Chuong XRD PPNCCTVL Print

Nhi u x tia X
LM Vi n
September 3, 2022
N i dung
01. Gi i thi u tia X 02. S hình thành tia X
03. nh lu t Bragg 04. Ph ng pháp 05. nh danh các 06. Các ng

phi u x b t pha tinh th d ng/ ví d
2 September 9, 2022
Annual
Review
2
1
1. Gi i thi u tia X
William Rontgen, tìm ra tia X (8 /11/1895), nhà v t lý u tiên nh n gi i
Nobel v t lý vào 1901.
Tia X là lo i sóng n t có b c sóng ng n.

B c sóng: 10-8m 10-11m
l ng: 200eV 1MeV
B c sóng c a tia X s d ng trong phân tích c u trúc: kho ng 1Å (10-10m).
3 September 9, 2022
Annual
Review
3
1. Gi i thi u tia X
The Braggs were awarded the Nobel

Prize in physics in 1915 for their work
in determining crystal structures
beginning with NaCl, ZnS and
diamond.
4 September 9, 2022
Annual
Review
4
2
1. Gi i thi u tia X
Các tính ch t c a tia X (t c)
B c sóng c a tia X:
c tr ng cho t ng kim lo i làm anode.
nh lu t Moseley:
:b c sóng;
1/ = R(Z-1)(1-1/n2)
R = 109678 cm-1, h ng s Rydberg;
Z: s hi u nguyên t ;
n là m t s nguyên, n = 2, 3 i v i v ch
K và K t ng ng
5 September 9, 2022
Annual
Review
5
1. Gi i thi u tia X
Scale of Structure Organization
6 September 9, 2022
Annual
Review
6
3
2. An toàn b c x
(T c)
C n ph i hi u bi t các nguy c
và tuân th nghiêm ng t các quy nh
b o v ng i v n hành thi t b phân
tích tia X và nhân viên làm vi c g n ngu n
phát ra tia X.
7 September 9, 2022
Annual
Review
7
3. S hình thành tia X

(T c)
Tia X c t o ra t ng phát
tia X
Là quá trình b n phá c a
m t chùm tia electron vào X-rays
Beam of electrons Target
bia kim lo i.
Electron c t o ra b i
dòng n có n th l n (t
vài ch c n hàng kV)
8 September 9, 2022
Annual
Review
8
4
Chùm tia n t t cathode c gia t c do n áp

l n cathode s bay v phía anode v i v n t c l n.
Các n t này có ng l n, nên khi va p vào
anode ph n l n bi n thành nhi t .
H uh t l ng c a electron b h p th b i kim
lo i và <1% l ng tia electron phát ra tia X.
9 September 9, 2022
Annual
Review
9
10 September 9, 2022
Annual
Review
10
5
Chùm electron c a tia t i có

l ng l n làm b t 1 electron c a
l p K (1s). K t qu là làm nguyên
t c a Cu (Copper target) b kích
thích và t o 1 l tr ng.
Annual
Review
11
Khi l tr ng l p K (1s) c n y b i
m t electron l p L, M, thì thu c dãy
v ch K , K ,
Ví d : V i anod b ng ng
K =0.15418 nm
K =0.13922 nm
Annual
Review
12
6
Các v ch L , L B c x c a tia K
Do s chuy n d ch
m nh h n K , L .
electron t l p M (n=3),
N(n=4) v l p L (n=2)
Trong nghiên c u nhi u x tia X th ng s d ng tia K. Vì v ch

K có l ng l n, không b h p th b i v t li u nghiên c u,
n s c cao.
Annual
Review
13
B c x K là b c x kép:
K 1=0.154051nm,
K 2=0.154433 nm.
Giá tr K 1 khác K 2 là vì s khác

nhau v giá tr spin c a 2 electron
2p.
H u h t các máy phân tích tia X không tách r i 2 tia b c x này.
Trong nhi u tr ng h p c bi t, b c x y u K 2 có th lo i b .
Annual
Review
14
7
Nguyên t Z K 1 (nm) K 2 (nm) K Ng ng V
Các c tr ng c a VL
làm Anode Cr 24 0,229361 0,228970 0,208487 5950
Fe 26 0,193736 0,193998 0,193604 7100
Co 27 0,179026 0,179285 0,178897 7700
Ni 28 0,1662 0,1658 0,1500 8300
Cu 29 0,154051 0,154433 0,13922 9000
Mo 42 0,071073 0,071359 0,070930 20000
Ag 47 0,0564 0,0559 0,0497 25600
Annual
Review
15
Phân tích nhi u x tia X: s d ng các b c x n s c, K

