEALIZM (niemiecki) TRANSCENDENTALNY

JOHN KANTE
Fizyk, astronom, geograf. Idealizm Transcendentalny (lac. Transcendo – przekraczac)
Rygorysta, szukal schematow, szukal uniwersalnych fundamentow w mysleniu czlowieka przedkladajacych fundament tychze tez.
Co moge zapoznac?
Co zdolam czynic?
Czego moge sie spodziewac?
- Kim okazuje sie byc czlowiek?
Czlek podmiot (subiectum) ï‚®Swiat idea (obiectum)
APRIORYCZNY – CZLOWIEK JEST PIERSWSZY W MIESCIE POZNAN
Przewrot kopernikanski – (Kopernik wstrzymal slonce, ruszyl ziemia) – opiera sie na tym, iz Kant szukajac podstaw jak i rowniez pewnych warunkow
(wiedza bezduszna – Natomiast priori) zdolnosci niezawodnej dociekajmy sie, iz jestesmy przed przyroda (natura). Kant zatrzymal swiat zas poruszyl
mezczyzny.

IDEALIZM ABSOLUTNY HEGLA

Hegel Georg Wilhelm Friedrich (1770-1831), filozof niemiecki, tworca idealistycznego systemu obejmujacego wszystkie dzialy filozofii. Okreslil na nowo
jej przedmiot jak i rowniez zadania. Uznal, ze musi sie absorbowac Absolutem w jego podworza i wymaganym rozwoju. Znalazla stac sie nauka o
rozumie, w ktorej caloksztalt, co prawdziwe, ma stanowic rozumne (logiczne), i caloksztalt, co rozumne - prawdziwe. W obrebie filozofii Hegla wolno
wydzielic:
1) ontologie, wg ktorej natura i duch sa dwiema postaciami, w jakie przyobleka sie byt. Pierwsza forma bytu okazuje sie byc pojecie jak i rowniez ono
przesadza punkt wyjscia rozwoju. Jego antyteza okazuje sie byc przyroda. Synteza pojecia (idei) i przyrody (materii) okazuje sie byc duch. Struktura
filozoficzny Hegla posiada zatem dialektyczny istote triad. W calej systemie tym prawo, panstwo i moralnosc sa zwlaszcza przejawami demona
obiektywnego. Zjawa zas niewatpliwy przejawia sie w sztuce, religii, filozofii.
2) teorie poznania, czyli metode dialektyczna.
3) teorie rozwoju, czyli idealizm plynny.
4) filozofie panstwa jak i rowniez dziejow.
5) filozofie dziel sztuki.
6) filozofie religii.
7) historie filozofii w rozumieniu ideowej potrzeby rozwoju filozofii.

MARKS
Karol Marks (niem. Karl Heinrich Marx) (ur. 5 czerwca 1818 r. w Trewirze, w Prusach - zm. 14 marca 1883 r. w Londynie) - mysliciel i ekonomista
niemiecki. Stworca marksizmu. Student Hegla (nie bezposredni – uczyl sie w uczelni Heglowskiej.
Marks – postawil Hegla sposrod glowy dzieki nogi (odwrocil caly ow porzadek)
Budowa Heglizmu:
ABSOLUT.............. (rozwoj).......... ï‚® FILOZOFIA HEGLA
M (rozwoj materii.... Hegel – towar, dzielo materii).......  WYDAJE SIE BYC HEGEL.........(mysli, wyrabia pisze).....  ABSOLUT
Marks stwierdzil, iz Hegel stworzyl Absolut
Materia rozwija sie dialektycznie.
trzech prawdy dialektyki:
1) Uprawnienie jednosci jak i rowniez walki przeciwienstw.
2) Uprawnienie przechodzenia wielkosci w jakosc.
3) Uprawnienie podwojnej negacji (negacja mysli)
(Zasada Heraklitejska ï‚® pustka 2 razy sie odrzucic zdarza)
P = (P’)’
Filozofia Marksa – Milosc madrosci czlowieka, milosc madrosci spoleczenstwa.
Najistotniejsza dla mezczyzny jest profesja.
(„Praca to jest cos jakie mozliwosci tworzy mezczyzny, poprzez fuche tworzy sie Swiat―. Marks – tworca klasycznej Handlu
Marks Napisal ï‚® FUNDUSZ ï‚® dzieki nim opiera sie dzisiejsza Ekonomia.
Dialektyka Marksa: Spoleczenstwa w trakcie rozwoju ï‚® zmieniaja sie tworzac formacje:
- Formacja starozytna – niewolnicza (wlasciciele niewolnikow)
- Formacja feudalna – praca przymusowa chlopstwa (szlachta feudalna chlopstwo)
- Formacja kapitalistyczna – najemni robotnicy (kapitalista – robotnik)
Te klasy odroznia to, iz jedni posiadaja srodki produkowaniu, a inni ludzie nie, poprawniej jest stanowic bogatym jak i rowniez rzadzacym niz biednym.
REGULA ALIENACJI (wyobcowanie) – tworzenie produktow, ktory je odrzucic wyprodukowal
Mozna zbudowac ludnosc bezklasowe nazwane KOMUNIZMEM – wszyscy sa rowni.
(ale slabe jakosci wziely sie za reformacje – mnostwo odwrotny skutek) zaczeto t dopiero po 50 czasach, kiedy zmarl Marks.
Koncepcja Marksa znalazla ogromne znaczenie w robieniu XIX wiecznej spolecznosci.
Pod koniec zycia Marks odkryl jeszcze jedna Formacje: -Formacja Azjatycka (Afrykansko-Azjatycka) np. Egipt Pradawny. Formacja nasza nie byla oraz
niewolnicza, oraz Feudalna. Nie zaakceptowac bylo wlasnosci prywatnej ï‚® tylko panstwowa. Wszyscy byli jednak Funkcjonariuszami struktury. Byl
wladca, ktory byl takze nazywany Bogiem (Faraon). Wladza musi stanowic tak mocna, ze wladza tez pozostanie Bogiem Nilu, zeby ludzie nie podzielili
tego np. na „Parcele―

