Rachunkowość

Wykład

Operacje gospodarcze (wynikowe)

oraz konta księgowe (wynikowe)

Prof. UEK dr hab. Konrad Stępień

Operacje gospodarcze – wynikowe

 to operacje gospodarcze, które wywołują

zmiany w składnikach aktywów bądź
pasywów, ale także wpływają na wynik
finansowy przedsiębiorstwa,

 wiążą się z powstawaniem kosztów i

przychodów, strat nadzwyczajnych i zysków
nadzwyczajnych, a także podatku
dochodowego płaconego przez jednostkę
gospodarczą
Koszt
• wyrażone wartościowo, niezbędne dla uzyskania
określonego efektu użytecznego (np. wyrobu lub
realizacji określonej funkcji), zużycie zasobów
jednostki gospodarczej. Jest ponoszony w celu
osiągnięcia przychodów.

Przychód
• należne lub otrzymane przez jednostkę gospodarczą
korzyści - najczęściej w postaci środków
pieniężnych, wynikające przede wszystkim ze
sprzedaży składników majątkowych i usług,
pomniejszone o podatek VAT.
Koszty i straty (art. 3 ust. 1 pkt 31 UoR)

• uprawdopodobnione zmniejszenia w okresie sprawozdawczym korzyści

ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie
zmniejszenia wartości aktywów albo zwiększenia wartości zobowiązań
i rezerw, które doprowadzą do zmniejszenia kapitału własnego lub
zwiększenia jego niedoboru w inny sposób niż wycofanie środków
przez właścicieli.

Przychody i zyski (art. 3 ust. 1 pkt 30 UoR)

• uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści

ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie
zwiększenia wartości aktywów albo zmniejszenia wartości zobowiązań,
które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego
niedoboru w inny sposób niż wniesienie środków przez właścicieli.

21:37 4
 Przykłady kosztów:
 zapłata gotówką za transport zakupionych
materiałów (zmniejszenie aktywów),
 naliczenie wynagrodzeń pracowniczych za
dany miesiąc (LP) (zwiększenie zobowiązań),
 zużycie materiałów w procesie produkcyjnym
w celu wytworzenia wyrobów gotowych
(zmniejszenie aktywów),
 zużycie energii elektrycznej potwierdzone
fakturą od dostawcy (zwiększenie zobowiązań),
 wydanie towarów odbiorcy (klientowi) w
związku z ich sprzedażą (WZ) (zmniejszenie
aktywów).
Przykłady przychodów:
 sprzedaż towarów za gotówkę (zwiększenie
aktywów – środków pieniężnych),
 sprzedaż wyrobów gotowych na kredyt
kupiecki (zwiększenie aktywów – należności),
 otrzymanie dotacji z budżetu państwa
(zwiększenie aktywów – środków pieniężnych),
 otrzymanie odsetek od lokaty bankowej
(zwiększenie aktywów – środków pieniężnych),
 otrzymanie materiałów od podmiotu obcego
w drodze darowizny (zwiększenie aktywów –
materiałów).
Strata – to ujemna różnica między przychodami a
kosztami dot. danej operacji gospodarczej

Zysk – to dodatnia różnica między przychodami a

kosztami dot. danej operacji gospodarczej

Wynik operacji – zysk lub strata

W rachunkowości niektóre operacje gospodarcze

ujmuje się wynikowo tzn. ujmuje się sam rezultat
(wynik) z danej operacji, a nie oddzielnie
przychody czy koszty np. sprzedaż środka
trwałego w rachunku zysków i strat
Straty nadzwyczajne (element pozostałych kosztów
operacyjnych)
 to zużyty (utracony) majątek na skutek zdarzeń losowych
przypadkowych
 np. utracone materiały na skutek pożaru magazynu lub
powodzi, skradzione składniki majątku (komputery) na
skutek włamania

Zyski nadzwyczajne (element pozostałych przychodów

operacyjnych)
 należne lub otrzymane przez jednostkę gospodarczą korzyści
- najczęściej w postaci środków pieniężnych, wywołane
zdarzeniami losowymi (nadzwyczajnie otrzymane przez
jednostkę środki pieniężne np. z tytułu odszkodowania od
zakładu ubezpieczeniowego).
Podatek dochodowy
 to danina na rzecz budżetu państwa od
dochodów (zysków) uzyskanych przez
przedsiębiorstwo

Przychody i zyski (w tym zyski nadzwyczajne)

– zwiększają WF netto (kapitał własny)
Koszty, straty (w tym straty nadzwyczajne),
podatek dochodowy – zmniejszają WF netto
(kapitał własny)
Kapitał własny przedsiębiorstwa

 kapitał powierzony (wniesiony przez

właścicieli) np. kapitał podstawowy
(zakładowy),

 kapitał samofinansowania (wygospodarowany

przez jednostkę w trakcie działalności) np.
wynik finansowy netto - zysk netto (i jego
pochodne np. kapitał zapasowy) lub strata
netto
 KAPITAŁ WŁASNY
- w tym WYNIK FINANSOWY NETTO (WF netto)

- koszty + przychody
- straty nadzwyczajne + zyski nadzwyczajne
- podatek dochodowy

[-] [+]
obniżają WF netto zwiększają WF netto

Zwiększenie kosztów powoduje zmniejszenie WF netto, a w

konsekwencji zmniejszenie kapitału własnego.
Zwiększenie przychodów powoduje zwiększenie WF netto, a w
konsekwencji zwiększenie kapitału własnego.
Operacje wynikowe (przychodowe i kosztowe)
księguje się na kontach wynikowych.

