Metn Türler

Olay Yazıları Düşünce Yazıları

Roman Destan Anı Makale

Hkaye Gez Yazısı Röportaj Deneme

Masal Byograf Mektup Dlekçe

Fabl Otobyograf Fıkra Eleştr

Efsane Günlük Tyatro Özeleştr

1
 Hikaye
Olmuş veya olabilecek olayları
belli bir plan çerçevesi içinde
yer ve zamana bağlı olarak
anlatan yazı t�r�ne
hikâye (öykü) denir.
NOT: Hikayede 4 temel
unsur vardır : Yer, Zaman,
Kahraman, Olay
2
Özellikleri
*Yaşanmış ya da yaşanabilir
olaylar anlatılır.
*Dar bir zaman dilimini kapsar.
*Olayla ilgili yer ve zaman bellidir.
*Romana göre kısa eserlerdir.
*Karakter sayısı azdır.
*Serim, düğ�m ve çözüm
bölümlerinden oluşur.
*Kısa soluklu eserlerdir.
*Olay, başlangıçtan sonra doğ��
giden bir olayın bir anlık parçasıdır.
 Roman
Toplumların ve fer�lerin
başından geçmiş veya
geçmesi mümkün olayları
geniş olarak, ay�ıntılarıyla
anlatan yazı t�r�ne
roman denir.
3
Özellikleri
*Yaşanmış ya da yaşanabilir
olaylar anlatılır.
*Geniş bir zaman dilimini
kapsar.
*Olayla ilgili yer ve
zaman bellidir.
*Hikâyeye göre uzun eserlerdir.
*Karakter sayısı fazladır.
 Masal Özellikleri
Olağanüst� olaylarla *Masalda eğiticilik ve öğ�eticilik esastır.
süslü, olağanüst� *Masallardaki olaylar gerçeğe uy�az.
*Kahramanlar olağanüst� özelliklere sahiptir.
kişilerin başından *Masalın geçtiği yer ve zaman belirsizdir.
*Masallar tekerlemeyle başlar.
geçen, zaman ve yer *Masaldaki karakterler; cinler,
kavramları belirli periler, devler ve hay�anlar olabilir.
*Masalların sonunda iyiler ödüllendirilir,
olmayan hayalî köt�ler cezalandırılır.
*Ulusal konulara yer verilmez, evrensel
olayların anlatıldığı konular ve mesajlar içerir.
yazılara masal denir.

4
 Fabl
İnsan dışındaki
canlı ve cansız varlıklara
insan özelliği verilerek
başlarından geçen
olayların insanlara ibret
dersi verecek şekilde
anlatıldığı kısa yazılara
fabl denir.
5
Özellikleri
*Sonunda ders ver�e amacı
g�den yazılardır.
*Genellikle hay�anlar ve bitkiler
konuşt�r�lur.
*Fabl kahramanları insanlar gibi
düşünür, insanlar gibi konuşur
ve tıpkı insanlar gibi davranır.
*Dünyanın en ünlü fabl yazarları
Ezop, La Fontaine ve Beydeba’dır.
 Fabl
İnsan dışındaki
canlı ve cansız varlıklara
insan özelliği verilerek
başlarından geçen
olayların insanlara ibret
dersi verecek şekilde
anlatıldığı kısa yazılara
fabl denir.
6
Özellikleri
*Sonunda ders ver�e amacı
g�den yazılardır.
*Genellikle hay�anlar ve bitkiler
konuşt�r�lur.
*Fabl kahramanları insanlar gibi
düşünür, insanlar gibi konuşur
ve tıpkı insanlar gibi davranır.
*Dünyanın en ünlü fabl yazarları
Ezop, La Fontaine ve Beydeba’dır.
 Biyog�afi Özellikleri
Tanınmış, eserler *Önemli şahısların hayatı
yazmış, ün bırakmış başkası tarafından anlatılır.
kişileri tanıt�ak *Anlatılan kişinin hayatı
tarih sırasına göre ele alınır.
amacıyla yazılan *Kurg�sal değildir, gerçekçidir.
yazılara biyog�afi denir. *Üçüncü kişinin ağzıyla anlatılır.