POZYTYWIZM
AUGUST CONTE
Stworca Pozytywizmu. System nowoczesnej zdolnosci – nowatorskie ujecia. Nauka musi stanowic oparta dzieki Faktach (Empiryczna oparta o rozum).
Nauka musi stanowic pozyteczna, kobieta ma uczynic do pomyslnosci – postepu. Wiedza powinien byc DOBROCZYNNA – czyli, ze znajomosc to
posiada byc struktura stwierdzen zrozumialych i udowodnionych, dobrze uargumentowanych. Jezeli jakis czlowiek twierdzi jak i rowniez umie uzasadnic
to w takim przypadku nalezy do naszej elity.
Az do wiedzy odrzucic naleza:
1) Nie zadawaj pytan – odpowiedz dzieki pytanie. Az do wiedzy wypada pytanie.
 2) Nie twierdzenia a testowania.
3) Przypuszczenia.
Pozytywizm powiada: Jezeli zastaniesz czlowieka trafnego to niech powie: jakie mozliwosci twierdz, jakie to ma argumenty i badz umie to uzasadnic.
Czlek madry, to ten, ktory twierdzi jak i rowniez odpowiada dzieki pytania.
Fazy przejscia ludzkosci:
1) Faza religijna – na testowania z owego swiata odwolywal sie dodatkowo.
2) Faza metafizyczna – miejsce kaplanow z cechujaca je odpowiednikami zaprzataja medrcy.
3) Faza dojrzala – Faza pozytywna – miejsce kaplana, medrca absorbuje uczony.
Conte uwazal sie za proroka tej Fazy.
Ranga najwyzsza zajmuje zdolnosc.
Kategoryzacja nauk:
1) Matematyka,
2) Fizyka z astronomia,
3) Chemia,
4) Biologia,
5) Psychologia
6) Socjologia (Jeszcze odrzucic bylo naszej nauki, zas juz ja wymyslil jak i rowniez rozumial)

Scjentyzm – Wiara w nauke

Pozytywizm stal sie wizytowka ludzi wyksztalconych XIX Stuleciu.

