Shkronja dhe shprehjet racionale

Në sferën e shprehjeve algjebrike dhe abstraksionit matematik,

përballja e "Shkronjës" dhe "Shprehjeve racionale" nënkupton një
eksplorim të thellë në gjuhën simbolike të matematikës. Kjo ese
matematikore gërmon në marrëdhënien e ndërlikuar midis
variablave (të referuara si "Shkronja") dhe shprehjeve racionale,
duke zbuluar rëndësinë dhe aplikimet e këtyre koncepteve.
Përdorimi i shkronjave në shprehjet matematikore ofron një
kornizë të gjithanshme, duke lejuar paraqitjen e sasive të
panjohura dhe marrëdhënieve komplekse. Njëkohësisht,
shprehjet racionale, të shprehura si raporte polinomesh, shfaqin
një strukturë dalluese që gjen zbatim të gjerë në zgjidhjen e
problemeve dhe modelimin matematik.

Prezantimi:

Në fushën e shprehjeve algjebrike, përdorimi i shkronjave si

variabla hap portën për një mori konstruksionesh matematikore.
Kjo ese thellohet në tre shprehje specifike të shkronjave: "Sheshi
Binar", "Diferenca e katrorëve" dhe "Shuma dhe ndryshimi i
këndeve". Çdo shprehje ka karakteristika dhe aplikime unike që
kontribuojnë në kuptimin më të gjerë të manipulimeve algjebrike.

I.Sheshi Binar:

A. Përkufizimi dhe Struktura:

Sheshi Binar është një shprehje matematikore që përfshin

katrorimin e një binomi. Në terma të përgjithshëm, nëse a dhe b
janë numra realë, katrori binar paraqitet si (a+b) 2 . Zgjerimi i
kësaj shprehjeje jep shumën e katrorit të a, katrorit të b dhe
dyfishit të prodhimit të a dhe b, të shënuar si:(a+b)2=a2 +2ab+b2

B. Shembull:

Merrni parasysh shprehjen (x+3) 2 . Duke zbatuar formulën,

marrim:

(x+3)2=2+2(3x)+32=2+6+9(x+3) 2 x2 +2(3x)+32=x2 +6x+9

II. Dallimi i katrorëve:

A. Përkufizimi dhe Struktura:

Diferenca e katrorëve është një tjetër shprehje themelore

algjebrike që lind nga ndryshimi i dy katrorëve. Nëse a dhe b janë
numra realë, ndryshimi i shprehjes katrore jepet me 2−2a 2 −b 2 ,
i cili mund të faktorizohet në (a+b)2=a2+2ab+b2.

B. Shembull:

Le të shqyrtojmë shprehjen 2−9x 2 −9. Duke përdorur

faktorizimin duke përdorur diferencën e katrorëve,
marrim:(x+3)2=x2+2(3x)+32=x2+6x+9

III. Shuma dhe ndryshimi i këndeve:

A. Përkufizimi dhe Struktura:

Shprehjet e shumës dhe diferencës së këndeve janë thelbësore

në trigonometri, duke përfshirë mbledhjen dhe zbritjen e
këndeve. Për këndet A dhe B, shuma e shprehjes së këndeve
paraqitet si sin(A+B)=sinAcosB+cosAsinB, ndërsa ndryshimi i
shprehjes së këndeve jepet me sin(A−B)=sinAcosB−cosAsinB.

B. Shembull:

Konsideroni shumën e këndeve të shprehjes sin(2x+y). Duke u

zgjeruar duke përdorur formulën e shumës së këndeve, kemi:
sin(2x+y)=sin(2x)cos(y)+cos(2x)sin(y)

konkluzioni:

Si përfundim, eksplorimi i shprehjeve të shkronjave, përkatësisht

"Sheshi binar", "Diferenca e katrorëve" dhe "Shuma dhe ndryshimi
i këndeve", zbulon shkathtësinë dhe dobinë e manipulimeve
algjebrike. Këto shprehje gjejnë zbatim në kontekste të
ndryshme matematikore, nga algjebra bazë deri te trigonometria.
Si studentë të matematikës, është e domosdoshme të kuptojmë
ndërlikimet e këtyre shprehjeve të shkronjave, pasi ato shërbejnë
si elementë themelorë për koncepte më të avancuara
matematikore. Kuptimi dhe zotërimi i këtyre shprehjeve
kontribuojnë ndjeshëm në zhvillimin e aftësive analitike dhe
zgjidhjes së problemeve brenda fushës së matematikës.