7
 Otobiyog�afi
Bir insanın, kendi hayatını
kendisinin yazdığı eserlere
otobiyog�afi denir.
Biyog�afilerde kişinin hayatı,
çalışmaları başkası
tarafından yazılırken
otobiyog�afilerde kişi
kendisini anlatır, yazar.
8
Özellikleri
*Kay�ak olarak kişi
kendisini ve aile büy�klerinde
aldığı bilgiyi kullanır.
*Birinci kişinin ağzıyla anlatılır.
*Kahraman, kendi hayatını
etkileyen kişilerden de
bahsedebilir.
 Gezi Yazısı Özellikleri
Gezilip gör�len *Gezilip gör�len yerler edebî
bir üslupla anlatılır.
yerlerin ve o yerlerle *Yazarın duyg� ve
ilgili izlenimlerin düşüncelerini içerebilir.
*Gözlem g�cüne dayanır.
anlatıldığı yazılara *Anlatılanlar gerçektir,
gezi yazısı denir. hayal ür�nü değildir.

9
 Destan Özellikleri
*Yazı t�rleri içinde en uzun olanıdır.
Bir ulusun *Efsaneden sonra bilinen
kahramanlıklarını, en eski t�rdür.
savaşlarını, büy�k *Sözlü edebiyat ür�nüdür; ancak
sonradan yazıya geçirilen
toplumsal olaylarını destanlar da vardır.
anlatan ve genellikle *Olağanüst� olaylar ve
kahramanlar vardır.
şiir (nazım) biçiminde *Destan kahramanları yarı tanrısal
oluşt�r�lan eserlere nitelikler� taşıyan han, hakan ve
destan denir. kağan gibi kişilerdir.

10
 Efsane Özellikleri
Halkın duyg�, düşünce *Eski dönemlerde tabiat olaylarının nedenlerini
bilmeyen insanlar, bu olayları açıklama gereği
ve hayal dünyasında hisset�işlerdir. Yağ�ur�n yağ�ası, gök g�r�lt�sü,
şimşek çakması gibi birçok olayı kendilerine göre
doğarak ağızdan ağıza yor�mlamışlar, efsaneler vasıtasıyla bunlara açıklık
getir�işlerdir.
dolaşan, gelenek ve *Efsanelerde kahramanlar Tanrı, r�h, melek gibi
göreneklerin oluşumunu kavramlar bazen de taş, kaya, dağ gibi doğa parçası
unsurlardır
etkileyen hikayelere *Efsaneler, gerçek hayatta ür�n var�ış hissi verir.

efsane denir.

11
 Mekt�p Özellikleri
Bir düşünce,
*Hitapla başlar ve mutlaka tarih atılır.
*Özel mekt�plar, edebî mekt�plar,

duyg� veya dileğin resmî mekt�plar ve iş mekt�pları

olmak üzere dör� t�r� vardır.

iletilmesi amacıyla *Edebî mekt�plar, edebiyatçıların

birbirlerine gönderdikleri mekt�plardır.
yazılan yazılara *Resmî mekt�plar, devlet dairelerinin
kendi aralarındaki mekt�plaşmalardır.
mekt�p denir. İş mekt�pları, kişiler ve ticari kur�m
arasındaki mekt�plaşmalardır.