EMPRIO KRYTYCYZM – POZYTYWIZM II

ERNEST MACH
W calej 1895 r. Ernst Mach (1838-1916) opanowal na Uniwersytecie Wiedenskim nowo utworzona Katedre Historii jak i rowniez Teorii Nauk
Indukcyjnych. Jak po wylewie krwi az do mozgu zrezygnowal z roboty na akademii, jego obszar zajal w 1902 r. fizyk jak i rowniez filozof Ludwig
Boltzmann (1844-1906), ktory zmienil jednak kategorie katedry zeby nie wyglaszac wykladu inauguracyjnego na czolem swojego poprzednika, a
filozoficznego wroga.
KOLKO WIEDENSKIE – grupa uczonych, ktora zaistniala okolo r. 1922 nieformalna grupa filozofow, fizykow jak i rowniez matematykow
skoncentrowana wokol uprawianej przez Moritza Schlicka dzieki uniwersytecie w Wiedniu Katedry Filozofii jak i rowniez Historii Nauk Indukcyjnych. W
calej jej zawartosc wchodzili ignoranci uczeni jakim sposobem wspomniany Schlick, Ludwig Wittgenstein, Rudolf Carnap, Kurt Gdel, Karl Menger; bliskie
kontakty z Kolem utrzymywali filozofowie ze szkoly lwowsko-warszawskiej: Alfred Tarski, Kazimierz Ajdukiewicz, Leon Chwistek, Stanislaw Lesniewski,
Jan Lukasiewicz, Tadeusz Kotarbinski. Obszerny wplyw dzieki recepcje gloszonego przez Kolko pozytywizmu logicznego mial Karl Popper.
Neopozytywizm glosil – nauka posiada byc scisla, oparta dzieki faktach. Nauka ma stanowic Inter-subiektywnie komunikowalna i Inter-subiektywnie
sprawdzalna (jasne pojecia uplywy, kazdy idiota ma to zrozumiec) w nauce posiada byc caloksztalt jasne.
Nie istnieje tajemnicy warsztatow. Wiedza otwarta.
Idealem nauki – to co sie zawiera w postulacie fizykalizmu. Najbardziej madra nauka okazuje sie byc Fizyka, okazuje sie byc scisla, oparta na faktach,
jest sprawdzalna.
Intersubiektywna – falsyfikalnosc – charakter formalny to jest to jakie mozliwosci nie ma pustka do powiedzenia, i odrzucic da sie go zfalsyfikowac.

FRYDERYK NIETZSCHE
Fryderyk Wilhelm Nietzsche, (ur. 15 pazdziernika 1844 r. w Rcken w rejonach Naumburga, zm. 25 sierpnia 1900 r. w Weimarze), niemiecki mysliciel,
filolog swietny i liryk.
Filozofia egzystencji: Czlowiek okazuje sie byc jednostka, wyjatkowe zycie osob (jako jednostki) jest indywidualna i kazdy powinien trwac zgodnie z
swoim zasadami zyciowymi.
Nalezy przewartosciowac wszystkie zalety. Kazdy ma obowiazek dla siebie konstruowac system zalety dla siebie wyjatkowy.
1) Wariant Apolinski – typ preferujacy wartosci zrozumiale, harmonijne, swietliste,
2) Wariant Dionizyjski – wartosci ostro zarysowane, gwaltowne, silnych ciepla bezkompromisowosci (Dionizos – bog namietnosci, gry i sily)
Nietsche przeksztalcil te dwa typy: Istnieja 2 warianty ludzi:
1) Jedni maja dusze niewolnikow – oni holduja tego typu wartosci: uczucie, wspolpraca, milosierdzie, bezpieczenstwo – natury niewolnicze
2) Warianty godnosciowe – twarde, tworcze, silne, nieznajace litosci.
Cywilizacje humanistyczna tworzyli chlopcy – Ci ludzie popychali rozwoj, przy ich uzyciu ludnosc rozwijala sie.
Niewolnicy – pragneli byc rowni – na wlasna reke nic odrzucic zrobili zas chcieli aby sie dzielic osiagnieciami tychze drugich.
Zwyciezyla moralnosc niewolnicza.
Podstawy upadku kultury – poniewaz ludzie, ktorzy mogli to zrobic pozostali sprowadzeni az do klasy sredniej.
Wg. Nietzsche-go Najwiekszym niebezpieczenstwem bylo to, ze przyjeli koncepcje judaizmo - chrzescijanskie.
Jedynym ratunkiem dla mezczyzny, jest powrot do zrodel i za posrednictwem przewartosciowanie zalety wtedy ma mozliwosc pojawi sie nadczlowiek jak i
rowniez on zagwarantuje, ze ludzkosc nie upadnie (Nadczlowiek – czlowiek pracujacy umyslem)
Preferencje Nietzsche-go  cenili jak i rowniez przyznawali sie do jego zasobow Artysci, w przyszlosci politycy – czuli iz sa panami wyzwolonymi
(Hitler tez, Faszyzm). Nietzsche byl nastawiony antyreligijnie.