Në peizazhin e gjerë të shprehjeve algjebrike dhe abstraksionit

matematik, konvergjenca e "Shkronjës" dhe "Shprehjeve
racionale" shpalos një eksplorim të thellë në gjuhën simbolike të
matematikës. Kjo ese matematikore gërmon sistematikisht në
marrëdhënien e ndërlikuar midis variablave, të referuara si
"Shkronja" dhe shprehjeve racionale, duke zbuluar rëndësinë dhe
aplikimet e këtyre koncepteve. Përfshirja e shkronjave në
shprehjet matematikore ofron një kornizë të gjithanshme, duke
lehtësuar përfaqësimin e sasive të panjohura dhe marrëdhënieve
të ndërlikuara. Njëkohësisht, shprehjet racionale, të artikuluara
si raporte polinomesh, shfaqin një strukturë dalluese që gjen
zbatim të gjerë në zgjidhjen e problemeve dhe modelimin
matematik.

I. Shprehjet racionale dhe domeni i tyre:

A. Përkufizimi i domenit:

Fusha e një shprehjeje racionale përfshin bashkësinë e të gjithë

numrave realë për të cilët është përcaktuar shprehja. Ai
përcakton kufijtë brenda të cilëve variablat në shprehje mund të
ekzistojnë pa çuar në rezultate të papërcaktuara.

B. Shembull:

Merrni parasysh shprehjen racionale (x^2 - 4)/(x - 2). Shprehja

përcaktohet për të gjithë numrat realë përveç x = 2, pasi rezulton
në pjesëtim me zero. Prandaj, domeni D jepet nga D = {x ∈ ℝ | x ≠
2}.

II. Shumëzimi dhe pjesëtimi i shprehjeve racionale:

A. Shumëzimi i shprehjeve racionale:

Shumëzimi i shprehjeve racionale përfshin shumëzimin e

numëruesve së bashku dhe emërtuesve së bashku. Për
shembull, duke pasur parasysh (a/b) * (c/d), produkti është
(ac/bd).

B. Shembulle:
Le të shumëzojmë (3x + 1)/(2x - 5) dhe (4x - 7)/(x + 3). Rezultati
është [(3x + 1)(4x - 7)]/[(2x - 5)(x + 3)].

C. Ndarja e shprehjeve racionale:

Ndarja e shprehjeve racionale përfshin shumëzimin e shprehjes

së parë me reciprocitetin e të dytës. Për (a/b) ÷ (c/d), kjo
rezulton në (a/b) * (d/c).

D. Shembull:

Merrni parasysh ndarjen e (2x^2 - 3)/(x + 2) me (x^2 + 4).

Rezultati është [(2x^2 - 3)/(x + 2)] * [1/(x^2 + 4)].

III. Shprehje racionale të përbëra:

A. Përkufizimi i shprehjeve të përbëra racionale:

Shprehjet e përbëra racionale formohen duke kombinuar dy ose

më shumë shprehje racionale përmes mbledhjes, zbritjes,
shumëzimit ose pjesëtimit.

B. Shembull:

Le të ndërtojmë një shprehje racionale të përbërë duke përdorur

(x^2 - 1)/(x - 1) dhe (2x + 3)/(x + 2). Shprehja e përbërë është
[(x^2 - 1)/(x - 1)] + [(2x + 3)/(x + 2)].

konkluzioni:
Si përfundim, eksplorimi i shprehjeve racionale, duke përfshirë
konsideratat e fushës, shumëzimin, pjesëtimin dhe shprehjet e
përbëra, ofron një kuptim gjithëpërfshirës të këtyre konstrukteve
matematikore. Domeni përcakton vlerat e lejuara për variablat,
ndërsa shumëzimi dhe pjesëtimi shfaqin manipulimin e
shprehjeve racionale për zgjidhjen e problemeve. Shprehjet e
përbëra i zgjerojnë më tej këto koncepte, duke lejuar integrimin e
shprehjeve të shumta racionale. Si studentë të matematikës, një
zotërim i përpiktë i këtyre parimeve është thelbësor për
lundrimin në kompleksitetin e shprehjeve algjebrike, duke
hedhur themelet për konceptet dhe aplikimet e avancuara
matematikore.

Shprehjet algjebrike janë ideja e shprehjes së numrave duke

përdorur shkronja ose alfabete pa specifikuar vlerat e tyre
aktuale. Bazat e algjebrës na mësuan se si të shprehim një vlerë
të panjohur duke përdorur shkronja të tilla si x, y, z, etj. Këto
shkronja quhen këtu si variabla. Një shprehje algjebrike mund të
jetë një kombinim i variablave dhe konstanteve. Çdo vlerë që
vendoset përpara dhe shumëzohet me një ndryshore është një
koeficient.