12
 Fıkra
Bir yazarın, herhangi
bir konu üzerinde,
kişisel anlayış, gör�ş ve
düşüncelerini g�zel bir
üslupla, hiçbir kanıtlama
gereği duy�adan anlattığı
yazı t�r�ne fıkra denir.
13
Özellikleri
*Gazete yazısıdır.
*Yazar düşüncelerini
kanıtlama yoluna git�ez.
*Dil doğaldır. Günlük
deyimlere, yer yer nükteli
sözlere yer verilir.
*Okuy�cuyla sohbet ediyor�uş
havası hakimdir.
*Anlatım senli benlidir.
 Günlük
Düzenli bir biçimde
yazılan, tarih atılan
g�nlük notlara, bir yazarın
yaşamı boy�nca g�nü
g�nüne yazdığı yazılara
g�nlük denir.
14
Özellikleri
*Olaylar g�nü g�nüne,
tarih belir�ilerek yazılır.
*Kısa yazılardır.
*Kaleme alan kişinin
yaşamından izler taşır.
*İçten ve sevecendir.
*Anlatımda “iç konuşma”
yöntemi kullanılır.
 Anı Özellikleri
*Bir kişinin yaşadığı veya
Yaşanmış olayların, tanık olduğ� olaylar anlatılır.
üzerinden zaman *Yazar, olayları kendi bakış
geçtikten sonra açısından anlatır
*Geçmişe ışık t�tar.
yazıldığı yazı t�r�ne *Tarihsel olayların
anı (hatıra) denir. öğ�enilmesine katkıda
bulunur.

15
 Röpor�aj Dilekçe
Gazetecilerin bir yeri, bir kur�mu Bir isteği, bir şikayeti duy�r�ak
ziyaret ederek o yerin özelliklerini, veya bir konuda bilgi ver�ek,
orada gördüklerini, kişisel
bilgi istemek için yazılan başvur�
düşünceleriyle birleştirip fotoğ�aflarla
belgeleyerek kaleme aldıkları yazılardır. yazısına dilekçe denir.

16
 Eleştiri
Bir sanat eserinin olumlu
ya da olumsuz yanlarını
somut verilere dayanarak
yargılayıp eserin gerçek
değerini or�aya koy�ak
amacıyla yazılan yazı
t�r�ne eleştiri denir.
17
Özellikleri
*Eleştiri yazıları, bir eseri
tanıt�ayı amaçlar.
*Eleştiri yapan kişiye eleştir�en denir.
*Değerlendir�e yazılarıdır.
*Eleştiri denince, akla eserin olumsuz
yanlarının belirlenip okuy�cuya
aktarılması gelir. Bu yanlış bir
düşüncedir. Gerçek bir eleştiride
eleştirilen eserin hem olumlu hem de
olumsuz yanları bir arada verilir.
 Özeleştiri
Bir sanatçı eserini,
kendini veya uslubunu
olumlu ya da olumsuz
bir şekilde ifade ettiği
yazılara özeleştiri denir.
18
Özellikleri
*Özeleştiri yazıları, bir eseri
ya da yazarın kendisini
tanıt�ayı amaçlar.
*Değerlendir�e yazılarıdır.
*Yazar kendisini olumlu veya
olumsuz şekilde anlatır.
*Yazar kendisinde beğendiği
veya g�zel gördüğ� şeyleri dile
getirebileceği gibi olumsuz
yönlerini de dile getirebilir.
 Makale Özellikleri
Herhangi bir konuda *Makalenin temel öğesi fikirdir.
*İnceleme ve araştır�aya dayanır.
bilgi ver�ek veya bir *Bir tezi savunmak, desteklemek
gerçeği savunmak amacı taşır.
*Makalelerde bilimsel verilerden
için yazılan yazılara yararlanılır.
makale denir. *Gazete ve dergi yazısıdır.

19
 Deneme
Bir yazarın herhangi
bir konu üzerinde, özel
gör�ş ve düşüncelerini
iddiasız, kesin kurallara
var�aksızın anlattığı
yazılara deneme denir.
20
Özellikleri
*Denemede konu sınırlaması yokt�r.
*Yazar, istediği konuy� ele alıp işleyebilir.
*Yazarın anlattıklarını kanıtlama kaygısı yokt�r.
*Yazar kendisiyle konuşuyor gibi bir anlatım
kullanır. Anlatılanlar kesin bir sonuca
bağlanmaz.
*Denemede alabildiğine kişisellik ve kendine
özg�lük vardır.
*Dünya edebiyatında Montaig�e,
Türk edebiyatında ise Nur�llah Ataç
bu t�r�n en önemli temsilcisidir.
 Konuda
Görüşmek Üzere