HENRYK BERGSON
Mlodszy od Nietzschego (Francja) Henri Bergson (18 pazdziernika 1859 Paryz - 4 stycznia 1941 Paryz) liryk i mysliciel francuski. Henri Bergson jest
laureatem Nagrody Nobla na rynku literatury za rok 1927.
 Uwazal, iz byt cechuje ciagla wahanie, nieustanny przeplyw, ale nie wydaje sie byc to wylacznie zmiana – TYLKO EWOLUCJA
EWOLUCJA TWORCZA – Utwor Bergsona.
ZYWOT NIE JEST  on sie staje, robi sie w sposob trwaly. Sila nasza to „ELANE VITALE― – sila zyciowa tworzaca byt zycia.
Bergson porownal umysl do aparatu kinematograficznego. Kino opiera sie dzieki zludzeniu zmyslow – klatka po klatce. Umysl ludzki dziala podobnie.
Zamiast kadrow sa pojecia. Te pojecia zestawiamy nawzajem i rozmyslajac chwytujemy konkretna rzeczywistosc. W nastepstwie tego umysl ludzki
falszuje rzeczywistosc. Rzeczywistosc okazuje sie byc ciaglym ruchem.
Musimy przebudowac przedmiot wlasnego umyslu. Oficjalna swiadomoscia okazuje sie byc strumien przezyc – Wytrwalosc. Jezeli przytomnosc jest
procesem – okazuje sie byc sposob dzieki uchwycenie bytu.
INTUICJA ï‚® wejscie w swiadomosc jasno w rzeczywistosc, wejscie w rzeczywistosc wlasnym umyslem.
Tzw. „Zycie Paryza. Nie masz pojecia co to jest Paryz, jezeli odrzucic wejdziesz w zycie Paryza.
Lub – mozesz przeczytac tony dziel literackich o jezdzie na nartach, ale odrzucic bedziesz mial swiadomosc co to jest tak dlugo jak nie
sterczyszwystajesz na tych propozycji i odrzucic pojedziesz.

Ale co wowczas gdy ja poznaje ta wiedze – zdolam ja wyslac innym, ale w opcji budzenia intuicji. Moze to tylko wyslac jezyk tworczy – odrzucic
naukowy.

ZYGMUNT FREUD
Psychiatra wiedenski – dzialal niemal rowno sposrod Bergsonem)
Sigmund Freud (urodzony 6 czerwca 1856 w Freibergu dzieki Morawach, dzis Pbor w Czechach - zmarl 23 wrzesnia 1939 w Londynie) byl austriackim
neurologiem jak i rowniez psychiatra. Uwaza sie go powszechnie za \\\"ojca\\\" okreslonego z zasadniczych kierunkow we wspolczesnej psychologii -
psychoanalizy. Jakkolwiek Freud nie byl filozofem w pelnym owego slowa znaczeniu, jego mysli funkcjonowania ludzkiego umyslu, odrzucajace
racjonalnosc ludzkich wyborow jak i rowniez zachowan dla czynnikow bezsensownych i emocjonalnych, wstrzasnely srodowiskiem filozofow jak i rowniez
artystow konca XIX jak i rowniez poczatku XX wieku. O wiele mniej znane sa prace Freuda z neurologii i fizjologii seksu. We wczesnym czasie swojej
roboty naukowej opublikowal artykul na temat porazenia mozgowego dzieciecego i rozwijal jak i rowniez propagowal tak zwanym. naturalne techniki
antykoncepcji.
Freud podczas naszej pracy natrafial na slabosci, ktore odrzucic umial okreslic ani wyleczyc
Model Kartezjanski  Psychika – przytomnosc („Cogito skutkiem tego sum―)
Istnieja zjawiska umyslowe, ktore odrzucic maja zakresu swiadomosci.
Psychika sklada sie z trzech czesci:
1) Swiadomosc – „EGO― (jazn) czesc centralna
2) Nadswiadomosc – SUPEREGO czesci nieswiadome
3) Podswiadomosc – ID (ono)
Rejon podswiadomosci – swera, w ktorej nie przejawiaja gatunkowe popedy – Freud uwazal, iz jest pewien poped – LIBIDO (patronuja mu Bog
milosci – EROS, bog smierci – Miton)
LIBIDO – poped seksualny – posiada go kazdy albowiem jest osoba.
Marzenia senne – odsetek zycia, w ktory libido sie odslania – to co odrzucic zostalo stworzone dotychczas pod zadnym pozorem.
Jesli Ci sie sni jaskinia, hol – to chce Ci sie nie ulega watpliwosci co 
Fazy objawiajace LIBIDO:
1) Faza oralna ( 1 kontakt seksualny – wargi i piers matki) w tej fazie rodzi sie kompleks EDYPA – odstawiony od dydki matki, zaczyna nie
rozkoszowac sie ojca – rywalizuje sposrod ojcem o cialo mateczki.
2) Faza Analna
3) Faza Falliczna – eksploracja wlasnego cialka,
4) Faza utajenia (11 lat)
5) Faza dojrzewania ( dziewczyna – mezczyzna)
LIBIDO POSIADA ZDOLNOSC SUBLIMACJI (Uwznioslenie). Libido bedace sila biologiczna (sluzaca przedluzeniu gatunku) moze stac sie
przeksztalcona dzieki inne pola np. dzielo artystyczna.
Nadswiadomosc – uwewnetrzniony system nakazow i zakazow (system zasad w podswiadomosci normy te funkcjonuja regresywnie)
Odkrycie Freuda – Zdrowy Psychicznie czlowiek pracuje umyslem.