Çfarë është një shprehje algjebrike?

Një shprehje algjebrike në matematikë është një shprehje e cila

përbëhet nga variabla dhe konstante, së bashku me veprimet
algjebrike (mbledhje, zbritje, etj.). Shprehjet përbëhen nga terma.
Gjithashtu, zgjidhni pyetje në fletët e punës së shprehjeve
algjebrike , në BYJU'S.
Shembuj

3x + 4y – 7, 4x – 10, etj.

Këto shprehje paraqiten me ndihmën e variablave, konstanteve

dhe koeficientëve të panjohur. Kombinimi i këtyre tre (si terma)
thuhet se është një shprehje. Duhet të theksohet se, ndryshe nga
ekuacioni algjebrik , një shprehje algjebrike nuk ka anë ose të
barabartë me shenjën. Disa nga shembujt e tij përfshijnë

3x + 2v - 5

x – 20

2x 2 − 3xy + 5

Kontrollo: Matematikë klasa 12

Variablat, Koeficienti & Konstanta në Shprehjet Algjebrike

Në Algjebër ne punojmë me variabël, simbole ose shkronja vlera

e të cilave është e panjohur për ne.
Në shprehjen e mësipërme (dmth 5x – 3),

x është një ndryshore , vlera e së cilës është e panjohur për ne e

cila mund të marrë çdo vlerë.

5 njihet si koeficienti c i x, pasi është një vlerë konstante e

përdorur me termin e ndryshueshme dhe është e përcaktuar
mirë.

3 është termi i vlerës së përhershme që ka një vlerë të caktuar.

E gjithë shprehja dihet se është termi Binomial, pasi ka dy terma

të pamundur.

Llojet e shprehjeve algjebrike

Ekzistojnë 3 lloje kryesore të shprehjeve algjebrike të cilat

përfshijnë:

Shprehje monom

Shprehje binomiale

Shprehje polinomiale

Shprehje monom
Një shprehje algjebrike që ka vetëm një term njihet si monom.

Shembuj të shprehjeve monom përfshijnë 3x 4 , 3xy, 3x, 8y, etj.

Shprehje binomiale

Një shprehje binomiale është një shprehje algjebrike që ka dy

terma, të cilët nuk janë të ngjashëm.

Shembuj të binomit përfshijnë 5xy + 8, xyz + x 3 , etj.

Shprehje polinomiale

Në përgjithësi, një shprehje me më shumë se një term me

eksponentë integralë jonegativë të një ndryshoreje njihet si
polinom .

Shembuj të shprehjes polinomiale përfshijnë ax + nga + c a, x

3 + 2x + 3, etj.

Lloje të tjera të shprehjes

Përveç llojeve monom, binom dhe polinom të shprehjeve, një
shprehje algjebrike mund të klasifikohet edhe në dy lloje shtesë
që janë:

Shprehje numerike

Shprehje e ndryshueshme

Shprehje numerike

Një shprehje numerike përbëhet nga numra dhe operacione, por

kurrë nuk përfshin ndonjë ndryshore. Disa nga shembujt e
shprehjeve numerike janë 10 + 5, 15 ÷ 2 , etj.

Shprehje e ndryshueshme

Një shprehje e ndryshueshme është një shprehje që përmban

variabla së bashku me numra dhe operacion për të përcaktuar
një shprehje. Disa shembuj të një shprehje të ndryshueshme
përfshijnë 4x + y, 5ab + 33, etj.

Shprehje algjebrike për klasën 7

Në klasën 7, studentët do të hasin termat e ekuacioneve

algjebrike si:
Koeficienti i një termi

Variablat

Konstante

Faktorët e një termi

Termat e ekuacioneve

Termat e pëlqyer dhe ndryshe

Shembuj të përdorimit të këtyre termave janë dhënë më poshtë.

Nëse 2x 2 +3xy+4x+7 është një shprehje algjebrike.

Pastaj, 2x 2 , 3xy, 4x dhe 7 janë termat

Koeficienti i termit x 2 = 2

Termi konstant = 7

Shembull i termave të ngjashëm dhe të ndryshëm:

Termat e pëlqyer: 2x dhe 3x

Ndryshe nga termat: 2x dhe 3y

Faktorët e një termi:

Nëse 3xy është një term, atëherë faktorët e tij janë 3, x dhe y.

Monomial, Binomial & Trinomial

Gjithashtu, në klasën e 7-të do të mësojmë për llojet e

shprehjeve, si monom, binom dhe trinom. Le të shohim shembuj
të secilit.