L c lo i b các v ch khác, b ng cách cho chùm tia X
qua m t lá m ng c a kim lo i có biên h p th thích h p
h p th b c x K và cho b c x K qua
Ví d : Ni s h p thu v ch c a anod b ng ng, Nb h p
th v ch c a molybden
Annual
Review
16
8
Các kính l c t ng ng
Annual
Review
17
nh lu t Vulf-Bragg c a ra 1913 th hi n m i
liên h gi a b c sóng tia X và kho ng cách gi a m t
ph ng nguyên t .
Tia nhi u x c coi là tia ph n x
nh lu t Vulf-Bragg gi thi t r ng m i m t ph ng nguyên

t ph n x sóng t i nh g ng ph n x và m t ph ng
nguyên t c coi là m t ph n x .
Annual
Review
18
9
1
2
4. nh lu t Bragg A
B
Gi thi t:
- Hai tia t i n s c, song song và cùng
pha v i b c sóng , cùng góc t i .
- Hai m t ph ng nguyên t song song
và (cùng ch s Miller h, k, l)
và có kho ng cách dhkl. u ki n nhi u x : n = 2dsin
là b c sóng tia t i.
d là kho ng cách gi a các m t ph ng
ph n x .
là góc ph n x .
Annual
Review n là b c ph n x .
19
5. Nhi u x tia X
20
10
5. Nhi u x tia X
Gi n nhi u x tia c a SiO2 (quartz, Cristobalite, SiO2-th y tinh)

c u trúc tinh th
Quartz & Cristobalite có c u trúc khác nhau
Si & O s p x p khác nhau, nh ng có tr t t (long-range atomic order)
Gi n nhi u x tia X khác nhau
C u trúc vô nh hình (SiO2-th y tinh)- does not have long-range atomic
order, d ng ph r ng.
21
6. C ng nhi u x
Công th c g n : (4.19)
Trong :
I: C ng
F: h s c u trúc
p: multiplicity factor
: góc nhi u x
e-2M: h s nhi t
22
11
6. C ng nhi u x
Th a s tán x nguyên t f
c s d ng mô t hi u su t tán x c a nguyên t theo
1h ng xác nh:
biên sóng tán x b i m t nguyên t
f =
biên sóng tán x b i m t electron
23
6. C ng nhi u x
Ph thu c vào và .
f là m t hàm c a (sin )/
Giá tr c a f c cho App. 8 (B.D. Cullity, Elements of X-ray
diffraction, 2001, Addison-Wesley Publishing company, Inc).
l n c a các sóng tán x thành ph n c a các nguyên t : fj.
fj t l thu n v i s hi u nguyên t , t l ngh ch v i góc Bragg
( ).
24
12
6. C ng nhi u x
sin /
(Å)-1
25
6. C ng nhi u x
H s c u trúc F (structure factor)
i v i nguyên t j (trong ô m ng c s -unit cell), l n

sóng nhi u x là fj và có pha (góc) j, sóng nhi u x c
bi u di n:
Fj=fj (cos j + isin j)
Ho c Fj=fj ei j eix=cosx + isinx
Aei =A (cos + isin )
Aei 2=A2
26
13
6. C ng nhi u x
A. M ng l p ph ng n gi n (Simple Cubic)
Xét ô nguyên
trí (0,0,0).
F không vào các mp tinh (h k l)
27
6. C ng nhi u x
A. M ng l p ph ng n gi n (Simple Cubic)
F không ph thu c vào h, k, l; m i ph n x (th a mãn
u ki n Bragg) u xu t hi n trên gi n nhi u x .
Các ph n x th y c: (100), (110), (111), (200), (210),
(211), (220), (300), (221), (310)
28
14
6. C ng nhi u x
B. tâm (Body Centred Cubic)
Xét ô : (0,0,0) & (1/2,1/2,1/2)
29
6. C ng nhi u x
B. tâm (Body Centred Cubic)
N u (h+k+l) là s ch n: F = 2f quan sát c