Konta wynikowe (przykłady):

- konta kosztów np. konto zużycie materiałów
i energii, konto wynagrodzenia, konto usługi
obce, konto wartość sprzedanych towarów w
cenie nabycia,
- konto podatek dochodowy,
- konta przychodów np. przychody ze
sprzedaży towarów, przychody ze sprzedaży
produktów gotowych, przychody finansowe.
Konta wynikowe
 ujmują operacje gospodarcze dot.
poniesionych kosztów i osiągniętych
przychodów w ciągu roku obrotowego,
dlatego nie mają stanów początkowych (Sp).

 informacje z tych kont na koniec roku są

przenoszone na konto Wynik finansowy,
dlatego konta wynikowe nie mają stanów
(sald) końcowych (Sk).
Konta kosztów, strat nadzwyczajnych oraz podatku
dochodowego zachowują się podobnie jak konta
aktywów
(zwiększenia księguje się po stronie Debet konta,
zaś zmniejszenia po stronie Credit).

Konta przychodów i zysków nadzwyczajnych

zachowują się podobnie jak konta pasywów.
(zwiększenia księguje się po stronie Credit konta,
zaś zmniejszenia po stronie Debet).

21:37 14
Konto kosztów (np. zużycie materiałów i energii)

Debet (Winien) Nazwa konta/ numer konta Credit (Ma)

Zwiększenia kosztów Zmniejszenia kosztów

Obrót Debet (zbilansowany) Obrót Credit (zbilansowany)

 Konto przychodów
(np. przychody ze sprzedaży towarów)

Debet (Winien) Nazwa konta/ numer konta Credit (Ma)

Zmniejszenia przychodów Zwiększenia przychodów

Obrót Debet (zbilansowany) Obrót Credit (zbilansowany)

Konto Wynik finansowy
– to szczególne konto bilansowe pasywne
mogące mieć saldo Dt albo Ct, na którym
zestawia się przychody i koszty.

Gdy:
 przychody > koszty » dodatni wynik
finansowy » Zysk (Sk Ct)
 przychody < koszty » ujemny wynik
finansowy » Strata (Sk Dt)
 Zysk – oznacza dodatkowo wygospodarowany
przez podmiot (w ciągu roku obrotowego)
kapitał na rzecz właścicieli, dlatego zysk
zwiększa wartość Kapitału własnego

 Strata – oznacza zmarnotrawiony przez

podmiot (w ciągu roku obrotowego) kapitał
właścicieli, dlatego strata zmniejsza wartość
Kapitału własnego

 Przychody zwiększają Wynik finansowy, a

więc zwiększają Kapitał własny
 Koszty zmniejszają Wynik finansowy, a więc
zmniejszają Kapitał własny
 Konto

Debet Wynik finansowy Credit

koszty przychody
straty nadzwyczajne zyski nadzwyczajne
podatek dochodowy

obrót Debet obrót Credit

saldo Credit (zysk netto) lub saldo Debet (strata netto)

obrót zbilansowany obrót zbilansowany

 Dt Koszty Ct Dt Wynik finansowy Ct Dt Przychody Ct
Poniesione Osiągnięte
koszty 2 1 przychody

Obrót Dt = Obrót Ct Obrót Dt = Obrót Ct

Dt Podatek Ct
dochodowy

Naliczony 3
podatek

Obrót Dt = Obrót Ct

Obrót Dt Obrót Ct
Sk Ct (zysk netto) lub Sk Dt (strata netto)

Obrót zbilansowany Obrót zbilansowany

Poszczególne operacje:

1) przeksięgowanie na koniec roku osiągniętych

przychodów (w tym zysków nadzwyczajnych) na konto
Wynik finansowy;

2) przeksięgowanie na koniec roku poniesionych

kosztów (w tym strat nadzwyczajnych) na konto
Wynik finansowy;

3) przeksięgowanie na koniec roku naliczonego

podatku dochodowego na konto Wynik finansowy;

Saldo końcowe konta Wynik finansowy (Dt lub Ct)

wykazywane jest w bilansie zamknięcia jako zysk
netto lub strata netto roku obrotowego (element
Kapitałów własnych)
 Po zatwierdzeniu sprawozdania finansowego
(najpóźniej do 30 czerwca roku następnego)
następuje podział wyniku finansowego
dokonywany przez właścicieli (WZA, WZU).

 Pod datą zatwierdzenia sprawozdania

finansowego dokonuje się przeksięgowania
uzyskanego wyniku finansowego netto z konta
Wynik finansowy na konto Rozliczenie wyniku
finansowego.

 Po przeksięgowaniu wyniku konto Wynik

finansowy wykazuje saldo „0” i przestaje
funkcjonować, aż do momentu ponownego
ustalania wyniku finansowego na koniec
kolejnego roku obrotowego.
 Saldo konta Rozliczenie wyniku finansowego
oznacza odpowiednio:
 Saldo Ct – zysk z lat ubiegłych,
 Saldo Dt – stratę z lat ubiegłych.

Gdy np.:
 zysk zostanie w całości podzielony i
skonsumowany przez właścicieli
lub
 poniesiona strata zostanie w całości pokryta
przez właścicieli,
 wówczas konto Rozliczenie wyniku
finansowego przestanie wykazywać saldo.