FENOMENOLOGIA Start XX stuleciu

EDMUNT HUSSERL
Edmund Husserl (ur. jedenastu kwietnia 1859 - zm. 27 04 1938) - niemiecki matematyk i mysliciel.
(Pozniej dolaczyl do jego zasobow Max Scheller – uczen i polak Roman Ingarden)
Karol Wojtyla napisal fuche opisujaca Ingardena i Schellera.
Uczniem Ingardena byl takze ks. Tischner.
Pokolenie: Golaszewska, Strozowski, Jerzy Peranowski jak i rowniez dr Jozef Lipiec – nastepni uczniowie INGARDENA
Husserl mial ambicje aby skonstruowac filozofie bez zalozen, opiera sie to na tym, ze powracamy do zrodel:
- Doswiadczen zjawisk (FENOMEN) – budujac je Husserl zauwazyl, iz przy wnikliwej analizie (redukcja eidietyczna) – odrzucamy to co okazuje sie
byc w zjawisku nie wazne ï‚® zeby dotrzec az do istoty kwestii.
Np. podstawa klucza, to ze maz cos zapoczatkowuje, a odrzucic ze okazuje sie byc taki siaki i owaki (maly, design, ksztalt)
W calej zjawisku musimy odkryc swoistosc rzeczy. ( Istote kwestii przeniosl az do innej dziedziny rzeczywistosci)
Husserl uznal: w doswiadczeniu niebagatelnie wazna role gra EGO transcentendalne – czyli ja
Odroznil tez realny sposob istnienia od perfekcyjnego sposobu rozumowania ï‚® ktory jest spoza naszego otoczenia.
 Wartosci sa tak samo jak zalety matematyczne. Zalety sa spoza naszego Globu i sa idealne
„ Jaki okazuje sie byc stosunek Boga do zalety? ―

ROMAN INGARDEN
Roman Ingarden (ur. 5 lutego 1893 w Krakowie, zm. 14 czerwca 1970 w Krakowie), lokalny filozof, profesor Uniwersytetu Lwowskiego (1925-1944), po
wojnie Uniwersytetu Jagiellonskiego (1945-1950 i 1956-1963).
Ingarden przeciwstawil sie idealizmowi Schellera. Polozyl zaslugi w:
- piszac: „Spor o istnienie Swiata― – pokazal nowe sposobnosci postrzegania – czy dziala idealny ziemia.
Badania ontologiczne  eksploracja czystych sposobnosci.
Matematyka – teoria modeli swiata, ciekawia sie liczbami

Fizyka – bada, ktore teorie geometryczne nadaja sie do okreslonego swiata fizycznego
A reszta matematycznych teorii czeka dzieki swoj ziemia, badz to niemozliwe.
Doswiadczenie modeli, ktore nadaja sie do reprezentowania swiata realnego
ONTOLOGIA

ONTOLOGIA (bada to co zostalo zrealizowane)

Ingarden stworzyl jak i rowniez odkryl oryginalny sposob istnienia Swiat bytu, ktory nazwal czysto intenscjonalny (nie posiada charakteru realnego)
Np. „Pan Tadeusz― – opowiesc o swiecie fikcyjnym ono okazuje sie byc na pozostalym poziomie odkrywanym na poziomie przezyc. Nie nalezy az
do swiata realnego