N u (h+k+l) là s l thì F = 0 không quan sát c
Các ph n x quan sát c: (110), (200), (211), (220),
30
15
6. C ng nhi u x
C. tâm (Face Centred Cubic)
Xét nguyên trí:
(0,0,0), (1/2,1/2,0), (0,1/2,1/2), (1/2,0,1/2)
h k k l l h
i[ 2 ( )] i[ 2 ( )] i[ 2 ( )]
i[ 2 ( 0 )]
F f e e 2
e 2
e 2
f [1 ei (h k )
ei (k l)
ei (l h)
]
31
6. C ng nhi u x
h, k, l cùng cùng (unmix):
CASE h k l
A odd odd odd
B even even even
Quan sát
32
16
6. C ng nhi u x
h, k, l là (mixed):
CASE h k l C
C odd odd even
D
D odd even even
Không quan sát
e.g. (100), (211); (210), (032), (033)
33
6. C ng nhi u x
D. NaCl
Na+ at (0,0,0), (½, ½, 0), (½, 0, ½), (0, ½, ½)
Cl- at (½, 0, 0), (0, ½, 0), (0, 0, ½), (½, ½, ½)
Tính F: h k k l l h
i[ 2 ( )] i[ 2 ( )] i[ 2 ( )]
F f Na e i[ 2 ( 0 )]
e 2
e 2
e 2
h k l h k l
i[ 2 ( )] i[ 2 ( )] i[ 2 ( )] i[ 2 ( )]
f Cl e 2
e 2
e 2
e 2
34
17
6. C ng nhi u x
D. NaCl ( trúc rock salt)
35
6. C ng nhi u x
CASE h k l
Mixed indices A odd odd even
B odd even even
36
18
6. C ng nhi u x
CASE h k l
Unmixed
C odd odd odd
D even even even
If (h + k + l) is even
e.g. (222),(244)
e.g. (111), (222); (133), (244)
If (h + k + l) is odd
e.g. (111), (133)
37
6. C ng nhi u x
K t lu n
h, k, l cùng ch n thì F = 4(fNa + fCl)
h, k, l cùng l thì F = 4|fNa fCl|
h, k, l là h n h p thì F = 0 không quan sát c
38
19
h2 + k2 + l2 SC FCC BCC
1 100
2 110 110
3 111 111
6. C ng nhi u x 4 200 200 200
5 210
6 211 211
E. Tóm 7
8 220 220 220
9 300, 221
10 310 310
11 311 311
12 222 222 222
13 320
14 321 321
15
16 400 400 400
17 410, 322
18 411, 330 411, 330
19 331 331
39
6. C ng nhi u x
Ví : CaF2, có trúc fluorite trí các nguyên trong ô
( tâm ).
a=5.464Å, =1.5418Å (Cu K )
Ca (0,0,0) (½, ½, 0) (½, 0, ½) (0,½, ½)

