4 Gjenet dhe gjenetika

BIOLOGJIA 9 Përgjigje

Shënime të mësuesit

Ushtrimi 1: Çfarë të bën ty të jesh ai/ajo që je? (4.1)

Përgjigjet e nxënësve do të ndryshojnë në varësi se cilët nga dy binjakët kanë studiuar,
meqenëse binjakët 1 tregojnë ngjashmëri shumë më të afërta sesa binjakët 2.

1 Twins Binjakët 1: Po, qartësisht; ata janë shumë të ngjashëm në çdo gjë
Binjakët 2: Po, deri diku, veçanërisht personaliteti, por kanë shumë dallime
2 Binjakët 1: Po, por jo shumë, edhe pse në të vërtetë ata kishin mjedise mjaft të
ngjashme
Binjakët 2: Po, ka një ndikim të madh, por disa gjëra janë ende shumë të ngjashme
3 Binjakët 1: Gjenetika
Binjakët 2: Mjedisi
4 Jo, nuk ka grupe të mjaftueshme binjakësh
5 Shumë më tepër dëshmi nga çifte binjakësh të ndarë
6 Çdo ҫështje e arsyeshme, si:
 Ajo që duket e qartë në njërin ҫift binjakësh duket mjaft e ndryshme te tjetri.
 Megjithëse njëri ҫift i binjakëve dukej shumë i ngjashëm dhe tjetri dukej më i
ndryshëm, personalitetet e tyre ishin shumë të ngjashme në testet shkencore; kështu që
është mjedisi që ndikon në sjelljen e tyre.
7 Ka relativisht pak çifte binjakësh të ndarë (për t’i studiuar) dhe nuk është gjithmonë e
lehtë marrja e informacionit rreth tyre ose për të organizuar takimin e tyre si të rritur.
Çdo ҫështje e arsyeshme.

Ushtrimi 2: Përzgjedhja për të ardhmen (4.4)

1 Një mënyrë për të marrë tiparet e dëshiruara në kafshë ose në bimë. Ai përfshin
zgjedhjen e prindërve për të trashëguar tiparin e kërkuar, të cilin do ta kalojnë tek
pasardhësit e tyre dhe pastaj i kryqëzojnë ata pasardhës me më shumë gjallesa me
tiparin e zgjedhur derisa të merret organizmi që dëshiron.
2 Në rastin e kryqëzimit përzgjedhës duhet të punosh për një tipar me anë të disa
kryqëzimeve. Në inxhinieri gjenetike ti mund të futësh saktësisht veçorinë që dëshiron.
3 Çdo ndryshim i bërë në qelizat seksuale do të kalojë në breznitë e ardhshme
4 Kjo do të ndryshojë në varësi të shembujve të zgjedhur nga nxënësit. Nëse ka kohë,
lejoi grupet të bëjnë në klasë një paraqitje të shkurtër të disa prej zhvillimeve të
ndryshme.
5 Nxënësit do të vijnë me ide të ndryshme. Çdo ide që është e arsyeshme dhe logjike
duhet të pranohet. Kjo vendos mundësinë për një diskutim mbi abuzimet dhe
keqpërdorimet e mundshme të përparimeve shkencore dhe teknologjike dhe se si
shoqëria mund të merret me këtë problem. Kjo është një mundësi e shkëlqyer për të
nxjerrë në pah prirjet në faqet e internetit. Pothuajse të gjitha site-t në GM financohen
dhe anojnë në një drejtim.

Ushtrimi 3: Përzgjedhja natyrore dhe evolucioni (4.4 dhe 4.5)

1
 4 Gjenet dhe gjenetika

BIOLOGJIA 9 Përgjigje

Shënime të mësuesit

2
b
5
p r
3 1 4
B i g ë ll D r e a
r a sh
6
sh p r k
t ë v a
7
a f r i n g i l a sh
8
G t sh n
a u t
l r a
9
a n t i b i o t i k ë v e
p j
10
L a m a r k e
g
11
e v o l u c i o n
s