Monomial: 2x

Binomi: 2x+3y
Trinomi: 2x+3y+9

Mbledhja dhe zbritja e shprehjeve algjebrike

Mund të shtojmë dhe zbresim me lehtësi terma të ngjashëm.

Shembull: Shtoni 3x + 5y – 6z dhe x – 4y + 2z.

Duke shtuar të dyja shprehjet marrim;

(3x + 5y – 6z) + (x – 4y + 2z)

Ndarja e termave të ngjashëm dhe shtimi i tyre së bashku:

(3x + x) + (5v - 4v) + (-6z + 2z)

4x + y – 4z

Gjithashtu, lexoni:

Identitetet algjebrike për klasën 8

Identitetet algjebrike për klasën 9

Formulat

Formulat e përgjithshme algjebrike që përdorim për të zgjidhur

shprehjet ose ekuacionet janë:

(a + b) 2 = a 2 + 2ab + b 2

(a – b) 2 = a 2 – 2ab + b 2

a 2 – b 2 = (a – b) (a + b)

(a + b) 3 = a 3 + b 3 + 3ab (a + b)

(a – b) 3 = a 3 – b 3 – 3ab(a – b)

a 3 – b 3 = (a – b)(a 2 + ab + b 2 )

a 3 + b 3 = (a + b) (a 2 – ab + b 2 )

Problem i zgjidhur mbi shprehjen algjebrike

Shembull: Thjeshtoni shprehjet e dhëna duke kombinuar terma
të ngjashëm dhe shkruani llojin e shprehjes algjebrike.

(i) 3xy 3 + 9x 2 y 3 + 5y 3 x

(ii) 7ab 2 c 2 + 2a 3 b 2 − 3abc – 5ab 2 c 2 – 2b 2 a 3 + 2ab

(iii) 50x 3 – 20x + 8x + 21x 3 – 3x + 15x – 41x 3

Zgjidhja:

Krijimi i një tabele për të gjetur zgjidhjen:

S. nr AfatiThjeshtimi Lloji i shprehjes

1 3xy 3 + 9x 2 y 3 + 5y 3 x 8xy 3 + 9x 2 y 3 Binom

2 7ab 2 c 2 + 2a 3 b 2 − 3abc – 5ab 2 c 2 – 2b 2 a 3 + 2ab 2ab

2 c 2 − 3abc + 2ab Trinomi

3 50x 3 - 20x + 8x + 21x 3 - 3x + 15x - 41x 3 30x³ Monomial

Pyetjet e bëra më shpesh mbi shprehjen algjebrike

Q1 Si të nxjerrim shprehjet algjebrike?

Një shprehje algjebrike është një kombinim i konstanteve,

ndryshoreve dhe veprimeve algjebrike (+, -, ×, ÷). Ne mund të
nxjerrim shprehjen algjebrike për një situatë ose gjendje të
caktuar duke përdorur këto kombinime.
Për shembull, mosha e Simës është tre herë më shumë se Tina.
Dhe mosha totale e Simës dhe Tinës është 40. Duke shprehur
formën algjebrike të kësaj gjendjeje;

3x + x = 40 ⇒ 4x = 40; ku x është mosha e Tinës.

Q2 A janë shprehjet algjebrike polinome?

Jo, jo të gjitha shprehjet algjebrike janë polinome. Por të gjithë

polinomet janë shprehje algjebrike. Dallimi është se polinomet
përfshijnë vetëm variabla dhe koeficientë me operacione
matematikore (+, -, ×), por shprehjet algjebrike përfshijnë edhe
numra irracionalë në fuqi.

Gjithashtu, polinomet janë funksion të vazhdueshëm (p.sh.: x 2 +

2x + 1), por shprehja algjebrike mund të mos jetë e vazhdueshme
ndonjëherë (p.sh.: 1/x 2 – 1 nuk është e vazhdueshme në 1).

Q3 A është 4 një shprehje algjebrike?

Jo, 4 nuk është një shprehje algjebrike sepse një shprehje duhet
të ketë të paktën një ndryshore dhe një veprim për të qenë
algjebrike.

Q4 Cilat janë të gjitha llojet e shprehjeve algjebrike?

Ekzistojnë tre lloje themelore të shprehjeve algjebrike. Ata janë;

Monomial-I cili ka vetëm një term jozero.

Binomi-I cili ka dy terma jo zero.

Polinom- I cili ka më shumë se një term jozero me eksponentë
integralë jo negativë.

P5 Çfarë është një ndryshore në një shprehje algjebrike?

Një ndryshore është një sasi e panjohur të cilën duhet ta

vlerësojmë duke zgjidhur ekuacionin e dhënë algjebrik.

Punoj: Blend Zeqir