F ( ¼, ¼, ¼) ( ¼, ¼, ¾) (¼, ¾, ¼) (¾, ¼, ¼)
(¾, ¾, ¼) (¾, ¼, ¾) (¼, ¾, ¾) (¾, ¾, ¾)
Tính F202
40
20
6. C ng nhi u x
F202 = 4fCa+8fF
a=5.464Å d202=1.929 Å
=2dsin( 202), =1.5418Å
[sin( 202)]/ =0.259
Fig.5.36(b)
fCa=12.65, fF=5.8
F202= 4fCa+8fF= 97
41
Ph ng pháp
nhi u x b t
POWDER
DIFFRACTION
42
21
7. PP nhi u x b t
c s d ng h u h t trong nghiên c u nhi u x .
Kh o sát v t li u tinh th .
Mãu d ng b t g m vô s vi tinh th nh h ng h n lo n cho
nên khi chi u m t tia n s c vào m u tinh th , luôn có th
tìm c có nh ng m t (hkl) (v i d(hkl) t ng ng) n m v trí
thích h p, thoã mãn u ki n Vulf-Bargg 2dhklsin =n và cho
tia nhi u x .
Annual
Review
43
7. PP nhi u x b t
Nguyên t c :
S d ng tia X ns c
M u: v t li u t nh th
Annual
Review
44
22
7. PP nhi u x b t
Chu n b m u:
http://www2.arnes.si/~sgszmera
1/html/xrd/preparation2.html
Annual
Review
45
7. PP nhi u x b t
Chu n b m u:
The powder should be ground, preferably to the size of
1 10 m. If the particle size is too large, the sample
can not provide every crystal plane with equal
probability. The particle sample taken right after high
temperature heat treatment is not adequate for XRD
diffraction pattern, since the particles generally
developed certain preferred crystal plane.
If the particle size is too small, the reflection peak shall
be broadened. The peak width can be used to study the
particle size. But for a standard reflection pattern, the
broadening is an undesirable side effect.
Annual
Review
46
23
7. PP nhi u x b t
Chu n b m u:
Take care that you griding dose not affect the crystal structure or induces
strain into crystallites
The material of the grinding vessel is of paramount importance
47 Contamination
September 9, 2022
Annual
Review
47
7. PP nhi u x b t
Chu n b m u: It will be nice if the ground powder sample is sieved
to ensure the particle size.
Sometimes the ground and polished ceramic
surface can be used for XRD diffraction pattern, if
you are sure that there is no preferential crystal
growth in the ceramic sample. It is convenient for
some ceramic studies. Again the surface has to be
ground and polished so that the preferential growth
is eliminated.
Annual
Review
48
24
7. PP nhi u x b t
Chu n b m u:
Cavity front loading

Cavity back loading
Spray (on a zero background holder)
Suspending (on a zero background holder)
Side drifting
Annual
Review
49
7. PP nhi u x b t
Chu n b m u:
Annual
Review
50
25
7. PP nhi u x b t
Chu n b m u:
Annual
Review
51
7. PP nhi u x b t
Chu n b m u:
Annual
Review
52
26
JCPDS Card (t c)
7. PP nhi u x Quality of
b t data
1.file number, 2.three strongest lines

3.lowest-angle line
4.chemical formula and name
5.data on diffraction method used
6.crystallographic data
7.optical and other data, 8.data on specimen
9.data on diffraction pattern.
Joint Committee on Powder Diffraction

Standards, JCPDS (1969)
Replaced by International Centre for
Diffraction
53 Data, ICDF (1978)
September 9, 2022
Annual
Review
53
7. PP nhi u x b t
JCPDS Card
Ngày nay, file JCPDS c l u tr d ng file m m.
L u ý:
V trí c a peak ph và c ng là thông tin r t
quan tr ng.
V trí c a peak ph có th mô t giá tr 2 ho c d
(d-spacing), trong d cho nhi u thông tin liên
quan n c u trúc tinh th .
C n th n tr ng khi s d ng giá tr chuy n i
gi a 2 và d
Annual
Review
54
27
7. PP nhi u x b t
JCPDS Card
Ch t l ng:
:t t
o: tin c y th p
c: tính toán
i: khá tin c y
Annual
Review
55
7. PP nhi u x b t
JCPDS Card
Annual
Review
56
28
7. PP nhi u x b t
Nhi u x k
Annual
Review
57
7. PP nhi u x b t
Annual
Review
58
29
7. PP nhi u x b t
Nhi u x k
Annual
Review
59
7. PP nhi u x b t
Nhi u x k
Annual
Review
60
30
7. PP nhi u x b t
Các ng d ng
Xác nh c u trúc tinh th và s s p x p các nguyên
t trong ô m ng
Nh n di n các khoáng ch t (các pha).
Xác nh kích th c tinh th .
Nghiên c u s bi t i c u trúc c a v t li u (ví d nh
h ng c a nhi t ).
Phân tích nh l ng
Annual
Review
61
7. PP nhi u x b t
PT nh tính
Trình t
Chu n b m u
Thu th p d li u
Xác nh d-spacing (ho c ).
So sánh v i JCPDS file.
Annual
Review
62
31
7. PP nhi u x b t
PT nh tính
Annual
Review
63
Hanawalt: Hanawalt decided that since more than