EGZYSTENCJALIZM
MARTIN HEIDEGGER (uczen Husserla)
Martin Heidegger (ur. 26 wrzesnia 1889, zm. 26 czerwca 1976) - filozof niemiecki, jeden sposrod glownych przedstawicieli egzystencjalizmu.
Podstawowe dzielo Heideggera to Sein und Zeit (1927). Zajmowal sie w nim glownie sensem bytu jak i rowniez analiza ontologiczna ludzkiej egzystencji.
Istota ludzkiej egzystencji to, ze poprzedza esencje (w tym charakter ludzka) i implikuje pewien stosunek az do samego mojej dziurki. Czlowiek ma
mozliwosc wlasna egzystencje afirmowac, badz ja potepic. Istota ludzkiej egzystencji okazuje sie byc rowniez zespolenie ze swiatem innych osob
(istnienie wspolnie, Mitdasein) i jego nakierowanie ku zgonu (Sein zum Tode), bedacej nieodwolalnym koncem. Wszystko, jakie mozliwosci trwale
okazuje sie byc wymyslem mezczyzny: jest maz otoczony za sprawa nicosc.
Martin Heidegger unikal juz wypracowanego jezyka filozofii. Stworzyl wlasny jezyk pelny trudnych az do precyzyjnego przelozenia neologizmow.
Odroznil co to jest ZYWOT od pozostania samego. Stoi na stanowisku, iz nie ma esencji, tylko okazuje sie byc EGZYSTENCJA – byt ludzki ma
wylacznie egzystencje.
Edukacji Heidegger-a przejeli:

BLAZEJ PASCAL
Blaise Pascal (ur. 19 czerwca 1623 r., zm. 19 sierpnia 1662 r. ) - francuski mysliciel, matematyk jak i rowniez fizyk.
W calej polowie egzystencji porzucil nauki scisle dla filozofii jak i rowniez religii, sklanial sie w kierunku jansenizmowi (Port Royal). Wyrazem jego
pogladow sa \\\"Mysli\\\" (tlum. Boy-Zelenski) i \\\"Prowincjalki\\\" (tlum. Boy-Zelenski). \\\"Prowincjalki\\\" to seria listow, bedacych krytyka owczesnej
jezuickiej kazuistyki.
W calej filozofii Pascal byl nastepca Kartezjusza jak i rowniez wyznawca mysli sw. Augustyna. Krytykowal panteizm i monizm. Uwazal, iz swiat to nie tylko
zasady poznawania; okazuje sie byc cos jakie mozliwosci wyrasta procz mozliwosci poznania. Nie da sie jednostki czlowieka jak i rowniez sensu
egzystencji zglebic przy uzyciu rozumu badz doswiadczenia. Proponowal rozrozniac pojmowanie, ktore sie odnosi az do \\\"serca\\\" (coeur) obok
wnioskowania, ktore sie odnosi az do umyslu. Glosil, ze sa prawdy, ktore uzasadnia serce, a odrzucic uzasadania rozum i iz umysl orientujacy sie wedle
serca okazuje sie byc umyslem subtelnym (esprit de finesse). W podobny sposob rozum, jak i pojmowanie sa skazane dzieki samoograniczanie sie, bo
nie mozemy sie obejsc ani bez scislych definicji odkrywanych za sprawa rozum, oraz bez praw odkrywanych za sprawa serce.
Szczegolnie istotna decyzja serca bylo przyjmowanie wiary. Uchwale ta charakteryzuje jako warsztat, zwany w przyszlosci \\\"zakladem Pascala\\\".
Podejmujac decyzje o funkcjonowaniu Boga czlowiek ma az do wygrania - przyjmujac swoim istnienie - nieskonczonosc; wowczas gdy Bog odrzucic
istnieje czlowiek ma mimo wszystko do wladzy marna skonczonosc.
Pascal byl gleboko wierzacym chrzescijaninem. Autentyczny Bog - jak to okreslil - to Bog Abrahama, Izaaka jak i rowniez Jakuba, zas nie bog filozofow.
Wprowadza rozroznienie pomiedzy czlowiekiem-bytem immanentnym, a Bogiem bytem transcendentnym. W czlowieku istnieje wew. rozdarcie (malosc
wielkosc, grzesznosc swietosc) totez niezbedne okazuje sie byc Objawienie. Juz sam czlowiek nie wydaje sie byc w stanie przelamac tego rozdarcia.
Tylko Bog objawiony bedzie w stanie wyniesc mezczyzny ponad nierozumienie Boga.
Bardziej sie naszej firmie oplaca podtrzymywac prawa religii, niz cechujaca je nie podtrzymywac; na byciu moralnym (w zwiazku sposrod wiara
chrzescijanska) w zasadzie pustka sie odrzucic traci, zas w szczegolnosci odrzucic skazuje sie siebie dzieki doczesne zmartwienie.