one substance can have the same or nearly the
same d value, each substance should be
d3). The values of d1- d3 are usually sufficient to

characterize the pattern of an unknown and
enable the corresponding pattern in the file to be
located.
64
32
7. PP nhi u x b t
PT nh tính-Ph ng pháp Hanawalt
Annual
Review
65
7. PP nhi u x b t
PT nh tính-Ph ng pháp Hanawalt
L u ý:
Sau khi xác nh s b c pha tinh th , c n so
sánh t t c các peak còn l i.
i v i v t li u pha, vi c xác nh ph c t p h n.
Xem các ví d
Annual
Review
33
7. PP nhi u x b t
Ví d 1
Xác nh thành
ph n pha?
Annual
Review
7. PP nhi u B ng 14-1- Bìa d li u nhi u x tiêu chu n c a ASTM c a

molybdenum carbide
x b t
Ví d 1
September 9, 2022
Annual
Review
68
7. PP nhi u
x b t
Ví d 1
September 9, 2022
69
T b ng 14.1:
d1= 2.27 Å
Xác nh thành d2= 1.50 Å
ph n pha? d3= 1.34 Å
Tìm trong ngân hàng d li u:
d1=2.29 2.25 Å
d2 = 1.49 1.51 Å.
d3 = 1.33 1.35.
Pha tìm có là Mo2C
pha?
Annual
Review
70
35
L u ý:
xác nh c pha tinh th m t cách nhanh chóng và
chính xác:
Xác nh ngu n g c hình thành m u (nguyên li u, u
ki n u ch , thành ph n hóa )
D các pha tinh th có th t n t i trong m u.
Dò tìm b ng ph n m m dò tìm and
ho c ghép các ph c n phân tích v i các ph chu n
d .
So sánh v i các ph chu n xác nh pha tinh th .
Annual
Review
7. PP nhi u x b t
PT nh tính- Ví d 2
Annual
Review
72
36
7. PP nhi u x b t
Hình nh nhi u x
c a h n h p là t ng
c a s tán x t m i
pha thành ph n
September 9, 2022
Annual
Review
73
7. PP nhi u x b t
M u ch a 50 %
TiO2, 50% Al2O3
C ng c a TiO2
cao h n do nhi u
x tia X c a TiO2
hi u qu h n.
Annual
Review
74
37
7. PP nhi u x b t
75
7. PP nhi u
x b t
Annual
Review
38
7. PP nhi u
x b t
Ph ng pháp 1: thêm 1 ch t vào h n h p m u

PT nh l ng
Thêm 1 l ng xác nh pha a (Ya) vào h n h p (a+b) có
n ng X a , X b.
M u c n xác nh: Xa
Chu n b nhi u m u có hàm l ng Ya thay i và xác nh

t l t gi n tia X.
Annual
Review
7. PP nhi u
x b t
Ph ng pháp 1: thêm 1 ch t vào h n h p m u

PT nh l ng
vào , có góc k.
hoành
XA
September 9, 2022
7. PP nhi u
x b t
Ph ng pháp 2: Ph ng pháp chu n n i

PT nh l ng
Phân tích pha nh l ng d a trên c s : c ng c a tia
nhi u x ph thu c vào n ng c a pha t ng ng trong h n
h p.
So sánh c ng hai tia nhi u x c a hai pha A và B c a cùng
m t m u:
September 9, 2022
Annual
Review
79
7. PP nhi u
x b t
Ph ng pháp 2: Ph ng pháp chu n n i

PT nh l ng
September 9, 2022
Annual
Review
80
7. PP nhi u
x b t
PT nh l ng
Phân tích nhi u x tia X v i nhi u m u có t l thay i.
Trên xây , xác

trên tia X, tính Xa.
Annual
Review
81
Kích th c
tinh th
Annual
Review
82
41
PH L C
Hình thoi
Annual
Review
PH L C
Cubic crystal
Annual
Review
84
42
Các Ví d
Ví d 1:
September 9, 2022
Annual
Review
85
Các Ví d
86
43
2 d (Å) (I/I1)*10
Các Ví d 0
27.42 3.25 10
31.70 2.82 100
45.54 1.99 60
53.55 1.71 5
56.40 1.63 30
65.70 1.42 20
76.08 1.25 30
84.11 1.15 30
89.94 1.09 5
Annual
Review
87
Các Ví d
Specimen and Intensities Substance File Number
2.829 1.999 2.26x 1.619 1.519 1.499 3.578 2.668 (ErSe)2Q 19-443
Ví d 2:
2.82x 1.996 1.632 3.261 1.261 1.151 1.411 0.891 NaCl 5-628
2.824 1.994 1.54x 1.204 1.194 2.443 5.622 4.892 (NH4)2WO2Cl4 22-65
2.82x 1.998 1.263 1.632 1.152 0.941 0.891 1.411 (BePd)2C 18-225
Annual
Review
44
Các Ví d
Ví d 3:
A very weak line with d = 2.18 Å, not listed on the file card is observed (this line is
a 220 reflection of Cu K radiation not removed by the filter.
Annual
Review
89
Các Ví d
Ví d 3:
September 9, 2022
90
d (Å) I/I1
3.01 5
Các Ví d 2.47
2.13
72
28
2.09 100
*
1.80 52
*
1.50 20
1.29 9
1.28 18
*
1.22 4
1.08 20
*
1.04 3
0.98 5
0.91 4
0.83 8
0.81 10
*
91
Annual
Review
91
Các Ví d
Ví d :
Annual
Review
46
Các Ví d
Ví d :
93
Ví d :
94
Annual
Review
94

Chuong XRD PPNCCTVL Print

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong XRD PPNCCTVL Print

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Nhi u x tia X

03. nh lu t Bragg 04. Ph ng pháp 05. nh danh các 06. Các ng

Tia X là lo i sóng n t có b c sóng ng n.

The Braggs were awarded the Nobel

Scale of Structure Organization

3. S hình thành tia X

Chùm tia n t t cathode c gia t c do n áp

3. S hình thành tia X

Chùm electron c a tia t i có

3. S hình thành tia X

Trong nghiên c u nhi u x tia X th ng s d ng tia K. Vì v ch

3. S hình thành tia X

Giá tr K 1 khác K 2 là vì s khác

Fe 26 0,193736 0,193998 0,193604 7100

Co 27 0,179026 0,179285 0,178897 7700

Ni 28 0,1662 0,1658 0,1500 8300

Cu 29 0,154051 0,154433 0,13922 9000

Mo 42 0,071073 0,071359 0,070930 20000

Ag 47 0,0564 0,0559 0,0497 25600

3. S hình thành tia X

Phân tích nhi u x tia X: s d ng các b c x n s c, K

3. S hình thành tia X

Tia nhi u x c coi là tia ph n x

nh lu t Vulf-Bragg gi thi t r ng m i m t ph ng nguyên

Gi n nhi u x tia c a SiO2 (quartz, Cristobalite, SiO2-th y tinh)

i v i nguyên t j (trong ô m ng c s -unit cell), l n

F không vào các mp tinh (h k l)

N u (h+k+l) là s ch n: F = 2f quan sát c

e.g. (100), (211); (210), (032), (033)

Ca (0,0,0) (½, ½, 0) (½, 0, ½) (0,½, ½)

Cavity front loading

1.file number, 2.three strongest lines

Joint Committee on Powder Diffraction

Hanawalt: Hanawalt decided that since more than

d3). The values of d1- d3 are usually sufficient to

PT nh tính-Ph ng pháp Hanawalt

PT nh tính-Ph ng pháp Hanawalt

7. PP nhi u B ng 14-1- Bìa d li u nhi u x tiêu chu n c a ASTM c a

Ph ng pháp 1: thêm 1 ch t vào h n h p m u

Chu n b nhi u m u có hàm l ng Ya thay i và xác nh

Ph ng pháp 1: thêm 1 ch t vào h n h p m u

Ph ng pháp 2: Ph ng pháp chu n n i

Ph ng pháp 2: Ph ng pháp chu n n i

Phân tích nhi u x tia X v i nhi u m u có t l thay i.

Trên xây , xác

You might also like